E. coli; Escherichia coli; E. Coli enfeksiyonu; Escherichia coli O157:H7; EHEC; ETEC; EPEC; EIEC.

Transkript

1 KOLİ BASİLİ E. coli; Escherichia coli; E. Coli enfeksiyonu; Escherichia coli O157:H7; EHEC; ETEC; EPEC; EIEC. E.coli insanların ve hayvanların bağırsaklarında bol miktarda bulunan bir bakteridir. Yüzden fazla çeşidi vardır, bazı çeşitleri gıdalar ve sular ile bulaşan salgınlara neden olur, barsak enfeksiyonu yapar. Koli basili hangi hastalıklara sebep olur? Koli basilinin yüzlerce çeşidinden birkaç tanesi gıdalar ve sular ile bulaşan salgınlara neden olur. Karın ağrısı, bulantı kusma ve kanlı ishalle seyreden ciddi enfeksiyonlar yapar. Bu tür enfeksiyonlara neden olan koli basilleri değişik isimler alırlar: EHEC: Entero Hemorajik E. Coli: kanlı ishalle seyreden barsak enfeksiyonu yapar. Bu tür içinde E. Coli O157 H7 bakterisi sığır etleri ile bulaşan ve ağır kansızlık ve böbrek yetmezliği ile sonuçlanan Hemolitik üremik sendrom denilen bir tabloya neden olur. ETEC: Entero Toksijenik E. Coli: Bol sulu ishal ve karın ağrısına neden olur. Turist ishali nin en büyük sebebidir. Koli basili nasıl bulaşır? Koli basili genellikle hayvanlardan insanlara bulaşır. Hayvan artıkları ile kirlenmiş gıdalar ve sular en sık bulaşma yollarıdır. Özellikle: Az pişmiş sığır etleri, özellikle hamburger, Kirli sular,

2 Kirli sular veya gübre ile kirlenmiş sebze ve meyve, Pastörize olmamış süt ve süt ürünleri, Sığırlar ile uğraşan kişilere bulaşır. Koli basili ince bağırsak enfeksiyonu yapar. Bakterinin çeşidine göre bol sulu ishal yada dizanteri benzeri kanlı ishale neden olur. EHEC bakterisi ise kansızlık ve böbrek yetmezliğine ve ölüme yol açabilir. Koli basili enfeksiyonları herkezde ve her yaşta görülebilir, en çok: Çocuklarda ve yaşlılarda, Kronik hastalığı olanlarda ( diyabet, kanser tedavisi görenler, mide ilaçları kullananlar vb), Çiftlik çalışanlarında daha sık görülür. Koli basili belirtileri nelerdir? Hastalık şiddeti kişiden kişiye değişmekle birlikte koli basili enfeksiyonlarında: Kramp tarzında karın ağrıları, Bol sulu ishal, Su kaybına bağlı halsizlik, bitkinlik, Yorgunluk, çabuk yorulma, Kanlı ishal, Hafif ateş, Bulantı ve kusma görülür. Koli basilinin cinsine bağlı olarak bu hastalık tablosuna ağır kansızlık, üre artışı ve böbrek yetmezliği tablosu eklenebilir. Koli basili teşhisi nasıl konur? Hastanın şikayetleri ve muayene bulguları teşhise yardımcıdır. Koli basili enfeksiyonunun kesin teşhisi laboratuar testleri ile konur. E. Coli enfeksiyonu şüphesinde aşağıdaki testler istenmelidir:

3 Tam kan sayımı, Üre, Kreatinin, Dışkı kültürü, Dışkıda EHEC tespiti istenmelidir. Koli basili hastalıkları nasıl tedavi edilir? Koli basili enfeksiyonlarının ve sebep oldukları komplikasyonların tedavisi ayrı ayrı değerlendirilir. Sıvı takviyesi: Birçok hasta sıvı takviyesi ile 5 10 günde kendi kendine iyileşir. Hastalar nadiren hastaneye yatırılır. Sıvı tedavisi sırasında ishal kesici ilaçlar kullanmamak ve ishali durdurmaya çalışmamak gerekir. Kaybedilen su ve tuz yerine konur. Hasta içebiliyor ise ağızdan içemiyor ise damardan serumla sıvı takviyesi yapılır. Sıvı takviyesi ile hastanın toparlanmasını beklemek gerekir. Hemolitik üremik sendrom tedavisi: Entero Hemorajik E. Coli ( EHEC) bakterisinin bir çeşidi olan O157 H7 tipi nin neden olduğu gıdalar ile bulaşan ve salgınlar yapan barsak enfeksiyonunun ağır bir komplikasyonudur. Kan damar içinde parçalanmaya ve ağır bir kansızlık tablosuna, pıhtılaşma bozukluğuna, böbrek fonksiyonlarının bozulmasına ve ağır bir böbrek yetmezliğine yol açar. Hastalığın ölümcül ve tehlikeli komplikasyonudur. İshali olan hastanın günler saatler içinde kansız kaldığı idrar yapmakta zorlandığı nefesinde idrar kokusu gelmeye başladığı ve şuurunun bulandığı görülür. Hastada: Halsizlik, Solukluk, Huzursuzluk, Vücutta morartılar, Ağız, burun kanamaları, En ufak bir yaralanma ve iğne batmasında uzun süre

4 kanama görülür. Hastanın derhal yoğun bakım ünitesi olan bir merkezde tedaviye alınması gerekir. Hemolitik üremik sendrom tedavisinde: kan nakli ve diyaliz yapılır. Koli basilinden korunma : Koli basili enfeksiyonlarından korunmak için temizlik ve hijyen koşullarına dikkat etmek gerekir, ayrıca: Tüm sığır etleri ve özellikle hamburgerlerin iyi pişirilmesi, Az pişmiş etlerin yenmemesi, Az pişmiş salam, sosis, sucuk, Pişmemiş etler ile pişmiş etlerin ayrı tutulması, Çiğ et işlenen tezgahların her işlemden sonra sabunlu sular ile temizlenmesi, Pastörize olmamış sütlerin kullanılmaması, Pastörize olmamış sütten yapılan süt ürünlerinin kullanılmaması, Çiğ sebze, meyve ve salataların iyi temizlenmesi ve yıkanması, Çeşme suyunun uygun şekilde klorlanması, El yıkama alışkanlığının kazanılması koli basili enfeksiyonlarından korunmak için gereklidir. Referanslar: 1. Centers for Disease Control and Prevention 2. National Institute of Allergy and Infectious Diseases 3. Canadian Food Inspection Agency 4. Public Health Agency of Canada 5. E. coli infection. American Academy of Family Physicians website. Available at: Accessed February 28, 2007.

5 6. Escherichia coli O157:H7. Centers for Disease Control and Prevention website. Available at: tm. Accessed February 28, 2007 BLUMİA NERVOSA Nevrotik Kusma; Yeme hastalığı; Blumia nervosa bir yeme bozukluğudur. Blumiada kontrolsüz yeme atakları görülür. Hastalar bu ataklardan sonra yediklerinin kendilerine zarar vereceği kilo aldıracağı düşüncesi ile ya kusarlar, ya ilaç ile ishal olmaya çalışırlar yada idrar söktürücü alırlar. Blumia hastaları bu durumu sıklıkla tekrar ederler. Bu durumun haftada en az 2 kez ve üç ay süreyle tekrarlanmasına blumia nervosa denir. Hastaların kiloları ve vücut şekliyle ilgili takıntıları vardır. Bazen bu durum aşırı egzersiz, oruç yada açlık dönemlerini takiben aşırı yeme ve öğünlerini çıkartma şeklinde de görülür. Blumia nervosa neden olur? Blumia nervosa bir yeme bozukluğudur ve diğer yeme bozuklukları gibi sebebi tam olarak aydınlatılamamıştır. Birçok faktörün bu hastalığın gelişiminde yer aldığı düşünülmektedir: Moda ve sosyal trendin zayıflık yönünde çağrılar yağması, Sıkı diyet yada kısıtlı yeme alışkanlığı, Beyin kimyasının bozulması,

6 Fiziksel ve ruhsal stres altında olmak, Sindirim sistemi bozuklukları ve hastalıkları: Midenin büyümesi, Yavaş boşalan mide, Sindirim hormonlarının azlığı ve yetersizliği hastalığın başlamasını tetikleyebilir. Blumia nervosa kimlerde görülür? Hastalık daha çok: Kadınlarda, yaşları arasında, Obez kişilerde, Anksiyetesi olanlarda, Depresyonda olanlarda, Ailesinde obez kişiler olanlarda, Ailede ruhsal problemler olan kişilerde, Kendine güveni olmayan kişilerde, Vücut kilosu ve şekli ile sorunu olan kişilerde, Fiziksel görünüşün önemli olduğu işlerde çalışanlarda Blumia daha sık görülür. Blumia nın belirtileri nelerdir? Ruhsal bulgular: Bir seferde yüklü miktarda öğün yemek, Yemek yerken kontrolü kaybetme duygusu, Kendi kendini kusturabilme, Laksatif (ishal yapıcı), idrar söktürücü, diyet ilaçlarını bulundurma ve sık sık kullanma, Aşırı egzersiz, Ruh halinde hızlı ve şiddetli değişiklikler, Depresyon, Anksiyete hali, Yeme arzusunu bastıramama, Alkol yada ilaç kullanımı,

7 Fiziksel bulgular: Karın ağrıları, Adet düzensizlikleri, Yanak ve çene bölgesinde şişlik ödem, Boğaz ağrısı, Tükürük bezlerinde ödem, Şişkinlik, gaz, Mide asidi nedeniyle dişlerde çürük, lekelenme, diş etlerinde çekilme, Parmakla kusturmadan dolayı ellerin, parmakların arkasında sıyrılma zedelenmeye bağlı izler, Diğer bulgular: Kusmaya bağlı yutak borusu yanıkları, Diş çürükleri, Dişeti hastalıkları, Ağızda kötü koku, Sinüzit, Laksatif ve idrar söktürücü kullanımı dolayısıyla aşırı halsizlik, hipotansiyon ve vücut kimyasında bozulma, Baş dönmesi, Baygınlık atakları, Çabuk yorulma, Kas krampları, Kabızlık, Kalpte ritim bozukluğu, ani ölüm, sık görülür. Blumia hastalarında yüksek oranda kişilik bozuklukları, psikiyatrik bozukluklar görülür: Depresyon sık görülür, çabuk gelişir, Anksiyete ve panik atak sık görülür, İlaç ve alkol bağımlılığı gibi bağımlılıklara yatkındırlar, Ruh halinde ani ve şiddetli değişiklikler sık görülür.

8 Blumia nervosa nasıl teşhis edilir? Hastanın ve hasta yakınlarının hikayesi ile muayene bulguları teşhise yardımcı olur. Hastanın: Fiziksel ve psikolojik geçmişi, Öğünleri ve yeme şekli, Vücuduna giren öğünlerden kurtulma şekli ve isteği teşhis koydurur. Aynı zamanda blumia nın neden olduğu hasarın tespiti gerekir bu amaçla: Laboratuar testleri, Kan sayımı, Böbrek fonksiyon testelri, Karaciğer fonksiyon testleri, Kan biyokimyası, EKG ve kalbin durumu, İlaç taraması, Diş muayenesi, Gastroskopi, Kolonoskopi gerekebilir. Tüm blumia hastaları psikiyatri tarafından detaylı muayene edilmelidir. Blumia tedavisi: Blumia tedavisinde amaç: Kontrolsüz yemek yemeyi önlemek ve, Yenilen yemekten kurtulma girişimlerini durdurmak, Vücut kilo ve şekli konusunda kendine güven oluşturmaktır. Tedavide aşağıdaki girişimler kombine edilir: A- Diyetisyen konsültasyonu: sağlıklı diyet ve öğün içerikleri konusunda hastanın bilgilendirilmesini sağlar, dengeli ve düzenli beslenme, kilo hedefi ve kalori hedefi

9 koymaya yardımcı olur. B- Psikoterapi: kognitif davranış tedavisi tedavide etkilidir. Özellikle ilaç tedavisi ile desteklenmiş psikoterapi başarılı sonuçlar verir. Psikoterapi ile hastanın: i. Kendisini kontrolsüz yemeğe iten sebepleri belirlemesi, ii. Yeni yeme isteği ile başa çıkma becerileri geliştirmesi, iii. Stres yönetimi, iv. Zayıflama konusunda realistik düşünceler geliştirmesi, v. Yeme konusunda sağlıklı düşünce ve yaklaşımlar geliştirmesi, vi. Yeme dürtülerini kontrol etmesi sağlanabilir. İlaç tedavisi: Serotonin geri alım inhibitörü olan anti depresan ilaçlar ile birlikte psikoterapi blumia tedavisinde çok başarılı sonuçlar vermektedir. Blumiadan korunmak mümkün mü? Blumiadan korunmak için yeme, yeme dürtüsü ve vücut algısı konusunda sağlıklı bir düşünce oluşturulması gerekir. Bu düşünce çocuk yaştan başlanarak oluşturulabilir. Erken tanı önemlidir bu nedenle çocukların Yeme arzularını kontrol edemediklerini düşünüyorsanız, Vücut ve kilo algılamasında sorunlar yaşıyor ise, Zayıflık ve zayıflama konusunda takıntılar başlarsa, Kendini kusmaya zorlar ise vakit geçirmeden bir doktora başvurunuz. Referanslar: 1. Bulimia Nervosa Resource Guide for Family and Friends 2. National Association of Anorexia Nervosa and Associated Disorders 3. National Eating Disorders Association

10 4. Bulimia Anorexia Nervosa Association 5. Candian Mental Health Association 6. Antidepressant use in children, adolescents, and adults. US Food and Drug Administration website. Available at: Published May 22, July 15, Beers MH, Fletcher A. The Merck Manual of Medical Information. 2nd ed. Whitehouse Station, NJ: Merck Research Laboratories; Bulimia nervosa. National Institute of Mental Health website. Available at: ulimia-nervosa.shtml. July 11, Cecil RL, Goldman L, Bennett JC. Cecil Textbook of Medicine. 21st ed. Philadelphia, PA: WB Saunders Company; Conn HF, Rakel RE. Conns Current Therapy rd ed. Philadelphia, PA: WB Saunders Company; Ferri F, ed. Ferri s Clinical Advisor Philadelphia, PA: Mosby Elsevier; Goldman L, Ausiello D, eds. Cecil Textbook of Internal Medicine. 23rd ed. Philadelphia, PA: Saunders; Goroll AH, Mulley AG. Primary Care Medicine. 4th ed. Philadelphia, PA: Lippincott Williams & Wilkins; Griffith HW. Griffiths 5-Minute Clinical Consult. Baltimore, MD: Lippincott Williams & Wilkins; Jacobson JL, Jacobson AM. Psychiatric Secrets. 2nd ed. Philadelphia, PA: Hanley & Belfus; Lenders JW, Eisenhofer G, Mannelli M, et al. Phaeochromocytoma. Lancet. 2005;366: Noble J. Textbook of Primary Care Medicine. 3rd ed. St. Louis, MO: Mosby; Rakel R. Textbook of Family Medicine th ed. Philadelphia, PA: Saunders Elsevier; Rakel RE, Bope ET. Conns Current Therapy. 60th ed. Philadelphia, PA: Saunders Elsevier; 2009.

11 20. Stern TA, et al. Massachusetts General Hospital Comprehensive Clinical Psychiatry. Philadelphia, PA: Mosby Elsevier; Tasman A, Kay J, Lieberman JA. Psychiatry. Philadelphia, PA: WB Saunders Company; 1997 HEPTİT E Hepatit E virüsü nasıl bulaşır? Hepatit E virüsü aynı hepatit A virüsü gibi sular ve gıdalar ile bulaşan enfeksiyona neden olur. Hasta insanların dışkısı ile ortama yayılan virüs kontamine olmuş su ve gıdalar yoluyla salgınlara yol açar. Hepatit E özellikle az gelişmiş ve alt yapısı bozuk bölgelerde salgınlar şeklinde görülür. Şehir sularının kirlenmesi salgınların ana sebebidir. Hastalık direk olarak kişiden kişiye bulaşmaz. Hepatit E virüsünün kuluçka süresi 15 ila 75 gündür bu sürenin sonunda sarılık belirtileri ortaya çıkar. Hepatit E hastalığı nasıl seyreder? Hepatit E virüsü enfeksiyonları hemen herzaman sarılıkla seyreder. Sarılık, İştahsızlık, Eklem ağrıları, İdrarda koyulaşma, Bulantı, kusma en sık görülen şikayetlerdir.

12 Hepatit E kronikleşir mi? Hepatit E enfeksiyonu immün sistemi bozuk kişilerde kronikleşebilir. Yani 6 aydan uzun süren karaciğer iltihaplanmasına yol açabilir. Hastalık daha çok gençlerde ve orta yaşlarda görülmektedir. Çocuklarda ve yaşlılarda hepatit E enfeksiyonu nadirdir. Hepatit e enfeksiyonu gebeler için çok tehlikelidir. Gebe kadınlarda hepatit e enfeksiyonu hızla ilerleyip karaciğer yetmezliği ve karaciğer komasına yol açarak hastanın ölümüne sebep olabilir. Gebelerde hepatit e enfeksiyonu % oranında ölümle sonuçlanır. Gebelerin mutlaka hastaneye yatırılarak izlenmesi gerekir. Hastalığın özel bir tedavisi yoktur. Hepatit E teşhis ve tedavisi Hepatit E enfeksiyonu nun teşhisi laboratuar testleri ile konur. Hepatit E enfeksiyonu düşünülen hastadan Anti HEV testi istenir. Sanitasyon önlemleri ve hijyenik kurallara uymak hepatit E den korunmakta önemlidir. Hepatit E tedavisinde hastanın genellikle hastaneye yatması gerekmez ancak gebe kadınların yatırılarak izlenmesi gerekir. Hepatit E aşısı varmı? Hepatit E virüsüne karşı henüz bir aşı yok ancak yapılan çalışmalar olumlu sonuçlanmış ve yakın zamanda hepatit E virüsüne karşı bir aşı geliştirilebileceğini göstermiştir. Referanslar: 1. Rosenthal, M. Sara. The Gastrointestinal Sourcebook. Los Angeles: Lowell House, Mast, E. E., and M. J. Alter. Epidemiology of Viral Hepatitis: An Overview. Seminars in Virology 4 (1993): Tepper, M. L., and P. R. Gully. Viral Hepatitis: Know Your

13 D, E, F and Gs. Canadian Medical Association Journal (1997): American Liver Foundation Pompton Ave., Cedar Grove, NJ (800) < 5. King, J. W. Bug Bytes. Louisiana State University Medical Center < HEPATİT B ŞİKAYETLERİ Hepatit B şikayetleri nelerdir? Hepati B hastalarının çoğunda hiçbir şikayet olmaz, hastalar yıllar sonra Check -up, kan verme, evlilik testleri, işe giriş testleri gibi sebeplerle yaptırdıkları testler sırasında hasta olduklarını öğrenirler. Çok az bir hastada Hepatit B virüs bulaştıktan 3 ila 6 ay sonra hafif hastalık belirtileri ortaya çıkar. Birçok akut Hepatit B vakasında hafif gribal şikayet dışında bir şikayet görülmez. Çok nadir vakada aşağıdaki şikayetler görülebilir: Göz aklarında ve ciltte sarılık, Halsizlik, yorgunluk, çabuk yorulma ( aylarca sürebilir), Karaciğer bölgesinde ağrı, İştah kaybı, Bulantı, kusma, Eklem ağrıları, Hafif ateş, İdrarda koyulaşma, dışkı renginde açılma, Kaşıntı, Döküntü görülebilir.

14 Hepatit B genellikle bir iki ayda kendi kendine düzelir. Altı aydan uzun süren Hepatit B vakaları kronikleşmiş kabul edilir. Bu şikayetler akut hepatit B şikayetleridir. Kronik hepatit B de ise on yıllar boyunca hemen hiç şikayet olmaz. Kronik hepatit şikayetleri karaciğer yetmezliği başlayınca ortaya çıkar. HEPATİT A BULGULARI Hepatit A Bulguları nelerdir? Hastalık virüs bulaştıktan 2 ila 6 hafta sonra ortaya çıkar, Hepatit A genellikle gribal şikayetler ile seyreder. Nadiren sarılık şikayetleri ortaya çıkar. Özellikle küçük yaşlarda hastalık çok hafif seyreder, yaş ilerledikçe daha ağır seyreder. Hepatit A her zaman akut enfeksiyon şeklinde ortaya çıkar, hiçbir zaman kronikleşmez, hepatit A taşıyıcısı olunmaz ve genellikle bir ayın içinde şifa ile iyileşir, nadiren fulminan hepatit denen şekilde ve çok ağır seyrederek ölüme yol açar. Hepatit A hamilelikte bebeğe bulaşmaz. Hepatit A nadiren sarılığa yol açar. Hepatit A da en sık görülen şikayetler: Halsizlik, İştahsızlık, Ateş, Bulantı, Karın ağrısı, Sarılık, İdrarda koyuluk,

15 Dışkı renginde açılma, Kaşıntı, döküntü, Kas ağrıları en sık görülen şikayetlerdir. HEPATİT A Hepatit A Sarılık; Bulaşıcı Sarılık; Karaciğerin hepatit A virüsü ile meydana gelen enfeksiyonudur. Hepatit A virüsü sular ve gıdalar ile bulaşır, karaciğerde iltihaplanmaya yol açar. Hepatit A nadiren çok ağır karaciğer iltihabına ve karaciğer komasına yol açar. Eskiden bulaşıcı sarılık olarak da bilinen hepatit A günümüzde aşı ile önlenebilmektedir. Hepatit A en sık görülen viral hepatit türüdür, kronikleşmez ancak hastalığın iyileşmesi bir ay kadar sürer. tamamen toparlanmak ise 6 ayı bulabilir.