1467 Sok. Uğur Apt. No: 4-2 Çukurambar / ANKARA Tel: Fax: info@cesam.com.tr

Transkript

1 ÇESAM Çevre ve İş Güvenliği Hizmetleri Çevre Danışmanlığı İş Sağlığı Güvenliği Enerji Verimliliği ÇED Çevre Görevlisi Atık Yönetimi ÇESAM 1467 Sok. Uğur Apt. No: 4-2 Çukurambar / ANKARA Tel: Fax: info@cesam.com.tr

2 Sunuş İrem Nurgül Durmuş Sorumlu Yazı İşleri Müdürü İlk Merhaba mızı Ocak-2012 de yazmıştık İlk heyecan, İlk sayı Biz bile anlamadık, emeklemeden nasıl koştu bu dergi ama 1 yılda umduğumuzdan çok daha fazla yol kat ettik. Çok şükür. Hem bir yaşımızı doldurduk, hem de bir yılı daha doldurduk. Dergimize emeği geçen herkese çok teşekkür ediyoruz. Bu asla tek başına elde edilebilecek bir başarı değildi, bu ortak bir zafer. Bir de ekibimizin yazarken ve konuşurken Sokrates in üç filtresini her zaman göz önünde tutuyor olmasının faydası olsa gerek. Sayfalarımızı ayırırken 1) Yazacağımız şey gerçek mi? 2) İyi bir haber mi? 3) Kime ne faydası var? diye mutlaka sorguluyoruz. Çok şükür bu zamana kadar yazdığımız her şey gerçekti, haberlerimiz birilerini kötülemek, karalamak ve lekelemek için olmadı hiçbir zaman ve mutlaka ki çok fayda sağlandı. Trabzon dan Diyarbakır a kadar yurdun dört bir yanından abonelik aldı, yeni derginin yayınlanma zamanı gelmeden yeni sayı neden gelmedi hala? diye sabırsız telefonlar ve e-postalar aldık. Bu bir gönüllük esası, bir dayanışma projesi haline geldi adeta. Öyle ki Türkiye nin en iyi isimleri bu dergi çatısı altında birleşti. Hem de hiçbir maddi beklenti ve menfaat olmaksızın... Herkes ben ne katabilirim? dedi. İş güvenliği kültürünü oluşturmak için bir duvar da bizim dergimizdi, eline malasını, tuğlasını alan geldi. İnsan ı koruyan bir duvar yükseldi. Ama elbette önce çalışanlardaki yanlış yerleşmiş olan Kader İnancı nı doğru bir şekilde yeniden yapılandırmak gerekiyor. Biz ilk sayımızdan bu yana Diyanet İşleri Başkanlığı ndan çok değerli hocamız Doç. Dr. İlyas Üzüm ile bu konuların üzerinde duruyoruz. Artık çok değerli yazar kadromuza Araştırmacı Yazar Faruk Dilaver de eklendi. Dilerim bu yıl öncelikle bilinçaltımıza oturmuş yanlış kader inancını yıkarak başlarız işe. Tedbirin kadere faydası olmaz diyenlerde, Kader değişmez, kaderde olan kaza geri çevrilmez diye inanmış geniş kitlede umarım bu yanlış düşünce tarzını 2013 yılında değiştirebiliriz. Elbette ki insanların kaderi takdir edilmiştir, her şey gibi Tedbir almak da zaten kaderinizin elvermesiyle mümkündür. Kaderinizde kolaylaştırılma var ise, bela veya musibet gelmeden önce tedbir alır ve o kazadan kurtulursunuz. Bu senenin ilk dergisinin sunuş yazısını Halife Ömer (R.A) nın son derece önemli bir uyarı içeren uygulaması ile bitirmek istiyorum. Orduyla Şam a giden Halife Ömer (R.A), şehre yaklaştığı zaman veba salgını olduğunu haber alınca orduya geri dönülmesi talimatını verir. Bu durum üzerine, kader kavramını anlayamayan ve işin şeklinde kalanlar şaşırırlar ve sorarlar: -Allah ın kaderinden mi kaçıyorsun Ya Ömer? Kaderin tekniğini anlamış olan Hazreti Ömer (R.A) ın cevabı hepimize derstir: -Allah ın kazasından Allah ın kaderine kaçıyorum!... İşte yukarıda anlatılan cevap, bu kader konusunun püf noktasıdır. Kader mutlak ve kesindir. İnsan ise kendisinden meydana gelenlerin neticesini görecektir. Lütfen 2013 yılında çalışanlarımızı kazaya terk etmeyelim. Terkettiğimiz alan kaderleri değil, kazaları. Bunu unutmayalım. Kazaya meydan bırakıp can almak olmasın bizim işimiz. İşletmemizin de çalışanlarımızın de nice mutlu seneleri olsun, Ekoteknik İSG, nice yeni yaşların olsun... YENİ SERİ Dräger den Yeni Solunum Seti Serisi Endüstriyel operasyonlarda görev alan ve yangınla mücadele eden ekiplerin ihtiyacı olan kişisel donanım, yıllar boyu süren uzun AR GE çalışmaları neticesinde geliştirilmiş ve oksijen yetersizliği veya zehirli gaz ve dumanın bulunduğu ortamlarda güvenli solunum imkanı sağlamak amacıyla satışa sunulmuştur. Yeni seri askı takımlarında, omuz askıları ve bel kemerinin konumu, solunum setinin ağırlığını, vücudun denge merkezi ile aynı doğrultuda dağıtacak şekilde tasarlanmıştır. AYRINTILI BİLGİ İÇİN: Draeger Safety Korunma Teknolojileri Ltd. Şti. Konrad Adenauer Caddesi No: 54/A B Yıldız Çankaya / ANKARA Tel : (0312) Faks : (0312) Hayat kurtarmak için zamanla yarışırken, yaşamagüvenle bağlanın. Dräger. Yaşam için Teknoloji. 2

3 06 08 Bakan Faruk Çelik, İş Sağlığı ve Güvenliği Tanıtımı Kapanış Programına Katıldı İSG Kurumsal Yayınımız Ekoteknik İSG Dergisi Birinci Yılını Doldurdu 12 İş Teftiş Kurulu Başkanı MEHMET TEZEL in misafiri olduk: Müfettiş Sayımızı ve Kurumsal Kapasitemizi Her Geçen Gün Güçlendiriyoruz! Araştırmacı Yazar Faruk Dilaver: Başarılı Bir İş, Huzurlu Bir İş Yeri İçin Sevgi ve Hoşgörü İnşaatlarda İş Güvenliği Çalıştayı Düzenlendi HAK-İŞ Genel Başkanı MAHMUT ARSLAN ile İSG ye Sendikacı Gözlüğü ile baktık. İş Başmüfettişi TEVFİK PAÇACI: 6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu Çerçevesinde İnşaat İş Kolu Sorumlulukları 26 COŞKUN DEMİRCİ: 6331 Sayılı İSG Kanunu ile İlgili Soru ve Cevaplar 30 Başkent OSB yi ziyaret edip güleryüzlü başkanı ŞADİ TÜRK e 44 sorularımızı yönelttik. 34 Yrd. Doç. Dr. Devrim Alkaya ve Burak Yeşil ile İnşaat Sektö- ründe İSG ye Genel Bakış 38 İş Sağlığı Bilim Doktoru TAHİR SOYDAL: Tasarruf yapalım, 48 Çevreyi Koruyalım. Peki Vücu- dumuza Zarar Verelim mi? 40 Dünyada 56 Ülkeye İhracat Yapan Sanem Matbaacılık A.Ş. nin İş Sağlığı ve Güvenliği Ekoteknik İSG ye Emanet 42 ANSAF 12 Fuarı nda Ankara Sanayicilerinin İş Sağlığı Güvenliği ve Çevre konuların- daki sorularını yanıtladık Forum Fuarcılık A.Ş. Yönetim Kurulu Başkanı BİLGİN AYGÜL de bizim sorularımızı yanıtladı. Din İşleri Yüksek Kurulu Üyesi Doç. Dr. İLYAS ÜZÜM: İş Güvenliği Açısından Çevre Duyarlılığı E.CEVRE YONETİMİ GEN. MD.YRD. HÜSEYİN GELMEZ: Elektrikli ve Elektronik Atıklar B Sınıfı İş Güvenliği Uzmanı MANSUR ZİYA KOÇ ile Kaza Analizi KLİNİK MİKROBİYOLOJİ UZMANI MEHMET ERGİN: Vücudun Bakteri Populasyonu: Mikrobiyom 52 ÖRNEK YARGITAY İÇTİHATI DRAEGER TEKNİK MAKALE: Patlamaya Karşı Koruma İŞ MÜFETTİŞ YARDIMCISI KAYHAN TOPALOĞLU ile çok ses getiren KKD YAZI DİZİSİ ne Göz Koruyucular ile devam ediyoruz. 06 Bakan Faruk Çelik, İş Sağlığı ve Güvenliği Tanıtımı Kapanış Programına Katıldı. 12 çekildi. Fotoğraf sanatıyla dergimize kattığı değerden dolayı EKOTEKNİK İSG DERGİ EKİBİMİZ - KÜNYE İmtiyaz Sahibi Ekoteknik İş Sağlığı Güvenliği ve Çevre Hizmetleri Adına Halis Yolcu Editör Yadigâr Yolcu Kazaların Çevresel ve Teknik Araştırması Bilim Uzmanı Sorumlu Yazı İşleri Müdürü İrem Nurgül Durmuş 4 Yayın Kurulu Doç Dr. F. Nur Eriş, İSG Uzmanı Kemal Çetinkaya, Uz.Dr. Mehmet Ergin, Çevre Uzmanı Hüseyin Gelmez, İş Güvenliği Uzmanı Ziya Koç, Dr. Tahir Soydal (İş Sağlığı Bilim Doktoru) Danışma Kurulu Prof. Dr. Recep Akdur, Yıldırım Akpınar(Çalışma Bakanlığı Eski Teftiş Kurulu Başkanı), Prof. Dr. Sefer Aycan, Prof. Dr. Aytül Çakmak, Ziya Demir, Doç. Dr. Tayfun Güngör, Doç. Dr. Tevfik Pınar, Prof. Dr. Kadirhan Sunguroğlu, Uz. Dr. Cebrail Şimşek, Uz. Dr. Engin Tutkun, Doç. Dr. Mehmet Uğurlu, Doç. Dr. Halil Murat Ünver, Doç. Dr Yusuf Üste, Dr. Hınç Yılmaz Görsel Yönetmen İrem Nurgül Durmuş Görsel Tasarım ve Teknik Sorumlu Soner Karip Reklam ve Pazarlama Koordinatörü Yalçın Yolcu Yayın İdare Merkezi İvedik Cad. No:110 Yenimahalle - Ankara Tel: (pbx) - Fax: Yayın Türü Yaygın - Süreli ISSN: Baskı ve CTP Kalıp Dumat Ofset Basım Tarihi Abonelik ve Reklam Rezervasyon Tel: (pbx) Ekoteknik İSG Dergisi nin amacı, iş sağlığı güvenliği ve çevre konularında özellikle uygulayıcı konumdakilerin deneyimlerini ve izlenimlerini belgelemek, birikimlerin paylaşılmasını sağlamak ve yeni ufuklar açarak başvurulabilecek bir kaynak yaratmaktır. Üç ayda bir yayınlanır. Yayının telif hakkı Ekoteknik İş Sağlığı Güvenliği ve Çevre Ölçüm Teknolojileri Ltd. Şti ne aittir. Dergi içeriğinin tamamen ya da kısmen elektronik, mekanik veya başka biçimde çoğaltılması Ekoteknik in iznine tabidir. Yayınlanan yazı ve reklamların sorumluluğu sahiplerine aittir. Doldurduk. 20 İlişkiler ve Tanıtım Daire Başkanlığından G.Gamze ATİK UZUN, tarafından Yaşımızı İş Teftiş Kurulu Başkanı Mehmet Tezel Dergimizin kapak fotoğrafı, İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğü, Halkla çok teşekkür ediyoruz Birinci HAK-İŞGenelBaşkanı MAHMUT ARSLAN ile İSG yesendikacıbakışı 42 ANSAF-12 den Teşekkür Belgesi 59 KKD YAZI DİZİSİ / GÖZ KORUYUCULAR İş Müfettiş Yardımcısı Kayhan Topaloğlu ile Göz Koruyucular Mercek Altında 5

4 Ölümden önce önleme ye önem verdiklerini vurgulayan Çelik, yasanın sadece işçileri değil memurlar da dâhil tüm çalışanları kapsadığına işaret etti. İş Sağlığı Güvenliği Genel Müdürü Kasım Özer Bakan Faruk Çelik, İş Sağlığı ve Güvenliği Tanıtımı Kapanış Programına Katıldı 6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu nun Tarihli ve Sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe girmesiyle, kamudakiler dahil bütün çalışanlar ve işyerleri kapsama alındı. İşyerlerinde risk değerlendirmesi yapılması ve bununla bağlantılı olarak önleyici ve koruyucu tedbirlerin alınması, çalışan sayısı ile ilgili bir sınırlama olmaksızın tüm işyerlerinde iş sağlığı ve güvenliği hizmetlerinin sağlanması zorunlu kılındı. İş sağlığı ve güvenliği alanında gelişmiş birçok ülkenin mevzuat metinleriyle uyumlu olan bu kanunun ülkemizde etkin bir şekilde uygulanması açısından getirdiği yükümlülüklerin ilgili taraflara anlatılması büyük önem taşıyor. Kamu ve özel tüm işyerlerini ve çalışanları yakından ilgilendirmesi nedeni ile Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı 6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu Tanıtım Kampanyası nı başlattı. Bu kapsamda Ankara da 14 Aralık 2012 tarihinde JW Marrıott Hotel de seminere Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Sayın Faruk Çelik de katıldı. Ekoteknik İSG ekibinin de katıldığı toplantıya katılım çok yoğundu. İş Sağlığı ve Güvenliği Tanıtımı Kapanış Programında Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Faruk Çelik, çalışanları artık ateşe atmayacaklarını belirterek, Risk değerlendirmesi yapılacak, sağlıklı ve güvenli bir ortamda çalışılmasını gerçekleştireceğiz dedi. Bakan Çelik, çalışma hayatında önemli düzenlemelerin uygulamaya geçirildiğini, emeklilere yönelik İntibak Yasası, Sendikalar Kanunu ve İş Güvenliği Kanunu nun bu düzenlemelerden olduğunu ifade etti. 4 ü ölüm 6 sı sürekli iş görememezlikle sonuçlanan günde ortalama 172 iş kazasının meydana geldiği Türkiye nin, iş kazaları ve meslek hastalıklarındaki maddi kaybının 7,7 milyar dolar olduğunu dile getiren Çelik, 2002 de 872, 2010 da bin 444, bu yılın 11 aylık döneminde ise 895 kişinin iş kazalarından hayatını kaybettiğini söyledi. ALMAMIZ GEREKEN MESAFE VAR 2002 de yüz bin çalışanın 16,8 inin, 2012 de ise 7,6 sının iş kazalarından hayatını kaybettiğini kaydeden Çelik, bu oranın gerilemesinin önemli bir başarı olduğunu, ama netice itibarıyla yüz binde 8 işçinin iş kazasından yaşama veda ettiğini belirtti. Avrupa nın 27 ülkesinde bu oranın yüz binde 4, ama Avrupa nın çekirdeği niteliğindeki 15 ülkede yüz binde 1,5 olduğunu dile getiren Çelik, şunları söyledi: Bizde bu rakamın 8 lerde olduğu dikkate alınırsa, almamız gereken mesafenin ne olduğunu hepiniz iyi biliyorsunuz. İşte bu yasa, İş Sağlığı Güvenliği Yasası bunun için çıkıyor, bu seminerler, toplantılar bunun için gerçekleştiriliyor. Bu bilincin artması ve bu farkındalığın oluşması, varmamız gereken hedefleri ortaya koyduğumuza göre hiç kimsenin ölmemesi, hiç kimsenin meslek hastalığına maruz kalmaması hedefiyle bu yasa ve toplantıları gerçekleştiriyoruz. İş kazalarının yüzde 18,3 ünün metal sanayi, yüzde 14,4 ünün maden, yüzde 10,2 sinin inşaat sektöründe olduğunu bildiren Çelik, İş sağlığı ve güvenliğinde tasarruf olmaz. Tasarruf yapıyorum zannedenlerin bir misli daha maliyete katlanacaklarını bilmeleri gerekiyor. Onun için bu alanda tasarrufu düşünüyorsak iş sağlığı ve güvenliğine yatırım yapmamız gerekiyor şeklinde konuştu. İş sağlığı ve güvenliğinin birçok alanda pozitif katkıları bulunduğunu ifade eden Çelik, çıkardıkları yasanın kuralcı yaklaşımdan ziyade önleyici yaklaşımı öngördüğünü belirtti. Ölümden önce önleme ye önem verdiklerini vurgulayan Çelik, yasanın sadece işçileri değil memurlar da dâhil tüm çalışanları kapsadığına işaret etti. İSTATİSTİKLER OLUŞACAK Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Çelik, yasaya göre 1-9 çalışanı olan tehlikeli ve çok tehlikeli sınıfına giren iş yerlerinde iş sağlığı ve güvenliği hizmetlerinin kamu tarafından karşılanacağını ifade ederek, sağlık hizmet sunucularına iş kazalarını 10, işverenlere ise 3 gün içinde bildirme zorunluluğu getirildiğini söyledi. Bildirimler sayesinde bu konuda istatistikler oluşacağını kaydeden Çelik, iş yerleriyle ilgili risk değerlendirmesinin büyük önem taşıdığına dikkati çekti. Çelik, Bu risk değerlendirmesi işin özü, yasanın temeli. Bu yapılmadan çok tehlikeli ve tehlikeli iş yerlerinden işe başlamak mümkün değil. Risk değerlendirmesi yapılacak, riskler ortadan kaldırılacak ondan sonra emek, alın teri, işçi o işe başlayacak diye konuştu. Riskli ortamlarda çalışanın nelere maruz kaldığının bilindiğini ifade eden Çelik, Çalışanımızı artık ateşe atmayacağız. Risk değerlendirmesi yapılacak, sağlıklı ve güvenli bir ortamda çalışmasını gerçekleştireceğiz. Toplu koruma tedbirlerine öncelik verilecek dedi. 6 7

5 Kurumsal Yayınımız Ekoteknik İSG Dergisi Birinci Yılını Doldurdu İş Sağlığı Güvenliği konusunda Kamu, Çalışanlar ve İşverenler arasında üçlü bir bağ oluşturan Ekoteknik İSG Dergisi, birinci yılını doldurdu. Ekoteknik İSG Dergisi, iş sağlığı güvenliği alanında kamu yönetiminde görev yapan yöneticiler, akademik katkı yapan akademisyenler, Draeger Safety Yöneticileri ve Ekoteknik İSG nin yönetim kadrosunun katıldığı bir yemekle birinci yaşını kutladı. Tarihi Kınacızade Konağı nda düzenlenen yemek adeta İş Sağlığı Güvenliği sektörüne yön verenlerin buluşma noktası gibiydi. İSG ülkemizde çok yeni bir konu olduğundan, yaklaşık 16 yıldır İş Sağlığı İş Güvenliği ve Çevre konularında faaliyet gösteren bir firma olan Ekoteknik sektörün en eski ve köklü firmalarından olmanın haklı gururunu taşıyor. Bu bağlamda da bir sosyal sorumluluk projesi olarak adeta elini taşın altına koyarak Ekoteknik İSG Dergisi isimli kurumsal yayınını da çıkarıyor. Ekoteknik İSG, birebir kaynağından haberleri alarak sektörü aydınlatıyor. Bu yüzden de dergiye ilgi son derece yüksek. Yayınlanmaya başladığı sayıdan itibaren Diyarbakır dan Trabzon a kadar Türkiye nin dört bir yanından abonelik alıyor. İlk sayısı Ocak-2012 tarihinde çıkan Ekoteknik İSG Dergisi, Ocak-2013 sayısını çıkarmadan önce Tarihi Kınacızade Konağı nda derginin emektarlarıyla buluştu. Kutlanan birinci yaş günü yemeğinde derginin Sorumlu Yazı İşleri Müdürü İrem Nurgül Durmuş şöyle konuştu: Eylül 2011 tarihinde düzenlenen Dünya İş Sağlığı ve Güvenliği Kongresi ve Fuarı 57 yıllık tarihine İstanbul da rekorlar yazdırarak ülkemizden ayrıldı. Açılışı Sayın Başbakanımız R.Tayyip Erdoğan ve Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Sayın Faruk Çelik tarafından gerçekleştirilen kongreye 140 ülkeden 5 bin 400 kişi katıldı, ayrıca kongrede 32 ülkenin Çalışma Bakanlarının katılımıyla İstanbul Deklarasyonu da imzalandı. Bu olay tabiî ki basında yer aldı ama sektörel basın eksikliğinden ilgilileri detayları bulamadı. Bunun üzerine Editörümüz Yadigâr Yolcu adeta elini taşın altına koyarak iş sağlığı güvenliği ve çevre konularında bir dergi çıkarmaya karar verdi. Hızlıca çalışmalarımızı yapıp Ocak 2012 tarihinde Ekoteknik İSG Dergisi nin ilk sayısını çıkardık. Açıkçası başarılı olacağımızı zaten düşünüyorduk ama böylesine bir başarıyı ilk yılımızda elde etmeyi biz dahi beklemiyorduk. Bu zaten tek başına bir ekiple yakalanabilecek bir başarı Misafirlerimiz yemeğin bitiminde sanatsal ve kültürel faaliyetlere ev sahipliği yapan Tarihi Kınacızade Konağı ndan kendilerini 1800 lü yıllara götüren özel müze odalarını gezip öyle ayrıldı. İlkini kutladığımız yaş günümüzde misafirlerimize tarih ve lezzeti sunarken geçmişle özlem gidermeyi sağlayan Tarihi Kınacızade Konağı na özellikle teşekkür ederiz. değil. Bu özel bir şirketin desteğiyle sağlanacak bir başarı değil. Türkiye olarak çok şanslı bir ülkeyiz ki, bilgi isteyen ve iyi niyetli olan herkese kapıları sonuna dek açık bakanlıklarımız var. Başta Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, İş Sağlığı Güvenliği Genel Müdürlüğü olmak üzere Sağlık Bakanlığı ndan ve Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ndan bilgi anlamında çok büyük destek gördük. Köşe yazarı kadromuzu bakanlık müfettişlerinden ve üniversitelerin akademik kadrolarından oluşturduk. Yazarlarımız da hiçbir maddi veya manevi çıkar gözetmeksizin her sayımızda büyük emek sarfederek çok değerli bilgilerini kattlar. Bu yüzden henüz daha ilk yılımızdayken her İSG meraklısının mutlaka okumak istediği bir dergi olduk. Şimdi de 1 yılımızı doldurduk. Bu başarıda en çok katkısı olanlarla bir arada yemek yemekten onur duyuyoruz. 16 yıl önce Türkiye de neredeyse iş sağlığı güvenliğinin adı anılmıyordu ama bu ekip 16 yıl önce de iş sağlığı güvenliği konusunda hizmet veriyordu... KİMLER KATILDI? NİCE MUTLU YILLARIMIZ OLSUN HEEEP BERABER... 1) Editörümüz Yadigâr Yolcu 2) Sorumlu Yazı İşleri Müdürümüz İrem Nurgül Durmuş 3) Koordinatörümüz Mansur Ziya Koç 4) Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Emekli Genel Müdür Yrd. Hüseyin Gelmez 5) Çalışma ve Sos. Güv. Bakanlığı E mekli Gen.Müdür Yrd. Kemal Çetintaş 6) Çalışma ve Sos. Güv. Bakanlığı İSG Genel Müdür Yrd. Ahmet Çetin 7) ÇSGB - İş Teftiş Kurulu Başkanlığı İş Başmüfettişi Tevfik Paçacı 8) ÇSGB - İş Teftiş Kurulu Başkanlığı İş Müfettişi Kayhan Topaloğlu 9) ÇSGB - İş Teftiş Kurulu Başkanlığı İş Müfettişi Gülçin Topaloğlu 10)ÇSGB-İSGGM, İSG Uzm. Ahmet Ersoy 11) ÇSGB-SGK Başmüfettişi Gökhan Eroğlu 12) İş Sağlığı Bilim Uzmanı Dr. Tahir Soydal 13) Sağlık Bakanlığı - Mustafa Gücal 14) Araştırmacı Yazar Faruk Dilaver 15) Gazi Üniversitesi Tıp Fakültesi Prof. Dr. Sefer Aycan 16) Yıldırım Beyazıt Üniversitesi Tıp Fakültesi Doç. Dr. Mehmet Uğurlu 17) Draeger Safety Genel Müd. Abidin Korkmaz 18) Draeger Safety Satış Müd. Pelin Korkmaz 19) Ermenek Eski Belediye Başkanı A Sınıfı İSG Uzmanı Uğur Sözkesen 20) BM İnşaat-Mühendis İbrahim Sözkesen 8 9

6 Ekoteknik İSG Yemeği BASIN da Daha önce hiç Müzede Yemek Yediniz mi? Sabah Gazetesi ne ve Milliyet Gazetesi ne hayati bir konu olan İş Sağlığı Güvenliği konusuna olan ilgisinden dolayı çok teşekkür ederiz. Tarihi Kınacızade Konağı nda 1800 lü yıllara götüren bir yemek yiyebilirsiniz... Yayın Hayatına başladığı ilk günden bu yana aktüel haberin adresi olan haber sitesine çok teşekkür eder, başarılarının devamını dileriz. Ankara Kalesi İçi, Kale Kapısı Sok. NO: 28 Ulus / ANKARA Tel: Fax:

7 Müfettiş Sayımızı ve Kurumsal Kapasitemizi Her Geçen Gün Güçlendiriyoruz! İnsan bilmediğine ya düşman olur ya bilmediğinden korkar. İşverenler denetimlerin yıkıcı değil aksine işletmeler için çok faydalı olduğunu bilse denetim olmasını kendileri isterler zaten. Çünkü öyle ki önleyici denetimlerde esas olan işyerlerinde iş kazası veya meslek hastalığı oluşmadan veya çalışma ilişkileriyle ilgili sorunlar ortaya çıkmadan gerekli tedbirleri aldırmak. Böylece muhtemel kazaları engellemek. İşverenler için ürkütücü bir konu olan denetimleri mercek altına almak üzere İş Teftiş Kurulu Başkanı Mehmet Tezel in misafiri olduk. Sorularımızı detaylarıyla cevaplandıran Tezel, bu röportajıyla akıllardaki birçok soru işaretini tamamen kaldırıyor. Röportaj: İrem Nurgül Durmuş / Fotoğraf: Gamze Atik Uzun İş Teftiş Kurulu Başkanlığı nın daha iyi anlaşılması ve tanınması amacıyla Teftiş Kurulu nun görevyetki ve sorumluluğu ile yapılanmasından bahseder misiniz? İş Teftiş Kurulu Başkanlığı, Tarih ve Sayılı Resmi Gazete de yayımlanan İş Teftişi Tüzüğü ile fiilen kurulmuştur. İş Teftiş Kurulu bir başkanla, iş başmüfettişleri, iş müfettişleri ve iş müfettiş yardımcılarından oluşan ve doğrudan bakana bağlı olarak görev yapan merkezi bir teftiş kuruludur. Kurul Başkanlığımız, devlete ait olan çalışma hayatının izlenmesi, denetlenmesi ve teftiş edilmesi görevini, Devlet adına, 81 Sayılı ILO Sözleşmesi hükümlerine uygun şekilde bağımsız olarak yerine getiren bir örgütlenmedir. Kurulumuz bu görevini inşaat mühendisinden maden mühendisine, kimya mühendisinden makine mühendisine, diğer taraftan iktisatçıdan hukukçusuna, çalışma ekonomisi ve endüstriyel ilişkiler uzmanından işletmecisine kadar çok çeşitli meslek gruplarından her biri kendi alanında uzman iş müfettişleri tarafından yerine getirmektedir. Tüm meslek gruplarından gelenler iş müfettişi olarak adlandırılmakla beraber, mühendislik ya da tıp eğitimi almış iş müfettişleri iş sağlığı ve güvenliğine ilişkin mevzuat hükümlerinin, sosyal bilimler eğitimi almış olanlar ise iş sağlığı ve güvenliği hükümleri dışında kalan işin yürütümü ile ilgili mevzuat hükümlerinin denetimini yapmakta ya da denetimin özelliğine göre ortak programlar düzenlenmektedir. Kurul Başkanlığımızda, sosyal bilimler ve hukuk alanlarında eğitim görmüş 271 İş Başmüfettişi ve İş Müfettişi ile 175 İş Müfettiş Yardımcısı, mühendislik ve tıp alanlarında eğitim görmüş 170 İş Başmüfettişi ve İş Müfettişi ile 349 İş Müfettiş Yardımcısı olmak üzere toplam 965 İş Başmüfettişi, İş Müfettişi ve İş Müfettiş yardımcısı görev yapmaktadır. Başkanlığın merkezi Ankara dır. Merkezde Kurul Başkanı ve 3 Kurul Başkan Yardımcısı bulunmaktadır. Ayrıca denetim faaliyetlerinin koordinasyonu, denetim dışı faaliyetlerinin yürütülmesi, idari ve mali işler gibi konularda çalışmak üzere yeter sayıda iş müfettişi kurul başkanlığında görevlendirilmiştir.kurul Başkan Yardımcıları arasında görev tanımları bakımından ayrım bulunmakta olup, bir başkan yardımcısı işin yürütümü denetimlerinin koordinasyonu, diğeri iş sağlığı ve güvenliği denetimlerinin koordinasyonu üçüncüsü ise idari ve mali işler konularında görevlendirilmişlerdir. İş teftiş hizmetlerinin daha etkin ve verimli şekilde yürütülebilmesi için 10 ayrı ilde (Ankara, İstanbul, İzmir, Bursa, Adana, Antalya, Samsun, Erzurum, Malatya ve Zonguldak) Grup Başkanlıkları kurulmuştur. Her bir grup başkanlığında bir grup başkanı ve işin yürütümü ve iş sağlığı ve güvenliği denetimlerinde ona yardımcı olmak üzere iki başkan yardımcısı bulunmaktadır. İş Müfettişlerinin yurdun her yanında görev yapmaları esas olmakla birlikte, fiilen hangi grup başkanlığında görev yapacağı Kurul Başkanının teklifi ve Bakanın onayı ile belirlenmektedir. Her bir Grup Başkanlığı nın görev sahasına giren iller belirlenmiş olmakla beraber, ihtiyaç halinde bir Grup Başkanlığında görevli İş Müfettişinin, bir başka grup başkanlığında geçici olarak görevlendirilerek o Grup Başkanlığının görev sahasına giren illerde denetim yapması her zaman mümkündür. Teftiş Kurulu Başkanlığınızla ön plana çıkan eğitim-öğretim ve proaktif öncelikli denetim ve modelinden bahseder misiniz? İş denetimi, çalışanları korumak ve çalışma yaşamı ile ilgili mevzuatın uygulanıp uygulanmadığını izlemek ve denetlemek amacıyla yapılan 6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Yasası nın uygulanabilmesi çıkarılacak yönetmeliklerle yakından ilgilidir. İyi anlaşılan ve önemi iyi kavranan yasalar bir kültür oluşumunu sağlayabilir. denetimlerin bütününü ifade etmektedir. 81 sayılı UÇÖ Sözleşmesi nin 3. ve 129 Sayılı UÇÖ Sözleşmesi nin 6. Maddelerine göre, iş denetiminin temel ve öncelikli görev alanı, çalışma ortamı ve çalışma koşullarıdır. İkincil görev alanları ise çalışma ilişkileri, istihdam ve meslek eğitimi olarak sayılabilir. Çalışma ortamı, çalışanların sağlığını, güvenliğini ve iyilik halini etkileyen geniş bir alanı ifade etmektedir. Fiziksel, kimyasal, biyolojik, ergonomik ve psiko-sosyal etmenler çalışma ortamında oluşmakta ve gerekli önlemler alınmadığında çalışanların iyilik durumunu etkilemektedir. Çalışma koşulları ise, çalışanların korunmasını doğrudan ilgilendiren dört alanı kapsamaktadır: Çocukların ve gençlerin çalıştırılması, kadınların çalıştırılması, çalışma süreleri ve ödeme sistemleri (ücretler). Ülkemizde iş denetimi örgütü yani İş Teftiş Kurulu Başkanlığı, esas olarak çalışma ortamı, çalışma koşulları ve bireysel çalışma ilişkileri alanında, kısmi olarak da, toplu iş ilişkileri alanında görevlendirilmiştir. İşçi-işveren-devlet üçgeninde denetim yapan iş müfettişleri için çalışma barışının sağlanması ve korunması en önemli hedeftir. Bu sebeple, iş müfettişleri, işyerlerinde var olan ve çalışma ortam ve koşullarından kaynaklanan riskleri tespit eder ve giderilmesi için çaba gösterirken, salt cezalandırıcı değil eğitici, bilgilendirici ve yol gösterici bir yaklaşımla da hareket ederler. İş teftişi hizmetinin etkin bir şekilde yürütülebilmesi için faaliyetlerin sistemli bir şekilde planlanması ve uygulanması gerekmektedir. İş teftişi konusunda iki temel yaklaşımdan bahsetmek mümkündür. Bunlardan birincisi tepkisel (reaktif) yaklaşım, diğeri önleyici (proaktif) yaklaşımdır. Tepkisel teftiş işçi şikâyetleri, bireysel iş uyuşmazlıkları, iş kazaları, meslek hastalıkları gibi olaylar neticesinde yapılan teftişlerdir. Önleyici teftiş ise iş teftiş biriminin programlarına göre önlemeye yönelik yapılan denetimlerdir. Önleyici denetimlerde esas olan işyerlerinde iş kazası veya meslek hastalığı oluşmadan veya çalışma ilişkileriyle ilgili sorunlar ortaya çıkmadan gerekli tedbirleri aldırmaktır. Önleyici teftişlere, tepkisel teftişlere oranla daha fazla yer vermek gerektiği hususu, çalışma barışının tesisinde, konunun bütün uzmanlarınca kabul edilen bir gerçektir. Ancak burada, önleyici teftiş programlarının hangi kriterlere göre yapılması gerektiği sorunu çıkmaktadır. Kaynaklar sınırlı olduğundan her işyerinin denetim programına alınması mümkün değildir. Bu nedenle önleyici teftişler planlanırken bir önem sırası yapılması durumu söz konusudur. Genel olarak önleyici denetim planlamaları, iş kazaları oranları, düşük ücretli sektörler ve işletme büyüklükleri vb. kriterlere göre yapılabilmektedir. İş Teftiş Kurulu tarafından teftişler programlı teftişler ve incelemelerden oluşan program dışı teftişler olmak üzere iki temel bölümden oluşan Genel Çalışma Planı uyarınca yürütülmektedir. Genel Çalışma Planı, geçmiş yıl/yıllara ait istatistikî veriler, ulusal politikalar ve ihtiyaçlar göz önünde bulundurularak çalışma hayatının riskleri ve öncelikleri ile Kurul Başkanlığının kaynakları dikkate alınmak suretiyle yıllık olarak hazırlanmaktadır. Programlı teftişler, çalışma hayatındaki sorunların değerlendirilmesi ve önceliklendirilmesi sonucu belirlenen alanlarda veya sektörlerde yahut özel bir risk grubu hedeflenerek belirlenen işyerlerinde, çalışma hayatı ile ilgili mevzuat hükümlerinin tamamının veya bir kısmının uygulamalarının denetlenmesi amacıyla ve hedefler koyularak gerçekleştirilen teftişlerdir. İncelemelerden oluşan program dışı teftişler ise programlı teftişler dışında kalan ve ihbar, şikâyet, işletme belgesi vb. talepler üzerine veya Kurul Başkanlığı na intikal ettirilen evraklardan teftiş hizmetiyle bağdaşır nitelikte olanların teftiş programına alınması sonucu gerçekleştirilen teftişlerdir

8 İş denetiminin temel ve öncelikli görev alanı, çalışma ortamı ve çalışma koşullarıdır. İkincil görev alanları ise çalışma ilişkileri, istihdam ve meslek eğitimi olarak sayılabilir. Denetim sisteminin etkinliğinin artırılması ve önleme politikasının temin edilmesi için, İş Teftiş Kurulu Başkanlığı tarafından risk bazlı denetim yaklaşımı benimsenmiştir. Bu yaklaşımda öncelikle, denetim alanındaki risk faktörleri sonrasında bu faktörlerin önemi belirlenmektedir. Belirlenen önem sırasına göre, denetim önceliği olan alanlar ortaya çıkarılmaktadır. Böylece, yüksek riskli iş yerlerinin ve yüksek riskli mesleklerin bulunduğu iş yerlerinin denetimi yapılmaktadır. Değişen çalışma koşulları ve gelişen teknoloji ile birlikte, İş Teftiş Kurulu Başkanlığı teftiş yaklaşımını tepkisel yaklaşımdan pro-aktif yaklaşıma çevirmiştir. Bu kapsamda, pro-aktif teftiş uygulamaları başlatılmıştır. Bu yaklaşımın gereklerini yerine getirmek için projelendirilmiş/programlı teftişler yürütülmeye başlamıştır. Bu teftişler ile iş kazaları ve meslek hastalıklarının önlenmesi, güvenli ve sağlıklı bir işyeri ortamının temin edilmesi için gerekli tedbirlerin alınması amaçlanmıştır. Ayrıca, bu teftişler işletmelerde iş sağlığı ve güvenliği konusunda iyileştirmeleri ve de en önemlisi bu iyileştirmelerin devamlılığını temin edecektir. Denetim faaliyetleri için gerekli ve yeterli personel ve diğer alt yapı imkânlarınız yeterli mi? Yetersiz ise nelere ihtiyaç var? İhtiyaçlar sonsuz fakat kaynaklar kıt ve sınırlıdır. Müfettiş sayımızı ve kurumsal kapasitemizi her geçen gün güçlendirmekteyiz. Gerek İş Sağlığı Genel Müdürlüğü nün gerekse sizlerin yoğun çalışma ve çabalarıyla çıkarılan 6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu beklentilere cevap verebilecek nitelikte mi? 6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu, iş sağlığı ve güvenliği konusunda yapılması gereken çalışmaların kamu/özel, büyük ölçekli/küçük ölçekli, sanayi/tarım ayrımı olmaksızın tüm çalışanlara ulaştırılması, küçük ölçekli işyerlerine iş sağlığı ve güvenliği hizmetlerinin götürülmesinde Devlet desteğinin sağlanması, işverenlerin iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili görevleri ve bu konudaki görevlerini nasıl yerine getireceklerinin açık bir şekilde ortaya konulması, çalışanların yükümlülüklerinin detaylandırılması, tehlike sınıfları, çalışanların görüşlerinin alınması ve katılımlarının sağlanması, bilgilendirilmesi, iş kazası ve meslek hastalıklarının kayıt ve bildirimi vb. konulardaki düzenlemeler yönünden değerlendirildiğinde, önemli ölçüde beklentilere cevap verebilecek nitelikte olduğu söylenebilir. Ancak 6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Yasası nın uygulanabilmesi çıkarılacak yönetmeliklerle yakından ilgilidir. İyi anlaşılan ve önemi iyi kavranan yasalar bir kültür oluşumunu sağlayabilir. İş sağlığı ve güvenliği gibi çok önemli bir yasanın tanıtılması ve tanınması yetmez. İşçi, işveren ve Devlet üçgeninde bütün tarafların bu konuyu önemsemesi gereklidir. Bütün tarafların bu konuda; Evet, ben de varım demesi ve sıfır toleransla uygulamaya geçmesi gerekmektedir. İşçi, işveren ve devlet arasındaki Gönüllü Uyum için diyalogların artırılması ve Devlet Destekli Projelerin hayata geçirilmesi gereklidir. Günü kurtarmak ve yasak savmak için masa başı kitabına uydurma eğilimleri, bu yasaya dolayısıyla iş sağlığı ve güvenliği kültürüne vurulacak en büyük darbe olur Sayılı Kanun un çerçevesinde çıkarılacak yönetmelikler de yakın bir zamanda çıkacak. Gerek kanun gerekse alt mevzuatın başarılı olması, sahada uygulama alanı bulması ve neticede sonucun olumlu etkilenmesi hedefine ulaşmak için, kamu sendikalar işçi ve işveren ortak yaklaşımı ne olacak? Bilindiği üzere iş sağlığı ve güvenliğinin gerçekleştirilmesinde devletin mevzuat hazırlama, denetim ve yaptırım uygulama, işverenlerin önlem alma, çalışanların alınan önlemlere uyma olarak özetlenebilecek farklı fakat birbirini tamamlayan görevleri vardır Sayılı Kanun ve bu kanun gereği çıkarılacak yönetmeliklerin başarılı olması, sahada uygulama alanı bulması ve neticede sonucun olumlu etkilenmesi hedefine ulaşmak için öncelikle tarafların ortak yaklaşımı, iş kazaları ve meslek hastalıklarının önlenebilir olduğunu esas alan iş sağlığı ve güvenliği kültürünün benimsenmesi olmalıdır. Daha önceki sorularınızda verdiğim cevaplarda da bu konuya detaylı olarak değinmiştim zaten. Sahada yapılan denetimlerde, iş güvenliği ve konuları ön plana çıkıyor. Meslek hastalıkları sanki biraz arka plana atılmış gibi. Bunun nedeni nasıl izah edilebilir? İşyerlerinde yapılan iş sağlığı ve güvenliği denetim ve teftişlerinde iş kazası ve meslek hastalığına sebep olacak riskler birlikte değerlendirilir, öncelik getirecek herhangi bir ayrım veya kategorizasyon yapılmaz. Yapılan denetimlerde iş kazalarına neden olacak risklerin daha ön plana çıkması ve meslek hastalıklarına neden olacak risklerin arka plana atılması gibi durum söz konusu değildir. İş Güvenliği tedbirine uymayan çalışanlar için çoğu kez bir yaptırım uygulanmıyor. Tedbir almayan işçi bir anlamda kendiyle birlikte çalışma arkadaşlarını da riske atıyor. Bu gerekçeyle Başkanlığınız tarafından cezai müeyyide uygulanabilir mi? Gerek 4857 sayılı İş Kanunu gerekse 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanununda işçi ve/veya çalışanların alınan iş sağlığı ve güvenliği önlemlerine uymakla yükümlü oldukları hükme bağlanmış ancak alınmış tedbire uymayan işçi ve/veya çalışan hakkında idari para cezası verileceği hususu düzenlenmemiştir. Başkanlığımızca mevzuatta yer verilmemiş bir idari para cezasının uygulanması mümkün değildir. Son yıllarda iş güvenliği hizmetlerinin yaygınlaşmasına bağlı hizmet sunumu yapan kuruluşlar meydana geldi. Gerek işveren gerekse bu hizmeti veren kuruluşların gerekçesi olmayan ya da yapılan işlemlere itibar edilmeyen hizmet ve belgeleri tespit edildiğinde gerekli cezai işlemlerin yapılması için bir uygulamanız var mı? Bu konuda ne yapılabilir? İş Teftiş Kurulu Başkanı Mehmet Tezel: İşyerlerinde İSG mevzuatına aykırı uygulamalar yaptığı tespit edilen işverenler hakkında halen 4857 Sayılı İş Kanunu nun ilgili maddeleri gereği idari para cezası uygulanmakta, mevzuata aykırılıkların hayati tehlike arz etmesi halinde işyeri kapatılmakta veya iş durdurulmaktadır. İşyerlerinde iş sağlığı ve güvenliği mevzuatına aykırı uygulamalar yaptığı tespit edilen işverenler hakkında mevzuata aykırılıkların niteliği ve işyerinde yapılan teftiş türü dikkate alınarak halen 4857 Sayılı İş Kanunu nun ilgili maddeleri gereği idari para cezası uygulanmakta, mevzuata aykırılıkların hayati tehlike arz etmesi halinde işyeri kapatılmakta veya iş durdurulmaktadır. İş sağlığı ve güvenliği hizmeti veren kişi ve kuruluşlara ise, iş sağlığı ve güvenliği mevzuatına aykırı uygulamalar yaptıklarının tespiti halinde bakanlığımız İş sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğü tarafından ilgili yönetmelikler uyarınca gerekli görülen işlemler ve yaptırımlar (yetki belgesinin askıya alınması veya iptali vb) uygulanmaktadır. İş Güvenliği konusunda OSGB ler önemli bir rol oynayacak. Bu anlamda OSGB lerin çalışanlarının bir eğitim programına tabi tutulmasını düşünür müsünüz? Bilindiği gibi OSGB lerde görev yapan iş güvenliği uzmanları ve işyeri hekimleri belirli niteliklere sahip, belirli eğitim programlarına katılan ve yapılan sınavlarda başarılı olan sertifika sahibi kişiler olup ayrıca belirlenmiş periyotlarda yenileme eğitimlerine katılmak zorundadırlar. Bu niteliklere sahip kişilerin ayrıca bir eğitim programına tabi tutulmalarına gerek olmadığını düşünüyorum. Kasım ayı verilerine göre, 2012 Kasım ayında ölümlü iş kazası sayımız 82 dir. İnsana olan yaklaşımınızı da göz önünde tutarak, acil yapılması gerekenleri özetleyebilir misiniz? Yaşama hakkının temel insan hakkı olduğu gerçeğinden baktığımızda bu konuda acil yapılması gereken, başta devlet, işverenler ve çalışanlar olmak üzere ilgili her kesim ve kişide iş kazası ve meslek hastalıklarının önlenebilir olduğunu, önlemenin ödemekten çok daha insanca ve çok daha ucuz olduğunu esas alan iş sağlığı ve güvenliği kültürünün oluşturulmasıdır. Bu kültürün daha açık tanımı ise, iş kazalarının önlenebilir olduğuna inanmamız ve bu inancın gerektirdiği önleyici faaliyetlerin eksiksiz yerine getirilmesidir. Başkanım bu zevkli röportaj için çok teşekkür ederiz. Son olarak bize ve iş güvenliği camiasına mesajınız var mı? Dünya ve ülkemizdeki bilimsel ve teknolojik gelişime paralel iş sağlığı ve güvenliği konularında değişimin takip edilmesine, iş sağlığı ve güvenliği konularında bilgi ve deneyimin paylaşılmasına, iş sağlığı ve güvenliği kültürünün oluşmasına sağladığı katkılar bakımından yayınınızı önemsiyor ve başarılar diliyorum. Haber Fotoğrafları: G. Gamze Atik Uzun, ISGGM, ÇSGB İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğü, Halkla İlişkiler ve Tanıtım Daire Başkanlığında tekniker olarak çalışan G.Gamze ATİK UZUN, genel müdürlüğün tüm toplantılarında fotoğraf ve kamera çekimini gerçekleştirip, kurgu ve montajlarını bizzat yapmaktadır. Uzun, aynı zamanda ayda bir yayımlanan İSG bülteninin haberlerinin oluşumunda ve yayın kurulunda görev almaktadır. Ekoteknik İSG ekibi olarak, fotoğrafları ile katkıda bulunduğu için kendisine çok teşekkür ediyoruz

9 Başarılı Bir İş, Huzurlu Bir İş Yeri İçin Sevgi ve Hoşgörü Faruk Dilaver, Almanya ve İngiltere de bilgisayar eğitimleri alıp bilgisayarın Türkiye ye girmesinde ve yerleşmesinde büyük hizmetler sundu ve bu alanda çok sayıda uzman yetiştirdi. Hava Kuvvetleri ve NATO da uzun yıllar çalıştıktan sonra, Hacettepe Üniversitesi ne bağlı bir vakıf kuruluşunda Teknik Müdürlük yaptı. Bilgisayar sektöründe dört şirketin kurulmasında öncülük etti ve bu şirketlerde Yönetim Kurulu Başkanlığı yaptı. Nihayetinde 30 yıl süren bu iş ve ticaret hayatını tamamlayarak Yunus Emre Kültür ve Yardımlaşma Derneği ni kurdu ve bundan sonraki hayatını Yunus Emre nin fikrini, kültürünü araştırma ve yayma çalışmalarına adadı. Bu çalışmalarına paralel olarak çok sayıda eser üretti, Gönül Bahçesi, Gel Ey Şems, Aşkın Gerçeği, Akıbet, Hakikat, Gel Dosta Gidelim, Mutlu Evlilik kitapları okuyanların baş ucu kitabı oldu, eserlerinden iki tanesi İngilizce ye çevrildi. Halen ülkemizde ve yurt dışında Yunus Emre nin sevgi, kardeşlik, barış fikirleri doğrultusunda seminer ve konferanslar veren, ardından binlerce kişinin yürüdüğü Faruk Dilaver e konuk olduk ve iş kazalarının önüne geçmek için nasıl bir çalışma planı izlemek gerektiğini konuştuk. Hazırlayan: İrem Nurgül Durmuş İş hayatında insan, gün boyu işveren ve diğer çalışanlarla iletişim içindedir. İş yerinde kurulan iletişim ne kadar pozitif olursa çalışanlar da o kadar rahat ve huzurlu bir ortamda işlerini sürdürür. Bu da başarıyı beraberinde getirir. İnsanların sevmeye ve sevilmeye ihtiyacı vardır. Sevgiyle bağlanan insanların oluşturduğu toplum, mutlu, huzurlu ve güvenli bir toplumdur. Toplumun parçası olan insan iş hayatında da başarı ve mutluluğu yakalamak ister. Ancak iş hayatı o kadar kolay değildir. Yorgunluk, stres, bıkkınlık vb. sorunlarla karşı karşıya kalınabilir. Bu sıkıntılarla karşılaşmamanın ve başa çıkmanın yolu ise sevgiden geçer. Sevgi, barışı, kaynaşmayı, mutluluğu beraberinde getirir. İnsanları seven, onların kusurlarını bağışlayan, onlara sevgiyle bakan bir insanın, iş hayatının daha verimli olacağı açıktır. Dolayısıyla kişiler sevginin gücünü bilmeli ve yüreklerinde hissetmelidir. İyi bir kariyerin ve başarılı bir iş hayatının sırrı işyerinde mutlu olmaktan geçer. Mutlu insanların iş hayatındaki başarısı herkesçe bilinen bir gerçektir. Siz pozitif düşünürseniz çevrenizdekiler de pozitif düşünür. Çalışan işini sevdiği ve işinde mutlu olduğu sürece üretici ve verimli olur. Mutluluğu yakalamanın sırrı ise sevgi ve hoşgörüdür. İnsan önce hoşgörü sahibi olmalıdır. Hoşgörü sahibi olmayan insan kimseyi sevmez. Sevgi hoşgörü ile başlar. Hoşgörü yoksa ne sevilmek ne de sevmek mümkündür. İş ortamında insanlar bazen neşeli, bazen de sıkıntılı olur. Neşeli iken herkesi hoş görür, herkese muhabbet gösterir. Sıkıntılı oldukları zamanda ise sabırları azalır, en ufak bir olayda kolayca kalp kırar, çevresindekileri küstürür. Bu durum kişinin iş huzurunu olumsuz etkiler. Herkes mutlu, başarılı, huzurlu bir iş yaşantısı ister. Buna sahip olmak için aşağıdaki tavsiyeler sizlere yol gösterecektir: Gönlünüz güzel olsun. Çevrenizi aydınlatın. Kendiniz huzuru bulamazsanız, başkalarına faydanız olmaz. Huzuru bulun, Huzur da olun. Hoşgörülü olun, sizin haliniz çevrenize örnek olsun. Kendimizi aldatırsak doğru yolu bulamayız. İç alemimizde kendimize karşı samimi olalım. Gönlümüzden gelen sese kulak verelim. Önce kendimizi duyalım. Kendini duymayan, kendini bilmeyen, başkasının halinden anlamayan başarılı olabilir mi? En ufak bir fırsatta insanın yüzüne hatasını vurmayalım, kimseyi mahcup etmeyelim, her şeyi güzellikle anlatalım. Birisini mahcup etmek bizi irfan sahibi yapmaz. Birisini küçültmek, bizi büyütmez. Ön yargılı ve art niyetli olmayalım. İyi niyetli olup açık aramayalım. Kimseyi hakir görmeyelim. Olayları güzel yorumlayalım. Unutmayalım ki açık arayan açık verir, tenkit eden Yalnızlıktan Korkuyorsan Allah ı Bul Başkası Yalnızlığını Gideremez Faruk Dilaver tenkit edilir. Sıkılınca yalan söyler misin? Dedikodudan zevk alır mısın? İnsanların arasını bozmaktan hoşlanır mısın? Tembel misin? Bu soruları kendine sormalısın ve verdiğin cevaplar sonucunda ortaya çıkan hatalara karşı mücadele ederek olgun bir insan olma yolunda ilerlemelisin. Güçlüğe sabret, kolaylığa şükret. Şükür kolaylığı arttırır. Dürüst çalış, helal kazan, çok çalışıp kanaat et. Rızk Allah tandır. Ne kadar verirse şükret. Anlayış bekleme, anlayışlı ol. Olumsuz uyarılarda bulunma. Birbirinize uyarılarınız tenkit için değil, daha ileriye teşvik için olsun. Aceleci olma. Acele işe şeytan karışır: Sakin ol, dengeli hareket et. İnsanlarla iyi geçin, kimseye kötülük yapma. Allah rızasına uygun hareket et. Dilini tutmayı iyi öğren. Ağzından çıkan yanlış bir söz geri dönmez, fitneye fesada meydan verir. İnsanların gönlünü bulandırır. İş huzurunu olumsuz etkiler. Su ateşi söndürür. Öfkeyi dindirip kavgaya, kargaşaya mani olur. Su gibi yatıştırıcı ol. Yapıcı tavsiyelerde bulun. İş yerinde olumsuz davranışlardan sakınarak barışı ve huzuru koru. Yaratılmışların en şereflisi insandır. İnsanların en şereflisi ise Fahri Kainat Efendimiz dir. O alemlere rahmettir. Ahlakımızı insanların önderi olan Peygamber Efendimize benzetelim. O nun iş ahlakıyla ahlaklanalım. Güvenilir, Emin olalım. Sevgi ve hoşgörü ile yaşamımızda ayrılıkçı değil, birleştirici olmaya çalışalım. Yaratılanı Yaratandan ötürü hoş görelim. Barış ve dostluk için çalışalım. Zorlaştırmayalım, kolaylaştıralım. Gönüller sultanı sevgi ve hoş görü aşığı Yunus Emre şöyle diyor: Gelin tanış olalım, İşi kolay kılalım, Sevelim, sevilelim Bu dünya kimseye kalmaz 16 17

10 ÇALIŞTAY İnşaatlarda İş Güvenliği Çalıştayı Düzenlendi İnşaat sektörünün en can yakıcı sorunlarından biri olan iş güvenliği konusunu tüm boyutlarıyla ele almak için düzenlenen İnşaatlarda İş Güvenliği Çalıştayı 17 Kasım 2012 tarihinde İnşaat Mühendisleri Odası Teoman Öztürk Salonu nda gerçekleştirildi. Çalıştayda inşaatlarda iş güvenliği ile ilgili konuları sağlıklı bir şekilde tartışmak ve çözüm önerileri üretmek için sektörün tüm bileşenlerini bir araya getirildi. İ nşaat Mühendisleri Odası Başkanı Taner Yüzgeç in konuşması ile başlayan çalıştay, Düzenleme Kurulu Başkanı Doç. Dr. Uğur Müngen in sunumu ile devam etti. Devamında ise İnşaat sektöründe İSG mevzuatında paydaşların yükümlülükleri ve sorumlulukları başlıklı ilk panel başladı. Bu panelde söz alan son konuşmacı dergimizin de köşe yazarlarından olan, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı İş Teftiş Kurulu Başkanlığı`ndan Baş İş Müfettişi Tevfik Paçacı idi. Paçacı, sözlerine yapı işyerlerinde yaşanan iş kazaları ile ilgili istatistiki veriler vererek başladı. İş kazaları sonucu meydana gelen ölümlerin yüzde 34`ünün yapı işkolunda meydana geldiğini belirten Paçacı sunumunda denetimlerde karşılaşılan ve işyerlerinin kapatılmasına neden olan gerekçelere ilişkin somut örnekler verdi. Paçacı, sunumunda doğru ve yanlış iskele örneklerine ve kalıp çalışmalarına ilişkin fotoğraflara da yer verdi. Konuşmacıların sunumlarının ardından soru cevap kısmına geçildi ve konuşmacılar izleyicilerin sorularını yanıtladı. Denetim Kuruluşları ve Uygulamacıların Görüşleri başlıklı ikinci panelin ardından, İş Güvenliği Uzmanları ve çalışanların görüşleri başlıklı üçüncü panel düzenlendi. Ve Akademisyen- lerin Görüşleri ile de çalıştaya son verildi. Bu anlamlı çalıştaya yaklaşık 150 kişi izleyici olarak katıldı. İnşaatlarda İş Güvenliği Çalıştayı, sadece inşaat sektöründeki iş güvenliği sorunlarının tartışmaya açılmasına değil aynı zamanda gerek mevzuat gerekse uygulama alanında çözüm için yapılması gerekenlerin ifade edilmesine de imkân sağladı. Sektörün tüm bileşenlerinin bir araya geldiği ve sorunların çözümü için ortak akıl oluşturma imkânı bulduğu çalıştayın karar alıcılar ve uygulayıcılar tarafından da dikkate alınması ortak bir temenni olarak dile getirildi. İş Sağlığı Güvenliği ve Çevreyle ilgi soru ve sorunlarınız için numaralı telefondan bilgi alabilirsiniz. ÇESAM Çevre ve İş Güvenliği Hizmetleri T BU FUAR 5174 SAYILI KANUN GEREĞİNCE TÜRKİYE ODALAR VE BORSALAR BİRLİĞİ (T.O.B.B.) İZNİ İLE DÜZENLENMEKTEDİR.

11 BAŞKAN ARSLAN: Kanunun hazırlık aşamasında Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı nın sosyal diyalog sürecini etkin bir şekilde işletmesinden oldukça memnun olduğumuzu belirtmek isterim. Tüm tarafların katkısının alınabilmesi için büyük bir çaba gösterildi. Ulusal İş Sağlığı ve Güvenliği Konseyi hazırlık aşamasında aktif olarak çalıştı. İSG ye Sendikacı Bakışı Ekoteknik İSG Dergisi olarak yayın hayatına başladığımız ilk günden bu yana hep devlet çalışan ve işveren arasında üçlü bir ayak oluşturduk. Bu yüzden çalışanları en iyi temsil yetkisine sahip olanlardan sendikalara da bu sayımızda yer vermeyi arzu ettik ve böylece başarılarıyla basında sık sık yer alan, adından sıkça bahsettiren HAK-İŞ Genel Başkanı Mahmut Arslan ı ziyaret ettik. İş Sağlığı Güvenliği Konusunda Konfederasyonunuzun Genel Bakışı Nedir? Çalışma hayatının en önemli gündem maddelerinden birini kuşkusuz sosyal ve ekonomik bir yara olarak iş kazaları oluşturmaktadır. Her yıl onlarca insan, koruyucu önlemlerin alınmadığı ya da ihmal edildiği işyerlerinde ortaya çıkan kazalar sonucunda hayatını kaybetmekte ya da sakat kalmaktadır. Oysaki yaşama hakkı en temel insan hakkıdır. Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) verilerine göre Türkiye, Hindistan ve Rusya dan sonra iş kazası bakımından yüzde 9,5-10 oranı ile üçüncü durumdadır. ILO verilerine göre her altı dakikada bir iş kazası, her beş saatte de iş kazasından dolayı ölüm yaşanan bir çalışma hayatımız bulunmaktadır. Araştırmalara göre dünyada her yıl ortalamam 337 milyon iş kazası meydana gelmekte ve ortalamam 2,3 milyon kişi iş kazası nedeniyle hayatını kaybetmekte, 160 milyon insan ise meslek hastalıkları sonucu ortaya çıkan zararlara maruz kalmaktadır. İş kazası ve meslek hastalıkları nedeniyle her yıl dünya GSMH sının yüzde 4 ü kaybolmaktadır. Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından yayınlanan en son istatistiklere göre 2010 yılında ülkemizde, 62 bin 903 iş kazası (59 bin 11 i erkek 3 bin 862 si kadın işçi) olayı, 533 (514 erkek - 19 kadın işçi) meslek hastalığı yaşanmıştır. İş kazalarında 2010 yılında işçi, meslek hastalığı nedeniyle de 10 işçi hayatını kaybetmiştir. 2 bin 85 işçi iş göremez hale gelmiştir yılında meydana gelen iş kazalarının sektörler itibariyle dağılımı Röportaj: Gökçen Yardımcı incelendiğinde madencilik sektöründe kazaların yoğun olarak yaşandığı görülmektedir. En fazla iş kazası (8 bin 150 iş kazası) kömür ve linyit çıkartılması faaliyet alanında meydana gelmiştir. Diğer yıllarla kıyasladığımızda en yüksek seviyededir. İkinci sıradaki fabrika metal ürün imalatında 6 bin 918, üçüncü sıradaki ana metal sanayinde 4 bin 621, dördüncü sıradaki bina inşaatında 3 bin 56 iş kazası meydana gelmiştir. İş kazalarının en fazla meydana geldiği iller İstanbul (309), Ankara (127), İzmir (78) ve Zonguldak (69) tır. TÜRKİYE DE GÜNCEL İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ KONULARI DEMEK ÖLÜMCÜL KONULAR DEMEKTİR İşyerlerinde yaşanan, onlarca işçinin hayatını kaybetmesine neden olan felaketleri iş kazası olarak tanımlamak doğru ve gerçekçi değildir. Eğitim sisteminin işçilere nitelik kazandırmadan yoksun performansı, işverenlerin aşırı kar hırsıyla ucuz işçilik adına niteliksiz ve kayıtsız taşeron işçilerini tercih etmeye devam etmesi, cezaların caydırıcılığının olmayışı ve sosyal güvenceleri göz ardı eden, insansız ekonomi politikalarının varlığı iş kazalarına davetiye çıkarmaktadır. İş sağlığı ve güvenliği konusundaki ihmallerin, eksikliklerin ve hataların faturası doğrudan ölümdür. Bu bir gün madende, bir gün tersanede, bir gün kimya fabrikalarında, bir gün tekstil fabrikalarında görülmektedir. Türkiye de üretim bölgeleri iş sağlığı ve güvenliği konusunda kör noktalardır. Sanayi bölgeleri iş sağlığı ve güvenliği bakış açısıyla yeniden gözden geçirilmelidir. İş kazalarının yanı sıra meslek hastalıkları da önemli bir sorun alanını oluşturmaktadır. İş sağlığı ve güvenliği konusunda mevzuatın getirdiği yeni yaklaşım, koruyucu ve önleyici kültürün benimsenmesi ve davranışa yansımasını gerektirmektedir. Denetimlerin, yakaladım mantığından çok, iyileştirme, teşvik etme, eksik giderme ve yönlendirme mantığına dönüştürülmesi gerekmektedir. İş sağlığı ve güvenliği konusu temel eğitim programlarına entegre edilmelidir. İSG ve özellikle risk değerlendirmesi konusunda sektör bazlı uzman, araştırma, yayın, eğitim modülü ve bilgi eksikliği devam etmektedir. Bu eksikliğin giderilmesine yönelik çalışmaların yapılması teşvik edilmelidir. İş sağlığı ve güvenliği ile çalışma koşulları arasındaki nedensel ilişki üzerine yeni araştırmalar yapılmalıdır. İş Sağlığı ve güvenliği konusundaki tehlikelerin önlenmesi konusunda yeni imkânlar sunan bilimsel ve teknolojik gelişmeler yakından takip edilmelidir. Yaşanan iş kazaları ile meslek hastalıklarına ilişkin politika ve önerilerin sağlıklı bir şekilde geliştirilebilmesi için ulaşılmasında güçlük çekilen verilerin daha güncel şekilde yayınlanmasına özen gösterilmelidir. Ülkemizde meslek hastalıklarının teşhisi ile ilgili çalışmalar sadece meslek hastalıkları hastanelerinde yürütülmektedir. Hastanelerin sorumluluk alanları çok geniş ancak bu alanlarda hâkimiyet sağlayabilecek gezici hizmet ekipleri yetersizdir. Türkiye iş sağlığı ve güvenliği konusunda hiç şüphesiz önemli adımlar ve atılımlar yapmaktadır. Uzun bir çalışma dönemi sonucunda, büyük gayretlerle çıkan yeni bir iş sağlığı ve güvenliği mevzuatına sahibiz. Yeni mevzuatımızın uygulamaya tam olarak yansımasını hep birlikte sağlamak zorundayız. İş Sağlığı Güvenliği konusunda konfederasyonda özel bir çalışma ekibiniz ve çalışmalarınız var mı? HAK-İŞ in iş sağlığı ve güvenliği alanındaki çalışmalarını kurumsallaştırmak, iş sağlığı güvenliği konusunda daha etkin ve verimli faaliyetler gerçekleştirmesini sağlamak için yönetim kurulu kararı ile genel merkezi bünyesinde HAK-İŞ İş Sağlığı ve Güvenliği Komitesi kurulmuştur. Genel Merkez İş Sağlığı ve Güvenliği Komitesi nin görevleri şöyledir: 1. HAK-İŞ ve üye sendikalarının iş sağlığı ve güvenliği alanındaki çalışmalarının koordineli şekilde gerçekleştirilmesini sağlamak, 2. İş sağlığı ve güvenliği konusunda gerçekleştirilen ulusal ve uluslararası toplantılara katılmak, 3. İş Sağlığı ve güvenliği konusunda yaşanan sorunları gündemde tutmak, çözüm ve politika önerileri geliştirmek, 4. İş Sağlığı ve güvenliği konusunda gerçekleştirilen mevzuat değişikliklerini takip etmek, görüş ve öneriler hazırlamak, 5. İş Sağlığı ve güvenliği kültürünün geliştirilmesine yönelik toplantı, eğitim, çalıştay, kampanya, eylem gibi faaliyetler gerçekleştirmek, 6. İş sağlığı ve güvenliği konusunda eğitim modülleri hazırlanmasını sağlamak, 7. HAK-İŞ e bağlı sendikaların örgütlü oldukları işyerlerindeki iş sağlığı ve güvenliği koşullarının iyileştirilmesine yönelik çalışmalar yapmak, 8. İş kazası ve meslek hastalıklarına ilişkin istatistiklerin takibini yapmak, 9. Ulusal ve uluslararası düzeyde engellilerle ilgili temsil faaliyetlerinde yer almak, 10. Ulusal ve uluslararası düzeyde iş sağlığı ve güvenliği alanında çalışmalar yapan kurum ve kuruluşlar ile sivil toplum örgütleri ile diyalog ve işbirliği imkânlarını geliştirmek, 11. Üyesi bulunulan uluslararası kuruluşların ilgili birimleriyle işbirliği yaparak çalışmalar geliştirmek. HAK-İŞ İş Sağlığı ve Güvenliği Komitesi, HAK-İŞ ve üye sendikalarının iş sağlığı ve güvenliği komitesi başkanları, iş sağlığı ve güvenliği konusunda çalışma yapan avukat, uzman ve danışmanlardan oluşmaktadır. HAK-İŞ olarak iş sağlığı güvenliği kültürünün oluşturulması için büyük çaba sarf ediyoruz. Her yıl hem konfederal düzeyde hem de sendikalarımızca gerçekleştirdiğimiz eğitim çalışmaları ile binlerce üyemize eğitim veriyoruz. Amacımız iş sağlığı ve güvenliği kültürüne ulaşan ve eğitim yolu ile bilgilendirilen, bilinçlendirilen, bilgili, eğitimli bir işçi toplumu yaratmak. Bu çerçevede ÇASGEM ile de çok yakın işbirliği gerçekleştiriyoruz ve 2011 yıllarında yaptığımız ortak çalışma ile 6 bin üyemize sertifikalı eğitim gerçekleştirdik. Yaptığımız eğitimlerle iş sağlığı güvenliği kültürünün oluşturulmasına yönelik önemli bir bilinçlendirme yaptık, şimdi bu sağlam temelin üzerine yeni mevzuatın getirdiklerini inşa ediyoruz. Bu konuda iddialı bir şekilde eğitimlerimize ve faaliyetlerimize devam ediyoruz. Bu yıl iki ayrı eğitim programı uyguladık. Hem İş sağlığı kurullarında görev yapan temsilcilerimize eğitim verdik. Diğer taraftan sektör bazlı çalışmalara başladık. Bu çerçevede ilk olarak metal sektörüne yönelik iş sağlığı güvenliği eğitimlerini gerçekleştirdik. Önümüzdeki dönemde de çalışmalarımızı büyük bir etkinlikler gerçekleştirmeye devam edeceğiz. Bu dönemde ayrıca sendikalarımızca bölgesel olarak gerçekleştirilen eğitim programlarında yeni kanun anlatılmaktadır

12 HAK-İŞ GENEL BAŞKANI MAHMUT ARSLAN KİMDİR? 1974 yılında Deniz Kuvvetleri Gölcük Tersane Komutanlığı nda elektrik teknisyeni olarak çalışma hayatına başlayan Arslan, 1979 yılında Konya ya gelerek Konya Büyükşehir Belediyesi Fen İşleri Daire Başkanlığı nda elektrik teknisyeni olarak devam etti. Sendikal hareketin içerisinde de yer alan Arslan, bir grup çalışma arkadaşı ile Hizmet-İş in başta Konya Belediyesi olmak üzere, çevre belediyelerdeki örgütlenme çalışmalarını yürüttü. Hizmet-İş Sendikası nın 1982 yılı sonunda yapılan 2. Olağan Genel Kurulu nda Genel Mali Sekreterliğe seçildi. Daha sonra 16 yıl Hizmet-İş Sendikası nda Genel Sekreter olarak görev yaptı yılında Hizmet-İş Sendikası nın Genel Başkanlığını yapmaya başladı ve halen bu görevi devam ediyor. Hizmet-İş Sendikası Genel Merkezi ndeki görevleri süresince Hak-İş Konfederasyonu Yönetim Kurulu nda da seçimle Genel Teşkilatlanma Sekreterliği ve Genel Başkan Yardımcılığı yapan Arslan, 2011 yılından itibaren ise HAK-İŞ Konfederasyonu Genel Başkanı olarak çalışmalarına devam ediyor. Genel Başkanı olduğu HAK-İŞ Konfederasyonu 14 üye sendikası ile bugün ülkemizin ikinci büyük işçi sendikaları konfederasyonudur. İnsanı ve emeği yüce bir değer olarak kabul eden, yenilikçi, ilkeli, sorumlu ve kararlı sendikal mücadeleyi kendisine temel alan HAK-İŞ kurulduğu 1976 yılından itibaren çalışanların hak ve menfaatlerini çoğulcu ve özgürlükçü demokrasi anlayışı içinde en etkin şekilde korumayı ve geliştirmeyi ilke olarak benimsemiştir. HAK-İŞ bugün, ITUC ve ETUC gibi uluslararası sendikal kuruluşların üyesidir. HAK-İŞ İ TANIYALIM: HAK-İŞ in endüstriyel ilişkiler içinde durduğu yer, etkin faaliyetleriyle ve alternatif sosyal politikalar üretme girişimleriyle kendini göstermektedir. Son yıllarda küreselleşmenin etkisiyle tüm dünyada büyük bir değişim ve dönüşüm süreci yaşanmaktadır. Bu süreç, endüstri ilişkiler sistemini ve sendikal hareketi de etkisi haline almıştır. HAK-İŞ, siyasal, ekonomik, kültürel, toplumsal ve sosyal alanda yaşanan değişim sürecinde ülkemizde sendikal hareketin yeni roller üstlenen, yeni kalıplar ve çözümler üreten, model önerileri ortaya koyan mekanizma olma hüviyetlerini güçlendirecek bir yeniden yapılanma içerisine girmelerinin gereğine inanmaktadır. Bu nedenle HAK-İŞ geleceğe yönelik öngörülerde bulunarak ortak politikalar oluşturmakta, sendikal bürokrasiden çok demokratik mekanizmaları çalıştıracak eylemler içerisine yer almakta, sendika-üye ilişkisini kuvvetlendiren mekanizmalara işlerlik kazandırmakta, yeni modeller geliştirmekte, sendika-sivil toplum örgütleri ve kamuoyu ilişkisini yeniden değerlendirmektedir. HAK-İŞ ve üye sendikaları, bu süreci çok iyi okumakta, kendini sorgulamakta, yeni perspektifler geliştirmekte, yol haritasını buna göre hazırlamakta ve uygulamaya koymaktadır. HAK-İŞ, çalışma hayatının her alanında yeni modeller ve yeni politikalar üretme çabasındadır. Sosyal model, sosyal diyalog, sosyal sorumluluk, istihdam, üretim, verimlilik, iş sağlığı ve güvenliği, rekabet, örgütlülük, endüstriyel demokrasi, yeterlilik, hayat boyu öğrenme gibi kavramları ön yargılardan uzak, içselleştirerek ve içini doldurarak kullanmaya özen göstermektedir. HAK-İŞ sendikal mücadelesiyle birlikte ülkemiz çalışma hayatının bugünkü ve gelecekteki sorunlarına ve ihtiyaçlarına cevap verebilecek özgün ve örnek proje çalışmalarına imza atarak birçok ilki gerçekleştirmektedir. Bu çerçevede İş Kanunu nun etkin uygulanmasından iş konseylerinin oluşturulmasına, çalışan kadınlarımız için kreş uygulamasından afet stratejilerine, ray teknolojisinden kent konseylerine, mesleki eğitimden çalışan çocuklara, kayıt dışı ile mücadeleden VOC-TEST merkezlerine, iş sağlığı güvenliğinden kadın ve gençlerin istihdamına kadar her alanda ülkemizin ve örgütlü olduğu sektörlerin sorunlarına yönelik çözümler üretmektedir. İş Sağlığı Güvenliği kültürünün oluşmasında geç kalınmış olmasında sendikaların rolü oldu mu? Bu eksikliğin giderilmesi için sendikal çalışmalar neler olmalı? İş sağlığı ve güvenliği konusunda 4857 Sayılı İş Kanunu nda ve bu Kanun gereği yürürlüğe konulan yönetmeliklerde gerek işveren ve gerekse işçi yönünden alınması gereken önlemler tespit edilerek yürürlüğe konulmuştur. Bunun yanında iş kazası ve meslek hastalıkları sonucu işverenin yükümlülükleri ve işçinin sosyal güvenlik bakımından hakları 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu nda düzenlenmiştir. Gerek sağlık ve gerekse sosyal mali haklar bakımından bu husus son derece önemlidir. Ancak iş sağlığı ve güvenliği konusunda 40 seneye yakın bir mevzuat deneyimimiz olmasına karşın gerek işveren ve gerekse işçi bazında aynı zaman diliminde başarılı olduğumuzu söylemek hemen hemen imkânsızdır. İŞVERENİN YAPTIRDIĞI, İŞÇİNİN DE YAPTIĞI İŞ KONUSUNDA BİLİNÇLEN- DİRİLMESİ GEREKMEKTEDİR İş sağlığı ve güvenliği kültürünün oluşmasının, devletin ve işverenin yükümlülüğü dışında konfederasyonumuzun organizatörlüğü altında bağlı sendikalarımızın asli görevi olduğuna inanmaktayız. Uzun yıllardır bu bilinçle çalışmalarımızı yapıyoruz. Ancak Türkiye de sendikal örgütlenme konusunda yaşanan sorunlar, sendikalı işçi sayısında yaşanan gerilemeler iş sağlığı güvenliği kültürünün oluşmasını engellemiştir. Sendikalı işyeri demek kayıtlı ve düzgün iş demektir. Sendikasız ve denetimsiz işyerlerine bir de kamunun denetim zaafları eklenince iş kazası ve meslek hastalıkları kaçınılmaz olarak meydana gelmektedir. Toplu iş sözleşmesi hakkının kullanılması iş sağlığı ve güvenliği tedbirlerinin oluşturulması, sendikal faaliyetlerin artması sonuç olarak örgütlü toplum haline gelinmesi, çalışma hayatında kamu düzenin sağlanmasında önemli rol üstlenmektedir. Ayrıca ülkemizde alt işverenlik uygulamasının giderek yaygınlaşması iş kazası risklerini artırmaktadır. Bu tür uygulamanın yoğun olduğu sektörlere yönelik eğitim, inceleme ve denetimler yetersizdir. İş sağlığı güvenliği konusunda geride olsak da, geç kalmış olsak da açıklarımızı hızla kapatabiliriz. Bu konuda işçi-işveren ve devletin seferberlik halinde olması ve birlikte çalışması önem arz etmektedir. İşçi ve işverenlerin bilinçlendirilmesi iş kazası ve meslek hastalıklarında azalma sağlayacaktır. Çalışanları iş kazaları ve meslek hastalıklarına karşı koruyarak ruh ve beden bütünlüklerinin sağlanması iş sağlığı ve iş güvenliğinin temel amacı olmalı, ÖNCE ÜRETİM anlayışı değiştirilmeli, insana saygı temelinde ÖNCE GÜVENLİK anlayışı benimsenmeli ve bunun gerekleri işverenden işçiye kadar üretim sürecinde her kademede görev alanlara anlatılmalıdır. Tüm kesimler bu sorumluluğun gereğini yerine getirmelidir sayılı İş sağlığı ve Güvenliği Kanunu nun hazırlanması sürecinde katkılarınız oldu mu? Kanun ihtiyaca cevap verecek nitelikte mi? Kanunun hazırlık aşamasında Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı nın sosyal diyalog sürecini etkin bir şekilde işletmesinden oldukça memnun olduğumuzu belirtmek isterim. Tüm tarafların katkısının alınabilmesi için büyük bir çaba gösterildi. Ulusal İş Sağlığı ve Güvenliği Konseyi hazırlık aşamasında aktif olarak çalıştı. HAK-İŞ olarak 6331 Sayılı Kanun ile - Kamu-özel, sektör ayrımı olmaksızın kapsamın hem çalışan hem de işyeri tanımı çerçevesinde geniş tutulmasını, - Bir çalışan istihdam edilen işyerleri ile büyük ölçekli işletmeler arasında iş sağlığı ve güvenliği yaklaşımı açısından bir fark kalmamasını, - Yeni Kanunla maden ve inşaat gibi çok tehlikeli sektörlerde işe başlamadan önce risk değerlendirmesi şartı getirilmesini, - İdari para cezalarının bir nebze de olsa caydırıcı hale getirilmesini, - Sağlık Bakanlığı na ait döner sermayeli kuruluşlar (toplum sağlığı merkezleri ve hastaneler) iş sağlığı ve güvenliği hizmetlerini sunmak üzere yetkilendirilmesini, - Çalışana yakın ve ciddi tehlike olduğunda şarta bağlı da olsa çalışmaktan kaçınma hakkı tanınmasını, - İş sağlığı ve güvenliği işçi temsilcilerine yer vermesini, - Katılımcı bir yapıda Ulusal İş Sağlığı ve Güvenliği Konseyi oluşturulmasını olumlu gelişmeler olarak değerlendiriyoruz. Ancak kanunun İSG kültürü, güvenli kişi ve güvenli işyeri oluşturma konusunda düzenleme getirememiş olmasını eksiklik olarak değerlendiriyoruz. Kanun işverenin, İSG alanında çalışanların katılımını sağlamaktan ziyade çalışanla işbirliği yapmasını sağlayacak şekilde, 155 ve 161 sayılı ILO Sözleşmeleri ile paralel düzenlemeler içermeliydi. Özetlemek gerekirse HAK-İŞ olarak çalışma hayatımız açısından ciddi bir boşluğun geç de olsa doldurularak İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu nun yasalaşmasını önemli bir gelişme olarak değerlendiriyoruz. Uygulamalarda ortaya çıkacak eksikliklerin zaman içerisinde giderilebileceğini düşünüyoruz. Bugün itibariyle en temel konu yasanın uygulamaya yansımasını sağlamaktır. Bilindiği gibi sendikalar sektörel temsil ile oluşmaktadır. Bu anlamda sektörel ihtiyaçları da en iyi bilenlerden biridir. Bu bilgiden hareketle iş sağlığı ve güvenliği çalışmalarının ve uzmanlığının sektörel ihtisaslaşma şeklinde uygulanması için öncülük yapmayı düşünür müsünüz? Genel Merkezimiz bünyesinde İş sağlığı ve Güvenliği Komitesi oluşturmamızın, sendikalardan uzman katılımı sağlamamızın ve sektörel düzeyde hazırlanan eğitim modülleriyle işyerlerindeki iş sağlığı ve güvenliği kurullarındaki temsilcilerimize iş sağlığı güvenliği eğitimi vermemizdeki temel amaç tam da bu. İşkolu esaslı ve daha da ileri olarak meslekler bazında bir ihtisaslaşmaya büyük ihtiyaç var. Son iki yıla kadar genel bir iş sağlığı ve güvenliği eğitimi gerçekleştiriyorduk. Ancak son iki yıldır ihtisaslaşmaya yönelik çalışmalarımızı başlattık, daha da ilerletmek için kurumsal hazırlıklarımızı yapıyoruz. Bu konuda Çalışma ve sosyal Güvenlik Eğitim Merkezi ile yakın bir çalışma içerisindeyiz. Sendikanız İş sağlığı ve Güvenliği çalışmaları AB ve ILO normları ile uyumlu mu? Özellikle kanun hazırlıklarında görüşlerimizi konuyla ilgili AB uygulamaları ve ILO normları çerçevesinde oluşturduk. HAK-İŞ yüzü uluslararası arenaya dönük bir konfederasyondur. Bu bağlamda üyesi olduğumuz Avrupa İşçi Sendikaları Konfederasyonu (ETUC) ve Uluslararası İşçi sendikaları Konfederasyonu (ITUC) un İş Sağlığı ve Güvenliği konusundaki politika önerilerini ve çalışmalarını yakından takip ediyoruz. Bu çalışmalar doğrultusunda ülkemiz şartlarına uygun faaliyetler ve modeller oluşturuyoruz. BAŞKAN MAHMUT ARSLAN: Sendikalı işyeri demek kayıtlı ve düzgün iş demektir. Sendikasız ve denetimsiz işyerlerine bir de kamunun denetim zaafları eklenince iş kazası ve meslek hastalıkları kaçınılmaz olarak meydana gelmektedir. İş sağlığı güvenliği konusunda geride olsak da, geç kalmış olsak da açıklarımızı hızla kapatabiliriz. Bu konuda işçi-işveren ve devletin seferberlik halinde olması ve birlikte çalışması önem arz etmektedir. Yine geçmiş dönemde İsveç TCO Konfederasyonu ile 2 yıl süre ile çalışma hayatında iş sağlığı - iş güvenliği üzerine eğitim projesinde yer aldık. Sendikaların geçmiş dönemlerde çalışma hayatında çalışanın sağlık ve güvenliğinin korunmasında öncelikli davranmadığı kanaatindeyiz. Bu bakışın değişmesi ve sürecin hızlanması için sendikalar başta olmak üzere taraflardan beklentilerinizi belirtir misiniz? Daha önce de belirttiğim gibi bu alan sadece sendikaların ya da işverenlerin ya da devletin sorumluluğunda olan bir alan değildir. Sendikaların da işverenlerin de devletin de ortak sorumluluk alması ve bu sorumluluğun gereğini yerine getirmesi gereken temel bir alandır. Geçmişten bugüne sendikaların eğitim faaliyetlerinin temelini iş sağlığı ve güvenliği oluşturmuştur. Bu konuda suçlu aramak yerine çalışma hayatında yaşanan işçi devri nedeniyle yapılan eğitimlerden faydalananlarda süreklilik olmaması nedeniyle bu kültürün gelişmesinde sorunlar yaşanmıştır. Diğer taraftan yapılan çalışmaların izleme, değerlendirme ve revizyonunda yetersizlikler olmuş olabilir. Bu tüm kesimlerin yaptığı çalışmalar için geçerlidir. Bugün itibariyle suçlu aramak yerine geleceğe yönelik planlama yapılmalıdır. Yeni bir mevzuatımız var. Bu mevzuatın uygulamaya tam olarak yansıtılması, tüm toplumda farkındalık oluşturulması, işçi ve işverenlerin doğru şekilde bilgilendirilmesi için tüm ilgili kesimlerin işbirliği yapıp yoğun bir çalışma içine girmesi gerekmektedir

13 MAKALE Tevfik Paçacı Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı İş Başmüfettişi 6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu Çerçevesinde İnşaat İş Kolu Sorumlulukları Hepimizin bildiği gibi inşaat iş kolu özelikle son 10 yılda hızla çeşitlenerek büyümüştür. Ulaşım (kara-hava-deniz), yer üstü ve yer altı çalışmaları, üst yapı imalat ve inşası çok geniş alanlarda, çok farklı mekânlarda, çeşitli teknolojilerle, yüksek yapılı binalarda ve çok çalışanlı ekiplerle ve hemen hemen her mevsim devam eden bir niteliğe kavuşmuştur. İnşaat İş kolunda hızla yaşanan bu gelişim ve değişim toplam çalışan insan sayısının da hızla artmasına neden olmuştur. Bu çeşitlik inşaat iş güvenliğinin risklerini birkaç kat arttıran sebeplerdir. İnşaat İş kolu ölümlü kazalarda ilk sırada iken, birde bu nitelik ve nicelik artışına bağlı riskler ile bu risklere maruz kalacak insan sayısındaki ciddi artış göz önünde tutulursa, bizim inşaat iş koluna odaklanma nedenimiz daha iyi anlaşılacaktır. Bilindiği gibi 4857 Sayılı İş Kanunu nun amir hükümleri doğrultusunda diğer iş kollarında olduğu gibi İnşaat iş kolunda da iş güvenliği tedbirleri alınmaktaydı. İnşaatların koşullarından kaynaklanan sebeplerle gerek çalışma süreleri bakımından, gerekse alt yüklenicilerin tercih edilmesinden kaynaklanan nedenlerle iş güvenliği tedbirlerinin etkin yürütülmesi çok da mümkün olamamıştır. İşveren kavramı, çalışanda 50 sınırı, sanayiden sayılma ya da işin altı aydan az olması gibi birçok durum, yasadan da kaynaklanan bazı tartışmalı boşluklar oluştuğundan inşaat iş güvenliği konusunda çok ciddi gelişmeler sağlamasına rağmen istenen seviye yakalanamamıştır. İnsanın korunmasına yönelik birçok neden gibi, yukarıda zikredilen nedenlerde etkili oldu ve nihayet 6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanun çıktı. Kanun 1 Ocak 2013 tarihi itibariyle etkin bir şekilde uygulanacaktır. Bu çerçevede özellikle inşaat iş kolunda tartışma konusu olan birçok konu açıklığa kavuşturulmuş oldu. Kanun Çerçevesinde: 1. İnşaattaki çalışma, iş süresi ve çalışan sayısı ne olursa olsun iş güvenliği uzmanı, işyeri hekimi gibi uzman personel görev yapacak, iş güvenliği eksiksiz uygulanacak. 2. Devlet, 10 dan az çalışanı olan işletmelerin iş sağlığı ve güvenliği hizmetleri giderlerini destekleyecek. 3. Her durum ve şartta işveren sorumluluğu ortadan kalkmayacak. Alt yüklenicilerin sorumluluğunda da asıl işveren müteselsilen sorumlu olacak. 4. Birden fazla işverenin olduğu yerlerde iş sağlığı ve güvenliği konusunda koordinatörler koordinasyonu sağlayacak ve daha fazla çalışanın bulunduğu tüm alt işverenler iş sağlığı ve güvenliği kurulu oluşturacak. 6. Risk değerlendirmesi yapılmamış veya hayati tehlike bulunan işyerlerinde yapılan iş kısmen veya tamamen durdurulacak. 7. İşyerlerinde acil durum planları hazırlanacak. 8. Şantiye şeflerinin sorumluluğu devam edecek. 9. Personel istihdamı (uzman, hekim vs.), iş sağlığı güvenliği kurulunun oluşması ile ek iş güvenliği tedbir ve yönetilmesine dönük çalışmalarda toplam çalışan sayısı baz alınacaktır. 10. Kanun ve yönetmeliklerle hemen hemen iş sağlığı ve güvenliği konusunda yapılacak her şeyin ayrıntısı bulunacak. Dolayısıyla bilmeme, görmeme gerekçesi ortadan kalkacak. 11. Uygunsuzluklar karşısında verilecek cezaların yanı sıra inşaatların ciddi anlamda durdurulması daha etkin bir şekilde uygulanacak. 12. Maalesef ciddi iş kazaları sonucu Adli yargı açısından başlatılan kovuşturma neticesinde Taksirli suçlar niteliğinde olan iş kazalarının büyük bir bölümü bilinçli taksire girmesi nedeniyle kazaya sebebiyet verenlerde tutuklama oranları artacak. İş Güvenliği Konusundaki Sorumluluklar: İşyerlerinde iş sağlığı ve iş güvenliği tedbirlerini gereği gibi yerine getirmeyen işveren, bu nedenle meydana gelen iş kazasından sorumlu tutulur. Güvenlik tedbirlerinin alınma zorunluluğu, işverenlerin işçileri gözetme borcunun doğal bir sonu olarak görülmektedir. Söz konusu sorumluluklar 3 ana başlık altında değerlendirilebilir: 1. İdari Sorumluluk: Gerek 6331 Sayılı Kanun gerekse bu kanuna dayanılarak çıkarılmış/çıkarılacak tüzük ve yönetmeliklerde yer alan iş sağlığı ve güvenliğine ait hükümler emredici niteliktedir. Bunlara uyulmaması kamu düzenini bozacağından, kamu tarafından bu hükümlere aykırı davrananlara idari para cezası uygulanır. 2. Hukuki Sorumluluk: İşin yürütülmesi sırasında görülen iş kazaları ile meslek hastalıklarına bağlı olarak ortaya çıkan zararların tazminine ilişkin hak taleplerini oluşturur. Kamu ile mağdurun yakınları sorumlular aleyhine maddi, manevi tazminat davaları açabilir. 3. Cezai Sorumluluk: Bir iş kazası sonucu ölüm veya yaralanma olmuşsa olayda kusuru bulunanlar cezai açıdan sorumludurlar. Sorumluların haklarında TCK nun amir hükümleri gereği dava açılabilir. Bu kişiler işverenler, işveren vekilleri veya diğer elemanları olabilir, sorumluluk kusur oranına göre belirlenir. Bu kapsamda açılan davalar kamu (ceza) davaları niteliğinde olup, taksirli suçlar olarak adlandırılır. Taksir Türk Ceza Kanununun 22. Maddesi nde ele alınmış olup, son yıllarda TCK da yapılan yeni ilavelerden biride Bilinçli Taksir kavramının tarif edilmiş olmasıdır. Taksir, dikkat ve özen yükümlülüğüne BEN GÜÇLÜYÜM BANA BİR ŞEY OLMAZ MANTI- ĞINDAN KURTULALIM, HER ŞEY BİR ANDA ALTÜST OLABİLİR... Gerek 6331 Sayılı Kanun, gerekse yeni Türk Ceza Kanunu iyi algılanmaz, iyi uygulanmaz ve inşaat işkolunda gereken hassasiyetler gösterilmezse istenmeyen kazalar sonucu ne yazık ki istenmeyen tutuklanma kararlarının artacağı açık bir şekilde görülmektedir. aykırılık dolayısıyla, bir davranışın suçun kanuni tanımında belirtilen neticesi öngörülmeyerek gerçekleştirilmesidir. Kişinin öngördüğü neticeyi istememesine karşın, neticenin meydana gelmesi halinde bilinçli taksir vardır. İki kavram arasındaki en temel fark neticenin ön görülmesi veya görülememesidir. Kanaatimce bu öngörülme konusunda da yeni İş Sağlığı Güvenliği Kanunu ve çıkarılacak alt düzenlemeler ile taksir fiili daha kolay ortaya konabilecek ve iş kazalarının öngörülebilir hale getirecek ki iş kazaları önlenebilir olsun. Netice olarak, taksirli suçlarda, yaralı ya da ölüm sayısı, bilinçli taksir olup olmadığı, diğer teknik ve güvenlik tedbirlerin alınıp alınmadığı gibi hususlar cezayı ve ceza miktarını arttıran, azaltan ya da ortadan kaldıran çok önemli kriterlerdir. Örneğin taksirle bir insanın ölümüne neden olan kişi, 3 yıldan 6 yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. Fiil, birden fazla insanın ölümüne ya da bir veya birden fazla kişinin ölümü ile birlikte bir veya birden fazla kişinin yaralanmasına neden olmuş ise, kişi 3 yıldan 15 yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. Bu koşul bilinçli taksir fiili ile birleştiğinde ceza 22,5 yıla kadar çıkmaktadır. Eski Ceza Yasası nın yürürlükte olduğu dönemde inşaat iş kazalarında çok nadir tutuklama kararları verilirken, Yeni TCK uygulama döneminde tutuklama kararlarının artmasının nedeni yukarıda izah edilen sebeplerle birlikte Bilinçli Taksir bulunmasına kanaat getirilmesidir. Bu nedenle, gerek 6331 Sayılı Kanun, gerekse yeni Türk Ceza Kanunu iyi algılanmaz, iyi uygulanmaz ve inşaat işkolunda gereken hassasiyetler gösterilmezse istenmeyen kazalar sonucu ne yazık ki istenmeyen tutuklanma kararlarının artacağını bu gelişmeler açık bir şekilde göstermektedir. Türk Ceza Kanunu nda işkolları içinde yalnızca yapı işkolu ile ilgili özel hüküm vardır. TCK nun 176.Maddesi inşaat veya yıkım faaliyeti sırasında, insan hayatı veya beden bütünlüğü açısından gerekli olan tedbirleri almayan kişi, 3 aydan 1 yıla kadar hapis veya adli para cezası ile cezalandırılır. Yapı işkolunun özel olarak korunması bu sektöre verilen önemin bir göstergesidir. Kazalardan dolayı kimse ölmesin, hiç kimse sakat kalmasın ve de ceza almasın. Bir insanı korumak ve yaşatmak tüm insanlığı korumak ve yaşatmak kadar önemli ve kutsal bir vazifedir bizim için

14 MAKALE? Coşkun Demirci Elektrik Mühendisi ÇSGB - İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğü Bilindiği üzere 30 Haziran 2012 tarihli Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren 6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu Türkiye de uygulanmaya başlanacak olan müstakil bir İSG kanunu olması nedeni ile ilgili taraflarda bazı sorular oluşturmaktadır. Bizler de akıllardaki bu sorulardan bazılarını ele alarak cevaplamaya çalıştık. Elbette sorular aşağıda verilenler ile kısıtlı değil. Ama hiç olmazsa bir kısım soruları cevaplamak için hazırlanan bu yazının sizlere faydalı olmasını umut ediyoruz Sayılı İSG Kanunu ile İlgili Soru ve Cevaplar Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı nda İSG faaliyetlerinde aktif olarak rol alan Ahmet Ersoy, genç yaşına rağmen isminden başarıyla bahsettiren bir İş Sağlığı Güvenliği Uzmanı ve Makine Mühendisi. Bu çalışmayı hazırlarkenki katkılarından dolayı Ersoy a teşekkür ederiz. 1) Daha önce de İş Sağlığı ve Güvenliği konusunu düzenleyen bir mevzuat var mıydı? Varsa bunlar nelerdir? Neden müstakil bir İSG kanunu? Türkiye de İSG konusunu düzenleyen 4857 sayılı kanunun 5. Bölümünde 12 madde ile İSG konusu düzenlemiş, benzeri düzenleyici kanunlar vardı. Ancak ihtiyaçları karşılamak konusunda bağımsız bir İSG kanunu olması gerekmekteydi. Dünyanın birçok ülkesinde İSG ile ilgili bağımsız kanunlar bulunmaktadır. 2) Bu kanunun kapsamı nedir? Kamu ve özel sektör ayrımı gözetmeksizin TSK, Emniyet ve afet müdahale ekipleri gibi kendilerine özgü faaliyet alanları olan kurum ve kuruluşlar ile ev hizmetleri ile çalışan istihdam etmeden kendi nam ve hesaplarına çalışanlar hariç olmak üzere tüm çalışanlar kanun kapsamındadır. 3) Kanun neyi esas alıyor? Yaklaşımı nedir? Kanun risk değerlendirmesini esas almakta ve genel bir önleme yaklaşımı getirmektedir. İşyerlerin şartlarının İSG yönünden sürekli iyileştirilmesini amaçlıyor. 4) İşyerleri ayrım gözetmeksizin aynı yükümlülüğe mi sahip? Bir ayrım varsa ayrımda ana unsur nedir? İşyerleri kanunda yükümlülük açısından aynı özellikleri taşımamaktadır. İstisnaları hariç her işyeri İSG kanunun şemsiyesi altındadır. Bu yönden işyerlerinin farklılıkları yoktur. Ancak işyerlerin yaptıkları işin cinsine göre teşkil ettikleri tehlike açısından az tehlikeli, tehlikeli ve çok tehlikeli olarak üç gruba ayrılmış durumdadır. İşyerinin hangi sınıfa gireceği oluşturulan komisyon tarafından belirlendikten sonra bakanlıkça yayımlanacak tebliğ ile belirlenecektir. 5) İş Güvenliği Uzmanı ve İş Yeri Hekimi kimlerdir? İşyerleri bu uzman ve hekimleri istihdam etmek zorunda mıdır? İş Güvenliği Uzmanı belirtilen sertifikasyon eğitimini almış ve yapılan sınav sonucu başarılı olmuş, bakanlık tarafından bu durumu belgelenmiş üniversitelerin mühendislik fakülteleri, mimarlık fakülteleri mezunları ile teknik öğretmen, fizikçi, kimyagerler ile üniversitelerin iş sağlığı ve güvenliği programlarından mezun olanlardan oluşmaktadır. İşyeri hekimi ise tıp fakültesi mezunu olup İşyeri Hekimliği eğitimi alıp yapılan sınavı başarmış ve bakanlık tarafından belgelendirilmiş kişilerden oluşmaktadır. İşyerleri bu sıfatları taşıyan kişilerden işyerinin büyüklüğüne ve tehlike sınıfına göre tam zamanlı veya kısmi zamanlı hizmet alımı yapabilecekleri gibi, bu belgeye sahip işveren veya işyerinde çalışan personeli aracılığı ile de İGU ve İH hizmetlerini karşılayabilir. Bu açıdan bakıldığından bir kişi çalıştıran bir işyeri için İGU ve İH ni tam zamanlı istihdam etmesi ve bunun maliyetine katlanması gerekmemektedir. Mevzuatta belirtilen süre ile sınırlı olacak şekilde hizmet alımı yapılabilir. 6) İşveren OSGB lerden hizmet alabilir mi? İşyerinin büyüklüğü ve niteliği ne olursa olsun işveren kendi durumunu gözeterek isterse İSG hizmetlerini OSGB lerden hizmet satın alımı yöntemi ile yapabilir. Kanunda bu konuda kısıtlayıcı bir hüküm bulunmamaktadır. 7) İSG hizmetleri için devlet bir katkıda bulunacak mıdır? Bulunacak ise bu kimlere ve nasıl olacaktır? Kanun 1-9 kişi çalışan ve çok tehlikeli ile tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerine belirlenecek alt mevzuat ile yardım yapılabilmesini sağlamaktadır. 1-9 kişi çalışan ve az tehlikeli sınıfta yer alan işyerleri için ise bakanlar kurulu kararı ile devlet destek sağlayabilecektir. Uygulama esasları çıkartılacak yönetmelikle belirlenecektir. 8) İşveren ve işyerleri İSG açısından öncelikle yapılması gereken nedir? Yeni yaklaşım yöntemi ve kanunun İSG konusuna yaklaşımı dikkate alındığında ilk yapılması gereken risk değerlendirmesidir. Risklerin ve tehlikelerin önceden belirlenmesi ve buna yönelik tedbirlerin alınması en öncelikli konudur. Risk yönetiminde: Risklerden kaçınmak, Riskleri analiz etmek, Risklerle kaynağında mücadele etmek, Riskleri önlemek, önlenemiyor ise en aza indirmek, Tehlikeli olanı, tehlikesiz veya daha az tehlikeli olanla değiştirmek, Toplu korunma tedbirlerine, kişisel korunma tedbirlerine göre öncelik vermek kanunun İSG bakışını oluşturmaktadır. 9) İş kazaları ve meslek hastalıkları nereye bildirilecek? Kimler tarafından bildirilecek? Bildirim için süre kısıtlaması var mıdır? Bildirilmemesi halinde yükümlülük nedir? İş kazaları ve meslek hastalıkları meydana gelmesi veya tespiti halinde olay ile muhatap hastane, poliklinik, işveren ayrımı gözetmeksizin işveren kendisine ulaşan iş kazası veya meslek hastalığını 3 iş gününde hastane veya poliklinikler ise 10 iş günün içinde SGK ya bildirmekle yükümlüdür. İş kazası ve meslek hastalıklarını bildirim yükümlülüğünü yerine getirmeyen işverene TL (2012 yılı için geçerli olmak üzere) ceza uygulanacaktır. 10) İş Sağlığı ve Güvenliği Birimi nedir? İş Sağlığı ve Güvenliği Kurulu nedir? Bu birim ve kurul nasıl oluşturul hangi işyerleri oluşturmak zorundadır? İş Sağlığı ve Güvenliği Birimi, İş Sağlığı Güvenliği hizmetini veren iş güvenliği uzmanı, iş yeri hekimi ve diğer sağlık personeli gibi personellerden oluşur. Her işyeri işin sınıfına ve büyüklüğüne bakılmaksızın iş güvenliği uzmanı ile iş yeri hekimi bulundurmak veya bu hizmetleri temin etmek ile yükümlüdür. İş Sağlığı ve Güvenliği Kurulu ise altı aydan fazla çalışma yapacak olan ve 50 kişiden fazla çalışanı olan asıl ve alt işveren tarafından İSG faaliyetlerinin düzenlenmesi ve yürütülebilmesi için çalışan sayısı dikkate alınarak asıl işveren ve alt işveren tarafından kurulur. Asıl işverenin çalışan sayısı 50 den az ise asıl işveren alt işveren tarafından kurulan kurula bir temsilci atar. 11) Acil durum planı nedir? Hangi işyerleri hazırlamalıdır? Acil durum planı hazırlanmasının yükümlülüğü nedir? Çalışma ortamı, kullanılan maddeler, iş ekipmanları ve çevre koşulları dikkate alınarak meydana gelebilecek acil durumların değerlendirildiği planlar acil durum planlarıdır. Kanunda acil durum planı hazırlayacak işyeri sınıfı ve niteliği belirtilmemiş olup işverenler bunları hazırlamak ile yükümlü kılınmıştır. Diğer detaylar ise alt düzenlemeye bırakılmıştır. 12) Birden fazla işyeri olan örneğin AVM gibi yerlerde İSG hizmetleri nasıl düzenlenecektir? Birden fazla işyerinin belli bir çatının altında toplandığı yerlerde üst yönetim her bir işyerinin İSG konusunda ortak etkileşim koordinasyonunu yapmak zorundadır. Her bir işyeri kendisi açısından İSG hizmetlerini düzenlemiş olsa da aldığı bir tedbir diğer işyerini etkileyebileceği ve ortak kullanım alanlarında İSG hizmetlerinin düzenlenmesi gerektiği için bu düzenlemeler ile ilgili koordinasyon konusunda üst yönetim yetkili ve sorumlu kılınmıştır. 13) İşyerinin belli bir bölümünde hayati tehlike tespit edilmesi halinde işyeri tamamen mi kapatılacaktır? Önceki mevzuat işyerinde hayati tehlike öngörülmesi halinde işyerinde faaliyetin tamamen durdurulmasını öngörürken, yeni düzenleme ile hayati tehlikenin oluştuğu işyeri kısmında faaliyet durdurulmakta, diğer taraflarda ise çalışmanın devamına müsaade edilmektedir. Böyle bir durumda işveren çalışanı mağdur etmeden ücretini ödemek zorundadır. İşveren isterse çalışanın niteliğine göre işyerinin uygun başka bir yerinde istihdam edebilir. 14) Büyük endüstriyel iş kazası oluşma riski olan işyerleri için farklı bir düzenleme var mıdır? Büyük endüstriyel iş kazası olma riski olan işyerleri işyerini açmadan önce işveren güvenlik raporu hazırlamak zorundadır. Güvenlik raporu hazırlanıp bakanlıkça incelenmeden işyeri açılamaz. Detaylar alt düzenlemeye bırakılmıştır. 15) Kanunun her maddesi yayımlandığı tarihte mi yürürlüğe girmektedir? 50 den az çalışanı olan ve tehlikeli ve çok tehlikeli olan işyerleri için Temmuz 2013, az tehlikeli ve 50 den az çalışanı olan işyerleri ile kamuda çalışanları için Temmuz 2014, diğerleri için Ocak 2013 ten itibaren yürürlüğe girmektedir

15 Türkiye nin neresinde olursanız olun, insan sağlığını etkileyen faktörlerin analizlerini kapınıza kadar getiriyoruz. Sağlık taramalarınız için bize merkez telefonumuz numarasından ulaşabilir veya taleplerinizi yazılı olarak numarasına fax çekebilir ya da info@ekoteknikisg.com adresine e-posta gönderebilirsiniz. VERİMLİ BİR ÜRETİM ANCAK GÜVENLİ ORTAMLARDA ÇALIŞAN SAĞLIKLI BİREYLER İLE SAĞLANABİLİR Ağır ve Tehlikeli İşler Tüzüğü, İş Sağlığı ve Güvenliği Tüzüğü ve Umumi Hıfzıssıha Kanunu gereğince işveren, işçilerin sağlık taramalarını yaptırmakla yükümlüdür. Ancak bu sağlık taramaları özellikle çalışan sayısı fazla olan işletmeler için ciddi bir zaman ve işgücü kaybı anlamına gelmektedir. Ekoteknik İSG ve Ekoglobal İSG olarak, mobil sağlık araçlarımız sayesinde, sağlık taramalarını Türkiye nin dört bir yanında işletmenizin kapısına kadar getiriyoruz. Verdiğimiz mobil sağlık hizmetlerimiz sayesinde, zaman ve iş gücü kaybını önleyerek, ihtiyaç duyulan sağlık hizmetini en kısa sürede minimum maliyetle ve elde edilebilecek en yüksek kalitede alabilirsiniz. Periyodik sağlık tarama ve aşılama hizmetlerimiz, mobil olarak işletmelerde, yerleşik olarak da laboratuarlarımızda sunulmaktadır. Numune alımlarında, numunelerin incelenmesinde ve raporlanmasında bilimsel metotlara titizlikle uyulmaktadır. İncelemeler, konusunda uzman kişilerce yapılmakla kalmayıp, ayrıca mesleki yeterliliği olan branş uzmanlarımız tarafından yapılarak rapor edilmektedir. Değerlendirmelerin yapılmasında, raporlandırılmasında ve bildirilmesinde etik kurallara bağlılık büyük önem taşımaktadır.

16 İki etaptan oluşan Başkent OSB hektar alanıyla Türkiye nin büyük OSB leri arasında yer alıyor. I. etapta ve II. etapta toplam 712 sanayi parseli var, sanayi parsellerinin büyüklüğü m² ile m² arasında değişiyor. Bölgede orta ve büyük ölçekli proje, inşaat ve üretim aşamasında olmak üzere toplam 162 fabrika bulunuyor. Bölgeye yapılan yatırım tutarı bugün itibariyle 1 milyar TL. Yaratılan istihdam 5 bin kişi. Bu fabrikaların ihracat toplamları ise yıllık 150 milyon dolar düzeyinde. Bölgede mevcut yatırımların yüzde 67 si metal sektörü olup, yüzde 9 u maden, yüzde 8 i kimya, yüzde 4 ü gıda, yüzde 3 ü matbaa ve yüzde 9 uysa diğer sektörler Sayılı İş Sağlığı Güvenliği Kanunu Uygulamalarında Başkent OSB, Örnek Olacak Röportaj: İrem Nurgül Durmuş Bir kanunun çıkması kadar o kanunun uygulanabilirliği ve sahaya nasıl yansıdığı da önemli. Hatta belki daha da önemli. Zira dünya tarihi tam da zamanında çıkarılmış ancak uygulanmamış ve potansiyeli maddelerinde hapis kalıp kendini gösterememiş kanunlarla dolu. Ülkemizde çıkması, nerdeyse yıl kadar geç kalmış olan İş Sağlığı Güvenliği Kanunu nun akıbeti de böyle olursa, gerçekten içler acısı olur. Hem çalışanlar, hem çalışanların aileleri için ve bu kanunun çıkarılması için verilen bunca emek ve dökülen terler için Ekoteknik İSG olarak her sayı bir Organize Sanayi Bölgemizi ziyaret edip sahanın nabzını tutmaya çalışıyoruz. Bu sayımızda, Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı nın izni ile 8 Mayıs 2001 tarihinde kurulmuş, ilk üretimi 2005 yılında gerçekleş olan Başkent OSB yi ziyaret edip güleryüzlü başkanı Şadi Türk e sorularımızı yönelttik: Etkin bir Organize Sanayi Bölgesi gözüyle Çalışma Bakanlığı nın ve İş Sağlığı Güvenliği Genel Müdürlüğü nün çalışmalarını genel anlamda nasıl değerlendiriyorsunuz? Sanayi Devrimi nden bugüne kadar iş sağlığı ve güvenliği konusunda Dünya da ve Türkiye de pek çok çalışma yapılmış ve mevzuatlar hazırlanmıştır Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu ülkemizde bu alanda hazırlanmış ilk kanun olması, 2011 yılında ILO ve ISSA ile ortaklaşa düzenlenen 19. Dünya İSG Kongresi nin Türkiye de yapılması önemli gelişmeler olup, Çalışma Bakanlığı ve İş Sağlığı Güvenliği Genel Müdürlüğü çalışmalarını olumlu değerlendiriyorum. Yeni İş Güvenliği Kanunu için ne düşünüyorsunuz? Kanunu değerlendirir misiniz? 6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu ülkemizde bu alanda hazırlanmış ilk kanun olması bakımından büyük önem arz ediyor. Kanunun en dikkat çekici değişikliği: kapsamının genişletilerek kamu ve özel sektör tüm işyerlerine, faaliyet konusuna bakılmaksızın ve çalışan sayı sınırı kaldırılarak uygulanacak olması, Bunun yanında küçük işletmelere yani 10 dan az çalışanı bulunan işletmelere bakanlığın destek sağlayacak olması olumlu bir gelişmedir. Ayrıca Kanun nda Organize Sanayi Bölgesi yönetimlerine, koordinasyon sağlama yükümlülüğü getirilmiş ve Ortak Sağlık Güvenlik Birimi kurma ve işletme yetkisi verilmiştir Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu nun Başkent Organize Sanayi Bölgesi ne ne gibi artı değerler katacağını düşünüyorsunuz? Sanayileşmenin hızla ilerlemesi sonucu üretim araçlarında ve üretim yöntemlerinde sağlanan gelişmeler iş sağlığı ve güvenliği sorunlarını da ortaya çıkarmıştır. Bu sorunların yoğunluğuna ve toplumsal tepkilere bağlı olarak da çözüm önerileri üretilmesi ve yaşama geçirilmesine yönelik çalışmalar iş sağlığı ve güvenliği konusundaki etkinliklere ivme kazandırmıştır. Ülkemizde bununla ilgili bugüne kadar birçok çalışma yapılmış fakat yayınlanan son kanun ile iş sağlığı güvenliği uygulamalarının her iş yerinde daha ciddiyetle yapılacağını umuyor ve bunun da bölgemize artı değer katacağını düşünüyorum. Üyelerinize yönelik iş sağlığı güvenliği konulu bir çalışmanız var mı? Yoksa bu kapsamda bir çalışma başlatmayı düşünüyor musunuz? Yukarıda bahsettiğim gibi 6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu ile Ortak Sağlık Güvenlik Birimi nin tanımı değişerek OSB lere Ortak Sağlık Güvenlik Birimi kurma ve işletme yetkisi verildi. İş sağlığı ve güvenliği hizmetlerinin geliştirilmesi ve hizmeti kolay ulaşılabilir hale getirmek için bölgemizde Ortak Sağlık ve Güvenlik Birimi oluşturulması ile ilgili çalışmalara başlamış bulunuyoruz. Kanunun uygulanabilirliğini nasıl buluyorsunuz? Gerek getirilen istihdam zorunluluklarının gerekse yeni kanunda belirlenen cezai yaptırımların uygulanabilirliği ne ölçüde olacaktır? Başkent OSB olarak siz bu kanunu uygulamaya hazır mısınız? Kanunun çok yeni olması nedeniyle her yeni şeyde olduğu gibi geçiş sancıları mutlaka yaşanacaktır. Fakat belirli bir altyapısı olduğu için zaman içerisinde sistem işlerliğine kavuşacaktır. Daha önceki uygulamadan farklı olarak bu kanunda aykırılıkların oluştuğu ve devam ettiği hallerde idari para cezalarının açıkça tanımlanmış olması, kanuna uygun hareket etmenin yaptırım açıcından itici bir güç oluşturmuştur. Bizim sorularımız bu kadar, sizin eklemek istedikleriniz varsa ya da dergimiz aracılığıyla iletmek istedikleriniz varsa onları da alabilir miyiz? Bölgemizde oluşabilecek riskler (afet, yangın, iş kazaları vb.) için İtfaiye, Doğalgaz Acil Yardım ve 112 Acil Yardım birimleri kurduk. Bölgemizde faaliyet gösteren firmaların ve çalışanlarının işlemlerini yapabileceği PTT ve Banka Şubesi de var. Başkent OSB ile KOS- GEB arasında, işletmelere verilecek KOSGEB hizmet ve desteklerinin, yaygın, etkin ve koordinasyon içinde sunulmasını sağlamak amacıyla bölgemizde temsilcilik açıldı. Temsilcilik, KOSGEB destek ve hizmetleri hakkında işletmeleri bilgilendirmek ve rehberlik hizmetleri sunmak görevlerini üstlendi. Bölge yönetim binamız katılımcılarına tek durak ofis hizmeti veren, 300 kişilik konferans salonuyla ve eğitim salonlarıyla katılımcılara belirli periyodlarla ücretsiz eğitim ve bilgilendirme toplantıları düzenleyen bir OSB yiz biz

17 Başkent OSB, bölge sanayicilerinden oluşan yönetim kurulu tarafından yenilikçi, demokratik akla ve bilime önem veren anlayış ile yönetilmektedir. Bu yönetim anlayışından dolayı bölgemiz yurtdışından gelen heyetlerin de (Hollanda, Türkmenistan, Kazakistan, Oman Sultanlığı, Rusya vb.) önemli bir uğrak noktası haline gelmiştir. Türkiye deki OSB uygulamaları hakkında bilgi almak üzere gelen ziyaretçi heyetlere bölgemiz örnek oluşturmaktadır Sayılı İş Sağlığı Güvenliği Kanunu uygulamalarında örnek organize sanayi bölgelerinden biri olacağımıza inanıyoruz. Organize Sanayi Bölgemizden kısaca bahsedersek: Başkent OSB katılımcıları, Ankara da kurulu bulunan diğer OSB lere oranla yüzde 75 daha ucuz su kullanıyor. Yine aynı şekilde doğalgaz abone tarifesine göre yüzde 18 daha ucuz doğalgaz kullanıyor. Katılımcılarına verdiği hizmetlerde hiçbir kar amacı gütmeyen Başkent OSB, doğalgaz ve elektriği aldığı fiyattan dağıtımını yapıyor. Halk Bankası ile 27 Haziran 2012 tarihinde yapılan protokol kapsamında katılımcılarımızın enerji giderlerinin azaltılmasına yönelik yatırımlar Enerji verimliliği kredisi ile desteklenecek. 21.Yüzyılda Rekabetin Temel Trendi Sürdürülebilir Ekonomide Enerji Verimliliği ve KOBİ lerle İşbirliği protokolü sayesinde Başkent OSB katılımcıları piyasa koşullarının altında kredi kullanabilecekler. Katılımcılarımız, enerji alanında iki ayrı kategoride tariflendirilen Yenilenebilir Enerji Kredisi ve Enerji Verimliliği Kredisi nin yanı sıra, Sanayi Bölgeleri Destek Kredisi, Makine İmalat Sanayi Destek Paketi Kredisi nden de avantajlı biçimde yararlanacaklardır. Başkent OSB, kurulduğu günden bu yana büyük hedefleri olan bir sanayi bölgesi olmuştur. En büyük hedefi sadece ülkemizde değil, uluslararası alanda da model olabilecek Geleceğin Sanayi Kenti ni kurmaktır. Bu hedef doğrultusunda Başkent OSB, klasik sanayi üretimi yerine uluslararası rekabete olanak sağlayacak teknolojik üretime de önem vermektedir. Teknolojik üretimini gerçekleştirmek amacıyla 2005 yılında ODTÜ ile yapılan Protokol ile Üniversite-Sanayi iş birliğinin temellerini atan Başkent Organize Sanayi Bölgesi, bugün Yenilikçilik Merkezi Projesi ile de Üniversite-Sanayi işbirliğine katkı sağlamayı hedeflemektedir. Yaşanabilir, çalışılabilir, rekabet edebilir bölge olma yolunda başlatılan proje ile hazırlanan fizibilite sonucunda yenilikçilik merkezinin temelleri atıldı. Başta Başkent Organize Sanayi Bölgesi olmak üzere Ankara nın yenilikçilik potansiyelini harekete geçirmek de projenin diğer hedefleri arasında yer almaktadır. Başkent OSB, sadece sanayi tesisleriyle değil, çağdaş batı ülkelerini aratmayacak bulvarları, yolları, sokakları, yeşil alanları ve çevreye duyarlılığıyla da bir sanayi kentini yaşama geçirmektedir. İki etabının tam ortasından geçen Ankara Çayı nın iki yakasında 1/500 ve daha büyük ölçekli Mimari ve Peyzaj Projesi hazırlanan Kentsel Merkez planlanmıştır. Proje kapsamında sosyal donatı ve teknik alanlar, yeşil alan, kongre merkezi, fuar alanı, otel, kreş, hastane, cami, spor tesisleri, meslek yüksekokulları, eğitim tesisleri ve yenilikçilik merkezi yer alacaktır. Proje kapsamında ekonomik canlılığa katkı sağlayacak bankalar ve ticarethaneler için ayrılan m² alanda 465 m² lik 14 adet bina ve küçük sanayi sitesi için ayrılan m² alanda 845 m² lik 48 adet atölyenin inşaatına başlanmış olup, en kısa sürede faaliyete geçirilmesi planlanmaktadır. Böylelikle bölgemizde küçük sanayicilere de yatırım yapma olanağı sağlanmış olacaktır. Yine proje kapsamında inşaat çalışmalarına başlanmış olan Cami, 3000 kişinin aynı anda ibadet edebileceği, metrekare kapalı, metrekare avlusu olmak üzere toplam metrekare alanı, metrekare rekreasyon alanı, Kubbe yüksekliği (20 metre) ve kubbe açıklığı (38x40 metre) bakımından ülkemizin büyük camileri arasında yer alacaktır. Rekabet edilebilirliğin esası üretim ve yenileşimdir. Üretim ve yenileşimin temeli de eğitimdir. Eğitilmiş yenilikçi insan gücüyle uluslararası düzeyde rekabetle, rekabet edilebileceğine inanan Başkent Organize Sanayi Bölgesi, eğitim yatırımlarına da özen ve öncelik vermektedir. Bu amaçla Kentsel Projesi Kapsamında Sürekli Eğitim Merkezi ile başlayan Meslek Okulları ve Üniversiteye uzanan bir dizi yapılanmanın stratejisini belirlemiş ve uygulamaya koymuştur. Başkent Organize Sanayi Bölgesi, ülkemizi batıda Avrupa ya, doğuda Asya ya bağlayan devlet demiryolu ile ayrıca sınır oluşturuyor. TCDD ile yapılan protokol kapsamında; Başkent OSB ile TCDD hızlı tren güzergahı arasında kalan metrekarelik alan Lojistik Üs haline getirilecektir. Alan sadece Ankara nın değil Ankara ve çevresinin, özellikle yüklemeboşaltma ve gümrükleme bakımından gereksinimlerini karşılayacak boyutlara ulaşacaktır. Atıksu arıtma tesisi için I. ve II. etaplarda toplam m² lik alan ayrılmıştır. Modüler biçimde planlanan atıksu arıtma tesisinin ön görülen ilk modülü m³/gün olacaktır. Arıtma, evsel ve endüstriyel nitelikli atıksu, fiziksel, kimyasal ve biyolojik olarak yapılacaktır

18 AKADEMİK MAKALE 34 Yrd. Doç. Dr. Devrim Alkaya Pamukkale Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, İnşaat Mühendisliği Bölümü Burak Yeşil Düzce Üniversitesi, Meslek Yüksek Okulu, İnşaat Bölümü İnşaat Sektöründe İSG ye Genel Bakış Ülkemizde iş sağlığı ve iş güvenliği konusunun önemi gün geçtikçe daha iyi anlaşıl maktadır. Ülkemizde bu konudaki bilinçlenmenin daha da hızlandırılması için, üniversitelerin, ilgili meslek odalarının, özel eğitim kurumlarının konuya yönelik faaliyetleri artarak devam etmektedir. Ayrıca iş sağlığı ve iş güvenliği konusunun, üniversitelerin üretimle ilgili fakülte ve yüksekokulların ders programlarında başlı başına bir ders olarak yer alması veya iş güvenliği alanında bilinçlenmenin eğitim kurumlarında başlamasına katkı sağlayacaktır. İnşaat sektörü emek yoğun iş gücüne bağlı bir sektör olduğundan, çalışanların iş yüklerinin yüksek ol ması, ağır ve tehlikeli işlerden olması sıklıkla iş kazalarına neden olmaktadır. Ülkemizde inşaat sektörü oldukça gelişmiş ve diğer sektörleri de ekonomik olarak etkileyen sektördür. Makineleşme çabalarına rağmen, sektörün doğası ge reği insan emeğine ve işgücüne doğrudan bağımlı bir sektör olmayı sürdürmek tedir. İş gereksinimlerinin yoğunluğu inşaat üretim eylemlerinde verimlilik düşüşlerine ve dolayısıyla iş kazalarına neden olmaktadır. İnşaat sektöründe iş kazalarının neden olduğu sakatlık ve ölümlerin çokluğu sosyal ve ekonomik bir sorun olarak karşımıza çıkmak tadır. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı verilerine göre Türkiye de ölümle sonuçla nan iş kazalarının yüzde 33 ü inşaat sektöründe gerçekleşmektedir (TİK 2008). Bu durum sadece Türkiye ye özgü bir durum olmayıp diğer ülkelerde de inşaat sektörü en riskli, iş kazalarının en sık yaşandığı ve ölümcül kaza oranlarının çok yüksek olduğu sektör lerden biridir. İş kazaları ve meslek hastalıkları çalışma hayatının en önemli sorunlarından biri olarak karşımıza çıkmaktadır. Uluslararası Çalışma Örgütü nün (ILO) rakamlarına göre, dünyada her yıl yaklaşık 2 milyon 200 bin insan, iş kazaları ve meslek hastalıkları nedeniyle yaşamını yitirmektedir. Yaklaşık 270 milyon iş kazası gerçekleşirken, 160 milyon insan meslek hastalığına yakalanmaktadır. İş kazalarında rekor ise inşaat sektöründedir. SGK verilerine göre, Türkiye de en fazla iş kazası yaşanan illerin başında: 7 bin 991 kaza ile İstanbul, 7 bin 942 iş kazası ile İzmir ve 7 bin 580 iş kazası ile Bursa ili gelmektedir. İş kazalarında inşaat sektörünü, madencilik, metal, tekstil ve taşımacılık gibi sektörler izlemektedir. İş kazalarının yüzde 98 i insan hatasından kaynaklanmaktadır. Bu kazaların önüne geçebilmenin tek yolu ise İş Sağlığı ve Güvenliği (İSG) önlemleri ve eğitimden geçmektedir. İş güvenliğinin temel amacı, çalışanların sağlığına zarar verebilecek unsurların önceden belirlenerek gereken önlemlerin alınması, güvenli bir çalışma ortamı sağlanması, çalışanların iş kazaları ve meslek hastalıklarına karşı korunması olduğunu belirlenmiştir. İstatistikler inşaat, madencilik, metal, tekstil ve taşımacılık başta olmak üzere bazı sektörlerde ölümlü iş kazası oranının diğer sektörlerden yüksek olduğunu ve bu sektörlerde özel önlemler alınması gerekliliğini ortaya koymaktadır verilerine göre, ülkemizde karşılaşılan ölümlü iş kazalarının yüzde 33 ü inşaat sektöründe gerçekleşmektedir. İnşaat sektörü, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı nın İş Sağlığı ve Güvenliğine İlişkin Tehlike Sınıfları Listesi Tebliğine göre çok tehlikeli kategorisinde yer almaktadır. TÜRKİYE DE İŞ KAZASI Sosyal Güvenlik Kurumu verilerine göre, 2010 yılında ülkemizde 62 bin 903 iş kazası ve 533 meslek hastalığı olayı meydana gelmiştir. Bu olaylarda kişi hayatını kaybederken, 2085 kişi sürekli iş göremez duruma gelmiştir. İş kazaları ve iş göremezlik maliyet açısından detaylandırıldığında hem devlet hem işveren hem de işçi açısından maddi kayıpların oldukça yüksek olduğu görülmektedir. İş göremezlik ödemeleri, sağlıkla ilgili giderler, tazminat öde- Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı verilerine göre Türkiye de ölümle sonuçlanan iş kazalarının yüzde 33 ü inşaat sektöründe gerçekleşmektedir (TİK 2008). Bu durum sadece Türkiye ye özgü bir durum olmayıp diğer ülkelerde de inşaat sektörü en riskli, iş kazalarının en sık yaşandığı ve ölümcül kaza oranlarının çok yüksek olduğu sektörlerden biridir. Türkiye de en fazla iş kazası yaşanan illerin başında: 7 bin 991 kaza ile İstanbul, 7 bin 942 iş kazası ile İzmir ve 7 bin 580 iş kazası ile Bursa ili gelmektedir. meleri, iş kayıpları, gecikme bedelleri, işyeri kapatma veya iş durdurma cezalarından dolayı oluşan maliyetler, idari para cezaları, verimsizlik maliyetleri, sigorta primlerindeki artışlar, iş kazasında zarara uğrayan sabit varlıklar gibi kayıplar meydana gelmektedir. Kazaların yüzde 26,5 i bir ve ikinci iş saatlerinde, yüzde 13,7 si ise sekizinci iş saatinde yaşanmaktadır. Kaza yüzde 40,3 lük kısmı ilk üç saatte yaşanmaktadır. Bu durum iş kazalarının işe başlama ve iş bitiş saatlerinde daha yoğun olarak yaşandığını göstermektedir. İş kazalarının büyük kısmı küçük işletmelerde meydana geliyor. Kazaların yüzde 56,3 ü 1-49 kişi arası sigortalı işçi çalıştıran işletmelerde yaşanmaktadır. Yaş dilimlerine göre en yüksek kaza oranı arasında gerçekleşiyor. Bu yaş gurubunda gerçekleşen kazaların oranı yüzde 24,4 tür. İş kazalarının tecrübeye göre analizinde ise son işyerinde bir gün ile bir yıl arası çalışanların iş kazası yaşama oranlarının yüzde 41,5 olduğu görülüyor. Bu durumun en büyük sebebi iş sağlığı ve güvenliği önlemlerinin yetersizliği ve bu konuda eğitim almamış personele iş başı yaptırılması olduğunu görülmektedir. İŞ KAZALARI VE YÜKSEKTEN DÜŞME RİSKİ Bütün dünyada olduğu gibi inşaat sektörü insan gücüne yüksek bağımlılığı nedeniyle en tehlikeli sektörlerden biri ve ölümlü iş kazalarının büyük bir çoğunluğu inşa at sektöründe gerçekleşmektedir. Bu nedenle kaza potansiyellerinin ölçülmesi, risk ve tehlikelerin belirlenmesi bu sektör için çok büyük bir önem taşımaktadır. Başta inşaat sektörü olmak üzere, fiziksel güce dayalı işlerde iş kazaları sonucu oluşan sakatlanma ve yaralanmaların önemli sosyal ve ekonomik etkileri olmaktadır. İnşaat sektöründe sağlıkla ilgili riskler üç başlık altında incelenebilir. Bunlar ergonomiyle ilgili, fiziksel çevre ile ilgili ve ruh sağlığı ile ilgili risklerdir. Ergonomiyle ilgili riskler, kaldırma, taşıma, bükme hareketleri ve vibrasyonlar olarak tanımlanabilir ve sektörde en çok görülen yaralanma ve sakatlıklar bu riskler sonucu oluşmaktadır (Smallwood ve Haupt, 1997). Yüksekten düşme de ergonomiyle ilgili riskler arasında sayılır. Çevre ile ilgili riskler gürültü, sıcaklık, ıslak çalışma alanı veya toza maruz kalma ile ilişkilidir. Son olarak ruh sağlığı ile ilgili riskler yönetici çalışan iliş kilerinden kaynaklanır. Türk İnşaat sektöründe görülen riskler çoğunlukla ergonomiyle ilgili risklerdir ve en önemlileri düşme, bir cisim tarafından çarpılma, iki nesne arasında sıkışma ve elektrik çarpmasıdır (Uğur, 2008; Gürcanlı ve Müngen, 2006). TÜRKİYE DE İNŞAAT SEKTÖRÜNDE MEVCUT İŞ SAĞLIĞI VE İŞ GÜVENLİĞİ UYGULAMASI Türkiye de inşaat sektörü hem toplam yatırımların ulusal gelir içindeki payı, hem de yatırılan işgücü olanaklarının boyutu itibarıyla ekonomimizin en canlı ve en önemli sektörlerinden biridir. Ancak her yıl inşaat sektöründe çalışanların bir kısmı, iş kazaları sonucunda ölüm ya da daimi iş görmezlikler sebebi ile işini sürdürememektedir. Özellikle ölümle sonuçlanan kaza sayısının çokluğu bu alanda iş güvenliği ile ilgili çalışmaların çok daha etkin olmasını gerektirmektedir. Tablo: Sektörlere göre Ölümle Sonuçlanan Kaza Sayıları (SGK, 2009) Faaliyet Grupları Toplam İş Kazası Sayısı Ölüm Sayısı Kömür ve Linyit Çıkartılması Gıda Ürünleri imalatı Tekstil Ürünleri imalatı Ana Metal Sanayi Fabrikasyon Metal ürünler (makine hariç) Makine ve Ekipman İmalatı Metalik Olmayan Ürünler İmalatı İnşaat Toptan ve Perakende Ticaret Nakliyat İnşaat sektörünün kendine özgü bazı özellikleri şantiyelerde iş kazası riskinin artmasına sebep olmaktadır. Bundan dolayı inşaat sektöründe yaşanabilecek iş kazalarını en aza indirebilmek adına yapılan çalışmalarda, bu kazaları artırıcı özelliklerin göz önüne alınması gerekmektedir. Bu özellikler inşaat işleri çoğunlukla doğal iklim koşulları altında gerçekleştirilmektedir. İnşaat sektöründe işçi devir hızı fazladır. Çalışma ortamı çoğunlukla zemin seviyesinden yukarıda ya da aşağıdadır ve sü rekli değişiklik göstermektedir. Çalışanlar ve malzemeler sürekli hareket halindedir. Çalışma alanı geniş ve dağınıktır. İşler çoğunlukla farklı organizasyon ve iş disiplinine sahip çeşitli taşeronlar ile gerçekleştirilmektedir. Şantiyedeki hareketliliğin belirli bir sistematiği yoktur. Her şantiye kendine özgü koşullara sahiptir. İnşaat işletmeleri kurumsallaşmamış ve işletme kültürü gelişmemiştir, olarak özetlenebilir. Yukarıda ifade edilen sektöre özgü koşullar iş sağlığı ve güvenliği konusunda alınacak önlemlerin etkinlik ve sürekliliğini güçleştirmektedir. SONUÇ VE ÖNERİLER Ülkemizde işçi sağlığı ve iş güvenliği konusunun önemi gün geçtikçe daha iyi anlaşılmaktadır. Ancak bu konudaki bilinçlenmenin daha da hızlandırılması için, ilgili meslek odalarının konuya yönelik faaliyetlerini artırarak çeşitli kurs, seminer ve eğitim programları düzenlemeleri yararlı olabilecektir. Ayrıca işçi sağlığı ve iş güvenliği konusunun, üniversitelerin ilgili fakülte ve bölümlerinin ders programlarında başlı başına bir ders olarak yer alması veya en azından ilgili dersler içinde daha fazla yer verilmesi, bu konudaki bilinçlenmenin eğitim kurumlarında başlamasına katkı sağlayacaktır. İnşaat sektörü, dünyada ve ülkemizde iş kazaları ve meslek hastalıklarının en sık görüldüğü sektörlerin başında gelmektedir. Her inşaat projesinin birbirinden farklı olması, sürekli değişik çalışma şartlarında uygulanması, işçi devir hızının fazla olması gibi sektöre özgü hususlar, iş kazası ve meslek hastalığı riskini artırmaktadır. Dolayısıyla inşaat sektöründe işçi sağlığı ve iş güvenliğinin sağlanması daha zor ve karmaşıktır. 35

19 Ülkemizin sosyal, kültürel ve ekonomik yapısından kaynaklanan etkenler, çalışma haya tında işçi ve işverenlerin işçi sağlığı ve iş güvenliği konusunun önemini kavramalarını olumsuz yönde etkilemekte ve dolayısıyla bu bilinç eksikliği iş kazası meydana gelme sıklığını artırmaktadır yılında uygulamaya konulan Yapı İşlerinde Sağlık ve Güvenlik Yönetmeliği ile inşaat sektöründe çalışanların iş kazaları ve meslek hastalıklarına karşı korunmaları konusunda önemli yenilikler getirilmiştir. Bunlardan en önemlisi, yapım işlerinin projelendirme ve uygulama aşamalarında ayrı ayrı olmak üzere, işçi sağlığı ve iş güvenliği önlemlerini içeren sağlık ve güvenlik planı (SGP) hazırlanıp uygulanması ve bu amaçla bir koordinatörün atanmasının öngörülmüş olmasıdır. Uygulanabilir sağlık ve güvenlik planı hazırlayabilmek için, hem inşaat hem de sağlık ve güvenlik konusunda yeterli birikime sahip olmak gerekmektedir. Kontrol liste leri, denetimin etkinliğini artıran önemli araçlardan birisidir. İnşaatlar için hazırlanan kontrol listesi, inşaat alanındaki tehlikelerin belirlenmesinde bir başlangıç noktası olarak kullanılabilir. Önleyici Faaliyetlere Yönelik Kontrol Listesi: 1. İnşaat alanındaki tehlikeli maddelerin depolanma şekli ve kullanımı uygun mu? 2. Toza maruziyeti önlemek veya azaltmak amacıyla uygun koruyucu önlemler alınıyor mu? 3. İnşaat alanında bulunan herkes uygun baş ve ayak koruyucusu kullanıyor mu? 4. Riskleri kişisel koruyucu donanım (KKD) kullanmadan kontrol edebilmenin bir yolu var mı? 5. İşçilerin kullandıkları KKD ler yaptıkları işe uygun mu? 6. KKD dahil tüm ekipman CE işaretine sahip mi? 7. Çalışanlar dışındaki kişilerin inşaat alanına girmesini engellemeye yönelik korkuluk veya benzeri önlemler var mı? 8. Çevredekileri (inşaat alanından veya çevresinden geçenler) korumaya yönelik önlemler alınmış mı? 9. Çalışanlar, çalışma alanlarına güvenli bir şekilde ulaşıp, güvenli çalışabiliyorlar mı? 10. İnşaat alanı düzenli, yeterince aydınlatılmış ve iyi tasarlanmış mı? 11. Bölgede uygun işaretleme yapılmış mı? (uyarı ve trafik işaretleri gibi) 12. Çalışanların dinlenmesine yönelik düzenlemeler ve mekânlar var mı? 13. Yangına karşı uygun önlem alınmış mı? (yangın söndürücü ve acil çıkış yolları gibi) 14. İlkyardım hizmeti sunuluyor mu? 15. Güç kabloları (yer altı ve yer üstü) işaretli mi? 16. Sorumluları belirlenmiş mi? 17. Elektrik sistemlerinin güvenli çalışıp çalışmadıkları düzenli kontrol ediliyor mu? 18. Araç tesis operatörleri uygun eğitime ve gerekli sertifikalara sahipler mi? 19. Şantiye içi araç yolları güvenli halde tutuluyor mu? 20. Civarda bulunanların güvenliğini sağlamak için kesici ekipmanların etrafında yeterli boşluk bırakılmış mı? 21. Makinelerin güvenlik tertibatı (sesli uyarıcılar, koruyucular) çalışıyor mu? 22. Yük ve insan asansörleri, gırgır vinçler uygun şekilde kurulmuş mu ve yetkili kişilerce düzenli kontrol ediliyor mu? 23. Tüm iş ekipmanları ve makinelerin çalışmaları güvenli olarak sürdürülebiliyor mu? 24. İskelelerin kurulumu, değiştirilmesi ve sökülmesi yetkin kişilerce yapılıyor mu? 25. İskelenin durumu periyodik olarak kontrol ediliyor mu? 26. Kötü hava koşullarının iskeleye olan etkileri kontrol ediliyor mu? (kuvvetli rüzgâr gibi) 27. Çalışanların ve cisimlerin yüksekten düşmesini engelleyici önlemler alınmış mı? 28. El ile çalışmayı asgariye indirecek tedbirler alınmış mı? (mekanik ekipman kullanımının sağlanması gibi) 29. Kullanılan malzemelerin boyut ve ağırlıklarının çalışanların bel ve sırt incinmelerine yol açmayacak şekilde olması sağlanıyor mu? 30. Çalışanlar, güvenli kaldırma ile ilgili bilgi ve eğitim aldılar mı? 31. Gürültü ve titreşime maruziyeti azaltmak amacıyla, gerekli tüm önlemler alındı mı? 32. İnşaat alanında düzenli aralıklarla sağlık gözetimi yapılıyor mu? 33. Gerekli olan her yerde düşmeye karşı koruma önlemi var mı? 34. Kırılgan çatı veya çatının kırılgan bölümleri (çatı penceresi) açık şekilde belirlenmiş mi? 35. Düşmeleri engellemek amacıyla, boşluklar açıkça işaretlenmiş ve sabitlenmiş kapaklarla korunuyor mu? 36. Bir işi, merdiven kullanmaktan daha güvenli şekilde yapmanın yolu var mı? 37. Kazılar uygun şekilde destekleniyor veya göçme riskini en aza indirecek şekilde yapılıyor mu? 38. Kazı çalışmalarında açılan çukurlara insanların ve taşıtların düşmesini önleyici koruma var mı? 39. Yetkili bir görevli düzenli olarak kazı bölgelerini denetliyor mu? Kaynakça: 1- Canpolat, P. (2008). Projelendirme ve Şantiye Yerleşim Projesi Hazırlanması Aşamasında İş Sağlığı ve Güvenliği ile İlgili Bir Öneri Çukurova Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Adana. 2- Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı (1974). İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü, Tarih ve Sayılı Resmi Gazete. 3- Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı (1974). Yapı İşlerinde İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü, Tarih ve Sayılı Resmi Gazete. 4- Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı (2003) Sayılı İş Kanunu, Tarih ve 4857 Sayılı Resmi Gazete. 5- Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı (2003). Yapı İşlerinde Sağlık ve Güvenlik Yönetme liği, Tarih ve Sayılı Resmi Gazete. 6- Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı (2009). İşyeri Sağlık ve Güvenlik Birimleri İle Ortak Sağlık ve Güvenlik Birimleri Hakkın da yönetmelik, tarih ve Sayılı Resmi Gazete. 7- Çukurova Üniversitesi, (2010). İş Güvenliği ve Risk Yönetimi Kursu, Yaşam Boyu Öğren me Programı, Adana. 8- Görgülü, M., Yapı Üretiminin Temel Aşamalarında Alınacak Sağlık ve Güvenlik Ön-lemlerinin Geliştirilmesine Yönelik Bir Öneri, Çukurova Üniversitesi Fen Bilimleri Ens titüsü İnşaat Mühendisliği Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi, Adana. 9- Gürcanlı, G. E., İnşaat şantiyelerinde Bulanık Kümeler Yardımıyla İş Güvenliği Risk Analizi Yöntemi İstanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü İnşaat Mühen disliği Anabilim Dalı Doktora Tezi, İstanbul. 10- Gürcanlı, G. E., Korkutan, N. T., Müngen U., An Approach For Estimating Total Cost Of Occupational Safety For Building Constructions Proceedings of The Fourth In-ternational Conference on Construction Engineering and Project Management (IC-CEPM-2011), February 2011 in Sydney, Australia. 11- Gürcanlı, G.E., Müngen, U., An occupational safety risk analysis method at cons-truction sites using fuzzy sets, International Journal of Industrial Ergonomics, 39(2), Gürcanlı, G. E., Tehlike Analizi ve Risk Değerlendirmesi, İTÜSEM İnşaat sektöründe İş güvenliği Sertifika Programı Şantiyelerde İş güvenliği Kurs Notları 3,İstanbul. 13- Gürcanlı, G. E., Sözleşme Yönetimi Ders Notları, İstanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü İnşaat Mühendisliği Anabilim Dalı,İstanbul. 14- Hughes, P., Ferrett, E., Introduction to Health and Safety in Construction Second Edition, Elsevier, Oxford. 15- Gürcanlı, G.E. ve Müngen U. (2006). Bulanık Kümeler ile İnşaatlarda Yeni Bir İş Güvenliği Risk Analizi Yöntemi. İTÜ Dergisi 5/4, TİK (2008) Türkiye İstatistik Kurumu, Ankara 36 37

20 MAKALE Dr. M. Tahir Soydal İş Sağlığı Bilim Doktoru Yıldırım Beyazıt Üniversitesi Tıp Fakültesi Aile Hekimliği Anabilim Dalı Mİ? Çevreyi Koruyalım Peki, Vücudumuza Zarar Verelim Tasarruf Yapalım Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı nca geçen yıl ağustos ayında yayınlanan bir tebliğ ile yüksek enerji harcayan, aydınlatma yolu ile atmosfere karbondioksit yayması ve küresel ısınmaya neden olmasından dolayı çevreye zararlı olarak değerlendirilen şeffaf akkor ampullerin üretim ve satışı, 1 Eylül 2012 tarihinden itibaren AB den sonra ülkemizde de yasaklandı. Peki, bu ampullerin yerini alan tasarruflu kompak floresan lambaların (CFL-Compact Floresan Lamp ) insan sağlığı için oluşturabileceği tehditlerle ilgili ne biliyoruz? Acaba tasarruf yapıyoruz ve çevreyi koruyoruz derken vücudumuza zararlar mı veriyoruz? Yapacağımız tasarruf uzun vadede tedavi ücreti olarak mı kullanılacak? Tasaruflu ampul olarak adlandırdığımız kompakt floresan ampullerin tüplerinin içinde gaz ve beraberinde bir miktar civa kullanılmaktadır. Bu tip lambalarda iki elektrod arasındaki elektrik akımı tarafından tetiklenen civa moleküllerinin yaydıkları ultraviyole ışınım tüp içindeki fosfor tabakasının görünür ışık yaymasını sağlar Yapılan araştırmalarda tasarruflu ampullerin klasik ampullere göre çok daha fazla elektromanyetik alan yayarak ev ve çalışma ortamında elektromanyetik kirlilik kaynağı oluşturmasının yanında sağlık açısından esas önemli risk enerji tasarruflu ampullerin beş miligrama kadar cıva içermesine izin verilmektedir. İşte yapısında civanın bulunması nedeni ile muhtemel bir ampul kırılması olayında direkt olarak cıva maruziyeti söz konusu olmaktadır. Vücut ateşini ölçmek için günlük hayatta yaygın olarak kullanılan cıvalı termometrelerin kullanılması kırılma sonucu oluşabilecek maruziyetler nedeni ile Sağlık Bakanlığı tarafından 2009 yılında yasakladı. Normalde cıva, doğada mevcut olan bir elementtir. İnsanlar cıvayı, yiyeceklerden, çevresel ve endüstriyel ortamlarda ve amalgam bileşiklerinden alırlar. Bazı mikroorganizmalar cıvayı daha zehirli bir hali olan metilcıvaya dönüştürür. Bu bileşik, çevrede en çok karşılaşılan organik cıva bileşiğidir ve besin zincirinde birikir. Ayrıca birinci derece cıvaya maruz kalınan besin maddesi metilcıva içeren bazı balıklar ve kabuklu deniz hayvanları, cıva seviyeleri bakımından potansiyel tehlike arz eder. Ampullerin kaza sonucu kırılması ile açılığa çıkan elementel cıva, ortam havasının solunması ile emilerek kan dolaşımına geçer ve hızla organizmanın tüm doku ve organlarında dağılıma uğramaktadır. Kan yolu ile cıva çok rahat bir şekilde beyine ulaşabilmekte ve en çok beyin, karaciğer ve böbreklerde depolanmaktadır. Aynı zamanda sindirim sisteminden ve mukoz membranlardan kolayca emilirler Civa zararlarına göz atacak olursak: Beyin ve sinir sistemini olumsuz etkiler, Sindirim sisteminin yapısını bozar ve geçirgenliğini azaltır, Bağışıklık sistemini zayıflatır, Proteinlerin bozulmasına sebep olur, Mineral eksikliğine yol açar, Hücre zarını hasara uğratır, Sülfür enzimlerinin üretimini düşürür. Bu yüzden vücuttan zararlı maddelerin atılımı azalır, Kansere sebep olur. Civa döküldüğünde çok küçük zerrecikler halinde dağılır ve oda sıcaklığında yavaş yavaş görünmeyen, kokusuz ve zehirli bir buhar halinde atmosfere karışır. Elementel cıvanın birkaç damlası bile havalandırılmayan bir odada ciddi miktarlarda zehirli bir ortam oluşturur. Civa buharlarının solunması son derece tehlikelidir. Bu nedenle, civa içeren bir ampul kırıldığında pencereleri açarak en az dakika ortamın havalandırılması gerekmektedir. Havalandırma süresince ortamda bulunmamaya özen gösterilmelidir. Havalandırma işlemi bittikten sonra tıbbi eldiven vb. ile geçirgen olmayan şeklinde ellere giyerek ampul parçalarını bir plastik kaşık ile bir karton üzerine toplanmalıdır. Bütün büyük parçalar bittikten sonra tüm alana ıslak pamuk veya ıslatılmış birkaç kat peçete, kağıt havlu veya tuvalet kağıdı ile silmek gerekir. Bu esnada mümkün olduğu kadar o CİVA İLE BENİM TEMASIM YOK DEYİP GEÇMEYİN: Birden bire ayaklarında felç geçiren ve yürüyemeyen 35 yaşlarında bir serbest çalışan eczacı, hastalığına birçok sağlık kuruluşuna tanı konulamaması nedeniyle aylarca yürüyememiştir. Son olarak Ankara Meslek Hastalıkları Hastanesi nde yapılan araştırmalar sonucu kanında yüksek düzeyde civaya rastlanmış ve felç nedeninin diş dolgusundaki civanın bir şekilde parçalanarak kana geçmesi ve civa zehirlenmesi oluştuğu tanısı konmuştur. odada az nefes almaya çalışmalıyız. Silmede kullanılan malzemenin özellikle kalın olmasına özen gösterilmelidir zira ince olursa kırık parçaların ele batması ve zehirlenme oluşma riski vardır. Kullanılacak bez vb. malzemeler silim için uygun değildir. Alınması zor küçük parçalar ve derz araları için yapışkan bantları kullanmak mümkündür. Sildikten sonra da kırıkları ve temizlikte kullanılan kâğıt havlu, eldiven vs. evdeki veya sokaktaki çöp kutusuna değil, pil gibi tehlikeli maddelerin toplandığı yerlerdeki çöp kutularına atmak gerekir. Bu tür yerler bilinmiyorsa o zaman naylon poşet içerisinde sokaktaki çöp kutusuna atarken çevreye tehlikeli kimyasal bir maddeyi attığımızı da unutmayalım. Sonuç olarak civa ile temas etmemek için bu tür ampullerin kullanımında azami özen göstermeliyiz. Aksi bir kaza durumunda civa yüzünden böbrek fonksiyon bozukluğu, tiroit problemleri, yorgunluk ve denge bozuklukları, hafıza kaybı, kısırlık, alzheimer, genel immün sistem problemleri, gibi çeşitli hastalıklara yakalanmamız söz konusudur. Tasarruflu ampullerin içindeki civadan dolayı sağlık riskleri üzerindeki olumsuzluklar tartışıldıkça bu maruziyeti önleyecek bir lamba teknolojisine ihtiyacı kaçınılmaz olacaktır. Gelişen LED aydınlatma ampulleri sağlık risklerini azaltmada bir umut gibi görünüyor. Bu yazıyı okuduktan sonra eğer cilt beyazlaştırıcı krem kullanıyorsanız bunun da içinde civa bileşikleri olduğunu hatırlamanız kullanmaya devam edip etmeyeceğinizi bir kere daha düşünüp karar vermeniz gerekiyor. Zira Dünya Sağlık Örgütü nün geçen sene yaptığı bir duyuruyla civa ihtiva eden cilt beyazlaştırıcılarının kesinlikle kullanılmaması gerektiği açıklanmıştır. Diş doktoruna gittiğinizde içinde civa bileşenleri bulunan amalgam dolgu tercih etmeniz durumunda gene yukarıdaki anlatılan civa maruziyetine maruz kalacağınızı unutmayın. Birden bire ayaklarında felç geçiren ve yürüyemeyen 35 yaşlarında bir serbest çalışan eczacı, hastalığına birçok sağlık kuruluşuna tanı konulamaması nedeniyle aylarca yürüyememiştir. Son olarak Ankara Meslek Hastalıkları Hastanesi nde yapılan araştırmalar sonucu kanında yüksek düzeyde Civa ile temas etmemek için tasarruflu ampullerin kullanımında azami özen göstermeliyiz. Aksi bir kaza durumunda civa yüzünden böbrek fonksiyon bozukluğu, tiroit problemleri, yorgunluk ve denge bozuklukları, hafıza kaybı, kısırlık, alzheimer, genel immün sistem problemleri, gibi çeşitli hastalıklara yakalanmamız söz konusudur. civaya rastlanmış ve felç nedeninin diş dolgusundaki civanın bir şekilde parçalanarak kana geçmesi ve civa zehirlenmesi oluştuğu tanısı konduktan sonra tedavisine başlandığı ve düzeltilerek kişinin tekrar yürümeye başladığını bir vaka örneğini sizlerle kısaca paylaşmak istedim. Günümüzde civa sıklıkla aynaların sırlanmasında, altın ve gümüş üretiminde, bazı elektrik devre anahtarlarının yapımında, tıp ve zirai ilaç yapımında, kâğıt sanayiinde, suni gübre üretiminde ve boya sanayiinde kullanılır. Ülkemizde Sarayönü (Konya), Ödemiş (İzmir), Manisa ve Uşak çevresinde civa madeni çıkarılmaktadır. Bu işyerlerinde çalışanlarda da yukarıda belirttiğimiz maruziyet sonucu sağlık üzerine olumsuz etkilerin olabileceği unutulmamalıdır. Ampul kırıldığında en az dakika ortam havalandırması gerekir. Eğer cilt beyazlaştırıcı krem kullanıyorsanız bunun da içinde civa bileşikleri olduğunu hatırlamanız kullanmaya devam edip etmeyeceğinizi bir kere daha düşünüp karar vermeniz gerekiyor