PETDER ATIK YAĞLARIN YÖNETİMİ PROJESİ. Niyazi İLTER Genel Sekreter Antalya Mayıs 2016

Transkript

1

2 PETDER ATIK YAĞLARIN YÖNETİMİ PROJESİ Niyazi İLTER Genel Sekreter Antalya Mayıs 2016

3 1. PETDER 2. Türkiye Madeni Yağ ve Atık Yağ Piyasası 3. Atık Motor Yağ Toplama Organizasyonu 4. Atık Motor Yağı Toplama Çalışmaları Sonuçları 5. Toplamada Karşılaşılan Sorunlar

4 PETDER 4

5 PETDER, Petrol Sanayi Derneği 23 Eylül 1996 tarihinde, petrol ürünlerinin üretimden tüketime kadar olan faaliyetler zinciri üzerinde çalışmalar yapmak amacı ile ülkenin önde gelen akaryakıt dağıtım şirketleri tarafından kurulmuştur. Alpet, Aytemiz, Belgin, BP, Delta, Mobil, OMV Petrol Ofisi, Opet, Petline, PetroYağ, Shell, Shell & Turcas, Total ve Turkuaz PETDER üyesi kuruluşlardır. PETDER, akaryakıtlar, yağlama yağları ve LPG nin, üretimi, depolanması, ikmali, dağıtımı, taşınması, kullanımı, sağlık, emniyet ve çevre ile ilgili konularda çalışmalar yapmaktadır.

6 Petrol Sanayi Derneği İktisadi İşletmesi, 21 Ocak 2004 tarihli Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği çerçevesinde motor yağı üretici/ithalatçılarının yükümlülüklerinin yerine getirilmesi amacı ile 5 Nisan 2004 tarihinde İstanbul da kurulmuştur. Atık Motor Yağı toplama faaliyeti 19 Nisan 2004 tarihinde Marmara bölgesinde başlatılmıştır. Nisan 2006 da imzalanan nakliye protokolü ile proje özellikle Sağlık, Emniyet ve Çevre kriterleri açılarında daha profesyonel olarak yönetilmeye başlanmıştır. PETDER 4 Eylül 2008 tarihinde Bakanlık tarafından Yetkilendirilmiş Kuruluş olarak atanmıştır.

7

8 TÜRKİYE MADENİ YAĞ VE ATIK YAĞ PİYASASI 8

9 Motorin piyasasında yaygın olarak kullanılan ve satılan 10 numara yağ, vb. isimler altında yapılan piyasa faaliyetleri sebebiyle Türkiye de gerçek madeni yağ olarak tüketilen miktarın üzerinde bir miktarda madeni yağ piyasaya arz edilmektedir.

10 2011 yılında madeni yağ ihtiyacının bir milyon ton üzerinde madeni yağ piyasaya arz edilmiştir. Talep fazlasının 2014 yılında , 2015 yılında ise tona düşmesi 10 Numara Yağ sorunun çözümüne yönelik olarak atılan adımların etkisini göstermektedir.

11

12

13

14 ATIK MOTOR YAĞI TOPLAMA ORGANİZASYONU 14

15

16 PETDER, Atık yağların Yönetimi Projesi Yönetim Ofisi

17 I. BÖLGE PETDER Atık Yağların Yönetimi Projesi Sevkiyat Planlama IV. BÖLGE II. BÖLGE III. BÖLGE : Atık Yağ Tankeri (15) Yarı Römork (7) Lisanslı Bertaraf Tesisi İZAYDAŞ (1) Lisanslı Çimento Fabrikaları ( 17) Lisanslı Kireç Fabrikaları (0) Lisanslı Demirçelik Fabrikaları (1) Rafinasyon ve RejenerasyonTesisleri (23)

18 I. BÖLGE (Marmara Bölgesi) (9 Araç) 6 Toplama Aracı 3 Yarı Römork II. BÖLGE (Ege- Akdeniz Bölgesi) ( 4 Araç) 3 Toplama Aracı 1 Yarı Römork III. BÖLGE ( İç Anadolu Bölgesi) (5 Araç) 2 Toplama Aracı 3 Yarı Römork IV. BÖLGE (Karadeniz/Doğu/Güneydoğu Anadolu Bölgeleri) (4 Araç) 4 Toplama Aracı 2006 yılında 9 olan araç sayısı 2015 yılı sonu itibari ile 22 ye ulaşmıştır.

19 PETDER Atık Yağların Yönetimi Projesi Operasyonel Rakamlar (2015) - Ülke genelinde toplama yapılan araç sayısı: 15 - Geçici Depolama ve taşıma amaçlı yarı römork sayısı: 7 - Teslim alma yapılan atık üretici sayısı (ortalama): 373 adet/ay - Lisanslı tesislere yapılan teslimat sayısı (ortalama): 144 adet /ay - Toplanan atık miktarı (ortalama): 1500 ton/ay

20 6.394 adet Araç Servisi adet Akaryakıt İstasyonu PETDER Sistemine Kayıtlı Toplam Atık Yağ Üretici Sayısı adet adet Endüstri Araç Parkı adet İnşaat & Madencilik Firması 599 adet Kamu Kuruluşu 399 adet Belediye 444 adet Askeri Kurum 238 adet Yıkama Yağlama Servisi 162 adet Nakliye Firması 38 adet Yağ Üretim Tesisi Bu kadar kayıtlı atık üreticisine rağmen aktif olarak yaklaşık civarında atık motor yağı üreticisinden yağ alınabilmektedir.

21 Toplanan atık motor yağı miktarının artırılması ve toplumun bilinçlendirilmesine yönelik olarak Belediyelerle iş birliği protokolleri imzalanmaktadır.

22 PETDER ATIK MOTOR YAĞI TOPLAMA ORGANİZASYONUNA KATILAN ŞİRKETLER (2016) Anadolu Araçlar(GEELY)/Kocaeli Anadolu Isuzu / Kocaeli Anadolu Motor / Kocaeli Arı Petrol Kimya / İstanbul Atak Madeni Yağ /İstanbul Aytemiz / İstanbul Balpet Petrol / Mersin Baylas (CITROEN) / İstanbul Bayraktar (INFINITI) / İstanbul Baytur (SUBARU)/İstanbul Belgin Madeni Yağlar / Kocaeli BMC Otomotiv / İstanbul Borusan Makine / İstanbul Borusan(Bmw, Mını, Land Rover) Borusan Otomotiv / İstanbul BP (BP-CASTROL) / İstanbul Çelik Motor (KIA, LADA)/Kocaeli Delta Akaryakıt(GULF) / İstanbul Doğuş Otomotiv / İstanbul Emek Petrol / Sakarya Enerji Petrol(ENERGY) /İstanbul ENKA (IVECO) /İstanbul Erman Madeni Yağ / Konya Ford Otomotiv Sanayi A.Ş. / İstanbul Gema Madeni (GEMAOIL) / Adana General Motors(OPEL-SAAB-CHEVY) Hattat Tarım Makinaları / Tekirdağ HMF Makina ve Servis / İstanbul Honda Türkiye A.Ş. / Kocaeli İlkerler Otomotiv / İstanbul İsotlar Grup A.Ş. / İstanbul John - Deere Makinaları /İstanbul Karat Güç Sistemleri / Kocaeli Kilerci Motorlu Araçlar / İstanbul Koçak Petrol (SPEEDOL) / Kocaeli Kompet Petro Kimya / İstanbul Link Kimya Petrol (DEW)/İstanbul LUKOIL Lubricants / İstanbul Mais Motorlu Araçlar / İstanbul Mazda Motor / İstanbul Mercedes Benz Türk / İstanbul Milan Petrol San. (MOIL) / İstanbul Mobil Oil Türk A.Ş. / İstanbul Motec Madeni Yağlar / İstanbul Nissan Otomotiv A.Ş. / İstanbul OMV Petrol Ofisi A.Ş. / İstanbul Opet Fuchs Madeni Yağ /İzmir Özçınarlar Petrol Ürünleri / Kütahya Petline Petrol Ürünleri /İstanbul Petrofer Endüstriyel Yağlar / İzmir Petronas Madeni Yağlar / İstanbul Peugeot Otomotiv / İstanbul Pınar-Al Kimya (CROTEX) / Samsun Prista Oil Yağ / İstanbul Reksoil Petrokimya / İstanbul Shell & Turcas Petrol / İstanbul Sif İş Makineleri Pazarlama / İstanbul Suzuki Motorlu Araçlar /İstanbul Şampiyon Petrol Ürünleri / İzmir Temsa Global (KOMATSU) / Adana Tarımsan Tarım Sanayi /Kocaeli Total Oil Türkiye A.Ş. / İstanbul Toyota Türkiye / İstanbul Viscol Petrokimya /İstanbul Volvo Group / İstanbul Volvo Car Turkey /İstanbul Würth Sanayi Ürünleri /İstanbul Yamaha Motor / İstanbul Yüce Auto (SKODA) /İstanbul 2016 Yılında şuana kadar Katılım Protokolü imzalanan kuruluş sayısı 69 dur.

23 Toplanan atık motor yağları kategorisine bağlı olarak 4 farklı tipte hazırlanan Atık Motor Yağı Teslim Protokolü bulunmaktadır yılında Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ndan Çevre Lisanslı 48 firmaya teslimatta bulunulmuştur. Atık Motor Yağı Teslim Protokolü imzalanan kuruluşlar aşağıda verilmiştir.

24 Sevkiyat Planlama Sürecine İlişkin Hususlar - Atık bildirimleri telefon, faks veya e-posta yolu ile toplanır ve PETDER Veri Yönetim Sistemi ne girişi yapılır.

25 Sevkiyat Planlama Sürecine İlişkin Hususlar Atık yağ üreticileri Yönetmelik, Yükümlüler ve PETDER Atık Motor Yağı Toplama Sisteminin işleyişi hakkında bilgilendirilir. Sevkiyat programı günlük olarak hazırlanarak mail ortamında ve telefonla araçlara aktarılır. Gün içerisindeki sevkiyat planındaki değişiklikler telefonla araçlara bildirilir. Atık motor yağı üreticileri bir program çerçevesinde bilgilendirilir ve ziyaret edilir. Araçların hareketleri (Hız ve mevki bilgisi) düzenli olarak uydu üzerinden takip edilir.

26 Araçların hareketi uydu üzerinden takip edilir.

27 Yürütülen çalışmaların Yönetmelik ve PETDER Seç Yönetim Sistemi ne uygunluğu haberli/habersiz olarak denetlenir yılında tüm araçlara denetim yapılmıştır.

28 Birebir Emniyetli Sürüş Teknikleri Yorgunluk İlk Yardım Yangınla Mücadele Tehlikeli Madde Taşımacılığı Kişisel Koruyucuların Kullanımı Elle Yük Taşıma ve Kaldırma Acil Durum Yönetimi Atık Yağ Emniyetli Elleme Yağ Dökülmesi Yürürlükteki Mevzuatlar

29 Atık Motor Yağı Toplama Operasyonu Sağlık Emniyet Çevre Performansı

30 ATIK MOTOR YAĞI TOPLAMA ÇALIŞMALARI VE SONUÇLARI 30

31 ATIK YAĞLARIN YÖNETİMİ ÇALIŞMALARI 2015 yılında piyasaya sunulan ton taşıt yağından ton atık motor ve şanzıman yağı ortaya çıktığı tahmin edilmektedir. PETDER tarafından toplanan atık motor yağı miktarı ise ton seviyesindedir. Miktarın artırılamamasının temel sebebi, atık yağların yasadışı bir şekilde akaryakıt faaliyetlerine konu edilmesidir.

32 ATIK YAĞLARIN YÖNETİMİ ÇALIŞMALARI PETDER ATIK YAĞLARIN YÖNETİMİ PROJESİ Toplanan Atık Motor Yağı Miktarı ton

33 ATIK ALIMI YAPILAN ATIK ÜRETİCİSİ SAYISI 6000 PETDER ATIK YAĞLARIN YÖNETİMİ PROJESİ Yıllara Göre İzlenen Atık Üretici Sayısı İzlenen Atık Üreticisi (adet)

34 ATIK ÜRETİCİLERİNE YAPILAN SEFER SAYISI PETDER ATIK YAĞLARIN YÖNETİMİ PROJESİ Yıllara Göre Atık Üreticilerine Yapılan Sefer Sayısı Sefer Sayısı (adet)

35 SEKTÖREL BAZDA DAĞILIMI Miktar (ton) PETDER ATIK YAĞLARIN YÖNETİM PROJESİ Toplanan Atık Motor Yağı Miktarının Sektörel Bazda Dağılımı ve Değişimi Araç Servisleri Kamu Kurumları Diğer

36 OCAK NİSAN TOPLAMA MİKTARI KARŞILAŞTIRMA Toplama Miktarları Karşılaştırma Miktar (ton) PETDER Atık Sisteminde İzlenen Atık Üretici Sayısı Ocak-Nisan 2012 Ocak-Nisan 2013 Ocak-Nisan 2014 Ocak-Nisan 2015 Ocak-Nisan 2016 Ocak-Nisan

37 ton araç servislerinden, ton endüstri araç parkından, 777 ton kamu kuruluşlarından, 832 ton belediyelerden, tonu inşaat ve madencilik sektöründen, 211 tonu yağ üretim tesislerinden, tonu askeri kurumlardan, 134 tonu nakliye firmalarından, 135 tonu akaryakıt istasyonlarından ve 25 tonu da yıkama-yağlamadan toplanmıştır.

38 %12 si (2 bin 192 ton, Kategori 1) hammadde olarak geri kazanılmak üzere lisanslı rafinasyon & rejenerasyon tesislerine değerlendirilmiştir. %86 sı (15 bin 316 ton, Kategori 2) enerji olarak geri kazanılmak üzere çimento/demirçelik fabrikalarında yakılmış veya ihraç kayıtlı olarak teslim edilmiştir. %2 si (293 ton, Kategori 3) tehlikeli atık olarak bertaraf tesisinde bertaraf edilmiştir.

39 İl Miktar (kg) Sefer Sayısı İstanbul Ankara İzmir Bursa Kocaeli (İzmit) Antalya Adana İçel (Mersin) Hatay ( Antakya) Tekirdağ

40 Proje, PETDER in Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ve Orman ve Su İşleri Bakanlığı ile işbirliği içerisinde, ülke genelindeki tüm devlet kurumlarına (kamu kurumları, silahlı kuvvetler, belediyeler) lisanslı taşıma araçları ile bedelsiz olarak hizmet götürmek suretiyle toplanan her bir varil atık motor yağı için bir fidan dikmesini kapsamaktadır yılında 1 Varil 1 Ağaç projesi ile adet fidan Ankara da Çakırlar Çiftliği nde dikildi yılında da devam ettirildi ve Afyon Kütahya yolunda adet fidan dikildi yılında ise Ankara da fidanla karayolu kenarı ağaçlandırması gerçekleştirildi yılında da Güzelyurt Ağaçlandırma ve Erozyon Kontrolü Proje Sahasına adet fidan dikilmiştir. Böylece dikilen toplan fidan sayısı e ulaşmıştır.

41 10 Numara Yağın Yakıt Olarak Kullanılmasının Zararlarına İlişkin Kamu Spotu 2015 yılında PETDER ve Çevre ve Şehircilik Bakanlığı iş birliği ile 10 Numara Yağın Akaryakıt Olarak Kullanılmasının Zararları hakkında kamuoyunda farkındalığın artırılması amacıyla hazırlanan kamu spotu, RTÜK tarafından onaylanarak tüm ulusal televizyon kanallarında yayınlanmaya başlamıştır.

42 PETDER YENİ TELEFON NUMARASI PETDER tarafından yürütülen Atık Motor Yağlarının Yönetimi Projesi kapsamında, özellikle atık motor yağı üreticilerinin ve proje hakkında bilgi almak isteyenlerin kullanımına yönelik irtibat numarası YAĞ olarak yenilenmiştir. Yeni numara ile; Temas bilgisinin daha akılda kalıcı olması, Atık motor yağı üreticileri ile PETDER arasındaki iletişimin hızlandırılması ve kolaylaştırılması ve Atık Motor Yağlarının Yönetimi Projesinin kurumsal yapısının kuvvetlendirilmesi sağlanmıştır.

43 PETDER AKILLI TELEFON UYGULAMASI Atık motor yağı bildirimlerini kolaylaştırmak üzere geliştirilen PETDER Akıllı Telefon Uygulaması da App Store ve Google Play Store da yerini almıştır. Geliştirilen uygulama yoluyla atık motor yağı üreticileri ile PETDER arasında iki taraflı iletişim kolaylaştırılması hedeflenmiştir. Uygulamayı akıllı telefonlarına indiren kullanıcılar; Atık Yağ Bildirim sayfasından bildirimde bulunabilmekte, numaralı telefona tıklayarak PETDER i anında arayabilmekte, Bulundukları şehirde atık motor yağı toplama lisansı bulunan araçların plaka ve lisans numaralarını görüntüleyebilmekte, PETDER tarafından iletilen duyurulardan anında haberdar olabilmektedir.

44 PETDER WEB SİTESİ PETDER in web sitesinin yenilenmesi amacıyla çalışmalara başlanmıştır. Yeni web sitesinde sürekli güncellenen veri ve içeriklere daha hızlı bir erişim sağlanması, kullanıcıların düzenli olarak takip ettikleri bölümlere daha az vakit harcayarak ulaşması amaçlanmaktadır.

45 Atık üreticileri ziyaretleri İş birliği protokolleri Toplantı ve eğitim programları Yazılı ve görsel basında duyuru, film v.b. iletişim araçları Fuar vb. etkinliklerde proje çalışmaları hakkında bilgilendirme

46

47 TOPLAMADA KARŞILAŞILAN SORUNLAR VE ÖNERİLER 47

48 PETDER, 2004 yılından itibaren büyük bir özveriyle çalışmalarını sürdürmektedir. Bu çerçevede atık yağı olan herkese miktar sınırlaması olmaksızın gidilmekte ve yağı alınmaktadır. PETDER in mevcut organizasyonu ve araç kapasitesi halihazırda ton atık motor yağını toplayabilecek durumdadır. PETDER bu aşamada daha etkin bir toplama organizasyonu için alternatifler ve işbirlikleri üzerinde çalışmaktadır. Bununla birlikte, başta denetim ve yaptırım olmak üzere yapılan öneriler ve/veya kamu tarafından uygun bulunacak ilave tedbirler alınmadan daha fazla yağ toplanmasının kolay olmayacağı düşünülmektedir. Sunulan önerilerin dikkate alınması durumunda, Atık Motor Yağı Toplama Organizasyonunun etkinliğinin de aynı ölçüde artacağı öngörülmektedir.

49 PETDER e teslim edilmeyen atık motor yağlarının büyük bir kısmı 10 Numara Yağ adı altında Kamyon / otobüs garajları, Oto sanayi siteleri ve Yol boylarındaki dükkan ve açık alanlar gibi piyasa dışı alanlarda satışa sunulmaktadır. Atık motor yağı; Atık yağ üreticisinin yetkilendirilmiş kuruluşa teslim etmemesi, Yetkisiz toplayan ve taşıyanlar, Atık yağı rafinasyon/rejenerasyon adı altında 10 Numara Yağ üretip çeşitli yollarla akaryakıt faaliyetlerine konu edenler ve Başta toplu taşıma ve nakliye sektörü olmak üzere tüketiciler tarafından akaryakıt olarak kullanılmasıyla yasadışı faaliyet haline gelmektedir.

50 10 Numara yağ zincirini dört temel halkası vardır: Atık Yağ Üreticileri Atık Yağı Yetkisiz Toplayan ve taşıyanlar Atık Yağ Geri Kazanım Tesisleri ve 10 Numara Yağ Üreticileri 10 Numara Yağ Kullanıcıları 10 Numara Yağ faaliyetlerin önlenebilmesi için, bu zincirin dört halkasında da ayrı ayrı düzenli ve sürekli etkin denetimler ve yaptırımlar uygulanmalıdır.

51 Denetimler ve yaptırımlar artırılmalı, verilen cezalar kamuoyuyla paylaşılmalıdır. 1. Atık Yağ Üreticileri: atık motor yağı üreten noktaların PETDER e teslim ettiği miktarlar ile İl Müdürlüklerine verdiği ürün alım beyanları karşılaştırılmalıdır. 2. Atık Yağı Yetkisiz Toplayan ve Taşıyanlar: kodlu ürünlerin taşınabilmesi için gerekli lisansın veya yetkinin sadece Yetkilendirilmiş Kuruluş için taşıma yapan araçlara verilmesi, diğer araçlara verilmemesi gerekir. 3. Atık Yağ Geri Kazanım Tesisleri ve 10 Numara Yağ Üreticileri: Mali sürdürülebilirlikleri Üretim Prosesleri Ürettikleri Ürünler Hammadde temini ve kaynakları Ürettikleri ürünler ve satış yaptıkları yerler sürekli denetlenmeli, yaptırımlar uygulanmalı ve sonuçlar kamuoyuyla paylaşılmalıdır. Bu tesisler Hizmet Yerleri TS ve ürettikleri ürünler ise TS standartlarına uygunlukları açısından sürekli kontrol edilmelidir.

52 Piyasa dışı alanlar sürekli olarak denetime tabi tutulmalı, akaryakıt satışı yapılması durumunda caydırıcı cezai ve mali yaptırımlar uygulanmalı ve bunlar kamuoyuyla paylaşılmalıdır. 10 Numara Yağ Kullanıcıları: Başta otobüs, servis araçları ve minibüsler gibi toplu taşıma araçları olmak üzere 10 Numara Yağ kullanıcılar yol üstü denetimlere tabi tutulmalıdır. Kamu kurumları ve bağlı, ilgili ve ilişkili kuruluşları ile belediyelerden yeterince atık motor yağı alınamamaktadır. Yerel düzeyde bu kuruluşların taşra teşkilatlarına yapılacak denetimler ve merkezi düzeyde yapılacak girişimler buralardan toplanan yağlarda önemli miktarlarda artış sağlayacaktır. Ülkemizde gelişmiş ülkelerdeki örneklerine uygun yeniden rafinasyon tesisleri kurulmalıdır. PETDER olarak ülkemizde kurulacak ileri teknoloji rafinasyon tesislerinin, kayıt dışına giden atık madeni yağların yüksek katma değerli ürünlere daha fazla dönüştürülmesini sağlayacağına inanılmaktadır.

53 Saha Tespitleri Atık Motor Yağları lisanslı taşıyıcılar ve geri dönüşüm tesisleri tarafından yerine kodu (diğer hidrolik yağlar, endüstriyel yağ) kullanılarak toplanıyor. Lisanslı taşıyıcılar lisanslarında varsa, atık motor yağı toplayabileceklerini belirterek yağ topluyorlar, topladıkları yağı geri dönüşüm tesislerine teslim ediyorlar. Geri dönüşüm tesisleri, PETDER le yaptıkları teslim sözleşmesini kullanarak PETDER adına yağ topluyor. Atık motor yağları çok düşük miktarlarda PETDER e teslim edilerek resmi bir kayıt oluşturulmakta, kalan büyük miktarlar ya geri dönüşüm tesislerine satılmakta ya da amacı dışında kullanılmaktadır. Büyük sanayi sitelerinde (OSS ve KSS), tanker, kamyonet veya panelvan türü araçlar dolaşarak yağ topluyor. Büyük özel şirket ve kamu kuruluşlarından yağ alınamıyor. Atık motor yağları tatlı, bisküvi gibi üretim fırınlarında, ısıtma sistemlerinde ve servislerde boya fırınlarında yakıt olarak kullanılıyor. Atık yağlar yurtlara veriliyor. Bir varil yağ oluyor, o da dışarıda duruyor, çalınıyor.

54 Atık Motor Üreticilerine Yönelik Eğitimler En fazla atık motor yağı toplanan 10 il (İstanbul Avrupa/Anadolu, Ankara, İzmir, Bursa, Kocaeli, Antalya, Adana, İçel, Hatay, Tekirdağ) Taslak Program 09:00-09:30 Kayıt 09:30-09:45 Açılış Konuşması Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü/PETDER 10:00-10:45 Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü Mevzuat 10:45-11:15 Çay/kahve Arası 11:00-12:00 PETDER Atık Motor Yağları Yönetimi Projesi Organizasyonun Yapısı Atık Motor Yağı Toplama Çalışmaları Sağlık Emniyet Çevre Prensipleri Atık Motor Yağı Toplanamamasının Sonuçları Diğer Çalışmalar 12:00-12:30 Daha fazla atık yağ toplanmasını sağlayacak öneriler, soru, cevap ve değerlendirme Toplantı yeri ve Atık Üreticilerinin toplantıya çağrılması

55 Teşekkür Ederiz