UYKUSUZLUK HERKES İÇİN Mİ?

Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "UYKUSUZLUK HERKES İÇİN Mİ?"

Transkript

1 UYKUSUZLUK HERKES İÇİN Mİ? Dr. Görsev Yener DEÜTF Nöroloji, SBE Sinirbilimleri AD DEÜ İzmir Biyotıp ve Genom Enstitüsü

2 UYKU-UYANIKLIK RİTMİ Sirkadiyen ve homeostatik süreçlerin etkileşimi sonucu ortaya çıkar.

3

4 SİRKADİYEN SÜREÇ Endojen sirkadiyen pacemaker (ECP) tarafından oluşturulmaktadır. Hipotalamik bölgedeki suprakiazmatik nukleustaki ECP; vücut ısısı, hormon sekresyonu uyanıklılığın düzenlenmesini sağlar. ECP nin intrensek ritmi 24 saatten uzun olup temel ritim 24 saatlik karanlık-aydınlık döngüsü ile oluşturulmaktadır.

5

6 İnsomni

7 Primer insomni İnsomni yetişkin popülasyonun yaklaşık %33 - %50 sinde ortaya çıkmaktadır. Evinde yaşayan yaşlıların %57 sinde kronik insomni görülür. Benca RM, et al. Psychiatric Services. 2005;56:

8 Primer insomni* Tanı kriterleri 1 uykuya dalma veya uyuma güçlüğü ya da nonrestoratif uyku klinik açıdan anlamlı rahatsızlığa veya sosyal, mesleki ya da diğer fonksiyonel alanlarda sorunlara yol açma diğer bir uyku bozukluğunun seyrinde ortaya çıkmama mental bir bozukluğun seyrinde ortaya çıkmama bir maddenin veya genel bir tıbbi durumun doğrudan fizyolojik etkilerinden kaynaklanmama * DSM-IV 1. Benca RM, et al. Psychiatric Services. 2005;56:

9 Mental duruma bağlı insomni Uykusuzluk yakınması olan hastada DSM- IV e göre mental hastalık tanısı olması gerekmektedir. Özellikle yaşlı depresyonu olan hastalarda uykusuzluk, sıklıkla uykuyu sürdürmekte zorluk ve erken uyanma olarak ortaya çıkar. Tanıda özellikle depresyonda REM latansının kısalması önemli bir bulgudur. 1

10 insomnia Psikiyatrik tablolarda insomni sıklığı (n=1586) Benca RM, et al. Psychiatric Services. 2005;56:

11 AH DE UYKU DÜZENİ DEĞİŞİKLİKLERİ Uyku düzeni değişiklikleri Uyanıklık zamanında artış Uykudan daha sık uyanma N3 ve REM uykuda azalma Prinz PN Hastalık şiddeti ile belirgin artış görülür Vitaliano PP. 1986, Williams DE.1988

12 Moe KE, 1995

13 Moe KE, 1995

14

15 Nonfarmakolojik Farmakolojik TEDAVİ Melatonin ve ilgili tedaviler Antidepresanlar Mirtazapin Trazodon Antipsikotikler

16 ALTTA YATAN NEDENLERİ SAPTAMA UYKU PATERNİ-BİRKAÇ HAFTA UYKU GÜNCESİ UYKUDA ALIŞKANLIK HALİNE GELEN DÜŞÜNCELER-DAVRANIŞLAR-STRES

17 NON FARMAKOLOJİK YAKLAŞIM UYARAN KONTROLÜ UYKU HİJYENİ UYKU KISITLAMASI GEVŞEME TEKNİKLERİ BİLİŞSEL TERAPİ

18 UYARAN KONTROLU SADECE YORGUNKEN YATAĞA GİTMELİ YATAK AKTİVİTELERİ SADECE UYKU VE CİNSELLİKLE SINIRLI TUTULMALI HER SABAH AYNI SAATTE UYANMALI EĞER 10 DAKİKADA UYKU BAŞLAMAZSA BAŞKA ODAYA GİTMELİ

19 UYKU HİJYENİ Çevresel etmenleri kontrol etme ve uyku öncesi 4-6 saat davranışları düzenleme Kafein, sigara ve alkol alınmamalı Yatmadan önce hafif bir atıştırma (süt, vs) Yatma öncesi okuma-yazma-müzik dinleme-banyo yapma Bazı aktivasyonları önleme (TV, bilgisayar, ekran, parlak ışık vs)

20 UYKU HİJYENİ NITEAD McCurry et al 2005 Uyku hijyeni eğitimi, gündüz 30 dak egzersiz, fototerapi %14 olguda uykuda iyileşme Bırakıldıktan 6 ay sonra uykusuzluk yakınması daha fazla olmuş.

21 UYKU KISITLAMASI Uyku etkinliği= (toplam uyku süresi / yatakta geçirilen zaman) İlk olarak yataktaki zaman sadece toplam uyku süresine kısıtlanır Haftada 20 dakika yatakta geçen süre arttırılır/azaltılır Eğer uyku etkinliği %90 üzerindeyse yatakta geçen süre arttırılır Eğer uyku etkinliği %80 altındaysa yatakta geçen süre azaltılır Birkaç ay bu düzen denenebilir Yan etki: gün içi uykululuk hali (ağır işlerde çalışanlara bu uygulanmamalı)

22 GEVŞEME EĞİTİMLERİ Uykuya dalma zorluğu çeken kişilerde yararlı Özellikle yatma zamanı gevşeme teknikleri uygulanmalı Gece yarısı ya da sabah çok erken uyananlarda yararı kuşkulu Meditasyon, hipnoz gibi teknikler kullanılabilir

23 BİLİŞSEL TERAPİ Uyku ile ilgili işlevselliği bozan davranışların düzeltilmesi hedeflenir İnsomnili bireylerin çoğu eğer yeterince uyumazlarsa ertesi gün tümüyle yorgun olacaklarını düşünürler. Ertesi günü uyuklamaya çalışarak ya da hareketsiz geçirmeye çalışırlar Tam aksine, kişi arkadaşlarıyla konuşma, yürüyüş, gün ışığından fazlaca yararlanma vs denerse bu inancın yanlış olduğunu farkedebilir. Kaygı uykusuzluğun en önemli nedenidir. Terapistler özellikle kaygı giderme ve kaygı veren düşüncelerin tekrar tekrar kafada döndürülmesini engellemeye çalışır. Düşünce-kaygı defteri, bunları not ederek terapistle hasta bu kaygıların üzerinden gelmeye çalışır

24

25 FOTOTERAPİ

26 FOTOTERAPİ-UYKU LATANSI Forbes ve ark, 2014

27 FOTOTERAPİ SIRASINDA TOPLAM UYKU SÜRESİ Forbes ve ark, 2014

28 FOTOTERAPİ SONRASI 6. AYDA TOPLAM UYKU SÜRESİ

29 Demansta uyku bozuklukları Demans bulunan hastalarda uyku bozukluklarının tedavisi için en yaygın kullanılan ilaçlar* *Bazıları birden fazla ilaç kullanmıştır. *Camargos EF, et al. Arq Neuropsiquiatr 2011;69(1):44-49.

30 ALZHEİMER HASTALIĞINDA UYKU BOZUKLUĞUNUN FARMAKOTERAPİSİ Cochrane derleme, McCleery 2014

31 MELATONİN: TOPLAM GECE UYKUSU (DK) yarar yok

32 GÜNDÜZ-GECE UYKU ORANI MELATONİN ETKİSİ

33 MİRTAZAPİN Serotonin ve noradrenerjik mekanizmalarla etkili (SNRI) Uyku latansı ve toplam sürede yararlı Kilo kaybı olanlarda öncelikli denenebilir İştah arttırıcı özellikte Raji ve ark 2001

34 TRAZODON Ortalama gece uykusu artışı dak Uyku etkinliği artışı % 8.53 Gündüz uykusu ve gece uyanma sayısında değişiklik yok Camargos ve ark 2014

35 Trazodon kullanan hastalarda etkinlik TRAZODON/PLASEBO KULLANIMI İLE İNSOMNİDE DÜZELME 70% 66% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% 34% İnsomni Plasebo Trazodon N=35. Hastalarda kullanılan doz mg dır.. Camargos EF, et al. Arq Neuropsiquiatr 2011;69(1):44-49.

36 Demans ve uyku bozuklukları uyku bozukluğu olan yaşlıların ve demanslı bireylerin tedavisinde yararlı hastaların 2/3 ünde etkinlik gösterir Ajitasyona da yararlı Yan etki burun tıkanıklığı, GIS yakınmaları Antikolinerjik etkileri az Trazodon 1.Camargos EF, et al. Arq Neuropsiquiatr 2011;69(1):44 2. Martinón-Torres G, et al. Trazodone for agitation in dementia (Review). 2008, Issue 3

37 DEPRESYONLU BİREYLERDE Trazodon veya Mirtazapin SSRI kullanımına eklenebilir Trazodon Cinsel işlevlerde REM, NREM, uyku süresi, uyku latansına olumlu etkili Doroudgar S, et al. Prim Care Companion CNS Disord. 2013;15(6)

38 Atipik Atipik antipsikotik antipsikotik ilaçlar ilaçlar plaseboya plaseboya kıyasla kıyasla ölüm riskinde artış gösterebilirler. ölüm riskinde artış gösterebilirler. İlaç ve plasebo gruplarında ölümler Schneider LS, et al. JAMA. 2005;294(15):

39 İnsomni Trazodon ve Ketiapin karşılaştırılması İnsomni için trazodon veya ketiapin kullanan hastalarda geleneksel uyku parametreleri. Doroudgar S, et al. Prim Care Companion CNS Disord. 2013;15(6):PCC.13m01558.

40 Endikasyon Trazodon, anksiyete ve uyku bozukluklarının eşlik ettiği depresyon gibi depresif bozuklukların tedavisinde etkili olan ve kısa etki başlangıcıyla (yaklaşık bir hafta) karakterize antidepresandır. 1 Referans: 1. Trazodon kısa ürün bilgisi

41 Çok fonksiyonlu ilaç Trazodon doza bağımlı farmakolojik etkileri olan çok fonksiyonlu bir ilaçtır HT2A reseptörlerinin ve H1 histamin reseptörleri ile α1 adrenerjik reseptörlerin blokajına bağlı olarak düşük dozlarda hipnotik etkiler gösterir. 1 (Trazodon doz aralığı mg) Daha yüksek dozlar serotonin taşıyıcı (SERT) blokajını sağlar ve trazodonu antidepresana dönüştürür. 1 (Trazodon doz aralığı mg) SERT=Serotonin taşıyıcı, 5-HT2A=Serotonin 2A reseptörü; Referans: 1. Stahl SM, et al. CNS Spectr. 2009;14:10.

42 Pozoloji Trazodonun; Başlangıç dozu, bölünmüş dozlar halinde yemeklerden sonra veya tek doz halinde akşam yatma vaktinden önce uygulanan mg/gün dür. 1 Doz, tek doz veya bölünmüş dozlar halinde uygulanmak üzere günde 300 mg a kadar artırılabilir. Bölünmüş dozun büyük kısmı yatma vakti alınmalıdır. 1 Hastaneye yatırılan hastalarda doz, bölünmüş dozlar halinde günde 600 mg a kadar artırılabilir. 1 Referans: 1. Trazodon kısa ürün bilgisi

43 RAMELTEON Ramelteon, selektif melatonin reseptor agonisti Kullanımı daha çok uykuya başlama zorluğu olan hastalarda Orta derece etkinlik (gece uykusu artışı 18.2 dak) Gündüz uykusu fazla Gündüz/gece uyku oranı 1:5 den daha fazla Gece uyanma sayısında değişiklik yok

44 TEŞEKKÜRLER

45 Özellikler Trazodon, Diğer psikotrop ilaçların tersine, glokom ve idrar bozukluklarında kontrendike değildir. 1 Ekstrapiramidal etkileri yoktur. 1 Adrenerjik iletiyi kuvvetlendirmez. 1 Antikolinerjik etki göstermediği için, trisiklik antidepresanların kalp fonksiyonu üzerindeki tipik etkilerine sahip değildir. 1

46 Tablet özelliği Trazodon tabletler, hastalığın şiddetine, hastanın kilosu, yaşı ve genel durumuna bağlı olarak kademeli doz artışına olanak sağlamak üzere çentiklidir. 1 Referans: 1. Trazodon kısa ürün bilgisi

47 Uygulama şekli Trazodon tedavisine akşam uygulaması ile başlanmalı ve günlük dozlar zaman içinde artırılmalıdır. 1 En az bir aylık terapötik süreç boyunca alınmalıdır. 1 Yemeklerden sonra alınabilir. 1 Referans: 1. Trazodon kısa ürün bilgisi

48 Özel popülasyonlar Böbrek yetmezliği: Genellikle doz ayarlaması gerekmemektedir, ancak ağır böbrek fonksiyon bozukluğu olan hastalara reçete edilirken dikkatli olunmalıdır. 1 Geriyatrik popülasyon: Çok yaşlı veya zayıf hastalarda önerilen başlangıç dozu, bölünmüş dozlar halinde veya tek doz halinde yatma vaktinde uygulanan 100 mg/gün dür. 1 Referans: 1. Trazodon kısa ürün bilgisi

49 Yan etkiler Trazodonun ağız kuruluğu, görme bulanıklığı, bağırsak hareketlerinde bozulma, idrar akımında gecikme, göz içi basıncı artması gibi antikolinerjik yan etkileri, mevcut trisiklik antidepresan ilaçlarınkine oranla çok daha hafif ve seyrektir. 1 Kardiyovasküler etkiler dahil olmak üzere diğer yan etkiler de trisiklik antidepresanlardan daha seyrektir. 1 İstenmeyen etkiler, genellikle günde 300 mg dan yüksek dozlarda ve tedavinin ilk birkaç haftasında görülmekte, zamanla dozun azaltılmasıyla önlenebilmekte ve çok nadiren tedavinin kesilmesini gerektirmektedir. 1 Referans: 1. (son erişim tarihi: ).

50 Çok fonksiyonlu ilaç Trazodonun SSRI lar/snri lar kadar etkili, anksiyete, insomnia ve seksüel disfonksiyon insidansının ise çok fonksiyonlu SARI lara kıyasla düşük olması beklenir. 1 SARI=Serotonin antagonist-geri emilim inhibitörü Referans: 1. Stahl SM, et al. CNS Spectr. 2009;14:10.

51 Çok fonksiyonlu ilaç Trazodon düşük dozlarda kullanıldığında hipnotik olmasını sağlayan farmakolojik etkilere ve yüksek dozlarda kullanıldığında antidepresan olmasını sağlayan farmakolojik etkilere sahip, çok fonksiyonlu bir ilaçtır. 1 Referans: 1. Stahl SM, et al. CNS Spectr. 2009;14:10.

52 Trazodon depresyonla bağlantılı insomniayı tedavi etmede etkilidir. 1 Trazodon 100 mg ile akut tedavi uyku verimliliğinde %77 den %84 e anlamlı bir artış sağlanmıştır. 1 Trazodon 100 mg ile akut tedavi uyku verimliliği 1 Grafik referans 1 den uyarlanmıştır. Depresif epizot veya reküran depresif bozuklukla ilişkili, organik olmayan insomnia tanısı olan yaşlar arasındaki 11 hastada yapılmış tek kör plasebo kontrollü çapraz çalışma sonuçlarıdır. Hastalar üç gece incelenmiştir. Birincil hedef değişkeni, uyku verimliliğidir (%) yaşlar arasındaki bireyler için %4 oranında bir iyileşme klinik olarak anlamlı kabul edilmiştir. Referans: 1. Saletu-Zyhlarz GM, et al. Progress in Neuro-Psychopharmacology & Biological Psychiatry. 2002;26:

53 Araç kullanma performansı ve bilişsel fonksiyon Mirtazapin ile akut tedavide, yol takibi performansında bozulma ve uykulu olma durumunda artış olduğu, ancak sedatif etkilerin uygulama tekrarlanana kadar ortadan kalktığı görülmüştür. 1 Trazodon akut veya tekrarlanan uygulama ile araç kullanma performansını ve bilişsel fonksiyonu etkilememiştir. 1 Mirtazapin, trazodon veya plasebo ile sağlıklı bireylerde tekrarlanan dozlama yapmanın araç kullanma performansı ve bilişsel fonksiyon üzerine etkileri araştırılmıştır. Çift-kör, üç kollu çapraz geçiş çalışmasında 19 sağlıklı erkeğe 8 gün boyunca sürekli noktürnal dozlarda 15 mg mirtazapin, 25 mg trazodon veya plasebo verilmiştir. Bir araç kullanma simülatörü kullanılarak söz konusu bireylerden başlangıçta, 2. günde ve 9. günde üç araç kullanma görevini ve bilişsel görevleri yerine getirmeleri istenmiştir. Referans: 1. Sasada K, et al. Hum. Psychopharmacol Clin Exp.2013;28:

54 Uluslararası Uyku Bozuklukları Sınıflaması 1 * İnsomnia Kronik insomnia bozukluğu Psikofizyolojik (primer) insomnia İdiyopatik insomnia Paradoksal insomnia Yetersiz uyku hijyeni Çocukluk döneminin davranışsal insomnisi Ruhsal durumların neden olduğu insomnia Tıbbi durumların neden olduğu insomnia İlaç ya da madde kullanımının neden olduğu insomnia Kısa süreli insomnia bozukluğu Diğer insomnia bozuklukları *Uluslararası Uyku Bozuklukları Sınıflaması Üçüncü Baskı, ICSD-3 Referans: 1. (son erişim tarihi: ).

55 Depresyona bağlı insomnia Trazodon monoterapisinin duygudurumu iyileştirdiği ve uykuyla ilgili PSG değişkenlerini normalize ettiği birden fazla klinik çalışmada gösterilmiştir. 1 PSG: Polisomnogram Referans: 1. Jindal JD, et al. CNS Drugs. 2009; 23(4):

56 Trazodonun diğer antidepresanlar kadar etkili ve uyku bozukluklarını iyileştirmede; diğer antidepresanlardan daha üstün olduğu kanıtlanmıştır. 1 Plaseboya kıyasla trazodon uyku etkinliği TST, TSP ve SWS (S3+S4) bakımından artışın yanı sıra TSP sırasında uyanma, sabah erken uyanma ve S2 bakımından azalma sağlamıştır. 1 TST: Toplam uyku zamanı, TSP: Toplam uyku periyodu, SWS: Yavaş uyku dalgası, S3: Uyku evresi 3, S4: Uyku evresi 4. Polisomnografi ve psikometri kullanılarak, objektif ve subjektif uyku ile uyanma kalitesi depresif epizod veya rekürren depresif bozuklukla ilgili nonorganik insomnia bulunan ve ilaç kullanmayan 11 hastada değerlendirilerek yaş ve cinsiyet açısından eşleştirilen 11 normal kontrolle karşılaştırılmıştır. Bunu takiben, akut, plasebo kontrollü, çapraz geçiş tasarımına sahip bir çalışmada hastalarda 100 mg trazodon ile inceleme yapılmıştır. Referans: 1. Saletu-Zyhlarz GM, et al. Progress in Neuro-Psychopharmacology & Biological Psychiatry. 2002;26:

57 SSRI ların yan etkisi olarak ortaya çıkan insomnia İnsomnia için reçete edilen antidepresan sayısının, insomnia için FDA onaylı hipnotik kullanımını geçtiği; 5,28 milyon antidepresan reçete edilirken, aynı yıl 3,4 milyon insomnia ilacının reçete edildiği görülmüştür. 1 Tamamı en çok reçete edilen trazodondur ve en yaygın reçete edilen insomnia ilacından %32 oranında daha fazla reçete edilmiştir. 1 Referans: 1. McCall C and Vaughn McCall W. Curr Psychiatry Rep. 2012;14:

58 Trazodon, antidepresan ilişkili insomnia tedavisinde etkilidir. 1 Düşük doz trazodon tedavisi, antidepresan tedavisi alan ve insomnia bulunan hastalarda uyku süresini iyileştirir. 1 Trazodon depresyondaki hastalarda depresyonla ilgili değişikliklerden bağımsız olarak uyku bozukluklarında düzelme sağlamış ve ilk gece sonrasında etkili olduğu görülmüştür. 1 7 günlük bir arınma döneminin kullanıldığı çift kör çapraz geçiş tasarımına sahip bir çalışmada 12 kadın hastaya 7 gün süreyle 100 mg trazodon veya plasebo verilmiştir. Polisomnografik kayıtlar trazodon veya plasebodan sonraki 3, 9, 17 ve 23. gecelerde tekrarlanmıştır. Uyku, çalışma başında ve sonunda Pittsburgh uyku kalitesi indeksi kullanılarak değerlendirilmiştir. Psikolojik değerlendirme Hamilton depresyon derecelendirme ölçeğine göre yapılmıştır. Referans: 1. Kaynak H, et al. Sleep Medicine. 2004;5:15 20.

59 SSRI ların yan etkisi olarak ortaya çıkan insomnia Trazodon tedavisi ile; toplam uyku süresi, 3+4. uyku evrelerinin yüzdesi, uyku etkinliği indeksi ve uyku devamlılığı indeksi anlamlı olarak artmıştır evre yüzdesi, uyanmaların sayısı, başlangıca göre evre kaymaları azalmıştır. 1 Bu iyileşmeler tedaviden 7 gün sonra elde edilmiştir. 1 İnsomnianın gece polisomnografisiyle doğrulandığı 16 primer insomniyak katılmıştır (uyku etkinliği %85). Katılımcılara 3 haftalık, bireyler arası, randomize, çift kör, plasebo kontrollü bir tasarımda 7 gün süreyle yatma zamanından 30 dakika önce trazodon 50 mg uygulanmıştır. Uyku, 1. ve 7. günlerde modifiye Çoklu Uyku Latens Testleri (MSLT) ve gece polisomnografisiyle değerlendirilmiştir. Referans: 1. Roth JA, et al. Sleep Res. 2011;20:

60 Trazodonun tedaviye eklenmesi, SSRI* kullanımıyla oluşan insomnianın giderilmesinde, psikiyatri hekimlerince en çok tercih edilen strateji olmuştur. 1 SSRI kullanımına bağlı oluşan insomnia yan etkisi için hekimlerin tedavi tercihi (%) 1 Grafik referans 1 den uyarlanmıştır. Referans: 1. Dording CM, et al. Ann Clin Psychiatry. 2002;14(3):143-7.

61 Trazodonun diğer antidepresanlar kadar etkili ve uyku bozukluklarını iyileştirmede; diğer antidepresanlardan daha üstün olduğu kanıtlanmıştır. 1 Referans: 1. Saletu-Zyhlarz GM, et al. Progress in Neuro-Psychopharmacology & Biological Psychiatry. 2002;26:

62 Primer insomnia Bir haftalık dozlama sonunda yavaş dalga uykunun trazodonla plaseboya kıyasla daha fazla olduğu ve simülasyonlu araç kullanmanın trazodondan etkilenmediği görülmüştür. 1 Trazodon, hastaların insomniyakların iş, sosyal veya aile yaşamlarında olumsuz etki yapmamış ve kişinin bildirdiği uyanma sonrası davranış derecelerini etkilememiştir. 1 Referans: 1. Roth JA, et al. Sleep Res. 2011;20:

63 İnsomnia

64 Psikofizyolojik insomnia Tanı kriterleri 1 İnsomnia en az 1 ay süreli olmalı Uyku ile ilgili aşırı odaklanma ve anksiyete Planlanmış zamanda veya yatakta uykuya dalmada güçlük; buna karşılık uyku niyeti olmayan monoton aktiviteler sırasında uykuya dalma Ev dışında evden daha iyi uyuma Yatakta uykuya dalmayı etkileyen mental aktivite Yatakta uykuya dalmayı engelleyen artmış somatik gerginlik Referans: 1. (son erişim tarihi: ).

65 Primer insomnia* Tanı kriterleri 1 Uykuya dalma veya uyuma güçlüğü ya da nonrestoratif uyku Klinik açıdan anlamlı rahatsızlığa veya sosyal, mesleki ya da diğer fonksiyonel alanlarda sorunlara yol açma Yalnızca diğer bir uyku bozukluğunun seyrinde ortaya çıkmama Yalnızca mental bir bozukluğun seyrinde ortaya çıkmama Bir maddenin veya genel bir tıbbi durumun doğrudan fizyolojik etkilerinden kaynaklanmama * DSM-IV Referans: 1. Benca RM, et al. Psychiatric Services. 2005;56:

66 Primer insomnia İnsomnia semptomları yetişkin popülasyonun yaklaşık %33 ila %50 sinde ortaya çıkmaktadır. 1 Bir kuruma yerleştirilmemiş olan yaşlıların %57 sinde kronik insomnia görülür. 1 Yüksek prevalans oranlarına rağmen kanıtlar insomnianın yeterince tanınmadığını, yeterince tanı almadığını ve düşündürmektedir. 1 yeterince tedavi edilmediğini Referans: 1. Benca RM, et al. Psychiatric Services. 2005;56:

67 Psikofizyolojik insomnia Farmakolojik tedaviler 1 Uykusuzluğun farmakolojik tedavisinde hedef, gece uykusuzluğundaki bozulmanın giderilmesi ve uykusuzluğun gün içindeki olumsuz etkilerini ortadan kaldırmak olmalıdır. 1 Benzodiazepinler Benzodiazepin olmayan Benzodiazepin Reseptör Antagonistleri Antidepresanlar Sedasyon özelliği olan antidepresanlar içinde en sık reçete edilen trazodondur. (Hastalarda derin [yavaş dalga] uykuda artmaya neden olur. REM uykusunda bir azalma yapmaz. Yarıömrü yaklaşık 8 saattir. Başdönmesi, görme bulanıklığı, ağız kuruluğu, başağrısı, ortostatik hipotansiyon bilinen yan etkileridir. Nadiren erkek hastalarda priapizme neden olur.) Ketiapin Antihistaminikler Melatonin Referans: 1. (son erişim tarihi: ).

68 Mental duruma bağlı insomnia Uykusuzluk yakınması olan hastada DSM-IV e göre mental hastalık tanısı olması gerekmektedir. 1 Özellikle yaşlı depresyonu olan hastalarda uykusuzluk, sıklıkla uykuyu sürdürmekte zorluk ve erken uyanma olarak ortaya çıkar. 1 Demanslı bireylerde %40 oranında görülür. İleri evrelerde sıklık daha da artar. SSRI veya Klomipramin kullanımı da insomni yapabilir Referans: 1. (son erişim tarihi: ).

69 insomnia Avrupa da kişilik epidemiyoloji çalışması: insomnia oranı: Benca RM, et al. Psychiatric Services. 2005;56:

70 SSRI ların yan etkisi olarak ortaya çıkan insomnia SSRI larla tedavi alan hastalarda insomnia görülme oranı 1 Grafik referans 1 ten uyarlanmıştır. Referans: 1. Kaynak H, et al. Sleep Medicine. 2004;5(1):15 20

71 Demans

72 Demans Demans bulunan hasta sayısının 2000 yılında 25 milyon olduğu ve 2030 yılına kadar 63 milyona yükseleceği tahmin edilmektedir. 1 Trazodonun en potent bağlama özelliği 5-HT2A antagonizmasıdır. SERT leri bloke etme yeteneği 5-HT2A reseptörlerini bloke etme yeteneğinden 100 kat daha az potenttir. 1 Referans: 1. Trifiro G, et al. Drug Saf. 2014:37:

73 Demans Alzheimer hastalarının %80 ine varan bölümünde hastalığın seyri süresince Daranış sorunları görülmektedir. Davranış sorunları Sözlü ve fiziksel agresyon Ajitasyon, psikotik semptomlar Uyku bozuklukları yaşam kalitesini azaltır ve bir kuruma yerleştirilme olasılığını artırır. Amaçsız gezinme ve duygudurum bozuklukları Lo pez-pousa S, et al. Archives of Gerontology and Geriatrics. 2007; 1770;p:9.

74 İnsomnia tedavisi Uykuya dalmakta, sürdürmekte zorluk ve/veya dinlendirici olmayan uyku yakınması (yeterli fırsat ve şart olmasına rağmen). Eşlik eden gündüz semptomları (yorgunluk, dikkat eksikliği, duygudurum değişikliği vb.) Çocukluk çağından beri, tetikleyici faktör yok. Ciddi uykusuzluk yakınması. Objektif uyku testleri ile subjektif yakınma arasında uyumsuzluk. Gündüz semptomu yokluğu. Psikiyatrik/mental hastalık varlığı. Semptomların mental hastalık düzeyi ile ilişkili olması. İDİYOPATİK İNSOMNİA PARADOKSAL İNSOMNİA MENTAL DURUMA BAĞLI İNSOMNİA Uyku Hijyeni, Kognitif Davranışsal Terapi Uyku Kısıtlama Tedavisi. Uyku Hijyeni, Kognitif Davranışsal Terapi Uyku Kısıtlama Tedavisi. Altta Yatan Hastalığın Tedavisi. Kognitif Davranışsal Terapi. Farmakoterapi Benzodiazepin/Benzodiazepin Reseptör Agonistleri Remelteon Farmakoterapi Benzodiazepin/Benzodiazepin Reseptör Agonistleri Remelteon Atipik Antipsikotikler (Anektodal) Farmakoterapi Benzodiazepin/Benzodiazepin Reseptör Agonistleri Remelteon Antidepresanlar (Trazadon, Mirtazapin) Referans: 1. (son erişim tarihi: ).

75 Atipik antipsikotiklerle görülen ölüm riski Atipik antipsikotik ilaçlar Alzheimer hastalığı veya diğer demans durumlarının görüldüğü hastalarda sanrı, agresyon ve ajitasyon tedavisinde yaygın olarak kullanılmaktadır. Bu ilaçların kullanımıyla serebrovasküler advers olaylara ilişkin riskin artması, hızlı bilişsel azalma ve mortalite konusunda kaygılar oluşmuştur. Genel olarak 10 ila 12 haftalık, plasebo kontrollü, 16 atipik antipsikotik ilaç kontrastı içeren (aripiprazol [n=3], olanzapin [n=5], ketiapin [n=3], risperidon [n=5]) toplam 15 çalışma. Toplam 3353 hasta çalışma ilacına, 1757 hasta plaseboya randomize edilmiştir. Schneider LS, et al. JAMA. 2005;294(15):

76 Yaşlı hastalarda uyku bozuklukları demans ile ilişkilendirilen en önemli sorunlardan biridir ve yaşam kalitesini etkiler. 1 Referans: 1. Camargos EF, et al. Arq Neuropsiquiatr 2011;69(1): W. Vaughn McCall. Prim Care Companion J Clin Psychiatry.2004;6:9 20.

77 Atipik antipsikotik ilaçlar plaseboya kıyasla ölüm riskinde artış gösterebilirler. İlaca göre birleştirilmiş toplam ilaç ve plasebo maruziyetleri doğrultusunda ölümler 1 Schneider LS, et al. JAMA. 2005;294(15):

78 Demansta uyku bozuklukları Yaşlı hastalarda uyku bozuklukları demans ile ilişkilendirilen en önemli majör komplikasyonlardan biridir. 1 Klinik pratikte çok sık karşılaşılır. 1 Yaşlı hastaların yaşam kalitesini etkiler. 1 Referans: 1. Camargos EF, et al. Arq Neuropsiquiatr 2011;69(1):44-49.

79 Trazodon kullanan hastalarda etkinlik 70% 66% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% 34% İnsomni Plasebo Trazodon N=35. Hastalarda kullanılan doz mg dır.. Camargos EF, et al. Arq Neuropsiquiatr 2011;69(1):44-49.

80 Demansta uyku bozuklukları Demans bulunan hastalarda uyku bozukluklarının tedavisi için en yaygın kullanılan ilaçlar* *Bazıları birden fazla ilaç kullanmıştır. *Camargos EF, et al. Arq Neuropsiquiatr 2011;69(1):44-49.

81 İnsomnia İnsomnia psikiyatrik bozuklukların çoğunda semptomatiktir. Trazodon ve ketiapin gibi alışkanlık yapmayan ilaçlar insomnia bulunan hastaların tedavisinde yaygın olarak kullanılmaktadır. Günlük veri toplama rejimi Hasta dahil etme kriterleri yaş grubunda olma, Eylül 2011-Şubat 2012 arasında başvurmuş olma ve hekimin insomnia için trazodon veya ketiapin için istekte bulunmuş olması şeklindedir. Hariç tutma kriterleri arasında primer insomnia, gebelik, eşzamanlı trazodon ve ketiapin isteği, çalışmadan önce 2 haftaya kadar trazodon veya ketiapin kullanma ve uygun iletişim yetilerine sahip olmama yer almıştır. Subjektif hasta görüşmeleri ve objektif hemşire kayıtlarının incelenmesiyle veri kümesi oluşturulmuştur. Doroudgar S, et al. Prim Care Companion CNS Disord. 2013;15(6):PCC.13m01558.

82 İnsomnia Trazodon ve Ketiapin karşılaştırılması Bununla birlikte, trazodon kullanan hastalarda hastaların bildirdiği gastrointestinal yan etkilerin daha fazla olduğu görülmüştür. İnsomnia için trazodon veya ketiapin kullanan hastalarda geleneksel uyku parametreleri. Doroudgar S, et al. Prim Care Companion CNS Disord. 2013;15(6):PCC.13m01558.

83 SSRI ların yan etkisi olarak ortaya çıkan insomnia Başlangıç gecesine kıyasla P değerleri. a P<0.05; b P<0.01; c P<0.005; d P< TST: Toplam uyku süresi, SWS: Yavaş dalga uyku, SEI: yku etkinliği indeksi, SCI: Uyku devamlılığı indeksi, Awake: Evre kaymalarının sayısı (kayma sayısı), Shifts: Uyanmaların sayısı (uyanma sayısı; aktivitesi <15 s) İnsomnianın gece polisomnografisiyle doğrulandığı 16 primer insomniyak katılmıştır (uyku etkinliği %85). Katılımcılara 3 haftalık, bireyler arası, randomize, çift kör, plasebo kontrollü bir tasarımda 7 gün süreyle yatma zamanından 30 dakika önce trazodon 50 mg uygulanmıştır. Uyku, 1. ve 7. günlerde modifiye Çoklu Uyku Latens Testleri (MSLT) ve gece polisomnografisiyle değerlendirilmiştir. Referans: 1. Roth JA, et al. Sleep Res. 2011;20:

84 UYKU-UYANIKLIK RİTMİ Sirkadiyen ve homeostatik süreçlerin etkileşimi sonucu ortaya çıkar.

85 SİRKADİYEN SÜREÇ Endojen sirkadiyen pacemaker (ECP) tarafından oluşturulmaktadır. Hipotalamik bölgedeki suprakiazmatik nukleustaki (SCN) ECP; vücut ısısı, hormon sekresyonu uyanıklılığın düzenlenmesini sağlar. ECP nin intrensek ritmi 24 saatten uzun olup temel ritim 24 saatlik karanlık-aydınlık döngüsü ile oluşturulmaktadır.

86

87 HOMEOSTATİK SÜREÇ Uyanıklık öncesi süreye bağlıdır Uyku yükü gün boyunca artar Gece uyku boyunca ise azalır

88

89 ALZHEİMER HASTALIĞINDA(AH) UYKU BOZUKLUKLARI Fizyopatoloji Sirkadiyen yükteki etkilenme Suprakiyazmatik nükleusdaki ilerleyici hücre kaybı sonucu Homeostatik yükteki etkilenme Nörohormonların salgılanmalarındaki dalgalanmalar sonucu

90 EN YAYGIN SEMPTOMLAR Uyku fragmantasyonunda artış, Artmış uyku latansı, Azalmış yavaş dalga uykusu, Artmış gündüz uykuları

91 AH DA UYKU DÜZENİ DEĞİŞİKLİKLERİ Uyku düzeni değişiklikleri Uyanıklık zamanında artış Uykudan daha sık uyanma N3 ve REM uykuda azalma Prinz PN Hastalık şiddeti ile belirgin artış görülür Vitaliano PP. 1986, Williams DE.1988

92 Moe KE, 1995

93 Moe KE, 1995

94 AH DA SİRKADİYEN RİTİM BOZUKLUKLARI İstirahatta günlük ritmik fluktasyonlarda etkilenme İstirahat düzeninde bozulmalar Mishima K. 2000, Pirinz P. 1987, Van Someren EJ Ajitasyon Martin J Beden ısısı Okawa M.1991, Sarlin A Kortisol ritmi Hartmann A Melatonin ritminde Ohashi Y düşük amplütüdlü daha az düzenli günlük ritimler tanımlanmış.

95 GÜNBATIMI SENDROMU Orta ve ileri dönem AH de sık görülen bir tablo Akşamları ortaya çıkan konfüzyon, ajitasyon Doğası tartışmalı; Vücut ısısında ve endojen melatonin sekresyonundaki dalgalanmaların neden olduğu sirkadiyen ritim bozukluğu ile ilişkili

96 Orta şiddetli AH da daha az değişiklikler görülmektedir Prinz P Demansın progresyonu ile polisomnografik uyku-uyanıklık paterninde bozulmada paralellik saptanmış. Bu değişiklikler kognitif ve ve fonksiyonel durum ile paralellik göstermektedir. Moe KE, 1995

97

98 DEMANS HASTALARINDA UYKUYU ETKİLEYEN KOMORBİT DURUMLAR Uyku apnea ve PLMS Depresyona sekonder insomnia İlaç yan etkileri Toksik durumlar Çevresel faktörler

99 2- AH EŞLİK EDEN PRİMER UYKU BOZUKLUKLARI Uyku-apne ve demans Uyku-apne sendromu ve demans ilişkisine yönelik yapılan çalışmalarda hastalık şiddeti le apne şiddeti arasında ilişki saptanmamış. Bliwisw DL. 1994, Hocc CC Smallwod R PLMS PLMS demanslı hastalarda çok çalışılmamış Ajitasyon ve davranışsal sorunlar Şiddetli demans olgularında daha sık

İnsomni. Dr. Selda KORKMAZ

İnsomni. Dr. Selda KORKMAZ İnsomni Dr. Selda KORKMAZ Uykuya başlama zorluğu Uykuyu sürdürme zorluğu Çok erken uyanma Kronik şekilde dinlendirici olmayan uyku yakınması Kötü kalitede uyku yakınması Genel populasyonda en sık görülen

Detaylı

Bipolar afektif bozukluk nedir?

Bipolar afektif bozukluk nedir? Bipolar afektif bozukluk nedir? Bipolar afektif bozukluğu pek çok kişi farklı şekillerde yaşar. Bazıları şiddetli mutsuzluk ve sadece hafif taşkınlık atakları deneyimlerken, diğerleri son derece şiddetli

Detaylı

Uykusuzluk Yakınması İle Gelen Hastaya Yaklaşım. Dr. Hakan KAYNAK

Uykusuzluk Yakınması İle Gelen Hastaya Yaklaşım. Dr. Hakan KAYNAK Uykusuzluk Yakınması İle Gelen Hastaya Yaklaşım Dr. Hakan KAYNAK Uykusuzluk Birçok kişi için = Uyku ilacı Uyku hekimi için =??? Kabus 1979 Sınıflaması Diagnostic Classification of Sleep and Arousal Disorders

Detaylı

Veri Toplama Yöntemleri. Prof.Dr.Besti Üstün

Veri Toplama Yöntemleri. Prof.Dr.Besti Üstün Veri Toplama Yöntemleri Prof.Dr.Besti Üstün 1 VERİ (DATA) Belirli amaçlar için toplanan bilgilere veri denir. Araştırmacının belirlediği probleme en uygun çözümü bulabilmesi uygun veri toplama yöntemi

Detaylı

YAYGIN ANKSİYETE BOZUKLUĞU OLAN HASTALARDA NÖROTİSİZM VE OLUMSUZ OTOMATİK DÜŞÜNCELER UZM. DR. GÜLNİHAL GÖKÇE ŞİMŞEK

YAYGIN ANKSİYETE BOZUKLUĞU OLAN HASTALARDA NÖROTİSİZM VE OLUMSUZ OTOMATİK DÜŞÜNCELER UZM. DR. GÜLNİHAL GÖKÇE ŞİMŞEK YAYGIN ANKSİYETE BOZUKLUĞU OLAN HASTALARDA NÖROTİSİZM VE OLUMSUZ OTOMATİK DÜŞÜNCELER UZM. DR. GÜLNİHAL GÖKÇE ŞİMŞEK GİRİŞ Yaygın anksiyete bozukluğu ( YAB ) birçok konuyla, örneğin parasal, güvenlik, sağlık,

Detaylı

EGZERSİZ REÇETESİNİN GENEL PRENSİPLERİ DOÇ.DR.MİTAT KOZ

EGZERSİZ REÇETESİNİN GENEL PRENSİPLERİ DOÇ.DR.MİTAT KOZ EGZERSİZ REÇETESİNİN GENEL PRENSİPLERİ DOÇ.DR.MİTAT KOZ EGZERSİZ REÇETESİ? Egzersiz reçetesi bireylere sistematik ve bireyselleştirilmiş fiziksel aktivite önerileri yapılmasıdır. EGZERSİZ REÇETESİNİN GENEL

Detaylı

vardiyalı çalışma ve uyku bozuklukları

vardiyalı çalışma ve uyku bozuklukları vardiyalı çalışma ve uyku bozuklukları Dr.İbrahim Öztura Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi Nöroloji Anabilim Dalı Uyku-uyanıklık ritmi Sirkadiyen ve homeostatik süreçlerin etkileşimi sonucu uyku ve

Detaylı

GEKA NİHAİ RAPOR TEKNİK BÖLÜM. 1. Açıklama

GEKA NİHAİ RAPOR TEKNİK BÖLÜM. 1. Açıklama GEKA NİHAİ RAPOR TEKNİK BÖLÜM 1. Açıklama 1.1.Proje Ortaklarının Adları: Uzman Klinik Psikolog Özge Yaren YAVUZ ERDAN, Uzman Klinik Psikolog Elvan DEMİRBAĞ, Uzman Klinik Psikolog Nilay KONDUZ 1.2.Nihai

Detaylı

ELLE SÜT SAĞIM FAALİYETİNİN KADINLARIN HAYATINDAKİ YERİ ARAŞTIRMA SONUÇLARI ANALİZ RAPORU

ELLE SÜT SAĞIM FAALİYETİNİN KADINLARIN HAYATINDAKİ YERİ ARAŞTIRMA SONUÇLARI ANALİZ RAPORU ELLE SÜT SAĞIM FAALİYETİNİN KADINLARIN HAYATINDAKİ YERİ ARAŞTIRMA SONUÇLARI ANALİZ RAPORU Hazırlayan Sosyolog Kenan TURAN Veteriner Hekimi Volkan İSKENDER Ağustos-Eylül 2015 İÇİNDEKİLER Araştırma Konusu

Detaylı

Sürdürülebilir sosyal güvenli in önündeki zorluklar

Sürdürülebilir sosyal güvenli in önündeki zorluklar Sürdürülebilir sosyal güvenli in önündeki zorluklar Konular Geçmi ten önemli trendler Esneklik ve esnek güvence Bireyselcilik ve azalan dayan ma Silikle en toplum 2 Toplumsal: Daha az evlilik Daha fazla

Detaylı

DEPRENİL 50 mg 30 Tablet

DEPRENİL 50 mg 30 Tablet DEPRENİL 50 mg 30 Tablet Depresyon, depresyona bağlı yeme ve uyku bozuklukları, bipolar hastalığın depresyon fazı, migren FORMÜLÜ Her bir Deprenil tablet 50 mg opipramol dihidroklorür içerir. FARMAKOLOJĠK

Detaylı

08.11.2008 VİTAMİN D VE İMMÜN SİSTEM VİTAMİN D

08.11.2008 VİTAMİN D VE İMMÜN SİSTEM VİTAMİN D VİTAMİN D VE İMMÜN SİSTEM VİTAMİN D Vitamin D ve İmmün Sistem İnsülin Sekresyonuna Etkisi Besinlerde D Vitamini Makaleler Vitamin D, normal bir kemik gelişimi ve kalsiyum-fosfor homeostazisi için elzem

Detaylı

PS K YATR DE KULLANILAN KL N K ÖLÇEKLER

PS K YATR DE KULLANILAN KL N K ÖLÇEKLER PS K YATR DE KULLANILAN KL N K ÖLÇEKLER Editörler Prof. Dr. Ömer Aydemir - Prof. Dr. Ertuğrul Köroğlu in De erli Türk Hekimlerine Arma an d r. HYB Bas m Yay n 226 PS KOLOJ VE PS K YATR D Z S 36 PS K YATR

Detaylı

PARASOMNĠLER. Doç.Dr.Nalan Kayrak Göztepe Medical Park Hastanesi Nöroloji Uzmanı

PARASOMNĠLER. Doç.Dr.Nalan Kayrak Göztepe Medical Park Hastanesi Nöroloji Uzmanı PARASOMNĠLER Doç.Dr.Nalan Kayrak Göztepe Medical Park Hastanesi Nöroloji Uzmanı Parasomniler Genel Özellikler Parasomniler, uykuya dalarken, uyku sırasında veya uyanırken ortaya çıkan istenmeyen olay veya

Detaylı

KISA ÜRÜN BİLGİSİ. 1. BEŞERİ TIBBİ ÜRÜNÜN ADI MEDOTİLİN 1000 mg/4ml İ.M./İ.V. enjeksiyonluk çözelti içeren ampul

KISA ÜRÜN BİLGİSİ. 1. BEŞERİ TIBBİ ÜRÜNÜN ADI MEDOTİLİN 1000 mg/4ml İ.M./İ.V. enjeksiyonluk çözelti içeren ampul KISA ÜRÜN BİLGİSİ 1. BEŞERİ TIBBİ ÜRÜNÜN ADI MEDOTİLİN 1000 mg/4ml İ.M./İ.V. enjeksiyonluk çözelti içeren ampul 2. KALİTATİF VE KANTİTATİF BİLEŞİM Etkin Madde: Her bir ampul 1000 mg Kolin alfoskerat a

Detaylı

ICDS 3 İnsomnia sınıflaması. Dr. Fuat Özgen

ICDS 3 İnsomnia sınıflaması. Dr. Fuat Özgen ICDS 3 İnsomnia sınıflaması Dr. Fuat Özgen Uykusuzluğun Genel Kriterleri: A. Uykuya başlamada güçlük, uykuya devam ettirmede güçlük ya da çok erken uyanma ya da kronik nitelikte dinlendirici olmayan düşük

Detaylı

KULLANMA TALİMATI. Etkin madde: Her saşe1200 mg asetilsistein içerir. Yardımcı maddeler: Beta karoten, aspartam, sorbitol ve portakal aroması içerir.

KULLANMA TALİMATI. Etkin madde: Her saşe1200 mg asetilsistein içerir. Yardımcı maddeler: Beta karoten, aspartam, sorbitol ve portakal aroması içerir. KULLANMA TALİMATI ASİST 1200 mg toz içeren saşe Ağızdan alınır. Etkin madde: Her saşe1200 mg asetilsistein içerir. Yardımcı maddeler: Beta karoten, aspartam, sorbitol ve portakal aroması içerir. Bu ilacı

Detaylı

BALIK YAĞI MI BALIK MI?

BALIK YAĞI MI BALIK MI? BALIK YAĞI MI BALIK MI? Son yıllarda balık yağı ile ilgili kalp damar hastalıklarından tutun da romatizma, şizofreni, AIDS gibi hastalıklarda balık yağının kullanılmasının yararları üzerine çok sayıda

Detaylı

Uyku sorunları: Ruhsal bozukluklardaki önemi. Prof. Dr. Mustafa Tayfun Turan Erciyes ÜTF Psikiyatri AD tayfunturan@hotmail.com

Uyku sorunları: Ruhsal bozukluklardaki önemi. Prof. Dr. Mustafa Tayfun Turan Erciyes ÜTF Psikiyatri AD tayfunturan@hotmail.com Uyku sorunları: Ruhsal bozukluklardaki önemi Prof. Dr. Mustafa Tayfun Turan Erciyes ÜTF Psikiyatri AD tayfunturan@hotmail.com Müracaat eden herkese muayenede uyku durumu sorulmalı İnsomnia (Uykusuzluk)

Detaylı

Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı Değerlendirme Notu Sayfa1

Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı Değerlendirme Notu Sayfa1 Sağlık Reformunun Sonuçları İtibariyle Değerlendirilmesi 26-03 - 2009 Tuncay TEKSÖZ Dr. Yalçın KAYA Kerem HELVACIOĞLU Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı Türkiye 2004 yılından itibaren sağlık

Detaylı

Şeker Hastaları için Genel Sağlık Önerileri

Şeker Hastaları için Genel Sağlık Önerileri ÖNEMLİ! İlaçlarınızı düzenli kullanmanız çok önemlidir. Kilonuza dikkat ediniz. Ani bir kan şekeri düşmesi (hipoglisemi) durumuna karşı yanınızda her zaman birkaç adet şeker bulundurunuz. Mutlaka egzersiz

Detaylı

İÇİNDEKİLER. Duygusal ve Davranışsal Bozuklukların Tanımı 2

İÇİNDEKİLER. Duygusal ve Davranışsal Bozuklukların Tanımı 2 İÇİNDEKİLER Bölüm 1 Giriş 1 Duygusal ve Davranışsal Bozuklukların Tanımı 2 Normal Dışı Davramışları Belirlemede Öznellik 2 Gelişimsel Değişimlerin Bir Bireyin Davranışsal ve Duygusal Dengesi Üzerindeki

Detaylı

Doç. Dr. Orhan YILMAZ

Doç. Dr. Orhan YILMAZ Yazar Ad 151 Doç. Dr. Orhan YILMAZ İnsanda iletişimin en önemli araçlarından biri olan ses, kişinin duygusal yapısını yansıtan bir olaydır. Yaş ilerledikçe tüm organlarda görülebilen yaşlanma konuşma

Detaylı

ACİL ÇALIŞANLARI İÇİN STRES YÖNETİMİ

ACİL ÇALIŞANLARI İÇİN STRES YÖNETİMİ ACİL ÇALIŞANLARI İÇİN STRES YÖNETİMİ ACİL ÇALIŞANLARININ KARŞILAŞABİLECEĞİ STRES KAYNAKLARI Olaya bağlı stres kaynakları Mesleki stres kaynakları Çevresel stres kaynakları OLAYA BAĞLI STRES KAYNAKLARI-1

Detaylı

Psikiyatride Akılcı İlaç Kullanımı. Doç.Dr.Vesile Altınyazar

Psikiyatride Akılcı İlaç Kullanımı. Doç.Dr.Vesile Altınyazar Psikiyatride Akılcı İlaç Kullanımı Doç.Dr.Vesile Altınyazar Tüm dünyada ilaç harcamalarının toplam sağlık harcamaları içindekipayı ortalama %24,9 Ülkemizde bu oran 2000 yılı için %33,5 Akılcı İlaç Kullanımı;

Detaylı

KAVRAMLAR. Büyüme ve Gelişme. Büyüme. Büyüme ile Gelişme birbirlerinden farklı kavramlardır.

KAVRAMLAR. Büyüme ve Gelişme. Büyüme. Büyüme ile Gelişme birbirlerinden farklı kavramlardır. KAVRAMLAR Büyüme ve Gelişme Büyüme ile Gelişme birbirlerinden farklı kavramlardır. Büyüme Büyüme, bedende gerçekleşen ve boy uzamasında olduğu gibi sayısal (nicel) değişikliklerle ifade edilebilecek yapısal

Detaylı

İş Sağlığı İş Sağlığı nedir? Çağdaş İş Sağlığı anlayışı nedir?

İş Sağlığı İş Sağlığı nedir?    Çağdaş İş Sağlığı anlayışı nedir? İş Sağlığı İş sağlığı denilince, üretimi ve işyerini içine alan bir kavram düşünülmelidir. İşyerinde sağlıklı bir çalışma ortamı yoksa işçilerin sağlığından söz edilemez. İş Sağlığı nedir? Bütün çalışanların

Detaylı

ANKARA EMEKLİLİK A.Ş GELİR AMAÇLI ULUSLARARASI BORÇLANMA ARAÇLARI EMEKLİLİK YATIRIM FONU ÜÇÜNCÜ 3 AYLIK RAPOR

ANKARA EMEKLİLİK A.Ş GELİR AMAÇLI ULUSLARARASI BORÇLANMA ARAÇLARI EMEKLİLİK YATIRIM FONU ÜÇÜNCÜ 3 AYLIK RAPOR ANKARA EMEKLİLİK A.Ş GELİR AMAÇLI ULUSLARARASI BORÇLANMA ARAÇLARI EMEKLİLİK YATIRIM FONU ÜÇÜNCÜ 3 AYLIK RAPOR Bu rapor Ankara Emeklilik A.Ş Gelir Amaçlı Uluslararası Borçlanma Araçları Emeklilik Yatırım

Detaylı

KORELASYON VE REGRESYON ANALİZİ

KORELASYON VE REGRESYON ANALİZİ KORELASON VE REGRESON ANALİZİ rd. Doç. Dr. S. Kenan KÖSE İki ya da daha çok değişken arasında ilişki olup olmadığını, ilişki varsa yönünü ve gücünü inceleyen korelasyon analizi ile değişkenlerden birisi

Detaylı

Kurumsal Yönetim ve Kredi Derecelendirme Hizmetleri A.Ş. Kurumsal Yönetim Derecelendirmesi

Kurumsal Yönetim ve Kredi Derecelendirme Hizmetleri A.Ş. Kurumsal Yönetim Derecelendirmesi Kurumsal Yönetim ve Kredi Derecelendirme Hizmetleri A.Ş. Kurumsal Yönetim Derecelendirmesi 30 Temmuz 2012 ĐÇĐNDEKĐLER Dönem Revizyon Notları........ 3 Derecelendirme Metodolojisi........ 5 Notların Anlamı.........

Detaylı

Metabolik hastalıkların tedavisinde sirkadiyen bozukluğun tedavisi önemli midir? Neler yapılmalı, neler yapılmamalıdır?

Metabolik hastalıkların tedavisinde sirkadiyen bozukluğun tedavisi önemli midir? Neler yapılmalı, neler yapılmamalıdır? Metabolik hastalıkların tedavisinde sirkadiyen bozukluğun tedavisi önemli midir? Neler yapılmalı, neler yapılmamalıdır? Dr. Hikmet YILMAZ CBÜ Nöroloji AD, Manisa Neden böyle bir panel konusu seçildi? Metabolik

Detaylı

KULLANMA TALİMATI. Bu ilacı kullanmaya başlamadan önce bu KULLANMA TALİMATINI dikkatlice okuyunuz, çünkü sizin için önemli bilgiler içermektedir.

KULLANMA TALİMATI. Bu ilacı kullanmaya başlamadan önce bu KULLANMA TALİMATINI dikkatlice okuyunuz, çünkü sizin için önemli bilgiler içermektedir. KULLANMA TALİMATI CASODEX 150 mg film tablet Ağız yoluyla alınır. Etkin madde: 150 mg bikalutamid Yardımcı maddeler: Laktoz monohidrat, magnezyum stearat, polividon, sodyum nişasta glikolat, hipromelloz,

Detaylı

KADININ STATÜSÜ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ. Tarımda Kadınların Finansmana Erişimi Esra ÇADIR

KADININ STATÜSÜ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ. Tarımda Kadınların Finansmana Erişimi Esra ÇADIR KADININ STATÜSÜ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ Tarımda Kadınların Finansmana Erişimi Esra ÇADIR Sektörlere Göre Dağılım 60 %52 50 %39 %46 Tarım 40 Sanayi 30 % 14 %19 %21 İnşaat 20 %8 10 % 1 Hizmetler 0 KADIN ERKEK 2

Detaylı

KULLANMA TALİMATI. Etkin madde: Her bir çiğneme tableti 725 mg (250 mg baza eşdeğer) Pirantel pamoat içerir.

KULLANMA TALİMATI. Etkin madde: Her bir çiğneme tableti 725 mg (250 mg baza eşdeğer) Pirantel pamoat içerir. KULLANMA TALİMATI KONTİL çiğneme tableti Ağızdan alınır. Etkin madde: Her bir çiğneme tableti 725 mg (250 mg baza eşdeğer) Pirantel pamoat içerir. Yardımcı maddeler: Sodyum siklamat, povidon K-30, sukroz,

Detaylı

Yeni Anket Verisi Girişi

Yeni Anket Verisi Girişi Yeni Anket Verisi Girişi lara ait kimlik verileri kesinlikle başka bir alanda paylaşılmayacaktır. ya ait özel veriler, sadece bilimsel çalışma merkezinin kendisi tarafından görüntülenebilecektir. proje

Detaylı

Psikiyatride Akılcı İlaç Kullanımı. Doç.Dr.Vesile Altınyazar

Psikiyatride Akılcı İlaç Kullanımı. Doç.Dr.Vesile Altınyazar Psikiyatride Akılcı İlaç Kullanımı Doç.Dr.Vesile Altınyazar Tüm dünyada ilaç harcamalarının toplam sağlık harcamaları içindeki payı ortalama %24,9 Ülkemizde bu oran 2000 yılı için %33,5 DSÖ tahminlerine

Detaylı

Yönetici tarafından yazıldı Perşembe, 08 Ekim 2009 05:19 - Son Güncelleme Perşembe, 08 Ekim 2009 05:22

Yönetici tarafından yazıldı Perşembe, 08 Ekim 2009 05:19 - Son Güncelleme Perşembe, 08 Ekim 2009 05:22 Çocuğumun Sık Sık Başı Ağrıyor Ne Yapabilirim? Başağrısı toplumun büyük kesiminde görülebilen ve insanların büyük çoğunluğunun hayatlarının değişik dönemlerinde karşılaştığı ve çare aradığı bir problemdir.

Detaylı

İngilizce Öğretmenlerinin Bilgisayar Beceri, Kullanım ve Pedagojik İçerik Bilgi Özdeğerlendirmeleri: e-inset NET. Betül Arap 1 Fidel Çakmak 2

İngilizce Öğretmenlerinin Bilgisayar Beceri, Kullanım ve Pedagojik İçerik Bilgi Özdeğerlendirmeleri: e-inset NET. Betül Arap 1 Fidel Çakmak 2 İngilizce Öğretmenlerinin Bilgisayar Beceri, Kullanım ve Pedagojik İçerik Bilgi Özdeğerlendirmeleri: e-inset NET DOI= 10.17556/jef.54455 Betül Arap 1 Fidel Çakmak 2 Genişletilmiş Özet Giriş Son yıllarda

Detaylı

Uyku bozukluklarının tedavisi hakkında genel bilgi ve uyku hastalıkları. İNSOMNİ tedavisinde kullanılan farmakolojik ajanlar

Uyku bozukluklarının tedavisi hakkında genel bilgi ve uyku hastalıkları. İNSOMNİ tedavisinde kullanılan farmakolojik ajanlar Uyku bozukluklarının tedavisi hakkında genel bilgi ve uyku hastalıkları İNSOMNİ tedavisinde kullanılan farmakolojik ajanlar Prof. Dr. Hakan Kaynak 09 Mart 2013 Cumartesi / HEKİM KURSU 15:45 16:30 İnsomni

Detaylı

YOĞUN BAKIM EKĐBĐNDE HEMŞĐRE ve REHABĐLĐTASYON. Yrd. Doç. Dr. Nilay Şahin Selçuk Üniversitesi, Meram Tıp Fakültesi Fiziksel Tıp ve Rehabilitasyon AD.

YOĞUN BAKIM EKĐBĐNDE HEMŞĐRE ve REHABĐLĐTASYON. Yrd. Doç. Dr. Nilay Şahin Selçuk Üniversitesi, Meram Tıp Fakültesi Fiziksel Tıp ve Rehabilitasyon AD. YOĞUN BAKIM EKĐBĐNDE HEMŞĐRE ve REHABĐLĐTASYON Yrd. Doç. Dr. Nilay Şahin Selçuk Üniversitesi, Meram Tıp Fakültesi Fiziksel Tıp ve Rehabilitasyon AD. Rehabilitasyonun Tanımı Fizyolojik veya anatomik yetersizliği

Detaylı

Yönetici tarafından yazıldı Perşembe, 05 Kasım 2009 04:07 - Son Güncelleme Perşembe, 05 Kasım 2009 04:29

Yönetici tarafından yazıldı Perşembe, 05 Kasım 2009 04:07 - Son Güncelleme Perşembe, 05 Kasım 2009 04:29 Dünyanın Derdi Depresyon Dünyada 120 milyon kişi depresyonda. 185 ülkenin verilerine göre 2020 yılında kalp hastalıklarından sonra ikinci sırada depresyon olacak. İSTANBUL - Türkiye psikiyatri Derneği'nin

Detaylı

BEBEK VE ÇOCUK ÖLÜMLÜLÜĞÜ 9

BEBEK VE ÇOCUK ÖLÜMLÜLÜĞÜ 9 BEBEK VE ÇOCUK ÖLÜMLÜLÜĞÜ 9 Attila Hancıoğlu ve İlknur Yüksel Alyanak Sağlık programlarının izlenmesi, değerlendirilmesi ve ileriye yönelik politikaların belirlenmesi açısından neonatal, post-neonatal

Detaylı

KISA ÜRÜN BİLGİSİ. 3. FARMASÖTİK FORMU Film tablet Beyaz ile beyazımsı renkte, yuvarlak, konkav film tabletlerdir.

KISA ÜRÜN BİLGİSİ. 3. FARMASÖTİK FORMU Film tablet Beyaz ile beyazımsı renkte, yuvarlak, konkav film tabletlerdir. KISA ÜRÜN BİLGİSİ 1. BEŞERİ TIBBİ ÜRÜNÜN ADI MENOCTYL 40 mg Film Tablet 2. KALİTATİF VE KANTİTATİF BİLEŞİM Etkin madde: Otilonyum bromür 40 mg Yardımcı maddeler: Laktoz monohidrat 28 mg Yardımcı maddeler

Detaylı

KULLANMA TALİMATI. PRENT Film Kaplı Tablet. Ağız yoluyla alınır.

KULLANMA TALİMATI. PRENT Film Kaplı Tablet. Ağız yoluyla alınır. KULLANMA TALİMATI PRENT Film Kaplı Tablet Ağız yoluyla alınır. Etkin madde: Asebutolol Yardımcı maddeler: Selüloz, mısır nişastası, povidon 25, magnezyum stearat, hipromelloz, makrogol, kuru nane esansı,

Detaylı

CPAP TEDAVİSİ. Prof. Dr. Mehmet KARADAĞ Göğüs Hastalıkları Anabilim Dalı Öğretim Üyesi. www.uykubozuklugu.com

CPAP TEDAVİSİ. Prof. Dr. Mehmet KARADAĞ Göğüs Hastalıkları Anabilim Dalı Öğretim Üyesi. www.uykubozuklugu.com CPAP TEDAVİSİ Prof. Dr. Mehmet KARADAĞ Göğüs Hastalıkları Anabilim Dalı Öğretim Üyesi www.uykubozuklugu.com UZUN DÖNEMDE Hipertansiyon Felç Aritmiler İnfarktüs KISA DÖNEMDE Yaşam Kalitesinde kötüleşme

Detaylı

GENEL YARARLAR. Hızlı ve etkin yara iyileştirme Negatif Basınçlı Yara Terapisi

GENEL YARARLAR. Hızlı ve etkin yara iyileştirme Negatif Basınçlı Yara Terapisi GENEL YARARLAR Hızlı ve etkin yara iyileştirme Negatif Basınçlı Yara Terapisi Yara bakımında hangi zorluklar ile karşılaşıyorsunuz? Sağlık profesyonelleri ve KCI daima yaraları daha hızlı ve daha etkin

Detaylı

EOZİNOFİLİK ÖZOFAJİT ANTALYA 2016 DR YÜKSEL ATEŞ BAYINDIR HASTANESİ ANKARA

EOZİNOFİLİK ÖZOFAJİT ANTALYA 2016 DR YÜKSEL ATEŞ BAYINDIR HASTANESİ ANKARA EOZİNOFİLİK ÖZOFAJİT ANTALYA 2016 DR YÜKSEL ATEŞ BAYINDIR HASTANESİ ANKARA 1. vaka S.P ERKEK 1982 DOĞUMLU YUTMA GÜÇLÜĞÜ ŞİKAYETİ MEVCUT DIŞ MERKEZDE YAPILAN ÖGD SONUCU SQUAMOZ HÜCRELİ CA TANISI ALMIŞ TEKRARLANAN

Detaylı

Tarifname. MADDE BAĞIMLILIĞININ TEDAVĠSĠNE YÖNELĠK OLUġTURULMUġ BĠR FORMÜLASYON

Tarifname. MADDE BAĞIMLILIĞININ TEDAVĠSĠNE YÖNELĠK OLUġTURULMUġ BĠR FORMÜLASYON 1 Tarifname MADDE BAĞIMLILIĞININ TEDAVĠSĠNE YÖNELĠK OLUġTURULMUġ BĠR Teknik Alan FORMÜLASYON Buluş, madde bağımlılığının tedavisine yönelik oluşturulmuş bir formülasyon ile ilgilidir. Tekniğin Bilinen

Detaylı

Kurumsal Yönetim ve Kredi Derecelendirme Hizmetleri A.Ş. Kurumsal Yönetim Derecelendirmesi

Kurumsal Yönetim ve Kredi Derecelendirme Hizmetleri A.Ş. Kurumsal Yönetim Derecelendirmesi Kurumsal Yönetim ve Kredi Derecelendirme Hizmetleri A.Ş. Kurumsal Yönetim Derecelendirmesi 28 Aralık 2012 İÇİNDEKİLER Ara Dönem Revizyon Notları........ 3 Derecelendirme Metodolojisi........ 5 Notların

Detaylı

Gündüz Aşırı Uykululuğun Psikiyatrik Nedenleri ve Tedavileri

Gündüz Aşırı Uykululuğun Psikiyatrik Nedenleri ve Tedavileri Gündüz Aşırı Uykululuğun Psikiyatrik Nedenleri ve Tedavileri Dr. Hasan KARADAĞ Dışkapı Yıldırım Beyazıt Eğitim ve Araştırma Hastanesi Psikiyatri Kliniği Gündüz aşırı uykululukta genel popülasyonun % 4-6

Detaylı

KULLANMA TALİMATI. Bu ilacı kullanmaya başlamadan önce bu KULLANMA TALİMATINI dikkatlice okuyunuz, çünkü sizin için önemli bilgiler içermektedir.

KULLANMA TALİMATI. Bu ilacı kullanmaya başlamadan önce bu KULLANMA TALİMATINI dikkatlice okuyunuz, çünkü sizin için önemli bilgiler içermektedir. KULLANMA TALİMATI TİSİNON 10 mg kapsül Ağızdan alınır. Her kapsül; Etkin madde: 10 mg nitisinon Yardımcı maddeler: Prejelatinize nişasta ve opak beyaz gövde / opak lacivert kapak No:3 sert jelatin kapsül

Detaylı

KULLANMA TALİMATI SOMATOSTATİN EUMEDICA 250 µg i.v. İnfüzyon için Liyofilize Toz içeren Flakon Damardan uygulanır. Etkin madde: Her flakonda etkin madde olarak, 250 µg somatostatine eşdeğer miktarda hidratlanmış

Detaylı

KULLANMA TALİMATI. Bu ilacı kullanmaya başlamadan önce bu KULLANMA TALİMATINI dikkatlice okuyunuz, çünkü sizin için önemli bilgiler içermektedir.

KULLANMA TALİMATI. Bu ilacı kullanmaya başlamadan önce bu KULLANMA TALİMATINI dikkatlice okuyunuz, çünkü sizin için önemli bilgiler içermektedir. KULLANMA TALİMATI AMBREKS PEDİATRİK şurup Ağızdan alınır. Etkin madde: 5 ml (1 ölçek) şurup solüsyonu, 15 mg ambroksol HCl içerir. Yardımcı maddeler: Sorbitol % 70 solüsyonu, metil paraben, propil paraben,

Detaylı

Kent Hastanesi, Hepimizden Önce Çocuklarımızın Hastanesi!

Kent Hastanesi, Hepimizden Önce Çocuklarımızın Hastanesi! Kent Hastanesi, Hepimizden Önce Çocuklarımızın Hastanesi! www.kenthospital.com Kent Hastanesi, hepimizden önce çocuklarımızın hastanesi! Çünkü, çocuklarımız, hepimizin geleceği! Kuruluşumuzdan bu yana

Detaylı

ÇALIŞAN SAĞLIĞI BİRİMİ İŞLEYİŞİ Hastanesi

ÇALIŞAN SAĞLIĞI BİRİMİ İŞLEYİŞİ Hastanesi KİHG/İŞL-005 19.08.2009 07.08.2012 2 1/8 GÜNCELLEME BİLGİLERİ Güncelleme Tarihi Güncelleme No Açıklama 11.11.2009 1 Belge içeriğinde ve belge numarasında değişiklik yapılması 07.08.2012 2 Komite, başlık,

Detaylı

2016 Ocak ENFLASYON RAKAMLARI 3 Şubat 2016

2016 Ocak ENFLASYON RAKAMLARI 3 Şubat 2016 2016 Ocak ENFLASYON RAKAMLARI 3 Şubat 2016 Ocak 2016 Tüketici Fiyat Endeksi ne(tüfe) ilişkin veriler Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından 3 Şubat 2016 tarihinde yayımlandı. TÜİK tarafından aylık

Detaylı

Ayşe YÜCE Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi İnfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji AD.

Ayşe YÜCE Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi İnfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji AD. TÜRKİYE DE TÜBERKÜLOZUN DURUMU Ayşe YÜCE Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi İnfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji AD. DSÖ Küresel Tüberküloz Kontrolü 2010 Raporu Dünya için 3 büyük tehlikeden

Detaylı

Sunum Planı. Yoğun Bakımda Psikolojik Tehditler. Sunum Planı. Klinik tablolar. Deliryum 27/04/16

Sunum Planı. Yoğun Bakımda Psikolojik Tehditler. Sunum Planı. Klinik tablolar. Deliryum 27/04/16 Sunum Planı Yoğun Bakımda Psikolojik Tehditler Klinik tablolar Hasta yakınları kaynaklı zorluklar Burn- out (Tükenmişlik) Prof.Dr. Hakan Kumbasar Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Ruh Sağlığı ve Hastalıkları

Detaylı

Kadın İdrar İnkontinansı. Dr. M.NURİ BODAKÇİ

Kadın İdrar İnkontinansı. Dr. M.NURİ BODAKÇİ Kadın İdrar İnkontinansı Dr. M.NURİ BODAKÇİ Genel populasyonun çoğunda özellikle kadınlarda ve yaşlılarda mesane disfonksiyonu vardır. ICS üriner inkontinansı; objektif olarak gösterilebilen ve sosyal

Detaylı

Diyabet te Sağlık Önerileri. Diyabet

Diyabet te Sağlık Önerileri. Diyabet Diyabet te Sağlık Önerileri Diyabet BR.HLİ.041 Diyabette Sağlık Önerileri Her sağlıklı birey gibi diyabetli birey de bireysel bakımını sağlamalı; diyabete bağlı gelişen özellikli durumlarda gereken uygulamaları

Detaylı

KULLANMA TALİMATI. Bu ilacı kullanmaya başlamadan önce bu KULLANMA TALİMATINI dikkatlice okuyunuz, çünkü sizin için önemli bilgiler içermektedir.

KULLANMA TALİMATI. Bu ilacı kullanmaya başlamadan önce bu KULLANMA TALİMATINI dikkatlice okuyunuz, çünkü sizin için önemli bilgiler içermektedir. VIDANT XL 8 mg uzatılmış salımlı tablet Ağızdan alınır. KULLANMA TALİMATI Etkin madde: Her tablet 8 mg ropinirol içerir (Ropinirol hidroklorür olarak). Yardımcı maddeler: Hipromelloz 2208, hidrojene hint

Detaylı

ÖLÇÜ TRANSFORMATÖRLERİNİN KALİBRASYONU VE DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN HUSUSLAR

ÖLÇÜ TRANSFORMATÖRLERİNİN KALİBRASYONU VE DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN HUSUSLAR 447 ÖLÇÜ TRANSFORMATÖRLERİNİN KALİBRASYONU VE DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN HUSUSLAR Hüseyin ÇAYCI Özlem YILMAZ ÖZET Yasal metroloji kapsamında bulunan ölçü aletlerinin, metrolojik ölçümleri dikkate alınmadan

Detaylı

Romatizmal Ateş ve Streptokok Enfeksiyonu Sonrası Gelişen Reaktif Artrit

Romatizmal Ateş ve Streptokok Enfeksiyonu Sonrası Gelişen Reaktif Artrit www.printo.it/pediatric-rheumatology/tr/intro Romatizmal Ateş ve Streptokok Enfeksiyonu Sonrası Gelişen Reaktif Artrit 2016 un türevi 1. ROMATİZMAL ATEŞ NEDİR? 1.1 Nedir? Romatizmal ateş, streptokok adı

Detaylı

DEĞERLENDİRME NOTU: Mehmet Buğra AHLATCI Mevlana Kalkınma Ajansı, Araştırma Etüt ve Planlama Birimi Uzmanı, Sosyolog

DEĞERLENDİRME NOTU: Mehmet Buğra AHLATCI Mevlana Kalkınma Ajansı, Araştırma Etüt ve Planlama Birimi Uzmanı, Sosyolog DEĞERLENDİRME NOTU: Mehmet Buğra AHLATCI Mevlana Kalkınma Ajansı, Araştırma Etüt ve Planlama Birimi Uzmanı, Sosyolog KONYA KARAMAN BÖLGESİ BOŞANMA ANALİZİ 22.07.2014 Tarihsel sürece bakıldığında kalkınma,

Detaylı

EGZERSİZ TEST SONUÇLARININ YORUMLANMASI. Doç.Dr.Mitat KOZ

EGZERSİZ TEST SONUÇLARININ YORUMLANMASI. Doç.Dr.Mitat KOZ EGZERSİZ TEST SONUÇLARININ YORUMLANMASI Doç.Dr.Mitat KOZ Fiziksel Uygunluk Test Sonuçları Klinik Egzersiz Test Sonuçları Fiziksel Uygunluk Test Sonuçlarının Yorumlanması Bireyler arası karşılaştırmalar

Detaylı

ALMANYA DA 2011 OCAK AYI İTİBARİYLE ÇALIŞMA VE SOSYAL GÜVENLİK ALANINDA MEYDANA GELEN ÖNEMLİ GELİŞMELER. 1. İstihdam Piyasası

ALMANYA DA 2011 OCAK AYI İTİBARİYLE ÇALIŞMA VE SOSYAL GÜVENLİK ALANINDA MEYDANA GELEN ÖNEMLİ GELİŞMELER. 1. İstihdam Piyasası ALMANYA DA 2011 OCAK AYI İTİBARİYLE ÇALIŞMA VE SOSYAL GÜVENLİK ALANINDA MEYDANA GELEN ÖNEMLİ GELİŞMELER 1. İstihdam Piyasası Federal İstatistik Dairesi nin verilerine göre, Almanya da toplam çalışanların

Detaylı

ANKARA EMEKLİLİK A.Ş GELİR AMAÇLI ULUSLARARASI BORÇLANMA ARAÇLARI EMEKLİLİK YATIRIM FONU 3 AYLIK RAPOR

ANKARA EMEKLİLİK A.Ş GELİR AMAÇLI ULUSLARARASI BORÇLANMA ARAÇLARI EMEKLİLİK YATIRIM FONU 3 AYLIK RAPOR ANKARA EMEKLİLİK A.Ş GELİR AMAÇLI ULUSLARARASI BORÇLANMA ARAÇLARI EMEKLİLİK YATIRIM FONU 3 AYLIK RAPOR Bu rapor Ankara Emeklilik A.Ş Gelir Amaçlı Uluslararası Borçlanma Araçları Emeklilik Yatırım Fonu

Detaylı

CMK 135 inci maddesindeki amir hükme rağmen, Mahkemenizce, sanığın telekomünikasyon yoluyla iletişiminin tespitine karar verildiği görülmüştür.

CMK 135 inci maddesindeki amir hükme rağmen, Mahkemenizce, sanığın telekomünikasyon yoluyla iletişiminin tespitine karar verildiği görülmüştür. Mahkememizin yukarıda esas sayısı yazılı dava dosyasının yapılan yargılaması sırasında 06.05.2014 günlü oturum ara kararı uyarınca Telekomünikasyon İletişim Başkanlığı ndan sanık... kullandığı... nolu,

Detaylı

NIJERYA DAN GELEN YOLCUDA EBOLAYA RASTLANMADI

NIJERYA DAN GELEN YOLCUDA EBOLAYA RASTLANMADI Portal Adres NIJERYA DAN GELEN YOLCUDA EBOLAYA RASTLANMADI : www.cayyolu.com.tr İçeriği : Gündem : http://www.cayyolu.com.tr/haber/nijerya-dan-gelen-yolcuda-ebolaya-rastlanmadi/96318 1/3 SAGLIK IÇIN EGZERSIZ

Detaylı

Tarifname PARKĠNSON HASTALIĞININ SEMPTOMATĠK TEDAVĠSĠNE YÖNELĠK BĠR FORMÜLASYON

Tarifname PARKĠNSON HASTALIĞININ SEMPTOMATĠK TEDAVĠSĠNE YÖNELĠK BĠR FORMÜLASYON 1 Tarifname PARKĠNSON HASTALIĞININ SEMPTOMATĠK TEDAVĠSĠNE YÖNELĠK BĠR FORMÜLASYON Teknik Alan Buluş, parkinson hastalığının semptomatik tedavisine yönelik oluşturulmuş bir formülasyon ile ilgilidir. Tekniğin

Detaylı

EĞİTİM BİLİMİNE GİRİŞ 1. Ders- Eğitimin Temel Kavramları. Yrd. Doç. Dr. Melike YİĞİT KOYUNKAYA

EĞİTİM BİLİMİNE GİRİŞ 1. Ders- Eğitimin Temel Kavramları. Yrd. Doç. Dr. Melike YİĞİT KOYUNKAYA EĞİTİM BİLİMİNE GİRİŞ 1. Ders- Eğitimin Temel Kavramları Yrd. Doç. Dr. Melike YİĞİT KOYUNKAYA Dersin Amacı Bu dersin amacı, öğrencilerin; Öğretmenlik mesleği ile tanışmalarını, Öğretmenliğin özellikleri

Detaylı

BİYOEŞDEĞERLİK ÇALIŞMALARINDA KLİNİK PROBLEMLERİN BİR KAÇ ÖZEL OLGUYLA KISA DEĞERLENDİRİLMESİ Prof.Dr.Aydin Erenmemişoğlu

BİYOEŞDEĞERLİK ÇALIŞMALARINDA KLİNİK PROBLEMLERİN BİR KAÇ ÖZEL OLGUYLA KISA DEĞERLENDİRİLMESİ Prof.Dr.Aydin Erenmemişoğlu BİYOEŞDEĞERLİK ÇALIŞMALARINDA KLİNİK PROBLEMLERİN BİR KAÇ ÖZEL OLGUYLA KISA DEĞERLENDİRİLMESİ Prof.Dr.Aydin Erenmemişoğlu 3.Klinik Farmakoloji Sempozyumu-TRABZON 24.10.2007 Klinik ilaç araştırmalarına

Detaylı

KULLANMA TALİMATI FERICOSE

KULLANMA TALİMATI FERICOSE KULLANMA TALİMATI FERICOSE 100mg/5ml İ.V. Enjeksiyonluk Çözelti İçeren Ampul Damar içine uygulanır. Etkin madde: 5 ml lik her bir ampul, 100 mg (20 mg/ml) elementer demire eşdeğer 2700 mg demir hidroksit

Detaylı

ÖZEL KARAMAN MÜMİNE HATUN HASTANESİ

ÖZEL KARAMAN MÜMİNE HATUN HASTANESİ HASTANEMİZ KOMİTE VE EKİPLERİN İŞLEYİŞ PROSEDÜRÜ 1.0 AMAÇ: Hastanedeki ekip, yönetim ekibi, komisyon ve komitelerin; hizmet kalite standartları ve kalite yönetim sistemine uygunluğunun ve devamlılığının

Detaylı

Güç Artık İnternette! Power is now on the Internet!

Güç Artık İnternette! Power is now on the Internet! ISSN 2148-7286 eissn 2149-1305 DOI 10.15805/addicta.2015.2.2.R036 Copyright 2015 Türkiye Yeşilay Cemiyeti addicta.com.tr Addicta: The Turkish Journal on Addictions Güz 2015 2(2) 149-153 Review Başvuru

Detaylı

Proje Yönetiminde Toplumsal Cinsiyet. Türkiye- EuropeAid/126747/D/SV/TR_Alina Maric, Hifab 1

Proje Yönetiminde Toplumsal Cinsiyet. Türkiye- EuropeAid/126747/D/SV/TR_Alina Maric, Hifab 1 Proje Yönetiminde Toplumsal Cinsiyet Türkiye- EuropeAid/126747/D/SV/TR_Alina Maric, Hifab 1 18 Aral k 1979 da Birle mi Milletler Genel cinsiyet ayr mc l n yasaklayan ve kad n haklar n güvence alt na alan

Detaylı

YAZILI YEREL BASININ ÇEVRE KİRLİLİĞİNE TEPKİSİ

YAZILI YEREL BASININ ÇEVRE KİRLİLİĞİNE TEPKİSİ YAZILI YEREL BASININ ÇEVRE KİRLİLİĞİNE TEPKİSİ Savaş AYBERK, Bilge ALYÜZ*, Şenay ÇETİN Kocaeli Üniversitesi Çevre Mühendisliği Bölümü, Kocaeli *İletişim kurulacak yazar bilge.alyuz@kou.edu.tr, Tel: 262

Detaylı

KULLANMA TALİMATI. PROCTO-GLYVENOL krem Rektal yoldan uygulanır.

KULLANMA TALİMATI. PROCTO-GLYVENOL krem Rektal yoldan uygulanır. KULLANMA TALİMATI PROCTO-GLYVENOL krem Rektal yoldan uygulanır. Etkin madde: 100 g krem 5 g tribenosid ve 2 g lidokain hidroklorür içerir. Yardımcı maddeler: Makrogol setosteril eter, setil alkol, izopropil

Detaylı

Türkiye Esnaf ve Sanatkarları Konfederasyonu Genel Başkanı olarak şahsım ve kuruluşum adına hepinizi saygılarımla selamlıyorum.

Türkiye Esnaf ve Sanatkarları Konfederasyonu Genel Başkanı olarak şahsım ve kuruluşum adına hepinizi saygılarımla selamlıyorum. Sayın Başkanlar, Sayın KĐK üyeleri, Sayın Katılımcılar, Sayın Basın Mensupları, Türkiye Esnaf ve Sanatkarları Konfederasyonu Genel Başkanı olarak şahsım ve kuruluşum adına hepinizi saygılarımla selamlıyorum.

Detaylı

MİKRO İKTİSAT ÇALIŞMA SORULARI-10 TAM REKABET PİYASASI

MİKRO İKTİSAT ÇALIŞMA SORULARI-10 TAM REKABET PİYASASI MİKRO İKTİSAT ÇALIŞMA SORULARI-10 TAM REKABET PİYASASI 1. Firma karını maksimize eden üretim düzeyini seçmiştir. Bu üretim düzeyinde ürünün fiyatı 20YTL ve ortalama toplam maliyet 25YTL dir. Firma: A)

Detaylı

Tarifname BÖBREKÜSTÜ BEZĠ YETMEZLĠĞĠNĠN TEDAVĠSĠNE YÖNELĠK BĠR FORMÜLASYON

Tarifname BÖBREKÜSTÜ BEZĠ YETMEZLĠĞĠNĠN TEDAVĠSĠNE YÖNELĠK BĠR FORMÜLASYON 1 Tarifname Teknik Alan BÖBREKÜSTÜ BEZĠ YETMEZLĠĞĠNĠN TEDAVĠSĠNE YÖNELĠK BĠR FORMÜLASYON Buluş, böbreküstü bezi yetmezliğinin tedavisine yönelik oluşturulmuş bir formülasyon ile ilgilidir. Tekniğin Bilinen

Detaylı

İnsomni de İlaçlar. Dr. Hakan Kaynak

İnsomni de İlaçlar. Dr. Hakan Kaynak İnsomni de İlaçlar Dr. Hakan Kaynak İnsomni Uykuyu başlatma, Sürdürme, Sabah erken uyanma, Uykunun dinlendirici olmaması Genellikle farklı tipler birarada görülebilir İnsomni Sıklığı 17,70 16,80 18,00

Detaylı

Tarifname SARKOPENİ NİN TEDAVİSİNE YÖNELİK BİR KOMPOZİSYON

Tarifname SARKOPENİ NİN TEDAVİSİNE YÖNELİK BİR KOMPOZİSYON 1 Tarifname SARKOPENİ NİN TEDAVİSİNE YÖNELİK BİR KOMPOZİSYON Teknik Alan Buluş, sarkopeni nin tedavisine yönelik oluşturulmuş bir kompozisyon ile ilgilidir. Tekniğin Bilinen Durumu Günümüzde sarkopeni,

Detaylı

TURBOCHARGER REZONATÖRÜ TASARIMINDA SES İLETİM KAYBININ NÜMERİK VE DENEYSEL İNCELENMESİ

TURBOCHARGER REZONATÖRÜ TASARIMINDA SES İLETİM KAYBININ NÜMERİK VE DENEYSEL İNCELENMESİ 7. OTOMOTİV TEKNOLOJİLERİ KONGRESİ, 26 27 MAYIS BURSA TURBOCHARGER REZONATÖRÜ TASARIMINDA SES İLETİM KAYBININ NÜMERİK VE DENEYSEL İNCELENMESİ Özgür Palaz, Eksen Mühendislik opalaz@ex-en.com.tr Burak Erdal,

Detaylı

KULLANMA TALİMATI. 35, 50 ve 100 gramlık alüminyum tüplerde, uygulayıcısı ve kullanma talimatı ile birlikte karton kutuda kullanıma sunulmaktadır.

KULLANMA TALİMATI. 35, 50 ve 100 gramlık alüminyum tüplerde, uygulayıcısı ve kullanma talimatı ile birlikte karton kutuda kullanıma sunulmaktadır. ESTRIOL Vajinal Krem, 1 mg Vajinal yolla veya haricen uygulanır. KULLANMA TALİMATI Etkin madde: 1 gramında 1 mg östriol bulunur. Yardımcı maddeler: Dekalinyum klorür, Parfüm yağı, Dokusat sodyum, Propilen

Detaylı

Dersin Tanıtımı: TEORİ + UYGULAMA (Saat) Cinsel Sağlık HSH 230 2+0 5 AKTS DERS ADI DERS KODU YARIYIL DERSİN DÜZEYİ

Dersin Tanıtımı: TEORİ + UYGULAMA (Saat) Cinsel Sağlık HSH 230 2+0 5 AKTS DERS ADI DERS KODU YARIYIL DERSİN DÜZEYİ Dersin Tanıtımı: DERS ADI DERS KODU YARIYIL TEORİ + UYGULAMA (Saat) Cinsel Sağlık HSH 230 2+0 5 AKTS DERSİN DİLİ DERSİN TÜRÜ DERSİN DÜZEYİ ÖĞRETİM ELEMAN(LAR)I DERSİN ÖĞRENME ÇIKTILARI DERSİN VERİLİŞ BİÇİMİ

Detaylı

Araştırma Notu 15/177

Araştırma Notu 15/177 Araştırma Notu 15/177 02 Mart 2015 YOKSUL İLE ZENGİN ARASINDAKİ ENFLASYON FARKI REKOR SEVİYEDE Seyfettin Gürsel *, Ayşenur Acar ** Yönetici özeti Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından yapılan enflasyon

Detaylı

BEZMİÂLEM. Horlama ve Uyku. Apne Sendromu VAKIF ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ HASTANESİ. Göğüs Hastalıkları Anabilim Dalı.

BEZMİÂLEM. Horlama ve Uyku. Apne Sendromu VAKIF ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ HASTANESİ. Göğüs Hastalıkları Anabilim Dalı. Horlama ve Uyku Apne Sendromu BEZMİÂLEM VAKIF ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ HASTANESİ Göğüs Hastalıkları Anabilim Dalı Uyku Polikliniği rtibat : 0212 453 17 00 GH-02 V;01/2010 Horlama ve Uyku Apne Sendromu

Detaylı

KULLANMA TALİMATI. PARKİPEX 1.0 mg tablet Ağız yoluyla alınır.

KULLANMA TALİMATI. PARKİPEX 1.0 mg tablet Ağız yoluyla alınır. KULLANMA TALİMATI PARKİPEX 1.0 mg tablet Ağız yoluyla alınır. Etkin madde: Pramipeksol. Her bir PARKİPEX 1.0 miligram Tablet, 0.7 miligram pramipeksol baza eşdeğer, 1.0 mg pramipeksol dihidroklorür monohidrat

Detaylı

ANKARA EMEKLİLİK A.Ş DENGELİ EMEKLİLİK YATIRIM FONU İKİNCİ 3 AYLIK RAPOR

ANKARA EMEKLİLİK A.Ş DENGELİ EMEKLİLİK YATIRIM FONU İKİNCİ 3 AYLIK RAPOR ANKARA EMEKLİLİK A.Ş DENGELİ EMEKLİLİK YATIRIM FONU İKİNCİ 3 AYLIK RAPOR Bu rapor Ankara Emeklilik A.Ş Dengeli Emeklilik Yatırım Fonu nun 01.04.2004-30.06.2004 dönemine ilişkin gelişmelerin, Fon Kurulu

Detaylı

Kurumsal Yönetim ve Kredi Derecelendirme Hizmetleri A.Ş.

Kurumsal Yönetim ve Kredi Derecelendirme Hizmetleri A.Ş. Kurumsal Yönetim ve Kredi Derecelendirme Hizmetleri A.Ş. 27 Şubat 2016 ÜNSPED GÜMRÜK MÜŞAVİRLİĞİ VE LOJİSTİK HİZMETLER A.Ş. Kurumsal Yönetim Notu: 7.30 Priv. YÖNETİCİ ÖZETİ ÜNSPED Gümrük Müşavirliği ve

Detaylı

BİREYSEL SES EĞİTİMİ ALAN ÖĞRENCİLERİN GELENEKSEL MÜZİKLERİMİZİN DERSTEKİ KULLANIMINA İLİŞKİN GÖRÜŞ VE BEKLENTİLERİ

BİREYSEL SES EĞİTİMİ ALAN ÖĞRENCİLERİN GELENEKSEL MÜZİKLERİMİZİN DERSTEKİ KULLANIMINA İLİŞKİN GÖRÜŞ VE BEKLENTİLERİ BİREYSEL SES EĞİTİMİ ALAN ÖĞRENCİLERİN GELENEKSEL MÜZİKLERİMİZİN DERSTEKİ KULLANIMINA İLİŞKİN GÖRÜŞ VE BEKLENTİLERİ Dr. Ayhan HELVACI Giriş Müzik öğretmeni yetiştiren kurumlarda yapılan eğitim birçok disiplinlerden

Detaylı

Üniversitelerde Yabancı Dil Öğretimi

Üniversitelerde Yabancı Dil Öğretimi Üniversitelerde Yabancı Dil Öğretimi özcan DEMİREL 1750 Üniversiteler Yasası nın 2. maddesinde üniversiteler, fakülte, bölüm, kürsü ve benzeri kuruluşlarla hizmet birimlerinden oluşan özerkliğe ve kamu

Detaylı

(trankilizan ilaçlar)

(trankilizan ilaçlar) Anksiyolitik ilaçlar (trankilizan ilaçlar) Anksiyete nedir? Anksiyete bozuklukları nedir? Anksiyete > Otonomik belirtiler Kalp hızında, tansiyonda, kalp kasılmasında, nefes hızında vs artış Norepinefrin

Detaylı

KULLANMA TALİMATI. Bu ilacı kullanmaya başlamadan önce bu KULLANMA TALİMATINI dikkatlice okuyunuz, çünkü sizin için önemli bilgiler içermektedir.

KULLANMA TALİMATI. Bu ilacı kullanmaya başlamadan önce bu KULLANMA TALİMATINI dikkatlice okuyunuz, çünkü sizin için önemli bilgiler içermektedir. SPRAMAX 1.5 M.I.U film kaplı tablet Ağızdan alınır. KULLANMA TALİMATI Etkin madde: Her kaplanmış tablet; 1.500.000 IU Spiramisin içerir. Yardımcı maddeler: Hidroksipropil selüloz, Prejelatinize Mısır Nişastası,

Detaylı

KULLANMA TALİMATI. Bu ilacı kullanmaya başlamadan önce bu KULLANMA TALİMATINI dikkatlice okuyunuz, çünkü sizin için önemli bilgiler içermektedir.

KULLANMA TALİMATI. Bu ilacı kullanmaya başlamadan önce bu KULLANMA TALİMATINI dikkatlice okuyunuz, çünkü sizin için önemli bilgiler içermektedir. SABRİL 500 mg saşe Ağızdan alınır. KULLANMA TALİMATI Etkin madde: Bir saşede 500 mg vigabatrin Yardımcı madde(ler): Povidon Bu ilacı kullanmaya başlamadan önce bu KULLANMA TALİMATINI dikkatlice okuyunuz,

Detaylı

KULLANMA TALİMATI. ONDAREN 8 mg/4 ml I.V. enjeksiyonluk çözelti içeren ampul Damar içine uygulanır.

KULLANMA TALİMATI. ONDAREN 8 mg/4 ml I.V. enjeksiyonluk çözelti içeren ampul Damar içine uygulanır. KULLANMA TALİMATI ONDAREN 8 mg/4 ml I.V. enjeksiyonluk çözelti içeren ampul Damar içine uygulanır. Etkin madde: Her bir ml çözelti 2 mg ondansetron baza eşdeğer miktarda ondansetron hidroklorür dihidrat

Detaylı

Şeker Hastalığı Nedir? Neden Önemlidir?

Şeker Hastalığı Nedir? Neden Önemlidir? Aile Hekimliği Sürekli Mesleki Gelişim Programı Hayatınız boyunca öngöremediğiniz ve hayat kalitenizi düşürecek pek çok sorun yaşayabilirsiniz. Şeker hastalığı(kısa olarak Diyabet diyebiliriz) ve obezite

Detaylı

TÜRKİYE KALKINMA BANKASI A.Ş. 01 TEMMUZ-30 EYLÜL 2008 ARA DÖNEM FAALİYET RAPORU TÜRKİYE KALKINMA BANKASI A.Ş. Raporun Dönemi : 01 Temmuz-30 Eylül 2008 Faaliyete Geçiş Tarihi Bankanın Merkezi Ödenmiş Sermayesi

Detaylı

Danışma Kurulu Tüzüğü

Danışma Kurulu Tüzüğü Uygulamalı Bilimler Yüksek Okulu Otel Yöneticiliği Bölümü Danışma Kurulu Tüzüğü MADDE I Bölüm 1.1. GİRİŞ 1.1.1. AD Danışma Kurulu nun adı, Özyeğin Üniversitesi Uygulamalı Bilimler Yüksek Okulu ve Otel

Detaylı