KARAYOLLARI 11. BÖLGE MÜDÜRLÜĞÜ KALECİK ASFALT PLENT TESİSİ VAN İLİ, TUŞBA İLÇESİ, KALECİK MEVKİİ ASFALT PLENT TESİSİ PTD

Transkript

1 KARAYOLLARI 11. BÖLGE MÜDÜRLÜĞÜ KALECİK ASFALT PLENT TESİSİ VAN İLİ, TUŞBA İLÇESİ, KALECİK MEVKİİ ASFALT PLENT TESİSİ PTD VAN- 2015

2 PROJE SAHİBİNİN ADI ADRESİ TELEFON, GSM VE FAKS NUMARASI e-posta: PROJENİN ADI PROJENİN BEDELİ PROJE İÇİN SEÇİLEN YERİN AÇIK ADRESİ PROJENİN ÇED YÖNETMELİĞİ KAPSAMINDAKİ YERİ(SEKTÖRÜ, ALT SEKTÖRÜ) PROJENİN NACE KODU RAPORU HAZIRLAYAN ÇALIŞMA GRUBUNUN / KURULUŞUN ADI RAPORU HAZIRLAYAN KURULUŞUN/ ÇALIŞMA GURUBUNUN ADRESİ TELEFONU VE FAX NUMARALARI KARAYOLLARI 11. BÖLGE MÜDÜRLÜĞÜ İskele Caddesi Selimbey Mah VAN Tel: Fax: Gsm: ilyastoprak21@hotmail.com KALECİK ASFALT PLENT TESİSİ TL Van İli, Tuşba İlçesi, Kalecik Köyü Mevkii EK-II Seçme-Eleme Kriterleri Uygulanacak Projeler Listesi, Madde 22 Asfalt Plent Tesisi Bitümlü Karışımların İmalatı (Doğal Veya Suni Taştan Malzemeler İle Bağlayıcı Olarak Bitüm, Doğal Asfalt Veya İlgili Maddelerin Karıştırılmasıyla Elde Edilenler) KARAYOLLARI GENEL MÜDÜRLÜĞÜ İnönü Bulvarı No: Yücetepe/ANKARA Tel: RAPORU SUNUM TARİH NİSAN

3 İÇİNDEKİLER Projenin Teknik Olmayan Özeti 6 1. Projenin Özellikleri 7 Sayfa No a) Projenin ve Yerin Alternatifleri (proje teknolojisinin ve proje alanının seçilme nedenleri) b) Projenin İş Akım Şeması, Kapasitesi, Kapladığı Alan, Teknolojisi, Çalışacak Personel Sayısı c) Doğal Kaynakların Kullanımı (arazi kullanımı, su kullanımı, kullanılan enerji türü vb.) ç) Atık Miktarı (katı, sıvı, gaz ve benzeri) ve Atıkların Kimyasal, Fiziksel ve Biyolojik Özellikleri d) Kullanılan Teknoloji ve Malzemelerden Kaynaklanabilecek Kaza Riski Proje Yeri ve Etki Alanının Mevcut Çevresel Özellikleri a) Mevcut Arazi Kullanımı ve Kalitesi (tarım alanı, orman alanı, planlı alan, su yüzeyi vb.) b) EK-5 teki Duyarlı Yöreler Listesi Dikkate Alınarak Korunması Gereken Alanlar 3. Projenin İnşaat ve İşletme Aşamasındaki Çevresel Etkileri ve Alınacak Önlemler NOTLAR VE KAYNAKLAR 56 EKLER 58 3

4 TABLOLAR LİSTESİ Sayfa No Tablo 1 Faaliyet Alanı Koordinatlar 8 Tablo 2 Çalışma ve Üretim Miktarları 10 Tablo 3 Makine ve Teçhizat 13 Tablo 4 Motorinin Genel Özellikleri 14 Tablo 5 Yakıt Tüketimine İlişkin Bilgiler 14 Tablo 6 Endüstriyel Tesisler İçin Çevresel Gürültü Sınır Değerleri 18 Tablo 7 Gürültü Aralıkları Ve Maksimum Gürültü Seviyeleri 19 Tablo 8 Ses Basınç Seviyelerinin Mesafelere Göre Dağılımı 20 Tablo 9 Şantiye Alanı İçin Çevresel Gürültü Sınır Değerleri 21 Tablo 10 Toz Emisyon Kütlesel Debi 23 Tablo 11 Toplam Toz Emisyon Değerleri 24 Tablo 12 Çalışma Alanının Tanımı 24 Tablo 13 Faaliyet Alanının Yerleşim Alanlarına Mesafeleri 24 Tablo 14 Geçiş Dönemi UVS-KVS Değerleri Ve Uyarı Eşikleri 25 Tablo 15 HKKY Yer Seviyesi Konsantrasyon Değerleri 26 Tablo 16 Yer Seviyesi Konsantrasyon Ve Çökelme Miktarı Değerleri 26 Tablo 17 Flora Türleri 33 Tablo 18 Proje İçin Seçilen Çalışma Alanı Ve Çevresindeki Memeli Türleri 35 Tablo 19 Proje İçin Seçilen Çalışma Alanı Ve Çevresindeki Kuş Türleri 36 Tablo 20 Proje İçin Seçilen Çalışma Alanı Ve Çevresindeki İki Yaşamlı Ve Sürüngen Türleri 36 4

5 ŞEKİLLER LİSTESİ Sayfa No Şekil 1 Asfalt Plent Tesisi İş Akım Şeması 9 Şekil 2 Asfalt Plent Tesisi İş Akım Şeması 10 Şekil 3 Mesafelere Göre L gündüz Değişim Grafiği 22 Şekil 4 Plent Tesisi Toz Modellemesi 25 Şekil 5 Acil Müdahale Planı 29 Şekil 6 Çalışma Alanı Stratigrafik Kesiti 45 Şekil 7 Deprem Bölgeleri Haritası 47 Şekil 8 Şev Stabilize Analizlerine Esas Yatay Deprem Katsayıları Haritası 48 Şekil 9 Van İli Depremsellik 48 EKLER LİSTESİ EK 1 EK 2 EK 3 EK 4 EK 5 EK 6 EK 7 EK 8 EK 9 Proje Yerinin Koordinatları Uydu Görüntüsü Topografik Harita Vaziyet Planı Deprem Haritası Rüzgâr Gülü Çevre Düzeni Planı Arazi Varlığı Haritası Ve Lejantı Taahhütname 5

6 Projenin Teknik Olmayan Özeti Proje, Karayolları 11. Bölge Müdürlüğü nün Van İli, Tuşba İlçesi, Kalecik Köyü Mevkii nde işletmeyi planladığı Kalecik Asfalt Plent Tesisi projesidir. Proje alanı, Van İli, Tuşba İlçesi, Kalecik Köyü Mevkii nde, 17,110 m2 lik alanda 60 ton/saat kapasiteli olarak işletilecektir. Alan Karayollarına ait arazi üzerinde yer almaktadır. Proje alanına ÇED Belgesi alınmış olan en yakın malzeme ocağından kamyonlarla getirilecek olan hammadde; Asfalt Plent Tesisi nde işleme tabi tutulacak ve sonra yol yapım ve onarım işlerinde kullanılacaktır tarih ve Sayılı Resmi Gazete de yayımlanan Çevresel Etki Değerlendirmesi Yönetmeliği EK-II Seçme-Eleme Kriterleri Uygulanacak Projeler Listesi, Madde 22 Asfalt Plent Tesisi kapsamında Proje Tanıtım Dosyası hazırlanmıştır tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren İzin ve Lisanslar Hakkında Yönetmelik gereğince Ek-2 listesi; Madde; 2.15 Yol malzemesi hazırlayan asfalt plent tesisleriyle (katran eritme ve püskürtme tesisleri dahil) mineral malzemeli bitüm veya katran karışımlarını eriten ve üreten tesisler kapsamında yer almakta olup; Çevre İzni için gerekli işlemler yapılarak başvurular yapılacaktır. Faaliyet yerinde; 5491 sayılı kanunla değişik 2872 sayılı Çevre Kanunu ve bu kanuna istinaden yürürlüğe giren mevzuat hükümlerine uyulacaktır. Projede değişiklik olması halinde gerekli işlemlerin yapılması için Van Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü ne gerekli başvurular yapılacaktır. 6

7 PROJENİN ÖZELLİKLERİ 1.a) Projenin ve yerin alternatifleri (proje teknolojisinin ve proje alanının seçilme nedenleri) Proje, Karayolları 11. Bölge Müdürlüğü nün Van İli, Tuşba İlçesi, Kalecik Köyü Mevkii nde işletmeyi planladığı Kalecik Asfalt Plent Tesisi projesidir. Proje alanı, Van İli, Tuşba İlçesi, Kalecik Köyü Mevkii nde, 17,110 m2 lik alanda 60 ton/saat kapasiteli olarak işletilecektir. Alan Karayollarına ait arazisi üzerinde yer almaktadır. Proje alanına ÇED Belgesi alınmış olan en yakın malzeme ocağından kamyonlarla getirilecek olan hammadde; Asfalt Plent Tesisi nde işleme tabi tutulacak ve sonra yol yapım ve onarım işlerinde kullanılacaktır tarih ve Sayılı Resmi Gazete de yayımlanan Çevresel Etki Değerlendirmesi Yönetmeliği EK-II Seçme-Eleme Kriterleri Uygulanacak Projeler Listesi, Madde 22 Asfalt Plent Tesisi kapsamında Proje Tanıtım Dosyası hazırlanmıştır tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Çevre Kanununca Alınması Gereken İzin ve Lisanslar Hakkında Yönetmelik gereğince Ek-2 listesi; Madde; 2.15 Kuruldukları yerde bir yıldan fazla kalacak olan yol malzemesi hazırlayan asfalt plent tesisleriyle (katran eritme ve püskürtme tesisleri dahil) mineral malzemeli bitüm veya katran karışımlarını eriten ve üreten tesisler kapsamında yer almakta olup; Çevre İzni için gerekli işlemler yapılarak başvurular yapılacaktır. Tesisin işletme dönemlerinde; tarih ve sayılı Resmi Gazetede yayımlanan İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetmeliği ilgili maddelerine uyulacaktır. Proje alanına; ÇED Belgesi alınmış olan en yakın malzeme ocağından kamyonlarla getirilecek olan hammadde; Asfalt Plent Tesisi nde işleme tabi tutulacak sonra yol yapım ve onarım işlerinde kullanılmak üzere sevk edilecektir. Proje alanının hazine arazisi olması nedeni ile yer seçimi konusunda başkaca bir alternatif arayışına gidilmemiştir. Proje konusu alanın seçilmesindeki diğer nedenler ise; - Proje konusu alanın son ürün sevk edileceği alanlara yakın olması, - Proje konusu alanın hammaddelere en uygun mesafede ve yerde bulunması, - Proje için seçilen hammaddenin temin yerinin mevcut olması, 7

8 1.b) Projenin İş Akım Şeması, Kapasitesi, Kapladığı Alan, Teknoloji, Çalışacak Personel Sayısı İş akım şeması; Faaliyet asfalt plentinin kurulup işletilmesi faaliyetidir. Asfalt plent tesisinde üretilecek malzeme kamyonlar vasıtasıyla kullanılacağı yol kesimine taşınacaktır. Faaliyetin İş Akım Şeması Şekil 1 de verilmektedir. Tesisten elde edilecek malzeme Karayolları 11. Bölge Müdürlüğü bünyesindeki Devlet ve İl yollarının yapım, bakım ve onarım çalışmalarında kullanılacaktır. Tablo 1. Faaliyet Alanı Koordinatlar Nokta No UTM Sağa (Y) Yukarı (X) P P P P P P P P P P P

9 Şekil 1. Asfalt Plent Tesisi İş Akım Şeması 9

10 Şekil 2. Asfalt Plent Tesisi İş Akım Şeması Kapasitesi: Asfalt plentinin kapasitesi 60 ton/saat tir. Tesisin günde 8 saat, ayda 20 gün, yılda 7 ay çalışması planlanmaktadır. Asfalt Plent Tesisinin yıllık kapasitesi tondur. Karayolları 11. Bölge Müdürlüğüne ait arazi içerisine kurulacak olan tesis, malzeme ihtiyacı olduğu sürece çalıştırılacaktır. Tablo 2. Çalışma ve Üretim Miktarları Çalışma Süresi 140 gün Yıllık Üretim Miktarı (ton) (7 ay) Aylık Üretim Miktarı (ton) ( 20 gün) Günlük Üretim Miktarı (ton) ( 8 saat) 480 Saatlik Üretim Miktarı (ton) 60 Kapladığı Alan: Proje, Karayolları 11. Bölge Müdürlüğü nün Van İli, Tuşba İlçesi, Kalecik Köyü Mevkii nde işletmeyi planladığı Kalecik Asfalt Plent Tesisi projesidir. Proje alanı, Van İli, Tuşba İlçesi, Kalecik Köyü Mevkii nde, 17,110 m2 lik alanda 60 ton/saat kapasiteli olarak işletilecektir. Alan Karayollarına ait arazisi üzerinde yer almaktadır. Aşağıda şekilde proje alanı ile ilgili Vaziyet Planı1 verilmiş olup birimlerim koordinatları tablolarda verilmiştir. 10

11 Uygulanacak Teknoloji: Plent Üniteleri; Soğuk agrega besleme ünitesi Konveyörler Kurutucu Sıcak agrega besleme ünitesi Elek ve sıcak agrega bunkeri Filler sistemi Agrega, filler ve bitüm ölçme üniteleri Karıştırıcı Toz tutma ünitesi Bitüm sistemi Bitüm tankı Yakıt tankı Kızgın yağ sistemi Kırılmış çakıl, kırılmış cüruf, kırmataş ve ince malzeme kullanılarak en az iki ayrı dane boyutu grubunun uygun oranda su ile plentte karıştırılması ile hazırlanan malzemeye plentmiks malzeme adı verilir. Genellikle yollarda, tren yollarında v.b. alt temel tabakası üzerine bir veya birden fazla tabakalar halinde serilip sıkıştırılması şeklinde kullanılmaktadır. Besleme silolarına karışım için gelen gerekli büyüklükteki malzemeler (agrega) bir yükleme aracı ile yüklenir. Karışım ihtiyaç miktarına göre dozajlama bantları (frekans kontrollü) vasıtası ile agregalar toplama bandına ve daha sonra eğik banda aktarılır. Toplama ve eğik banttan alınan agrega döner kurutucuya girer. Agrega, kurutucudan brülörün yardımıyla o C ye çıkartılarak kurutulur. Kurutma sırasında kurutucuda oluşan toz ve yanma artığı fan vasıtası ile filtre üzerinden emilir. Kurutulan agrega, elevatör vasıtası ile eleğe aktarılır. Elek ile ayrıştırılan malzemeler büyüklüklerine göre silo katındaki kendi bölmelerine alınır. Karışım oranlarına göre gerekli büyüklükte agregalar gerekli miktarda pistonlu klapeler vasıtası ile agrega tartı bunkerine alınır ve tartı sistemi sayesinde tartılır. Agrega tartımı ile eş zamanlı olarak yine silo katındaki filler tartı bunkerine alınan filler (taş tozu) ile bitüm servis tankında bitüm pompası ile bitüm tartı bunkerinde bitüm tartılır. Tartılan agrega bunker altındaki pistonlu kapak açılarak, tartılan filler, pistonlu klape ve helezon vasıtası ile ve tartılan bitüm, bitüm boşaltma pompası ile miksere alınırlar. Mikserde agrega, filler ve bitüm karıştırılarak asfalt üretilmiş olur. Üretilen asfalt, mikser altında bulunan pistonlu kapaklar açılarak sıcak siloya alınır. Sıcak siloda biriktirilen asfalt, sıcak silo altındaki pnomatik kapakların açılması ile silo altında bekleyen nakil aracına boşaltılır. Elekte oluşan elek üstü malzeme taşıma olukları vasıtası ile atık siloda biriktirilir ve dolduğunda elek üstü malzeme nakil aracına boşaltılarak ilgili yere sevk edilir(malzemenin temin edildiği ocağa gönderilir). Böylelikle geri dönüşüm sağlanmış olur. Bitümlü sıcak karışım (BSK) üretiminde bu işlemlere paralel olarak iki işlem daha uygulanacaktır. 11

12 Bu işlemlerden ilki bitümün servis tanklarında ısıtılarak plente pompalanması, ikinci ise kurutma tamburunda çıkan taş tozunun (filler) filtre edilerek geri kazanılması ve tozun çevreyi kirletmesinin önlenmesidir. Filtre çevre kirliliği açısından bir asfalt plentinde dikkat edilmesi gereken en önemli faktördür. Kurutucudan ve elek üzerinden fan ile emilen toz, filtreye verilir. Filtrede bulunan torbalar üzerinde biriken toz, torbaların içerisine ters hava verilerek filtre altında bulunan bunkere düşürülür. Temizlenen kirli hava, fan üzerinden baca yardımı ile atmosfere verilir. Bunkerde bulunan toz, ağırlıklı klape ve helezon ile filler elevatörüne verilir. Filler elevatörü ile yukarı taşınan toz, silo katında bulunan filler bölmesine taşınır. Karışım için gerekli miktarda filler yıldız klape üzerinden tartı bunkerine alınır. Silo katında bulunan filler bölmesinin dolup taşması halinde taşan filler cazibeli akış ile akış borusu üzerinden filler silosuna aktarılır. Agrega içerisinden emilen filler asfalt karışımı için gerekli miktarı sağlamadığı takdirde siloda daha önce biriktirilmiş filler, yıldız klape ve helezon yardımı ile sisteme verilebilir. Asfalt üretiminde % mm, % mm, % mm malzeme ile % 5 bitüm püskürtmesi ve % 5 oranında su kullanılır. Bu miktarda 1 tonda 50 kg bitüm demektir. Kızgın yağ sistemi brülörü ile kızgın yağ sistemi serpantinlerinde bulunan kızgın yağ (fuel oil yakıtı kullanılarak) ısıtılır C ye ısıtılan kızgın yağ, kızgın yağ jeneratöründe bulunan kızgın yağ pompası vasıtası ile yakıt ve bitüm tanklarının ısıtma hattına basılır. Tanklarda bulunan serpantinlerde dolaşan kızgın yağ vasıtası ile tanklarda bulunan bitüm ve yakıt istenilen sıcaklığa getirilir. Sistemde istenen sıcaklık elde edildiğinde tank girişlerinde bağlı bulunan termostatik vanalar vasıtası ile kızgın yağın tanklara girişi kapatılır. Brülörde kullanılan yakıtın sağlanması için yakıt tankı önünde bulunan yakıt takviye pompası ön ısıtıcıya yakıtı pompalar. Isıtıcıda istenilen sıcaklığa getirilen yakıt, yakıt pompası ile brülöre verilir. Brülörde kullanılan yakıtın sağlanması için yakıt tankı önünde bulunan yakıt takviye pompası ön ısıtıcıya yakıtı pompalar. Isıtıcıda istenilen sıcaklığa getirilen yakıt, yakıt pompası ile brülöre verilir. Toz halindeki emisyonu tutan filtrelerin boşaltılmasında toz emisyonunu önlemek için toz, kapalı sistemle boşaltılır veya boşaltma sırasında nemlendirilir. Filtrelerde biriken partikül maddeler belirli aralıklarla temizlenerek, asfalt plentinde filler malzemesi olarak kullanılacaktır. Elde edilen asfalt, mikser altında bulunan pistonlu kapaklar açılarak siloya alınır. Sıcak siloda biriktirilen asfalt, sıcak silo altındaki kapak sisteminin açılması ile asfalt nakil aracına boşaltılır. Toz biçimindeki emisyonu tutan filtrelerin boşaltılmasında toz emisyonunu önlemek için toz, kapalı sistemle boşaltılır. Filtrelerde biriken partikül maddeler belirli aralıklarla temizlenerek, firmanın kendi bünyesinde, asfalt plentinde filler malzemesi olarak kullanılacaktır. Çalışacak Personel Sayısı: Proje kapsamında tesisin kurulması ve arazi hazırlık çalışmaları esnasında toplam 6 kişinin çalıştırılması planlanmakta olup, inşaat aşaması bittikten sonra işletme aşamasında ise toplam 6 kişinin çalıştırılması planlanmaktadır. Çalışacak personel kendi evlerinde kalacaktır. İşletilmesi aşamasında alanda sadece bekçi kalacaktır. Dolayısıyla personel için konuta ihtiyaç duyulmayacaktır. İşletme aşamasında çalışanların sosyal altyapı ihtiyaçlarını gidermek için alana idari bina yapılacaktır. 12

13 En Yakın Yerleşim Birimleri: Faaliyet alanına en yakın yerleşim sahası yaklaşık 1000 m. mesafedeki Kalecik Köyüdür. 1.c) Doğal kaynakların kullanımı (arazi kullanımı, su kullanımı, kullanılan enerji türü vb.) Asfalt Plent Tesisinin yıllık kapasitesi tondur. Malzeme ihtiyacı olduğu sürece çalıştırılacaktır. Doğal kaynak olarak sadece personelin kullanacağı içme ve kullanma suyu kullanılacaktır. Faaliyet sahasında kullanılacak başka doğal kaynak yoktur. Arazi kullanımı: Proje alanı, Van İli, Tuşba İlçesi, Kalecik Köyü Mevkii nde, 17,110 m2 lik alanda 60 ton/saat kapasiteli olarak işletilecektir. Alan Karayollarına ait arazi üzerinde yer almaktadır. Ayrıca servis yoluna ihtiyaç bulunmamaktadır. Proje alanı içerisinde; tesisler, agrega stoklama alanı ile işletme döneminde işçilerin günlük ihtiyaçlarının karşılayabilecekleri bir idari bina ve fosseptik olacaktır Sayılı Su Ürünleri Kanunu gereği faaliyet alanından çevrede bulunan su kaynaklarına zarar verilmeyecektir. Su kullanımı: Proje kapsamında kullanılacak su, çalışacak personelin ihtiyacından kaynaklanan içme-kullanma suyudur. Personelin içme ve kullanma suyu için gerekli olan su, Tuşba Belediyesinden sağlanmaktadır. Tesis içerisinde nakliye esnasında toz oluşması halinde tozuma giderilene kadar arazöz ile sulanacaktır. Kişi başına günlük su kullanımı, yaklaşık olarak 182 lt/kişi (Kaynak: TUİK-2010) alınarak şantiyede bulunacak personelin içme ve kullanma amaçlı su ihtiyacı; 6 kişi x 182 lt/gün-kişi = 1092 lt / gün = 1,092 m³ / gün dür. Proje sahasında tozumaya karşı, faaliyet alanı içerisindeki stabilize yollarda, stok sahası, araç yollarında ve araç park yeri-manevra alanlarında arazöz ile sulama yapılacaktır. mevsim şartlarına göre ortalama günde 1 kez spreyleme yapılacaktır. 13

14 Araç ve Ekipman Kullanımı Projenin işletme aşamasında sürekli olarak kullanılacak olan araç ve ekipmanlar özellikleri ile birlikte aşağıda verilmiştir. Tablo 3: Kullanılacak Makina ve Tesisat MAKİNA VE TEÇHİZAT ADET Asfalt plent tesisi 1 Loder 1 Brulor 1 Lgn Tankı 1 Kızgın Yağ Tankı 1 Bitüm Deposu 1 Bunkerler 1 Damperli Kamyon 1 Toz Tutan Sistem 1 Yakıt Kullanımı Proje kapsamında kullanılan araç ve ekipmanda yakıt olarak motorin kullanılmakta olup yakıtların temini Karayolları 111. Şube Müdürlüğü İstasyonundan sağlanmaktadır. Tablo 4: Motorinin Genel Özellikleri Özellikler Motorin Özellikler Motorin Kıvam Çok Akıcı Karbon Artıkları (%) Eser Tip Damıtılmış Kükürt (%) 0,4-0,7 Renk Amber Oksijen-Azot (%) 0,02 Yoğunluk (15 ºC-gr/cm 3 ) 0,8654 Hidrojen (%) Viskozite (38 ºC) 2,68 Karbon (%) Akma Noktası (ºC) -18 Su ve Çökelti (%) Eser Atomizasyon Sıcaklığı (ºC) Atmosferik Kül (%) Eser Pompalama Sıcaklığı (ºC) Atmosferik Isı Değeri (kcal/lt) Kaynak: Kimya Mühendisleri Odası, Mayıs, 1991, Hava Kirliliği Kontrol ve Denetim Proje kapsamında kullanılacak olan yakıt tüketimine ilişkin tablo aşağıda verilmiştir. Tablo 5: Yakıt Tüketimine İlişkin Bilgiler Kullanılacak Ekipman Adet Günlük Çalışma Süresi (saat) Motor Gücü (HP) Harcanacak Yakıt (lt/gün) Kamyon HP 3360 Loder HP 3280 Arazöz HP 1200 Jeneratör HP 512 Toplam

15 Buna göre sahada çalışacak iş makineleri için gerekli motorin ihtiyacı; Günlük toplam yakıt tüketimi / Toplam çalışma süresi İşletme Aşamasında; 8352 lt/gün / 32 saat =261 lt/saat 261 lt/saat x 0,8654 kg/lt kg/saat 0,225 ton/saat olacaktır. Enerji Kullanımı: Planlanan faaliyetin işletilmesi aşamasında elektrik enerjisi kullanılacak olup, gerekli olan elektrik enerjisi en yakın şebeke hattından sağlanacaktır. Proje kapsamında kullanılan diğer bir enerji kaynağı ise motorin olup; araçlarda kullanılacaktır. Araçların yakıt ihtiyaçları ruhsatlı istasyonlarından karşılanacaktır. Yakma tesisinde bitüm ve agrega kurutma işlemi için yakıt olarak LNG kullanılacaktır. Proje kapsamındaki üretim prosesinde 1 ton bitümlü sıcak karışım elde etmek için 5,5 lt LNG (sıvılaştırılmış doğalgaz) kullanılacaktır. 1.ç) Atık Üretim Miktarı ve Atıkların Kimyasal Fiziksel ve Biyolojik Özellikleri Proje kapsamında prosesten kaynaklı katı atık oluşmayacaktır. Projenin çevresel etkileri ile ilgili olarak çevresel gürültü, atıksu, evsel katı atıklar, ambalaj atıkları, tehlikeli atıklar, atık yağlar, rapor içerisinde incelenmiştir. Atıkların üretim miktarları her bir atık türü için aşağıda ayrı ayrı hesap edilmiştir. Ayrıca çöken toz emisyonları oluşumu ile ilgili hesaplamalarda proje kapsamında yapılmıştır. Atık Su (içme ve kullanma suyu): Proje sahasında 6 personel ile çalışılmaktadır. Çalışacak personelin ihtiyacı olacak içme-kullanma suyu, birim su tüketimi 182 lt/gün esas alındığında; Q = q * N Formülünden hareket edilecektir. Burada; Q = Toplam personel su ihtiyacı q = Kişi başına günlük su ihtiyacı N = Nüfus Q = q * N formülünden Q = 182 lt / kişi-gün x 6 kişi = 1092 lt / gün = 1,092 m³ / gün olarak hesaplanmıştır. Çalışanların içme ve kullanımı için gerekli olan su, Tuşba Belediyesinden sağlanmaktadır. Kullanılan suyun tamamının atıksuya dönüşeceği varsayılırsa; projede çalışacak 6 personelin kullanımları sonucu oluşacak 1,092 m³/gün atıksu, evsel nitelikli atık sudan ibarettir. Bu atık sular Tarih ve Sayılı Resmi Gazetede yayınlanarak 15

16 yürürlüğe giren Lağım Mecrası İnşası Mümkün Olmayan Yerlerde Yapılacak Çukurlara Ait Yönetmelik hükümleri gereğine uyularak sahada yapılacak 18 m 3 depolama kapasitesine sahip sızdırmasız fosseptikte toplanmaktadır. Sızdırmasız fosseptik depolama kapasitesi; 18 m 3 / 1,092 m 3 /gün 17 gün olarak hesaplanmıştır. Fosseptik dolduğunda Tuşba Belediyesi ne ait vidanjörle çekilerek kanalizasyon sistemine deşarj edilmektedir. Tesiste proses kaynaklı bir atıksu oluşması söz konusu olmayacaktır. Evsel Katı Atık ve Ambalaj Atıkları Proje kapsamında 6 personel çalışmaktadır. Söz konusu personelden meydana gelen evsel nitelikli günlük katı atık miktarı kişi başına 1,34 kg değeri kullanılarak (DEİ, Çevre İstatistikleri hane halkı Katı Atık Kompozisyon Araştırması ve Eğitim Anketi Sonuçları) şu şekilde hesaplanmıştır. 6 kişi x 1,34 kg./kişi-gün = 8.04 kg/gün olacaktır. Proje sahasında personelin çeşitli kullanımları neticesinde oluşan evsel nitelikli katı atıklar, tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe girmiş olan Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği nin taşıma, depolama ve nihai bertarafı konularındaki ilgili maddelerine uyularak ağzı kapalı kaplarda biriktirilmektedir. Değerlendirilebilir ambalaj atıkları çıkması durumunda kağıt, cam, plastik, metal şeklinde ayrıştırılacak ve ağzı kapalı çöp bidonlarında veya dayanıklı çöp torbalarında biriktirilecektir. Tehlikeli atıklarla temas eden ambalaj atıkları diğer ambalaj atıklarına kesinlikle karıştırılmayacak ve tehlikeli atıkların geçici olarak depolanması için oluşturulacak alana gönderilerek burada depolanacaktır. Daha sonra bu atıklar tarih ve sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği ne göre lisanslı geri kazanım firmalarına verilecektir Tarih ve Sayılı (Değişik tarih ve sayı) Resmi Gazete de Yayımlanarak Yürürlüğe Giren Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği ne ve tarih ve sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik kapsamında değişen maddelerine uyulacaktır. Oluşan evsel katı atık ve ambalaj atıkları kesinlikle gelişigüzel sahaya bırakılmayacak ve doğaya terk edilmeyecektir. Evsel nitelikli katı atıklar Tuşba Belediyesi tarafından alınacak ve çöp toplama merkezine götürülmektedir. Atık yağlar: Proje kapsamında yapılacak faaliyetler sırasında yalnızca zorunlu hallerde yağ değişimi sızdırmasız beton zemin üzerinde yapılacak, bakım onarımdan kaynaklanabilecek 16

17 atık yağlar, kesinlikle alanda açıkta bırakılmayacak, sızdırmasız ve üzerinde Atık Yağ ibaresi yazılı kapalı kaplar içerisinde biriktirilecek ve lisanslı firmalara verilecektir. Zorunlu olmayan durumlarda araçların bakımları ve yağ değişimleri 116. Şube Müdürlüğü istasyonlarında yapılmaktadır. Tesiste oluşabilecek atık yağlar için, tarih ve sayı ile değişik tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği Madde 2 deki ve yönetmelikteki tüm hükümlere ve ayrıca tarih ve sayı ile değişik tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanan Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği hükümlerine uyulacaktır. Tehlikeli Atıklar: Proje kapsamında tehlikeli atık oluşumu beklenmemekte, ancak oluşması durumunda bu atıklar, tarih ve sayı ile değişik tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği gereğince; lisanslı taşıyıcılar vasıtasıyla, lisanslı bertaraf tesislerine gönderilerek bertaraf edilecektir ve yönetmelik hükümlerine riayet edilecektir. Ayrıca, proje kapsamında üretilen asfaltın araçlara yüklenmesi sırasında beton zemine dökülmesi durumunda asfalt malzeme alandan toplanarak tekrar sistem içerisinde kullanılacaktır. Tıbbi Atıklar: Faaliyet alanında revir bulunmayacak olup, olabilecek ciddi yaralanmalarda kişi, en yakın sağlık kuruluşuna gönderilecektir. Proje alanında tıbbi atık oluşması beklenmemektedir. Tıbbi atık oluşması durumunda tıbbi atıkların tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanan Tıbbi Atıkların Kontrolü Yönetmeliği ile tarih ve sayılı R.G. de yayımlanarak yürürlüğe giren Tıbbi Atıkların Kontrolü Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik hükümlerine göre bertarafı sağlanacaktır. Ambalaj Atıkları: İşletme sırasında personelin kullanımı sonrası açığa çıkan atıklardan ambalaj kapsamına girenler Tarih ve Sayılı Resmi Gazetede Yayımlanan Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği uyarınca kullanılan malzemeye ve oluştuğu kaynağa bakılmaksızın, tüketim sonucu oluşan ambalaj atıkları çevre kirliliğinin azaltılması, düzenli depolama tesislerinden azami istifade edilmesi ve ekonomiye katkıda bulunulması amacıyla oluştukları yerlerde diğer atıklardan ayrı olarak biriktirilecektir. Yönetmeliğin yine aynı maddesi uyarınca atıklar, atıkların toplanmasından sorumlu Belediyeye verilecektir. Atık Pil, Akümülatörler ve Ömrünü Tamamlamış Lastikler: Proje kapsamında kullanılması planlanan araçların bakım-onarımı proje sahası dışında Bölge de yapılacaktır. Dolayısıyla proje dâhilinde atık pil, akümülatör ve ömrünü tamamlamış lastik açığa çıkmayacaktır. Çalışma alanında atık pil oluşması durumunda tarih ve sayılı Resmi Gazetede Yayımlanan Atık Pil ve Akümülatörlerin Kontrolü Yönetmeliği nin 13. Maddesi uyarınca, atık piller evsel atıklardan ayrı toplanacak, pil ürünlerinin dağıtımını ve satışını 17

18 yapan işletmelerce veya belediyelerce oluşturulacak toplama noktalarına atık piller teslim edilecektir. Araçların akümülatörlerinin çalışma alanında değiştirilmesi durumunda tarih ve sayılı Resmi Gazetede Yayımlanan Atık Pil ve Akümülatörlerin Kontrolü Yönetmeliği nin 13. Maddesi uyarınca, eski akümülatörler, akümülatör ürünlerinin dağıtım ve satışını yapan işletmeler ve araç bakım-onarım yerlerini işletenlerin oluşturduğu geçici depolama yerlerine ücretsiz teslim edilecektir. Ancak sahada araçlardan kaynaklanacak ömrünü tamamlamış lastiklerin oluşması durumunda oluşacak ömrünü tamamlamış lastikler, tarih ve sayılı Resmi Gazetede Yayımlanan Ömrünü Tamamlamış Lastiklerin Kontrolü Yönetmeliği hükümlerine uygun olarak doğaya zarar verecek biçimde alıcı ortama gelişi güzel bırakılmadan geri kazanım firmalarına verilmesi sağlanarak bertaraf edilecektir. Hafriyat Atıkları: Faaliyet alanında hafriyat atığının oluşması beklenmemektedir. Ayrıca oluştuğu takdirde, faaliyet süresince tarih ve sayılı R.G. de yayımlanarak yürürlüğe giren Hafriyat Toprağı, İnşaat ve Yıkıntı Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği hükümlerine uyulacaktır. İş Makinelerinin Emisyonları: İş makinelerinden kaynaklanacak emisyon değerlerinin en az seviyede kalması için araçların periyodik bakımları düzenli olarak yaptırılacaktır. İş makinelerinin egzoz emisyonlarının düzenli olarak ölçümü yapılacak ve araçlara egzoz emisyon pulu aldırılacaktır. İşletme faaliyetlerinde kullanılacak araçların tamamı dizel ile çalışacak olup tarih ve Sayılı Resmi Gazete de yayımlanan Egzoz Gazı Emisyonu Kontrolü İle Benzin ve Motorin Kalitesi Yönetmeliği doğrultusunda tüm araçların egzoz emisyonları düzenli olarak yetkili kuruluşlara ölçtürülecek ve egzoz emisyonları için belirlenmiş olan sınır değerleri sağladıkları belgelendirilecektir. 18

19 Gürültü Kirliliği: Faaliyet sırasında meydana gelebilecek maksimum gürültü seviyesi, aşağıda verilen iş makineleri komposizyonuna göre, faaliyet sahası için hesaplanmıştır. (Bu hesaplamalarda TEM Traffic and Construction Noise Control Report dan yararlanılmıştır). Tablo 7: Gürültü Aralıkları ve Maksimum Gürültü Seviyeleri Kaynak İş Makinesi (Adedi) Gürültü Aralığı (dba) Maksimum (dba) Noktasal Asfalt Plenti (1) Noktasal Yükleyici (1) Alan Arazöz(1) Doğrusal Kamyon (3) metre uzaklık için örnek hesaplama yapılırsa: Noktasal Kaynak: Leq(n) i = L max + 10 log (t/t) + 20 log (do/d) Leq(n) i = Her bir kaynaktan gelen eşdeğer gürültü düzeyi (dba) L max = Maksimum gürültü düzeyi (dba) t = Aletin T saat içindeki çalışma süresi (3600 sn.) T = Gürültünün hesaplanma süresi (3600 sn.) do = Referans maksimum gürültü düzeyinin verildiği mesafe (15 m) d = Alıcının kaynağa uzaklığı (1000 metre) Asfalt Plenti : Leq(asflt plnt) = log(3600/3600) + 20 log(15/1000) Leq(asflt plnt) = 58,5dBA Yükleyici (L max = 84 dba): Leq(y) = log(3600/3600) + 20 log(15/1000) Leq(y) = 47,5 dba Doğrusal Kaynak: Leq(n) i = L max + 10 log (do 2 *3,14*Q*B/(d*180*V*t)) Q = Belli bir zaman süresinde geçen makine sayısı (2 hareket/saat.araç) B = Alıcı ile kaynak arasındaki açı (90 derece) V = Aracın ortalama hızı (8,3 m/sn) 19

20 Kamyon (L max = 88 dba): Leq(kmy) = log ((15 2 * 3.14 * 2 *90 )/(1000 * 180* 8,3*3600)) Leq(kmy) = 41,7 dba Alan Kaynak: 2 Leq (n) i = L max + 10 log ( ( d o * * B) / ( d*180*l ) do = Referans gürültü düzeyinin verildiği mesafe (metre) B = Yol ekseni ile alıcı arasında kalan açı (derece) d = Alıcının kaynağa uzaklığı l = Kaynağın uzunluğu (3000 m) Arazöz (L max = 92 dba): Leq(arz) = log [(15 2 * 3.14 * 90) / (1000* 180 * 3000)] Leq(arz) = 52,7 dba Toplam ses seviyesi aşağıdaki formül yardımıyla hesaplanabilir. Leq ( h) 10 log n i 1 10 Leq( h) i 10 Leq (n) i = i. Kaynaktan gelen, alıcı noktada duyulan eşdeğer sürekli ses seviyesi Leq(n)= Toplam (tüm kaynaklardan gelen) ses basınç seviyesi 1000 metre uzaklık için: Leq(n) = 10 Log (1*10 58,5/10 +3*10 41,7/10 +1*10 47,5/10 +1*10 52,7 ) = 60 dba Ayrıca yerin etkisiyle seste bir miktar azalma olacaktır. Bu miktar TEM Traffic and Construction Noise Control Report adlı kaynakta aşağıdaki formülle ifade edilmiştir. A yer = 5 log (do/d) A yer = 5 log (15/1000) A yer = - 9,1 dba Sesin Hava Tarafından Emilmesi her metre mesafede 0,0015 dba olup 1000 m. mesafede 1,5 dba dır. Dolayısıyla kaynaklardan 1000 metre mesafede oluşması beklenen ses basınç düzeyi, 60-9,1 1,5 = 49,4 dba olacaktır. 20

21 Tablo 8: Ses Basınç Seviyelerinin Mesafelere Göre Dağılımı Mesafe Plent Yükleyici Kamyon Arazöz Leq(n) Ayer AAtm SONUÇ Ses Basınç Seviyelerinin Mesafelere Göre Dağılımı Tablosundan görüleceği üzere, proje sahasına 1000 metre mesafede, proje faaliyetleri sırasında oluşacak gündüz gürültü seviyesi 49,4 dba seviyesine düşecektir. Bu değer Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği Ek VII Tablo 5 de şantiye alanı için verilen sınır değerlerin altında kalmaktadır. Tablo 9: Şantiye Alanı İçin Çevresel Gürültü Sınır Değerleri Faaliyet türü (yapım, yıkım ve onarım) L gündüz (dba) Bina 70 Yol 75 Diğer kaynaklar 70 Yukarıda ulaşılan sonuçlara göre, gürültü düzeyinin en yakın yerleşim yerleri üzerinde olumsuz bir etkisi olması beklenmemektedir. Hesaplamalar bütün makinelerin aynı anda çalışacağı varsayımına göre yapılmış olup; gerçekte ise çoğunlukla böyle bir çalışma mümkün olamayacağı için; gürültü seviyesi daha da düşük olacaktır. Ocak faaliyetleri sırasında oluşacak gündüz gürültü seviyelerinin mesafelere göre dağılımları aşağıdaki grafikte gösterilmiştir. 21

22 dba KARAYOLLARI 11.BÖLGE MÜDÜRLÜĞÜ UZAKLIĞA BAĞLI GÜRÜLTÜ SEVİYELERİ MESAFE (m) Şekil 3: Mesafelere Göre L gündüz Değişim Grafiği Proje sahasında iş makinelerinin çalışması sırasında, makinelerinin çalıştığı sahadan 150 metreden daha yakın mesafelerde gürültü düzeyi 70 dba değerlerine ulaştığından, Teknik olarak makinelerdeki gürültü seviyesini daha da aşağılara düşürmek mümkün olmadığından, bu mesafe içerisinde çalışacak personel için, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca hazırlanan ve tarihli ve sayılı Resmî Gazete de yayımlanan Gürültü Yönetmeliği nde getirilen esaslar doğrultusunda çalışanların sağlıklarını korumak için pratik ve kullanılmasını kolay ve 1475 sayılı İş Kanununda belirtilen koruyucu giysiler, kulaklık sağlanacaktır. Gürültü seviyesinin daha da yükselmesine engel olmak için, iş makinelerinin bakımları düzenli olarak yapılacak, iş makineleri ile çalışan personele İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Mevzuatında belirtilen her türlü koruyucu teçhizat sağlanacaktır. Ayrıca, çalışan personelin gürültüye maruz kaldığı süre, Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliğinde belirlenen sınır değerleri geçmeyecektir. 22

23 Hava Kirliliği: Toz Yayıcı İşlemler: Proje sahasındaki toz yayıcı işlemler, kamyonlar ile getirilen kuru malzemenin belirli bir süre alanda depolanması daha sonra yükleyiciler ile kamyona taşınıp asfalt plentine boşaltılmasıdır. Bununla ilgili hesaplama aşağıda yapılmıştır. Faaliyetin İşletme Aşamasındaki Toz Yayıcı İşlemler: Toz Emisyonlarının Hesaplanması: Bu amaçla tarih ve sayılı Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğin Kontrolü Yönetmeliği Tablo 12.6 da belirtilen toz emisyonu kütlesel debi hesaplamalarında kullanılacak emisyon faktörlerine göre hesaplamalar yapılmıştır tarihli ve sayılı Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği Tablo 12.6: Toz Emisyonu Kütlesel Debi Hesaplamalarında Kullanılacak Emisyon Faktörleri aşağıda verilmiştir. Tablo 10: Toz Emisyon Kütlesel Debi Kaynaklar Emiston Faktörleri kg/ton Kontrolsüz Kontrollü Yükleme 0,010 0,0050 Nakliye (Gidiş Dönüş Mesafesi) 0,700 0,3500 Boşaltma 0,010 0,0050 Depolama 5,8 (kg/ha) 2,9 (kg/ha) ( tarih ve sayılı Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği Değişik RG-20/12/ ) Asfalt Plent Tesisin saatlik üretimi 60 ton dur. Malzemenin Depo Alanına Aktarılması: 0,01kg toz/ton * 60 ton/saat = 0,6 kg toz/saat (Kontrolsüz Değer) 0,005 kg toz/ton * 60 ton/saat= 0,3 kg toz/saat (Kontrollü Değer) Malzemenin Depolanması: 3670 m 2 lik bir depo sahasında emisyon; 5,8 kg toz/ha. gün * 1gün/24 saat * 1Ha/10000m 2 = 2,42 * 10-5 kg toz/m 2.saat 2,42 * 10-5 kg toz/m 2.saat * 500 m 2 = 0,088 kg/saat (Kontrolsüz Değer) 2,9 kg toz/ha. gün * 1gün/24 saat * 1Ha/10000m 2 = 1,21 * 10-5 kg toz/m 2.saat 1,21 * 10-5 kg toz/m 2.saat * 815 m 2 = 0,044 kg/saat (Kontrollü Değer) 23

24 Malzeme Yükleme: 0,01 kg toz/ton * 60 ton/saat = 0,6 kg toz/saat (Kontrolsüz Değer) 0,005 kg toz/ton * 60 ton/saat= 0,3 kg toz/saat (Kontrollü Değer) Malzeme Taşınması: 30 ton kapasiteli kamyonlar ile (60/30) 2 sefer taşıma ile oluşacak toz emisyonu: Tesis içerisinde taşıma mesafesi 100 metre (gidiş geliş) 0,7 kg/km. araç (gidiş-geliş) *1 araç *0,1 km*2 = 0,14 kg toz/ saat (kontrolsüz değer) 0,35 kg/km. araç (gidiş-geliş) *1 araç *0,1 km*2 = 0,07 kg toz/ saat (kontrollü değer) Malzeme Boşaltma: 0,01 kg toz/ton * 60 ton/saat = 0,6 kg toz/saat (Kontrolsüz Değer) 0,005 kg toz/ton * 60 ton/saat= 0,3 kg toz/saat (Kontrollü Değer) Tablo 11: Toplam Toz Emisyon Değerleri TOPLAM TOZ EMİSYONLARI Kontrolsüz Değer 2,028 kg/saat (0,56 gr/sn) Kontrollü Değer 1,014 kg/saat (0,28 gr/sn) Toz Emisyon Oranı (Kontrolsüz/Kontrollü) 2 İşletme esnasında oluşacak toz (partikül madde) miktarından kaynaklanacak emisyonların yaratacağı yer seviyesi konsantrasyonları ile ilgili daha ayrıntılı bir çalışma yapılmıştır. Bu amaçla, plentin işletilmesi sırasında oluşacak tozun (partikül madde) bölgenin topografik ve meteorolojik koşulları altında ne şekilde yayılacağı, bu yayılma sonucunda en yakın yerleşimlerdeki olası yer seviyesi konsantrasyonları hesaplanmıştır. Bu hesaplamalarda kontrollü değerler kullanılmıştır. Hesaplamalarda, plent alanı merkezde ve doğu-batı yönünde 3 km, kuzey-güney yönünde 3 km olmak üzere 3*3 km² lik bir çalışma alanı tanımlanmış ve bu alan 250 m * 250 m boyutlarında gridlere ayrılmıştır. Bu şekilde belirlenen topografik yapıya ek olarak bölgenin meteorolojik verileri de hesaplamalarda kullanılmıştır. Partikül maddenin (PM) olası yer seviyesi konsantrasyonları hesaplanmıştır. Elde edilen sonuçlar, ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe girmiş bulunan Sanayi Kaynaklı Hava Kirliğinin Kontrolü Yönetmeliğinin ilgili maddeleriyle karşılaştırılmış ve işletme aşamasında kaynaklanması olası toz emisyonların bu sınır değerleri aşıp aşmayacağı incelenmiştir. 24

25 Tablo 12: Çalışma Alanının Tanımı Tanımlanan alan (Yatay, Düşey) Yön Tanımı (Yatay, Düşey) Harita Koordinatı 1/ (Yatay, Düşey) ( 0,0) (Batı-Güney) , (3000,0) (Doğu-Güney) , (3000,3000) (Doğu-Kuzey) , (0,3000) (Batı-Kuzey) , Tablo 13: Faaliyet Alanının Yerleşim Alanına Mesafeleri Nokta Adı Tanımlanan Alanda (Yatay, Düşey) Yerleşim Alanına Mesafe (Kuş uçuşu) Plent Sahası (1625,1245) 1000 m. Tablo 14: Geçiş Dönemi UVS-KVS Değerleri ve Uyarı Eşikleri Kirleticiler UVS KVS PM (µg/m³) (Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği Tablo 2.2) 25

26 Hesaplama sonucunda PM için oluşturulan maksimum günlük ortalama yer seviyesi eş konsantrasyon eğrileri çizilmiştir. Çalışmalar kontrollü şartlarda yapılacağından modelleme kontrollü değer üzerinden yapılmıştır Proje Sahası Kalecik Köyü (µg/m³) Şekil 4: Plent Tesisi Toz Modellemesi Bu hesaplamalarda ana rüzgâr yönü doğu (E), yıllık ortalama rüzgâr hızı 2,3 m/sn olarak alınmış olup, formüldeki en yüksek karışma seviyesi yüksekliği 50 metre olarak alınmıştır. Bu hesaplamaların sonucunda toz konsantrasyon dağılım grafiğinden de görülebileceği üzere, en yüksek toz değeri 15 µg/m³ olup, (1500,1250) noktasında oluşmuştur. En yakın yerleşim olan Kalecik Köyünde toz konsantrasyon değeri 0-2 µg/m 3 aralığında olup bu değer 60 µg/m 3 lük Uzun Vadeli Sınır Değerinin altındadır. Bu hesaplamalar ışığında, plentin işletilmesi sırasında gerek yerel hava kalitesine gerekse insan sağlığına olumsuz bir etki olması beklenmemektedir. Tozlanmayı önlemek üzere; Taşıma yapılan kamyonların üstünün branda ile örtülmesi, Savurma yapılmadan doldurma boşaltma yapılması, Taşıma yollarının sulanması sağlanacaktır. Faaliyet, Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği 14.Grup Tesisler kapsamında kalmakta olup belirtilen esaslara uyulacaktır. 26

27 Çökelme Miktarı ( Ç M): Yer Seviyesi Konsantrasyon (YSK) değerleri kullanılarak, çökelme hesabı yapılmıştır. Tablo 15: HKKY Yer Seviyesi Konsantrasyon Değerleri Sınıf Tane Büyüklüğü ( µm ) Alçalma Hızı, Vdi (m/s) İ=1 5 den küçük İ= İ= İ=4 50 den büyük 0.1 Vd (Alçalma Hızı) = 0.01 m/sn alınmıştır. ÇM ( mg/m 2 gün) = YSK (µg/m³ ) * Vd (m/sn) * *10-3 Tablo 16: Yer Seviyesi Konsantrasyon ve Çökelme Miktarı Değerleri X Y YSK(µg/m³ ) Kuru Çök Mik (mg/m2.gün) , , , , , , , , , , , , , ,0 27

28 En yüksek Çökelme Miktarı 13 mg/m 2 gün olup, (1500,1250) noktasında oluşmuştur. En yakın yerleşimde Çökelme Miktarı 0-2 mg/m 2 gün olup bu değer S.K.H.K.K.Y EK-2 Tablo 2.2 gereğince; 390 mg/m 2 gün değerinin altındadır. Faaliyetin tüm aşamalarında olduğu gibi işletme esnasında da, Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliğinde belirtilen hava kalitesi sınır değerleri aşılmayacaktır. İşçi sağlığı konusunda ise, T.C. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü nde belirtilen hükümlere uyulacak olup, ocakta çalışacak elemanlar toz maskesi kullanacaklardır. Toz Faaliyet sırasında oluşacak toz emisyonları Bölüm III de Hava Kirliliği başlığı altında hesaplanmıştır. Toza karşı alınacak tedbirler aşağıdaki şekilde özetlenebilir. Faaliyet alanı içerisinde hareket eden kamyonlara hız sınırlaması getirilmesi, Savurma yapılmadan boşaltma yapılması Araçlarda tonaj sınırlamasına uyulacağı Faaliyetin tüm aşamalarında olduğu gibi işletme aşamasında da, tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği hususlarına uyulacak, belirtilen önlemler alınacak ve ilgili sınır değerler aşılmayacaktır. İşletme süresince Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliğinde yer alan tüm hükümlere uyulacaktır. Emisyonlar İşletme aşamasında araç yoğunluğu çok az olacağından, bu araçlardan kaynaklanacak emisyonların da kütlesel debileri düşük olacaktır. Kaynaklanacak emisyonların yerel hava kalitesi üzerinde önemli bir etkisi olmayacaktır. İş makinelerinden kaynaklanacak emisyon değerlerinin en az seviyede kalması için araçların periyodik bakımları düzenli olarak yaptırılacaktır. İş makinelerinin egzoz emisyonlarının düzenli olarak ölçümü yapılacak ve araçlara egzoz emisyon pulu alınacaktır. İşletme faaliyetlerinde kullanılacak araçların tamamı dizel ile çalışacak olup tarih ve Sayılı Resmi Gazete de yayımlanan Egzoz Gazı Emisyonu Kontrolü İle Benzin ve Motorin Kalitesi Yönetmeliği doğrultusunda tüm araçların egzoz emisyonları düzenli olarak yetkili kuruluşlara ölçtürülecek ve egzoz emisyonları için belirlenmiş olan sınır değerleri sağladıkları belgelendirilecektir. Faaliyetin sürekliliğini sağlayabilmek için tarih ve sayılı İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü madde 22 de belirtilen önlemler alınarak işçilerin gürültüden etkilenmemelerini sağlamak için başlık, kulaklık ve kulak tıkaçları gibi uygun koruyucu araç ve gereçler verilecektir Sayılı Çevre Kanunu ve ilgili Yönetmelikler ile diğer mer i mevzuat kapsamında çevrenin korunması ve kirliliğin önlenmesi için gerekli her türlü izinler alınacak ve ilgili yönetmeliklere uyulacaktır. Ayrıca diğer kamu kurum ve kuruluşlarından izin alınmadan faaliyete geçilmeyecektir. 28

29 tarih ve sayılı Çevre İzin ve Lisans Yönetmeliği hükümlerine göre Çevre İzni alınacaktır. 3.d) Kullanılan teknoloji ve malzemelerden kaynaklanabilecek kaza riski. Proje kapsamında meydana gelebilecek insan sağlığı ve çevre için riskli ve tehlikeli işler, hemen her çalışmada meydana gelmesi muhtemel yaralanma, trafik kazaları, düşme sonucu yaralanma ve ölüm olayları, malzeme sıçraması, iş makinesi kazaları, elektirik kaçakları, yangın vb. olaylardır. Bu bağlamda çalışma alanına uyarıcı levhalar konulacak ve çalışanlara iş güvenlik eğitimi verilecektir. İş kazalarına karşı İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü nün ilgili maddelerinin hükümlerine uyulacaktır. Bunun dışında yürürlükteki yönetmelik ve mevzuatlara uygun bir işyeri güvenliği ve kaza önleme planı hazırlanarak uygulamaya konulacaktır. Personel yapılacak işin gerektirdiği iş güvenliği malzemeleri ile donatılacak ve bunların sağlık ve iş güvenliği kurallarına uygun şartlar altında çalışmaları sağlanacaktır. Projenin tüm aşamalarında 4857 Sayılı İş Kanunu ve bu kanuna bağlı olarak çıkartılmış ve çıkartılacak olan yönetmelik ve tüzük hükümlerine uyulacak ve olası tüm kaza ve risklerin mümkün olan en alt düzeye indirilmesi için gerekli önlemler alınacaktır. d.1. Makinelerinin Kullanımı Proje yerinde ortaya çıkabilecek olan kazaların başında inşaat ve işletme aşamasında iş makinesinin hareketinden kaynaklanabilecek kazalar gelmektedir. Bu kazalardaki risklerin en az düzeyde tutulabilmesi için makinelerin ehliyetli operatörler tarafından kullanılması ve çalışanların ve diğer personelin çalışma esnasında iş makinelerine yaklaşmaması sağlanacaktır. Bu konuda personele gerekli eğitimler verilecek ve uyarılar yapılacaktır. Herhangi bir arıza anında yalnızca eğitimli ve ilgili personelin müdahale etmesi sağlanacaktır. Ayrıca proje yerinde iş makinesinin hareketinden kaynaklanan bir trafik söz konusu olacaktır. Söz konusu trafik esnasında kaynaklanabilecek olası trafik kazalarını önlemek adına araç sürücünün trafik kurallarına ve hız limitlerine uymaları sağlanacaktır. Nakliye sırasında tarih ve sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren Trafik Kanunu kapsamında yayınlanan tarih ve sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren Karayolları Trafik Yönetmeliği hükümlerine uyulacaktır. d.2. Yangın Faaliyet sahasında, çıkabilecek herhangi bir yangına karşı yeterli sayıda yangın söndürme ekipmanı (kazma, kürek, balta, su kovası vs.) bulundurulacak olup ve İş yerlerinde Yangına Karşı Alınacak Güvenlik Tedbirleri ile ilgili madde hükümlerine uyulacaktır. Yangın çıkması durumunda olabilecek etkiler ve yapılacak görevler için tesis personeli eğitilecektir. Yangın olasılığı durumunda diğer yakın kuruluşlara haber verilecektir. d.3. Deprem Deprem sırasında ve sonrasında alınması gereken önlemler liste halinde asılacak olup aşağıda özetlenmiştir: 29

30 Deprem esnasında; İç mekânda iseniz, sağlam bir masa veya sıra altına girin. Pencere, kapı eşiği, ağır mobilya veya araçların uzağında durun. Bina sallanırken merdiveni kullanmayın. Dışarıda iseniz, açıklığa ilerleyin, bina ve enerji hatlarından uzaklaşın. Araba sürüyor iseniz, emniyetli bir yerde durun ancak dışarı çıkmayın. Köprü üzerinde, kavşakta veya tünelde durmayın. Mümkün olduğunca çabuk trafikten çıkın. Ağaç, elektrik lambaları, enerji hatları veya levhaların altında durmayın. Depremden sonra: Sakin kalmaya çalışın. Derhal amirinize haber verin. Tüm elemanları sayın, emniyette ve yaralanmamış olduklarından emin olun. Yaralıları bildirin. Kontrole çıkın. Bu aşamada öncelikler listesini izleyin. Yapısal hasarları denetleyin. Eğer emniyetli görünmüyor ise yanına yaklaşmayın. Denetleme ve kontrol tamamlandığında bulgularınızı derhal amirinize bildirin. Proje kapsamında olası bir iş kazası ihtimaline karşı tesis alanında en yakın sağlık ocağına ulaşmak için bir araç hazır bulundurulacaktır. Acil Müdahale Planı, koordinasyon öncelikleri verilmiştir. 30

31 Şekil- 5: Acil Müdahale Planı 31

32 2.Proje Yeri ve Etki Alanın Mevcut Çevresel Özellikleri: Proje alanı, Van İli, Tuşba İlçesi, Kalecik Köyü yakınlarında 1/ ölçekli K50-c4 paftasında, 17,110 m 2 lik alanda kurulacak olup 60 ton/saat kapasiteli olarak işletilmektedir. Alan Karayollarına ait hazine arazisi üzerinde yer almaktadır. Proje alanına en yakın yerleşim yeri olarak yaklaşık 1000 m. mesafede Kalecik Köyü yer almaktadır. Proje sahasının işaretlendiği 1/ ölçekli topoğrafik harita Ek de olarak verilmiştir. Ayrıca tüm birimlerin gösterildiği 1/1000 ölçekli Vaziyet Planıda Ek de verilmiştir. 2.a) Mevcut Arazi Kullanımı ve Kalitesi (tarım alanı, orman alanı, planlı alan, su yüzeyi ve benzeri) Plent alanı Van İli, Tuşba İlçesi, Kalecik Köyü mevkiinde yer almaktadır. Mülga Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğü Van İli Arazi Varlığı Rapor ve Haritasından (1996) yararlanılarak tespit edilmiş ve plent tesisinin bulunduğu alandaki ana toprak grubunu çıplak kaya ve molozlar oluşturmaktadır. Arazi kullanım sınıfı VIII olup şimdiki arazi kullanım şekli terkedilmiş (hali) arazidir. Arazinin topoğrafik eğimi derecedir. Çıplak Kaya ve Molozlar: Üzerinde toprak örtüsü bulunmayan, parçalanmamış veya kısmen parçalanmış sert kaya veya taşlarla kaplı sahalardır. Genellikle bitki örtüsünden yoksundur. Bazen arasında toprak bulunan kaya çatlaklarında veya topraklı küçük cephelerde yetişen çok seyrek orman ağaçları, çalı ve otlar bulunabilir. Tesis alanı ve yakın çevresine ait arazi varlığı haritası ve lejantı eklerdedir. (Ek-8) Tarımsal Yapı: Proje alanına yaklaşık 500 metre uzaklıkta buğday tarlaları bulunmaktadır.bu tarlalar ocağın güneybatısına düştüğünden ve buğday tarlaları hakim rüzgar yönünde olmadığından zarar görmeyecektir. Orman Alanı: Proje alanı özel mülkiyet olup kamulaştırılması için gerekli işlemlere başlanmıştır. Planlı Alan: Proje alanı içerisinde veya yakın çevresinde turistik amaçlı olarak kullanılan herhangi bir tesis ya da tarihi alan bulunmamaktadır. Su Yüzeyi: Ocağa yakın yer üstü su kaynağı bulunmamaktadır Servis Yolu:. Servis yolu mevcut olup köyün yaklaşık 1000 m solundan geçmektedir. Servis yolunun geçtiği güzergahta sonradan yapılan evler bulunmaktadır. Genellikle evlerin önüne duvarlar çekilmiştir. 32

33 2.b) EK -5 deki Duyarlı Yöreler Listesi Dikkate Alınarak Korunması Gereken Alanlar Ülkemiz Mevzuatı uyarınca korunması gerekli alanlar : a) 2873 sayılı Milli Parklar Kanunu 'nun 2. maddesinde tanımlanan ve bu Kanunu'nun 2 nci maddesinde tanımlanan ve bu Kanunun 3 üncü maddesi uyarınca belirlenen "Milli Parklar", "Tabiat Parkları", "Tabiat Anıtları" ve "Tabiatı Koruma Alanları" faaliyet alanı içerisinde bulunmamaktadır. b) 4915 sayılı Kara Avcılığı Kanunu uyarınca Orman Bakanlığı'nca belirlenen "Yaban Hayatı Koruma Alanları ve Yaban Hayvanı Yerleştirme Alanları" faaliyet alanı içerisinde bulunmamaktadır. c) 21/7/1983 tarihli ve 2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu nun 3 üncü maddesinin birinci fıkrasının "Tanımlar" başlıklı (a) bendinin 1, 2, 3 ve 5 inci alt bentlerinde "Kültür Varlıkları", "Tabiat Varlıkları", "Sit" ve "Koruma Alanı" olarak tanımlanan ve aynı kanun ile 17/6/1987 tarihli ve 3386 sayılı Kanunun (2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu nun Bazı Maddelerinin Değiştirilmesi ve Bu Kanuna Bazı Maddelerin Eklenmesi Hakkında Kanun) ilgili maddeleri uyarınca tespiti ve tescili yapılan alanlar faaliyet alanı içerisinde bulunmamaktadır. d) 1380 sayılı Su Ürünleri Kanunu kapsamında olan Su Ürünleri İstihsal ve Üreme Sahaları faaliyet alanı içerisinde bulunmamaktadır. e) 31/12/2004 tarih ve sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği 'nin 17, 18, 19 ve 20 nci maddelerinde tanımlanan alanlar faaliyet alanı içerisinde yer almamaktadır. f) 02/11/1986 tarih ve sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren Hava Kalitesinin Korunması Yönetmeliği'nin 49 uncu maddesinde tanımlanan "Hassas Kirlenme Bölgeleri " faaliyet alanı içerisinde yer almamaktadır. g) 2872 sayılı Çevre Kanunu'nun 9 uncu maddesi uyarınca Bakanlar Kurulu tarafından "Özel Çevre Koruma Bölgeleri" olarak tespit ve ilan edilen alanlar faaliyet alanı içerisinde yer almamaktadır. h) 2960 Sayılı Boğaziçi Kanunu 'na Göre Koruma Altına Alınan Alanlar faaliyet alanı içerisinde yer almamaktadır. i) 6831 sayılı Orman Kanunu gereğince orman alanı sayılan yerler faaliyet alanı içerisinde yer almamaktadır. j) 3621 sayılı Kıyı Kanunu gereğince yapı yasağı getirilen alanlar faaliyet alanı içerisinde yer almamaktadır. k) 3573 sayılı Zeytinciliğin Islahı ve Yabanilerinin Aşılattırılması Hakkında Kanun 'da belirtilen alanlar faaliyet alanı içerisinde yer almamaktadır. 33

34 l) 4342 sayılı Mera Kanunu'nda belirtilen alanlar faaliyet alanı içerisinde yer almamaktadır. m) 17/05/2005 tarih ve sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren Sulak Alanların Korunması Yönetmeliği' nde belirtilen alanlar faaliyet alanı içerisinde yer almamaktadır. Ülkemizin taraf olduğu uluslararası sözleşmeler uyarınca korunması gerekli alanlar: a) 20/02/1984 tarih ve sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren "Avrupa'nın Yaban Hayatı ve Yaşama Ortamlarını Koruma Sözleşmesi" (BERN Sözleşmesi) uyarınca koruma altına alınmış alanlardan "Önemli Deniz Kaplumbağası Üreme Alanları"nda belirtilen I. ve II. Koruma Bölgeleri, "Akdeniz Foku Yaşama ve Üreme Alanları" faaliyet alanı içerisinde yer almamaktadır. b) 12/06/1981 tarih ve sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren "Akdeniz'in Kirlenmeye Karşı Korunması Sözleşmesi" (Barcelona Sözleşmesi) uyarınca koruma altına alınan alanlar faaliyet alanı içerisinde yer almamaktadır. i. Proje alanı ve çevresinde 23/10/1988 tarih ve sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren "Akdeniz de Özel Koruma Alanlarına İlişkin Protokol" gereği ülkemizde "Özel Koruma Alanı" olarak belirlenmiş alanlar, faaliyet alanı içerisinde yer almamaktadır. ii. Proje alanı ve çevresinde 13/09/1985 tarihli Cenova Bildirgesi gereği seçilmiş ve Birleşmiş Milletler Çevre Programı tarafından yayımlanmış olan "Akdeniz'de Ortak Öneme Sahip 100 Kıyısal Tarihi Sit" listesinde yer alan alanlar, faaliyet alanı içerisinde yer almamaktadır. iii. Proje alanı ve çevresinde Cenova Bildirgesi'nin 17 nci maddesinde yer alan "Akdeniz'e Has Nesli Tehlikede Olan Deniz Türlerinin" yaşama ve beslenme ortamı olan kıyısal alanlar, faaliyet alanı içerisinde yer almamaktadır. c) 14/02/1983 tarih ve sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren "Dünya Kültür ve Tabiat Mirasının Korunması Sözleşmesi "nin 1 ve 2 nci maddeleri gereğince Kültür Bakanlığı tarafından "Kültürel Miras" ve "Doğal Miras" statüsü ile koruma altına alınan kültürel, tarihi ve doğal alanlar faaliyet alanı içerisinde yer almamaktadır. ç) 17/05/1994 tarih ve sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren "Özellikle Su Kuşları Yaşama Ortamı Olarak Uluslararası Öneme Sahip Sulak Alanların Korunması Sözleşmesi" (RAMSAR Sözleşmesi) uyarınca koruma altına alınmış alanlar; faaliyet alanı içerisinde yer almamaktadır. d) 27/7/2003 tarihli ve sayılı Resmî Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Avrupa Peyzaj Sözleşmesi faaliyet alanı içerisinde yer almamaktadır. 34

35 Korunması gereken alanlar: a) Onaylı çevre düzeni planlarında, mevcut özellikleri korunacak alan olarak tespit edilen ve yapılaşma yasağı getirilen alanlar (Tabii karakteri korunacak alan, biogenetik rezerv alanları, jeotermal alanlar v.b.) faaliyet alanı içerisinde yer almamaktadır. b) Tarım Alanları: Tarımsal kalkınma alanları, sulanan, sulanması mümkün ve arazi kullanma kabiliyet sınıfları I, II, III ve IV olan alanlar, yağışa bağlı tarımda kullanılan I. ve II. sınıf ile özel mahsul plantasyon alanlarının tamamı faaliyet alanı içerisinde yer almamaktadır. c) Sulak Alanlar: Doğal veya yapay, devamlı veya geçici, suları durgun veya akıntılı, tatlı, acı veya tuzlu, denizlerin gel-git hareketlerinin çekilme devresinde derinliği 6 metreyi geçmeyen sular, bataklık sazlık ve turbalıklar ile bu alanların kıyı kenar çizgisinden itibaren kara tarafına doğru ekolojik açıdan sulak alan kalan yerler faaliyet alanı içerisinde yer almamaktadır. ç) Göller, akarsular, yeraltı suyu işletme sahaları faaliyet alanı içerisinde yer almamaktadır. d) Bilimsel araştırmalar için önem taşıyan ve/veya nesli tehlikeye düşmüş veya düşebilir türler ve ülkemiz için endemik olan türlerin yaşama ortamı olan alanlar, biyosfer rezervi, biyotoplar, biyogenetik rezerv alanları, benzersiz özelliklerdeki jeolojik ve jeomorfolojik oluşumların bulunduğu alanları faaliyet alanı içerisinde yer almamaktadır. FLORA Arazi çalışması sırasında toplanan bitki türleri Davis in Flora of Turkey and East Aegean Islands/1-11 ( ) adlı eserinden yararlanılarak teşhis edilmiş ve daha önceki yıllarda yapılan arazi çalışmalarından ve literatür bilgilerinden faydalanılmıştır. Ayrıca flora türlerinin TÜBİTAK ın Türkiye Bitkileri Veri Tabanı olarak hazırlanan (TUBİVES) içerisinde de taraması yapılmış ve flora tablosu bu verilere göre düzenlenmiştir. Proje için seçilen çalışma alanı ve çevresinde yapılan flora çalışmalarında, alanda bulunan ve bulunabileceği tespit edilen türler aşağıda verilmiştir. Tablo X. Proje için seçilen çalışma alanı ve çevresindeki flora türleri Familya adı Latince Adı Türkçe Adı RDB End. Apiaceae Eryngium billardieri Boğa dikeni - - Ferula haussknechtii Çakşır otu - - Prangos pabularia Heliz - - Asteraceae Artemisia splendens Yavşan otu - - Centaurea karduchorum Peygamber çiçeği - - Centaurea rhizantha Peygamber çiçeği - - Cirsium macrobotrys Köygöçüren - - Crepis sahendii Kokar ot - - Helichrysum arenarium Ölmez çiçek - - Boraginaceae Anchusa leptophylla Sığırdili

36 Myosotis alpestris Boncuk otu - - Nonea macrantha Onosma armenum Emzik otu - - Brassicaceae Alyssum sulphureum Kevke - - Caryophyllaceae Gpysophila baytopiorum Çöven - - Cyperaceae Carex kurdica Dioscoreaceae Tamus communis Sarmaşık - - Dipsacaceae Scabiosa rotata Uyuz otu - - Euphorbiaceae Astragalus angustifolia Geven - - Fabaceae Ononis spinosa Kayışkıran - - Graminae Avena sterilis Yabani yulaf - - Bromus tomentellus Poa pratensis Lamiaceae Marribium globosum Köpek otu - - Nepeta trachonitica Pisik otu - - Liliaceae Allium armenum Ornithogalum narbonense Akyıldız Orobranchaceae Orobranche bungeana Canavar otu Plantaginaceae Plantago lanceolata Yılan otu Plumbaginacea Acantholimon calvertii Kirpi dikeni Rubiaceae Cruciata taurica - Rutaceae Haplophyllum ptilostylum - Scrophulariaceae Verbascum kotschyi Sığırkuyruğu Urticaceae Parietaria judaica Yapışkan otu Valerianaceae Valeriana dioscorides Kedi otu Arazi ve literatür çalışmalarına dayanılarak yazılan flora türleri arasında; endemik, nadir, nesli tehlikede veya Bern Sözleşmesi Ek-1 e göre koruma altına alınması gereken bir bitki türü bulunmamaktadır. Bu yüzden listede yer alan türler herhangi bir tehdit altında olmayıp faaliyetten zarar görmeleri, nesillerinin tehlikeye girmesi gibi bir durum söz konusu değildir. Endemik bitki türlerinin belirlenmesinde Ekim, T. ve arkadaşları (2000) tarafından hazırlanan Türkiye Bitkileri Kırmızı Kitabı adlı yayından yararlanılmıştır. Bu yayında da 1994 IUCN Red Data Book (RDB) kategorileri kullanılmıştır IUCN (International Union for Conservation of Nature and Natural Resources:Doğa ve Doğal Kaynakların Korunması için Uluslararası Birlik) Tehlike Kategorileri (Red Data Book) ve anlamları aşağıda verilmiştir. EX: Tükenmiş EW: Doğada Tükenmiş CR: Çok Tehlikede EN: Tehlikede 36

37 VU: Zarar Görebilir DD: Veri Yetersiz NE: Değerlendirilemeyen LR: Az Tehdit Altında; Gelecekte durumlarına göre tehdit açısından sıralanabilecek 3 alt kategorisi vardır. 1) cd- Conservation Dependent (Koruma Önlemi Gerektiren): 5 yıl içerisinde yukarıdaki kategorilerden birisine girebilecek taksonlar bu gruptadır. 2) nt- Near Threatened (Tehdit Altına Girebilir): Bir önceki kategoriye konamayan ancak VU kategorisine konmaya yakın aday olan bitki türleri bu grupta yer alır. 3) Ic- Least Concern (En Az Endişe Verici): Herhangi bir koruma gerektirmeyen ve tehdit altında olmayan bitki türleri bu kategoride yer alır. FAUNA Proje alanı ve çevresinde yaşayan veya yaşaması muhtemel fauna türlerinin saptanması amacıyla yapılan arazi çalışmasının yanı sıra geniş bir literatür çalışması yapılmış ve yöre halkının duyumlarından yararlanılmıştır. Memeliler: Çalışma alanı ve çevresinde 17 tane memeli türünün bulunabileceği belirlenmiştir. Bunlar Türkiye de oldukça bol ve yaygın olup, herhangi bir tehdit altında değildirler. Bu türlerden 4 tanesi Bern Ek-2, 6 tanesi Bern Ek-3 listesinde bulunmaktadır. Ayrıca, Orman ve Su İşleri Bakanlığınca Belirlenen Av ve Yaban Hayvanları Tür Listeleri Kararı na göre 8 tane memeli türü Ek-3 listesinde bulunmaktadır Av Dönemi Merkez Av Komisyonu Karar larına göre de 1 tane memeli türü Ek-1, 2 tane memeli türü Ek-2 listesinde bulunmaktadır. Tablo X. Proje için seçilen çalışma alanı ve çevresindeki memeli türleri Familya adı Latince Adı Türkçe Adı RDB Bern AYK MAK Canidae Canis lupus Kurt O II III - Vulpes vulpes Tilki K - I/II II Cricetidae Mesocricetus Avurtlak nt - - III auratus Chionomys nivalis Fare O III III - Microtus guentheri Tarla faresi - - I - Erinaceidae Erinaceus concolor Kirpi nt III III - Hystricidae Hystrix indica Oklu kirpi R II III - Leporidae Lepus europaeus Yabani tavşan O III II II Muridae Apodemus Kaya Faresi nt - - I mystacinus Arvicola amphibius Su sıçanı O II III - Meriones tristrami Anadolu çölsıçanı - - III - Rattus rattus Siyah sıçan Apodemus Kayalık Faresi O II - I sylvaticus tauricus Mus musculus Ev faresi Mustelidae Mustela navilis Gelincik nt III I/II I 37

38 Soricidae Crocidura Beyazdişli Böcekçil nt III - III leucodon Spalacidae Spalax ehrenbergi Körfare nt III I - Kuşlar: Çalışma alanı ve çevresinde 21 tane kuş türünün bulunabileceği belirlenmiş olup, bunlardan 12 tanesi de Bern Ek-2, 6 tanesi Bern Ek-3 listesinde bulunmaktadır. Ayrıca, Orman ve Su İşleri Bakanlığınca Belirlenen Av ve Yaban Hayvanları Tür Listeleri Kararı na göre 12 kuş türü de Ek-3 listesinde bulunmaktadır. "Türkiye Kuşları Kırmızı Listesi" (KİZİROĞLU, 2008) kitabına göre 1. risk altı kategorilerinde yer alan tür yoktur Av Dönemi Merkez Av Komisyonu Karar larına göre de, 3 tane memeli türü Ek-1 ve 6 tane memeli türü Ek-2 listesinde bulunmaktadır. Tablo X. Proje için seçilen çalışma alanı ve çevresindeki kuş türleri Familya adı Latince Adı Türkçe Adı RDB Bern AYK MAK Acciptridae Milvus migrans Kara çaylak A.3 II III - Accipiter nisus Doğu atmacası A.3 II III - Alaudidae Alauda arvensis Tarla kuşu A.4 III I/II I Anatidae Anas platyrhynchos Yeşilbaş ördek A.5 III I/II II Apodidae Apus apus Ebabil A.3.1 II III - Charadriidae Charadrius hiaticula Halkalı yağmurcun B.3 II III - Ciconiidae Ciconia ciconia Beyaz leylek A.3.1 II III - Columbidae Columba livia Kaya Güvercini A.5 III I/II II Columba palumbus Tahtalı A.4 III I/II II Corvidae Corvus corax Karga A.5 III I/II I Pica pica Saksağan A.5 - I/II II Falconidae Falco naumanni Küçük kerkenez A.2 II III - Falco tinnunculus Kerkenez A.2 II III - Fringillidae Carduelis carduelis Saka A.3.1 II III - Meropidae Merops apiaster Arı kuşu A.3.1 II III - Motacillidae Motacilla alba Kuyruksallayan A.3.1 II III - Otididae Otis terda Büyük toy A.2 II III - Passeridae Passer domesticus Ev serçesi A.5 - I/II II Phasianidae Coturnix coturnix Bıldırcın A.3 III I/II II Sternidae Sterna nilotica Gülen sumru A.4 II III - Sturnidae Sturnus vulgaris Sığırcık A.5 - I/II I İki Yaşamlılar ve Sürüngenler: Çalışma alanı ve çevresinde 15 tane sürüngen ve iki yaşamlı türünün bulunabileceği belirlenmiş olup, Türkiye de oldukça bol ve yaygın olup, herhangi bir tehdit altında değildirler. Bu türlerden 8 tanesi Bern Ek-2, 7 tanesi de Bern Ek-3 ve 1 tanesi de Bern Ek-4 listesinde bulunmaktadır. Ayrıca, Orman ve Su İşleri Bakanlığınca Belirlenen Av ve Yaban Hayvanları Tür Listeleri Kararı na göre; türlerin 13 tanesi Ek-3 listesinde bulunmaktadır. 38

39 Tablo X. Proje için seçilen çalışma alanı ve çevresindeki iki yaşamlı ve sürüngen türleri Familya Adı Latince Adı Türkçe Adı RDB Bern AYK Bufonidae Bufo bufo Siğilli kurbağa nt III - Bufo viridis Gece kurbağası nt II - Boidae Eryx jaculus Mahmuzlu yılan nt III III Agamidae Stellagama stellio Dikenli keler nt II III Colubridae Dolichophis jugularis Karayılan nt II III Pseudocyclophis İran yılanı nt III III persicus Eirenis modestus Uysal yılan nt II III Emydidae Mauremys caspica Çizgili kaplumbağa nt II III Gekkonidae Mediodactylus kotschyi İnce parmaklı keler nt II III Lacertidae Apathya cappadocica Kapadokya nt III III kertenkelesi Ophisops elegans Tarla kertenkelesi nt II III Scincidae Eumeces schneideri Sarı kertenkele nt III III Trachylepis vittata Şeritli kertenkele nt III III Testudinidae Testudo graeca Tosbağa nt II III Typhlopidae Typhlops vermicularis Köryılan nt III III Prof. Dr. Ali Demirsoy a (1996) Göre Red Data Book (RDB) Kategorileri: E= Tehlikede (endangered): İlgili taksonun (tür ya da alttür) soyu tükenme tehlikesiyle karşı karşıya ; soyun tükenmesine neden olan etkenler sürmektedir. Ex= Soyu tükenmiş (extinct): Takson doğada yok olmuştur veya yinelenebilecek sayının altına düşmüştür. Ancak koruma altında soyunu devam ettirmektedir. I= Bilinmiyor (in determinate): Taksonun durumu bilinmiyor. K= Yetersiz bilinenler (insufficient) : Bilgi yetersizliğinden ötürü taksonun durumu belirsiz Nt= Henüz takson tehlike altında değil O= Takson tehlike dışı (out of danger): Daha önce tehlike altında iken, alınan koruma önlemleri ile kurtarılmış. R= Nadir (rare): Küçük populasyonlar halinde bulunan, şu anda tehlikede olmayan, ancak gerekli koruma önlemleri alınmazsa V kategorisine girmeye aday taksonlar. V= Zarar görebilir (vulnerable): Soyu hızla tükenen ve önlem alınmazsa yakın gelecekte yok olma riski yüksek taksonlar. AYK (19 Nisan 2014 tarih ve sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Orman ve Su İşleri Bakanlığınca Belirlenen Av ve Yaban Hayvanları Tür Listeleri Kararı): (I) ile gösterilen türler Bakanlıkça belirlenen yaban hayvanları türleridir. (II) ile gösterilen türler Bakanlıkça belirlenen av hayvanları türleridir. 39

40 (III) ile gösterilen türler Bakanlıkça koruma altına alınan yaban hayvanları türleridir. MAK (Milli Parklar Av-Yaban Hayatı Merkez Av Komisyonu Kararı): (I) ile gösterilen türler Merkez Av Komisyonunca koruma altına alınan av hayvanları türleridir. (II) ile gösterilen türler MAK tarafından avına belli sürelerde izin verilen av hayvanları türlerdir. Bern Sözleşmesinin eklerinden ikisi altında fauna türleri koruma altına alınmışlardır. Bunlar; Ek-II :Kesin olarak koruma altına alınan fauna türleri a-her türlü kasıtlı yakalama ve alıkoyma, kasıtlı öldürme şekilleri, b-üreme veya dinlenme yerlerine kasıtlı olarak zarar vermek veya buraları tahrip etmek, c-yabani faunayı bu sözleşmenin amacına ters düşecek şekilde özellikle üreme, gelişme ve kış uykusu dönemlerinde kasıtlı olarak rahatsız etmek, d-yabani çevreden yumurta toplamak veya kasten tahrip etmek veya boş dahi olsa bu yumurtaları alıkoymak, e-fauna türlerinin canlı veya cansız olarak elde bulundurulması ve iç ticareti yasaktır. Ek-III: Korunan fauna türleri a-yabani faunayı yeterli populasyon düzeylerine ulaştırmak amacıyla uygun durumlarda geçici veya bölgesel yasaklama. Kapalı av mevsimleri ve diğer ulusal esaslar (Merkez av komisyon kararları) "Türkiye Kuşları Kırmızı Listesi" (KİZİROĞLU, 2008) adlı kitapta verilen "Red Data Book" kategorilerine göre tehlike altındaki kuş türlerinin tehlike dereceleri şu şekilde sınıflandırılmıştır: A.1: Şüpheye yer bırakmayacak şekilde yok olan ve artık doğal yaşamda görülmeyen türler. A.1.1: Doğal yaşam ortamında populasyonları tükenmiş; ancak volier, kafes ve diğer yapay koşullarda yaşamını sürdüren evcilleşmiş türler. A.1.2: Tüm Türkiye deki birey sayısı 1 birey-10 çift arasında olan türler. A.2: Birey sayısı çift altında kalan ve önemli ölçüde tükenme tehdidi altında olan türler. A.3: Birey sayısı çift arasında kalan, tükenebilecek duyarlılıkta olup vahşi yaşamda soyu tükenme riski yüksek türler. A.3.1: Birey sayısı çift arasında kalan, gözlendikleri bölgelerde sayıları eski kayıtlara göre azalma olan türler. A.4: Birey sayısı çift arasında kalan, gözlendikleri bölgelerde populasyonlarında lokal bir azalma olan türler. A.5: Gözlenen populasyonlarında henüz azalma ve tükenme tehdidi olmayan türler. A.6: Yeterince araştırılmamış ve haklarında sağlıklı veri olmayan türler. A.7: Haklarında değerlendirme yapılması olanaklı olmayan türler. B.1: Soyu tükenen olarak değerlendirilen, ancak Türkiye de örneği olmayan türler. 40

41 B.1.1: Türkiye yi kışlak/geçit bölgesi olarak kullanan, doğal populasyonu tükenmiş olup, ancak volier, kafes ve diğer yapay koşullarda yaşamını sürdüren evcilleşmiş türler. B.1.2: Nüfusları Türkiye genelinde çok azalmıs olup, izlendikleri bölgelerde 1 birey- 10 çift (1-20 birey) ile temsil edilen türler. B.2: Birey sayısı çift altında kalan ve önemli ölçüde tükenme tehdidi altında olan türler. B.3: Birey sayısı çift arasında kalan, tükenebilecek duyarlılıkta olup vahşi yaşamda soyu tükenme riski yüksek türler. B.3.1: Birey sayısı çift arasında kalan, gözlendikleri bölgelerde sayıları eski kayıtlara göre azalma olan türler. B.4: Birey sayısı çift arasında kalan, gözlendikleri bölgelerde populasyonlarında mevzii bir azalma olan türler. B.5: Gözlenen populasyonlarında henüz azalma ve tükenme tehdidi olmayan türler. B.6: Az araştırılmış ve yeterince kaydı veri olmayan türler. B.7: Haklarında değerlendirme yapılması olanaklı olmayan türler. Çalışma alanı ve çevresinde bulunan ve bulunması muhtemel, yukarıda da belirtilen flora ve fauna türlerinden; Tablo X. de flora türleri, Tablo X. da memeli türleri, Tablo X. de kuş türleri ve Tablo X. de iki yaşamlı ve sürüngen türleri verilmiş olup; ilgili tablolarda her türün IUCN (ERL) kategorisi, Red Data Book kategorisi, Orman ve Su İşleri Bakanlığınca Belirlenen Av ve Yaban Hayvanları Tür Listeleri Kararı (AYK), Milli Parklar Av-Yaban Hayatı Merkez Av Komisyonu Kararı (MAK) ve Bern Sözleşmesi Ek listelerinin hangilerinde yer aldığı belirtilmiştir. Bu bağlamda, arazinin hazırlanması, inşaat ve işletme aşamalarında yapılacak çalışmalar sırasında flora ve fauna türleri üzerine olabilecek olan bütün olumsuz etkilere karşı söz konusu kategori, yönetmelik ve sözleşme hükümlerine uyulacaktır. Jeoloji ve Depremsellik Van Gölü Havzası nda Paleozoyik- Güncel zaman aralığında oluşmuş kayatoplulukları ve alüvyon sedimanları yüzlek vermektedir. Genel olarak havzanın güneyinde Bitlis Masifi ne ait metamorfik kayaçlar, batısı ve kuzeyinde genç Nemrut ve Süphan ın ürünleri olan volkanik ve volkanoklastik kayaçlar, doğusunda ise Yüksekova Karmaşığı na ait volkanik kayaçlar ve ofiyolit bileşenleri, genç güncel akarsu ve gölsel kırıntılar ile karbonatlar yüzeylenmektedir. Van Gölü nü güneyden sınırlayan Bitlis Masifi, günümüze kadar değişik araştırıcılar araştırıcılar tarafından incelenmiştir. (Ketin, 1947; Ternek, 1953; Göncüoğlu ve Turhan,1984; Helvacı ve Griffin, 1984; Yılmaz vd. 1981, 1993, 1998; Ustaömer vd., 2009; Oberhänsli vd.2010). Masif içinde eski okyanus tabanına ait ofiyolitler ile değişik metamorfik fasiyesleri içeren kayaç toplulukları da yer almaktadır. (Yılmaz vd. 1981). Havzanın doğusunda çok geniş bir alanda yüzeylenen Yüksekova Karmaşığı na ait ofiyolitik melanj (Yılmaz vd., 1993; Parlak vd., 2000, 2001) bileşenleri ile Paleosen ekadar çıkan fliş fasiyesinin kırıntılı kayaçları genel olarak Üst Kretase Paleosenaralığında yaşlandırılmaktadır. Taban ve tavan ilişkisi tektonik olan bu kayaçlar yer yer Pliyosen Pleyistosen yaşlı karasal kırıntılılar tarafından açısal diskordansla örtülmektedir. Havzada iki grup Senozoyik birimleri yüzeylenir: havzanın batı ve kuzeykesimlerini hemen hemen tümüyle kaplayan karasal volkanik kayaçlar, ve havzanındoğusunda yer yer 41

42 yüzlek veren Eosen ve Miyosen yaşlı denizel kırıntılı ve karbonatserileri ile Neojen yaşlı gölsel ve karasal kırıntılılardır. Doğu Anadolu da kıta-kıta çarpışmasına ilişkin sıkışma tektoniğine bağlı olarakgelişen volkanik aktivite Geç Miyosen döneminde başlamış ve tarihsel süreç içerisindeneredeyse hiç kesilmeden günümüze kadar sürmüştür (Güner, 1984; Yılmaz, 1990; Aydarvd., 2003; Karaoğlu vd., 2005; Ersoy vd., 2006; Özdemir vd., 2006, 2011). Tatvan danbaşlayarak KD ya doğru Ahlat, Adilcevaz, Erciş, Muradiye hattı boyunca yer alan Nemrut,Süphan, Tendürek ve Ağrı Dağları gerek kendi içinde gerekse mekansal olarak ardalanan farklı volkanik ve volkanoklastik ürünler vermişlerdir. Nemrut dolayında bazaltik lav ve piroklastikleri ağırlıklı litolojileri oluştururlar.bunların yanı sıra yer yer andezitik kayaçlar ile tüfitler ve bolca ignimbrit genel ürünleri oluşturmaktadır (Karaoğlu vd., 2005). Süphan Dağı ise daha çok riyolitik bileşimli ürünlervermiştir. Lav ve piroklastik ürünler volkanı her yönden kuşatır. Eteklerinde bol miktardapomza gelişmiştir (Özdemir vd., 2011). Havzanın doğusunda Senozoyik in tabanında Geç Paleosen yaşlı Toprakkale Formasyonu bulunmaktadır. Bu formasyon sarı bej renkli fosilli kireçtaşlarından oluşmaktadır. Formasyon Erken Orta Eosen yaşlı Tekmal Formasyonu tarafından üzerlenmektedir. Bu formasyon, genel olarak şarabi renkli kireçtaşı çamurtaşı ile açıkyeşil gri renkli kiltaşı silttaşı türü litolojilerden oluşmaktadır. Kolsatan Köyü güneyi vedereüstü köyü KB kesimlerinde yüzleklerine rastlanır. Orta Eosen - Erken Miyosendöneminde havzanın GD kesimlerinde kumtaşı çamurtaşı ardalanmalı bir seri çökelmiştir. Bu kırıntılı seri Kırkgeçit Formasyonu olarak adlandırılmaktadır (Aksoy, 1988). Geç Eosen Oligosen yaşlı Dirbi karışığı, genel olarak gabro, serpantinit, kuvarsit, kireçtaşı gibi çeşitli kayaç bloklarından oluşmaktadır. Bu karmaşık daha çok Van ilmerkezinin kuzey kesimlerinde geniş yüzlekler vermektedir. Geç Oligosen ErkenMiyosen yaşlı denizel Van Formasyonu ise genel olarak ince orta katmanlı kiltaşıkumtaşı-çakıltaşı ardalanmasından oluşmaktadır. (Sağlam, 2003). Van Gölü Havzası nın doğusunda en geniş yayılıma sahip olan birim Neotetis in güney kolundaki son ürünler olarak bilinir. Erken Miyosen de doğuda Van Formasyonu çökelirken havzanın KB kesimlerinde sarımsı beyaz beyaz renkli, kalın çok kalın katmanlı, bol fosilli kireçtaşları çökelmiştir. Bu kireçtaşları Adilcevaz Kireçtaşı olarak adlandırılmakta ve Adilcevaz ilçesi batı-kuzeybatı kesimleri ile Erciş dolayında geniş yüzlekler vermektedir. Orta Miyosen de çökelen ve genel olarak kötü tutturulmuş çok bileşenli çakıltaşlarından oluşan Aktaş Formasyonu havzanın KB kesimlerinde küçük yüzlekler sunar. Aynı kesimlerde yüzeylenen bir diğer birim ise Geç Miyosen yaşlı Yağlık Bazaltı dır. Bölgede, Pliyosen den itibaren karasal-gölsel koşullar hakim olurken buna uygun olarak akarsu, delta çökelleri oluşmaya başlar. Geç Pliyosen yaşlı Beyüzümü Formasyonu, Bardakçı Köyü kuzeyinde geniş alanlarda yüzeylenmektedir. Bu formasyon genel olarak beyaz renkli, çakıllı, yer yer bol fosilli kireçtaşı ndan oluşmaktadır. Ancak aynı dönemde havzanın KB kesiminde etkin volkanizma ürünü olarak Arın Köyü dolayında pomzalı tüfitlerden oluşan Erdinç çayırı Formasyonu oluşmaktadır. Bu kesimdeki volkanizma Orta Pleyistosen e kadar devam etmiş ve değişik volkanik volkan oklastik ürünler vermiştir. Aynı süreç içinde havzanın doğu kesiminde de bazalt türü kayaçlar veçakıltaşı oluşmakta, GD kesimlerde ise büyük traverten gelişimini (Edremit Traverteni)sürdürmektedir. Yaşının en az yıl en fazla yıl olduğu belirtilen (Acarlar vd.,1991) travertenlerin Pleyistosen 42

43 volkanizmasına bağıntılı gelişen çözülmüş karbonatlarca zengin suların yüzeye çıkmasıyla oluştuğu düşünülmektedir (Degens vd., 1978). Van Gölündeki su seviyesinin son buzul dönemi sonrası (Geç Pleyistosen) yükselimi ve çekilmesi süreci ile bu sürenin hemen öncesinde ve sonrasında bu sürece bağlı oluşan çökeller, Üst Pleyistosen oluşukları kapsamında değerlendirildiler. Bunlar eski gölçökelleri, eski göl-akarsu çökelleri ve eski yelpaze çökelleridir. Üst Pleyistosen oluşukları daha yaşlı birimleri uyumsuz olarak örter (Özkaymak, 2003). Pomza arakatkılı gölçökelleri, marn, kumtaşı ve kiltaşı ardalanmasından, akarsu çökelleri ise pekişmemiş kumlu-çakıllı ve killisiltli düzeylerden oluşur. Kumlu-çakıllı düzeyler ve taşkın ovası çökelleri Alabayır (Everek, Bizinok) düzlüğü nde, Van-Edremit karayolu çevresinde gözlenir. Bunlar eski kıyı ve eski göl tabanı çökelleri ile bunlara karışan akarsu çökellerini içerirler. Van Gölündeki su seviyesi yükselip, göl karaya doğru ilerlerken gölsel birimler çökelmiş; su seviyesinin düşmesiyle göl geri çekilmiş, açığa çıkan ve gölsel birimlerle kaplı alanlarda ise akarsu çökelleri gölç ökellerinin üzerine birikmişlerdir. Göl seviyesindeki yükselme ve düşmenin tekrarlanmasına bağlı olarak göl ve akarsu çökelleri iç içe gelişmişler, öyle ki kimi alanlarda bu birimler ayırt edilemeyecek kadar karışmışlardır. (Özkaymak, 2003). Holosen çökelleri, yamaç döküntüsü, yelpaze çökelleri, göl ve akarsu çökellerini kapsar. Göl akarsu çökelleri Van Gölü çevresinde az eğimli veya yataya yakın konumlu, az pekişmiş veya pekişmemiş çakıl, kum, kil, volkaniktüf ve pomza ara katkılı gölsel çökellerdir (Özkaymak, 2003). Bu çökeller delta, fan delta ve çoğunlukla göl kıyı ortamını temsil eden tortul oluşuklarını kapsar. Göl kenarından karaya doğru bu birimler akarsu ortamı çökelleri ile geçişlidir. Delta çökelleri ince taneli sedimanlardan, fan delta çökelleri ise ince kum-silt-kil ve yer yer çakıl kumboyu malzemelerden oluşur. Göl kıyısı oluşukları koylar ile kumsal alanlarında ve göl akıntılarına bağlı olarak gelişen spitler, geçici lagünler, kıyı bataklıkları ve kıyı gerisi gölcüklerde çökelirler. Genç göl çökelleri bölgede bulunan daha yaşlı birimleri uyumsuz olarak örter. Çoğunlukla, sarımsı bej ve grimsi kahverengi renklerde olan bu birim, ince vekaba kırıntılı ardalanmalar şeklinde gözlenir. Bazı seviyelerinde gastropod kavkıları, biyoturbasyon yapıları, bitki ve hayvanfosilleri içermektedir. Bu çökeller içerisinde çapraz laminalanmalara ve yatay laminalanmalara sıkça rastlanmaktadır (Özkaymak, 2003). 43

44 Şekil 6: Çalışma Alanı Stratigrafik Kesiti 44

45 Volkanik Kayaçlar ve Volkanizma Van ili ve çevresinde, özellikle Çaldıran-Muradiye-Erciş civarında geniş alanlar kaplayan genç volkanitler görülmektedir. Bu volkanitler üst Miyosende başlayıp günümüze kadar devam etmiştir. Bunların başlıcaları; Pirreşit, Esrük, Tendürek Dağı, Aladağlardır. a) Üst Miyosen-Pliyosen Volkanizması: Aladağlar: Van Gölü kuzeyinde yer alıp volkanit materyalleri Muradiye Çaldıran'a kadar uzanır. Geniş yayılımlı, Aladağlar da yaklaşık 15 km çapında bir ana merkez ve çok sayıda ikincil çıkış merkezi vardır. Aladağların alt düzeylerine tüf ve marnlar mevcut olupbu seviyede balık ve yaprak fosilleri bulunmuştur. Erciş ilçesi Zilan mevkiinde ise bu birimiçinde kömürlere rastlanılmıştır. Volkanizma kalkalkalen türdendir. Pirreşit Dağı: Van Gölü kuzeydoğusunda yer alan Pirreşit Dağı, doğu-batı yönlü uzanım gösterir. Batıda Muradiye, kuzeyde Çaldıran havzaları île sınırlanmaktadır. Zirvesinde bir krater gölü mevcuttur. Dağın malzemeleri dasit ve andezit' dir. Pirreşit yanardağının ana konisinden ürünler (dasit, andezit) çıktıktan sonra ikincil çıkış yerleri oluşmuştur. b) Pliyosen Volkanizması: Esrük Dağı: Van Gölünün kuzeyinde yer alır. Yanardağın doğusunda Muradiye kuzeydoğusunda Çaldıran düzlüğü yer alır. Yanardağın malzemeleri andezitler, tüfler,baza, aglomera, diyatomit, çakıltaşıdır. c) Kuvaterner Volkanizması: Tendürek Dağı: Tendürek Dağı, 3533 m yükseklikte olup, Büyük Tendürek Dağı ve Küçük Tendürek Dağı adı altında ikiz koni ve krateri ile belirgindir. Bu kraterin kenarında 1-2 m büyüklükte çeşitli çukurlardan su buharı çıkmaktadır. Bol miktarda kükürt birikimi meydana gelmektedir. Tendürek dağının güneyinde yer alan Çaldıran İlçe merkezinde yer yer zeminden CO2 gazı çıkmaktadır. Tendürek bazaltları, Van İli ve çevresinin en genç bazaltlarıdır. Metamorfızma ve Mağmatizma Mağmatizma: Van İli ve çevresinde magmatik etkinlikler Erciş İlçesi-Zilan vadisi boyuncauzanırlar. Granodiorit: Aynı zamanda kuvarsdiorit olarak da tanımlanabilen plütonik kütle Zilan vadisi-şorköy civarında yüzlek verir, Bu birimin yaşının Senozoyik basında oluştuğu düşünülmektedir. Metamorfizma: Metamorfık kayaçlar Özalp, Çatak İlçeleri dolaylarında küçük mostralar halinde görülürler. Yöredeki metamorfîk kayaçlann metamorfızma derecesi genelde birbirine yakındır. Başkalaşım mineralleri olarak kuvars, albit, muskovit, kalsit, tremolit, aktinolit, klorit, serişi epidot, biotit mineralleri bulunur. Belirtilen bu metamorfızma mineralleri düşük derece metamorfızmayı gösterir. Metamorfizma fasiyesi açısından Barrow tipi Yeşilşist Fasiyesine girer. Metamorfızma yasma ilişkin çeşitli görüşler mevcuttur. Şengün(1983) İlk evreyi olasılıkla PreKambriyen, ikinci evreyide Alpin metamorfizma olarakyılmaz v.d. (1981) Gevaş dolayındaki metamorfizmayı ofiolit yerleşimine bağlarlar. 45

46 Depremsellik Van ili ve çevresi, T.C Bayındırlık ve İskân Bakanlığı Afet İşleri Genel Müdürlüğü Deprem Araştırma Dairesi nin 1996 yılında hazırladığı Türkiye Deprem Bölgeleri Haritasına göre 1.ve 2. Derece Deprem Bölgeleri içerisinde yer almaktadır. Kalecik Asfalt Plent Tesisi 2. derece deprem bölgesi içerisinde yer almakta olup, T.C Bayındırlık ve Iskan Bakanlığı Afet İşleri Genel Müdürlüğü nün hazırladığı DepremBölgeleri Haritası ile Afet Bölgelerinde Yapılacak Yapılar Hakkında Yönetmelik çerçevesinde proje alanını da kapsayan 2. Derece deprem bölgesinde, Etkin Yer İvmesi Katsayısı A0=0.30 g, yarma ve dolgu sev tasarımlarında ise A0=0.15 g kabul edilmektedir. Şekil 7:. Deprem Bölgeleri Haritası 46

47 Şekil 8: Şev Stabilize Analizlerine Esas Yatay Deprem Katsayıları Haritası Şekil 9: Van İli Depremsellik Haritası 47