SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK KONULARI. EKONOMİK Üretkenlik Ticaret Vergi yükü İstihdam İş hareketliliği

Transkript

1 SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK Sürdürülebilirlik daimi olma yeteneği olarak adlandırılabilir. Birleşmiş Milletler Çevre ve Kalkınma Komisyonu nun 1987 yılı tanımına göre: "İnsanlık, gelecek kuşakların gereksinimlerine cevap verme yeteneğini tehlikeye atmadan, günlük ihtiyaçlarını temin ederek, kalkınmayı sürdürülebilir kılma yeteneğine sahiptir." Sürdürülebilir kalkınma, ekonomik büyüme ve refah seviyesini yükseltme çabalarını, çevreyi ve yeryüzündeki tüm insanların yaşam kalitesini koruyarak gerçekleştirme yöntemidir. SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK KONULARI SOSYAL Eşitlik Kamu sağlığı Kültürel tarihi değ. Yaşanabilirlik Toplumsal katılım EKONOMİK Üretkenlik Ticaret Vergi yükü İstihdam İş hareketliliği ÇEVRESEL Kirletici emisyonları İklim değişimi Bio çeşitlilik Doğal alanların korunması Estetik

2 Ulaştırmanın sürdürülebilirlik üzerindeki etkileri EKONOMİK Tıkanıklık Hareketlilik kısıtları Kaza hasarları Altyapı maliyetleri Tüketici maliyetleri Yenilenemez doğal kaynakların tüketilmesi SOSYAL Eşitsizlik Hareketlilik dezavantajları Sağlığa etkileri Toplumsal etkileşim Toplumsal yaşanabilirlik Estetik ÇEVRESEL Hava ve su kirliliği Doğal yaşam alanlarının kaybı Hidrolojik etkiler Yenilenemez doğal kaynakların tüketilmesi

3 2006 İstanbul Emisyon Envanteri Trafik Kaynaklı Emisyonlar

4

5 Sürdürülebilirlik Kavramlar Tanımlar Yenilenebilir kaynakların tüketim hızı bu kaynakların yeniden yaratılma hızlarını aşmamalı Yenilenemeyen kaynakların tüketim hızı yenilenebilir alternatiflerinin yaratılma hızını aşmamalı Hava ve çevre kirlilik oranları doğanın taşıma kapasitesini aşmamalı Gelişme (ve ulaşım) insan sağlığına ve ekosisteme zarar vermemeli Günümüzde ulaştırma sektörü ve çevresel etkiler Ulaştırma sektörü ve iklim değişikliği Avrupa Birliği sınırlarında yapılan 1998 tarihli çalışmada Karbondioksit (CO 2 ) emisyonlarının % 28 inin ulaştırma sektörü kaynaklı olduğu bulundu.

6 Bu oran artmakta Diğer insan etkinliklerinde yaratılan CO 2 miktarları azalmakta Ulaşım sektöründe yaratılan CO 2 miktarları hızla artmakta Avrupa Birliği 2001 yılı White Paper dökümanında yılları arasında ulaşım sektörünün yarattığı CO 2 miktarının % 50 oranında artacağı tahmininde bulunmakta. Günümüzde ulaştırma sektörü ve çevresel etkiler Ulaştırma sektörü ve iklim değişikliği CO 2 emisyonlarının sera etkisinde büyük payı var Ulaşım sektöründe yaratılan diğer gazlar da iklim değişikliği, çevre kirliliği ve ekolojik sistemin tahribi açısından tehlike taşımakta: metan azot monoksit ve azot oksitler (NO x havayolları kaynaklı) kloroflorokarbon (CFC soğutma sistemleri kaynaklı) Kaynak tüketimi ve ulaştırma sektörü Günümüzün ulaştırma sektöründe enerji gereksinimi % 99 oranında petrol Petrol ürünlerinin tüketiminden % 60 oranında ulaşım sektörü sorumlu Petrol yenilenemeyen bir kaynak Arazi ve doğal çevrenin tüketimi ve ulaştırma sektörü Ulaşım altyapısı en temel arazi kullanım türlerinden biri Ulaşım sistemleri ve bağlantıları (özellikle otoban ve diğer karayolları) doğal alanları kullanmakta Ulaşım ile kent çeperlerine erişim arttıkça kentler yayılmakta ve doğal çevreyi ve rezerv arazileri işgal etmekte İnsan sağlığı ve ulaştırma sektörü Kirlilik etkileri Gürültü etkileri

7 Trafik kazaları Trafik sıkışıklığı Daha fazla emisyon Stres Zaman kaybı Ulaştırma alt türleri ve sürdürülebilirlik Karayolu ve havayolu çevreyi en çok kirleten; Demiryolu ve denizyolu çevresel etkisi en az olan türlerdir Ulaştırma sektöründe ortaya çıkan CO 2 emisyonlarının % 84 ü karayolu sektörü kaynaklıdır (AB White Paper 2001) Karayolu ve havayolu en çok petrol tüketen ulaştırma sektörüdür Karayolu ve havayolu en çok arazi işgal eden türlerdir Ulaştırma alt türleri ve sürdürülebilirlik

8

9 Günümüz ulaştırma sektörü ne derece sürdürülebilir nitelikte? Yolcu ve yük taşımacılığında en ağırlıklı sektör karayolu Havayolunun payı az ancak taşımada en çok artış gösteren sektörlerden biri

10 1 0 0 % 9 0 % 8 0 % 7 0 % 6 0 % 5 0 % 4 0 % 3 0 % 2 0 % 1 0 % 0 % A vru p a T ü rk iy e H a va y o lu D e n iz y o lu D e m iry o lu K a ra y o lu Avrupa Türkiye Karayolu Demiryolu 6 2 Denizyolu Havayolu 5 2 Yolcu taşımacılığında ulaşım türlerinin payı Gelişmiş ülke kentlerinde kentsel ulaşımda özel otomobil hakim Gelişmekte olan ülke kentlerinde toplu taşıma ve yaya kullanımı yüksek ancak sürekli azalmakta; en büyük artış gösteren tür özel otomobil Tüm dünyada toplu taşıma kullanımı azalmakta Tüm dünyada yaya ulaşımı azalmakta Bisiklet ile ulaşım yok denilecek kadar az Kentsel ulaşımda çevreye dost türler: toplu taşıma(özellikle raylı sistemler), bisiklet, yaya Günümüz ulaştırma sektörü ne derece sürdürülebilir nitelikte? Kentler arası ulaşımda (yük ve yolcu taşımada) hakim olan sistemler sürdürülebilir değil Kentsel ulaşımda hakim olan sistemler sürdürülebilir değil Sürdürülebilir Ulaşım için Karayolları ve otomobilin hakimiyeti dikkate alınarak: Temiz yakıt türlerinin kullanılması özendirilmeli

11 Karayolları ve otomobilin hakimiyetini değiştirmek için: Çevreyi en az kirleten ulaşım türleri kullanılmalı (Demiryolları, deniz ve su yolları, toplu taşım, yaya ve bisiklet) Arazi kullanım ve kent planlarıyla otomobil kullanım gereksinimini azaltan; toplu taşım, yaya ve bisiklet kullanımını özendiren kentler tasarlanmalı Ulaşım gereksinimini ve talebini azaltmak için İletişim Teknolojilerindeki gelişmelerden faydalanılmalı Sürdürülebilir Ulaşım politikası olarak yakıt türlerinin kontrolü Temiz yakıt kullanımı için teşvikler Birleşmiş Milletler Avrupa Ekonomik Komisyonu tarafından öne sürülen Kurşunlu Benzin Kullanımının Aşamalı Olarak Kaldırılması bildirgesi uyarınca bu bildirgeyi imzalayan ülkeler 1 Ocak 2005 tarihine kadar karayolu araçlarında kurşunlu benzin kullanımına son vereceklerdir. Türkiye bu belgeyi imzalamamıştır. Çevreye zararlı yakıt kullanımında denetleme ve ceza sistemleri AB 2001 White Paper politika dökümanı uyarınca karayolu araçları çevreye olan olumsuz etkilerine göre ücretlendirileceklerdir. Petrole alternatif yakıt kullanan araçlar için ücretlendirme olmayacaktır. Çevreyi kirleten öder ilkesine dayalı ücretlendirme politikası tüm Birlik kapsamında uygulanacak olup, aday ülkelerde de buna uyumlu sistemlerin geliştirilmesi gerekmektedir. Sürdürülebilir Ulaşım politikası olarak petrole alternatif yeni teknolojiler Yeni teknolojiler Elektrik enerjisi kullanan araçlar Güneş enerjisi kullanan araçlar Rüzgar enerjisi kullanan araçlar Sürdürülebilir Ulaşım politikası olarak çevreye dost türlerin desteklenmesi Yük ve yolcu taşımacılığında demiryolu ve denizyolları Demiryollarının yaygınlaştırılması, modernize edilmesi Deniz ve su yollarının yaygın kullanımı, hizmet düzeylerinin artırımı Sistemler arası entegrasyon

12 Kentsel ulaşımda yeşil türler : toplu taşım, yaya ve bisiklet Yeni sistemlerin geliştirilmesi: metro, hafif raylı, tramvay, otobüs yolları Trafikte hafif raylı, tramvay ve otobüs sistemlerine öncelik veren çözümler Yayalaştırma, yaya yolları, yaya öncelikli kent mekanları tasarımı Bisiklet yolları, bisiklet parkları, bisiklet öncelikli trafik çözümleri Sürdürülebilir Ulaşım politikası olarak otomobil kullanımı kontrolü ve kısıtlamalar Fiziksel müdahaleler ile özel otomobil kullanımını kısıtlama Kent merkezinde yayalaştırma, trafikte toplu taşıma önceliği Toplu taşıma hatlarına özel yol tahsis ederek otomobil yolu kapasitesini azaltma Kaldırımları genişleterek otomobil yolu kapasitesini azaltma Merkezi alanlarda otomobil parkı kapasitesini sınırlı tutma Parasal yöntemler ile özel otomobil kullanımını kısıtlama Petrol fiyat ve vergilerinde artışlar Otomobil park fiyatlarında artışlar Kentin belli bölgelerine (örn. kent merkezi) otomobil ile girişin ücretlendirilmesi Sürdürülebilir Ulaşım politikası olarak kent planları Özel otomobil kullanım gereksinimini en aza indiren tasarımlar Yaygın olmayan, yoğun kent dokuları Karma arazi kullanımı ile ev, işyeri, rekreasyon kullanımlarını bir arada yürüme mesafesi içinde sunmak En çok yolcu çeken temel etkinlik merkezlerini yüksek kapasiteli toplu taşıma sistemleri (raylı sistemler gibi) ile birbirine bağlamak Toplu taşım, yürüme ve bisiklet türlerini özendiren tasarımlar Otomobil gerektirmeyecek mesafelerin benimsenmesi (az yaygın form) Temel kullanımlara toplu taşıma duraklarında yer verilmesi

13 Toplu taşıma boyunca yoğun konut kullanımlarının diğer kullanımlarla (karma arazi) beraber tasarlanması Kullanımlar arası yaya yollarıyla bağlantılar; yaya ve bisiklet alanları... Sürdürülebilir Ulaşım politikası olarak İletişim Teknolojilerinden Faydalanma Araçlı yolculuk yerine bilgisayar kullanımı Evden çalışma Uzaktan eğitim E-bankacılık E-devlet E-alışveriş Sürdürülebilir Ulaşım kapsamında SGP İklim Değişikliği proje alanları Bilinçlendirme ve Farkındalığı artırmaya yönelik toplumsal projeler Çevreyi kirleten türler konusunda bilinçlendirme Çevreyi kirleten türlerin alternatifsiz olmadığının anlaşılması Trafik sıkışıklığının çözümünün yeni yollar olmadığının anlaşılması Özel otomobil yerine toplu taşıma kullanımının (özellikle yoğun saatlerde, kent merkezi yolculuklarında) kentlilik sorumluluğu olduğunun anlaşılması Kentlilerin otomobil yolları yerine yaya sistemleri içeren yeşil ve açık alan sistemleri için kamuoyu yaratmasına yönelik çalışmalar (örn: Londra daki Squares for All = Kent Meydanları Herkes İçindir hareketi) Kampanyalar, Toplantılar, İlan ve Afişler, Kent Çalıştayları, Örnek Alan Uygulamaları Yaya alanlarını artırma, iyileştirme projeleri Kampanyalar Yerel Yönetimler ile ortak Örnek Alan Uygulamaları Yaya alanları ile temel toplu taşıma duraklarını entegre etmeye yönelik tasarım ve uygulama projeleri

14 Bisiklet Yolları uygulamaları Bisiklet yolları ve park yerleri Bisiklet ile yaya alanlarının entegrasyonu Bisiklet ile toplu taşımanın entegrasyonu Bisiklet kullanımına yönelik kampanyalar Toplu taşıma kullanımını destekleyici uygulamalar Otobüs Yolları uygulaması Toplu taşıma Yaya sistemleri entegrasyonunu artırıcı uygulamalar Trafik Yönetimi ile toplu taşıma öncelikli çözümlerin denenmesi Otobüslerin trafikte bekleme sürelerinin en aza indirilmesi; dolayısıyla yolculukların daha kısa sürede yapılabilmesi Örnek hatlarda veya alanlarda çevre etkisi en az olan yeni teknolojilerin denenmesi Yeşil Otobüsler Trafik Yönetimi Toplu taşıma öncelikli sinyalizasyon ve kavşak uygulamaları Bisiklet öncelikli sinyalizasyon ve kavşak uygulamaları Yaya yoğun alanlarda trafik sakinleştirme/durultma (traffic calming) yöntemleriyle yaya öncelikli güvenli alanların oluşturulması