Editörden. Ebru TONG EDİTÖRDEN İZMİR VETERİNER HEKİMLER ODASI. başladığımız günler için Gediz Deltasına ilişkin bir makaleye yer vermeyi tercih ettik.

Transkript

1

2

3

4 EDİTÖRDEN Editörden Ebru TONG Merhaba Veteriner hekimlik mesleğinin halk sağlığı temelinde önemli bir yeri vardır. Bu yıl Dünya Veteriner Hekimler Günü teması da bu gerçekten yola çıkarak Aşı/ Aşılama olarak belirlenmiştir. Bu sayımızda 27 Nisan Cumartesi günü kutlanacak olan Dünya Veteriner Hekimler Gününe koruyucu hekimliğin ve halk sağlığının önemine vurgu yapan makalelerle yer verdik. Mart ayı içinde tüm milletçe İstiklal Marşının kabulü günü ile birlikte andığımız meslektaşımız Mehmet Akif ERSOY a ilişkin beğeneceğinizi umduğumuz bir makalenin yanı sıra, havaların ısınması ile doğal güzelliklerimizi yeniden anımsamaya başladığımız günler için Gediz Deltasına ilişkin bir makaleye yer vermeyi tercih ettik. Yaptığımız çalışmalar hakkında bilgi alabileceğiniz, mesleki etkinliklerden haberdar olabileceğiniz köşelerimizle yine birlikteyiz. izmvhoeditor@hotmail.com adresine bu sayıya ilişkin görüşlerinizin yanı sıra bir sonraki sayıda yer almasını istedikleriniz hakkında yazabilirsiniz. Gülüp eğlenirken ya da bir yasa değişikliğini tartışırken bir arada olduğumuz gibi e-dergi aracılığı ile de bizlerle olmanız dileğiyle, keyifli okumalar dilerim. E-posta: izmvhoeditor@hotmail.com E-dergide yayınlanmasını istediğiniz reklam, haber ve yazılarınızı, e dergi hakkındaki görüşlerinizi gönderebilirsiniz. 4 İZMİR VETERİNER HEKİMLER ODASI E-DERGİ NİSAN 2013

5 EDİTÖRDEN www. 5

6 Başkanın Mesajı H. Gökhan ÖZDEMİR Değerli Meslektaşlarım; E dergimizin Ocak sayısından sonraki süre içerisinde mesleğimizle ilgili yoğun bir gündem süreci yaşadık. İkinci sayımızda sizlerle birlikte olduğumuz için mutluyuz sayılı Veteriner Hizmetleri Bitki Sağlığı ve Yem Kanunu ve bu kanun kapsamında çıkan yönetmelikler mesleğimize, odalarımıza ve birçok kuruluşa yeni sorumluklar yüklemektedir. Bizler oda yönetimi olarak bunları takip etmeye çalışıyor ve sizlerin bilgisine sunuyoruz. Her zaman olduğu gibi mesleğimize ve kazanılmış haklarımıza sahip çıkmak önemlidir ancak bu yeni uygulamaların yaşandığı süreçte bu konu daha da önemli bir boyut kazanmıştır. Bu kapsamda hepimiz sorunlarımızın çözümü için elimizden geleni yapmak durumdayız. Daha katılımcı bir anlayışla bunun üstesinden hep birlikte gelebileceğimize inanıyorum. Bu sayının hazırlanmasında katkı koyan meslektaşlarıma teşekkürlerimi sunuyorum. Ayrıca her yıl Nisan ayının son cumartesi günü kutlanan Dünya Veteriner Hekimler Gününde bu yıl 27 Nisan da yapacağımız etkinliklerimizde tüm meslektaşlarımızı aramızda görmek istiyoruz. Bundan sonraki yıllarda mesleğimizin görmek istediğimiz yerde olması dileklerimle Dünya Veteriner Hekimler Gününüzü kutluyor mesleki saygılarımı sunuyorum. 6 İZMİR VETERİNER HEKİMLER ODASI E-DERGİ NİSAN 2013

7 Yönetim Kurulunu Tanıyalım Mustafa YALÇIN 1969 Balıkesir Sındırgı doğumludur yılında Kafkas Üniversitesi Veteriner Fakültesinden mezun oldu yılında yedek subay olarak yaptığı askerlik görevini tamamladıktan sonra Efes Hayvan Hastanesinde klinisyen Veteriner Hekim olarak çalışmaya başladı yılları arasında Sorumlu Yöneticilik görevini yürüttü yılında Migros Kalite Yönetim Departmanında Veteriner Hekim ve 2007 yılında İnterhas firmasında satış bölümünde çalıştı yılından beri bir süre müdürlüğünü yürüttüğü Çiğli Belediyesi Veteriner İşleri Müdürlüğünde çalışmaktadır. Evli olup 2 yaşında kız ve 8 yaşında erkek çocuk babasıdır. Doğa ERDİNÇ 1981 Uşak doğumludur yılında Uludağ Üniversitesi Veteriner Fakültesinden mezun olmuştur. Meslek hayatına özel bir hayvan hastanesinde başlamıştır yılında ortağı ile beraber Rönesans Veteriner Polikliniğini kurmuştur. Doğa Erdinç evli ve klinisyen olarak mesleki hayatına devam etmektedir. Canan L. TÜRKER 1961 Ankara doğumludur yılında İzmir de açtığı Göztepe Veteriner Kliniğinde 2001 yılına kadar çalıştı. İzmir Hayvanları Koruma Derneğinin kurucu üyelerinden olup İzmir Petshow Dergisi yayınında görev aldı yılında yurtdışından döndü. Halen Avichem de Sorumlu Müdür olarak görev yapmaktadır. Evli ve bir kız çocuk annesidir. www. 7

8 Mehmet ARSLAN 1968 Kırşehir doğumludur yılında Ankara Üniversitesi Veteriner Fakültesi nden mezun olmuştur. Askerlik görevini yerine getirdikten sonra yılları arasında Den- Vet Kanatlı Sağlığı Kliniği nde klinisyen olarak çalışmıştır yılları arasında Abalıoğlu Yem San. A.Ş. de kanatlı yemleri teknik ve satış sorumlusu olarak çalıştıktan sonra, yılları arasında Ege Ecza Deposu nda kanatlı aşı ve ilaçları satış ve teknik sorumlusu olarak çalışmıştır yılında Deniz Veterinerlik adıyla kendi kanatlı kliniğini kuran ve halen bu klinikte klinisyen Veteriner Hekim olarak çalışmakta olan Mehmet Arslan, evli ve bir kız çocuk babasıdır. FUNDA ÖZATA 1983 Ankara doğumludur yılında Adnan Menderes Üniversitesi Veteriner Fakültesinden mezun olduktan sonra 4 yıl boyunca özel bir hayvan hastanesinde veteriner hekim olarak görev yapmış daha sonrasında ortakları ile birlikte 2011 yılında Bluepetcity veteriner kliniğini kurmuştur. 8 İZMİR VETERİNER HEKİMLER ODASI E-DERGİ NİSAN 2013

9 ÇALIŞMALARIMIZ Asgari Ücret Tarifeleri Toplantısı Yapıldı 2013 yılı asgari ücret tarifnamesini belirlemek için web sayfamız ve cep telefonu mesajı ile yapılan duyuru sonrası katılım sağlayan Meslektaşlarımızla toplantı yapılarak ücret tarifesinde yer alan her madde için görüşme yapılmıştır. Toplantıda verilen kararlar doğrultusunda belirlenen ücretler Yönetim Kurulu üyelerimizden Mustafa Yalçın tarafından düzenlenerek son şekli verilmiştir. İlgili mevzuatlar uyarınca TVHB Merkez Konseyi tarafından onaylandıktan sonra bastırılarak dağıtımı yapılmıştır. İlçe Temsilciliği Seçimleri Devam Ediyor Bayındır İlçe temsilciliğine Metin LAF- ÇI, Kemalpaşa İlçe temsilciliğine Süleyman YÜKSEL, Bergama- Dikili- Kınık Bölgesi İlçe Temsilciliğine Bülent GENSOY, Menemen -Aliağa-Foça Bölgesi İlçe temsilciliğine Fevzi TOP- RAK seçilmiştir. Toplantılarda yeni yönetmelikler kapsamında klinik ruhsatları sorunları, reçete uygulamaları, TVHB Merkez Konseyince tüm odalalara gönderilen yeni İşyeri Veteriner Hekimliği Yönergesi, ilaç satışı sorunları ve çözüm için yapılması gerekenler, şap aşısı uygulamaları ile ilgili yaşanan sorunlar, Tarsim veteriner hekimlerinin uygulamaları gibi konularda yapılması gerekenler görüşülmüştür. www. 9

10 ÇALIŞMALARIMIZ TVHB Oda Başkanları Toplantısına Katılım Sağlandı Türk Veteriner Hekimleri Birliği tarafından Ocak 2013 tarihinde Ankara da Oda Başkanları istişare toplantısı düzenlendi. Toplantıda Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı, Hayvancılık Genel Müdürü Yardımcısı Dr. İbrahim Özcan, Gıda ve Kontrol Genel Müdürlüğü Hayvan Sağlığı ve Karantina Daire Başkanı Dr. Nahit Yazıcıoğlu, Islah ve Geliştirme Daire Başkanlığı Dr. Ali Ayar, Veteriner Sağlık Ürünleri ve Halk Sağlığı Daire Başkanlığı Semra Yılmaz, Gıda İşletmeleri ve Kodeksi Daire Başkanlığı Et ve Yumurta Çalışma Grubu Sorumlusu Veteriner Hekim Hamit Demirtaş; 5996 sayılı kanun kapsamında AB müktesabatı doğrultusunda hazırlanan yönetmeliklerle ilgili uygulama ve yapılacaklar konusunda bilgilendirmeler yapıldı. Ayrıca Oda Başkanlarınca sunulan öneriler ve sahada karşılaşılan problemler ile ilgili yapılması gerekenler konusunda bilgi alışverişinde bulunuldu. Daha sonra Oda Başkanları ve Merkez Konseyi yöneticileri ile yapılan toplantıda tüm odalarla yapılacak uygulamaların bir örnek olması gerektiği, mesleki sorunlar ve yapılacak çalışmalar vb. konularda görüş alışverişinde bulunuldu. İzmir Veteriner Hekimler Odamızın içinde bulunduğu bir komisyon kurularak yapılacak çalışmalar sonrasında özellikle işyeri Veteriner Hekimliği sistemi kurulması için bir yönetmelik çalışmasının yapılması kararlaştırılmıştır. 10 İZMİR VETERİNER HEKİMLER ODASI E-DERGİ NİSAN 2013

11 Hematoloji Kursu Düzenlendi ÇALIŞMALARIMIZ tarihinde İzmir Veteriner Hekimler Odası ve Klivet İzmir Şubesi ile birlikte Küçük Hayvanlarda Klinik Hematoloji, Transfüzyon Tıbbı ve Hemostazis konulu seminer düzenlendi. Hayvanlarda kan bankacılığı, Pratik transfüzyon, Kanın depolanması, Donör seçimi, Kan Toplanması, Kan gruplarının saptanması, Çapraz karşılaştırma, Transfüzyon reaksiyonları konularında, İstanbul Üniversitesi Veteriner Fakültesi Fizyoloji Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Murat ARSLAN tarafından detaylı bir sunum sonrası uygulama yapılmıştır. Seminerimize Klivet Başkanı Prof. Dr. Nilüfer AYTUĞ da katılmıştır. www. 11

12 HABER Büyükşehir Belediyesinde Görev Değişiklikleri İzmir Büyükşehir Belediyesi nde Veteriner İşleri Müdürü olarak görev yapan Veteriner Hekim Hakan ÖZTÜRK, Zabıta Daire Başkanlığına atandı. Meslektaşımıza yeni görevinde başarılar diliyoruz. Bu görev değişikliği sonrasında Büyükşehir Belediye Başkanlığı Veteriner İşleri Müdürlüğü görevine meslektaşımız Ş. Ahmet UYSAL getirilirken Ziraat Mühendisi Şahin AFŞİN Sasalı Doğal Yaşam Parkı Müdürü oldu. 12 İZMİR VETERİNER HEKİMLER ODASI E-DERGİ NİSAN 2013

13 ÇALIŞMALARIMIZ ZİYARETLERİMİZ, ZİYARETÇİLERİMİZ tarihinde İzmir Veteriner Hekimler Odası Yönetim Kurulu olarak İzmir Valisi Sayın M. Cahit KI- RAÇ ı ziyaret ettik. Ziyaret sırasında mesleki çalışmalarımız ve etkinliklerimiz konusunda bilgilendirme yaparak planladığımız çalışmalardan söz ettik. Sayın Kıraç tarafından Valilik ve ilgili kuruluşların çalışmalarımıza destek vereceği, bölgemizin hayvancılık potansiyelinin önemli olduğu vurgulandı. Expo için yapılacak çalışmalar, Dünya Süt Zirvesi, Dünya Veteriner Hekimler Günü, Kurban hizmetlerine ilişkin konularda görüş alışverişinde bulunuldu. Türk Veteriner Hekimleri Birliği Merkez Konseyi Başkanı Odamızı ziyaret etti. TVHB Merkez Konseyi Başkanı Sayın Talat GÖZET ve 2. Başkan Sayın Ali KOÇ yönetim kurulumuz toplantısına katılım sağladılar. Toplantıda; Mesleğimizin sorunları, odalarımız ve konsey tarafından yapılması gereken çalışmalar, 27 Nisan 2013 tarihinde kutlanacak Dünya Veteriner Hekimler Gününde planlanan çalışmalar, Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı dışındaki kurumlarda istihdam edilen kamuda hizmet veren veteriner hekimlerinin sorunları ve yapılan girişimler, yeni yönergeyle odalarımıza gönderilen İşyeri Veteriner Hekimliği uygulamaları, serbest çalışan meslektaşlarımızla ilgili uygulamalar, Yetkilendirilmiş Veteriner Hekimlikle ilgili Bakanlığın planladıkları çalışmalar hakkında görüş alışverişinde bulunuldu. www. 13

14 ZİYARETLERİMİZ, ZİYARETÇİLERİMİZ Orman ve Su İşleri IV. Bölge Müdürlüğünü ziyaret ettik. Ziyaret sırasında; İzmir, Manisa, Aydın ve Muğla illerini kapsayan IV. Bölge Müdürlüğü çalışmaları ve uygulamaları ile ilgili Bölge Müdürü Sayın Rahmi BAYRAK ve Av ve Yaban Hayatı Şube Müdürü Veteriner Hekim Sayın Hasan PAŞALI ile görüşüldü sayılı Hayvanları Koruma Kanununa ilişkin çalışmalar, yeni hazırlanacak yasa taslağı ile ilgili odamızın önerileri dile getirildi. Ayrıca mesleğimiz açısından da önem taşıyan yaban hayvanlarının rehabilitasyonu konusunda İzmir ilinde ve bölgede yapılan çalışmalara Oda olarak katkı sağlayacağımızı belirterek ortak bir proje yapılmasının yanı sıra, sahipli ve sahipsiz hayvan kayıt sistemi, hayvan nüfusu kontrolü için Bakanlık tarafından kurulacak bir sisteme odamızın nasıl destek olabileceği konusunda fikir alışverişinde bulunuldu. 14 İZMİR VETERİNER HEKİMLER ODASI E-DERGİ NİSAN 2013

15 ZİYARETLERİMİZ, ZİYARETÇİLERİMİZ TVHB Merkez Konseyi Eski Başkanı, Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı Müşaviri ve TVHB Yüksek Haysiyet Divanı Üyesi Sayın Ali EROĞLU, Bakanlık İzmir İl Müdür Yardımcısı Sayın Selami TURAN`la birlikte odamızı ziyaret ederek yeni yönetim kurulumuza başarı dileklerinde bulundular. Bayraklı Belediyesinde çalışan meslektaşlarımız odamızı ziyaret ettiler. Ziyaret sırasında Belediye veteriner hizmetleri uygulamaları, Hayvanları Koruma Kanunu kapsamında yapılan çalışmalar konusunda görüş alışverişinde bulunuldu. Odamıza gelerek yönetim kurulumuzu tebrik eden Çiğli Belediyesi Veteriner İşleri Müdürü Sayın Nadide KOLDAŞ ve meslektaşlarımıza iadei ziyarette bulunduk. Çiğli Veteriner İşleri Müdürlüğünün çalışmaları, İlköğretim öğrencilerine verdikleri eğitimler, sokak hayvanları ile ilgili uygulayacakları kayıt sistemi konusunda yapılacak çalışmalar hakkında görüşme yapıldı. www. 15

16 ZİYARETLERİMİZ, ZİYARETÇİLERİMİZ İzmir Veteriner Hekimler Odası Yönetim Kurulumuzu oda seçimleri sonrası ziyaret ederek tebrik eden her türlü çalışmaya katkı koyacaklarını ifade eden meslektaşımız Veteriner Hekim Sayın Selçuk Karakülçe nin Başkanlığını yürüttüğü DSP İl Yönetimine iadei ziyarette bulunduk. Ülkenin hayvancılık sorunları DSP İl Yönetiminin bu konudaki çalışmaları ve planları ile odamızın faaliyetleri hakkında görüş alışverişinde bulunuldu. İnternet gazeteciliğinde hızla başarıya ulaşan haberhurriyeti.com Genel Yayın Yönetmeni Gazeteci ve Yazar İbrahim IRMAK Odamızı ziyaret etti. Çevreci Gazeteci olarak da bilinen İbrahim IRMAK ile mesleki çalışmalarımız, hayvan hakları, hayvanseverler ve veteriner hekimler hakkında konuştuk. Hayvan haklarının ve hayvanlara dair konuların çevre başlığı altında değerlendirilmesi gerektiğini belirten IR- MAK bundan sonraki çalışmalarımızda başarılar diledi yılı sonunda medya mensupları ile birlikte organize etmeyi planladığımız çalışma hakkında fikir alışverişinde bulunduğumuz samimi görüşme keyifli geçti. 16 İZMİR VETERİNER HEKİMLER ODASI E-DERGİ NİSAN 2013

17 ÇALIŞMALARIMIZ Bölgesel Oda Başkanları Toplantısı Düzenlendi 26 Ocak Cumartesi günü İzmir Veteriner Hekimler Odamızda; Antalya, Muğla, Burdur, Isparta ve Aydın Oda Başkanları ve katılan yönetim kurulu üyeleri ile birlikte toplantı yapılmıştır. Veteriner Hekim asgari ücretleri, sözleşme tasdik ücretleri, eğitim sertifikaları, sözleşme örneklerinin standardizasyonu, iktisadi işletmeler, damızlık birlikleri, hayvanların kimliklendirilmesi, işyeri veteriner hekimliği, aidat ödemeleri, Tarsim, Tarım danışmanlığı vb. konularda yapılması gerekenler ve sorunların çözümü için ortak kararlar alınmıştır. www. 17

18 ÇALIŞMALARIMIZ TVHB Toplantısına Katılım Sağlandı Antalya, Aydın, Burdur, Isparta ve Muğla odaları ile daha önce İzmir`de yaptığımız toplantı sonrasında aldığımız karar ve önerileri İzmir Veteriner Hekimler Odası olarak 2-3 Şubat 2013 tarihinde Ankara`da Merkez Konseyimiz tarafından düzenlenen toplantıda dile getirdik. Özellikle işyeri Veteriner Hekimliği, sözleşmelerin tüm odalarca bir örnek uygulanması, fiyat tarifeleri uygulamaları, yeni kayıt sistemleri, Tarsim, Tarım Danışmanlığı vb. konular için çözüm önerileri tartışıldı. 18 İZMİR VETERİNER HEKİMLER ODASI E-DERGİ NİSAN 2013

19 ÇALIŞMALARIMIZ Kanatlı Sektörü Çalışma Grubu Toplandı Kanatlı Sektörü Çalışma Grubu toplantılarında sektörün sorunları, uygulamada meslektaşların yaşamış oldukları sorunlar yönetmeliklerle ilgili eksiklikler bu konuda çalışan meslektaşların haklarının korunması, yeni kanun ve yönetmelikler doğrultusunda neler yapılması gerektiği konularını gündemlerine alarak çözüm önerileri planlamışlardır. Az sayıda meslektaşımızın katıldığı ilk toplantı sonrasında katkı koymak isteyen daha fazla meslektaşlarımızı çalışma grubuna katılmaya davet ediyoruz. www. 19

20 ÇALIŞMALARIMIZ Yerel Hayvan Koruma Görevlisi Eğitimi Yapıldı İl Hayvanları Koruma Kurulu kararı doğrultusunda Karşıyaka Belediyesi Veteriner İşleri Müdürlüğünde Orman ve Su işleri Şube Müdürlüğü, İzmir Veteriner Hekimler Odası ve Kurul üyesi Sivil Toplum Kuruluşlarının katkıları ile düzenlenen Yerel Hayvan Koruma Görevlisi eğitimine Odamız Yönetim Kurulu üyesi Mustafa YAL- ÇIN katılarak Hayvan Davranışları konusunda eğitim vermiş, 21 kursiyerin katıldığı eğitimde 17 kişi belge almaya hak kazanmıştır. 12 Mart İstiklal Marşının Kabulü ve Mehmet Akif Ersoy u Anma Günü: Milli Eğitim Bakanlığı tarafından 1921 de İstiklal Marşı olması amacıyla bir güfte yarışması düzenlemiştir. Kazanan güfteye para ödülü konduğu için önce yarışmaya katılmak istemeyen Burdur Milletvekili Mehmet Âkif Ersoy, Maarif Vekili Hamdullah Suphi nin ısrarı üzerine yarışmaya katılmıştır. Yapılan elemeler sonucu Türkiye Büyük Millet Meclisi nin 12 Mart 1921 tarihli oturumunda, Mehmet Âkif Ersoy un yazdığı İstiklal Marşı coşkulu alkışlarla[2] kabul edilmiştir. Mecliste İstiklâl Marşı nı okuyan ilk kişi dönemin Milli Eğitim Bakanı Hamdullah Suphi Tanrıöver olmuştur. Mehmet Âkif Ersoy İstiklâl Marşı nı, şiirlerini topladığı Safahat ına dahil etmemiş ve İstiklâl Marşı nın Türk Milleti nin eseri olduğunu beyan etmiştir. İstiklal Marşımızın şairi meslektaşımız Mehmet Akif ERSOY u saygı ve rahmetle anıyoruz. 20 İZMİR VETERİNER HEKİMLER ODASI E-DERGİ NİSAN 2013

21

22 MEHMET AKİF ERSOY E. Sedat Arslan Adnan Menderes Üniversitesi Veteriner Fakültesi Veteriner Hekimliği Tarihi ve Deontoloji Anabilim Dalı, Aydın Mehmet Âkif Ersoy; yılları arasında 63 yıl yaşamış; gerek mesleki ve gerekse özel yaşamı İle onurlu ve deontolojik bir çizgiye sahip olan; İstiklal Marşımızı ülkemize kazandırmış bir veteriner hekimdir. Âkif, inançlı bir Türk ailesinden gelmektedir. Her ne kadar Mülkiye Mektebi nde okumak istese de, yaşadığı olaylar ve bazı tesadüfler O nu sonradan şiirlerinde söz edeceği baytarlık mesleğine götürecektir. Mesleğini yaparken sergilemiş olduğu tutumlar ve meslektaşlarıyla ilişkilerinde yaşamının diğer anlarında da olduğu gibi örnek davranışlar sergilemiştir. İyi bir hekim profili çizen Akif, aynı zamanda iyi bir arkadaş ve dost olduğunu da göstermiştir. Bu çalışmada, Âkif i veteriner hekim olmaya götüren nedenler, tesadüfler ve mesleğimizi yaparken göstermiş olduğu etik tutumlar ile örnek veteriner hekim ve insan yönleriyle ele alınacak ve değerlendirilecektir. Mücadeleli ve Mücadeleci Yaşamı Mehmet Âkif Ersoy un kişisel özelliklerini anlamak ve karakterini doğru değerlendirebilmek için O nun mücadelelerle dolu yaşamının ana hatlarına bakmak gerekir. Akif, Hicri 1290 da doğdu (Bknz. Şekil 1) Babası, ebced hesabıyla tarih düşerek O na «Ragıyf» ismini vermiştir. Evde ve mahallede halk bu ismi anlayamamış ve Âkif e çevirmişlerdir. Yalnızca babası O nu «Ragıyf» diye çağırmaya devam etmiştir (Tüzdil,1955; Berkman, 1961; Din- çer, 1965; Dinçer, 1987; Dinçer, 2011; Göze, 2009). Eğitimine 4,5 yaşında,fatih civarındaki «Emîr Buhâri mahalle mektebi nde» başlamış ve iki sene sonra Fatih teki İptidaîsi nde ilk eğitimine devam et- 22 İZMİR VETERİNER HEKİMLER ODASI E-DERGİ NİSAN 2013

23 miştir. Bu okul, Maarif Nezareti ne bağlı resmi bir okul olup, burada üç yıl öğrenim görmüştür. Aynı süreç içinde babasından da Arapça öğrenmiştir. Fatih te Otlakçı yokuşunda bulunan ve yaşadığı dönemin en modern binasına sahip Fatih Rüştiyesi nde ortaokul öğrenimini görmüştür (Tüzdil, 1955; Berkman, 1961; Dinçer, 1987; Dinçer, 2011; Göze, 2009). Bu mezuniyet, aile içinde görüş ayrılığına yol açmıştı. Annesi Emine Şerife Hanım, Âkifin medrese tahsiline devam ederek, sarıklı olmasını istemişti. Babası Tahir Efendi ise medresede okuyacağı şeyleri, oğluna kendisinin de öğretebileceğini düşünüp, yeni açılan ve revaçta olan mekteplerden birine gitmesini tercih etmiştir (Tüz- dil,1955; Berkman, 1961; Dinçer, 1987; 2011; Göze, 2009;Hilmi, 2009). Âkif in anne ve babası arasındaki bu görüş ayrılığı dönemin toplumsal tercihlerindeki farklılaşmayı da ortaya koyuyordu. Bir tarafta geleneğin bütün çizgileriyle yaşandığı Fatih te evladını bir inanç ve ilim adamının, bir müderrisin saygınlığı içinde görmek isteyen anne, diğer yanda değişen dünyanın gereklerini fark eden, kendisi de bir inanç ve ilim adamı olan baba (Göze, 2009; Hilmi, 2009). Bu açıdan bakıldığında Âkif annesiyle babasının özlemini kendi şahsında bütünlemiş ve uygun bir senteze kavuşmuş gibidir. Bu kişilik sentezi daha sonra Âkif in mesleki ve özel yaşamındaki etik yönü ortaya koyacaktır. Tahir Efendi mektep ve meslek tercihini oğluna bırakır. Âkif, dönemin en gözde okullarından birisi olan Mülkiye Mektebi ni tercih eder ve babası ile kaydını yaptırmaya gider. Kayıt sırasında istenen harcı ödeyecek miktarın yanlarında bulunmaması ve ancak ertesi gün ödeyebilecek olmaları Âkif için bir dönüm noktası olmuştur. www. 23

24 MEHMET AKİF ERSOY Belki de ilmi eğitiminden vazgeçmek zorunda kalabilecek ve annesinin istediği gibi dini eğitim almak zorunda kalacaktır. Bu durum daha sonra bir veteriner hekim olmasını da önleyecek bir andır (Göze, 2009; Hilmi, 2009). Âkif, Mülkiye nin İ dâdî bölümünde üç sene okuduktan sonra şehadet-nâme (diploma) almış ve yüksek kısmına kaydolmuştur. Bir süre sonra, 14 yaşında iken (H. 1305/ ) ilk tahsilini aldığı babasını kaybetmiş ve ardından, aynı yıl ailesi bir yangın sonucu evlerini kaybedince, babasının talebelerinden Prizenli Hoca Mustafa Efendi tarafından, küçük bir yardım etkinliği ile evlerinin yanmasını telafi edebilmiştir. Bu sadık ve vefalı öğrenci, yanan evin yerine üçdört odalı bir ev yaptırarak, hocasının ailesini bu zor durumdan kurtarmıştır. Böylelikle, Âkif de 1893 de öğrenimini tamamlayacağı baytar mektebine gidebilecekti. Bu Âkif in veteriner hekim olma yolundaki ikinci önemli dönüm noktası olacaktı (Göze, 2009; Hilmi, 2009). Veteriner Hekimliği Yolunda Evlerinin yanmasının ardından, Mülkiye ye nehari (gündüzlü öğrenci) olarak devam etmesi imkânsız hale gelmiş ve mezunlarına hemen iş verileceği için o yıl açılan ilk sivil veteriner yüksekokulu olan Mülkiye nin Baytar Mektebi ne (Halkalı Baytar ve Ziraat Mektebi, Bknz. Şekil 2) leyl-i (yatılı) öğrenci olarak geçmişti (Tüzdil,1955; Berkman, 1961; Dinçer, 1987; Dinçer, 2011; Göze, 2009; Hilmi, 2009). O zaman Halkalı Baytar ve Ziraat Mektebi iki sene gündüzlü, iki sene de yatılı (veya akşamcı) olmak üzere 4 yıl eğitim veriyordu. Âkif gündüzlü kısmını bitirince Halka- lı daki yatılı kısmına geçmiştir (Bknz. Şekil 3) (Erk ve Din çer, 1970; Dinçer, 1987; Dinçer, 2011). Çoğu kendisi gibi babasız ve yoksul öğrencilerden oluşan bu okul, Akif e sağlam ve ömür boyu sürecek dostluklar kazandırdı. Yine bu okulda, Âkif in sağlam bir dini bilgi ile müspet bilimin uyumunu sağlayan zihin yapısı gelişti (Göze, 2009). Şiire ilgisi de bu yıllarda, okulun son iki yılında başlar. Bu yıllardaki şiirleri, 24 İZMİR VETERİNER HEKİMLER ODASI E-DERGİ NİSAN 2013

25 döneminin yaygın kanaatlerinin izlerini yansıtır ve divan şiirine nazireler şeklindedir (Yarar, 1960). Âkif Halkalı Baytar ve Ziraat Mektebi nde, kendisini etkileyecek bir öğretmenle karşılaşır. Bu kişi, Türk Hekimi olan, Türkiye ye mikrobiyolojiyi getiren Rıfat Hüsamettin ten başkası değildir. Pasteur un öğrencisi olan bu hocasından, Pasteur sevgisini de almıştır. Pasteur un fotoğrafına bakıp, hayranlıkla: «Bu ne ilâhi yüzdür.» dediği, fotoğrafını öptüğünü ve ardından «Mu tekid de!» (inançlı da) diye eklediği aktarılmıştır (Göze, 2009; Hilmi, 2009). Halkalı Baytar ve Ziraat Mektebi nin ilk müdürü Mehmet Âli Bey, Türkiye de ilk hayvancılık ve tarım dergisini 1880 yılında çıkarmış ve memleketin hayvan zenginliği ile halk elindeki hayvanların hastalıklardan korunması gerektiğini bu dergide işlemeye başlamıştı. Daha ilk ve orta öğreniminde okumayı çok seven Mehmet Âkif, bu dergideki yazılardan çok etkilenmiştir. Özellikle Mehmet Âli Bey i tanıdıktan sonra hayvan sevgisi daha da gelişmiş ve veteriner hekimliği hizmetini ülkenin en önemli konularından biri olarak görmüştür. Hatta bir şiirinde; «Lakin bize lazım, hekimden çok baytar» mısrasıyla bu görüşünü dile getirmiştir (Berkman, 1961). Bugün dünyanın ileri ülkelerinde hayvan sağılığı yanında insan sağlığı ve koruyucu hekimliğe de çok önemli katkıları veteriner hekimlerin sağladığını düşünürsek, Âkif in meslek sevgisini ve memleketin veteriner hekime olan ihtiyacına bakış açısını anlayabiliriz. Âkif bu inançla daha okulda başlattığı çalışkanlığını, ilk sivil veteriner okulu mezunları arasında birinci olarak ispatlamıştır (Tüzdil,1955; Berkman, 1961; Dinçer, 1987; 2011; Erk ve Dinçer, 1970; Göze, 2009; Hilmi, 2009). Veteriner Hekim Mehmet Âkif Dönemdeki adı ile Mülkiye Baytar mektebinden 22 Aralık 1893 te birincilikle mezun olmuş ve kısa bir süre İstanbul Şehremaneti nde (İstanbul Belediyesi - kuruluş 1857) çalışmış, ardından «Orman ve Ma âdin ve Ziraat Nezareti nde (XIX. Yy da kurulan Orman ve Ziraat Bakanlığı) Baytar Müfettiş Muavini olarak tayin edilmiştir (Din- çer, 1985). Âkif, daha sonra bir yandan Halkalı Baytar ve Ziraat Mektebi nde kitabet dersleri, diğer yandan Dârülfünûn da (üniversitede) edebiyat dersleri vermiş, ancak aldığı diğer görevlere rağmen veteriner hekimlikle ilişkisini kes- www. 25

26 MEHMET AKİF ERSOY memiştir (Berkman, 1961; Dinçer, 1987; 2011). II. Meşrutiyet in ilanından sonra da 2 yıl süre ile Veteriner İşleri Genel Müdürlüğü nde Genel Müdür yardımcılığı yapmıştır (Tüzdil,1955; Berkman, 1961; Dinçer, 1987; 2011; Göze, 2009;Hilmi, 2009). Âkif, 1908 de, bilimsel çalışmalar yürüten ilk veteriner hekimliği derneği olan «Osmanlı Cemiyet-i İlmiye-i Baytariyesi nin (Osmanlı Veteriner Bilim Derneği) kurucu üyelerinden olup, yönetim kurulunda Başkan Yardımcısı olarak görev almıştır (Dinçer, 1965). Derneğin kuruluşundan bir ay sonra yayımlanmaya başlanan «Mecmua-i Fünun-u Baytariye» adlı derginin yayın kurulu üyeleri arasında Mehmet Âkif de vardır. İstanbul da 25 Şubat 1910 da Baytar Mekteb-i Alisi Mezunin Cemiyeti (Yüksek Veteriner Okulu Mezunları Derneği) kurulur. Bu cemiyet Osmanlı Cemiyet-i İlmiye-i Baytariyesi nin yerini alır. Cemiyetin başkanı Mehmet Akif tir. Cemiyet, 16 Haziran 1914 e kadar çalışmalarını sürdürür. Cemiyetin Risale-i Fenn-i Baytari adlı yayın organı Mehmet Akif, Cafer Fahri ve Civani Bey tarafından yönetilmiştir (Dinçer, 1965). Akif, Orman, Meadin ve Ziraat Nezareti ndeki 20 yıllık hizmetleri süresince sık sık Bakanlık adına yolculuklara çıkmış, zaman zaman da ek görevler yüklenmiştir. Görevi İstanbul daki Bakanlık merkezi olmakla beraber, dört yıl kadar Rumeli de, Anadolu da, Arabistan da bulaşıcı hayvan hastalıklarıyla mücadele çalışmaları yapmıştır. Yine bu süre içinde Dar ül Edeb adını taşıyan bir özel okulda fahri olarak dört-beş sene ders verdiğini bizzat kendisi bildirmektedir. Bilgegil in yayınladığı Sicil-i Ahval kayıtlarına (1971) göre, bu hizmetlerin bir kısmını yılları arasında Edirne de icra etmiştir (Dinçer, 1987; Göze, 2009; Hilmi, 2009; Dinçer, 2011). Mehmet Akif Edirne den sonra, orduya alınacak atları seçmek için kurulan ekiple, görevli olarak Şam, Halep ve Adana illerine gitmiştir. Böylece memuriyetinin ilk dört yılını sürekli olarak halkın arasında geçirerek, memleketin sosyal durumunu, vatan ve milletin çeşitli sorunlarını yerinde görme imkânı bulmuştur. 17 Ekim 1906 da Halkalı Ziraat Mekteb-i Alisi Kitabet-i Resmiye (Halkalı Yüksek Ziraat Okulu Resmi Yazışmalar) hocalığı ek görev olarak sorumluluğuna verilmiştir (Dinçer, 1987; Göze, 2009; Hilmi, 2009; Dinçer, 2011). Aynı yıl Mülkiye Baytar Mekteb-i Alisi 26 İZMİR VETERİNER HEKİMLER ODASI E-DERGİ NİSAN 2013

27 (Yüksek Sivil Veteriner Fakültesi) nin Zabıta-i Sıhhiye (sağlık zabıtası), Kitabet-i Baytariye (veteriner yazışmaları, resmi raporlar),hukuk-u Ticariye (ticaret hukuku) ve Kanun-u Tıb (hekimlik mevzuatı) hocalığı sorumluluğu da verilmiştir. Ancak Akif, yüklendiği diğer görevlerle birlikte bu görevi de kabullenmesinin mümkün olamayacağını beyan ederek görevi almamıştır (Dinçer, 1987; Göze, 2009; Hilmi, 2009; Dinçer, 2011). Âkif in memuriyet hayatı 1893 de başlamış ve 1913 tarihine kadar devam etmiştir yılında memuriyetinden istifa ettiğinde «Umur-u Baytariye Müdür Muavini» idi. Bir taraftan da Halkalı Baytar ve Ziraat Mektebi ve Dârülfünûn da ders vermeye devam etmiştir. Balkan Harbi nden sonra Ziraat Nezareti ndeki memuriyetinden ve Dârülfünûn dan istifa etmiş, yeni veteriner hekimlerin iyi yetişmesine olan inancı ile Halkalı Baytar ve Ziraat Mektebi ndeki görevine devam etmiştir (Dinçer, 1987; Göze, 2009; Hilmi, 2009; Dinçer, 2011). Umur-u Baytariye Müdür Muavinliği görevinden istifa etmesinin nedenini Mithat Cemal Kuntay Âkif in sınıf ve kader arkadaşı Hasan Efendi nin ağzından şöyle aktarır (Hilmi, 2009): Âkif in Umur-u Baytariye Müdür Muavinliği döneminde, Ziraat Nazırı, Baytar Müdüri Umumîsi Abdullah ı derecesini indirerek başka yere kaydırır. Âkif, bu duruma öfkelenecek; kendisine ait olmayan bu haksızlıktan kendi aleyhine bir netice çıkartacak ve ertesi günü istifa edecekti. Hasan Efendi: - Âkif in mektepte verdiği arkadaşlık ve sadakat sözlerine içimden gülüyordum. Çünkü okul arkadaşlığı geçicidir, herkes okul arkadaşının kendisini koruyup, kollayacağını sanır. Ancak zaman geçip, çoluk çocuğa karışınca Akif in arkadaşlığa bakışını ve çalışma arkadaşlarını koruyacağını anladım. Mehmet Âkif in en karakteristik özelliklerinden biri de haksızlığa tahammül edememesi ve meslektaş sevgisi- dir. Şu hatıra, onun bu konuda ne kadar hassas olduğunu göstermesi bakımından anlamlıdır (Hilmi, 2009): 1911 yılı başlarında Baytarlık Dairesi, kâtiplik için imtihan açar ve kazanan bir genç işe alınır. Mehmet Âkif daha önce tanımadığı, fakat zeki ve kabiliyetli bulduğu bu gençle ilgilenir, ona yardım eder. Mülkiye ye devam etmesi için yarım gün izin verir. Âkif in bu alâkasından, onun genci daha önce tanıdığı ve ona imtihanda yardım ettiği www. 27

28 MEHMET AKİF ERSOY neticesini çıkaranlar, çocuğun işine son verirler. Olayı ve nedenini birkaç gün sonra öğrenen Âkif, derhal istifa ederek, daireden ayrılır. Genç geri alınır ve ricalar sonucu Âkif de görevine döner. Akif, dostlarına karşı da çok vefalıydı. Birisini dost edindi mi, ömür boyu bu dostluğu devam ederdi. Cemal Kuntay, bu konudaki bir hatırasını şöyle nakleder (Hilmi, 2009): Mehmet Akif ile Baytar Mektebi nde birlikte okudukları ve sevdiği arkadaşı İslimyeli Hasan Tahsin Bey karşılıklı sözleşmişler ve hayatta kalanın, daha önce ölenin ailesine bakacağına dair söz vermişlerdi. Hasan Bey, Edirne Baytar Müfettişi bulunduğu sırada 1910 yılında vefat edince, Akif Bey -daima olduğu gibi- sözünde durarak, merhumun üç çocuğunun bakımını üzerine almıştı. Akif in Veteriner Hekimliği ve Meslek Sevgisine Örnekler Mehmet Akif in düşüncesinin bir ucunda bilim ve teknik, diğer ucunda memleket gerçekleri vardı. Bu iki noktayı birleştiren kuvvet ise Akif in mesleği, yani veteriner hekimliğiydi. Mehmet Akif acı memleket gerçekleri ile mesleğini icra ederken karşılaştı. Memleketin en ücra köşelerini, sosyal yaraların en onulmazlarını bu vesile ile tanıdı. Mehmet Akif halkın yaralarını sarmak için harekete geçmek gereğine inanırdı ve bu yolda mesleğine de büyük güven duyardı (Bekman, 1961; Dinçer, 1987). Mehmet Akif in meslek aşkını ve özlemini, kendi kaleminden en güzel biçimde dile getirdiği Köse İmam ile konuşmasında buluyoruz (Bekman, 1961): - Kimi bid atçı diyor... Duyduğum en çok bunlar. -Daha var mıydı, İmam? -Hayır. Var var unuttum: Baytar! -Keşke baytarlık edeydim... -Yine et mümkünse. -Yapamam. -Belki yapardık be... -Unuttum be köse. -Keşke zihninde kalaymış, ne kadar lazımmış: Beni dinler misin evlad, yine kabilse çalış: Çünkü bir tecrübe etsen senin aklın da yatar, bize insan hekiminden daha lazım baytar. Bu satırlardan Mehmet Akif in hekimlik ve ilminin şairliğine etkisini buluyoruz. Adnan Adıvar, Ben Akif i yalnız şair diye değil, daha çok büyük bir insan ve büyük bir fen adamı diye sever- 28 İZMİR VETERİNER HEKİMLER ODASI E-DERGİ NİSAN 2013

29 im. Onun Fatih kürsüsü eşsiz bir abide-i fendir, o eserin her kelimesi ilm-ü fen deryasından seçilmiş inciler, meyvelerdir demiştir (Yarar, 1960; Bekman, 1961). Bu, ifade tümüyle müspet bilime dayanan veteriner hekimliğin Mehmet Akif in dehasını aydınlatan bir ışık olduğuna delil olarak gösterilebilir. Mehmet Akif in gördüğü öğrenim ve edindiği mesleğin şairliğine ve kişiliğine etkilerini meslektaşlarının kaleminden aktarmakta yarar vardır: Göze (2009) ve Hilmi ye (2009) göre; Akif, her biri uzun bir ömre kâfi gelmeyen müspet ilimleri heyecanla takip etmemiş olsaydı ruhu yükselmez, kafası inkişaf etmezdi. Mehmet Akif, irfanının temelini Baytar Mektebinde kurmuştur. Onun tetkik ve tafahhus kabiliyeti o mektepte açılmıştır. Eğer Mehmet Akif baytarlığın yüklediği vazifeleri görmek için Türk köylerinde at dolaştırmamış olsaydı, Türk ün yüksek cevherini, asil özünü yerinde ve içinde tetkik etmeseydi ne bir İstiklal Marşı yazabilir, ne de Çanakkale şiirini doğurabilirdi. O, Türk ü özünden gördü, candan sevdi, duydu ve yazdı. Bu itibarla Baytar Mehmet Akif, Şair Mehmet Akif e yükseklik vasfını kazandıran bir varlık oldu. Süleyman Nazif de Akif in yüksek tahsilinde aldığı fizik, kimya, biyoloji, zooloji, anatomi ve fizyoloji gibi ilimlerin genç şairin iman ve inancını güçlendirdiğini ileri sürmüştür. Mehmet Akif, 1935 yılında Şefik Kolaylı ya Bakteriyolojihane nin durumunu sorduğu mektupta, okuldan mezun olan öğrencilerin beş altı ay kadar okula devam etmelerini, bunun yararlı olacağını belirtmiştir. Mehmet Akif in meslekten uzak kaldığı zamanlarda bile mesleki eğitimle ilgilendiği, günümüzde uygulanan mezuniyet sonrası eğitim ve mesleki oryantasyon konularının önemini daha o yıllarda farkettiği görülmektedir (Dinçer, 1987; Göze, 2009; Hilmi, 2009; Dinçer, 2011). Mehmet Akif in veteriner hekim yönüyle uluslararası alana tanıtılması ölümünün 20.yılına rastlar. PTT Genel Müdürlüğü 1956 da Akif in fotoğrafı üzerinde İstiklal Marşından birer mısra bulunan üç seri pul çıkarmıştır. Bu pullar, Alman Hoechst İlaç Firmasının dünyaca ünlü ve üç dilde (İngilizce, Almanca, Fransızca) çıkarılan yayın organının 1971 yılı sayılarında yer almış ve Mehmet Akif Ersoy un biyografisine de yer verilmiştir. Bu yayında bahsedilen Pasteur, Koch, E.V. Behring, Erlich, Roux, Marex, Cruz, Calmette, Henle, Ramon gibi dünyaca ünlü âlimlerin arasında Akif in de yer alması gerçekten büyük bir önem taşır. Dene- www. 29

30 MEHMET AKİF ERSOY bilir ki Akif memleketine ve mesleğine ölümünden 20 yıl sonra da uluslararası anlamda bir şeref kazandırmıştır (Dinçer, 1987; Göze, 2009; Hilmi, 2009; Dinçer, 2011). Açıkça görülmektedir ki Mehmet Akif in görev aldığı cemiyetler ve onların yayın organları tamamen mesleki ve ilmi bir yapıya sahiptir ve zamanının önemli kurumları arasındadır. Mehmet Akif e bu görevlerin verilişi O nun mesleki ve ilmi kişiliğine duyulan güvenin göstergesidir. Diğer yandan, Âkif; ülkenin sorunlarına duyarlı bir tutumun yanı sıra meslektaşları ve dostlarına karşı da sorumlu bir kişilik de ortaya koymuştur. Nedeni ne olursa olsun, çalışma arkadaşının arkasında durmuş, bu davranışıyla herkese ve özellikle de arkadaşlarına sadakat ve dostluk dersi vermiştir. Bu ve diğer sözü edilen tüm çabaları dikkate alındığında, bilimsel bir kişilik sergilerken, deontolojik ve etik bir tavra da imza atmıştır denebilir. Kaynaklar Bekman, M (1961). Veteriner Mesleğinde Fikir ve Sanat Adamları. Hüsnü Tabiat Matbaası. S İstanbul. Dinçer, F (1965). Türkiye de Kurulan Veteriner Derneklerile Bugüne Kadar Olan Gelişmeler. Türk Veteriner Hekimleri Derneği Dergisi. Yeni Desen Matbaası. S Ankara Dinçer, F (1985). Mehmet Âkif. Yeni Kalem Aylık Kültür Edebiyat ve Sanat Dergisi.S Dinçer, F (1987). Mehmet Âkif Ersoy un Veteriner Hekim Olarak Meslekî ve İlmî Kişiliği. Ölümünün 50. Yılında Mehmet Âkif Ersoy u Anma Kitabı-Ayrı Basım- Ankara Üniversitesi Rektörlüğü Yayınları. Ankara. S Dinçer, F (2011) Mehmet Âkif Ersoy Yılı Anısına Veteriner Hekim Gözüyle Veteriner Hekim Mehmet Âkif Ersoy Dosyası. Türk Veteriner Hekimleri Birliği Yayını (Hazırlayan: Prof. Dr. Ferruh Dinçer). ISBN Atalay Matbaacılık. Erk, N ve Dinçer, F. (1970). Türkiye de Veteriner Hekimlik Öğretimi ve Ankara Üniversitesi Veteriner Fakültesi Tarihi. A.Ü. Vet. Fak. Yayınları: 259. Ankara Üniversitesi Basımevi. S Göze, H (2009). Mehmed Âkif Hüzünlü Bir Yolculuk. Kubbealtı Neşriyatı no: Baskı. ISBN: Özal Matbaası. 152 s.. İstanbul. Hilmi, T (2009). Mehmet Akif Ersoy. Anonim Yayıncılık. 1. Baskı, Kasım ISBN: S. İstanbul. Tüzdil, AN (1955). Türk Veteriner Hekimliği Tarihi. Türkiye de Veteriner Fakültesi nin Tarihi ve Lâboratuvar Hayatının Başlangıcı. Ankara Üniversitesi Veteriner Fakültesi Yayınları: 73. Ders Kitabı: 30. A.Ü. Basımevi. S Yarar, MT (1960). Veteriner Şairler: Mehmet Âkif-Halkalı Ziraat Mektebi Muallimi. Gürsoy Basımevi. S Ankara. 30 İZMİR VETERİNER HEKİMLER ODASI E-DERGİ NİSAN 2013

31 HABER Çiğdem ÇETİN Veteriner Hekim Gıda Zehirlenmeleri ve Salgınlar hakkında seminer düzenlendi tarihinde Best Western Konak Hotel İzmir de Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı, İzmir İl Müdürlüğü ile Avrupa Komisyonu Genişleme Müdürlüğü eğitim uzmanları tarafından Gıda Güvenliği alanındaki AB müktesebatına uyum sağlamak maksadıyla çıkarılan ulusal mevzuatın uygulanmasına ilişkin bilgilendirme semineri düzenlenmiştir. Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı, İzmir İl Müdürlüğü ve Alman, İngiliz, Belçikalı, Hollandalı ve İspanyol katılımcılar tarafından gıda zehirlenmeleri ve salgınlar hakkında bilgiler aktarılmıştır. Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı İzmir İl Müdürü Ahmet Güldal açılış konuşmasında bu organizasyonun Türkiye ve dünyadaki gıda mevzuatlarının karşılaştırılması açısından önemli olduğunu vurgulamıştır. Seminerin ilk günü; Türkiye deki gıda mevzuatının mevcut durumu, gıda işletmelerinin güvenli gıda üretmeleri için AB Mevzuatında iç kontrol sistemi uygulama zorunlulukları, gıdalardaki mikrobiyolojik kriterler, hazır yemek sektörü, oteller ve restoranlar için Temel HACCP Uygulamaları ve bu işlemler için kritik kontrol noktalarının belirlenmesi, hazır yemek sektöründe izlenebilirliğin sağlanması konularına değinilmiştir. Seminerin ikinci günü ise; hazır ye- www. 31

32 HABER mek sektörü, oteller ve restoranlarda gıda kaynaklı zehirlenme ve salgın vakaları öncesi ve sonrasında alınması gereken önlemler, ticari olmayan festival, fuar, kermes gibi etkinliklerde gıda kaynaklı zehirlenme vakaları, Türkiye de gıda kaynaklı enfeksiyon ve zehirlenmelere ilişkin resmi kontrol prosedürü, gıda kaynaklı zehirlenme salgın vakalarında AB ülkelerindeki düzenlemeler ve gıda kaynaklı zehirlenme vakalarında tüketici şikayetlerinin değerlendirilmesi konuları işlenmiştir. Katılımcılar 5179 sayılı Gıdaların Üretimi, Tüketimi ve Denetlenmesine Dair Kanun Hükmünde Kararnamenin Değişikliğinin Kabulü Hakkında Kanun, 5996 Sayılı Veteriner Hizmetleri Bitki Sağlığı ve Gıda ve Yem Kanunu, Gıda Hijyeni Yönetmeliği, Gıda İşletmelerinin Kayıt ve Onay İşlemlerine Dair Yönetmelik, Gıda ve Yemin Resmi Kontrollerine Dair Yönetmelik, Hayvansal Gıdalar İçin Özel Hijyen Kuralları Yönetmeliği, Gıda İle Temas Eden Madde ve Malzeme Üreten İşletmelerin Kayıt İşlemleri ile İyi Üretim İyi Üretim Uygulamalarına Dair Yönetmelik,Ulusal Gıda Referans Laboratuvar Müdürlüğü Kuruluş ve Görev Esaslarına Dair Yönetmelik hakkında bilgilendirmeler yapmıştır. Gıda kaynaklı enfeksiyonlar ve zehirlenmeler açıklanarak, Salmonella, Campylobacter, E.coli O157, Bacillus cereus, Staphylococcus aureus, Clostridium botulinum hakkında bilgiler verilmiştir. Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı uzmanları kanun ve yönetmelikler çerçevesinde çiftlikten sofraya izlenebilirlik, işletme kayıtları vs. tüm temel HACCP ilkelerinin takibi açısından sık denetimlerin yapıldığını, İzmir de 80 gıda mühendisi, 40 ziraat mühendisi, 20 veteriner hekim ve 2 kimya mühendisinin olduğu, 3942 üretim yerinin, 32 İZMİR VETERİNER HEKİMLER ODASI E-DERGİ NİSAN 2013

33 HABER satış yerinin ve 9275 toplu tüketim yerinin denetlendiği belirtilmiştir. Katılımcılar tarafından; Gıda zehirlenmelerinin tespitinin 36 saatte tamamlandığı, sonucun olumsuz çıkması durumunda Cumhuriyet Başsavcılığına bildirimde bulunulduğu, 5996 sayılı yasaya ve Türk Gıda Kodeksine uygunsuzluktan yasal işlem yapıldığı belirtilmiştir yılında Alo 174 Gıda Şikayet Hattı nın kurulduğu ve tüketici şikayetlerinin titizlikle takip edildiği açıklanmıştır. Yabancı katılımcılar gıda işletmelerinde HACCP in tüm ilkelerinin uygulanması, kritik kontrol noktalarının belirlenmesi, tüm tehlikelerin liste edilmesi ve gerekli tedbirlerin alınması, düzeltme ve doğrulama sisteminin zorunluluğunu belirterek, gıda işletmelerindeki ilk sorumlunun işletme sahipleri olduğunu, iyi hijyen uygulamalarına uyulması gerektiğini, kişisel hijyen kurallarına uyulması gerektiğini, personel eğitimi, hammadde ve tüm ürün gruplarının izlenebilirliğinin sağlanması gerekliliğini, su kalitesinin kontrolü, haşerelerle mücadele edilmesi, tüm işletme kayıtlarının tutulması zorunluluğunu (sıcaklık, izlenebilirlik vb.) belirtmiştir. Ayrıca gıda işletmelerinin numune alma zorunluluğu belirtilerek, Salmonella, L.monostogenes, E.coli, Stafilococ ve Coliform bakteriler hakkında bilgi verilerek, gıda zehirlenmelerinin %10 unun sonuçlandırılabildiği belirtilmiştir. Sonuç olarak gıda güvenilirliğinin sağlanabilmesi için Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı, gıda işletmesi ve tüketicinin birlikte hareket ederek gerekli tüm koşulların oluşturulmasının önemi vurgulanmıştır. www. 33

34 DOSYA AŞI ve KORUYUCU HEKİMLİK Bu yıl Dünya Veteriner Hekimler Günü teması; Koruyucu hekimlik hizmetlerinin temelinde yer alan Aşı/ Aşılama olarak belirlendi. Biz de bu sayımızda 27 Nisan da kutlayacağımız Dünya Veteriner Hekimler Günü nün temasına yer vermek istedik. 34 İZMİR VETERİNER HEKİMLER ODASI E-DERGİ NİSAN 2013

35 www. 35

36 DOSYA: AŞI ve KORUYUCU HEKİMLİK Halk sağlığının temelinde de önemli bir yeri olan koruyucu hekimlik hizmetleri kapsamında hem insanlarda hem de hayvanlarda aşılama konusunda bilinç düzeyinin artırılması gerekmektedir. Hastalıkların oluşmasına engel olmak için aşılama, hem hayvanlarımızın korunmasında hem de zoonozlar dolayısı ile insanların sağlığının korunmasında önemlidir. Veteriner halk sağlığına ilişkin çalışmaların desteklenmesi ve düzenli olarak hayvan sağlığının kontrol altında tutulması gerektiğinin kamuoyu tarafından bilinmesini sağlamak biz veteriner hekimlerin öncelikli görevlerindendir. Dünya Veteriner Hekimler Günü etkinlikleri kapsamında Koruyucu Hekimlik konusuna dair makalelerin yer aldığı bu sayımızın kamuoyu ile paylaşılması ile halkımızın bilgilendirilmesine de katkı koymamız mümkün olacaktır. Araş. Gör. Dr. Oğuzhan AVCI Selçuk Üniversitesi Veteriner Fakültesi Doç. Dr. Oya BULUT Selçuk Üniversitesi Veteriner Fakültesi 36 İZMİR VETERİNER HEKİMLER ODASI E-DERGİ NİSAN 2013

37 DOSYA: AŞI ve KORUYUCU HEKİMLİK KORUYUCU VETERİNER HEKİMLİK VE VİRAL AŞILAR Yeryüzünde insanın ilk zenginliği hayvanlar olmuştur. Hayvanlar, insanların hayatlarında birer faydalı varlık olarak yer almaya başlayınca insanlar bu hayvanların yaşayışı, sağlığı ve ızdırapları ile ilgilenmeye başlamışlardır. Hastalıkların tedavisinde kendileri için ne düşünüyorlarsa hayvanlara da onu uygulamayı uygun bulmuşlardır. Tarihin ilk yazılı belgelerinde insan hekimliği yanında hayvan hekimliğinin de yer aldığı görülmektedir. Veteriner Hekimler; kedi, köpek, kuş gibi evcilleştirilmiş hayvanlar, keklik, yaban hayvanları, vahşi hayvanlar, koyun, keçi, sığır gibi küçükbaş-büyükbaş hayvanlar ve tavuk, hindi, ördek gibi kümes hayvanlarının üretimi ve tedavileri, hayvan ırklarının ıslahı ve yetiştirilmesi, verimliliklerinin artması, sağlıklarının korunması, hastalıkların tedavisi, salgın hastalıkların önlenmesi, iguana, bukalemun, şempanze gibi egzotik hayvan yetiştiriciliği ve tedavileri, et, süt, bal gibi hayvansal ürünlerin insan sağlığına uygunluğunun denetimi, gıda hijyeni ve kontrolü, hayvansal ürünlerde kirlenme ve çevre kirliliği konularıyla ilgilenen kişilerdir. Hipokrat a atfedilen dört sıvı (muhat, kan, sarı safra, kara safra) teorisine göre sağlam vücutta çeşitli sıvılar denge halindedirler; buna crasis durumu denir. Herhangi bir sebepten dolayı sıvılardan birinin eksilmesi ya da çok fazla oluşması veya lokal olarak anormal bir şekilde yoğunlaşmasından dolayı bu denge bozulur ve sıvıların hatalı oranda olması durumu yani dyscrasia doğarsa hastalık ortaya çıkmaktadır. Organizmada birtakım değişikliklerin ortaya çıkmasıyla sağlığın bozulması Hastalık olarak ifade edilmektedir. Tedavi (sağaltım) ise sağlığı bozulmuş olan bireyi sağlıklı duruma kavuşturma amacıyla yapılan tıbbi işlemler bütünüdür. Koruyucu hekimlik, bireysel ya da sürü bazında hastalıkların ortaya çıkmasını ya da ağırlaşmasını engelleyici önlemler üzerinde çalışmaktadır. Hastalık oluşmadan önüne set çekmek olarak da özetlenebilir. Koruyucu hekimlik hizmetleri; bireyi veya işletmeleri tedavi masraflarından, ölümlerden ve verim düşüklüğünden kısacası zarardan kurtarmaktadır. Bulaşma potansiyeli yüksek olan hastalıkların oluşma ve yayılma mekanizmalarını önceden bilerek daha ortaya çıkmalarına fırsat vermeden engel olmak koruyucu hekimliğin başlıca amacıdır. Evlerimizde beslediğimiz evcil dostlarımızı, yetiştiriciliğini yaptığımız çiftlik hayvanlarımızı; çeşitli bakterilere, parazitlere, viral enfeksiyonlara ve has- www. 37

38 DOSYA: AŞI ve KORUYUCU HEKİMLİK talıklara karşı korumanın en iyi yolu koruyucu hekimlik uygulamalarıdır. Bunlar viral enfeksiyonlara karşı spesifik aşı uygulamaları, iç ve dış paraziter enfestasyonlara karşı antiparaziter uygulamalar ve bakteriyel hastalıklara karşı yapılan korunma yöntemleridir. İnsan ve hayvanlarda hastalık yapma yeteneğinde olan virus, bakteri v.s. mikroorganizmaların hastalık yapma karakterlerinden arındırılarak ya da bazı mikroorganizmaların salgıladığı zehirlerin etkisinin ortadan kaldırılarak sağlam bireylere hastalıklara karşı bağışıklık sağlama amacı ile hayvan vücuduna verilmesi için geliştirilen biyolojik maddelere aşı denilmektedir. Bir ülkede koruyucu hekimlik ve tedavi hizmetlerinin geliştirilmesi ülkedeki laboratuvar hizmetlerinin gelişmesi ile orantılıdır. Laboratuvar hizmetleri koruyucu ve tedavi edici hizmetlerle çok yakından ilişkilidir. Veteriner Hekimlerin bu uygulamaları başarı ile yapmaları için öncelikle siz değerli hayvan sahiplerini bu konular hakkında bilgilendirmek, düzenli olarak aşı takiplerinin yapılması, bu uygulamaların net ve anlaşılır şekilde anlatılması gerekmektedir. Koruyucu hekimliği düzenli olarak uygulamak evcil dostlarımızın, çiftlik hayvanlarımızın daha kaliteli bir hayat sürmelerine yardımcı olacaktır. Bireysel bazda koruyucu hekimlik hizmetleri kapsamında; duyarlı hayvanların aşılanmaları, hayvanların bakım besleme şartlarının uygunluğu, hasta olmasalar dahi sürüde bulunan hayvanların, erken teşhis amacıyla periyodik muayeneleri, işletme sahiplerinin enfeksiyonlar hakkında bilgilendirilmeleri gibi başlıklar altında toplanabilir. İşletme bazında değerlendirildiğinde koruyucu hekimlik kapsamında; 1- Viral ve bakteriyel enfeksiyonlara karşı zamanında aşılama yapılmalıdır (brusella, şap, mavidil, agalaksi, küçükbaş vebası, çiçek, ektima, enteretoksemi). 2- Sinekler tarafından bulaştırılan ve ciddi ekonomik kayıplara neden olan viral hastalıkların önlenmesi için gerek hayvanların gerekse ağıl ve gübreliklerin Culicoides türü sineklere etkili ilaçlarla düzenli aralıklarla ilaçlanmalıdır. 3- İç ve dış parazit mücadelesi yapılması gerekmektedir. Canlı ağırlık kaybı, yemden yararlanmada azalma, hayvanlar üzerinde stres faktörü oluşturması ve kısaca her türlü hayvansal üretimin düşmesine neden olan ve çoğu zaman göz ardı ettiğimiz veya farkına bile varamadığımız her türlü paraziter enfestasyonlardan sürümüzü korumalıyız. Bunun için ilaçlamayı zamanında yapmalıyız. 4- Maksimum verim almak ve hayvan- 38 İZMİR VETERİNER HEKİMLER ODASI E-DERGİ NİSAN 2013

39 DOSYA: AŞI ve KORUYUCU HEKİMLİK larımızın direncini yerinde tutmak için doğru bir rasyon programı kullanmalıyız. Her şeyin başlangıcı kabul edebileceğimiz doğru bir beslenme programıyla hayvanlarımızın her dönemde (özellikle geç gebelik, erken laktasyon ve çiftleşme) vitaminler ve mineraller dahil olmak her türlü ihtiyacını karşılayabilmeliyiz. 5- Stres faktörlerini ortadan kaldırabilmek için doğru bir barınak ve konforlu bir ortam sağlamalıyız. 6- Kritik dönemlerde çiftlik ve ekipmanlarını çiftlik dezenfeksiyon ürünleriyle dezenfekte etmeliyiz. Aşılama, genellikle insan ve hayvanları tehlikeli enfeksiyonlardan spesifik bağışıklık sağlayarak korumak, hastalık ajanlarını kontrol altına almak, saçılmasını ve yayılmasını önlemek, bulaşma ve ölüm oranını minimal düzeye indirmek, sağaltım ve hastane masraflarını azaltmak ve sağlıklı bireyler elde etmek için başvurulan çok önemli, pratik ve koruyucu bir uygulamadır. Çünkü aşılama ile korumak enfekte bireyleri sağaltmaktan daha kolay, ucuz ve etkilidir. Unutmamalıdır ki bir enfeksiyonu tedavi etmek, çıkmasını engellemekten her zaman daha pahalıya mal olacaktır. Tedavi; korumanın başarısızlığını düzeltme çabasıdır. VİRAL AŞILAR Mikropların vücuda girip çoğalmalarına enfeksiyon, vücuda yabancı olup da vücutta karşı reaksiyon uyandıran maddelere de antijen denir. Vücutta yabancı maddeye karşı çıkan savunma maddelerine ise antikor adı verilir. Başta çeperleri olmak üzere mikropların maddeleri vücut için iyi birer antijendirler. Birçok hastalıkta hastalığı geçirdikten sonra kişide o hastalıklara karşı bir dayanıklılık durumu yani bağışıklık ortaya çıkar. Canlı ilk antijenle karşılaşınca ve/veya verilince, birkaç gün veya hafta süren gizli dönem geçer ve kanda antikor bulunmaz (latent dönem). Takip eden sürede, kanda antikor düzeyi yavaş yavaş artarak belli bir seviyeye ulaşır. Bu düzeyde kısa bir süre kalan antikor seviyesi kısa süre içerisinde düşer. Bu antijene karşı oluşan yanıta ilk yanıt denir. Bu süreçten sonra homolog (aynı) antijen ikinci defa verilirse, antikor düzeyi kısa zamanda ve daha yüksek seviyeye erişir, bu düzeyde uzun süre kalır. Buna da antijene gösterilen ikinci yanıt denir. Birinci yanıtta sentezlenen antikorlar genellikle IgM ler, ikinci yanıtta ise çoğunlukla IgG lerdir. Canlılar özellikle doğduktan sonra çeşitli mikroorganizmalar, bunların www. 39

40 DOSYA: AŞI ve KORUYUCU HEKİMLİK toksinleri veya diğer substanslarla karşı karşıya gelirler. Bunlardan bazıları hiç, kimi çok az uyarıma/yanıta neden olmasına karşın, bir kısmı da yüksek düzeyde ve etkin bir yanıt oluşmasını sağlarlar. Spesifik özelliği olan kazanılmış bağışıklık 2 ana başlık altında toplanabilir. Aktif bağışıklık: Antijen verilir. Vücut kendi gayretiyle antijene karşı savunma maddelerini, yani antikorlarını hazırlar. Pasif bağışıklık: Başka organizmada o mikroba karşı meydana gelmiş antikorlar (gamma globulinli serum) verilir. Tesiri çok çabuk başlar ama bir kaç hafta gibi çok kısa bir zaman devam eder. Aktif bağışıklıkta ise (aşılama ile) bağışıklık süresi yıllarla ölçülür. Aşılama genellikle insan ve hayvanları tehlikeli enfeksiyonlardan spesifik bağışıklık sağlayarak korumak, hastalık ajanlarını kontrol altına almak, saçılmasını ve yayılmasını önlemek, morbidite ve mortaliteyi minimal düzeye indirmek, sağaltım ve hastane masraflarını azaltmak ve sağlıklı bireyler elde etmek için başvurulan çok önemli pratik ve koruyucu bir uygulamadır. Çünkü aşılama ile korumak enfekte bireyleri sağaltmaktan daha kolay, ucuz ve etkilidir. Viral hastalıkların eradikasyon metotlarından biri olarak kabul edilen aşılama çok güç olduğu gibi koruma ve kontrole yönelik olarak çok çaba sarf edilmesini de gerektirir. Yine dünyanın bazı bölgelerinde şap, kuduz ve çiçek gibi bazı viral enfeksiyonlar aşılama ile eradike edilmiş durumdadır. Ancak hudutları iyi kontrol edilememesi, insan ve hayvan hareketlerinin disipline edilememesi ve koruma-kontrol önlemlerinin tam olarak alınamaması gelişmekte olan ülkeler için enfeksiyonların kontrol altına alınmasını güçleştirmektedir. Aşılar aktif (canlı, attenue) ve inaktif (cansız, ölü) mikroorganizma aşıları olmak üzere iki temel grupta incelenir. Canlı aşılar hastalık etkeni olan vahşi mikroorganizmanın laboratuvar da değişikliğe uğratılması yoluyla oluşturulur. Aşı doğal hastalığa ne kadar benzerse o aşıya karşı bağışıklık yanıtı o kadar iyi olur. Zayıflatılmış virus çoğalma ve bağışıklık oluşturma yeteneğine sahiptir ancak genellikle hastalığa yol açmaz. Cansız aşılar virusun tamamından veya parçalarından (fraksiyonel aşılar) oluşmaktadır. Canlı aşılar hastalık etkeni olan virusun laboratuvarda tekrarlanan kültürleri sonucunda virulansının hastalık yapıcı etkisinin zayıflatılması sonucu elde edilir. Canlı virus aşısının bağışıklık yanıtı oluşturabilmesi için mikroorganizmanın vücutta çoğalması gerekir. Aşıyla çok az 40 İZMİR VETERİNER HEKİMLER ODASI E-DERGİ NİSAN 2013