TOTBİD DERGİSİ. Cilt (Volume) 9 Sayı (Number) 3 Temmuz / July Türk Ortopedi ve Travmatoloji Birliği Derneği nin yayın organıdır.

Transkript

1 ISSN TOTBİD DERGİSİ Türk Ortopedİ ve Travmatolojİ Bİrlİğİ Derneğİ Dergİsİ Yılda dört kez yayınlanır / Published four times a year Cilt (Volume) 9 Sayı (Number) 3 Temmuz / July 2010 Türk Ortopedi ve Travmatoloji Birliği Derneği nin yayın organıdır. The Official Journal of the Turkish Society of Orthopaedics and Traumatology Türk Ortopedi ve Travmatoloji Birliği Derneği adına / on behalf of the Turkish Society of Orthopaedics and Traumatology Sahibi ve Yazı İşleri Müdürü / Ownership and Accountability for Contents Mahmut Nedim Doral Editör / Editor Feza Korkusuz Yardımcı Editörler / Associate Editors Önder Kalenderer Vasfi Karatosun Nusret Köse Volkan Öztuna Yayın Kurulu / Editorial Board Önder Aydıngöz Erdal Cila Mehmet Demirhan Mahmut Nedim Doral Bülent Erdemli Ünal Kuzgun Ümit Sefa Müezzinoğlu Halit Pınar Mehmet Subaşı Dergide yayımlanan malzemenin telif hakkı Türk Ortopedi ve Travmatoloji Birliği Derneği ne aittir Tüm hakları saklıdır. Material published in the Journal is covered by copyright 2010 Journal of the Turkish Society of Orthopaedics and Traumatology. All rights reserved. Yönetim yeri ve adresi / Executive office: Türk Ortopedi ve Travmatoloji Birliği Derneği, İkizdere Sok., No: 21/12, Bayraktar Mah., Gaziosmanpaşa, Ankara, Türkiye Tel: Faks (Fax): e-posta ( ): totbid@totbid.org.tr Yayıncı / Publisher: Bayçınar Tıbbi Yayıncılık Ünalan Mah., Ünalan Cad., Boğaziçi Sitesi, 16. Blok, D: Üsküdar, İstanbul, Türkiye Tel: Faks (Fax): e-posta ( ): info@baycinartibbiyayincilik.com Yayın türü: Süreli yayın Type of publication: Periodical Baskı / Press: Meteksan Matbaacılık ve Teknik Sanayi Ticaret A.Ş. Beytepe Köyü, No: 3, Bilkent, Ankara, Basım tarihi / Press date: 10 Temmuz 2010 / July 10, 2010 Baskı adedi / Circulation: 2000 Bu dergide kullanılan kağıt ISO 9706: 1994 standardına uygundur. / This publication is printed on paper that meets the international standard ISO 9706: 1994 National Library of Medicine biyomedikal yayın organlarında asitsiz kağıt kullanılmasını önermektedir. National Library of Medicine encourages the use of permanent, acid-free paper in the production of biomedical literature. Bu der gi de ki ya zı la rın der gi stan dart la rı na uy gun lu ğu nun kont ro lü, dizimi, İngilizce/Türkçe özetlerin ve kaynakların denetimi, der gi nin ya yı na ha zır lan ma sı BAYÇINAR Tıb bi Ya yın cı lık tarafın dan ger çek leş tiril miş tir.

2 ii TOTBİD Dergisi YAZARLARA BİLGİ 1. TOTBİD Dergisi Türk Ortopedi ve Travmatoloji Birliği Derneği nin ya yın or ga nı dır. 2. Dergi, Ortopedi ve Travmatoloji alanında derlemeleri ve olgu sunumlarını Türkçe yayımlar. 3. Der gi her üç ay da bir yayımlanır (Ocak, Nisan, Temmuz, Ekim) ve 4 sa yı da bir cilt ta mam la nır. 4. Ya zı lar da bil di ri len gö rüş ler ve so nuç lar ya zar la ra ait tir. Dergide yayımlanan makaleler TOTBİD in resmi görüşünü temsil etmez. Yayımlanmak üzere kabul edilen yazıların telif hakları TOTBİD Dergisi ne aittir. 5. Derlemelerin TOTBİD in Çekirdek Eğitim Programı ve Eğitim Konseyinin (TOTEK) belirlediği 100 Temel Seminer Konusu ile ilintili olması tercih nedenidir. 6. Olgu sunumları başlık, giriş, olgu sunumu, tartışma ve kaynaklar bölümünü içermelidir. Olgu sunumlarının giriş bölümü 3-4 cümleyi geçmeyecek şekilde olgunun literatür açısından önemini ve yazım amacını kapsamalıdır. Tartışma bölümünde bu olgunun yazılma nedeni ve literatür açısından önemini belirtilmelidir. Olgunun görülme sıklığı ayrıca belirtilmelidir. 7. Olgu sunumlarının dergide yer alabilmesi için Yayın Kurulu nun onayından geçmesi gerekir. Olgu sunumları en az iki danışman tarafından değerlendirilir. Yayın Kurulu, olgu sunumunu kabul etme, düzeltme isteme veya yayımlamama hakkına sahiptir. 8. Ya zı nın ha zır lan ma sı Bu der gi nin ya zım ku ral la rı U n if o r m R eq ui r em e n t s for Manuscripts Submitted to Biomedical Journals - I nt e rn at io n a l C o mm i tt e e o f M ed ic a l J ou rn a l E d it o r s ( je.org) ile uyum lu dur. Yazı standart Word dosyasında, çift satır aralıklı olarak, kenarlarda en az 2.5 cm boşluk kalacak şekilde yazılmalıdır. Başlık sayfasından itibaren sayfalar numaralandırılmalıdır. Yazının her bölümü yeni bir sayfadan başlamalı ve şu sırayla olmalıdır; başlık sayfası, özet, metin, teşekkür, kaynaklar, tablo ve başlıkları, şekil altyazıları. Baş lık say fa la rı: İki başlık sayfası hazırlanması gerekmektedir. İlki, a) metnin özlü ve açıklayıcı bir başlığını, b) 35 harfi geçmeyen kısa başlığını, c) tüm yazarların tam isimleri, akademik ve kurumsal ünvanlarını, d) çalışmanın yapıldığı kliniğin veya kurumun adını, e) sorumlu yazarın adresi, telefonu, faks numarası ve e-posta adresini içermelidir. Danışmanlara iletilecek olan diğer başlık sayfası sadece metnin özlü ve açıklayıcı başlığını bulundurmalı, yazarlar ve kurumları hakkında bilgi içermemelidir. Özet: İkinci sayfa Türkçe ve İngilizce olarak en az 150, en çok 250 sözcükten oluşan özetleri içermelidir. Özet çalışmanın amacını ve içeriğini kapsamalıdır. İngilizce özet başlık içermelidir. Özetlere anahtar sözcükler eklenmelidir. M et i n: Yazılırken literatür gözden geçirilmeli ve konuyla ilgili önemli makalelerin kapsandığından emin olunmalıdır. Yazarların kişisel deneyimlerini orijinal çizim ve resimlerle aktarmaları önemli ve yol göstericidir. Kay nak lar: Metin içinde geçiş sırasına göre numaralandırılmalıdır. Yayımlanmamış sonuçlar ve kişisel görüşmeler kaynak olarak gösterilemez. Gerekli olmadıkça 30 dan fazla kaynak gösterilmemelidir. Kaynak kontrolü önem taşımaktadır ve yazarlardan herhangi bir kaynağın tamamının temini istenebilir. Kaynaklar şu şekilde düzenlenmelidir: Sü re li ya yın dan ma ka le: Tüm ya zar la rın so ya dı, isim baş harf le ri, ma ka le nin adı, der gi nin In deks Me di cus a gö re kı sal tıl mış adı ve ya tam baş lı ğı, yıl, cilt sa yı sı ve ilk ve son say fa nu ma ra la rı. (Ra mi rez N, Johns ton CE, Brow ne RH. The pre va len ce of back pa in in child ren who ha ve idi opat hic sco li osis. J Bo ne Jo int Surg [Am] 1997;79:364-8.) Ki tap tan bir bö lüm: Tüm ya zar la rın so ya dı, isim baş harf le ri, bö lü mün adı, edi tör le rin adı, ki ta bın adı, ba sım ye ri, ba sı me vi, yıl, bö lü me ait ilk ve son say fa nu ma ra la rı. (Mil ford L. Dis lo ca ti ons and li gamen to us in ju ri es. In: Crens haw AH, edi tor. Campbell s ope ra ti ve ort ho pa edics. St. Lo uis: CV Mosby; p ) K it a p: Tüm ya zar la rın so ya dı, isim baş harf le ri, ki ta bın adı, bas kı sı, ba sım ye ri, ba sı me vi, yıl. (Colson JH, Ar mo ur WJ. Sports in ju ri es and the ir tre atment. 2nd ed. Lon don: S. Pa ul; 1986.) 9. Tablolar yazıda geçiş sırasına göre numaralandırılmalı, her tablonun aynı sayfa üstünde bir başlığı olmalı; tablo içeriğinde derginin sayfa boyutu göz önüne alınmalıdır. Resim ve şekiller orijinal olmalı, özenle çizilmeli veya yüksek çözünürlükte fotoğraflanmalıdır. 10. Yazılar elektronik posta ile totbid@totbid.org.tr adresine iletilmelidir.

3 TOTBİD Dergisi iii İÇİNDEKİLER Dernek Başkanından...v Editörden...vii Davetli Sayı Editöründen... ix DERLEME / REVIEWS Kıkırdak yaralanmalarının tedavisi Treatment of cartilage injuries Cengiz Yılmaz Kıkırdak yaralanmalarının tedavisinde kemik iliği uyarım yöntemleri Bone marrow stimulation techniques in the treatment of cartilage injuries Cengiz Yılmaz Kıkırdak yaralanmalarının tedavisinde osteokondral otolog transferi ve mozaikplasti Osteochondral autologous transplantation and mosaicplasty in treatment of cartilage injuries Cengiz Yılmaz Kıkırdak yaralanmalarının tedavisinde otolog kondrosit implantasyon Autologous chondrocyte implantation in treatment of cartilage injuries Cengiz Yılmaz Kıkırdak yaralanmalarının tedavisinde matriks rehberli otolog kondrosit implantasyonu Matrix guided autologous chondrocyte implantation in treatment of cartilage injuries Cengiz Yılmaz Kıkırdak dokusu mühendisliği Cartilage tissue engineering Feza Korkusuz, Metin Doğan, Murat Bozkurt Kıkırdak yaralanmalarının tedavisinde kök hücreler ve biyomateryaller Stem cells and biomaterials in treatment of cartilage injuries Cengiz Yılmaz Kıkırdak yaralanmalarının tedavisinde yöntem seçimi Choice of technique in treatment of cartilage injuries Cengiz Yılmaz Toplantı ve Kongreler Sürekli Tıp Eğitimi (STE) Değerlendirme Soruları

4

5 TOTBİD Dergisi v DERNEK BAŞKANINDAN... Değerli Meslektaşlarım, Son günlerde, sıklıkla karşılaştığımız önemli konu başlıklarından biri de kuşkusuz Kıkırdak dır. TOTBİD Dergisi Bilimsel Kurulu nun bizlere sunmuş olduğu oldukça geniş kapsamlı ve bilinmeyenlere cevap arayan Kıkırdak Sorunlarına Yaklaşım başlıklı sayısı çok dikkat çekici! Şu bir gerçek ki insanoğlunun var oluşundan günümüze kadar bu sorun hep vardı. William Hunter Kıkırdak zedelendiğinde, iyileşmez (Philosophical Transactions London 1743) tezini ortaya attığında uzun bir süre kimse buna karşı gelemedi. Ancak bilim adamı çocuk gibidir, araştırır ve geliştirmek için de bir süreye gereksinimi vardır. Doğru bilgi birikimi bu sürenin kusursuz işlemesini sağlar! Teknoloji ise sonucun başarılı olması ve malzemenin kullanılır hale gelmesi için en büyük araçtır. Özellikle artroskopi deneyimi olan ortopedi ve travmatoloji uzmanlarının, teknolojiye vermiş oldukları destek tartışılmaz. İşte bu desteklerle kıkırdak üzerindeki araştırma ve geliştirmelerin devinimi son on yıldır artmış ve bu başlık ulusal ve uluslararası ortamlarda ilk sıralarda yer almıştır. Günümüzde W. Hunter ın tezinin aksine hasarlı kıkırdakların onarımı için çok sayıda yöntem geliştirilmiştir. Artık kıkırdak teknolojisi bir sektördür! Bu arada alt bölge dizilim bozukluğu olmayan, kıkırdak sorunlu yüzlerce insanın yaşamlarına hiçbir şikayeti olmadan devam ettiğini de hatırlatmak doğru olur. Elbette ki kişinin, genetiği, biyolojik gücü, ırkı, cinsiyeti, yaşı ve hatta mesleği şikayetlerinin derecesini ve de tedavinin etkinliğini belirleyen önemli faktörlerdendir. Unutmayalım ki; diz ekleminde osteokondral kırığı olan birçok çocuğun kırık parçasını eklemden çıkardığımız halde bu parçanın nereden düştüğünü göremediğimiz çok sayıda olgumuz olduğunu belirtmek isterim. Hekim sanatkardır! Teknolojinin esiri değildir! Teknoloji hekime destek verir! Hekim ise teknolojiye bilgi sızdırır! Bulgulara göre bilimsel eksen değişebilir ancak, doğru bilgiye başvuru vazgeçilmezdir! Yoğun çalışma tempoları içinde değerli zamanlarını bu sayı için harcayan kıymetli bilim adamı meslektaşlarıma, bilimsel kurulumuza ve editörümüz Prof. Dr. Feza Korkusuz a teşekkürlerimi iletiyor, International Cartilage Research Society (ICRS) in 9. Dünya Kongresi nin Eylül 2010 da Barselona da yapılacağını hatırlatmak istiyorum. Saygılarımla Prof. Dr. Mahmut Nedim Doral TOTBİD Yönetim Kurulu Başkanı

6

7 TOTBİD Dergisi vii EDİTÖRDEN... Dergimizin Değerli Okurları, Dergimizin 2010/3. sayısını kıkırdak dokusu ve onarımına ayırdık. Dergimizin bu sayısının davetli editörlüğünü Mersin Üniversitesi Tıp Fakültesi Ortopedi ve Travmatoloji Anabilim Dalı ndan Sayın Doç. Dr. Cengiz Yılmaz üstlendi. Sayın Doç. Dr. Cengiz Yılmaz davetli editörlüğü üstlenmenin yanı sıra ilgi ile okuyacağınıza inandığım sekiz makalenin yedisini büyük bir özveriyle kaleme aldı. Zaman-emek yoğun bu çalışması için Sayın Yılmaz a gönülden teşekkür ederiz. Dergimizin ilk makalesi kıkırdak yaralanmalarının insidansı, sınıflaması, tedavi seçeneklerine genel bakışı ve radyolojik değerlendirme ilkelerini aktarmaktadır. Daha sonraki makaleler sırasıyla kıkırdak yaralanmalarının tedavisinde kemik iliği uyarı yöntemlerini, osteokondral otolog transplantasyon ve mozaikplastiyi, kök hücre ve biyomalzeme uygulamalarını ve yöntem seçimini kapsamaktadır. Günümüzde doku mühendisliği kavramının klinikte uygulamasına iyi bir örnek oluşturan kıkırdak yaralanmalarının yüksek teknoloji kullanılarak tedavisi laboratuvardan uygulamaya uzanan yolda alınan mesafeyi yansıtmasının yanı sıra geleceğe de ışık tutmaktadır. Yakın gelecekte sınırlı yaralanmanın ötesinde eklem kıkırdağının bütününün kıkırdak mühendisliği ile onarılacağına yönelik deneysel çalışmalar dünyanın sayılı merkezlerinde sürdürülmektedir. Doku mühendisliğinin ayrılmaz parçası olan sinyal moleküllerinin klinikte kullanılmasına henüz başlanmamıştır. Doza ve zamana bağlı etkileri henüz araştırılmakta olan sinyal moleküllerinin de klinikte uygulanmaya başlanmasıyla doğala yakın kıkırdak dokusu elde edilebilecektir. Günümüz uygulamalarından geleceğe uzanan bu sayının ilginizi çekeceğine inancımla saygılarımı sunarım. Saygılarımla Prof. Dr. Feza Korkusuz Editör

8

9 TOTBİD Dergisi ix DAVETLİ SAYI EDİTÖRÜNDEN... Değerli meslektaşlarım, Kıkırdak yaralanmalarının tedavisi ortopedi biliminin üzerinde en fazla araştırma yapılan konularındandır. Araştırma sıklığının nedeni ise halen tam anatomik, histolojik ve işlevsel bir iyileşme sağlanamamış olmasıdır. Günümüzde kıkırdak tedavisi ile ilgili çalışmalarda biyoteknoloji ürünlerinin büyük bir kısmına yer verilmektedir. Araştırmalar bir koldan biyomateryaller, diğer bir koldan ise doku mühendisliği konularında ilerlemektedir. Henüz hiçbir yöntemin bir diğerine üstünlüğü kanıtlanamamıştır. Bu çok tartışmalı ve geniş konu hakkında klinik kullanımda yeri olan yöntemlerin literatür yansıması derlenmiş ve bu sayıda yer almıştır. Kullanılan yöntemlerin bazıları ucuz, bazıları pahalıdır. Bazı yöntemler teknik olarak kolay uygulanabilmekte bazıları ise deneyim gerektirmektedir. Önemli olan endikasyonun doğru saptanarak hastaya en çok yarar sağlayacak en ucuz yöntemin seçilmesidir. Okuyuculara yol göstermesi açısından bu konuda cerrahi ve bilimsel araştırma deneyimi olan yerli ve yabancı uzmanların gürüşlerine de yer verilmiştir. Kliniğimizde 2005 yılından beri Histoloji ve Embriyoloji Anabilim Dalı ile birlikte kıkırdak tedavi çalışmaları yapılmaktadır yılından itibaren ise hücre kültürü laboratuvarı kurulmuş ve gerek deneysel gerekse klinik çalışmalar yürütülmüştür. Ağırlıkla matriks destekli otolog kondrosit implantasyonu (MACI) konusunda çalışmakla birlikte son zamanlarda tek aşamalı ve biyolojik temellere dayanan yöntemlere eğilim gösterilmiştir. Nitekim başka merkezlerde de bu yönde araştırmalar ve uygulamalar yapıldığı dikkat çekmektedir. Yakın gelecekte MACI ye tek aşamada gerçekleştirilebilen hücresel tedavi seçenekleri sunulacağı kanısındayım. Bu seçenekler üçüncü nesil otolog kondrosit implantasyonu olarak da anılacaktır ki yine bir matriks içerisinde hastanın kendi hücrelerinin defekti doldurmasını amaçlayacaktır. Bu konuyla ilgili gelişmelerde ülkemiz bilim insanlarının da literatüre katkıda bulunması dileğiyle. Saygılarımla Doç. Dr. Cengiz Yılmaz Davetli Sayı Editörü

10