ALTSO ALANYA EKONOMİK RAPOR 2012

Transkript

1 2012 ALANYA EKONOMİK RAPOR ALTSO ALANYA EKONOMİK RAPOR 2012 Atatürk Caddesi No:19 ALANYA Tel : Fax : altso@altso.org.tr

2 ALTSO ALANYA EKONOMİK RAPOR

3 Yayına Hazırlayan Akademik Yayın Komisyonu Akdeniz Üniversitesi Alanya İşletme Fakültesi KOMİSYON Yrd. Doç. Dr. Engin ÜNGÜREN Akdeniz Üniversitesi Alanya İşletme Fakültesi Yrd. Doç. Dr. Ali Rıza AKTAŞ Akdeniz Üniversitesi Alanya İşletme Fakültesi Arş.Gör. Saadet ZAFER Akdeniz Üniversitesi Alanya İşletme Fakültesi Arş.Gör. Mustafa KAVACIK Akdeniz Üniversitesi Alanya İşletme Fakültesi Arş.Gör. Ata Kahveci Akdeniz Üniversitesi Alanya İşletme Fakültesi Arş.Gör. Burcu Karasakaloğlu Akdeniz Üniversitesi Alanya İşletme Fakültesi Arş.Gör. Mehmet BAYIRLI Akdeniz Üniversitesi Alanya İşletme Fakültesi GRAFİK TASARIM Green Bee Ajans Tel: 0 (242) Faks: 0 (242) info@greenbeeajans.com BASKI Başak Matbaası Tel: 0 (312) ANKARA ALANYA TİCARET VE SANAYİ ODASI Erhan AKMAN / Genel Sekreter Mustafa GÜLÜMOĞLU / Ticaret Şube Müdürü ISSN:

4 Tüccar milletin emeğini ve üretimini kıymetlendirmek için eline ve zekasına emniyet edilen ve bu emniyete liyakat göstermesi gereken adamdır. M. Kemal ATATÜRK ÖNSÖZ Alanya Ticaret ve Sanayi Odası Yönetim Kurulu olarak biz, kanunlarla belirlenmiş görevlerimizin yanı sıra çeşitli faaliyetlerle de üyelerimizin, ilçemizin ve dolayısıyla bölgemizin ekonomik ve sosyal hayatına katkıda bulunmak için yola çıktık. Bu amaçla ulusal ve uluslar arası ortaklar işbirliğinde Avrupa Birliği fonlarından faydalanacağımız birçok projeyi yürütmek üzere bayrağı devraldık. Bu çerçevede, Yeni Türk Ticaret Kanunu ile yürürlüğe giren uygulamaların şirketlere yeni yükümlülükler getirmesi, bu yükümlülüklerin yerine getirilmemesi durumunda şirketlere cezai yaptırımlar uygulanması söz konusu olunca geliştirilen proje ile üyelerimize bu konuda danışmanlık ve destek vermeyi Yönetim Kurulumuzca kabul ettik. Bu amaçla odamızca üretilen ve AB desteğini alan Odanın Ufkunu Aç Üyenin Ufkunu Aç projenin faaliyetlerini başarıyla sonuçlandırmayı Yönetim Kurulumuzca benimsedik. AB ve Türkiye eş finansmanı ile faaliyetlerine başlanılan Odanın Ufkunu Aç Üyenin Ufkunu Aç Projesinin bütçesi ,10 Avro olup ,75(%87) Avroluk kısmı AB katkısıdır. Projemizde Limburg Ticaret Odası (Hollanda) ve Isparta Ticaret Borsası ortağımız olarak, TOBB ETU SEM ve Alanya Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler Odası iştirakçimiz olarak proje faaliyetlerine destek verecektir. Projenin amacı özetle; Avrupa daki oda ve borsalarla işbirliği kurarak, yönetim, hizmet ve iletişim gibi temel faaliyet alanlarında deneyim ve bilgi paylaşımı sağlamak, e-ticarete imkan sunan online bir sistem kurmak ve Yeni Türk Ticaret Kanunu uyarınca oda üyelerinin yükümlülüklerini kolayca yerine getirebilmelerini sağlamaktır. Buna ek olarak; kurulacak sistem ile Avrupa Birliği Müktesebatına uyuma yönelik olarak yeniden düzenlenen Türk Ticaret Kanunu kapsamında Türk İş Dünyasının online varlığını geliştirmek, şeffaflık, denetlenebilirlik ve güvenilirliklerine katkıda bulunulmuş olacaktır. Bilişim teknolojileri, e-ticaret, dijital pazarlama gibi kavramlar günümüz ticaret hayatında büyük önem arz etmektedir. Avrupalı şirketler ürettikleri ürünleri ya da sağladıkları hizmetleri günümüzde internet üzerinden pazarlamaktadır. Bölgemizin şirket yapısı da Avrupa ya ihracat yapmaya oldukça uygundur fakat ortak bulmakta zorlanan ya da ürünlerini fuarlar dışında pazarlayacak bir ortamları olmayan şirketlerimiz için AB tarafından desteklenen projemiz üyelerimize çeşitli imkanlar sunmaktadır. Projemiz sonunda, üyelerimizin Türk Ticaret Kanunu ndaki değişikliklere uyum sağlamalarına yardımcı olmayı, internet üzerinden ulusal ve uluslar arası iş ortaklıkları kurmalarına yardımcı olarak hem üyelerimizin, hem de ilçemizin ekonomik hayatına katkı yapmayı amaçlıyoruz. Bu hizmetleri üyelerimize sunarak, biz de oda olarak hizmet kalitemizi geliştirerek odamızın kapasitesini arttırmayı hedefliyoruz. Bu duygu ve düşünceler ile Projemizin Odamıza, üyelerimize ve camiamıza hayırlı olmasını diliyor, projenin hayata geçmesinde emeği geçenlere teşekkürlerimi sunuyorum. Mehmet ŞAHİN ALTSO Yönetim Kurulu Başkanı

5 İÇİNDEKİLER

6 BİRİNCİ BÖLÜM TÜRKİYE EKONOMİSİ NİN 2012 YILI GENEL DEĞERLENDİRMESİ BİRİNCİ BÖLÜM TÜRKİYE EKONOMİSİ NİN 2012 YILI GENEL DEĞERLENDİRMESİ YILI NDA TÜRKİYE EKONOMİSİ 2008 yılında yaşanan küresel krizin üzerinden beş yıl geçmiş olmasına rağmen; başta gelişmiş ekonomiler ve Avro Bölgesi olmak üzere birçok ülke, temel makroekonomik ve finansal sorunlarını halen çözememiştir. Avro Bölgesi ndeki borç krizi ve ABD deki belirsizliklerin devam etmesi ve özellikle jeopolitik risklere bağlı olarak yüksek seyreden petrol fiyatları nedeniyle 2012 yılında da küresel ekonomideki performans kaybı devam etmiştir. Küresel büyüme beklentileri de son dönemde uluslar arası kuruluşlar tarafından aşağı yönde revize edilmektedir. Nitekim kriz sonrası gelişmiş ülkelerde büyüme performansının düşük seyretmesi sonucu, söz konusu ekonomilerin hala kriz öncesi seviyelerini yakalayamadıkları görülmektedir. Avro Bölgesi ekonomilerinde daralma halen devam ederken Japonya ve ABD de büyüme kriz öncesi seviyelerine yakın seyretmektedir. Gelişmiş ekonomilerde 2011 yılında yüzde 1,6 olarak gerçekleşen büyümenin 2012 yılında yüzde 1,3 e gerilemesi öngörülmektedir yılında yüzde 1,4 oranında büyüyen Avro Bölgesi nin 2012 yılında yüzde 0,4 oranında daralması beklenmektedir. ABD de ise bu oran 2011 yılında yüzde 1,8 iken 2012 yılında yüzde 2,2 olması beklenmektedir. Türkiye ekonomisi ise 2008 yılı üçüncü çeyrek sonrası dört çeyrek boyunca devam eden küçülme döneminden, 2009 dördüncü çeyrek itibarıyla çıkmış ve sonrasında güçlü ve kalıcı bir toparlanma süreci yakalamıştır. Küresel finansal krizin Türkiye ekonomisi üzerinde GSYH büyümesi açısından yarattığı tahribat Çin, Arjantin ve Hindistan gibi gelişmekte olan ülkelerden görece daha fazla olmakla beraber, Türkiye ekonomisi toparlanma ve büyüme sürecini bu ekonomilerle aynı süre içerisinde yakalamayı başarmıştır. GSYH büyüme hızının kriz sonrası dönemde ikinci en yüksek değere ulaştığı, 2011 yılında Türkiye de benzer bir büyüme devam etmiş ve çeyrekler itibariyle sırasıyla, % 11,9, % 9,1, % 8,4 ve % 5,2 lik büyüme oranlarıyla Gayrisafi Yurtiçi Hasıla (GSYH) yıllık bazda % 8,5 artış göstermiştir. Böylelikle, Türkiye ekonomisi büyüme hızı göz önü-ne alındığında, 2011 yılında Avrupa da lider, dünyada ise Çin ve Arjantin den sonra 3. en yüksek büyüme oranına sahip ekonomi olmuştur. Tüm dünyayı sarsan ekonomik krizin hemen akabinde ardı ardına iki sene gerçekleştirilen bu başarı, gelişmiş ekonomilerin % 0 ila % 4 arasında büyüyebildikleri, hatta bir kısmının daralmaya devam ettiği bir konjonktürde oldukça dikkat çekici olmuştur. Cari Gayri Safi Yurtiçi Hasıla Sonuçları Cari Sabit fiyatlarla Gelişme fiyatlarla Gelişme fiyatlarla GSYH hızı GSYH hızı GSYH Gelişme hızı Dönem (Milyon TL) % (Milyon $) % (Milyon TL) % I , , ,9 II , , ,1 III , , ,4 IV , , , ALANYA 2011 Yıllık , , ,5 I II III IV Yıllık Kaynak: TUIK ALANYA 2012 EKONOMİK RAPOR 11

7 Yukarıdaki tablodan da GSYH deki değişim görülebilmektedir yılının dört çeyreğinde de GSYH büyüme oranları ve büyümenin yapısının ortaya koyduğu üzere, bu adımlar, olumsuz küresel koşullar ve dünya ekonomisine bağlı olarak beklentilerde bozulmanın da etkisiyle, ekonomide belirgin bir yavaşlama getirmiştir yılında GSYH sırasıyla 1.,2.,3. ve 4. çeyrekte %3,3, %2,9, %1,6 ve %1,4 büyüme hızlarına ulaşmıştır. Özellikle iç talep-dış talep arasında önemli bir dengeleme görünümü yaratan söz konusu bu yavaşlama, 2012 yılının sonunda ortalama olarak % 2,2 gibi oldukça düşük bir büyüme oranı ile sonuçlanmıştır. GSYH büyüme hızı sektörel bazda değerlendirildiğinde, bütün sektörlerde bir önceki yıla göre büyük düşüşler gözlemlenmektedir yılında ekonomideki yavaşlama sektörler düzeyinde farklı etkiler yaratmıştır. Hızlı büyüme yılları olan 2010 ve 2011 de büyümede belirgin role sahip olan inşaat sektörü, 2012 yılında büyümeye katkı sağlamaz hale gelmiştir. Ekonomi içinde %10 dan düşük paya sahip tarım sektörü dikkat çekici bir yavaşlama sergilemezken, inşaat, hizmetler ve sanayi sektörlerinde yavaşlama dikkat çekici seviyelerdedir. Tablodan da görüldüğü gibi 2012 yılında tarım sektöründe %3,5 büyüme yaşanırken, sanayi sektöründe %1,9 ve hizmetler sektöründe de %3,2 büyüme yaşanmıştır. Bu büyüme hızlarının ortalama olarak GSYH ye etkisi %2,3 olmuştur. GSYH ve Sektörel Büyüme Hızları (% Değişme) Tarım 4,3 3,6 2,4 5,3 3,5 Sanayi 0,3-6,9 12,8 9,2 1,9 Hizmetler 0,3-5,0 8,6 9,0 3,2 GSYH 0,7-4,7 9,2 8,5 2,3 Kaynak: TUIK Talep unsurlarındaki büyüme hızlarını veren tablo incelendiğinde Türkiye ekonomisinin yurtiçi talepte 2011 yılının ilk üç çeyreğinde genişleme ve dördüncü çeyreğinde sınırlı bir daralma kaydedilmiştir. Kamu tüketimi %4,3 oranında azalırken, kamu sabit sermaye yatırımları %9,4 azalma göstermiştir. Genel anlamda 2011 yılında Türkiye ekonomisi kamu sektörü sabit sermaye yatırımlarındaki azalmaya rağmen normal bir seyir ortaya koymuştur. 2012, yılında ise bütün kalemlerde daralma eğilimi gözlemlenmiş. Kamu sektöründe genel olarak %8,9 luk bir artış gözlemlenirken özel sektör 2011 yılında meydana gelen %22,8 lik artış sonrası büyük bir düşük yaşayarak % -4,5 bir azalmaya ulaşmıştır. Genel olarak yaşanan bu daralma sonucu talep unsuru 2011 yılındaki % 8,5 artış sonrası, 2012 yılında % 2,2 lik orana gerilemiştir. Talep Unsurlarında Gelişmeler (Harcamalar Yöntemiyle Gayri Safi Yurtiçi Hasıla 1998 Fiyatlarıyla) I II III IV Toplam I II III IV Toplam Yerleşik Hanehalklarının Tüketimi 11,9 8,2 7,8 3,4 7,7-0,4-1,3-0,4-0,8-0,7 Devlet Nihai Tüketim Harcamaları 7,0 9,0 10,3-4,3 4,5 5,5 4,4 5,5 7,1 5,7 Gayri Safi Sabit Sermaye Oluşumu 33,9 28,7 14,6 2,4 18,3 0,7-2,7-4,2-3,8-2,5 Kamu Sektörü -0,9-0,2 0,3-9,4-3,2-2,1 3,6 6,5 21,4 8,9 -Makine Teçhizat -16,8 13,8-17,2-11,6-9,7 26,5 12,3 52,2 47,8 41,2 -İnşaat 0,4-2,0 3,8-8,1-1,6-4,2 2,3-1,0 7,4 1,3 Özel Sektör 39,8 34,7 17,7 5,2 22,8 1,0-3,6-6,2-9,2-4,5 -Makine Teçhizat 50,4 41,3 20,0 2,2 25,8-0,3-4,4-9,0-13,5-6,6 -İnşaat 21,0 20,1 13,2 12,3 16,4 4,0-1,7-0,3-0,4 0,4 Mal ve Hizmet İhracatı 8,7 0,5 10,2 6,7 6,5 15,0 24,0 15,0 15,0 17,2 Mal ve Hizmet İthalatı 26,9 18,9 6,8-5,1 10,6-5,1 0,4 2,0 3,2 0,0 GSYH 11,9 9,1 8,4 5,2 8,5 3,3 2,9 1,6 1,4 2,2 Kaynak: TUIK çarpmaktadır. Cari işlemler hesaplarındaki gelişmeler tabloda özet olarak verilmiştir. Cari İşlemler Dengesi Ödemeler Dengesi (Milyon Dolar) CARİ İŞLEMLER HESABI ,748 İhracat f.o.b İthalat f.o.b Mal Dengesi Hizmet Gelirleri Hizmet Giderleri Mal ve Hizmet Dengesi Yatırım Gelirleri Yatırım Giderleri Mal, Hizmet ve Yatırım Geliri Dengesi Cari Transferler Kaynak: TCMB 2009 yılı ayrı tutularak son yıllarda kronik bir sorun haline gelmeye başlayan cari açık 2011 yılında 76,9 milyar dolar seviyesine ulaşarak tarihimizin zirve noktasına ulaşmıştır. Alınan yapısal önlemler ve 2012 yılında İran a yapılan petrol ve benzeri ürünlerin ithalat karşılığının altın ihracatıyla yapılması sonucu cari açık 47,7 milyar dolar seviyesine gerilemiştir. İhracatın ithalatı karşılama oranı 2010 yılında %67,8 iken, 2011 yılında %62,6 ya gerilemiş ve son olarak 2012 yılında tekrar %71,5 seviyesine çıkmıştır yılında reel ekonomide etkili olan küresel krizin atlatılmasıyla birlikte imalat sanayi kapasite kullanım oranlarındaki artış görülmektedir yılında ise kapasite kullanım oranları bir önceki yıla göre tüm aylarda hissedilir derecede artmıştır genelinde yatay bir seyir izleyen imalat sanayi kapasite kullanım oranı sektör bazında incelendiğinde, tekstil sektörü kapasite kullanım oranında, büyük ölçüde ihracat artışına dayalı, göreli bir yükseliş gözlenmektedir. Diğer tüm sektörlerde kapasite kullanım oranları, bu sektörlerde iç talebe yüksek bağlılık ve görece düşük ihracat performansı nedeniyle düşüş sergilemiştir. İmalat Sanayi Kapasite Kullanım Oranları ,6 73,0 73,2 74,9 75,2 76,7 75,4 76,1 76,2 77,0 76,9 75, ,7 72,9 73,1 74,7 74,7 74,6 74,8 74,3 74,0 74,9 74,0 73,6 Kaynak: TCMB Türkiye nin krizin etkilerini atlattığı ve hızlı toparlanma yaşandığı 2010 ve sonrası dönemde, cari işlemler dengesinde de önemli değişmeler olmuştur, özellikle cari açıkta yaşanan genişleme göze Kaynak: TCMB 12 ALANYA 2012 EKONOMİK RAPOR ALANYA 2012 EKONOMİK RAPOR 13

8 Ekonomideki toparlanma, 2010 yılının ilk çeyreğinden sonra gerçekleştiği, grafikte son aylarda ortaya çıkan yükselme trendi ile de kendini göstermektedir. Bu yükselme 2011 ve 2012 yılında devam etmiş ve sanayi üretimi, kriz öncesi durumuna hemen hemen dönmüştür. Büyümede iyi bir ivme yakalayan Türkiye ekonomisi, işsizlik oranını kriz öncesi seviyelerin de altına düşürmüştür. Kriz döneminde %16 lara kadar yükselen işsizlik oranları 2011 yılı sonunda %9,8 ve son olarak 2012 yılı sonunda düşmeye devam ederek % 9,1 seviyesine indi. Aşağıdaki tabloda 2010 ve 2012 yılları arasında aylara göre işsizlik oranlarındaki değişim gözlenmektedir. İşsizlik Oranı ,5 14,4 13,7 12,0 11,0 10,5 10,6 11,4 11,3 11,2 11,0 11, ,9 11,5 10,8 9,9 9,4 9,2 9,1 9,2 8,8 9,1 9,1 9, ,0 9,2 9,2 9,0 9,0 8,9 9,1 9,2 9,4 9,3 9,5 9,5 Kaynak: TUIK 2003 baz yıl olmak üzere, üretici fiyat endeksi ile tüketici fiyat endeksindeki ortalama yıllık yüzde değişimlere bakıldığında son dokuz yılda enflasyonla mücadelede büyük mesafe kateden Türkiye, sıkı maliye ve para politikalarıyla üretici fiyat endeksi ve tüketici fiyat endeksi oranını tek haneli rakamlara indirmiştir yılında iniş eğilimi devam ederken 2012 yılına artış eğilimi ile başlayıp yıl boyunca artış devam etmiş ve 2012 TÜFE ortalaması % 8,6 olarak geçekleşmiştir. TÜFE (2003=100) Oniki Aylık Ortalamalara Göre Değişim (%) ,54 10,41 10,29 9,98 9,49 9,08 8,52 7,99 7,52 6,95 6,53 6, ,16 6,38 6,53 6,87 7,20 7,41 7,59 7,83 8,16 8,45 8,59 8, ,28 7,76 7,29 6,79 6,64 6,47 6,37 6,24 6,00 5,93 6,13 6, ,95 7,48 8,02 8,59 8,68 8,89 9,11 9,29 9,53 9,53 9,26 8,89 ÜFE (2003=100) )(Yıllık ortalama % değişim) ,81 12,63 11,99 10,65 8,96 7,34 5,47 4,19 3,22 2,20 1,37 1, ,14 1,20 1,63 2,52 3,50 4,30 5,33 6,18 6,89 7,71 8,27 8, ,89 9,23 9,36 9,17 9,21 9,42 9,59 9,76 10,03 10,26 10,72 11, ,11 10,96 10,79 10,72 10,57 10,24 9,88 9,33 8,65 7,80 6,98 6,09 Kaynak: TUIK İKİNCİ BÖLÜM ALANYA NIN SOSYO-KÜLTÜREL VE DEMOGRAFİK YAPISI 14 Talebin dengelenmesi ve cari açığa karşı 2010 sonunda başlayarak uygulamaya konulan tedbirler, özellikle 2011 yılı ikinci yarıda döviz kurlarının oynaklığında belirgin bir artış neticesinde, enflasyonda hızlı bir artışa neden olmuştur. Ancak, 2012 yılında iç talebinyavaşlaması ve kur sepetinde oynaklığın azalmaya başlamasıyla enflasyon gerileme eğilimine girmiştir yılının Eylül ayından sonra dış koşullarda, özellikle Euro Bölgesi kapsamında belirsizliğin azalmaya başlaması, kur sepetinde önemli düzeyde istikrar sağlamıştır. Böylelikle, 2012 yılı sonu itibarıyla enflasyon yıllık hedefi aşmakla beraber, yıl sonunda %6.2 gibi oldukça düşük bir orana gerilemiştir yılında kamu maliyesine ilişkin tedbirlerin enflasyonda geçici sıçramalara yol açmasına rağmen, yıl sonunda sağlanan bu düşük oran fiyat istikrarı açısından bir başarıyı işaret etmektedir. Enflasyon görünümünde iyileşme ve risk yönetim performansının ülke riski algısına olumlu yansıması, gelişmiş ülkelerde sıfır alt sınırı na ulaşan faiz oranlarının Türkiye ye etkili bir şekilde yansımasına yardımcı olmuştur. Özellikle, Kasım ayında Fitch tarafından yapılan not artırımı sonrasında Hazine ihalelerinde gerçekleşen faiz oranlarında önemli bir düşüş meydana gelmiştir. Talepte ve dış koşullarda meydana gelen gelişmeler yılın ikinci yarısında bankalararası gecelik faiz oranlarında önemli bir düşüş getirmiştir.2012 ikinci yarı itibarıyla, döviz kurlarında sepet kapsamında sağlanan yatay seyir ve enflasyonda düşüş eğilimi, reel efektif kurdaki değerlenme eğilimini belirli ölçüde kısıtlamıştır. ALANYA 2012 EKONOMİK RAPOR 2013 ALANYA

9 İKİNCİ BÖLÜM ALANYA NIN SOSYO-KÜLTÜREL VE DEMOGRAFİK YAPISI 2.1. ALANYA HAKKINDA GENEL BİLGİLER Raporun bu kısmında Alanya nın kuruluşu ve tarihçesi, coğrafi konumu, doğal yapısı, iklimi ve bitki örtüsü, tarihi ve turistik yerleri anlatılmıştır. Genel bir fikir vermesi açısından aşağıdaki tabloda Alanya hakkında genel bilgiler gösterilmiştir. Rakamlarla Alanya Rakamlarla Alanya (2012) Coğrafi Konumu Kuzey Enlemi Doğu Boylamı Saat Gmt +02:00 Yüzölçümü Hektar Tarım Arazisi Hektar (% 16,45) Fundalık ve Orman Arazisi Hektar (% 65,48) Çayır ve Mera Arazisi hektar (% 6,26) Yüzeyi Suluk Arazi 185 Hektar (%0,10) Tarım Dışı Alanlar Ve Meskun Saha Hektar (%11,70) Kışın Ortalama Sıcaklık C Yazın ortalama Sıcaklık C Belediye Sayısı 17 Köy Sayısı 68 Kent Nüfusu Anaokulu 7 Okul Sayısı İlköğretim 98 Ortaöğretim 17 Toplam 122 Öğretmen Sayısı İlk ve Orta Öğretim Öğrenci Sayısı Hastane Sayısı 5 Hastane Yatak kapasitesi 516 Uzman Hekim Sayısı 251 Pratisyen hekim Sayısı 39 Diş Hekimi Sayısı 118 Dernek Sayı 274 Yerel Gazete Sayısı 8 Yerel Dergi Sayısı 5 Yerel Televizyon Kanalı 2 Yerel Radyo İstasyonu 5 Müze Sayısı 3 Alanya İç Kale Müzesi ve Ehmedek 179 Birimlerine Ziyaret Müze Sayısı Taksi Durağı Sayısı 54 Taksici Üye Sayısı 885 Gelir Vergisi Mükellefi Basit Usul Vergi Mükellefi Kurumlar Vergisi Mükellefi Toplam Vergi Miktarı Tahakkuk ,58 Toplam Vergi Miktarı Tahsilat ,40 (Tahakkuk eden verginin %53 ü) Kuruluş Ve Tarihçe Alanya tarih içerisinde Coracesium - Calonoros - Alaiye - Alanya isimlerini almıştır. Tarihsel zenginlik ve doğal güzellikleriyle turizm cenneti olan Alanya nın ilk iskanı ile ilgili kesin bir bilgi bulunmamaktadır. İlçe merkezinin kuzeydoğu istikametine düşen Bademağacı Köyü ile Oba Köyü arasında bir sınır teşkil eden Kadı İni Mağarası nda 1957 yılında Prof.Dr.Kılıç Kökten tarafından yapılan araştırmalarda bulunan insan iskelet ve fosilleri ile bölge tarihinin Üst Paleolitik (M.Ö ) dönemine kadar uzandığı tespit edilmiştir. Bu kadar zengin bir tarihe sahip olan Alanya bazen Pamphylia bazen de Klikia topraklarından sayılmıştır. Tarihçi Heredotos Alanya nın Truva Savaşı sonrasında (M.Ö. 1820) buraya gelip yerleşenlere ev sahipliği yaptığını yazmaktadır. Hititlerin M.Ö. XIV. yüzyılın ilk yarısında altı bin kadar insanı öldürüp Klikia ve Pamphylia yı kendilerine bağladıkları bilinmektedir. Pamphylia çok ırklı, çok cinsli anlamına gelen bir sözcüktür. Coracesium adına ilk kez M.Ö. 4.yüzyıl antik coğrafyacılarından Syclax ın çalışmalarında rastlanmaktadır. Bu bölge o tarihlerde Pers egemenliği altındadır. M.Ö yılları arasında Roma İmparatoru Büyük Antiochus III tarafından bütün Klikia nın istila edilmesine rağmen Coracesium M.Ö.197 yılında saldırılara karşı koymuştur. Kuşatılması ve alınmasının zorluğu nedeni ile istiklalini muhafaza etmiştir. Coracesium, Diodotos Tryphon adlı bir korsan reisinin elinde çevresinde korku saçan, hatta Suriye Krallığına kafa tutan bir yer haline gelmiştir. Bu korsan reisi kendisini daha da kuvvetlendirmek için bugün Arap Evliyası olarak adlandırılan yerden Ehmedek e (Ahmedek) kadar olan kısma harçsız iri taşlarla kalın bir duvar çektirmiştir. Şimdiki Kızlar Yarığı veya Korsanlar Mağarası denilen mağara soygun deposu olarak kullanılmıştır. O devirlerde güçlü bir devlet olan Roma İmparatorluğu nun kıyı şeridine kadar sızılmış, fidye alıp haraca bağlayacak kadar ileri gitmişlerdir. Bu nedenle kimsenin denize açılamaması Roma şehirlerini yiyecek açısından büyük sıkıntıya düşürmüştür. Halkın bu sıkıntıdan biran önce kurtarılması düşüncesi ile M.Ö.193 yılında Antiochus III tarafından açılan bir savaş sırasında bu korsan reisi yok edilmiştir. Zamanla tekrar güçlenen korsanlar Akdeniz de korku saçmaya başlayınca kesin bir sonuç almak isteyen Roma İmparatorluğu geniş yetkiler ile Antonius u görevlendirmiştir(m.ö.103). Antonius döneminde Roma İmparatorluğu nun sınırlarının genişlemesine rağmen eski güçlerine ulaşmaya çalışan korsanlar da Akdeniz kıyı şeridindeki birçok şehir ve kasabayı yağma etmişler, hatta kendilerini imha etmekle görevlendirilen Antonius un kızını da kaçırmışlardır. Soygunların sona erdirilmesi gerektiğine inanan Roma İmparatorluğu bu kez ordunun güçlü komutanlarından Pompeus u görevlendirmiştir. Kara ve denizden yaptığı acımasız saldırılarla (M.Ö. 67) yılında Pompeus yıllarca Akdeniz de korku saçan korsanları bir daha güçlenemeyecekleri bir şekilde ortadan kaldırmıştır. Roma İmparatorluğu Cesar ın ölümünden sonra Klikia yöresini Antonius un yönetimine bırakmıştır. Rakibi olan Octavius, Antonius a savaş ilan etmiş, Yunanistan da bulunan Antonius ve Kleopatra nın ordularını yenerek bölgeyi ele geçirmiştir. Antonius ve Kleopatra dönemlerinde gemi yapımında kullanılan ağaçlar bu bölgeden temin edilmiştir. Alanya da İmparator Traianus döneminde para basılmıştır. Orta çağda Coracesium un kalıntılarından yararlanılarak Calanoros Kalesi yapılmıştır. Romalı lardan sonra Bizans lıların eline geçen Alanya o dönemde Calanoros adını almıştır. Pamphylia ve Klikia bölgeleriyle beraber bölgeye Hıristiyanlığın gelmesinden sonra kalenin içine kilise yapılmıştır. Stratejik önemi kalmayan bu bölgenin dini önemi artınca Piskoposluk merkezi ilan edilmiştir. İslam devletlerinin Roma şehirlerine karşı yaptığı akınlar sırasında Calanoros bağımsızlığını muhafaza eder. Selçuklular; Klikia yı (Antalya) aldıktan sonra; Akdeniz hakimiyetinin ancak Calanoros un da ele geçirilmesiyle mümkün olacağını düşünerek, topraklarına katmak için harekete geçerler. Kalenin iki ay kadar saldırılara karşı koymasından sonra, harp yapacak güçleri kalmadığını anlayan kale komutanı Kir- Fart yakınlarıyla birlikte 1221 yılında teslim olur. 16 ALANYA 2012 EKONOMİK RAPOR ALANYA 2012 EKONOMİK RAPOR 17

10 Sultan Alaaddin Keykubat ın şehri ele geçirmesinden sonra kente Alaiye adı verilir. Alaaddin Keykubat ın başlattığı yapılaşma kenti öylesine güzel bir hale getirir ki Alaiye, Selçuklu sultanları tarafından kışlık başkent olarak kullanılmaya başlanır. Tersane ve tersanenin bekçisi Kızılkule bu dönemde inşa ettirilir. Selçuklulara uzun yıllar sancaklık yapmış olan Alaiye XIII. yy. ortalarında Selçukluların zayıflamasından sonra aynı sülaleden gelen Karamanoğullarının eline geçer. Daha sonra yılları arasında Memluklulara bağlı Alaiye Beyleri tarafından yönetilir. Alaiye nin Osmanlılar tarafından alınması Fatih Sultan Mehmet devrinde gerçekleşmiştir. Fatih zamanında Alaiye Kılıç Arslan Bey in elindedir. Gedik Ahmet Paşa 1471 yılında fazla zorlanmadan Kılıç Arslan Bey i ikna yolu ile Alaiye yi Osmanlı topraklarına dahil eder. Bu dönemden sonra Alaiye kalesi içinde ve çevresinde Osmanlıların imar çalışmaları başlar yılında Tarsus ile birlikte Kıbrıs eyaletine bağlanan Alanya, 1864 yılında Konya eyaletinin bir sancağı olmuştur yılında Antalya ya bağlanmış daha sonra da 1871 yılında da bu ilin bir ilçesi olmuştur yılından bugüne gelişen ve hep bir Türk kenti olarak kalan Alaiye, Türk kültürünün izleriyle zenginleşmiştir. Şehrin Alaiye olan ismi en az 200 yıldan bu yana halk arasında Alanya olarak telaffuz edildiği ve o devirlere ilişkin birçok mezar taşı ve kitabede Alanya isminin geçtiği bilinmekle birlikte Alanya isminin resmi olarak kabul edilişi ulu önder Atatürk ün 1933 yılında Gülcemal gemisiyle çıktığı Akdeniz gezisi sırasında Alaiye den çekilen bir telgrafta Alanya olarak yazılması ile başlamış ve tarihte Coracesion dan Alanya ya uzanan bir sayfa tamamlanmıştır COĞRAFİ KONUM, DOĞAL YAPI, İKLİM VE BİTKİ ÖRTÜSÜ Coğrafi Konum Alanya, Antalya ili sınırları içerisinde şehir merkezine 135 km mesafede Akdeniz kıyısında yer almaktadır '07" ve 36 36'31" kuzey enlemleri ile 31 38'40" ve 32 32'02" doğu boylamları arasında hektarlık bir alanı kapsamaktadır. Alanya'nın kuzeyinde Torosların uzantısı olan yayla kesiminin denizden yüksekliği 1000 metre civarındadır. Güneyde etrafı 6500 metre uzunluğunda surlarla kaplı Alanya yarımadası yer almaktadır. Yarımada ovalarla Toroslardan ayrılmıştır. Denizden kuzey yönüne geçit vermeyen Toroslardan İç Anadolu'ya Koçdovat Gediği, Kuşyuvası, Yelköprü, Dim ve Alara çaylarından adlarını alan Dim ve Alara vadilerinden geçmek mümkündür. İç Anadolu ile bağlantısının güç olması ve kıyıdan çok dik bir profille yükselen Alanya yarımadasının doğusunda tabii bir limana sahip olması zaman içinde bölgede deniz ulaşımının gelişmesine neden olmuştur. Yerleşim tarihinin çok eski çağlara kadar uzandığı bu bölgenin korunmasının da kolay olması nedeni ile zaman içinde korsanlar tarafından bir yerleşim alanı olarak tercih edilmiştir. Alanya'nın tabii bir liman olması özelliğini çok iyi değerlendiren Alaaddin Keykubat buraya bir tersane ve limanı korumak için Kızıl kule'yi inşa ettirmiştir. Günümüzde de bu liman güzelliğini ve önemini aynen koruyarak turizme hizmet vermektedir. Gerek karayolu, gerekse hava yolu ile ulusal ve uluslararası merkezlerden Alanya'ya ulaşım genellikle Antalya üzerinden sağlanmaktadır yılı sayım sonuçlarına göre kişi olan Alanya'nın şehir merkezi nüfusu Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi (ADNKS) sonuçlarına göre 2010 yılında e ulaşmıştır. Şehir merkezi ve civar kasabalarla kış aylarında civarında olan nüfus, yaz aylarında artan iş hacmi ve turizm ile birlikte kişiye ulaşmaktadır. İlçenin Akdeniz kıyısında oluşu, doğal ve tarihi zenginlikleri, sekiz aya varan yaz sezonu ve 66 kilometreyi bulan kumsal ve sahil şeridi ile Türk turizminin odak noktalarından birisi olmuştur Doğal Yapı Alanya yarımadası Antalya körfezinin doğusunda bulunup düzgün kıyı şeridinin bozulduğu yerlerden birisidir. Denizden 212 metre yüksekliğindeki Kandeleri (Alanya) yarımadasının yapısı permo kristalin kalkerlerden meydana gelmiştir. Bu yükseltiden ovaya doğru inerken kristalin kalkerlerle şistler arasında bulunan kırıklar, genç tektonik hareketlerin izleridir. Tektonik hareketlerin sonucu oluşan çöküntü taşınan alüvyonlarla kaplanarak ovayı oluşturmuştur. Şehrin kuzey tarafında Alanya masifine ait permo karbon kristalin kalkerleri kıyıdan içerilere 1,5 2 km derinlemesine adeta bir yay çizerler. Alanya nın bu kıyı ovası doğuda Obaçayı vadisinde genişleyerek son bulur. Obaçayı vadisinin doğu kesiminde metre eşikle geçilen Dim çayı vadisi bulunur. Güneyden Akdeniz e açık olan bölgenin kuzeyi ormanlarla çevrilidir. Antalya yeraltı zenginlikleri açısından büyük önem taşımaktadır. Maden Tetkik Arama Enstitüsü (MTA) tarafından Alanya da tespit edilen ama işletilmeyen en önemli maden yatakları Alüminyum (Boksit), Barit, Fosfat, Kuvarsit ve Zımparadır. Alanya nın kuzeyi Torosların bir parçası olan Geyik ve Akçalı dağlarının birleştiği yükseklikleri 1000 metreyi aşan kıyı silsileleri ile çevrilidir. Burada yerli halk tarafından yayla olarak yazları yaşanan yerler mevcuttur. Dağların alçak kısımlarında kıyı boyunca uzanan ovalar meydana gelmiştir. Alanya yarımadası bir ovayla Toroslardan ayrılmıştır. Alanya irili ufaklı rejimleri düzensiz olan birçok akarsuya sahiptir. Akarsuların debileri mevsimlere göre farklılıklar gösterir. Yazların sıcak ve kurak geçmesi yüzünden akarsuların debileri yaz sonlarına doğru azalmaktadır, hatta bazıları kurumaktadır. Sonbaharda yağmurların başlamasıyla birlikte su seviyesi gittikçe yükselir, ilkbaharda Toroslardaki karların erimesiyle son hadlerini bulur. Kaynakları Toroslar olan dere ve çaylar denize inerken arazinin fazla eğimi nedeni ile hızlı akarken sel tahribi yaparak erozyon olayını kuvvetlendirmektedir. Sulama amacıyla kullanılan bu akarsuların en önemlileri Alara Çayı, Kargı Çayı, Serapsu Çayı, Oba Çayı ve Dim Çayıdır. Alara Çayı; Manavgat ile Alanya ilçeleri arasındaki sınırı çizmektedir. Dim çayında bulunan küçük regülatör tesisi mesire yeri olarak da kullanılmaktadır. Dim Çayı üzerinde Dim Barajı ile ilgili çalışmalar devam etmektedir İklim Alanya da yazları sıcak ve kurak kışları ılık ve yağışlı geçen tipik bir Akdeniz iklimi hakimdir. Kışların çoğu zaman yaz gibi geçtiği bu yörede; yaz sıcağının etkisi öğleden sonra denizden karaya doğru esen meltem rüzgarı ile azalmaktadır. Alanya yarımadası ile Toros dağları arasında oluşan boğaz bir hava akımı yaratarak yaz sıcaklığını düzenleyen olumlu bir etken olmaktadır. Tabii güzellikleri ve tarihi değerlerinin yanında olumlu iklimiyle tam bir turizm cenneti olan yörede güneşleme süreleri, deniz suyu ve hava sıcaklıkları gibi iklim özellikleri önem taşır. Dinlenme turizmi için güneşleme süresi uzun, az yağışlı ılıman iklim tercih edilirken, kış turizmi için soğuk hava ve yeteri kadar yağış tercih edilmektedir. Bir turistik yöre kendi özelliklerine uygun iklim şartları açısından istikrarlı değerlere sahip olduğu taktirde cazibesi artmakta, turistlerin iklimi istikrarlı yerleri daha çok tercih ettiği görülmektedir. Tablolarda detaylı olarak verilen iklim özelliklerinden de anlaşılacağı gibi Alanya da deniz suyu sıcaklığının yüksek olması ve güneşleme süresinin uzun olması turistler için bulunmaz fırsattır. Ortalama Hava İstatistikleri ( ) Yıllar Ortalama Sıcaklık 20,4 20,5 20,2 20,1 20,2 20,8 21,0 20,9 21,7 20,5 20,5 En Yüksek Sıcaklık 39,0 36,8 36,0 35,4 36,8 40,8 38,9 36,9 38,1 36,7 34,7 En Düşük Sıcaklık 2,2 3,0 -,05 4,0 2,2 5,4 3,3 2,9 4,0 5,2 2,4 Ortalama Yağışlı Gün Sayısı Toplam Yağış Miktarı (Kg/m 2 ) Ortalama Deniz Suyu Sıcaklığı 22,2 21,7 22,2 21,5 21,8 22,0 22,4 22,4 22,6 21,7 22,2 En Yüksek Deniz Suyu Sıcaklığı 30,2 29,7 29,1 28,9 29,7 29,6 30,7 29,9 30,0 29,3 29,5 En Düşük Deniz Suyu Sıcaklığı 16,0 16,0 16,2 14,7 14,5 15,9 15,4 16,2 15,5 16,3 16,0 Kaynak: Alanya Meteoroloji İstasyon Müdürlüğü Verileri Bitki Örtüsü Alanya nın toplam yüzölçümü hektardır. Bunun % 17 si tarım, % 6 sı çayır ve mera, % 65 i fundalık ve orman, % 12 si de tarım dışı alanlar ve meskun sahalar oluşturmaktadır. İklimi ve konumu ile Akdeniz bölgesinin en verimli topraklarına sahip bir yöresidir. Bu nedenle de yetişen bitki türleri çeşitlilik 18 ALANYA 2012 EKONOMİK RAPOR ALANYA 2012 EKONOMİK RAPOR 19

11 göstermektedir. Akdeniz bölgesinin en fazla orman zenginliği Antalya ili sınırları içindedir. Antalya nın ilçesi durumunda olan Alanya orman yönüyle zengin bir yöredir. Alanya da bulunan ormanlar ülke ormanlarının % 0,5 ini oluşturmaktadır. Dağların bazı kısımları tipik Akdeniz orman bitkisi olan makilerle kaplıdır. Dağların yüksek kesimlerinde karaçam ve sedir ormanları, sahil kesimlerinde ise kızılçam ormanları mevcuttur. Hatta İncekum gibi bazı bölgelerde denizle orman alanları iç içe girmektedir. Genel olarak kızılçam, karaçam, sedir, meşe, köknar, ardıç, çınar ve kızılağaç bulunan orman alanlarında kavak, ıhlamur, kestane, fındık gibi orman ürünleri ile de karşılaşılmaktadır. Alanya da tabii bitki örtüsünün dışında zirai çalışmalarla oluşmuş bitki örtüsü de mevcuttur. Sahil kesiminde narenciye bahçeleri ve muz plantasyonları yöreye canlı bir yeşillik kazandırırken yöre için iyi bir tarım ürünü olan avokado ve kivi gibi ağaç türleri artmaktadır. Dağlık ve platoluk kesimde soğuğa dayanıklı elma, armut ve ayva gibi meyve türleri yetiştirilmektedir. Alanya yöresinde her türlü doğal şartlarda kendine has bitki örtüsünün yetişeceği bir köşe bulmak mümkündür TARİHİ VE TURİSTİK YERLER 1- Alanya Kalesi: Surlarının uzunluğu 6,5 kilometreyi bulan ve denizden 250 metre yüksekliğe kadar uzanan Alanya Kalesi; zamanımıza kadar korunabilen tek Selçuklu kalesidir. Alanya da tersanenin arkasında üç yanı denizle çevrili kale 1955 yılında onarılan sağlam bir yapıdır yılında Roma kale kalıntılarının yerine Anadolu Selçuklu Sultanı Alaaddin Keykubat, Halepli Reha bin Ebu Ali ye yeni bir kale yaptırmıştır. Alaiye beyleri döneminde önem kazanan bu kale, 1471 yılında Osmanlılar tarafından alınmıştır. 83 kule ve 140 burca sahip üç sıra surlarla çevrili olan kale iç ve dış kale bölümlerinden oluşmaktadır. Aya Yorgi Kilisesi (Darphane), Kanuni Sultan Süleyman Camii, Akşabe Sultan Türbesi, Selçuklu Hamamı, Arasta, Bedesten, Sitti Zeynep Türbesi, Sultan Alaaddin Sarayı, irili ufaklı sarnıçlar, deniz feneri, adam atacağı ve zindandan oluşan kale komple bir tarihi hazinedir. 2- Darphane: Yarımadanın ucunda, uzunluğu 400 metreyi bulan sarp kayalıklardan oluşan Cilvarda burnu üzerindeki yapılardır. Halk arasında darphane olarak anılmasına karşın kesme taşlardan inşa edilmiş binalarda para basılması söz konusu değildir. 11. yüzyıldan kalma taş yapılardan birisi küçük bir kilisedir, diğerinin ise manastır olarak kullanılma olasılığı yüksektir. Küçük kilisenin kubbesi ayakta durmaktadır. Kayaların üstünde bir de sarnıç vardır. Cilvarda burnundaki yapılar topluluğuna iç kaleden kayalara oyulmuş basamaklarla bir yol bulunmasına karşın yol günümüzde kullanılmaz durumdadır. Denizden çıkış ise zor ve tehlikelidir. Gerek iç kaleden seyredildiğinde gerekse denizden teknelerle burnu dönerken etkileyici bir görüntüsü vardır. 3- Aya Yorgi Kilisesi (Hagios Georgios): Darphane olarak tanımlanan alanda yer alan yapılardan birisidir. İki ayrı görüşe göre M.S. 6 veya 11. yy. da yapıldığı sanılan Bizans devrine ait küçük bir kilisedir. Dini önemi artınca zaman içinde piskoposluk haline getirilmiştir. Selçuklulara ait olmayan kaledeki tek eser ve Alanya nın Türk-İslam dönemi öncesinden günümüze ulaşabilen ender bir yapıdır. Ana özelliğini koruyan kilisenin içinde yer yer tahrip edilmiş veya sökülüp atılmış fresk izlerine rastlanmaktadır. Kale ile birlikte bir bütün olarak koruma altına alınmıştır. 4- Akşebe Sultan Mescidi ve Türbesi: Kale camiinin 100 metre ilerisinde bulunan bu mescit 1230 yılında Alaattin Keykubat ın ilk kale komutanı Akşebe Sultan için yaptırılmıştır. Kalıntılardan apsisinin çinili olduğu anlaşılmaktadır. Yakın zamanda onarılan mescidin dışı kesme taştan yapılmıştır. İçi ve kubbesi tuğla ile örülmüştür. İki odadan oluşan yapının bir odası mescit diğer odası Akşebe Sultanın mezarının bulunduğu türbedir. Ayrıca türbede 3 tane mezar daha vardır. Mescidin bir kaç metre ilersinde moloz taş kaideli silindirik tuğla gövdeli minaresi bulunmaktadır. Kitabesinde Tanrı yerin ve göklerin gaiplerini bilir. Allah ın mescitlerini ancak O na ve ahiret gününe inananlar imar ederler yılında yüce sultan Alaaddin in günlerinde Tanrı nın rahmetine muhtaç zayıf kulu Akşebe yaptırdı yazmaktadır. 5- Alaaddin Camii: Kale Camii, Sultan Süleyman Camii adları ile anılan eserin 1231 yılında Sultan Alaaddin tarafından yaptırıldığı, sonra harap olduğu bazı kayıtlarda geçmektedir. Kanuni Sultan Süleyman tarafından yılları arasında yenilenen moloz taş duvarlı, kubbe kasnağının yapısında kesme taşların kullanıldığı, iç mekanı sekizgen kubbe kasnağı üzerine oturan bir camidir. Son cemaat yerini tuğladan yapılma dört sütun üstüne dayanan üç kubbe örter. Ortadaki iki sütun arasına bir duvar örülmüş üstüne zambak resmiyle süslenmiş bir taş oturtulmuştur. Kubbenin askılık vazifesi gören kısmına akustiği sağlamak için 15 küçük küpçük konmuştur. Caminin kapı ve 14 adet pencere kapakları Osmanlı dönemi oyma işçiliğinin en güzel örneklerindendir. 6- Emir Bedrüddin (Andızlı) Camii: Günümüzde kullanılan adını hemen yanında bulunan andız ağacından alan bu camii 1277 yılında Emir Bedrüddin tarafından yaptırılmıştır. Hemen bitişiğinde kendisine has mimarisiyle yapılmış çok yüksek olmayan minaresi yer alır. İlçenin tophane mahallesinde bulunan bu camiye kızıl kule yanından aşağı kapı yoluyla ulaşılması mümkündür. Gerek tarihi değeri gerekse minberinin oymacılık sanatının en güzel örneği olması itibarı ile ilçede Selçuklulara ait birçok özelliği birden taşıyan en eski camilerdendir. 7- Alaaddin Keykubat Sarayı: İç kalenin en yüksek yerinde kurulmuş olan sarayın sadece kalıntıları mevcuttur. Bu kalıntılardan sarayın çinilerle kaplı olduğu anlaşılmaktadır. Hakkında fazla bir bilgiye rastlanamamıştır. Sarayın hemen yanında askerlerin kışla olarak kullandığı sanılan bir yapı belirlenmiştir. 8- Selçuklu Hamamı: Alaaddin Keykubat tarafından yaptırıldığı sanılan, iç kalenin doğusundaki burçların yanında, kırmızı tuğla ve harçla yapılan tek kubbeli ve sekiz yüzlü hamamdır. Şimdi çökmüş olan 5 metre çapındaki kubbesi ile tonozla örtülü küçük bir odası olduğu anlaşılmaktadır. Külhanı iç kale tarafında yer almaktadır. Suyu iç kaledeki büyük sarnıçtan künkler ile getirildiği anlaşılan hamam Selçukluların temizliğe ve sağlığa verdiği önemin bir abidesidir. 9- Bedesten ve Arasta: Kale camiinin güneybatısında yer alan Arasta nın han olduğuna dair iddialar vardır. Arastanın hemen yanında bulunan 13 metre genişliğinde 35 metre uzunluğunda bir bedesten vardır. Avluya bakan muntazam olmayan dikdörtgen bir plan üzerine oturtulmuş 26 odası ile bedesten olarak bilinen hanın ise çarşı olabileceği öne sürülmektedir. Bu bedestenin çarşı olabileceği gibi kalenin malzeme deposu olabileceği de ileri sürülmektedir Her iki eserin de yüzyıllarda Karamanoğulları tarafından yapıldığı sanılmaktadır. 10- Sarnıçlar: Evliya Çelebi Seyahatnamesinde sarnıçlar şehri olarak adı geçen Alanya da kale ve çevresinde yaşayan halkın su ihtiyacının karşılanması için kale içinde irili ufaklı 420 sarnıcın yaptırıldığı tespit edilmiştir. Bu sarnıçlar içinde en önemlisi Akşabe Sultan Mescidi ile Bedesten arasında 22,5 metre boy ve 13 metre genişliğindeki Mecduddin sarnıcıdır. Bu Selçuklu Türklerinin mimari yanında alt yapıya verdikleri önemin en güzel örneklerinden birisidir. 11- Deniz Feneri: 1720 yılında Nevşehirli Damat İbrahim Paşa tarafından kalenin güney ucunda, denize dik inen yamaç üzerindeki surların bulunduğu yerde yaptırılan fener bugün de hala iki binasıyla görevini yerine getirmektedir. 12- Sitti Zeynep Türbesi: Damlataş mağarası yolundan kaleye gidilen yol üzerinde bulunan bu türbenin ne zaman yapıldığı ve Sitti Zeynep hakkında kesin bir bilgi mevcut değildir. Selçuklu döneminden kaldığı sanılmaktadır. Kanuni döneminden kalma vakıf kayıtlarında adı geçmektedir. Ankara da Kuyud-u Kadime arşivinde 172 nolu kayıtlı Kanuni devrine ait İlyazı defterinde ve İstanbul Başbakanlık Arşivi 166 nolu vakıf İcmal defterinde Vakf-ı Sitti Zeynep bin t Zeynülabidin olarak geçmektedir. Bir eren olduğu sanılan Sitti Zeynep in türbesi Alanya ve çevreden gelen kişiler tarafından ziyaret edilmektedir. Türbenin altında bulunan kayanın içine antik çağda ikişer metre uzunluğunda 3 adet lahit oyulmuştur. 13- Adam Atacağı: Kalenin kuzeydoğusunda 250 metrelik uçurumun üstünde 15 metre derinlikte bir zindanın bulunduğu yerdir. Bölgede anlatılan bir rivayete göre Bizans devrinde iki suçlunun burada güreştirilip, mağlup olanın hasmı tarafından denize atıldığı, yenen suçlunun ise buradaki zindandan bir süre sonra çıkarılarak son bir şans tanındığı, eline verilen üç taştan birini denize düşürmesi halinde af 20 ALANYA 2012 EKONOMİK RAPOR ALANYA 2012 EKONOMİK RAPOR 21

12 edildiği, beceremez ise çuvala konup kayalıklara veya mancınık ile denize atıldığı yerdir. Atılan taşın hava akımı ve yer çekimi nedeniyle denize düşürülmesinin çok zor olduğu bir yerde, günümüzde bu rivayetten kaynaklanan dilek tutarak taş atma geleneği yabancı ve yerli turistler tarafından sürdürülmektedir. 14- Ehmedek: Bizans döneminden kaldığı sanılan küçük kalenin yerine Selçuklu döneminde Orta Kale olarak yeniden inşa edilmiştir. Giriş kapısındaki kitabeden 1227 yılında yapıldığı anlaşılmaktadır. Adını Selçuklu döneminin inşaat ustası Ehmedek ten aldığı sanılmaktadır. Üçer kuleli iki bölümden oluşan orta kale, kara saldırılarına karşı stratejik bir yerde ve aynı zamanda sultanın sarayının bulunduğu iç kaleyi de koruyacak konumdadır. Kulelerin günümüze kadar gelen duvarları kayalardan yontularak yapılmıştır. Orta kalenin içindeki üç sarnıç günümüzde de kullanılmaktadır. Kale duvarlarında Selçuklu döneminden kalma gemi resimleri vardır. 14- Kızıl Kule: Kentin liman kısmına egemen olan bu sağlam kuleye adını, koyu kırmızı renkli taşlar verir. Klikia lı korsanlardan kalma eski bir kale kalıntısının yerine 1226 yılında Alaaddin Keykubat döneminde yaptırılmıştır. Kule; konumu, planı, yapı tekniği ve kitabeleri ile Anadolu yapı sanatının eşsiz bir örneğidir. Üç adet kitabesi bulunan kulenin kapı yazıtında Sinop kalesini de yapan Halepli Ebu Ali Reha El Kettani nin eseri olduğu yazmaktadır. Diğer iki kitabede Alaaddin Keykubat a methiyeler bulunmaktadır. Sekizgen planlı kulenin her duvarı 12,5 m genişliğinde olup yüksekliği 33 m.dir. İki açık, üç kapalı toplam beş kattan oluşan kuleye çok geniş ve çok yüksek olan 85 basamakla çıkılır. Tersanenin bekçisi olan kule yılları arasında köklü bir restorasyon yapılarak etnoğrafya müzesi olarak ziyarete açılmıştır. Üç ayrı kuleyi ve üst kaleyi çevreleyen uzun bir duvarla bağlanır. Kule bir benzerinin bulunmaması ve limandaki heybetli görüntüsü ile Alanya nın sembolü olmuştur. 15- Selçuklu Tersanesi: Sultan Alaaddin Keykubat ın Alaiye yi almasından sonra Akdeniz filosunu oluşturmak için 1227 yılında yapımına başlanmıştır. Kızıl Kulenin güneyinde deniz kıyısında beş gözlü olarak inşa edilmiştir. Günümüze ulaşan yegane Selçuklu Tersanesidir metre uzunluğu ve 44 metre derinliğinde üzeri tonozlarla örtülü olan tersanenin her gözü 7.7 metre genişliğinde 42.3 metre boyundadır. Duvarları kesme taştan, kemer ve kubbeleri tuğladan yapılan tersanenin tavanlarında ışık almasını sağlayan pencereler mevcuttur. Sol tarafında bir mescit, sağ tarafında muhafız odası olan tersanenin 3. gözünün arkasında da bir su kaynağı vardır. Sekiz asırdır sağlamlığını koruyan tersane Kızıl kulenin yanında Alanya nın simgesi olarak yer almaktadır. Daha önce Karadeniz de Sinop tersanesini yaptıran Alaaddin Keykubat Alanya tersanesi ile iki denizin sultanı adını almıştır. Tersanenin girişindeki yazıt, Sultan Keykubat ın armasını taşır ve rozetlerle süslüdür. 16- Selçuklu Tophanesi: Tersanenin bitişiğinde denizden 10 metre yüksekliğinde bir kayaya tersaneyi korumak amacıyla yapılan Tophane bulunmaktadır yılında kesme taştan imal edilen üç katlı ve dikdörtgen planlı yapıda aynı zamanda savaş gemileri için top döküldüğü bilinmektedir. 17- Selçuklu Medresesi: Selçukluların yazlık başkent olarak kullandıkları Alanya da Sultan Alaaddin Keykubat tarafından 1232 yılında Obaköy beldesinde bir tepe üzerinde yaptırılmıştır. Medresenin batı cephesindeki girişi Selçuklu motifleri ile süslüdür. Bir avlu, her iki yan tarafa dizilmiş altı oda ve bir eyvandan oluşan medresenin iç kapısındaki oymalar Selçuklu el sanatının ve Selçuklu eğitim kurumlarının bir örneğidir. 18- Alara Kalesi: Alanya nın 37 km. batısında denizden 9 km. içeride Selçuklu Sultanı Alaaddin Keykubat tarafından 1232 yılında yaptırılmıştır. Yalçın bir tepenin çevresinde dolanan Alara Kalesi Alara Hana gelen yolcuların ve İç Anadolu ya giden yolun güvenliğini sağlamıştır. Alara hanına sekiz yüz metre mesafede; yapılan kaleler arasında inşaatı en zor olanlardan biridir. Kalenin yüksekliği 200 ila 500 metre arasında değişmektedir. Dış ve iç kale olarak iki bölümdür. Kaleye yüksek basamaklarla çıkılan sol duvar üzerindeki bir giriş tüneli ile girilir. Kayalar oyularak tünelden yollar yapılmıştır. Günümüzde birçok yeri harap olan yollar, kale içindeki saray kalıntısı, hizmetkarların barındıkları evlerin kalıntıları, bir cami ve bir hamamın kalıntıları bulunur. Yine de uzun yıllara rağmen değişik ince yapı şekli ile kervansaray ve kale güzelliğini koruyan Selçuklu eserlerindendir. 19- Hasbahçe Köşkü: Alaaddin Keykubat ın Alaiye yi almasından sonra kışları geçirmek için Torosların eteğinde inşa edilmiştir. Yakınında 1000 yıllık bir tarihi çınar ile Sultan Kılıçarslan tarafından yaptırılmış iki ağızlı bir çeşme vardır. Günümüzde mesire yeri olarak kullanılmaktadır. 20- Hıdrellez Kilisesi: Alanya merkezine 10 km. mesafede Hacı Mehmetli köyü sınırlarında Hıdır İlyas mevkiindedir. Akdeniz i gören bir yamaç üzerine 19.yy. başlarında kurulduğu sanılmaktadır. Günümüzde de Hıristiyan ve Müslüman ziyaretçiler tarafından ibadet amacıyla kullanılmaktadır. Çatısı kagir, duvarları taş ve küçük apsisi olan kilise dikdörtgen planlıdır. Kilisenin içinde ahşap süslemeli bir ara kat vardır. Duvarlardaki freskolar bozulmuştur. Kilisenin 1973 yılında onarım gördüğü kitabesinden anlaşılmaktadır. Alanya Müzesinde Grek Alfabesi ile Türkçe (Karaman Lehçesi ile) yazılan kilise, Alanya da yaşayan ve Türkçe konuşan ortodoks Türklerin 1924 yılındaki mübadelede Yunanistan a gitmeleriyle kapanmıştır. Yanında su kaynağı bulunan Hıdrellez kilisesinin bir adı da Agios Georgios kilisesidir. Kilisenin benzerlerine Antalya kale içinde de rastlanmaktadır. 21- Alarahan: Alanya - Manavgat sınırını teşkil eden Alara çayından adını alan Alarahan denizden 9 km. içerdedir. Alanya nın 35 km. kuzeybatı istikametine düşen han tamamen kesme taşlardan 2000 metrekarelik bir alan üzerinde yapılmıştır. Türk yapı sanatının güzel bir örneği olan hanın en büyük özelliği diğer hanlarda avlular hep ortada yer aldığı halde bu handa dış duvarın kenarındadır. Kapıdan içeri girince nöbetçi kulübesi, hamam ile uzun bir koridorun sağ ve sol yanında yer alan konaklama odaları görülmektedir. Hanın kuzeye bakan giriş kapısından içeri girerken portali üzerindeki Alaattin Keykubat a ait kitabeden 1231 yılında yapıldığı öğrenilmektedir. Sultan Alaattin Keykubat ın diğer kitabelerde kendini Kara ve iki denizin sultanı, müminlerin emiri, Arap ve Acem ülkesinin sahibi olarak gösterirken bu kervan sarayın kitabesinde dikkati çeken nokta kendini Rum, Şam, Ermeni ve Frenk memleketlerinin de fatihi olarak göstermesidir. Alara çayının getirdiği çamur ve mil tabakasının özellikle sularının fazlalaştığı dönemlerde temellerin zayıflamasına neden olabileceği izlenmektedir. Özelliğinden hiç bir şey kaybetmeyen handa; portal kemerin özengi taşındaki ezilme ve kale girişinde bulunan güneş saati dikkati çekmektedir. 22- Şarapsa (Serapsu) Hanı: Antalya karayolunun 15. kilometresinde Serapsu deresi kıyısında yolun hemen üst tarafında yaklaşık 15 metre en ve 70 metre boyundaki alan üzerine kurulan bir Selçuklu eseridir. Kuzey yönündeki görkemli kapısının üzerinde dört satırlık bir kitabesi vardır. Sultan Alaaddin Keykubat ın oğlu Gıyaseddin Keyhusrev zamanında ( ) yaptırıldığı yazmaktadır. İri taşlarla beşik örtüsü şeklinde yapılan bu hanın ön yüzeyi kesme taştan diğer yüzeyleri moloz taş duvardan oluşturulmuştur. İnşaat tarzı ile diğer hanlardan ayrılmıştır. Cephe duvarları birçok ek duvarla takviye ediliştir. Hanın üzerinde kale burçlarında bulunan türden dışardan girilmesi mümkün olmayacak şekilde mazgallar vardır. Han gerektiğinde kale gibi kullanılmak üzere yapıldığı görülmektedir. İçi boydan boya bir dehliz şeklinde bulunan hanın doğu yönünde bir de mescit bulunmaktadır. Gece konaklayanlar için hayvanlar ile insanlar arasında küçük bir yükselti vardır. 23- Kargı Han: Alanya nın batı kesimindeki kargı çayının kuzeyinde olan hanın kitabesi olmadığı için yapım yılı ve şekli hakkında fazla bir bilgi mevcut değildir. Han 46 metre eninde ve 50 metre boyundadır. Romalılar, Selçuklular ve Osmanlılar tarafından kullanılan Antalya-Beyşehir-Konya yolunun kesik bel mevkiinin dip kısmında yer alan bir kervansaraydır. Orta avlunun etrafına sıralanmış, hepsinin tavanında hava bacaları bulunan odalardan oluşmaktadır. Kapının karşısında taştan oyulmuş sabit hayvan yemlikleri vardır. Han ana yoldan uzak olduğu için çok harap ve bakımsız bir durumdadır. 24- Syedra Antik Kenti: Alanya ya 18 km. uzaklıkta Mersin yolu üzerinde İshaklı köyü sınırları içindedir. Syedra MÖ. 7.yy da tarih sahnesine çıkmış ve varlığını 13.yy. a kadar sürdürebilmiş bir kenttir. Helenistik çağa ait oldukça harap olan kalıntılar arasında hamam, revaklı yol, fresko izleri taşıyan mezarlar ve bir sarayın kalıntıları bulunur. İlk kez 1891 yılında Heberdey ve Wilhelm tarafından ziyaret edilmiştir. Syedra bölgedeki anti korsan mücadelelerine katılmıştır. G. Bean ve T. Mitford un bulduğu ve Roma İmparatoru Septimus Severus un MS.194 yılında kente gönderdiği teşekkür mektubundan hazırlanan bir yazıt Alanya müzesinde sergilenmekte ve imparator kente saldıran haydutlar ve dinsizlere karşı direnen 22 ALANYA 2012 EKONOMİK RAPOR ALANYA 2012 EKONOMİK RAPOR 23

13 Syedra halkını kutlamaktadır. Syedra lıların bölgedeki korsanlardan rahatsız olduklarını bu nedenle tanrıların yardımlarına ve öğütlerine muhtaç olduklarını belirtmekte, Syedra lıların ileriye yönelik kehanetle ilgili isteklerini yansıtmaktadır. Çevresi surlarla çevrili olan kente girişi sağlayan anıtsal görünümdeki kapının lentosu halen sağlam olarak görülmektedir. Ön ve arkasında geçit şeklinde mekanlar vardır. Ana kapının solunda doğu-batı yönünde büyük bir kilise vardır. Kilisenin kuzeyi doğal kayadan yararlanılarak yapılmıştır. Doğu yönündeki duvarın pencereleri doldurularak arkası daha sonraki dönemlerde çeşme şeklinde bir yapıya dönüştürülmüştür. Kente girişi sağlayan giriş kapısının sağında doğal yapıya uygun olarak teraslama şeklinde alt alta üçlü bir sulama sistemi mevcuttur. Sulama sistemini oluşturan havuzlar halen köylülerce günümüzde de kullanılmaktadır. Su yakınındaki bir mağaranın içinden çıkan kaynaktan sağlanmaktadır. Bu mağaranın girişi taşlarla tonoz şeklinde örtülmüş ve içinde uzun dehlizler bulunmaktadır. Kentin doğusunda iki katlı çok görkemli bir yapı kalıntısı vardır. Yer yer zemininde mozaik kalıntıları bulunan bu bina şehrin hamamıdır. Su ihtiyacı yakınındaki sarnıçtan temin edilmektedir. Bu yapının hemen karşısında kuzey güney doğrultusunda uzanan 10 metre genişliğinde 250 metre uzunluğunda sütunlu bir cadde mevcuttur. Caddenin kuzeyinin gölge sağlamak için sütunların taşıdığı ahşap bir çatı ile kaplı olduğu güneyinin ise taş döşemeli açık yol şeklinde düzenlendiği anlaşılmıştır. Caddenin batı yanı teraslanmadan duvarla örülmüş ve duvarlara heykel koymak için nişler yapılmış ve taş kaideler konulmuştur. Caddenin diğer yönündeki sütunlar korint başlıklı siyahımsı granitten yapılmıştır. Kentte bulunan bir onur yazıtından burada bir halk meclisi ve senatonun olduğu (HBOYLHKAIODHMOS) anlaşılmaktadır. Syedra daki yapıların çoğunun tabanının mozaiklerle süslü olduğu görülmektedir. Alanya müzesinde Syedra'dan getirilen bir mozaik, kentte mozaik sanatının ayrı bir yeri olduğunu göstermektedir. Mozaikte mitolojideki üç güzelleri temsil eden üç kız resmi ve Paris i simgelediği sanılan bir erkek resmi bulunmaktadır. 25- Leartes Antik Kenti: Dağlık Klikia nın bir diğer önemli kenti de Toroslarda Dim vadisi ağzında yükselen Cebel-i Reis dağının 850. metresinde kurulmuş olan Leartes antik kentidir. Alanya ya 25 km. doğusunda kuruludur. İç kesimde bulunmasına rağmen kentin limanı da mevcuttur. Leartes te bulunan MÖ. 7.yy a ait ve üç yanı Finike dilindeki yazıt Alanya müzesinde sergilenmektedir. MS. 1. ve 3. yüzyıllar arasında en parlak devrini yaşamıştır. Kentin adının Leartes olduğu Vespasian a ait bir heykel kaidesindeki yazıttan anlaşılmaktadır. Kente gelirken ilk dikkati çeken yapılar, kiriş yataklarından iki katlı oldukları anlaşılan gözetleme kuleleridir. Kentin batı kesimindeki düzlükte yer alan sportif yarışmaların yapıldığı Agora nın batısı dükkan sıraları, güneyi hamam, kuzeyi Exedra ile sınırlıdır. Batıda 13 adet dükkan kalıntıları görülmektedir. Agoranın hemen kuzey bitişiğinde yarım yuvarlak formlu, oturma sıralarında kartal pençeleri ile süslemeleri bulunan Exedra kentin göze çarpan önemli yapılarındandır. Yanında bulunan Caracalla nın heykelinden ona ait olduğu ve Exedra nın MS yılları arasında yapıldığı tahmin edilmektedir. Bu sıraların en kuzeyinde Ceasar tapınağı olarak bilinen ve Clausius döneminde inşa edilmiş bir tapınak mevcuttur. Leartes in liman kalıntılarının MÖ.7 yy. dan kaldığı sanılmaktadır. Mahmutlar kasabasının tam ortasında kalan buradaki yapıların epeyce harap olmasından dolayı bütün özellikleri kaybolmuştur. Leartes te yapılan kazılar sırasında bulunan ve Alanya müzesinde sergilenen bir askere ait emeklilik belgesi geçmişteki yaşama ışık tutacak niteliktedir. MS. 138 yılına ait Pamfilya valisinin adının geçtiği belgede Suriyeli bir asker 25 yıllık şerefli hizmetlerinden dolayı terhis edilmekte ve kendisine Roma vatandaşlığı ile Pamfilyalı bir kadınla evlenme hakkı verilmektedir. 26- Iotape (Aytap) Antik Kenti: Alanya nın 33 km. doğusunda ve Akdeniz kıyısında yer alır. Kentin adı MS yılları arasında yaşamış olan Kommanege kralı IV.Antiochus un karısı Iotape den gelmektedir. Roma imparatorları Trajanus tan Valerian a kadar antik çağda kent kendi adına sikke basmıştır. Denize doğru uzanan yüksekçe bir burun, kentin akropolü durumundadır. Sular bu bölüme bir kale görüntüsü vermektedir. Kentin yapıları büyük ölçüde tahrip olmuştur. Akropolün karaya bağlandığı vadide liman caddesi vardır. Caddenin iki yanında üç basamaktan oluşan krepis bulunduğu ve bunların arasında yer yer heykeller olduğu kaidelerden anlaşılmaktadır. Heykellerin yazıtları, kentin başarılı sporcuları ve hayırsever insanlardan söz etmektedir. Akropolün doğusundaki koyda üç nefli, dikdörtgen planlı bir bazilika vardır. Kentteki tek nefli küçük kilise kalıntısında ise Hagios Georgios Stratelates i betimlediği fresk izleri görülmektedir. Kentin ayakta kalabilen en belirgin yapısı hamamdır. Hamama ait kanalizasyon sistemi günümüze kadar korunmuştur. Günümüzde antik kentin ortasından geçen şehirlerarası karayolunun güneyinde 8 metreye 12,5 metre boyutunda bir tapınak kalıntısı vardır. Kentin kuzey ve doğu tepelerindeki anıt mezarların yanı sıra tonoz örtülü küçük mezar yapıları da yer almaktadır. Daha sonraki dönemlerden kalma deniz kıyısındaki yerleşim alanında ise yakın bir zamana kadar oturulmuş evler, akropol, agora ve liman vardır. Koyun öteki yakasında ise kaplıca ve hamamlar, hala duvarlarında bazı fresk izleri taşıyan küçük bir kilise ve surlar bulunmaktadır. 27- Selinus: Alanya nın 45 km. doğusunda küçük bir yarımadanın yamacında kurulu antik çağ kentidir. Kentin tarihi MÖ.6 yy. a kadar uzanmaktadır. Roma imparatoru Trajanus, Doğu Akdeniz de Part seferinden dönerken hastalanarak geldiği bu kentte MS.117 yılında ölmüş ve külleri Roma ya gönderilmiştir. Kent bir dönem Trajanapolis adını almıştır. Yarımadanın surlarla çevrili tepesinde kentin akropolü ve bir sarnıç vardır. Kentin agorası deniz kenarında bulunmaktadır. Agora yıkılmışsa da granit sütunlar görülebilmektedir. Yamaçtaki surların içinde apsisli bir kilise kalıntısı bulunur. Kilise Aziz Thekla ya adanmıştır. Kentin bir başka anıtsal yapısı da 13.yy. Selçuklu döneminde kırmızı zikzak motiflerle süslenmiş bir av köşküdür. Bu yapının da antik çağdan kaldığı ve imparator Trajanus un anısına yapılmış bir mezar olduğu sanılmaktadır. Akdeniz e akan Selinus çayı çevresinde su kemeri kalıntılarına rastlanmaktadır. Kentin iki hamamından birisi kayalık yamacın denize indiği kesimdedir. Tiyatro yıkılmıştır. Kentin nekropolündeki mezarlar birer anıtsal yapı olarak Kilikya bölgesinin ölü gömme geleneklerini en güzel biçimde ortaya koymaktadır. Antik kentteki arkeolojik çalışmalar henüz yüzey araştırmaları ile sınırlıdır. 28- Nephelis: Alanya nın 55 km. doğusunda Muz köyü sınırları içinde denize doğru uzanan yüksek bir tepenin üzerindedir. Tepenin en yüksek noktasında antik kentin akropolü ve orta çağdan kalma kale surları vardır. Roma döneminden kalma tapınak alınlık seviyesine kadar korunmuş olarak günümüze gelmiştir. Nephelis odeonu, su sistemi, kireç taşı ocağı ve nekropol alanı ile tipik bir dağlık Kilikya kentidir. 29- Adanda - Lamus: Alanya nın 55 km. doğusunda Adanda köyünün 2 km. kadar kuzeyindedir. Kent yüksek ve sarp bir dağın zirvesini oluşturan iki tepenin üzerinde kuruludur. Batıdaki tepenin MÖ. 3. yy ortalarında Gallienus döneminde surlarla çevrildiği kentin giriş kapısındaki yazıttan anlaşılmaktadır. Kent kapısı büyük bir kule ile korunmaya alınmıştır. Surun iç kısmında ikinci bir sur kalıntısı vardır. Bu da kentte iç kalenin varlığını göstermektedir. İki tepe arasındaki düz alanda kentin agora, çeşme, tapınak gibi yapı kalıntılarına rastlanmaktadır. Kentin iki tapınağından biri Roma imparatorlarından Vespasianus öteki Titus adına yapılmıştır. Doğudaki tepede ise kayaya oyulmuş odalar ve büyük tip lahitlerden oluşan mezar yapıları ile nekrapol alanı vardır. 30- Antiocheia Ad Gragum: Alanya nın 60 km. doğusundadır. Antik çağda dağlık Kilikya olarak bilinen bölgede ve Akdeniz kıyısındadır. Kent adını MS.1 yy. da yaşamış Kommanege Kralı IV. Antiochus dan almaktadır. Kentin kalıntıları üç yükselti üzerinde bulunur. Birinci bölümde sütunlu cadde, agora, hamam, zafer takı ve kilise kalıntıları görülebilir. İkinci bölüm, Kilikya bölgesine özgü mezar yapılarının bulunduğu nekropol alanıdır. Üçüncü bölüm ise denize uzanan sarp kayalar üzerindeki orta çağ kale kalıntılarından oluşur. Kentin kuzeyinde Triconchos adı verilen üç duvarı apsis şeklinde ve dini işlevi olduğu sanılan bir yapı yer alır. 31- Hamaxia (Sinek Kalesi) Antik Kenti: Alanya ya 12 km. mesafede Elikesik köyü sınırlarında kalmaktadır. Antik çağda Pamfilya bölgesi içindeki kent için dönemin coğrafyacısı Strabon gemi yapımında kullanılan sedir ağaçlarının çok olduğunu yazmaktadır. Kent Roma öncesi yerleşime açılmıştır. Dağlık arazideki kentin en tepe noktasında rektogonal taşlardan yapılmış bir kulenin varlığı söz konusudur. Hellenistik dönemin özelliklerini de taşıyan kentin önemli kalıntıları arasında önünde havuzu ile antik bir çeşme vardır. Yarım daire planlı, oturma sıraları halen ayakta duran ve 11 yazıtla donatılmış geniş bir exedra, dini yapı kompleksi ve surlar arasında bir nekropol bulunur. Kentte bulunan yazıtlardan birisinde haberci tanrı Hermes in sembolü Kaduceus un işlenmiş olması, Hermes adına bir tapınağın varlığını göstermektedir. Kent MS. 2 ve 3.yy. da Koorakesion a (Alanya) bağlı olarak varlığını sürdüren küçük bir yerleşimdir. Hamaxia da oldukça iyi korunmuş surlar, çeşitli ev kalıntıları, geç dönemde kiliseye çevrildiği sanılan büyük yapı, kule, MS.1. yy. a ait izleri gösterir. Kalıntılarda Roma ve Bizans dönemlerine ait özelliklere de rastlanır. 24 ALANYA 2012 EKONOMİK RAPOR ALANYA 2012 EKONOMİK RAPOR 25

14 32- Colybrassus (Ayasofya): Alanya nın 30 km. kadar kuzeybatısında ve Toroslarda Roma döneminden kalma bir kenttir. Çevreye dağılmış durumda çok sayıda yazıt, kent tarihine ilişkin önemli bilgiler içermekle birlikte, ayrıntılar henüz gün ışığına çıkmamıştır. Günümüze kadar ayakta kalan kalıntılar arasında köşe başlığı İyon tarzında tapınak, nekropoldeki lahitler ve bir kayaya oyulmuş mezar sayılabilir. Kaya mezarın cephesi anıtsal bir görünümdedir. Tek mekandan oluşan mezar odasına 18 basamaklı bir merdivenle çıkılır ve girişin üstü basık kemer şeklinde yontularak içi Medusa başı ile süslenmiştir. Kemerin iki yanı ise kartal motiflidir. Kentte ayrıca odeon, kuleli kent duvarları, exedra, konut kalıntılarından örnekler görülebilir. Antik kentin bir başka adı da Ayasofya dır. 33- Pisarissos (Esentepe): Alanya nın Karaboynuzlar köyü sınırları içerisinde Hisar tepe denilen mevkide yer almaktadır. Kentte bulunan bir yazıt nedeni ile Pisarissos olarak adlandırılmıştır. Küçük bir yerleşim niteliğindeki antik kent surlarla çevrilidir. Yapıların fonksiyonları tam olarak belirlenememektedir. Ancak zirvede yer alan anıtsal nitelikteki bir yapı kalıntısı ve zeytin işleme yeri dikkati çekmektedir. 34- Marassos (Büyükpınar): Alanya da Demirtaş Beldesi Büyükpınar köyü yakınlarında Asar tepe mevkiinde yer almaktadır. Alanya nın kuzey-doğusunda 26 km. mesafededir. Antik kent deniz seviyesinden 670 metre yükseklikte bir tepenin üzerindeki iki yükselti ve yamacında yer almaktadır. Kalıntılardan kentin hellenistik izler taşıdığı görülmektedir. Antik kent Bean ve Mittfort tarafından yıllarında gezilmiş ve kentte buldukları iki yazıttaki Marasseon kelimesi nedeni ile Marassos olarak adlandırılmıştır. 35- Justinianopolis (Karaburun): Alanya ya 40 km. uzaklıkta ve Alanya-Antalya karayolu ile deniz arasında yer almaktadır. Burası bugün Karaburun olarak anılmaktadır. Roma dönemi eseri olan antik kentin merkezi fazla yüksek olmayan bir tepenin üzerinde kurulmuş olup denize kadar uzanmaktadır. Sur duvarlarını, mezar ve diğer yapılar ile beraber su kemerlerini görmek mümkündür. Hamam yakınlarındaki antik kaynak kentin ilginç unsurlarından birisidir. Şehir bir de limana sahiptir. Kente adı Bizans imparatoru Justinianus a atfen verilmiştir. 36- Ptolemaios (Fığla): Bugünkü Fığla olarak adlandırılan yarımada üzerinde kurulmuştur. Roma dönemi antik kentlerinden birisidir. Fazla engebesi olmayan düz bir alanda konumlanmıştır. Çok tahrip edilmiştir ve yüzeyde pek eser görülememektedir. Aynalı göl olarak bilinen antik liman günümüze ulaşan en önemli kalıntıdır. 37- Augae (Konaklı): Antalya-Alanya devlet karayolunun hemen sağ tarafında yol ile deniz arasındadır. Geç Roma döneminde kurulmuştur. Yapılar oldukça harap durumdadır. Kentin akropolünün doğu tarafının bir kısmı yok olmuştur. Luwi ve Helen dilleri ile bağlantısı olan Augae nin Ana Tanrıça Tapınağı anlamına geldiği sanılmaktadır. 38- Naula (Mahmutlar): Mahmutlar beldesi Örenardı mevkiinde bulunan ve Alanya-Gazipaşa kara yolunun kuzeyinde bir km. kadar içeride bir tepecik ve eteklerinde kuruludur. Moloz taş ve harç ile yapılmış iki kilise ve yapı kalıntıları vardır. Ayrıca sur izleri de görülmektedir. 19. yüzyılda kenti gezen seyyahlardan W. Heberdey burada 9 adet kilise kalıntısı gördüğünü yazmaktadır. Kent ayrıca Leartes antik kentinin limanı görevini de görmüştür. 39- Cibra (Kibra) Harabeleri: Alara kalesinin yakınındaki bu ören yerinin ne zaman kurulduğu kesin olarak bilinmemekle beraber MÖ 1. veya 2. yüzyılda burada basılmış olduğu sanılan paraların üstünde adının rastlanmasının dışında fazla bir bilgi yoktur. 40- Gülefşan Kalıntıları: Alanya nın 5 km. doğusunda Oba köyü mevkiindedir. Kale kalıntıları mevcuttur. Tarihiyle ilgili fazla bir şey bilinmemektedir. 41- Korsanlar Mağarası: Alanya limanından yarımadanın güneyine doğru gidilirken karşılaşılan ilk mağaradır. Deniz motoruyla 10 metre genişliğinde ve 6 metre yüksekliğindeki bir girişten içine girilebilen mağara kuzeye doğru genişlemektedir. Eskiden içinde kaleye kadar giden gizli bir yol olduğu söylenen mağarada deniz içindeki kayaların renkli taşları ilginç görüntüler oluşturmaktadır. 42- Aşıklar Mağarası: 75 metre uzunluğundaki çift girişli bu mağarada zamanında esir kızların ve ganimetlerin saklandıkları söylenmektedir. 43- Fosforlu Mağara: Damlataş mağarası tarafındaki üçüncü mağaradır. Küçük bir kayıkla içine girilebilen bu mağara, yapı ve görüntü itibariyle jeolojik değeri olan ilginç bir tabii güzelliktir. Geceleri içi çok aydınlık olan mağaranın fosfor parıltıları gündüzleri de fark edilmektedir. 44- Damlataş Mağarası: Mağaranın bu günkü yeri 1948 yılında iskele inşaatında kullanılmak üzere taş ocağı olarak tespit edilmiştir. Dinamit ateşlemesi sonucu ortaya çıkan mağarada ilk araştırma Galip Dere tarafından yapılmıştır. Giriş kısmında 50 metre uzunluğunda geçit bulunan 14 metre çap ve 15 metre yüksekliğinde bir mağaradır. Silindir şeklinde bir boşluğa sahip olan mağara senede oluşan dikit ve sarkıtlara sahiptir. Birinci zamanda, permiyen devrine ait azı kristalize kalkerdir. Sarkıtlardan damlayan sular nedeniyle Damlataş adını almıştır. % 95 rutubet, 22 derece değişmeyen ısı, 760 mm sabit basınç, % 20,5 oksijen bulunduğu saptanan mağaranın astım hastalığına da iyi geldiği düşünülmektedir. Mağara şifa ve turizm amaçlı olarak kullanılmaktadır. Sağlık konusundaki özel yeri nedeni ile mağaralar içinde özel bir avantaja sahiptir. 45- Hasbahçe Mağarası: Hasbahçe mahallesi iniş dibi mevkiinde Alanya ya 4 km. mesafede bulunmaktadır. Damlataş mağarasından 4-5 kat daha büyük olan mağaranın oluşumu hakkında bilimsel anlamda bir çalışma yapılmamıştır. 46- Dim Mağarası: Mağara Deniz seviyesinden 232 m yükseklikte olup, 1691 m yüksekliğindeki Cebel Reis Dağı nın batı yamacında yer alır. Alanya dan Dim Mağarası na Kestel Beldesi üzerinden, Dim Çay vadisinden ve Kestel Beldesi üzerinden asfalt yollarla ulaşılabilir. Dim Mağarası eski çağlardan beri bilinmekte ve bir bölümü çevre halkı tarafından barınak olarak kullanılmakta idi. Mağara bilimcileri tarafından ölçümleri yapılıp ortaya çıkarılması ise1986 Yılında oldu. MAĞTUR A.Ş. bu mağarayı turizme kazandırmak amacı ile 1996 yılında devletten kiralayarak bir yılı aşkın bir süre içinde mağara içi ve dışı inşaat ve aydınlatma projelerinin uygulamalarını tamamlamış, Eylül 1998 yılında hizmete açmıştır. Dim Mağarası, Türkiye de özel teşebbüs tarafından turizme açılan ilk mağaradır. Dim Mağarası doğal ve karstik bir mağaradır.karbonik asit (H2Co3) ce zengin yağmur ve kar sularının kırık zonu boyunca Kireçtaşı kayalarını eritmesi sonucu oluşmuştur. Mağaranın oluşup gelişmesinde tektoniğin de katkı sağladığı düşünülmektedir. Dim Mağarası Orta Toroslardaki Cebel Reis Dağının ana kütlesini oluşturan Alt Paleozoyik Yaşlı az metamorfik kristalize olmuş çok sert ve çok kalın tabakalı gri- koyu gri renkli kireçtaşı formasyonunun içindedir. Mağara, KB - GD doğrultusunda uzanan bir kırık zonu üzerinde gelişmiştir; 150 m yakınında Dim Çayı Vadisi yer alır. Kireçtaşlarının alt seviyeleri şistlerle ardalanmalı olup en altta formasyon tamamen şistlere dönüşür. şistler ince tabakalı levhamsı kırıklı olup, suda erimez ve geçirimsiz kayalardır. Toros Dağları genç Alpin Dağ Kuşağındadır ve günümüzdeki yüksekliklerine 4. Jeolojik zamanın 2. yarısında Plio- Pleistosen dönemindeki şiddetli düşey tektonik hareketler sonucu ulaşmıştır. Bu genç yükselmelere karşı Dim Çayı yatağını daha derinlere kazarken aynı süreçte Dim Mağarası da evrimini sürdürerek günümüzdeki konumuna ulaşmıştır. Dim Mağarası 360 m uzunluğunda,yatay, m genişliğinde ve yüksekliğindedir. Mağara içi çok çeşitli ve zengin damlataş oluşumları ile kaplıdır. günümüzde bu gelişim yer yer devam etmektedir. Mağaranın sonunda, girişten 17 m daha derinde 200 m² su yüzeyi bulunan küçük bir göl bulunmaktadır. suyun bu bölümde birikmesinin nedeni göl tabanının geçirimsiz şistlerden oluşmasındandır. 47- Kadı İni Mağarası: İlçe merkezine 15 km. kuzeydoğu istikametinde Çatak mevkiinde bulunan Çatak veya Kadıini Mağarası, Damlataş mağarasından 3 kat büyüklükte dikit ve sarkıtlardan oluşan bir mağaradır. Yapısı hakkında herhangi bir çalışma yapılmamıştır. 48- Alanya Arkeoloji Müzesi: İçinde 14 kapalı, bir açık teşhir salonu olan müze, Ankara Anadolu Medeniyetleri Müzesinden getirilen Tunç çağı, Urartu, Frig ve Lidya dönemlerine ait eserlerle 1967 yılında hizmete açılmıştır. Müzenin açılış döneminden sonra kazı çalışmaları ile müze genişlemiş ve zenginleşmiştir. Arkeoloji ve etnografya bölümleri vardır. Arkeoloji bölümünde Alanya bölgesinde bulunarak sergilenen en eski tarihi eser M.Ö. 625 yılına ait Finike dilinde bir tarihi yazıttır. Müzenin en önemli eseri ise mitolojide dramatik bir öyküsü olan ve M.S. 2.yy. a tarihlenen bronz döküm Herakles heykelidir ve ayrı bir salonda 26 ALANYA 2012 EKONOMİK RAPOR ALANYA 2012 EKONOMİK RAPOR 27

15 sergilenmektedir. Alanya müzesinde Arkaik, Klasik, Helenistik, Roma, Bizans dönemlerine ait bronz, mermer, pişmiş toprak, cam ve mozaik buluntular ile zengin kül kutuları, sikke koleksiyonu vardır. Selçuklu ve Osmanlı dönemlerine ait Türk İslam eserleri ise önemli bir yer tutmaktadır. Etnografya bölümünde ise Alanya bölgesinden derlenen ve bölgenin folklorik özelliklerini yansıtan yörük kilimleri, alaçuvallar, heybeler, giysiler, işleme örnekleri, silahlar, günlük kullanım kapları, takılar, el yazmaları, yazı takımları gibi objeler ile eski bir Alanya evine ait günlük oda sergilenmektedir. Ayrıca müze bahçesinde de Roma, Bizans ve İslami dönemlerine ait taş ve mermer eserler yer almaktadır. Müzedeki parçalardan bazıları Ankara ve İstanbul daki müzelere götürülmüş ve burada bulunan tarihi eserlerdir. 49- Kızıl Kule Etnografya Müzesi: Limanda yer alan ve 13.yy. dan kalan Kızıl Kule aynı zamanda bir Etnografya Müzesi olarak da kullanılmaktadır. Beş katlı kulenin giriş ve birinci katı müze olarak düzenlenmiştir. Müzede Alanya yöresine özgü halı, kilim, giysi, mutfak gereçleri, silahlar, tartı aletleri, aydınlatma aletleri, dokuma tezgahları ile Toroslar daki Yörük Türkmen kültürünü yansıtan çadır gibi etnografik eserler sergilenmektedir. Tarihi yapıda zaman zaman resim sergisi, klasik müzik konseri gibi kültür ve sanat etkinlikleri de yapılmaktadır. 50- Atatürk Evi ve Müzesi: İkinci meşrutiyet döneminde yapıldığı tahmin edilen binanın yapım tarihi kesin olarak bilinmemektedir. 18 Şubat 1935 tarihinde Atatürk ün Alanya yı ziyareti sırasında kaldığı bu ev, mülkün sahibi Rıfat Azakoğlu tarafından Kültür ve Turizm Bakanlığına bağışlanmıştır. Cumhurbaşkanı Kenan Evren tarafından 1986 yılında Atatürk Evi ve Müzesi olarak hizmete açılmıştır. 19. yy Türk mimarisinin özelliklerini yansıtan bahçe içinde üç katlı binanın giriş katında Atatürk ün kişisel eşyaları, fotoğraflar, Atatürk ün Alanyalılara gönderdiği telgraf ve diğer tarihi belgeler sergilenmektedir. Üst katın odaları ise geleneksel bir Alanya evinin etnografik eşyaları ile donatılmıştır. Alanya daki önemli tarihi ve turistik yerlerden olan Kale, Kızıl Kule, Müze, Atatürk Evi ve Ehmedek Kalesi nin yılları arasındaki ziyaretçi sayıları ve ziyaretçilerden elde edilen gelirler tabloda gösterilmiştir. Yıl Müze ve Ören Yerleri Tarihi ve Turistik Yerler Ziyaretçi İstatistikleri Ziyaretçi Sayısı Gelir (TL) Yıl Müze ve Ören Yerleri Ziyaretçi Sayısı Gelir (TL) Kale Kale ,00 Kızıl Kule Kızıl Kule Müze Müze ,00 Atatürk Evi 7923 Ücretsiz 2010 Atatürk Evi - Ücretsiz Ehmedek Kalesi Ehmedek Kalesi ,00 Toplam Toplam Kale Kale ,00 Kızıl Kule Kızıl Kule Müze Müze ,00 Atatürk Evi 9966 Ücretsiz 2011 Atatürk Evi Ücretsiz Ehmedek Kalesi Ehmedek Kalesi ,00 Toplam Toplam Kale Kale ,00 Kızıl Kule Kızıl Kule Müze Müze ,00 Atatürk Evi Ücretsiz 2012 Atatürk Evi Ücretsiz Ehmedek Kalesi Ehmedek Kalesi ,00 Kale Toplam Kaynak: Tablodan da görüldüğü gibi 2012 yılında ilgili tarihi ve turistik yerlere ziyaretçi gelmiş olup toplam TL gelir elde edilmiştir yılı Alanya daki tarihi ve turistik yerlerin en fazla ziyaretçi aldığı yıl olmakla birlikte, 2011 yılı en fazla gelirin elde edildiği yıl olmuştur yılında rakamlarda ufak düşüş gözlemlenmiştir ALANYA NIN SOSYO-KÜLTÜREL VE DEMOGRAFİK YAPISI NÜFUS Sosyal yapıyı oluşturan ve değiştiren en önemli faktör nüfustur. Nüfusun mutlak miktarı, cinsiyete göre artış hızı, şehirli ve köylü olma özelliği, yaş gruplarına göre dağılımı, iktisadi faaliyet dallarına göre dağılımı ve eğitim seviyesi gibi açılardan ele alınması bir anlamda sosyal yapının incelenmesidir. Bu kapsamda yıllara göre Alanya nın nüfus sayım sonuçları aşağıda gösterilmiştir. Yıllara Göre Nüfus Sayım Sonuçları Yıl / Nüfus Şehir Merkezi Bucak ve Köyler Toplam Kaynak: Tablodan da görüldüğü gibi 1985 yılında olan Alanya nın nüfusu, 2000 yılında % 304 artışla kişiye yükselmiştir. Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi ne (ADNKS) göre ise ilçe nüfusu 2008 yılında ( ü şehir merkezi ve sı bucak ve köyler olmak üzere) toplam olarak gerçekleşmiştir yılında ise Alanya nın nüfusu 2010 yılına göre % 0,046 artarak ye çıkmıştır yılında 2011 yılına göre % 0,018 lik bir artışla seviyesine ulaşmıştır. Nüfusun yaz aylarında yaklaşık dört kat artması Alanya nın kışları bir ilçe, yazları ise büyük bir şehir görüntüsüne kavuşmasına neden olmaktadır. Türkiye deki birçok il merkezinden daha kalabalık hale gelen Alanya, bu hali ile il olmaya aday kentlerden birisidir yılı nüfus sonuçlarının cinsiyetlere göre dağılımı aşağıdaki tabloda gösterilmiştir. Nüfusun Cinsiyete Göre Dağılımı (2011) Şehir Merkezi Şehir Merkezi Şehir Merkezi Erkek Kadın Toplam Erkek Kadın Toplam Erkek Kadın Toplam Nüfusun Cinsiyete Göre Dağılımı (2012) Şehir Merkezi Bucak ve Köyler Toplam Erkek Kadın Toplam Erkek Kadın Toplam Erkek Kadın Toplam Kaynak: Nüfusun cinsiyetlerine göre dağılımına bakıldığında toplam olan şehir merkezi nüfusunun %50,7 ini erkekler ( kişi), %49,3 sini ise kadınlar ( kişi) oluşturmaktadır. Toplam olan bucak ve köy nüfusunun %51,5 ini erkekler ( kişi) oluştururken, %48,5 ini kadınlar ( kişi) oluşturmaktadır. Toplamda erkek nüfusu kadın nüfusundan %2,27 oranında daha yüksektir. 28 ALANYA 2012 EKONOMİK RAPOR ALANYA 2012 EKONOMİK RAPOR 29

16 Nüfusun yaş gruplarına göre dağılımı aşağıdaki tabloda gösterilmiştir. Tablodan da görüleceği gibi Alanya genç bir nüfusa sahiptir. Nüfusun büyük çoğunluğu 40 yaşın altındadır. Tablo aynı zamanda kadınların erkeklere göre daha uzun yaşadığını göstermektedir Yaş Erkek Kadın Toplam Erkek Kadın Toplam Erkek Kadın Toplam % ,17% ,28% ,30% ,57% ,63% ,48% ,70% ,23% ,01% ,88% ,25% ,19% ,13% ,17% ,81% ,16% ,66% ,26% ,08% Toplam ,00% Kaynak: Nüfus hareketlerini oluşturan doğum, ölüm, evlenme ve boşanma olaylarıdır. Bu kriterler açısından yılları hareketleri aşağıdaki tabloda gösterilmiştir. Nüfus Hareketleri (2012) Yıllar Doğum Ölüm Evlenme Boşanma Kaynak: TUIK Alanya nın nüfus hareketlerinde en dikkat çeken nokta boşanma oranlarının yıllara göre artış eğimline girip 2012 yılında tekrar düşmeye başlamasıdır yılında boşanma oranları 2005 yılına baz alınarak % 78,6 artmıştır ve 2012 senesinde bir önceki yıla göre % 5 azalmıştır yılında evlenenlerin oranı 2005 yılına göre 7,1 lik bir düşüş gösterirken; 2012 yılında evlenme sayısı tekrar artış göstererek bir önceki yıla göre % 22 artış göstermiştir bu oran bir sene içinde ulaşılmış en büyük sıçramalardan biri olmuştur yılında bir önceki yıla göre doğum sayısı % 15 artarken; ölüm sayısı bir önceki yıla göre %16 artış göstermiştir. Toplam nüfus içinde şehir merkezi dışında kalan belediye ve köylerin nüfus hareketleri de önem taşımaktadır. Alanya da toplam 17 belediye bulunmaktadır. Bu belediyeler: Alanya, Avsallar, Cikcilli, Çıplaklı, Emişbeleni, Kargıcak, Kestel, Konaklı, Mahmutlar, Obaköy, Okurcalar, Payallar, Tosmur, Türkler, İncekum, Güzelbağ ve Demirtaş belediyeleridir. Adrese dayalı nüfus kayıt sistemine göre belediyelerin 2010 yılı nüfusları şu şekildedir. Belediye Teşkilatı Olan Yerleşim Yerlerinin Nüfusları (2012) No Belediye Erkek Kadın Toplam 1 Alanya Avsallar Cikcilli Çıplaklı Demirtaş Emişbeleni Güzelbağ İncekum Kargıcak Kestel Konaklı Mahmutlar Oba Okurcalar Payallar Tosmur Türkler Kaynak: Alanya ya bağlı belediyeler nüfus bakımından en yüksekten en düşüğe doğru sırasıyla Mahmutlar (25.690), Oba (17.253), Konaklı (13.563), Cikcilli (12.893), Avsallı (9.527), Tosmur (7.859), Kestel (6.688), Payallar (6.266), Çıplaklı (4.977), Türkler (3.993), Okurcalar (3.833), İncekum (3.325), Demirtaş (2.859), Kargıcak (2.882), Emişbeleni (1.676) ve son olarak Güzelbağ (1.174) belediyesi gelmektedir. 28 Ağustos 2009 tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayınlanan 2009/11169 Sayılı İçişleri Bakanlığı nın Sınır Tesbit Kararı ile Cikcilli, Oba, Çıplaklı, Tosmur ve Kestel Belde Belediyeleri ile Asmaca, Paşaköy ve Mahmutseydi köylerinin tüzel kişiliklerinin kaldırılarak Alanya Belediyesi sınırları içine katılması 5393 sayılı Belediye Kanununun 11 inci maddesi uyarınca uygun görülmüş fakat daha sonra 5 belde belediyesi ile 3 köy muhtarlığı birleşmeye karşı Danıştay 8. Dairesi ne dava açılmıştır. Danıştay 8. Daire Başkanlığının kararı sonucunda Cikcilli, Oba, Kestel, Çıplaklı ve Tosmur belediyeleri Alanya ya bağlanmasına kararlaştırılmıştır. Danıştay 8. Daire Başkanlığı nın bu kararına göre, 2014 yılı itibariyle 5 belde belediyesinin tüzel kişilikleri sona erecek ve bu belediyeler Alanya Belediyesi bünyesine geçecektir. 30 ALANYA 2012 EKONOMİK RAPOR ALANYA 2012 EKONOMİK RAPOR 31

17 Köy nüfusları (2012) Köyler Kadın Erkek Toplam Köyler Kadın Erkek Toplam Akçatı Kuzyaka Akdam (B) Mahmutlar Alacami Mahmutseydi Alara (B) Oba Asmaca Obaalacami (B) Avsallar (B) Okurcalar Bademağacı Orhan Basırlı Öteköy Bayır Paşaköy Bayırkozağacı (B) Payallar Bıçakçı Saburlar Bucak Soğukpınar Burçaklar Süleymanlar (B) Cikcilli Taşbaşı Çakallar Toslak (B) Çıplaklı (B) Tosmur Değirmendere (B) Türkler Dere Türktaş Elikesik Uğurlu (B) Emişbeleni Uzunöz Gözübüyük Üzümlü Gözüküçüklü Yalçı Gümüşgöze Yaylalı Gümüşkavak Yenice Güney Yeniköy (B) Güzelbağ Hacıkerimler TOPLAM Hacımehmetli (B) İncekum Karakocalı Karamanlar (B) Kargıcak Kayabaşı (B) Kestel Kızılcaşehir (B) Konaklı Kaynak: ettiği için erkek mektebi denilmektedir. Daha sonraları Hayate Hanım ilköğretim nun adı, İptida-i Mektep (ilkokul manasına gelir), Alaattin Mektebi, Zafer İlkokulu adlarını almış ve nihayet bugün okulun kurucusunun adını alarak Hayate Hanım ilköğretim olmuştur. İleriki yıllarda okul binası yetersiz kalınca, dönemin ilköğretim ve Okul Müdürü Nusret Ökmen in öncülüğünde Okul Koruma Derneği nin çizdiği plana göre eğitim öğretim yılında eski binanın yerine yenisi yapılıp ikinci defa hizmete açılmıştır ( Alanya da Cumhuriyetin ilk yıllarından itibaren eğitim ve öğretim bütün köylere yaygınlaştırılmaya çalışılmıştır. İlerleyen yıllarda bu çalışmalar başarıya ulaşmıştır. İlçede okulsuz köy kalmamış, 1980 yılından sonra başlayan okuma yazma seferberliğinin katkısıyla okuma yazma oranı % 95 in üzerine çıkmıştır. Alanya da bu eğitim atağı ve eğitim endüstrisinin özel teşebbüslerle de canlandırılması Alanya nın eğitim yaşamını zenginleştirmiştir eğitim ve öğretim yılında eğitim hayatına başlayan Alanya işletme Fakültesinin yanı sıra, eğitim ve öğretim hayatında yer alan ALTSO Meslek Yüksekokulu bu gelişimlerin somut adımlarıdır. Okul - Öğretmen ve Öğrenci Sayısının Yıllara Göre Değişimi Öğretim Yılı Okul İlköğretim Lise Öğretmen İlköğretim Lise Öğrenci İlköğretim Lise Kaynak: Veriler Alanya İlçe Milli Öğretim Müdürlüğü istatistiklerinden alınmıştır. Okul sayısının yıllara göre değişimine bakıldığı zaman hem ilköğretim hem de lise okul sayısında eğitim ve öğretim yılında bir önceki eğitim öğretim yılına göre pek değişme görülmektedir eğitim ve öğretim yılında 98 olan ilköğretim düzeyinde okul sayısı yılında değişmemiştir eğitim ve öğretim yılında 17 olan lise düzeyinde okul sayısı da yılında 26 ya yükselmiştir. Öğretmen sayısının yıllara göre değişimine bakıldığında ise, eğitim ve öğretim yılında ilköğretim bazında olan öğretmen sayısı eğitim ve öğretim yılında da değişmemiştir eğitim ve öğretim yılında ilköğretim bazında olan öğrenci sayısı, de 11 kişi artış ile olmuştur. Lise bazında öğrenci sayısı artışı artan bir eğilim göstermiştir. Buna göre de olan öğrenci sayısı de olmuştur EĞİTİM İlköğretim-Orta Öğretim ve Halk Eğitim Merkezleri Alanya da eğitim hayatı 1891 yılında Hayate Hanım ın yaptırdığı ilkokul ile başlar. Alanya Odabaşı Zadesi Muhammed Ağa nın kızı, Mehmet Arslan Bey in Eşi Hayate Hanım, o zamanlar Osmanlı İmparatorluğu bünyesinde yer alan Mısır da oturmaktayken 1888 yılında memleketi olan Alanya ya dost ve akrabalarını ziyarete gelir. Bir sohbet sırasında niçin mektup yazmadıklarını sorar. Yakınlarının, okul olmadığı için okuma yazma bilmediklerini ve mektup yazamadıklarını söylemeleri üzerine, Hayate Hanım akrabalarını görevlendirerek derhal bir okul yapılmasını emreder yılında inşası tamamlanan Hayate Hanım ilkokulunu Alanya lıların hizmetine sunar. n ilk öğretmenleri Muallim Hikmet, Hafız Ömer ve Osman Bey lerdir. n ilk açıldığı yıllarda kız ve erkek öğrenciler ayrı ayrı okuduklarından şimdiki Barbaros Azakoğlu ilköğretim okuluna kız mektebi, Hayate Hanım İlköğretim okuluna ise erkekler devam 32 ALANYA 2012 EKONOMİK RAPOR ALANYA 2012 EKONOMİK RAPOR 33

18 Alanya da Taşımalı Eğitim İstatistikleri Öğretim Yılı Taşıma Merkezi Sayısı Taşınan Okul Sayısı Taşınan Yıllık Ödenek Öğrenci Sayısı Miktarı TL İş Günü , , , , , , , , , , , , , , Kaynak : Veriler Alanya İlçe Milli Öğretim Müdürlüğü İstatistiklerinden alınmıştır. Alanya nın turizm yatırımlarının ve sonucunda turizm gelirlerinin toplandığı şehir ve kasaba merkezlerinde yeni okullar açılmış, bu durum ekonomik olarak daha geride kalan köylerden kasabalar ve şehir merkezlerine göçü son yıllarda kaçınılmaz hale getirmiştir. Bu durum eğitim alanında bir göçü de beraberinde getirmektedir. Alanya genelinde okulsuz köy kalmamasına, ihtiyaç doğrultusunda yeni okullar açılmasına rağmen 1996 yılında öğrenci azlığı nedeniyle kapatılan 3 okuldan sonra taşımalı eğitime geçilmiştir. Taşımalı Eğitim (ya da Taşımalı İlköğretim Uygulaması); nüfusu az ve dağınık yerleşim birimlerinde, zorunlu öğrenim çağındaki öğrencilerin merkez ilköğretim kurumlarına günübirlik taşıma uygulamasına, denir. Taşımalı İlköğretimin amaç ve gerekçesi, Milli Eğitim Bakanlığınca; ilköğretim okulu bulunmayan, çeşitli nedenlerle eğitim-öğretime kapalı, birleştirilmiş sınıf uygulaması yapan ilköğretim okullarındaki öğrencilerin, taşıma merkezi ilköğretim okullarına günü birlik taşınarak kaliteli bir eğitim-öğretim görmelerini sağlamak olarak ifade edilmektedir. ABD, Yeni Zelanda ve Avustralya da uygulanan, Unesco nun katkıları ile yürürlüğe konan Taşımalı Eğitim uygulamasına, Öğretim Yılının ikinci yarısından itibaren deneme mahiyetinde ilk olarak, Kırıkkale de 3, Kocaeli de 2 merkezde başlanmıştır. Uygulamanın başarılı ve verimli görülmesi üzerine, uygulama, Öğretim yılından itibaren Antalya, Çankırı, Konya, Van, Balıkesir, Çanakkale, Eskişehir, Kırklareli ve Kocaeli illerinden seçilen 77 merkezde sürdürülmüştür. Taşımalı Eğitim Uygulaması Öğretim yılında daha da yaygınlaştırılarak 29 il ve bu illere bağlı 78 ilçenin 960 köy okulunda devam ettirilmiştir öğrenci 375 merkez okuluna taşınmıştır Öğretim yılında ise, uygulama 43 il, 325 ilçe ve 938 merkez okula yaygınlaştırılarak toplam öğrencinin taşımalı eğitimden yararlanması sağlanmıştır ( blog.milliyet.com.tr/ Blog.aspx?BlogNo=24841). Alanya da ise 1997 yılında 10 köy ilkokulunda başlayan taşımalı eğitim uygulaması öğretim yılında 74 okulda öğrenciye ulaşmış, zaman içinde bazı okullarda taşımalı eğitimden vazgeçilse de 8 yıllık zorunlu eğitim nedeni ile taşımalı eğitim neredeyse bütün köy ilkokullarına yayılmıştır eğitim ve öğretim hayatında 82 olan taşınan okul sayısı de %2,4 lük bir azalışla 80 e düşmüştür. Taşınan öğrenci sayısında ise eğitimöğretim yılında olan öğrenci sayısı de olmuştur yılında yıllık ödenek miktarı bir önceki döneme göre %17,73 artarak ,37 TL seviyesine yükselmiştir. Yıl Alanya Halk Kütüphanesinden Yararlanan Okuyucu Sayısı Kitap Sayısı Okuyucu Sayısı Çocuk Yetişkin Toplam Kitap Başına Okuma Oranı , , , , , , Kaynak: Veriler Alanya Halk Kütüphanesi Müdürlüğü istatistiklerinden alınmıştır. Bilgi teknolojilerinin bireylerin sosyal yaşamına etkisi her geçen gün artmaktadır. Bilgisayar ve internet ağ bağlantıları sayesinde, dünyanın hemen hemen bütün kütüphanelerine ve araştırmalarına artık saniyelerle ifade edilebilecek sürelerde ulaşılabilmektedir. Bu gelişim kaçınılmaz olarak kütüphane ziyaretlerini ve bir zamanlar alternatifsiz araştırma yöntemlerinden biri olan kütüphaneden ödünç kitap alma alışkanlığını azaltmıştır. Yıllar bazında Alanya Halk Kütüphanesinin istatistiklerine baktığımız zaman yılları arasında kitap sayısı den rakamına ulaşmış fakat kitap başına okuma oranı 2010, 2011 ve 2012 yılları hariç her geçen yıl azalmıştır te çocuk kütüphaneden yararlanırken bu sayı 2010 da %39,3 oranında azalarak çocuğa gerilemiştir yılında %30,2 oranında artış göstererek çocuğa yükselmiştir yılında %19,6 oranında azalış göstererek çocuğa gerilemiştir. Yetişkin bazında baktığımızda ise, 2004 te olan kütüphaneden yararlanan yetişkin sayısı 2011 da %12,4 oranında azalmış ve yetişkine gerilemiştir yılında ise %28,5 oranında azalış göstererek çocuğa gerilemiştir. Okuyucu bazında toplam azalma ise yılları arasında %36,6 seviyesindedir. Kitap sayısındaki %85,4 lük artışla birlikte, bu azalışlar kütüphanedeki kitapların daha atıl kalmasına neden olmuştur. Nitekim, 2004 yılında kitap başına okuma oranı 2,31 iken 2012 da bu rakam ancak 1,26 dır. Bu kitap başına okuma oranında %45,4 lük ciddi bir azalmayı işaret etmektedir. Bu oranlar son sekiz yılda kütüphaneden yararlanmanın çok ciddi bir şekilde azaldığının niceliksel bir kanıtıdır ÖĞRETİM YILI MEZİYET KÖSEÖĞLU MESLEKİ EĞİTİM MERKEZİ KURSLARI SIRA NO MESLEK DALI ÇIRAK KALFA 1 Ağaç İşleri (Doğramacılık) 19-2 Asansörcülük 4-3 Aşçılık ve Pastacılık Ayakkabıcılık 2-5 Berberlik (Bay-Bayan) Bilgisayar Bakım Onarım Bobinaj Doğalgaz-Sıhhi Tesisatçılık Döşemecilik (Mobilya) 5-10 Döşemecilik (Otomobil) Elektronik ev Alet Bk. ve Tamiri Elektrik Tesisat Elektronik (Rad-Tv-Hab., Cihaz) Fotoğrafçılık 2-15 Kaporta Tamirciliği Kuyumculuk 4-34 ALANYA 2012 EKONOMİK RAPOR ALANYA 2012 EKONOMİK RAPOR 35

19 17 Matbaacılık 5-18 Metal İşleri (Saç Alüminyum) Mobilyacılık Motorculuk ve Revizyon Motosiklet Tamiratı Oto Boyacılığı Oto Elektrikçiliği Oto Ön Düzen Ayarı 4-25 Pazarlama ve Satış Elemanlığı 2-26 Plastik Doğramacılık 3-27 Saat Tamirciliği Seramik ve Çinicilik Sıcak Demircilik 4-30 Soğuk Demir-Kaynak Soğutma ve İklimlendirme Terzilik 3-33 Tornacılık 3 - TOPLAM Kaynak: Veriler Alanya Milli Eğitim Müdürlüğü İstatistiklerinden Alınmıştır ÖĞRETİM YILI HALK EĞİTİM MERKEZİ MESLEK KURSLARI SIRA NO KURSUN ADI Açılan Kurs Sayısı Katılan Öğrenci Sayısı 1 Arı Yetiştiriciliği Arı Kovanı Ve Bal Çıtası Yapımı Aşçı Çırağı Basit Nakış İğne Teknikleri Bez Ayağı Dokuma Yapma Bilgisayar Destekli Muhasebe Bilgisayar Kullanımı Boyacı Çinici İşlemeci Davul Derisi Takı Yapma Dekoratif Ahşap Süsleme Dekoratif Ev Aksesuarı Hazırlama Dekoratif Örtü Ve Kılıflar Dikimi Domates Yetiştiriciliği Düz Dikiş Makineci Elde Kurdela İşi Elde Suzeni Elde Türk İşlemeleri Emlak Danışmanlığı Erzincan Çelik Kalem Bakır İşletmeciliği Evde Çocuk Bakımı Föncü Geleneksel El Nakışları Hasır Örme Havuz Suyu Operatörlüğü Hazır Gereçlerle Yapılan Nakışlar İlik Düğme Otomatçı İş Makineleri Operatörlüğü Kadın Giysileri Dikimi Kadın Üst Giysileri Dikimi Kasnak Sallayarak Makine Nakışları Kat Hizmetleri Elemanı Katı Yakıtlı Kalorifer Ateşçisi Kum İşi Kuvvetli Akım Tesisatçısı Makinede Çin İğnesi Makinede Geleneksel Türk İşlemeleri Makinede Maraş İşi Makinede Türk İşi Masör-Masöz Ön Muhasebe Örme Ve Düğümlü Takı Yapma Pike Dikimi Pul Boncuk Dikişleri Saç Sakal Kesimi Salon Takımları Dikimi Sıvı Yakıtlı Kalorifer Ateşçisi Tahrirci-Çinici Tel Ve Çivi İle Takı Yapma Web Tasarımcısı Yatak Odası Tekstili Hazırlama 2 67 TOPLAM yılında Kütüphane Derneği tarafından inşa edilen, Alanya Halk Eğitim Merkezi binasının, dönemin Kaymakamı Mustafa Bayata nın katkılarıyla, kütüphane binası olarak kullanılan Merkez binasının birinci katını Halk Kütüphanesi, ikinci katını da Halk Eğitimi Merkezi Müdürlüğü, üçüncü katı da Öğrenci Yurdu olarak tahsis edilmiştir Eğitim ve Öğretim yılında Halk Eğitimi Merkezi Müdürlüğü aynı binanın ikinci ve üçüncü katında faaliyetlerini sürdürmektedir eğitim öğretim yılında ise çatı katının da hizmete açılmasıyla Halk Eğitimi Merkezi Müdürlüğü çalışma alanı genişletilmiştir. Aşağıda halk eğitim merkezinin istatistikleri gösterilmektedir YILLARI ARASINDAKİ OKUMA YAZMA KURSLARI İSTATİSTİĞİ SIRA NO KURSUN ADI AÇILAN K.S. KATILAN ÖĞRENCİ SAYISI 1 l.kademe Okuma-Yazma Kursu II.Kademe Okuma-Yazma Kursu TOPLAM Kaynak: Veriler Alanya Milli Eğitim Müdürlüğü İstatistiklerinden Alınmıştır YILI SOSYAL VE KÜLTÜREL KURSLAR İSTATİSTİĞİ S.NO Kurs Adı Açılan Kurs Sayısı Katılan Öğrenci Sayısı 1 Ahşap Boyama Almanca Aile Ve Çocuk Eğitimi Arapça Aşçılık Avcı Eğitimi Bağlama Bilgisayar ALANYA 2012 EKONOMİK RAPOR ALANYA 2012 EKONOMİK RAPOR 37

20 9 Biyoloji Kursu Coğrafya Kursu Çiftçilik (Domates Yetiştiriciliği) Edebiyat Kursu El Nakışı Elektrik Tesisatçılığı Ev Meşrufatı Felsefe Kursu Fen Bilgisi Kursu Fizik Kursu Gitar Eğitimi Giyim Havuz Ve Atık Su Arıtma İngilizce Kalorifer Ateşçiliği Kimya Kursu Kuaför Ve Saç Bakım Yapımı Kur an-i Kerim Okuma Kurban Kesimi Makine Nakışı Matematik Kursu Ofis Programları Kullanımı Org Eğitimi Özürlü Memur Seçme Sınavına Hazırlık Rusça Sbs Hazırlık Kursları Sosyal Bilgiler Kursu Step-Aerobik Takı Tasarım Tarih Kursu Temel Bilgisayar Okuryazarlığı Türk Bayrağı Dikimi Türk Halk Oyunları (Antalya Yöresi) Türkçe Uygulamalı Tiyatro Yabancılar İçin Türkçe Kursu Yağlı Boya Resim Yaşlı Refakatçisi 1 25 TOPLAM Yılı Genel Kurs Toplamları Kurs Adı Açılan Kurs Sayısı Toplam Kursiyer Meslek Kursları Sosyal ve Kültürel Kurslar Okuma Yazma Kursları Genel Toplamlar Kaynak : Veriler Alanya Halk Eğitim Merkezi Müdürlüğü İstatistiklerinden Alınmıştır. Bilim ve teknolojideki hızlı gelişmeler, her alanda sürekli değişim yaratmakta ve yeni talepler ortaya çıkarmaktadır. Bu hızlı gelişim ve değişime uyum sağlama, sadece okul dönemlerinde öğrenilen bilgilerle mümkün olmadığından, yaşam boyu devam eden öğrenme isteklerini karşılayacak yaygın eğitime zorunlu ihtiyaç duyulmaktadır. Alanya Halk Eğitim Merkezi bu doğrultuda, eğitim önemi vurgulayarak bireyleri iyi bir insan ve yurttaş olarak yetiştirmek misyonunu taşımaktadır ( Alanya Halk Eğitim Merkezinin Çalışmaları Kurs Öğrenci Kurs Öğrenci Kurs Öğrenci Kurs Öğrenci Kurs Öğrenci Kurs Öğrenci Alanya Halk Eğitim Merkezinin 2012 yılı istatistiklerine baktığımızda, 2011 yılına göre kurs sayısında ve öğrenci sayısında bir düşüş olduğunu gözlemliyoruz yılına 765 olan kurs sayısı, 2012 de 576 ya düşmüş ve bunun paralelinde öğrenci sayısı da den e inmiştir. Alanya da bulunan özel dershane istatistiklerine bakıldığı zaman 2011 yılında ü (%55) kız öğrenci, i (%45) erkek öğrenci olmak üzere toplam öğrenci dershanelerin eğitim hizmetinde faydalanmıştır öğrenciye 73 ü kadın, 128 i erkek olmak üzere 201 eğitmen hizmet vermiştir. ALANYA DA BULUNAN DERSHANELERİN YILLARA GÖRE ÖĞRENCİ - ÖĞRETMEN İSTATİSTİKLERİ 2012 Dershaneler Öğrenci Öğretmen K E T K E T 1 Özel Alanya Açı Dershanesi Özel Alanya Kavram Dershanesi Özel Alanya Dershaneleri Fen Bilimleri Dershaneleri Özel Alanya Özveri Matematik Fen Bil. Dershanesi Özel Alanya Sınav Dershanesi Özel Cemal Karataş Dershanesi Özel Doğa Zafer Dershanesi Ozel Genç Kalemler Dershanesi Özel Hüseyin Mustafa Yöntem Dershanesi Özel Kale Final Dershanesi Özel Körfez Dershanesi Alanya Şubesi Özel Körfez Dershanesi SBS Şubesi Özel Körfez Dershanesi Mahmutlar Şubesi Özel Uğur Dershanesi Özel Yeni Alanya Dershanesi TOPLAM Kaynak: Veriler Alanya İlçe Milli Öğretim Müdürlüğü İstatistiklerinden alınmıştır 38 ALANYA 2012 EKONOMİK RAPOR ALANYA 2012 EKONOMİK RAPOR 39