HIRVATİSTAN PERAKENDE SEKTÖRÜ YERİNDE PAZAR ARAŞTIRMASI

Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "HIRVATİSTAN PERAKENDE SEKTÖRÜ YERİNDE PAZAR ARAŞTIRMASI"

Transkript

1 HIRVATİSTAN PERAKENDE SEKTÖRÜ YERİNDE PAZAR ARAŞTIRMASI Hazırlayanlar Mustafa Süleyman BEŞLİ Alpaslan EMEK Temmuz 2014 T.C. Ekonomi Bakanlığı İhracat Genel Müdürlüğü Ülke Masaları I Dairesi

2 İÇİNDEKİLER GENEL EKONOMİK YAPI... 3 Tarım... 4 Sanayi... 5 Hizmetler... 5 Ekonomide Geleceğe Yönelik Beklentiler... 6 HIRVATİSTAN IN DIŞ TİCARETİ... 7 Genel Durum... 7 İhracat... 7 İthalat TÜRKİYE İLE TİCARET HIRVATİSTAN NÜFUSUNUN GÖRÜNÜMÜ İstihdam ve İşgücü Nüfusun Ülke İçindeki Dağılımı HIRVATİSTAN PERAKENDE SEKTÖRÜ Perakende Genel Görünüm Market Tipi Perakendecilik Özel Markalı Ürünler İnternet Perakendeciliği DAĞITIM KANALLARI HIRVATİSTAN TARIM VE GIDA ÜRÜNLERİ KOZMETİK VE KİŞİSEL BAKIM ÜRÜNLERİ EV BAKIM ÜRÜNLERİ PAZARDA DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN UNSURLAR Tüketici Tercihleri Hırvatistan Pazarında Başarı İçin İpuçları Pasaport ve Vize uygulaması Çalışma Saatleri Resmi Tatil Günleri GENEL DEĞERLENDİRME KAYNAKLAR

3 GENEL EKONOMİK YAPI Tablo:1 Temel Göstergeler Yüzölçümü km2 Yönetim Şekli Cumhuriyet Nüfusu 4,56 milyon (2014 tahmini) Resmi Dili Hırvatça Din Katolik (% 88) Başkenti Zagreb Başlıca Şehirleri Etnik Yapısı Para Birimi Zagreb (790 bin), Split- Dalmaçya Bölgesi (454 bin) Hırvat (%90), Sırp (%4,5), Boşnak (%0,9), Macar (%0,5), Sloven (%0,5), Diğerleri (%3,6) Kuna (HRK) Kaynak: Economist Intelligence Unit Croatia Country Report, 2014, CIA The World Factbook Tablo:2 Temel Ekonomik Göstergeler b 2014 c 2015 c GSYİH (milyar dolar, cari fiyatlarla) 62,2 58,9 61,5 56,2 57,5 57,9 56,1 Reel Büyüme Oranı (%) -6,9-2,3-0,2-1,9-1,0-0,4 1,1 Cari İşlemler Dengesi (milyar dolar) - 3,2-0,7-0,6-0,1 0,6 0,3-0,2 Kişi Başına GSYİH (dolar, PPP*) b b b b İşsizlik Oranı (%, ort.) 14,9 17,6 17,8 19,1 20,3 21,0 19,3 Tüketici Fiyatları Enflasyonu(%, ort.) 1,9 1,9 2,0 2,9 2,4 2,7 2,7 Üretici fiyatları Endeksi (%, ort.) -0,5 4,3 6,8 5,7-0,1-0,5 1,2 Döviz Kuru (HRK/$, yıl sonu) 5,09 5,57 5,82 5,73 5,55 5,92 6,12 İhracat (fob, milyar dolar) 10,7 12,0 13,6 12,6 12,2 13,1 13,9 İthalat (fob, milyar dolar) -20,7-19,6-22,2-20,4-20,5-22,0-23,6 Dış Ticaret Dengesi (milyar dolar) -10,0-7,6-8,6-7,8-8,3-8,9-9,7 Kaynak: Economist Intelligence Unit, 2014 b EIU tahmini. c EIU projeksiyonu. * Satınalma Gücü Paritesi (Purchasing Power Parity) Bağımsızlık sonrası Hırvatistan ekonomisi düşük enflasyon oranı, istikrarlı para birimi ve büyüme oranı gibi istikrar göstergesi verilere karşılık, yüksek cari açık ve dış borç oranı, düşük rekabet gücüyle tanımlanan bir ekonomik yapı görünümü kazanmıştır. Hırvat ekonomisi devlet mülkiyetindeki işletmelere dayanan sosyalist ekonomiden serbest piyasa ekonomisine geçişin yarattığı yapısal sorunları tam olarak aşabilmiş değildir. Özelleştirme kapsamında ilk olarak bankacılık ve iletişim sektörleri özelleştirilmiştir. Ancak, enerji, demir-çelik, demiryolları, gemi inşa sanayi gibi sektörlerde özelleştirme ve yeniden yapılanma faaliyetleri henüz hedeflenen seviyeye ulaşamamıştır. Özelleştirme programının yavaş ilerlemesinde kamu idaresinin ağır işleyişinin yanı sıra yasal sorunlar, yatırımcıların özelleştirme projelerine ilgisizliği, satış koşullarının yatırımcı için uygun olmaması gibi nedenler etkili olmuştur. Yapısal dönüşüm sürecine destek olması amacıyla 2004 yılı Ağustos ayında IMF ile imzalanan 20 aylık Stand-By Anlaşması doğrultusunda ödemeler dengesi açığını kontrol 3

4 etmek ve dış borç yükünü hafifleterek iç borçlanmaya ağırlık vermek amacıyla 2004 yılından itibaren sıkı para politikaları uygulanmıştır yılı Aralık ayında uygulamaya konulan Katılım Öncesi Ekonomik Program orta vadeli makroekonomik politikaları ve yapısal reform sürecini belirlemektedir yılı Ağustos ayında başlatılan Ulusal Kalkınma Stratejisi de orta ve uzun vadeli ekonomik hedefleri ortaya koymaktadır. IMF ve Dünya Bankası ile işbirliği makroekonomik politikaların gövdesini oluşturmakla birlikte, hükümet Kasım 2006 da sona eren anlaşmanın ardından IMF ile yeni bir Stand-By Anlaşması imzalamama kararı almıştır öncesi olumlu görüntü çizen Hırvat ekonomisi, takip eden beş yıl boyunca sürekli daralma eğiliminde olmuştur. Hırvatistan ekonomisinde küçük ve orta ölçekli işletmelerin (KOBİ) payı yıllar itibariyle artış göstermektedir. Toplam kurulu firmaların % 99 u KOBİ niteliğinde olup, toplam istihdamın % 65,5 ini KOBİ ler sağlamaktadır. Uzun vadeli finansman sorunu yaşayan KOBİ lere destek sağlanması hükümetin orta vadeli ekonomi politikasının önemli bir unsuru olarak görülmektedir. Üretimde KOBİ lerin payının artmasına paralel olarak özel sektörün üretimdeki payı da yıllar itibariyle artış göstermektedir. Ancak gemi inşa sanayi ve demir-çelik gibi önemli sektörlerde devlet mülkiyetinin devam etmesi nedeniyle kamuda çalışanların oranı anılan sektörler itibariyle yüksek bulunmaktadır. Ülkenin genel ekonomik politikaları içerisinde dikkat çeken bir husus da üretim sürecinde sağlanan devlet yardımlarıdır. Konuya ilişkin mevcut düzenlemeleri AB mevzuatına uyumlu hale getirmek üzere hazırlanan Devlet Yardımları Kanunu 2005 yılı sonunda yürürlüğe konulmuştur. Bu yardımların çoğunluğu gemi inşa sanayi, çelik, alüminyum sanayi ile demiryollarına sağlanmıştır yılında uygulamaya konulan Katılım Öncesi Ekonomik Program çerçevesinde devlet yardımlarının GSYİH içerisindeki payının düşürülmesi amaçlanmıştır. Bu kapsamda özellikle demir-çelik ve gemi inşa sanayiine sağlanan devlet yardımlarının azaltılmasını teminen anılan sektörlerde yeniden yapılandırma projeleri hazırlanmıştır. Tablo:3 GSYİH nin Sektörlere Göre Dağılımı (%) b 2015 b 2016 b 2017 b Tarım 5,1 4,9 4,7 4,8 4,7 4,7 4,6 4,6 4,5 Sanayi 27,5 26,9 26,9 26,4 25,9 26,1 26,5 27,1 27,6 Hizmetler 67,4 68,2 68,2 68,8 69,4 69,2 68,9 68,4 67,9 Kaynak: EIU İstatistikleri 2014, b EIU tahmini. Tarım Hırvatistan yumuşak ikilime ve verimli toprağa sahip olan bir ülkedir. Bu olumlu özelliklerine rağmen istatistiklerde Hırvatistan ın net ithalatçı ülke durumunda olduğu görülmektedir. GSYİH nın dağılımına bakıldığında tarım sektörünün %5 civarında paya sahip olduğu görülmektedir ve gerçekleşen veriler ve yapılan tahminler tarım sektörünün GSYİH den aldığı payın azalma eğiliminde olduğunu göstermektedir. Tarım sektörünün genel içerisindeki bu payı sektörün durumunu da yansıtmaktadır. 4

5 Diğer taraftan, tarım sektörü işgücünün %2,7 sini bünyesinde barındırmaktadır. Ayrıca sektörün yapısına bakıldığında neden küçük kaldığı görülmektedir. Gerek yapılan görüşmelerde gerekse yayınlanan analizlerden çıkan sonuç, Hırvat nüfusunun büyük tarımsal faaliyetlerin içinde yer almaktan imtina ettikleri yönünde eğilimlere sahip olduğudur. Nüfusun yaklaşık olarak %42 sinin kırsal alanlarda yaşamasına rağmen işgücünün %2,7 sinin tarım sektöründe çalışması ve sektörün genel toplam içerisinde %5 gibi bir yer tutmasının temel sebebinin ülkede çok sayıda küçük ve aile çiftliklerinin yaygın olması olduğu ifade edilebilir. Küçük ve aile çiftliklerinin varlığı kırsal alanda yaşayan nüfusun geçiminde tarım sektörünün önemli bir yere sahip olduğunu göstermektedir. Sanayi Sanayi üretiminin GSYİH içerisindeki payının ise son 20 yıldır giderek azaldığı ve ortaya çıkan boşluğun hizmetler sektörü tarafından doldurulduğu görülmektedir. Sanayi sektörünün 2013 yılında %24 civarında olan payının temel ivmesini özel sektör oluşturmaktadır. Toplam işgücünün %20,5 ini oluşturan sanayi sektöründe özel sektör iş kaynağı oluşturmanın yanında, ihracatın da temel dinamiğini oluşturmaktadır. Bununla beraber, sanayi üretimi 2013 yılında %1,9 oranında düşmüştür. Sanayi sektörü ihracat odaklı bir sektördür. Bankacılık sektörünün ardından 2. sırada olup, Hırvatistan ın ekonomisinde önemli bir role sahiptir. İmalat sanayinin gözde alanları petrokimya sanayi, gemi inşa, inşaat malzemeleri ve gıda ürünleri oluşturmaktadır. Hizmetler 2008 yılına kadar inşaat sektörü Hırvat ekonomisinin büyümesinde ve hareketlenmesinde en önemli sektör olurken, 2008 sonrası Hırvat ekonomisinin ana yapısının turizm sektörü üzerinden şekillendiği görülmektedir. Sıradan bir sezonda turizm gelirleri, Hırvatistan döviz gelirlerinin neredeyse yarısını, GSYİH nin ise dörtte birini karşılamaktadır. Binlerce kilometrelik bir sahil şeridine ve doğal güzelliklere sahip olan ülke, kapasitesini harekete geçirebilecek yeterli altyapıya sahip değildir yılında turizm gelirleri %7,6 oranında yükselmiştir yılında da aynı düzeyde büyümenin gerçekleşeceği beklenmektedir. Diğer taraftan bankacılık sistemi de hizmetler sektörü içerisinde önemli bir yer tutmaktadır. Yaşanan sorunlara rağmen bankacılık sisteminin istikrarlı olduğu ifade edilmektedir. Ülkede talepteki zayıflığa bağlı olarak, bankacılık sektöründe kredi büyümesinin de yavaşlamış olduğu belirtilmektedir. Sektörün en önemli özelliği ise, %90 dan fazla bir kısmının yabancı bankaların kontrolü altında olmasıdır. Talepteki azalma, 2013 yılında perakende sektöründe de azalmanın meydana gelmesine sebep olmuştur. Her ne kadar, bağımsızlık sonrası açık bir ekonomiye dönüşmüş ve özelleştirme alanında önemli yol almış olsa da, ülkenin dışa açıklığı dış şoklardan sert bir şekilde etkilenmesine sebep olmuştur sonrası yaşanan durgunluk döneminde özel sektör kredileri keskin bir şekilde düşerken tüketim ve yatırım alanında kayıpların yaşanmasına sebep olmuştur. İhracat ise söz konusu kayıpları karşılamak konusunda yetersiz kalmıştır. Bu dönemde şirketler, aileler ve şahıslar borç yüklerini azaltmaya odaklandıkları ve bu sebeple de iç talebin baskılandığı söylenebilir. 5

6 Ekonomide Geleceğe Yönelik Beklentiler 2013 yılında GSYİH 2008 yılına göre yaklaşık olarak %12 altında gerçekleşmiştir. Yukarıda belirtilen oranın da göstermiş olduğu üzere, geçen beş yıllık süre içerisinde ekonomi sürekli olarak daralmıştır. Bu süre içerisinde, kamu sektörünün talebi ve büyümeyi arttırma çabalarına rağmen yatırımlar azalmıştır. Hırvatistan da 2014 yılında ise ülke ekonomisinin daralma sarmalından çıkarak nispeten büyümeye geçeceği ve GSYİH nın %1,9 civarında gerçekleşeceği öngörülmektedir. Söz konusu dönem içerisinde işsizlik oranının %17,3 oranında, kamu harcamalarının ise GSYİH nin %29 u düzeyinde gerçekleşeceği tahmin edilmektedir. Enflasyon, 2013 yılı sonunda %3,5 olduğu tahmin edilmektedir yılında ise %3,3 olacağı öngörülmektedir. 6

7 HIRVATİSTAN IN DIŞ TİCARETİ Genel Durum Kısıtlı sanayi altyapısı ve hammadde kıtlığı nedeniyle Hırvatistan, dış ticaretinde geçmişten bugüne kronik açıklar vermiş bir ülkedir. Hızlı nüfus artışı ile beraber, petrolde ve gıda maddelerinde dışa bağımlılık durumu daha da artmıştır yılından itibaren ithalatın ihracatla dengelenmesine çalışılmış; özellikle medikal, sağlık ve tekstil gibi sektörlerde gelişim desteklenmiştir. Hırvatistan nispeten ticarete açık bir ülkedir. Hırvatistan sanayi ihracatının, mineral yakıtlarda ithalatının önemli bir bölümünü oluşturmaktadır. Söz konusu yapı Hırvatistan dış ticaretinin açık vermesine sebep olmaktadır. Hırvatistan ın ithalatı, ihracatına göre yüksek seyretmektedir. Yukarıda da belirtildiği üzere, küresel krizin de etkisiyle 2009 yılında ihracattaki düşüş %18 olmuştur. Ancak bu durum 2010 yılındaki iyileşmeye paralel olarak tersine dönmüş, ihracat %10, ithalat ise %7 artmıştır yılında ise ihracat bir önceki yıla göre %13 artarken, ithalat ise %20 oranında artış göstermiştir. Ancak 2012 yılına gelindiğinde ihracat yeniden düşme eğilimine girmiştir yılında ihracat bir önceki yıla göre yaklaşık %9 azalırken, 2013 yılında azalma eğilimi devam etmiş ve yaklaşık olarak %3 civarında bir azalma meydana gelmiştir. İhracatındaki temel pazarın Avrupa ülkeleri olması ve 2008 krizi sonrası bu pazarlarda görülen daralmaya bağlı olarak Hırvatistan ın ihracatında da bir daralma meydana gelmiştir. Tablo:4 Ülkenin Dış Ticareti (milyar dolar) YILLAR İHRACAT İTHALAT HACİM DENGE ,9 10,7 15,6-5, ,2 14,2 20,4-8, ,0 16,6 24,6-8, ,8 18,6 27,4-9, ,4 21,5 31,9-11, ,4 25,8 38,2-13, ,1 30,7 44,8-16, ,5 21,2 31,7-10, ,8 20,1 31,9-8, ,4 22,7 32,7-8, ,3 20,8 33,1-8, ,9 21,0 32,9 9,9 Kaynak: Trademap İhracat Hırvatistan ın 2013 yılı ihracatı ana mal grupları itibariyle değerlendirildiğinde, ihracatın yaklaşık 1/3 üne yaklaşan payını makine ve ulaştırma araçları tutmaktadır. Diğer ürünlere 7

8 bakıldığında da Hırvatistan ın ihraç ürünlerinin, ağırlıklı olarak sanayi ürünlerinden müteşekkil olduğu görülmektedir. Tablo:5 Hırvatistan ın İhracatında Başlıca Ürünler (milyon dolar) GTİP Ürünler GENEL TOPLAM Petrol yağları ve bitümenli minerallerden elde edilen yağlar 3004 Tedavide/korunmada kullanılmak üzere hazırlanan ilaçlar (dozlandırılmış) 8504 Elektrik transformatörleri, statik konvertisörler, endüktörler 2711 Petrol gazları ve diğer gazlı hidrokarbonlar Uzunlamasına kesilmiş, biçilmiş ağaç; kalın >=6 mm 9401 Oturmaya mahsus mobilyalar, aksamparçaları Azotlu mineral/kimyasal gübreler Elektrik enerjisi İzole edilmiş tel, kablo; diğer izole edilmiş elektrik iletkenleri; fiber optik k 2523 Çimento Yolcu gemileri, gezinti gemileri, feribotlar, yük gemileri, mavnalar 6403 Ayakkabı; yüzü deri, tabanı kauçuk, plastik, tabii, suni vb kösele 6115 Çorap; külotlu, kısa; uzun konçlu, soketler (örme) 7204 Demir/çelik döküntü ve hurdaları, bunların külçeleri 7606 Alüminyum sac, levha ve şeritler, kalınlık>0, 2mm 8708 Kara taşıtları için aksam, parçaları Demir/çelikten inşaat ve aksamı Kauçuk, plastik eşya imal ve işleme makine ve cihazları 6110 Kazak, süveter, hırka, yelek vb. Eşya (örme) Buğday ve mahlut Revolverler ve tabancalar

9 8905 Fener, yangın söndürme, tarak gemileri, yüzer vinçler vb Turbojetler, turbo-propeller, diğer gaz türbinleri 7010 Cam damacana, şişe, kavanoz, çanak, ilaç tüpleri, kaplar 4401 Yakmaya mahsus ağaçlar; yonga, talaş, döküntü, kırıntı vb Kaynak: Trademap Diğer taraftan Hırvatistan ın ithalatının yüksek olması dış ticaret açığını arttırmaktadır. Her ne kadar doğrudan yabancı sermaye girişi vesilesiyle cari açık verilmese de, söz konusu durum ekonominin etkilenmesine sebep olabilecektir. Mineral yağlar ülke ithalatının en önemli kalemi olarak belirmektedir. Söz konusu durum ülkenin petrol fiyatlarındaki artışa karşı hassas olmaktadır. Ayrıca, Hırvatistan ın ihracatındaki azalma sanayi sektöründe daralmaya ve bu vesileyle sanayi girdisi ithalatında da azalmaya sebep olmuştur. Tablo:6 Hırvatistan ın İthalatında Başlıca Ürünler (milyon dolar) GTİP ÜRÜNLER GENEL TOPLAM Ham petrol (petrol yağları ve bitümenli minerallerden elde edilen yağlar) 2710 Petrol yağları ve bitümenli minerallerden elde edilen yağlar 2711 Petrol gazları ve diğer gazlı hidrokarbonlar Tedavide/korunmada kullanılmak üzere hazırlanan ilaçlar (dozlandırılmış) 2716 Elektrik enerjisi Otomobil, steyşın vagonlar, yarış arabaları Telli telefon-telgraf için elektrikli cihazlar Otomatik bilgi işlem makineleri, üniteleri Diotlar, transistörler vb. Yarı iletkenler, piezo elektrik kristaller 4107 Sığır ve atların dabaklanmış ve hazırlanmış deri ve köselesi 0203 Hınzır Eti İşlenmemiş alüminyum Diğer mobilyalar vb. Aksam, parçaları Demir/çelik sıcak hadde yassı mamullerigenişlik mm. Fazla 8528 Televizyon alıcıları, video monitörleri ve projektörler

10 8708 Kara taşıtları için aksam, parçaları Etilen polimerleri (ilk şekillerde) Matbaacılığa mahsus baskı makineleri, yardımcı makineler 8903 Yatlar, diğer eğlence ve spor teknesi; kürekli kayık, kano 4011 Kauçuktan yeni dış lastikler İzole edilmiş tel, kablo; diğer izole edilmiş elektrik iletkenleri; fiber optik k 1905 Ekmek, pasta, kek, bisküvi vs. İle boş ilaç kapsülü mühür güllacı vs İnsan ve hayvan kanı, serum, aşı, toksin vb Ürünler 2106 Tarifenin başka yerinde yer almayan gıda müstahzarları 2309 Hayvan gıdası olarak kullanılan müstahzarlar Kaynak: Trademap Hırvatistan ın dış ticaretinin Avrupa ya bağımlı olduğu ifade edilebilir yılı ülke ihracatının yaklaşık %87 si Avrupa ya gerçekleştirilmiştir. Avrupa Birliği nin 28 üyesine olan ihracatının payı %58 civarında gerçekleşmiştir. Ortadoğu ve Afrika ya olan ihracatı ise %5 civarında seyretmiştir. Diğer tarafta, 2013 yılı ülke ithalatı benzer bir seyir izlerek yaklaşık % 80 oranında Avrupa dan gerçekleşmiştir. Hırvatistan ın Avrupa Birliğine girmesinin bağımlılığı arttıran bir etki oluşturacağı düşünülmektedir. Tek pazara bağımlı olma durumu, ülke ekonomisini bölgesel ekonomik gelişmelerden etkileneceğini göstermektedir. Hırvatistan ın dış ticaretine daha yakından bakıldığında İtalya, Bosna-Hersek, Almanya, Slovenya ve Avusturya nın Hırvatistan ın geleneksel olarak yoğun ticari ilişkilerinin bulunduğu ülkeler durumunda olduğu görülmektedir. Hırvatistan ın 2013 yılında en fazla ihracat yaptığı ülke % 14 payla İtalya olmuştur. İhracat yapılan ülkeler arasında ikinci sırada yer alan Bosna-Hersek in payı % 13 iken üçüncü sıradaki Almanya nın payı ise % 11 olarak geçekleşmiştir. Türkiye Hırvatistan ın ihracat yaptığı ülkeler arasında 2013 yılı itibariyle yaklaşık % 1,4 lük payla 12. sırada yer almaktadır. Tablo:7 İhracatın Ülkelere Göre Dağılımı (milyon dolar) ÜLKELER GENEL TOPLAM İtalya Bosna Hersek Almanya Slovenya Avusturya Sırbistan Rusya Federasyonu

11 ABD Macaristan Birleşik Krallık Fransa Türkiye Hollanda Slovakya İsviçre Kaynak: Trademap İthalat İthalatında ise Almanya, İtalya, Slovenya, Avusturya nı yanında Macaristan ve Rusya Federasyonu da Hırvatistan ın geleneksel olarak yoğun ticari ilişkilerinin bulunduğu ülkeler konumundadır. Hırvatistan ın 2013 yılında en fazla ithalat yaptığı ülke % 14 lük payla Almanya olmuştur. İthalat yapılan ülkeler arasında ikinci sırada yer alan İtalya nın payı % 12,6 iken üçüncü sıradaki Slovenya nın payı ise % 11,3 olarak geçekleşmiştir. Türkiye Hırvatistan ın ithalat yaptığı ülkeler arasında yaklaşık % 1,5 payla 17. sırada yer almaktadır. Tablo:8 İthalatın Ülkelere Göre Dağılımı (milyon dolar) ÜLKELER GENEL TOPLAM Almanya İtalya Slovenya Avusturya Macaristan Rusya Federasyonu Bosna Hersek Çin Hollanda Çek Cum Polonya Fransa Kazakistan Sırbistan Belçika Slovakya Türkiye Kaynak: Trademap 11

12 TÜRKİYE İLE TİCARET Türkiye nin Hırvatistan arasındaki ticaret hacmi durgun denilebilecek bir seyir takip etmektedir yılında 355,5 milyon dolar ile zirve noktasına ulaşan ihracatımız, yaşanan krizin ardından Hırvat ekonomisinin daralmasıyla birlikte ciddi bir düşüş göstermiştir yılı ihracatımız 2007 yılındaki ihracatımıza oranla %56 azalmış bir seviyede görülmektedir. Buna karşılık, son dört yıldır Hırvatistan ın ihracatı artarak iki ülke arasındaki dış ticaretin nispi bir denge üzerinde olduğu ifade edilebilir. Tablo:9 Türkiye-Hırvatistan Dış Ticaret Değerleri (1 000 Dolar) Yıl İhracat İthalat Dış Ticaret Hacmi 12 Dış Ticaret Dengesi ,9 9,4 52,3 33, ,6 16,7 102,3 68, ,1 35,2 153,3 82, ,0 85,6 253,6 82, ,9 60,6 274,4 153, ,5 77,4 433,0 278, ,7 105,7 434,3 223, ,1 107,4 328,5 113, ,2 211,4 460,5 37, ,8 311,0 552,8-69, ,6 209,8 410,4-9, ,6 193,3 394,9 8,3 Kaynak: TÜİK Tablo:10 Türkiye'nin Hırvatistan'a İhracatında Başlıca Ürünler (Dolar) GTIP Toplam Televizyon alıcıları, video monitörleri ve projektörler 8703 Otomobil, steyşın vagonlar, yarış arabaları Buzdolapları, dondurucular, soğutucular, ısı pompaları 8544 İzole edilmiş tel, kablo; diğer izole edilmiş elektrik iletkenleri; fiber optik k 7306 Demir/çelikten diğer tüpler, borular, içi boş profiller 8450 Çamaşır yıkama makineleri Eşya taşımaya mahsus motorlu taşıtlar Toplu halde yolcu taşımağa mahsus motorlu taşıtlar 6302 Yatak çarşafı, masa örtüleri, tuvalet, mutfak bezleri 7408 Bakır teller Elektrikli su ısıtıcıları, elektrotermik

13 cihazlar (şofbenler) 6006 Diğer örme mensucat Tişört, fanila, diğer iç giyim eşyası (örme) Isıtması elektrikle olmayan demir-çelik radyatör, jeneratörler 8422 Yıkama, temizleme, kurutma, doldurma vb İşler için makine, cihaz 8430 Toprak, maden, cevheri taşıma, ayırma, seçme vb. İş makineleri 2008 Başka yerinde belirtilmeyen meyve ve yenilen diğer bitki parçaları konserveleri 7614 Alüminyum tellerden halatlar, örme halatlar vb. (izole hariç) 6004 Diğer örme mensucat (en>30cm, elastomerik/kauçuk iplik=>%5) 7113 Kıymetli metaller ve kaplamalarından mücevherci eşyası 0805 Turunçgiller (taze/kurutulmuş) Kauçuktan yeni dış lastikler Jimnastik, atletizm, diğer spor ve açık hava oyunları eşyası 802 Diğer kabuklu meyveler (taze/kurutulmuş) (kabuğu çıkarılmış/soyulmuş) 6115 Çorap; külotlu, kısa; uzun konçlu, soketler (örme) Kaynak: Trademap Tablo:11 Türkiye'nin Hırvatistan'dan İthalatında Başlıca Ürünler (Dolar) GTIP Toplam Demir/çelik döküntü ve hurdaları, bunların külçeleri Azotlu mineral/kimyasal gübreler Demir/alaşımsız çelikten yarı mamuller Azot, fosfor ve potasyum gibi; iki/üçünün karışımları Buhar jeneratörleri, kızgın su üreten kazanlar Gerilimi 1000 voltu geçmeyen elektrik devresi teçhizatı 9032 Otomatik kontrol ve ayar alet ve cihazları Ayçiçeği tohumu Sentetik polimerler esaslı; susuz ortamda eriyen/dağılan, boya ve vernik 5402 Sentetik lif ipliği (dikiş ipliği hariç) (toptan) Bina, inşaat için marangozluk, doğrama mamulleri Su türbinleri, çarklar vb. İçin regülatörler Elektrik kontrol, dağıtım tabloları, mücehhez tablolar

14 2523 Çimento Kauçuk, plastik eşya imal ve işleme makine ve cihazları 6115 Çorap; külotlu, kısa; uzun konçlu, soketler (örme) Malt Rep/kolza tohumları Tedavide/korunmada kullanılmak üzere hazırlanan ilaçlar (dozlandırılmış) 8406 Buhar türbinleri Cam damacana, şişe, kavanoz, çanak, ilaç tüpleri, kaplar 3210 Diğer boya ve vernikler (emaye/laklar/pigment) Elektrik motor, jeneratör, elektrojen grupları aksam, parçaları 8481 Muslukçu, borucu eşyası-basınç düşürücü, termostatik valf dahil 4401 Yakmaya mahsus ağaçlar; yonga, talaş, döküntü, kırıntı vb Kaynak: Trademap 14

15 HIRVATİSTAN NÜFUSUNUN GÖRÜNÜMÜ Ülke nüfusu iç piyasanın hareketliliğinin ve potansiyelinin göstergelerinden birisidir. Hırvatistan nüfus ve coğrafya açısından büyük olmayan bir ülkedir yılında gerçekleştirilen nüfus sayımına göre Hırvatistan nüfusu 4,56 milyon kişidir. Nüfusun yüzde doksanlık bölümünü Hırvatlar oluşturmaktadır. Hırvatların dışında Sırp, Boşnak, Macar ve Sloven azınlıklar da yaşamaktadır. Tablo:12 Nüfus İstatistikleri Yaş Erkek Kadın Grubu Kaynak: Hırvatistan İstatistik Yıllığı erkek Kadın Hırvatistan ın nüfus istatistiklerine bakıldığında orta yaş grubunun ülke nüfus dağılımı içerisinde önemli bir yeri olduğu görülmektedir. Yaşlı nüfustaki artış hızının devam etmesi beklenmektedir. 65 yaşından büyük olan insan sayısı 2012 de 762 bin iken 2017 de 811 bine çıkması beklenmektedir yılında ise 65 yaş üstü nüfusun toplam nüfus içerisindeki payının % 25 olacağı tahmin edilmektedir. Ülke nüfusunun uzun vadede yaşlanma eğiliminde olduğu ve bu bağlamda Hırvatistan ekonomisi üzerine daha fazla mali yük getireceği ifade edilebilir. Büyük çoğunluğu emekli olan 65 yaş üstü nüfusun önemli oranda harcanabilir bir geliri bulunmamaktadır yılında hane halklarının 1/3 ünün yıllık gelirleri doların üzerindeydi. Yalnız yaşayan insan sayısındaki artış ve hane halklarının yaklaşık % 50 sini oluşturan 2 kişiden oluşan hane halkları tüketici harcamalarında önemli bir payı bulunmaktadır. Yalnız yaşayan ve çocuksuz hane halkları daha fazla ve daha pahalı ürünler tüketmektedir. 15

16 Hırvatistan da, çocuksuz aile sayıları çocuklu aile sayılarından daha fazladır. Nüfus artış hızındaki azalmayla birlikte, Hırvatistan nüfusunun 2050 yılında 4 milyonun altına düşmesi beklenmektedir. Ayrıca, 65 yaş üstü nüfusun ise 1 milyona ulaşması ve toplam nüfusun % 25 ini oluşturması öngörülmektedir. Mevcut kentleşme oranına bakıldığında, kentlerde yaşayan hane halkı sayısının 2020 yılında kırsalda yaşayan hane halklarının iki katına çıkacağı ve 2050 yılında ise toplam hane haklarının % 75 inin oluşturacağı tahmin edilmektedir. Mağaza büyüklüğü açısından bakıldığında da hipermarketler ve süpermarketler gibi büyük mağazalar avantajlı durumdayken küçük mağazaların sayısı azalmaktadır. Tablo 13: Hane Başına Yaşayan Kişi Sayısı Toplam Hane Başına Yaşayan Kişi Sayısı Bir Evde ve üzeri Yaşayan Ortalama Kişi Sayısı Ev sayısı ,3 2,9 1,4 1,3 2,8 (Bin) Kişi Sayısı (Bin) Kaynak: Hırvatistan İstatistik Yıllığı 2013 Tablo 14: Aile İstatistikleri Toplam Çocuksuz Evli Aileler Çocuksuz Birlikte Yaşayanlar Çocuklu Evli Aileler Çocuklu Birlikte Yaşayanlar Çocuklu Bekar Anneler Çocuklu Bekar Babalar Aile Sayısı (Bin) Ailedeki Kişi Sayısı (Bin) Kaynak: Hırvatistan İstatistik Yıllığı 2013 İstihdam ve İşgücü 2014 yılı tahminlerine göre, Hırvatistan ın toplam işgücü 1,7 milyondur. Bu rakamın 2019 yılına kadar aynı şekilde kalacağı öngörülmektedir. Nüfusun yaşlanma eğiliminde olması iş gücünde orta vadede önemli bir atışın gerçekleşmeyeceğinin ipucunu vermektedir. Diğer taraftan, son beş yıl içerisinde ülke ekonomisinde görülen daralma sebebiyle kayıtlı işsizlik oranının yüksekliği kısa vadede çalışan bulma konusunda sıkıntı yaşanmayacağını göstermektedir. Ayrıca, işgücünün eğitimli olması ve genel olarak yabancı dil konuşma kabiliyetine sahip olması iş ve yatırım imkanlarını kolaylaştıran bir özellik olarak belirmektedir. İşsizlik oranı dikkate alındığında Hırvatistan, Avrupa Birliği içerisinde Yunanistan ve Hırvatistan ın ardından üçüncü sırada yer almaktadır. Tablo15: İşgücü İstatistikleri * İşgücü (milyon) 1,8 1,7 1,7 1,7 1,7 1,7 İşgücü artışı (% değişim) Kayıtlı İşsizlik oranı (%) Kaynak: EIU İstatistikleri, 2014 *EIU tahmini 16

17 Diğer taraftan, işsizlik dağılımında genç işsiz oranının yüksek olması temel risk konularından birisi olarak görülebilir yılı ile kıyaslandığında genç işsiz (15-24 yaş arası) oranının arttığı görülmektedir. Söz konusu oran 2008 yılında %21,8 iken, 2014 yılında %45,9 a ulaşmıştır. Nüfusun Ülke İçindeki Dağılımı 4 milyon civarında bir nüfusa sahip olan Hırvatistan da nüfusun idari bölgeler arasında nispeten orantılı olarak dağıldığı görülmekle birlikte, özellikle iki bölgedeki, Zagreb ve Split-Dalmaçya yoğunlaşma dikkat çekmektedir. Tablo 16: Nüfusun İdari Bölgelere Göre Dağılımı Hırvatistan Cumhuriyeti Zagreb Şehir Merkezi Split-Dalmatia Zagreb İdari Bölgesi Osijek-Baranja Primorje-Gorski kotar Istria Vukovar-Sirmium Varaždin Sisak-Moslavina Zadar Slavonski Brod-Posavina Krapina-Zagorje Karlovac Dubrovnik-Neretva Bjelovar-Bilogora Koprivnica-Križevci Međimurje Šibenik-Knin Virovitica-Podravina Požega-Slavonia Lika-Senj Kaynak: Hırvatistan İstatistik Yıllığı 2013 Hırvatistan ın başkenti olan Zagreb ülke nüfusunun yaklaşık olarak %19 unu barındırmaktadır. Nüfusu, konumu ve başkent olma özelliği Zagreb i ülkenin ticari merkezi olmasına da sebep olmaktadır. Söz konusu özellikleri dikkate alındığında Zagreb in Hırvatistan a açılmak için önemli bir başlangıç noktası olduğu ifade edilebilir. Tablo 17: Şehirlere Göre Nüfusun Dağılımı Şehir Nüfus Zagreb Split

18 Rijeka Osijek Zadar Velika Gorica Slavonski Brod Pula - Pola Karlovac Sisak Varaždin Šibenik Dubrovnik Bjelovar Kaštela Samobor Vinkovci Koprivnica Đakovo Vukovar Čakovec Požega Zaprešić Sinj Petrinja Solin Kutina Virovitica Križevci Sveta Nedelja Kaynak: Hırvatistan İstatistik Yıllığı

19 HIRVATİSTAN PERAKENDE SEKTÖRÜ Perakende Genel Görünüm 1990 lı yıllar, savaş ve merkezi bir ekonomiden piyasa ekonomisine geçişlerin yaşanması nedeniyle gerek ülke için gerekse de ekonomi için zor bir geçiş dönemi olmuştur. Hırvatistan ın 1991 de bağımsızlığını kazanması ve ardından piyasa ekonomisine geçişle birlikte ülkede küçük ölçekli perakende mağazaları kurulmaya başlanmıştır li yılların başlarında genel ekonomide ve satın alma gücünde iyileşmeler yaşanmaya başlanmıştır. Bu dönemde, uluslararası perakende zincirleri pazara girmeye başlamıştır. Yerel perakendeciler yabancı perakende zincirleriyle rekabet etmeye çalışmış ancak, yeni piyasa koşullarına uyum sağlayamadıkları, özelleştirme sürecinde satıldıkları ve bazıları da iflas ettikleri için 1990 öncesinin büyük perakende firmaları piyasadan çekilmişlerdir. Son 10 yılda ülkede yerli ve yabancı büyük perakende zincirleri faaliyet göstermeye başlamıştır. BILLA, IPERCOOP, KAUFLAND, LIDL, MERCATOR, METRO ve SPAR gibi yabancı perakende zincirlerinin piyasaya girmesiyle birlikte perakende piyasasının yapısı ve tüketici alışkanlıkları değişmeye başlamıştır yılında küçük dükkanların perakende piyasasındaki payı % 70, 2008 de %34 iken bugün bu oran % 30 civarındadır. Hırvatistan ekonomisi üst üste 5 yıldır küçülmüş olup 2014 yılında da % 0,5 küçüleceği tahmin edilmektedir. Resesyon süresince Hırvatistan GSYİH sı toplamda % 12 küçülmüştür. Ülkenin önümüzdeki dönemde küçülen ekonomi ve harcanabilir gelirdeki azalma, işsizlikteki ve vergilerdeki artış ile birlikte ekonomideki negatif görünümüm devam edeceği beklenmektedir. Hükümet, ekonominin iyiye gitmesi için çeşitli adamlar atamasına rağmen bugüne kadar somut olarak genel ekonomide bir iyileşme yaşanmamıştır. Market Tipi Perakendecilik (Büyük Ölçekli Süpermarketler & Geleneksel Süpermarketler) Hırvatistan, nüfusun yaklaşık % 25 inin başkent Zagrep ve çevresinde yerleşik olduğu 4,3 milyon nüfusa sahip nispeten küçük bir pazardır. Büyük perakende mağazaları nüfusun yoğun olarak bulunduğu başkent Zagrep ve çevresinde yoğunlaşmıştır. Büyük perakende zincirleri, nüfusun yoğun olması ve satın alma gücünün diğer bölgelere göre yüksek olması nedeniyle Hırvat pazarına ilk girişte bu bölgeyi seçmektedirler. Ülke nüfusunun % 25 inden fazlasının bulunduğu başkent Zagrep ülkedeki ana dağıtım merkezidir. Zagrep ve çevresinde daha önceden faaliyet gösteren büyük perakende zincirleri başta turizm sektörünün güçlü olduğu Split olmak üzere Rijeka, Osijek ve Zadar gibi diğer şehirlerde de süpermarketler ve hipermarketler açarak faaliyet göstermeye başlamışlardır. Ülke nüfusunun yaklaşık % 25 inin yaşadığı Zagrep ve çevresi alım gücü en fazla olan bölgedir. Alım gücü en az olan bölgeler ise Bosna Hersek ve Sırbistan la sınır olan bölgelerdir. Kıyı bölgesinde alım gücü turizm nedeniyle turizm sezonunda artmaktadır. Günümüzde sert bir rekabetin yaşandığı Hırvatistan Perakende pazarında bir doygunluk olduğu ve ülkedeki perakende sektörünün büyümenin son evresine yaklaşmakta olduğu ifade edilebilir. Mevcut yapıda ve koşullarda pazarda iyi organize olmuş ve tüketicilerin fiyata çok duyarlı olması nedeniyle rekabetçi fiyat sunabilen büyük zincirlerin piyasada kalabileceği değerlendirilmektedir. Bu nedenle, sektörde firmalar arasında satın almalar ve birleşmeler meydana gelmektedir. Sektörün son yılardaki en büyük satın alması Konzum zincir 19

20 mağazalarının sahibi olan Hırvat Agrokor un Sloven Mercator un % 53 hissesini satın alması olmuştur. Hırvatistan daki en büyük perakende firması Agrokor dur. Agrokor, Hırvatistan da en büyük markası olan Konzum mağaza zincirleriyle iç piyasada faaliyet göstermektedir. Konzum dağıtım zincirlerine sahip olan Hırvat Agrokor perakende firması, Deloitte firması tarafından yayımlanan Perakendenin Küresel Güçleri 2014 yılı raporunda 2013 yılında dünyadaki en büyük 250 perakendeci arasından 244. sırada yer almıştır. Agrokor perakende yılları arasında % 9,8 büyümüştür. Bahse konu rapora göre Agrokor un 2012 yılı perakende satışları 3,9 milyar dolar olarak gerçekleşmiştir. Agrokor un 3 ülkede mağazası bulunmaktadır. Balkanlardaki en önemli perakende mağazalarından birisi olan Mecator un Agrokor tarafından satın alması Hırvat Rekabet Kurumu (Croatian Competition Agency -AZTN) tarafından onaylanmıştır. Söz konusu satın alma, daha önce, Sırbistan ve Slovenya da da onaylanmıştı. Ülkede, küçük dükkanlar ve açık pazarlar dahil toplamda 7500 civarında perakende satış kanalı bulunduğu tahmin edilmektedir. Son yıllarda, Importanne, King Cross, Kaptol Centar, Avenue Mall, City Centar One, West Gate, Garden Mall, and Arena Centar gibi yeni yapılan modern AVM ler, Getro, Konzum, Diona, Prehrana gibi büyük yerel süpermarketler ve perakende zincirleri ile Billa, DM, Merkator, Mercatone, Metro, Bauhaus, Baumax, Kaufland ve Lidl gibi yabancı perakende zincirleri piyasadaki en önemli oyunculardır. Hırvat tüketicilerinin satın alma güçlerindeki son yıllardaki azalmadan dolayı indirim mağazaları ve outletlerin önemi ve sayısı artmıştır. Bununla birlikte, Hırvatistan ın AB nin tam üye olmasından sonra bazı Uluslararası Zincirlerin pazara olan ilgisi artmıştır küresel ekonomik krizinin başlangıcıyla birlikte maliyetlerin artacağı ve satın alma gücündeki azalma beklentileri nedeniyle genel ekonomide ve perakende pazarında daralmalar yaşanmaya başlamıştır. Son yıllarda Hırvat perakende sektöründe yaşanan yoğunlaşma (konsolidasyon) ve satın almalar devam etmekle birlikte sektörün konsolidasyonun son aşamasında olduğu değerlendirilmektedir. Hırvatistan, komşu ülkelere göre perakende sektöründe konsolidasyonun en fazla olduğu ülkedir. Pazarın yapısından dolayı, uzun dönemde, yıllık 2 milyar HKR üzerinde cirosu olan perakendecilerin ayakta kalacağı tahmin edilmektedir. Konsolidasyon sonucunda pazardaki oyuncular maliyetleri mümkün olduğunca azaltıp fiyatları düşük tutmaya çalışarak sektördeki rekabeti artırmaktadır. Konsolidasyon sonucunda market tipi perakende mağaza sayıları da azalmaktadır. Hırvat Rekabet Kurumu nun (Croatian Competition Agency -AZTN) 2011 yılı verilerine göre sektördeki en büyük 5 perakende zincirinin toplam pazardaki payı % 60 ın üzerindedir yılında bu oran % 52,4 dü. Pazarı domine eden Agrokor Grubuna ait olan Konzum un pazardaki payı yaklaşık olarak % 30 civarındadır. İkinci sırada, süpermarket zinciri Plodine, Plodine yi ise sırasıyla Lidl ve Kaufland takip etmektedir. Konzumun en büyük rakiplerinden olan Alman Schwarz Group a ait olan Lidl ve Kaufland ın pazardaki payı ise yaklaşık % 15 tir. Konzum, küçük dükkanlara toptan satış yapan kendisine ait olan Velpro mağzaları ile toptan satış pazarında lider konumdadır yılında, Zagrep te ilk mağazasını açan Velpro nun ülke genelinde toplam 21 mağazası bulunmaktadır. Toptan satış piyasasında, Velpro nun ardından Alman Metro gelmektedir. 20

21 Sektördeki oyuncuların ileriki dönemdeki durumunda genel ekonominin durumu ve likidite konuları belirleyici olacağı değerlendirilmektedir. Büyük mağaza zincirlerinin son yılarda konumlarını güçlendirmeleri nedeniyle küçük dükkanların sayısı azalmıştır. Gıda ve alkolsüz içecekler Hırvat tüketicilerin harcamalarının 1/3 ünü oluşturmaktadır. Bu nedenle, market tipi perakendecilerin iyi bir durumda oldukları söylenebilir. Ülkeye gelen yabancı yatırım tutarında da azalmalar yaşanmaktadır yılında 6 Milyar $ tutarında yabancı yatırım çeken Hırvatistan a 2011 yılında gelen yabancı yatırım 1,5 milyar dolara düşmüş. Perakendecilerin gücü yıldan yıla artmakta ve üreticiler üretim seviyelerini korumak için 3.taraflar içinde üretim yapmayı göz önünde bulundurmaktalar. Gıda holding şirketi olan Agrokor kendi markasını korumakta ve Ledo ve Jamnica vb. markalar adı altında üretim yapmaktadır. Tablo 18: Hırvatistan Perakende Sektörü Satış Kanalları (Milyon HRK) (Satış vergisi hariç perakende değeri) /13 Değer Artışı (%) 2008/13 YBBO* (%) 2008/13 Toplam Değer Artışı (%) PERAKENDECİLİK ,5-2,0-9,7 TOPLAMI Mağaza Tipi ,5-2,1-9,8 Perakendecilik Market tipi ,3-0,9-4,4 Market tipi olmayan ,1-4,3-19,8 Lüks perakende ,2 50,3 51,1 1,6 - - Mağaza Tipi ,9-0,1-0,4 Olmayan Perakendecilik Doğrudan satış ,9-7,0-30,6 Ev satışları ,7-9,4-38,9 Internet üzerinden ,7 9,1 54,8 Otomatik satış ,7 3,2 17,1 makinesi ile Kaynak: Euromonitor *Yıllık Bileşik Büyüme Oranı 2013 yılında, mağaza tipi perakendecilikte 69,8 milyar HRK ve mağaza tipi olmayan perakendecilikte ise 1,1 milyar HRK olmak üzere toplam perakende satışları 70,9 milyar HRK olarak gerçekleşmiştir. Toplam perakende satışlarda son beş yılda yaklaşık % 10 azalma yaşanmıştır. Bununla birlikte, 2013 yılında Hırvatistan perakende piyasasındaki satışlar %1,5 oranında artış göstermiştir. Söz konusu artış, hane halkı gelirlerindeki bir artıştan kaynaklanmamış olup temel gıda fiyatlarındaki artıştan kaynaklanmış ve miktar olarak satışlar aynı seviyede gerçekleşmiştir yılında, market tipi perakende satışları toplam perakende satışların % 67 sini oluşturmaktadır. Market tipi perakende satışlarında süpermarketler % 22 pay ile birinci,

22 hipermarketler ise % 15 pay ile ikinci en büyük dağıtım kanalıdır. Ülkenin coğrafi koşulları nedeniyle ve az sayıda büyük şehrin olmasından dolayı hipermarketlerin coğrafi olarak büyüme şansları sınırlıdır yılı verilerine göre, Hırvatistan da 84 hipermarket bulunmaktadır yılından itibaren piyasaya giren indirim mağazaları 2013 yılındaki % 14 büyüme oranı ile en hızlı büyüyen market tipi dağıtım kanlı olmuştur. Tablo 19: Hırvatistan Perakende Sektörü Şirket Payları (%) Agrokor dd 19,1 19,7 20,4 20,4 22,1 Plodine dd 3,3 3,4 3,8 4,1 4,7 Lidl Hrvatska doo kd 2,3 2,9 3,4 3,8 4,2 Mercator - H doo 3,2 3,8 3,8 3,8 3,4 Kaufland kd 2,3 2,7 2,9 2,9 3,0 Spar Hrvatska doo 0,9 1,9 2,0 2,5 2,6 Tommy doo 1,5 1,7 1,8 2,4 2,4 dm-drogerie Markt GmbH & Co KG 2,1 2,1 2,2 2,2 2,2 Billa doo 2,1 2,1 2,1 2,2 2,2 Dinova-Diona doo 1,4 1,6 1,6 1,6 1,7 INA dd 1,9 1,7 1,6 1,5 1,5 KTC doo 1,7 1,6 1,6 1,6 1,5 Brodomerkur dd 1,7 1,4 1,5 1,3 1,3 Lesnina H doo 0,9 0,9 0,8 0,9 0,9 Bauhaus Zagreb kd 0,5 0,7 0,8 0,9 0,9 Mueller Trgovina doo 0,2 0,4 0,7 0,8 0,8 H&M Hennes & Mauritz AB - 0,0 0,3 0,6 0,7 Adris Grupa dd 0,6 0,6 0,6 0,6 0,6 BauMax Zagreb doo 0,6 0,7 0,8 0,6 0,6 E Plus doo 0,3 0,3 0,4 0,5 0,6 Kerum doo 1,0 0,9 0,7 0,3 - Magma dd 0,9 0,7 0,4 0,2 - Getro dd 0, Diğer 50,9 47,9 45,7 44,2 42,0 Toplam 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 Kaynak: Euromonitor Tablo 20: Hırvatistan Perakende Sektörü Marka Payları (%) Marka Firma Konzum Agrokor dd 16,2 16,9 17,6 17,6 Plodine Plodine dd 3,3 3,4 3,8 4,1 Lidl Lidl Hrvatska doo kd 2,3 2,9 3,4 3,8 Kaufland Kaufland kd 2,3 2,7 2,9 2,9 Tisak Agrokor dd 2,7 2,4 2,6 2,6 Mercator Mercator - H doo 2,5 2,5 2,4 2,6 Spar Spar Hrvatska doo 0,9 1,9 2,0 2,5 tommy Tommy doo 1,5 1,7 1,8 2,4 22

23 Dm dm-drogerie Markt GmbH & Co KG 2,1 2,1 2,2 2,2 Billa Billa doo 2,0 1,9 1,9 2,0 KTC KTC doo 1,7 1,6 1,6 1,6 Diona Dinova-Diona doo 1,4 1,5 1,6 1,6 Ina INA dd 1,8 1,7 1,6 1,5 Brodomerkur Brodomerkur dd 1,7 1,4 1,5 1,3 Getro Mercator - H doo - 0,7 1,0 1,0 Lesnina Lesnina H doo 0,9 0,9 0,8 0,9 Bauhaus Bauhaus Zagreb kd 0,5 0,7 0,8 0,9 Müller Mueller Trgovina doo 0,2 0,4 0,7 0,8 BauMax BauMax Zagreb doo 0,6 0,7 0,8 0,6 inovine Adris Grupa dd 0,6 0,6 0,6 0,6 Getro Getro dd 0, Others Others 54,3 51,2 48,5 46,4 Toplam Toplam 100,0 100,0 100,0 100,0 Kaynak: Euromonitor Tablo 21: Hırvatistan Perakende Sektörü Satış Kanalları Tahmini (Milyon HRK) (Satış vergisi hariç perakende değeri) /13 YBBO* (%) 2008/13 Toplam Değer Artışı (%) PERAKENDECİLİK ,0 0,0 TOPLAMI Mağaza Tipi ,0-0,2 Perakendecilik Market tipi ,3-1,5 Market tipi olmayan ,5 2,6 Lüks perakende 51, Mağaza Tipi ,6 13,8 Olmayan Perakendecilik Doğrudan satış ,3-1,3 Ev satışları ,2 6,0 Internet üzerinden ,1 22,3 Otomatik satış ,4 24,3 makinesi ile Kaynak: Euromonitor *Yıllık Bileşik Büyüme Oranı 23

24 Market tipi olmayan perakendecilik satışları 2013 yılında % 2 artarak 22 Milyar HKR ye ulaşmıştır. Söz konusu artışın, 2008/2003 dönemindeki 4,3 oranındaki azalma göz önüne alındığında önemli bir iyileşme olduğu söylenebilir yılındaki artış daha çok fiyatlardaki artıştan kaynaklanmıştır. Gıda dışı perakende sektöründe BAUHAUS, BAUMAX, ONE CITY CENTER, KIKA gibi yabancı zincirler faaliyet göstermektedir. Diğer taraftan, IKEA Zagrep te ilk mağazasını açmak için başvuruda bulunmuştur. Yaklaşık 40 bin m2 büyüklüğündeki IKEA mağazasının 2014 yaz aylarında açılması beklenmektedir. Özel Markalı Ürünler Ekonomideki negatif görünüm nedeniyle, perakendeciler hacim olarak satışlarda bir artış beklememekte ve tüketicilerde özel markalı ve ekonomik ürünlere yönelmektedirler. Kısa bir süre içerisinde özel markalı ürünlerin toplam perakende pazarındaki payının yaklaşık % 20 ye ulaşacağı tahmin edilmektedir. Özel markalı ürünlerin payı artış eğilimindedir. Ekonominin son yıllarda sürekli olarak küçülmesi nedeniyle ve ileriye dönük canlanma beklentisi olmadığından özel markalı ürünlere ciddi bir yönelme bulunmaktadır. Bu nedenle, bakkallar, süpermarketler, büyük perakendeciler gibi tüm aktörler özel markalı ürünlere ve daha ucuza ürün tedarik edeceği yeni tedarikçilere yönelmektedirler yılında, en büyük 12 perakende zincirinin raflarında özel markalı ürün bulunurken bu rakam 2013 yılında e yükselmiştir. Sağlık, güzellik ürünleri, gıda, ev bakımı ve alkolsüz içecekler özel markalı ürünlerin en çok kullanıldığı başlıca kategorilerdir. İnternet Perakendeciliği İnternet perakendeciliğinin önümüzdeki dönemde en hızlı büyüyen perakende kanalı olacağı tahmin ediliyor. Özellikle, Hırvatistan ın AB ye tam üye olmasından sonra gümrük prosedürlerindeki engelin ortadan kalkmasından sonra internet perakendeciliğinin gelişmesine olumlu olarak etkileyeceği beklenmektedir. Hızlı büyümesine rağmen, market tipi mağazaların internet satışlarının hacmi düşük miktardadır. En büyük market tipi mağazalar olan Konzum ve Mercator 100 Milyon HKR satış gerçekleştirmişlerdir. Şehirlerin coğrafi olarak dağınık olmasından dolayı, internet perakendeciliği için potansiyel bulunmaktadır. Maliyet açısından tüm şehir ve kasabalarda mağaza ağı kurulması mümkün olmadığından uzak bölgelere internet perakendeciliği aracılığıyla ulaşılması pratik bir çözüm olarak görülmektedir. Bununla birlikte, nüfusun % 17 sinin internet aracılığıyla alış veriş yaptığı göz önüne alındığında, internet perakendeciliğinin büyümesinin beklenildiği kadar hızlı olamayacağı değerlendirilmektedir. Yapılan satışların tutarının az olmasından dolayı internet perakendeciliğinin mağaza tipi perakendeciliği fazla etkileyeceği beklenmemektedir. Tablo 22: Hırvatistan Perakende Sektörü Satış Kanalları (Milyon HRK) (Satış vergisi hariç perakende değeri) /13 Değer 2008/13 YBBO* 2008/13 Toplam 24

25 Artışı (%) (%) Değer Artışı (%) PERAKENDECİLİK ,5-2,0-9,7 TOPLAMI Internet üzerinden ,7 9,1 54,8 Otomatik satış makinesi 0,4 0,5 0,6 0,7 0,7 0,7 ile Kaynak: Euromonitor *Yıllık Bileşik Büyüme Oranı 25

26 DAĞITIM KANALLARI Hırvatistan daki tüketim ürünleri dağıtım kanalı oldukça kısaltılmış olup ithalatçı firma doğrudan kendisi tüketim ürünlerinin ithalatını ve dağıtımını gerçekleştirmekte veya çok büyük toptancı ve perakendecilere dağıtmaktadır. Bu durum nerdeyse tüm tüketim ve sermaye ürünlerinde aynıdır. Konzum, Getro, Plodine gibi Hırvat ve Billa, Metro, Ipercoop, Lidl, Kaufland, Mercator, Iterspar gibi yabancı büyük gıda zincirleri hızlı ve kolay olması nedeniyle yerli ithalatçı firmalardan tüketim ürünlerini tedarik edebilmekteler. Bazı perakendecilerde Avrupa daki merkezlerinden ithalat yapmaktadırlar. Küçük ölçekli perakende firmaları ise toptancı veya ithalatçılardan alımlarını gerçekleştirmekteler. Yabancı Üretici/İhracatçı İthalatçı/Toptancı Perakendeciler Büyük Perakendeciler Tüketiciler 26

27 HIRVATİSTAN TARIM VE GIDA ÜRÜNLERİ Tarım sektörü 2011 yılında GSYİH nin % 4,86, 2012 yılında % 4,98 ve 2013 yılında ise % 4,67 sini oluşturmuştur. Gıda üretimi toplam GSYİH nin 2010 yılı verilerine göre %2,5 unu oluşturmaktadır. Hırvatistan da 2012 yılı verilerine göre firma tarım, ormancılık ve balıkçılık konusunda faaliyet göstermektedir. Diğer sektörlerde olduğu gibi tarım ve hayvancılık ürünleri üretiminde de düşüşler yaşanmıştır. Tarım ve hayvancılık ürünleri üretimi 2011 yılında %4,7, 2012 yılında % 9,9 ve 2013 yılında ise %4,9 azalmıştır. 1,25 milyon hektar ekilebilir arazinin % 66,5 nu çiftlik arazileri, % 27,5 unu otlak ve meralar, % 2,5 ini meyvelik alanlar, % 2,3 ünü üzüm bağları ve % 1,2 sini ise zeytinlikler oluşturmaktadır. Hırvatistan da üretilen başlıca tarımsal ürünler; buğday, mısır, şeker kamışı, arpa, ayçiçeği, soya, patates, elma, erik, üzüm, süt, et ve tütündür. Tablo 23: Yıllık Gıda, İçecek Ve Tütün Üretim Endeksi* Gıda üretimi 113,2 107,5 108,2 110,6 108,5 İçecek üretimi 109,3 105,7 96,4 102,6 98,5 Tütün üretimi 105, ,5 79,2 77,7 *2007 yılı baz yıl olarak alınmıştır (2007=100) Gıda fiyatlarında 2006 yılından itibaren sürekli bir artış yaşanmıştır yılı verilerine göre, bir hane halkının yıllık tüketimi ortalama dolardır. Hırvatistan ın 2013 yılı toplam ithalatının % 12,8 ini ve toplam ihracatının ise % 12,5 ini tarım ve gıda ürünleri oluşturmaktadır. Tablo 24: Yıllık Tüketici Fiyat Endeksi* Gıda ve alkolsüz 102,5 105,9 116,5 118,4 116,6 120,7 125,2 içecekler Alkollü içecekler ve 101,7 104,9 110,1 124,3 127,5 136,2 141,8 tütün Tolam (Gıda, içecekler ve tütün) 102,4 105,7 115,5 119,3 118,2 123,0 127,7 Kaynak: Hırvatistan İstatistik Bürosu *2006 yılı baz yıl olarak alınmıştır (2006=100) Hırvatistan İstatistik Bürosunun 2011 yılı verilerine göre hane halkı başına göre yıllık gıda tüketimi toplam tüketiminin yaklaşık % 35 ini oluşturmaktadır. Gıda ve alkolsüz içecekler yaklaşık % 32 ile birinci sıradadır. Tablo 25: Hanehalkı Başına Yıllık Ortalama Tüketim Harcamaları Gıda ve alkolsüz içecekler (% Pay) 31,6 32,1 32,1 32,1 31,7 Alkollü içecekler ve tütün (% Pay) 3,9 3,5 3,6 3,8 3,7 Toplam (Tüm harcamalar, HRK) Kaynak: Hırvatistan İstatistik Bürosu 27

A N A L Z. Seçim Öncesinde Verilerle Türkiye Ekonomisi 2:

A N A L Z. Seçim Öncesinde Verilerle Türkiye Ekonomisi 2: A N A L Z Seçim Öncesinde Verilerle Türkiye Ekonomisi 2: Sektör Mücahit ÖZDEM R May s 2015 Giri Geçen haftaki çal mam zda son aç klanan reel ekonomiye ili kin göstergeleri incelemi tik. Bu hafta ülkemiz

Detaylı

İSTANBUL TİCARET ODASI

İSTANBUL TİCARET ODASI İSTANBUL TİCARET ODASI AVRUPA BİRLİĞİ VE ULUSLARARASI İŞBİRLİĞİ ŞUBESİ ROMANYA ÜLKE RAPORU Mart 2009 İ.A 2 I. GENEL BİLGİLER Resmi Adı : Romanya Yönetim Şekli : Parlamenter Cumhuriyet Coğrafi Konumu :

Detaylı

3201 Debagatte Kullanılan Bitkisel Menşeli Hülasalar Ve Türevleri. 3202 Debagatte Kullanılan Sentetik Organik, Anorganik Maddeler Müstahzarlar

3201 Debagatte Kullanılan Bitkisel Menşeli Hülasalar Ve Türevleri. 3202 Debagatte Kullanılan Sentetik Organik, Anorganik Maddeler Müstahzarlar SEKTÖRÜN TANIMI 32. fasılda ağırlıklı olarak çeşitli boyayıcı ürünler olmakla birlikte, deri ve deri işleme sektöründe (debagat) kullanılan malzemeler, macunlar vb. ürünler de söz konusu faslın içerisinde

Detaylı

AYDIN TİCARET BORSASI

AYDIN TİCARET BORSASI AYDIN TİCARET BORSASI AYDIN COMMODITY EXCHANGE MAYIS 2015 TÜRKİYE NİN TEMEL EKONOMİK GÖSTERGELERİ Ata Mahallesi Denizli Bulv. No:18 09010 AYDIN Tel: +90 256 211 50 00 +90 256 211 61 45 Faks:+90 256 211

Detaylı

EKONOMİK GELİŞMELER Eylül 2012

EKONOMİK GELİŞMELER Eylül 2012 EKONOMİK GELİŞMELER Eylül 2012 Kaynak: Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) AR-GE MÜDÜRLÜĞÜ TÜRKİYE ESNAF VE SANATKARLARI KONFEDERASYONU İÇİNDEKİLER 1 GAYRİ SAFİ YURTİÇİ HASILA (GSYH) 2 İSTİHDAM - İŞSİZLİK

Detaylı

Milli Gelir Büyümesinin Perde Arkası

Milli Gelir Büyümesinin Perde Arkası 2007 NİSAN EKONOMİ Milli Gelir Büyümesinin Perde Arkası Türkiye ekonomisi dünyadaki konjonktürel büyüme eğilimine paralel gelişme evresini 20 çeyrektir aralıksız devam ettiriyor. Ekonominin 2006 da yüzde

Detaylı

HAZIRGİYİM VE KONFEKSİYON SEKTÖRÜ 2015 ŞUBAT AYLIK İHRACAT BİLGİ NOTU

HAZIRGİYİM VE KONFEKSİYON SEKTÖRÜ 2015 ŞUBAT AYLIK İHRACAT BİLGİ NOTU HAZIRGİYİM VE KONFEKSİYON SEKTÖRÜ 2015 ŞUBAT AYLIK İHRACAT BİLGİ NOTU Mart 2015 HAZIRGİYİM VE KONFEKSİYON SEKTÖRÜNÜN 2015 ŞUBAT İHRACAT PERFORMANSI ÜZERİNE KISA DEĞERLENDİRME İlk İki Ayda 2,7 Milyar Dolarlık

Detaylı

POLONYA ÜLKE RAPORU. Nisan 2011 Ö.K.

POLONYA ÜLKE RAPORU. Nisan 2011 Ö.K. STANBUL T CARET ODASI AVRUPA B RL VE ULUSLARARASI RL UBES POLONYA ÜLKE RAPORU Nisan 2011 Ö.K. 2 I. GENEL B LG LER Resmi Ad : Polonya Cumhuriyeti Yönetim ekli : Parlamenter Demokrasi Co rafi Konumu : Do

Detaylı

Ekonomik Rapor 2011 2. ULUSLARARASI MAL PİYASALARI 67. genel kurul Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği / www.tobb.org.tr

Ekonomik Rapor 2011 2. ULUSLARARASI MAL PİYASALARI 67. genel kurul Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği / www.tobb.org.tr Ekonomik Rapor 2011 2. ULUSLARARASI MAL PİYASALARI 67. genel kurul 49 50 2. ULUSLARARASI MAL PİYASALARI 2008 yılında ABD de ipotekli konut kredisi piyasasında ortaya çıkan ve hızla tüm dünya ekonomilerinde

Detaylı

2016 Ocak ENFLASYON RAKAMLARI 3 Şubat 2016

2016 Ocak ENFLASYON RAKAMLARI 3 Şubat 2016 2016 Ocak ENFLASYON RAKAMLARI 3 Şubat 2016 Ocak 2016 Tüketici Fiyat Endeksi ne(tüfe) ilişkin veriler Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından 3 Şubat 2016 tarihinde yayımlandı. TÜİK tarafından aylık

Detaylı

2015 Ekim ENFLASYON RAKAMLARI 3 Kasım 2015

2015 Ekim ENFLASYON RAKAMLARI 3 Kasım 2015 2015 Ekim ENFLASYON RAKAMLARI 3 Kasım 2015 2015 Ekim Ayı Tüketici Fiyat Endeksi ne (TÜFE) ilişkin veriler İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından 3 Kasım 2015 tarihinde yayımlandı. TÜİK tarafından aylık yayımlanan

Detaylı

Ekonomi Bülteni. 16 Mart 2015, Sayı: 11. Yurt Dışı Gelişmeler Yurt İçi Gelişmeler Finansal Göstergeler Haftalık Veri Akışı

Ekonomi Bülteni. 16 Mart 2015, Sayı: 11. Yurt Dışı Gelişmeler Yurt İçi Gelişmeler Finansal Göstergeler Haftalık Veri Akışı Ekonomi Bülteni, Sayı: 11 Yurt Dışı Gelişmeler Yurt İçi Gelişmeler Finansal Göstergeler Haftalık Veri Akışı Ekonomik Araştırma ve Strateji Dr. Saruhan Özel Ezgi Gülbaş Çağlar Kuzlukluoğlu 1 DenizBank Ekonomi

Detaylı

Dünya Çavdar ve Yulaf Pazarı

Dünya Çavdar ve Yulaf Pazarı Dünya Çavdar ve Yulaf Pazarı Dünyada çavdar ve yulafın üretimi, buğday, pirinç, mısır ve arpa gibi diğer tahıl ürünlerine kıyasla son derece sınırlıdır. Yılda ortalama 14-15 milyon ton dolayında olan dünya

Detaylı

KÜRESEL GELİŞMELER IŞIĞI ALTINDA TÜRKİYE VE KUZEY KIBRIS TÜRK CUMHURİYETİ EKONOMİSİ VE SERMAYE PİYASALARI PANELİ

KÜRESEL GELİŞMELER IŞIĞI ALTINDA TÜRKİYE VE KUZEY KIBRIS TÜRK CUMHURİYETİ EKONOMİSİ VE SERMAYE PİYASALARI PANELİ KÜRESEL GELİŞMELER IŞIĞI ALTINDA TÜRKİYE VE KUZEY KIBRIS TÜRK CUMHURİYETİ EKONOMİSİ VE SERMAYE PİYASALARI PANELİ 12 NİSAN 2013-KKTC DR. VAHDETTIN ERTAŞ SERMAYE PIYASASI KURULU BAŞKANI KONUŞMA METNİ Sayın

Detaylı

EV TEKSTİL SEKTÖRÜ 1. ÜRÜNÜN TANIMI: 2. TÜRKİYE DE ÜRETİM: 3. TÜRKİYE NİN DIŞ TİCARETİ:

EV TEKSTİL SEKTÖRÜ 1. ÜRÜNÜN TANIMI: 2. TÜRKİYE DE ÜRETİM: 3. TÜRKİYE NİN DIŞ TİCARETİ: EV TEKSTİL SEKTÖRÜ 1. ÜRÜNÜN TANIMI: Ev tekstili, genel olarak evleri dekore etmek amacıyla kullanılan ürünler olarak tanımlanmaktadır. Sentetik iplikler ve kumaşların yanı sıra, pamuk, keten, ipek ve

Detaylı

KONYA TİCARET ODASI İÇİNDEKİLER. 1- Konya Perakende Güven Endeksi (KOPE) 2 Konya Hizmet Sektörü Güven Endeksi (KOHİZ)

KONYA TİCARET ODASI İÇİNDEKİLER. 1- Konya Perakende Güven Endeksi (KOPE) 2 Konya Hizmet Sektörü Güven Endeksi (KOHİZ) Eylül 2014 KONYA TİCARET ODASI İÇİNDEKİLER 1- Konya Perakende Güven Endeksi (KOPE) 2 Konya Hizmet Sektörü Güven Endeksi (KOHİZ) 3 Konya İnşaat Sektörü Güven Endeksi (KOİN) 4 - Konya İstihdam İzleme Bülteni

Detaylı

EKONOMİ POLİTİKALARI GENEL BAŞKAN YARDIMCILIĞI Şubat 2014, No: 85

EKONOMİ POLİTİKALARI GENEL BAŞKAN YARDIMCILIĞI Şubat 2014, No: 85 EKONOMİ POLİTİKALARI GENEL BAŞKAN YARDIMCILIĞI Şubat 2014, No: 85 i Bu sayıda; 2013 Cari Açık Verileri; 2013 Aralık Sanayi Üretimi; 2014 Ocak İşsizlik Ödemesi; S&P Görünüm Değişikliği kararı değerlendirilmiştir.

Detaylı

HAZIRGİYİM VE KONFEKSİYON SEKTÖRÜ 2016 ŞUBAT AYLIK İHRACAT BİLGİ NOTU. İTKİB Genel Sekreterliği Hazırgiyim ve Konfeksiyon Şubesi

HAZIRGİYİM VE KONFEKSİYON SEKTÖRÜ 2016 ŞUBAT AYLIK İHRACAT BİLGİ NOTU. İTKİB Genel Sekreterliği Hazırgiyim ve Konfeksiyon Şubesi HAZIRGİYİM VE KONFEKSİYON SEKTÖRÜ 2016 ŞUBAT AYLIK İHRACAT BİLGİ NOTU Mart 2016 2 HAZIRGİYİM VE KONFEKSİYON SEKTÖRÜNÜN 2016 ŞUBAT İHRACAT PERFORMANSI ÜZERİNE KISA DEĞERLENDİRME Yılın İlk İki Ayında %3,7

Detaylı

YERLİ ÜRETİCİLER TARAFINDAN ÇİN HALK CUMHURİYETİ MENŞELİ PVC İTHALATINA YÖNELİK YAPILAN KORUNMA ÖNLEMİ BAŞVURUSUNUN GİZLİ OLMAYAN ÖZETİ

YERLİ ÜRETİCİLER TARAFINDAN ÇİN HALK CUMHURİYETİ MENŞELİ PVC İTHALATINA YÖNELİK YAPILAN KORUNMA ÖNLEMİ BAŞVURUSUNUN GİZLİ OLMAYAN ÖZETİ YERLİ ÜRETİCİLER TARAFINDAN ÇİN HALK CUMHURİYETİ MENŞELİ PVC İTHALATINA YÖNELİK YAPILAN KORUNMA ÖNLEMİ BAŞVURUSUNUN GİZLİ OLMAYAN ÖZETİ 1. GİRİŞ... 1 2. BAŞVURUYA İLİŞKİN GENEL BİLGİLER... 1 2.1. Başvurunun

Detaylı

ÖZET ...DEĞERLENDİRMELER...

ÖZET ...DEĞERLENDİRMELER... ÖZET Ekim ayında tüketici fiyatları yüzde 3,7 oranında artmış ve yıllık enflasyon yüzde 7, ya yükselmiştir. Bu artışın 1,3 puanı yönetilen/yönlendirilen fiyat ayarlamalarından kaynaklanmıştır. Döviz kuru

Detaylı

Dünyaya barış ve refah taşıyor, zorlukları azimle aşıyoruz

Dünyaya barış ve refah taşıyor, zorlukları azimle aşıyoruz Dünyaya barış ve refah taşıyor, zorlukları azimle aşıyoruz Rakamlarla Sektörümüz: 3 kıtadan 77 ülkeye doğrudan hizmet götüren, Toplam Yatırımı 5 Milyar Doları aşan, Yan sektörleri ile birlikte yaklaşık

Detaylı

T.C. EKONOMİ BAKANLIĞI

T.C. EKONOMİ BAKANLIĞI T.C. EKONOMİ BAKANLIĞI 2013 KARADAĞ GENEL BİLGİLER RESMİ ADI Karadağ Cumhuriyeti BAŞKENT Podgorica RESMİ DİL Karadağca BAĞIMSIZLIK TARİHİ 3 Haziran 2006 DİN Ortodoks %74,2, Müslüman %17,7 Katolik %3,5,

Detaylı

Dünya Hububat Pazarında Neredeyiz?

Dünya Hububat Pazarında Neredeyiz? Dünya Hububat Pazarında Neredeyiz? Şebnem BORAN 1.Dünya Hububat Pazarı Günümüzde dünyanın stratejik ürün grubunu oluşturan hububat pazarında önemli gelişmeler yaşanıyor. Dünya toplam hububat üretimine

Detaylı

plastik sanayi Plastik Sanayicileri Derneği Barbaros aros DEMİRCİ PLASFED Genel Sekreteri

plastik sanayi Plastik Sanayicileri Derneği Barbaros aros DEMİRCİ PLASFED Genel Sekreteri plastik sanayi 2014 Plastik Sanayicileri Derneği Barbaros aros DEMİRCİ PLASFED Genel Sekreteri Barbaros DEMİRCİ PLASFED Genel Sekreteri karşılayan, bu mamullerde net ithalatçı konumunda bulunan ve gelişmiş

Detaylı

Murahhas Aza. Denetimden Sorumlu Komite Üyesi. Denetimden Sorumlu Komite Üyesi. Denetleme Kurulu Üyesi

Murahhas Aza. Denetimden Sorumlu Komite Üyesi. Denetimden Sorumlu Komite Üyesi. Denetleme Kurulu Üyesi Sayfa No.1 1. Raporun Dönemi 01.01.2009 31.12.2009 2. Ortaklığın Ünvanı Makina Takım Endüstrisi A.Ş. 3. Yönetim ve Denetleme Kurulu Üyeleri Türk Ticaret Kanunu ve ilgili düzenlemeler gereğince Şirketimiz

Detaylı

HAZİNE MÜSTEŞARLIĞI MALİ SEKTÖRLE İLİŞKİLER VE KAMBİYO GENEL MÜDÜRLÜĞÜ YURTDIŞI DOĞRUDAN YATIRIM RAPORU 2013

HAZİNE MÜSTEŞARLIĞI MALİ SEKTÖRLE İLİŞKİLER VE KAMBİYO GENEL MÜDÜRLÜĞÜ YURTDIŞI DOĞRUDAN YATIRIM RAPORU 2013 HAZİNE MÜSTEŞARLIĞI MALİ SEKTÖRLE İLİŞKİLER VE KAMBİYO GENEL MÜDÜRLÜĞÜ YURTDIŞI DOĞRUDAN YATIRIM RAPORU 2013 Ekim 2014 İÇİNDEKİLER Giriş... 2 Dünya da Uluslararası Doğrudan Yatırım Trendi... 3 Yıllar

Detaylı

GTİP 9401: Ağaç, Mantar, Kemik, Sert Kauçuk, Plastik vb. İşleme Makineleri

GTİP 9401: Ağaç, Mantar, Kemik, Sert Kauçuk, Plastik vb. İşleme Makineleri GTİP 9401: Ağaç, Mantar, Kemik, Sert Kauçuk, Plastik vb. İşleme Makineleri Mart 2009 Hazırlayan: U. GÜR GENEL KOD BİLGİSİ: 8465 GTIP koduna giren alt dallar ve ürünler: 8465 Ağaç, mantar, kemik, sert kauçuk,

Detaylı

SLOVAKYA ÜLKE NOTU & MAKİNE VE AKSAMLARI DIŞ TİCARETİ

SLOVAKYA ÜLKE NOTU & MAKİNE VE AKSAMLARI DIŞ TİCARETİ SLOVAKYA ÜLKE NOTU & MAKİNE VE AKSAMLARI DIŞ TİCARETİ Slovakya, kuzeyde Polonya, kuzeybatıda Çek Cumhuriyeti, batıda Avusturya, güneyde Macaristan ve doğuda Ukrayna ile komşudur. Yüzey şekilleri: Karpat

Detaylı

AVRUPA BĠRLĠĞĠ EKONOMĠSĠNE ĠLĠġKĠN ARA TAHMĠN RAPORU*

AVRUPA BĠRLĠĞĠ EKONOMĠSĠNE ĠLĠġKĠN ARA TAHMĠN RAPORU* AVRUPA BĠRLĠĞĠ EKONOMĠSĠNE ĠLĠġKĠN ARA TAHMĠN RAPORU* Eylül 2011 Ankara * Bu çalıģma, Avrupa Komisyonu Ekonomik ve Mali Konular Genel Müdürlüğü tarafından yayınlanan Avrupa Ekonomisine ĠliĢkin Ara Tahmin

Detaylı

KURUYEMİŞ SEKTÖR RAPORU

KURUYEMİŞ SEKTÖR RAPORU KURUYEMİŞ SEKTÖR RAPORU Ocak 2016 Kuruyemiş sektörü geçtiğimiz sezon kuraklı ve don gibi olumsuz koşullar nedeniyle rekoltelerde düşüş yaşarken fiyatlarda önemli artışlara sahne olmuştur. Geçtiğimiz yıl

Detaylı

1- Ekonominin Genel durumu

1- Ekonominin Genel durumu GARANTİ EMEKLİLİK VE HAYAT A.Ş. GELİR AMAÇLI ESNEK EMEKLİLİK YATIRIM FONU 2014 YILI 12 AYLIK FAALİYET RAPORU 1- Ekonominin Genel durumu 2014 yılı TCMB nin Ocak ayında faizleri belirgin şekilde arttırmasıyla

Detaylı

-Bursa nın ciroları itibariyle büyük firmalarını belirlemek amacıyla düzenlenen bu çalışma onikinci kez gerçekleştirilmiştir.

-Bursa nın ciroları itibariyle büyük firmalarını belirlemek amacıyla düzenlenen bu çalışma onikinci kez gerçekleştirilmiştir. Bursa nın 25 Büyük Firması Araştırması; -Bursa nın ciroları itibariyle büyük firmalarını belirlemek amacıyla düzenlenen bu çalışma onikinci kez gerçekleştirilmiştir. -Bu çalışma Bursa il genelinde yapılmış,

Detaylı

1 OCAK 31 ARALIK 2009 ARASI ODAMIZ FUAR TEŞVİKLERİNİN ANALİZİ

1 OCAK 31 ARALIK 2009 ARASI ODAMIZ FUAR TEŞVİKLERİNİN ANALİZİ 1 OCAK 31 ARALIK 2009 ARASI ODAMIZ FUAR TEŞVİKLERİNİN ANALİZİ 1. GİRİŞ Odamızca, 2009 yılında 63 fuara katılan 435 üyemize 423 bin TL yurtiçi fuar teşviki ödenmiştir. Ödenen teşvik rakamı, 2008 yılına

Detaylı

İçindekiler. İSO Sanayi Gelişim ve Girdi Fiyatları Endeksi. İSO Sanayi Girdi Fiyatları Endeksi

İçindekiler. İSO Sanayi Gelişim ve Girdi Fiyatları Endeksi. İSO Sanayi Girdi Fiyatları Endeksi İçindekiler İSO Sanayi Gelişim ve Girdi Fiyatları Endeksi... 1 Reel Kesim ve Tüketici Güven Endeksi... 2 Büyüme... 2 Fiyatlar... 3 Sanayi Üretim Endeksi... 4 İmalat Sanayi Ciro ve Sipariş Endeksi... 5

Detaylı

POMPA ve KOMPRESÖRLER

POMPA ve KOMPRESÖRLER POMPA ve KOMPRESÖRLER Hazırlayan Tolga TAYLAN 2006 T.C. Başbakanlık Dış Ticaret Müsteşarlığı İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi POMPA ve KOMPRESÖRLER SITCNo :742,743 ArmonizeNo :8413,8414 TÜRKİYE DE ÜRETİM

Detaylı

Doç.Dr.Mehmet Emin Altundemir 1 Sakarya Akademik Dan man

Doç.Dr.Mehmet Emin Altundemir 1 Sakarya Akademik Dan man 214 EK M-ARALIK DÖNEM BANKA KRED LER E M ANKET Doç.Dr.Mehmet Emin Altundemir 1 Sakarya Akademik Dan man nin 214 y dördüncü çeyrek verileri, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankas (TCMB) taraf ndan 9 Ocak 215

Detaylı

Emtia Fiyat Hareketlerine Politika Tepkileri Konferansı. Panel Konuşması

Emtia Fiyat Hareketlerine Politika Tepkileri Konferansı. Panel Konuşması Emtia Fiyat Hareketlerine Politika Tepkileri Konferansı Panel Konuşması Erdem BAŞÇI 7 Nisan 2012, İstanbul Değerli Konuklar, Dünya ekonomisinin son on yılda sergilediği gelişmeler emtia fiyatları üzerinde

Detaylı

Meriç Uluşahin Türkiye Bankalar Birliği Yönetim Kurulu Başkan Vekili. Beşinci İzmir İktisat Kongresi

Meriç Uluşahin Türkiye Bankalar Birliği Yönetim Kurulu Başkan Vekili. Beşinci İzmir İktisat Kongresi Meriç Uluşahin Türkiye Bankalar Birliği Yönetim Kurulu Başkan Vekili Beşinci İzmir İktisat Kongresi Finansal Sektörün Sürdürülebilir Büyümedeki Rolü ve Türkiye nin Bölgesel Merkez Olma Potansiyeli 1 Kasım

Detaylı

HAZIRGİYİM VE KONFEKSİYON SEKTÖRÜ 2015 EKİM AYLIK İHRACAT BİLGİ NOTU

HAZIRGİYİM VE KONFEKSİYON SEKTÖRÜ 2015 EKİM AYLIK İHRACAT BİLGİ NOTU HAZIRGİYİM VE KONFEKSİYON SEKTÖRÜ 2015 EKİM AYLIK İHRACAT BİLGİ NOTU Hazırgiyim ve Konfeksiyon Şubesi Kasım 2015 HAZIRGİYİM VE KONFEKSİYON SEKTÖRÜNÜN 2015 EKİM İHRACAT PERFORMANSI ÜZERİNE KISA DEĞERLENDİRME

Detaylı

DÜNYA DA VE TÜRKİYE DE EV TEKSTİLİ TİCARETİ ÜZERİNE GÜNCEL BİLGİLER. İTKİB GENEL SEKRETERLİĞİ AR & GE ve MEVZUAT ŞUBESİ

DÜNYA DA VE TÜRKİYE DE EV TEKSTİLİ TİCARETİ ÜZERİNE GÜNCEL BİLGİLER. İTKİB GENEL SEKRETERLİĞİ AR & GE ve MEVZUAT ŞUBESİ DÜNYA DA VE TÜRKİYE DE EV TEKSTİLİ TİCARETİ ÜZERİNE GÜNCEL BİLGİLER İTKİB GENEL SEKRETERLİĞİ AR & GE ve MEVZUAT ŞUBESİ MART 2012 DÜNYA DA VE TÜRKİYE DE EV TEKSTİLİ TİCARETİ ÜZERİNE GÜNCEL BİLGİLER I. Giriş...

Detaylı

ÜLKE RAPORU. Nisan 2011 Ö.K.

ÜLKE RAPORU. Nisan 2011 Ö.K. STANBUL T CARET ODASI AVRUPA B RL VE ULUSLARARASI RL UBES TVANYA ÜLKE RAPORU Nisan 2011 Ö.K. 2 I. GENEL B LG LER Resmi Ad : Litvanya Cumhuriyeti Yönetim ekli : Parlamenter Cumhuriyet Co rafi Konumu : Avrupa

Detaylı

1 OCAK - 31 ARALIK 2015 HESAP DÖNEMİNE AİT PERFORMANS SUNUŞ RAPORU (Tüm tutarlar, aksi belirtilmedikçe Türk Lirası ( TL ) cinsinden ifade edilmiştir.

1 OCAK - 31 ARALIK 2015 HESAP DÖNEMİNE AİT PERFORMANS SUNUŞ RAPORU (Tüm tutarlar, aksi belirtilmedikçe Türk Lirası ( TL ) cinsinden ifade edilmiştir. A. TANITICI BİLGİLER PORTFÖYE BAKIŞ YATIRIM VE YÖNETİME İLİŞKİN BİLGİLER Halka arz tarihi: 16 Temmuz 2014 31 Aralık 2015 tarihi itibariyle Fonun Yatırım Amacı Portföy Yöneticileri Fon Toplam Değeri Portföyünde

Detaylı

Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı Değerlendirme Notu Sayfa1

Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı Değerlendirme Notu Sayfa1 Sağlık Reformunun Sonuçları İtibariyle Değerlendirilmesi 26-03 - 2009 Tuncay TEKSÖZ Dr. Yalçın KAYA Kerem HELVACIOĞLU Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı Türkiye 2004 yılından itibaren sağlık

Detaylı

Dikkat! ABD Enerji de Yeni Oyun Kuruyor!

Dikkat! ABD Enerji de Yeni Oyun Kuruyor! Dikkat! ABD Enerji de Yeni Oyun Kuruyor! Dursun YILDIZ topraksuenerji 21 Ocak 2013 ABD Petrol İhracatçısı Olacak. Taşlar Yerinden Oynar mı? 1973 deki petrol krizi alternatif enerji arayışlarını arttırdı.

Detaylı

2009 1. Çeyrek Finansal Sonuçları

2009 1. Çeyrek Finansal Sonuçları Arçelik A.Ş. 2009 1. Çeyrek Finansal Sonuçları 2009, 1. Çeyrek... Tüm bölgelerde devam eden talep daralması Önemli bölgelerde artan pazar payı Tüketici elektroniğinde devam eden karlılık artışı Hızlı bir

Detaylı

ANKARA EMEKLİLİK A.Ş GELİR AMAÇLI ULUSLARARASI BORÇLANMA ARAÇLARI EMEKLİLİK YATIRIM FONU 3 AYLIK RAPOR

ANKARA EMEKLİLİK A.Ş GELİR AMAÇLI ULUSLARARASI BORÇLANMA ARAÇLARI EMEKLİLİK YATIRIM FONU 3 AYLIK RAPOR ANKARA EMEKLİLİK A.Ş GELİR AMAÇLI ULUSLARARASI BORÇLANMA ARAÇLARI EMEKLİLİK YATIRIM FONU 3 AYLIK RAPOR Bu rapor Ankara Emeklilik A.Ş Gelir Amaçlı Uluslararası Borçlanma Araçları Emeklilik Yatırım Fonu

Detaylı

ANKARA EMEKLİLİK A.Ş GELİR AMAÇLI ULUSLARARASI BORÇLANMA ARAÇLARI EMEKLİLİK YATIRIM FONU ÜÇÜNCÜ 3 AYLIK RAPOR

ANKARA EMEKLİLİK A.Ş GELİR AMAÇLI ULUSLARARASI BORÇLANMA ARAÇLARI EMEKLİLİK YATIRIM FONU ÜÇÜNCÜ 3 AYLIK RAPOR ANKARA EMEKLİLİK A.Ş GELİR AMAÇLI ULUSLARARASI BORÇLANMA ARAÇLARI EMEKLİLİK YATIRIM FONU ÜÇÜNCÜ 3 AYLIK RAPOR Bu rapor Ankara Emeklilik A.Ş Gelir Amaçlı Uluslararası Borçlanma Araçları Emeklilik Yatırım

Detaylı

ULUSLARARASI DOĞRUDAN YATIRIM VERİLERİ BÜLTENİ

ULUSLARARASI DOĞRUDAN YATIRIM VERİLERİ BÜLTENİ T.C. EKONOMİ BAKANLIĞI ULUSLARARASI DOĞRUDAN YATIRIM VERİLERİ BÜLTENİ Şubat 2016 TEŞVİK UYGULAMA VE YABANCI SERMAYE GENEL MÜDÜRLÜĞÜ İÇİNDEKİLER Sayfa no Tablolar Listesi ii 1) Uluslararası Doğrudan Yatırım

Detaylı

HABER BÜLTENİ 04.08.2015 Sayı 67

HABER BÜLTENİ 04.08.2015 Sayı 67 HABER BÜLTENİ 04.08.2015 Sayı 67 PERAKENDECİ GELECEKTEKİ BELİRSİZLİKTEN TEDİRGİN TEPE, temmuz ayında bir önceki aya ve geçen yıla göre azaldı. Önümüzdeki 3 aydaki tedarikçilerden sipariş ve satış beklentileri,

Detaylı

EKONOMİK VE SOSYAL ARAŞTIRMALAR ŞUBESİ ÜLKE RAPORU. Güncelleme Tarihi: 10 Kasım 2008 I- GENEL BİLGİLER

EKONOMİK VE SOSYAL ARAŞTIRMALAR ŞUBESİ ÜLKE RAPORU. Güncelleme Tarihi: 10 Kasım 2008 I- GENEL BİLGİLER İSTANBUL TİCARET ODASI EKONOMİK VE SOSYAL ARAŞTIRMALAR ŞUBESİ BEYAZ RUSYA ÜLKE RAPORU Güncelleme Tarihi: 10 Kasım 2008 Ülke No: 73 Ş.O. / 61 I- GENEL BİLGİLER Resmi Adı : Beyaz Rusya (Belarus) Yönetim

Detaylı

Türkiye de Dış Ticaret ve Dış Ticaret Finansmanı: İhracattaki Düşüşte Finansman Sıkıntısı Ne Kadar Etkili?

Türkiye de Dış Ticaret ve Dış Ticaret Finansmanı: İhracattaki Düşüşte Finansman Sıkıntısı Ne Kadar Etkili? Türkiye de Dış Ticaret ve Dış Ticaret Finansmanı: İhracattaki Düşüşte Finansman Sıkıntısı Ne Kadar Etkili? Sarp Kalkan Ekonomi Politikaları Analisti Hasan Çağlayan Dündar Araştırmacı Ayşegül Dinççağ Araştırmacı

Detaylı

BURSA DAKİ ENBÜYÜK 250 FİRMAYA FİNANSAL ANALİZ AÇISINDAN BAKIŞ (2005) Prof.Dr.İbrahim Lazol

BURSA DAKİ ENBÜYÜK 250 FİRMAYA FİNANSAL ANALİZ AÇISINDAN BAKIŞ (2005) Prof.Dr.İbrahim Lazol BURSA DAKİ ENBÜYÜK 250 FİRMAYA FİNANSAL ANALİZ AÇISINDAN BAKIŞ (2005) Prof.Dr.İbrahim Lazol 1. Giriş Bu yazıda, Bursa daki (ciro açısından) en büyük 250 firmanın finansal profilini ortaya koymak amacındayız.

Detaylı

DEMİR ÇELİK SEKTÖRÜ RAPORU (2012/2)

DEMİR ÇELİK SEKTÖRÜ RAPORU (2012/2) T.C. BİLİM, SANAYİ VE TEKNOLOJİ BAKANLIĞI DEMİR ÇELİK SEKTÖRÜ RAPORU (2012/2) SANAYİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ Sektörel Raporlar ve Analizler Serisi 0 İÇİNDEKİLER Tablolar ve Şekiller Listesi... 2 Kısaltmalar Listesi...

Detaylı

Banka Kredileri E ilim Anketi nin 2015 y ilk çeyrek verileri, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankas (TCMB) taraf ndan 10 Nisan 2015 tarihinde yay mland.

Banka Kredileri E ilim Anketi nin 2015 y ilk çeyrek verileri, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankas (TCMB) taraf ndan 10 Nisan 2015 tarihinde yay mland. 21 OCAK-MART DÖNEM BANKA KRED LER E M ANKET Doç.Dr.Mehmet Emin Altundemir 1 Sakarya Akademik Dan man nin 21 y ilk çeyrek verileri, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankas (TCMB) taraf ndan 1 Nisan 21 tarihinde

Detaylı

TÜRKİYE İŞVEREN SENDİKALARI KONFEDERASYONU AYLIK EKONOMİ BÜLTENİ www.tisk.org.tr

TÜRKİYE İŞVEREN SENDİKALARI KONFEDERASYONU AYLIK EKONOMİ BÜLTENİ www.tisk.org.tr TİSK AYLIK EKONOMİ BÜLTENİ- MAYIS 2016 (SAYI: 87) GENEL DEĞERLENDİRME 03.06.2016 Kıdem tazminatında işletmelerin maliyetini artıracak ve işçi-işveren ilişkilerini bozacak düzenlemelerden kaçınılmalı Gelecek

Detaylı

Ekonomi Bakanlığından: İTHALATTA HAKSIZ REKABETİN ÖNLENMESİNE İLİŞKİN TEBLİĞ (TEBLİĞ NO: 2015/9) (12.04.2015 T. 29324 R.G.)

Ekonomi Bakanlığından: İTHALATTA HAKSIZ REKABETİN ÖNLENMESİNE İLİŞKİN TEBLİĞ (TEBLİĞ NO: 2015/9) (12.04.2015 T. 29324 R.G.) Ekonomi Bakanlığından: İTHALATTA HAKSIZ REKABETİN ÖNLENMESİNE İLİŞKİN TEBLİĞ (TEBLİĞ NO: 2015/9) (12.04.2015 T. 29324 R.G.) BİRİNCİ BÖLÜM Genel Bilgi ve İşlemler Kapsam ve yasal dayanak MADDE 1 (1) Bu

Detaylı

ÖZET ...DEĞERLENDĐRMELER...

ÖZET ...DEĞERLENDĐRMELER... ÖZET Şubat ayında tüketici fiyatları yüzde,3 oranında artmış ve yıllık enflasyon sınırlı bir yükselişle yüzde 7,9 düzeyinde gerçekleşmiştir. Döviz kurunun gecikmeli etkileri sonucu çekirdek enflasyon göstergelerinde

Detaylı

Ekonomi Bülteni. 6 Haziran 2016, Sayı: 23. Yurt Dışı Gelişmeler Yurt İçi Gelişmeler Finansal Göstergeler Haftalık Veri Akışı

Ekonomi Bülteni. 6 Haziran 2016, Sayı: 23. Yurt Dışı Gelişmeler Yurt İçi Gelişmeler Finansal Göstergeler Haftalık Veri Akışı Ekonomi Bülteni, Sayı: 23 Yurt Dışı Gelişmeler Yurt İçi Gelişmeler Finansal Göstergeler Haftalık Veri Akışı Ekonomik Araştırma ve Strateji Dr. Saruhan Özel Ezgi Gülbaş Orhan Kaya 1 DenizBank Ekonomi Bülteni

Detaylı

NEDEN GRAČANICA DA YATIRIM YAPMALISINIZ?

NEDEN GRAČANICA DA YATIRIM YAPMALISINIZ? NEDEN GRAČANICA DA YATIRIM YAPMALISINIZ? Graçanica Belediyesi nin rüyet ve vazifesi Graçanica nın kimliği Eyalet: Küzeydoğu eyaleti Bosna Hersek (KD BH) Kanton: Tuzla Kanton Nüfüsü: 58.926 (istatistik

Detaylı

Ekim. Günlük Araştırma Bülteni Gün Sonu RAPORU

Ekim. Günlük Araştırma Bülteni Gün Sonu RAPORU 30 Ekim Günlük Araştırma Bülteni Gün Sonu RAPORU Japonya Merkez Bankası (BoJ) faizlerde değişikliğe gitmedi Japonya Merkez Bankası (BoJ), 8 e 1 oy çokluğuyla para politikasında değişikliğe gitmeme kararı

Detaylı

DEMİR ÇELİK SEKTÖRÜ RAPORU (2014/1)

DEMİR ÇELİK SEKTÖRÜ RAPORU (2014/1) T.C. BİLİM, SANAYİ VE TEKNOLOJİ BAKANLIĞI DEMİR ÇELİK SEKTÖRÜ RAPORU (2014/1) SANAYİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ Sektörel Raporlar ve Analizler Serisi 0 İÇİNDEKİLER Tablolar ve Şekiller Listesi... 2 Kısaltmalar Listesi...

Detaylı

UBES Y.U. I. GENEL B LG LER

UBES Y.U. I. GENEL B LG LER STANBUL T CARET ODASI AVRUPA B RL VE ULUSLARARASI RL UBES MAKEDONYA ÜLKE RAPORU Nisan 2011 Y.U. I. GENEL B LG LER Resmi Ad : Makedonya Cumhuriyeti Yönetim ekli : Parlamenter Demokrasi Co rafi Konumu :

Detaylı

İnşaat Sanayi KSO da buluştu

İnşaat Sanayi KSO da buluştu Ayakkabı ve tekstil sektör toplantısı yapıldı. Sektörlerin sorunları ve çözüm önerilerinin konuşulduğu toplantı geniş bir katılımla gerçekleşti İnşaat Sanayi KSO da buluştu KSO Başkanı Kütükcü, Sektörlerimizi

Detaylı

Yrd. Doç. Dr. Emre HORASAN

Yrd. Doç. Dr. Emre HORASAN Yrd. Doç. Dr. Emre HORASAN Finansal Sistem; fonun arz ve talebini dengeleyen ve fonları zaman, miktar, vade ve kişiler bazında kullanılabilir hale getiren bir sistemdir. Finansal Sistemin görevleri: Malların,

Detaylı

TÜRKİYE İŞVEREN SENDİKALARI KONFEDERASYONU AYLIK EKONOMİ BÜLTENİ www.tisk.org.tr

TÜRKİYE İŞVEREN SENDİKALARI KONFEDERASYONU AYLIK EKONOMİ BÜLTENİ www.tisk.org.tr TİSK AYLIK EKONOMİ BÜLTENİ- NİSAN2015 (SAYI: 74) GENEL DEĞERLENDİRME Yabancı Yatırımcının Türkiye ye İlgisi Azaldı IMF tahminlerine göre 2015 tetürkiye %3,1; küresel ekonomi %3,5; gelişmekte olan ülkeler

Detaylı

Euro Bölgesi İzleme Raporu: Temmuz 2003

Euro Bölgesi İzleme Raporu: Temmuz 2003 Euro Bölgesi İzleme Raporu: Temmuz 003 I. Genel Gelişmeler: Avrupa Merkez Bankası (ECB) Yönetim Konseyi nin 10 Temmuz 003 tarihli toplantısında anahtar faiz oranlarında herhangi bir değişikliğe gidilmemiştir.

Detaylı

Araştırma Notu 15/177

Araştırma Notu 15/177 Araştırma Notu 15/177 02 Mart 2015 YOKSUL İLE ZENGİN ARASINDAKİ ENFLASYON FARKI REKOR SEVİYEDE Seyfettin Gürsel *, Ayşenur Acar ** Yönetici özeti Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından yapılan enflasyon

Detaylı

PETROL VE LPG PİYASASI FİYATLANDIRMA RAPORU

PETROL VE LPG PİYASASI FİYATLANDIRMA RAPORU ENERJİ PİYASASI DÜZENLEME KURUMU PETROL VE LPG PİYASASI FİYATLANDIRMA RAPORU OCAK 2015 Ocak 2015 A. PETROL PİYASASI : 1. Ocak Ayında Uluslararası Piyasalarda ve Türkiye de Ürün Fiyatlarının Seyri 1.1.

Detaylı

TÜRKĠYE ODALAR VE BORSALAR BĠRLĠĞĠ

TÜRKĠYE ODALAR VE BORSALAR BĠRLĠĞĠ 2015 Ağustos ayında kurulan Ģirket sayısında bir önceki aya göre %5,84 artıģ oldu. Kurulan şirket sayısında bir önceki aya göre %5,84 artış olurken, kooperatif sayısında %14,55 ve gerçek kişi ticari işletme

Detaylı

MECLİSİ TEMMUZ 2008 SAYI:31

MECLİSİ TEMMUZ 2008 SAYI:31 TÜRKİYE İHRACATÇILAR MECLİSİ AYLIK MAKROEKONOMİ DEĞERLENDİRME RAPORU TEMMUZ 2008 SAYI:31 İhracat Haziran ayında ihracat yüzde 34,88 arttı. İhracat, Haziran ayında bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde

Detaylı

DÜNYA KROM VE FERROKROM PİYASALARINDAKİ GELİŞMELER

DÜNYA KROM VE FERROKROM PİYASALARINDAKİ GELİŞMELER DÜNYA KROM VE FERROKROM PİYASALARINDAKİ GELİŞMELER Dünyada üretilen krom cevherinin % 90 ının metalurji sanayinde ferrokrom üretiminde, üretilen ferrokromun da yaklaşık % 90 ının paslanmaz çelik sektöründe

Detaylı

ANADOLU HAYAT EMEKLİLİK A.Ş GELİR AMAÇLI ESNEK EMEKLİLİK YATIRIM FONU YILLIK RAPOR

ANADOLU HAYAT EMEKLİLİK A.Ş GELİR AMAÇLI ESNEK EMEKLİLİK YATIRIM FONU YILLIK RAPOR ANADOLU HAYAT EMEKLİLİK A.Ş GELİR AMAÇLI ESNEK EMEKLİLİK YATIRIM FONU YILLIK RAPOR Bu rapor ANADOLU HAYAT EMEKLİLİK A.Ş Gelir Amaçlı Esnek Emeklilik Yatırım Fonu nun 31.12.2004-31.12.2005 dönemine ilişkin

Detaylı

Ekonomi Bülteni. 23 Mayıs 2016, Sayı: 21. Yurt Dışı Gelişmeler Yurt İçi Gelişmeler Finansal Göstergeler Haftalık Veri Akışı

Ekonomi Bülteni. 23 Mayıs 2016, Sayı: 21. Yurt Dışı Gelişmeler Yurt İçi Gelişmeler Finansal Göstergeler Haftalık Veri Akışı Ekonomi Bülteni, Sayı: 21 Yurt Dışı Gelişmeler Yurt İçi Gelişmeler Finansal Göstergeler Haftalık Veri Akışı Ekonomik Araştırma ve Strateji Dr. Saruhan Özel Ezgi Gülbaş Orhan Kaya İnci Şengül 1 DenizBank

Detaylı

ORGANİZE SANAYİ BÖLGELERİ KÜÇÜK SANAYİ SİTELERİ TEKNOPARKLAR Oda Raporu

ORGANİZE SANAYİ BÖLGELERİ KÜÇÜK SANAYİ SİTELERİ TEKNOPARKLAR Oda Raporu tmmob makina mühendisleri odası ORGANİZE SANAYİ BÖLGELERİ KÜÇÜK SANAYİ SİTELERİ TEKNOPARKLAR Oda Raporu Hazırlayanlar Yavuz BAYÜLKEN Cahit KÜTÜKOĞLU Genişletilmiş Üçüncü Basım Mart 2010 Yayın No : MMO

Detaylı

AR& GE BÜLTEN. Enflasyonla Mücadelede En Zorlu Süreç Başlıyor

AR& GE BÜLTEN. Enflasyonla Mücadelede En Zorlu Süreç Başlıyor Enflasyonla Mücadelede En Zorlu Süreç Başlıyor Ahmet KARAYİĞİT Makroekonomik göstergeler açısından başarılı bir yılı geride bıraktık. Büyüme, ihracat, faizler, kurlar, faiz dışı fazla gibi pek çok ekonomik

Detaylı

TOHUMCULUK ÜRETİM. Türkiye Cumhuriyeti-Ekonomi Bakanlığı, 2014 0

TOHUMCULUK ÜRETİM. Türkiye Cumhuriyeti-Ekonomi Bakanlığı, 2014 0 TOHUMCULUK ÜRETİM Bilindiği üzere, tohumluklar tarımsal üretimin temel girdilerinin başında gelmekte olup, kaliteli tohum kullanımı, verimi ve üretimi artırmasının yanı sıra daha dayanıklı, daha az maliyetli

Detaylı

EURO BÖLGESİ İZLEME RAPORU (1 TEMMUZ-31 TEMMUZ 2000) 1.Genel Ekonomik Göstergelere İlişkin Gelişmeler:

EURO BÖLGESİ İZLEME RAPORU (1 TEMMUZ-31 TEMMUZ 2000) 1.Genel Ekonomik Göstergelere İlişkin Gelişmeler: EURO BÖLGESİ İZLEME RAPORU (1 TEMMUZ-31 TEMMUZ 2000) 1.Genel Ekonomik Göstergelere İlişkin Gelişmeler: Euro Bölgesi ekonomisi güçlü bir şekilde gelişmeye devam etmektedir. Eurostat ın ilk tahminlerine

Detaylı

MEYVE SULARI. Hazırlayan Nilüfer YILMAZ 2008. T.C. Başbakanlık Dış Ticaret Müsteşarlığı İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi

MEYVE SULARI. Hazırlayan Nilüfer YILMAZ 2008. T.C. Başbakanlık Dış Ticaret Müsteşarlığı İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi MEYVE SULARI Hazırlayan Nilüfer YILMAZ 2008 T.C. Başbakanlık Dış Ticaret Müsteşarlığı İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi MEYVE SULARI Tablo 1. Meyve Suyunun Gümrük Tarife İstatistik Pozisyonları Ürün Adı

Detaylı

01/01/2009 30/09/2009 DÖNEMİNE İLİŞKİN GARANTİ EMEKLİLİK VE HAYAT A.Ş

01/01/2009 30/09/2009 DÖNEMİNE İLİŞKİN GARANTİ EMEKLİLİK VE HAYAT A.Ş 01/01/2009 30/09/2009 DÖNEMİNE İLİŞKİN GARANTİ EMEKLİLİK VE HAYAT A.Ş. GELİR AMAÇLI KAMU BORÇLANMA ARAÇLARI (DÖVİZ) EMEKLİLİK YATIRIM FONU 9 AYLIK RAPORU BU RAPOR EMEKLİLİK YATIRIM FONLARININ KAMUYU AYDINLATMA

Detaylı

YAZILI YEREL BASININ ÇEVRE KİRLİLİĞİNE TEPKİSİ

YAZILI YEREL BASININ ÇEVRE KİRLİLİĞİNE TEPKİSİ YAZILI YEREL BASININ ÇEVRE KİRLİLİĞİNE TEPKİSİ Savaş AYBERK, Bilge ALYÜZ*, Şenay ÇETİN Kocaeli Üniversitesi Çevre Mühendisliği Bölümü, Kocaeli *İletişim kurulacak yazar bilge.alyuz@kou.edu.tr, Tel: 262

Detaylı

GTİP 730793 DEMIR/CELIKTEN UC UCA KAYNAK YAPILACAK BAGLANTI PARCALARI

GTİP 730793 DEMIR/CELIKTEN UC UCA KAYNAK YAPILACAK BAGLANTI PARCALARI Avrupa İşletmeler Ağı İstanbul ULUSLARARASI TİCARET MERKEZİ (ITC) ÜRÜN ANALİZLERİ GTİP 730793 DEMIR/CELIKTEN UC UCA KAYNAK YAPILACAK BAGLANTI PARCALARI MART 2012 Hazırlayan: ÖZGE SARIÇAY İSTANBUL SANAYİ

Detaylı

Kırsal Kalkınmada Yönetişim. Şanlıurfa Örneği Ülker Şener-Evren Aydoğan

Kırsal Kalkınmada Yönetişim. Şanlıurfa Örneği Ülker Şener-Evren Aydoğan Kırsal Kalkınmada Yönetişim Şanlıurfa Örneği Ülker Şener-Evren Aydoğan Çalışmanın arka planı Amaç: Kırsal kalkınmada yönetişim mekanizmalarının nasıl işlediği ve hangi araçların kullanıldığı Urfa özgülünde

Detaylı

Haftalık Yurtiçi Ekonomi Raporu. Geçtiğimiz Hafta Açıklanan Veriler...

Haftalık Yurtiçi Ekonomi Raporu. Geçtiğimiz Hafta Açıklanan Veriler... VakıfBank Vakıfbank Ekonomik Araştırmalar Haftalık Yurtiçi Ekonomi Raporu 11 18 Nisan211 Bu Haftaki Yazımız... Enflasyon 4 yılın en düşük seviyesinde seyretmeye devam ediyor... İstatistik Kurumu (TÜİK)

Detaylı

ENFLASYON ORANLARI 03.07.2014

ENFLASYON ORANLARI 03.07.2014 ENFLASYON ORANLARI 03.07.2014 TÜFE Mayıs ayında aylık %0,31 yükselişle ile ortalama piyasa beklentisinin (-%0,10) bir miktar üzerinde geldi. Yıllık olarak ise 12 aylık TÜFE %9,16 olarak gerçekleşti (Beklenti:

Detaylı

ANKARA EMEKLİLİK A.Ş DENGELİ EMEKLİLİK YATIRIM FONU İKİNCİ 3 AYLIK RAPOR

ANKARA EMEKLİLİK A.Ş DENGELİ EMEKLİLİK YATIRIM FONU İKİNCİ 3 AYLIK RAPOR ANKARA EMEKLİLİK A.Ş DENGELİ EMEKLİLİK YATIRIM FONU İKİNCİ 3 AYLIK RAPOR Bu rapor Ankara Emeklilik A.Ş Dengeli Emeklilik Yatırım Fonu nun 01.04.2004-30.06.2004 dönemine ilişkin gelişmelerin, Fon Kurulu

Detaylı

ORMAN GENEL MÜDÜRLÜĞÜ. 2007 Yılı Kurumsal Mali Durum ve Beklentiler Raporu

ORMAN GENEL MÜDÜRLÜĞÜ. 2007 Yılı Kurumsal Mali Durum ve Beklentiler Raporu ORMAN GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 2007 Yılı Kurumsal Mali Durum ve Beklentiler Raporu 1 SUNUŞ Orman Genel Müdürlüğü 5436 sayılı Kanunla değişik 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanununun ekinde yer alan I

Detaylı

ZAĞNOS VADİSİ KENTSEL DÖNÜŞÜM PROJESİ

ZAĞNOS VADİSİ KENTSEL DÖNÜŞÜM PROJESİ ADANA KENT SORUNLARI SEMPOZYUMU / 15 2008 BU BİR TMMOB YAYINIDIR TMMOB, bu makaledeki ifadelerden, fikirlerden, toplantıda çıkan sonuçlardan ve basım hatalarından sorumlu değildir. ZAĞNOS VADİSİ KENTSEL

Detaylı

Birincil alüminyum üretiminde 2010 yılı itibariyle Kanada ve ABD ile temsil edilen Kuzey Amerika ile Doğu ve Orta Avrupa ön plana çıkmıştır.

Birincil alüminyum üretiminde 2010 yılı itibariyle Kanada ve ABD ile temsil edilen Kuzey Amerika ile Doğu ve Orta Avrupa ön plana çıkmıştır. Alüminyumu metal olarak değerli yapan özelliklerin başında hafifliği, mukavemeti, geri dönüşüm özelliği, korozyon dayanımı, dayanıklılığı, şekil verilebilirliği ve elektrik-ısı iletkenliği gelir. Diğer

Detaylı

İTKİB GENEL SEKRETERLİĞİ AR & GE ve MEVZUAT ŞUBESİ

İTKİB GENEL SEKRETERLİĞİ AR & GE ve MEVZUAT ŞUBESİ DERİ VE DERİ MAMULLERİ SEKTÖRÜ 2013 YILI OCAK-HAZİRAN DÖNEMİ İHRACAT PERFORMANS DEĞERLENDİRMESİ İTKİB GENEL SEKRETERLİĞİ AR & GE ve MEVZUAT ŞUBESİ TEMMUZ 2013 YÖNETİCİ ÖZETİ Türkiye Genel İhracatı ve Deri

Detaylı

ELEKTRİK PİYASALARI 2015 YILI VERİLERİ PİYASA OPERASYONLARI DİREKTÖRLÜĞÜ

ELEKTRİK PİYASALARI 2015 YILI VERİLERİ PİYASA OPERASYONLARI DİREKTÖRLÜĞÜ ELEKTRİK PİYASALARI 2015 YILI VERİLERİ PİYASA OPERASYONLARI DİREKTÖRLÜĞÜ 1 GENEL MÜDÜR SUNUŞU; Gündelik hayatın vazgeçilmez unsuru haline gelen enerji, bireylerin yaşamında ve ülkelerin sosyo-ekonomik

Detaylı

TEBLİĞ İTHALATTA HAKSIZ REKABETİN ÖNLENMESİNE İLİŞKİN TEBLİĞ (TEBLİĞ NO: 2013/19)

TEBLİĞ İTHALATTA HAKSIZ REKABETİN ÖNLENMESİNE İLİŞKİN TEBLİĞ (TEBLİĞ NO: 2013/19) Ekonomi Bakanlığından: TEBLİĞ İTHALATTA HAKSIZ REKABETİN ÖNLENMESİNE İLİŞKİN TEBLİĞ (TEBLİĞ NO: 2013/19) BİRİNCİ BÖLÜM Genel Bilgi ve İşlemler Mevcut önlem ve soruşturma MADDE 1 (1) Çin Halk Cumhuriyeti

Detaylı

Öncelikle basın toplantımıza hoş geldiniz diyor, sizleri sevgiyle ve saygıyla selamlıyorum.

Öncelikle basın toplantımıza hoş geldiniz diyor, sizleri sevgiyle ve saygıyla selamlıyorum. Gümrük Ve Ticaret Bakanı Sn. Nurettin CANİKLİ nin Kredi Kefalet Kooperatifleri Ortaklarının Borçlarının Yapılandırılması Basın Toplantısı 24 Eylül 2014 Saat:11.00 - ANKARA Kredi Kefalet Kooperatiflerinin

Detaylı

FONLAR GETİRİ KIYASLAMASI

FONLAR GETİRİ KIYASLAMASI MART 15 FON BÜLTENİ Güncel Ekonomik Veriler Büyüme Oranı(Yıllık) 4,00% Cari Açık/GSYİH 5,90% İşsizlik oranı(yıllık) 10,10% Enflasyon(TÜFE/Yıllık) 7,55% GSMH(milyar USD) 819,9 Kişi Başı Milli Gelir (USD)

Detaylı

STANBUL T CARET ODASI AVRUPA B RL VE ULUSLARARASI

STANBUL T CARET ODASI AVRUPA B RL VE ULUSLARARASI STANBUL T CARET ODASI AVRUPA B RL VE ULUSLARARASI RL UBES BOSNA VE HERSEK CUMHUR YET ÜLKE RAPORU Y.U Nisan 2011 2 I. GENEL B LG LER Co rafi ve Sosyal Bilgiler Resmi Ad : Bosna ve Hersek Cumhuriyeti Yönetim

Detaylı

DEMİRYOLUNUN GELİŞTİRİLMESİ İÇİN YENİ YAPILANMA SERBESTLEŞME TÜRKİYE DEMİRYOLU ALTYAPISI VE ARAÇLARI ZİRVESİ 24 25 EKİM 2013 İSTANBUL TÜRKİYE

DEMİRYOLUNUN GELİŞTİRİLMESİ İÇİN YENİ YAPILANMA SERBESTLEŞME TÜRKİYE DEMİRYOLU ALTYAPISI VE ARAÇLARI ZİRVESİ 24 25 EKİM 2013 İSTANBUL TÜRKİYE DEMİRYOLUNUN GELİŞTİRİLMESİ İÇİN YENİ YAPILANMA SERBESTLEŞME TÜRKİYE DEMİRYOLU ALTYAPISI VE ARAÇLARI ZİRVESİ 24 25 EKİM 2013 İSTANBUL TÜRKİYE NOPPEN CORRIDOR OF INSIGHTS 1 DEMİRYOLUNDA YENİ YAPILANMA VE

Detaylı

Türkiye. Mersin Hinterlandı Mersin Firmaları

Türkiye. Mersin Hinterlandı Mersin Firmaları MERSİN TİCARET VE SANAYİ ODASI YAYIN NO: 212-5 ŞUBAT 212 2 İmalat sanayi ihracatı yükselişte 3 Afrika ülkelerinin ihracat içerisindeki ağırlığı artıyor 4 DIŞ TİCARET 212 yılı Ocak- döneminde Türkiye de

Detaylı

EKONOMİK GELİŞMELER Haziran - 2011

EKONOMİK GELİŞMELER Haziran - 2011 EKONOMİK GELİŞMELER Haziran - 2011 AR-GE MÜDÜRLÜĞÜ TÜRKİYE ESNAF VE SANATKARLARI KONFEDERASYONU İÇİNDEKİLER... 1 GAYRİ SAFİ YURTİÇİ HASILA (GSYH)... 2 İSTİHDAM - İŞSİZLİK VE İŞGÜCÜ HAREKETLERİ.. 2 İTHALAT

Detaylı

2015 KASIM AYI ENFLASYON RAPORU

2015 KASIM AYI ENFLASYON RAPORU 2015 KASIM AYI ENFLASYON RAPORU HAZIRLAYAN 03.12.2015 Yrd. Doç. Dr. Sema ULUTÜRK AKMAN - İstatistik Araştırma Merkezi Araş. Gör. Dr. Hakan BEKTAŞ İktisat Fakültesi Ekonometri Bölümü RAPOR Kasım ayında

Detaylı

B.H. AB VE ULUSLARARASI İŞBİRLİĞİ ŞUBESİ

B.H. AB VE ULUSLARARASI İŞBİRLİĞİ ŞUBESİ IRAK ÜLKE RAPORU Eylül 2013 B.H. AB VE ULUSLARARASI İŞBİRLİĞİ ŞUBESİ 2 I.GENEL BİLGİLER Resmi Adı Yönetim Şekli Coğrafi Konumu : Irak Cumhuriyeti : Cumhuriyet : Orta Doğu (Ön Asya) ülkesi olan Irak, kuzeyde

Detaylı

BBH - Groupama Emeklilik Gruplara Yönelik Büyüme Amaçlı Hisse Senedi Emeklilik Yatırım Fonu

BBH - Groupama Emeklilik Gruplara Yönelik Büyüme Amaçlı Hisse Senedi Emeklilik Yatırım Fonu BBH - Groupama Emeklilik Gruplara Yönelik Büyüme Amaçlı Hisse Senedi Emeklilik Yatırım Fonu BIST-100, Haziran da %11,28 lik düşerek 76.295 den kapandı. Aynı dönemde Bankacılık endeksi %15,41, Sanayi endeksi

Detaylı