YASAL YÖNLERİİLE AÇIK ERİŞİM

Ebat: px

Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "YASAL YÖNLERİİLE AÇIK ERİŞİM"

Aysun Gürsel
8 yıl önce
İzleme sayısı:

1 YÖK ULUSAL AKADEMİK ARŞİV PROJESİ EĞİTİM SEMİNERİ YASAL YÖNLERİİLE AÇIK ERİŞİM İlkay Holt Özyeğin Üniversitesi Kütüphane Direktörü

2 Kapsam Açık erişim tanımında erişim ve kullanım Sözleşmeler, lisanslar Yayıncı politikaları Yayın versiyonları Hemen depolama Arşivlemede kontrol noktaları 2

3 Açık erişim nedir? Budapeşte, Bethesta ve Berlin Açık Erişim Deklarasyonları açık erişimin üç yaygın tanımını içerir. Dijital, online, ücretsiz, telif hakkı ve lisans sınırlamalarından arınmış literatür bu tanımların ortak noktalarını oluşturur. 3

4 Açık erişim; Yasal Yönleri ile Açık Erişim Herkesin erişebildiği bir literatürü ifade eder. Yazar paylaştığı yayın versiyonunun elektronik ortamda paylaşım hakkında sahiptir. Okuma, kaydetme, kopyalama, paylaşma, depolama, harmanlama izniniz vardır. 4

Yazar paylaştığı yayın versiyonunun elektronik ortamda

5 Telif hakkı Yasal Yönleri ile Açık Erişim Kişinin her türlü fikri emeği ile meydana getirdiği ürünler üzerinde hukuken sağlanan haklardır. Telif yönetiminde yazar ve yayıncı dengesi; Yazarın haklarının tümünü devretmediği; kendi yayını istediği gibi kullanma, geliştirme hakkının olduğu; eğitim ve araştırma için erişimi kısıtlamayan ve yayın kullanıldığında doğru atıf yapılmasını gerektiren bir yapıdadır. Yayıncı açısından finansal hakları içeren, yazarın istediği hakları kendinde tutabilmesini sağlayan ve yayını gelecek teknolojilere hazır etmeyi gerektirir. 5

olduğu; eğitim ve araştırma için erişimi kısıtlamayan ve yayın kullanıldığında doğru atıf yapılmasını gerektiren bir yapıdadır.

6 Yazarlar yayınlarının kullanım haklarına sahip mi? Kaynak: K.L. Ertürk, Türkiye de bilimsel iletişim: Bir açık erişim modeli önerisi. (Doktora tezi) 2008., s

7 Yazarlar nasıl olması gerektiğini düşünüyor? Kaynak: K.L. Ertürk, Türkiye de bilimsel iletişim: Bir açık erişim modeli önerisi. (Doktora tezi) 2008., s

8 Yazarlar nasıl hareket ediyor? Kaynak: K.L. Ertürk, Türkiye de bilimsel iletişim: Bir açık erişim modeli önerisi. (Doktora tezi) 2008., s

9 Telif sözleşmeleri, kullanım lisansları Yayıncılar ile yapılan anlaşmalar Yazar ek anlaşmaları (SPARC Author Addendum) Açık lisanslar: Creative Commons Atıf Lisansı (CC BY) 9

Author Addendum) Açık lisanslar: Creative Commons

10 Yayıncı politikaları yayıncıların 70% i, dergilerin 90 ı arşivlemeye izin veriyor Yeşil 30% Mavi 33% Sarı 8% Beyaz 30 10

11 Yayıncı politikaları 11

12 Ön baskı, son baskı, yayıncı baskısı Ön baskı (pre print): makalenin yayınlanmak üzere dergiye gönderilen, hakem/editör değerlendirmesi öncesi ilk hali Son baskı (post print): makalenin hakem/editör değerlendirmesinden geçmiş, yayına hazır son hali. Yayıncı baskısı: makalenin dergide yayınlanmış format 12

ilk hali Son baskı (post print): makalenin hakem/editör değerlendirmesinden

13 ID/OA: Hemen depolama, seçimli erişim Immediate deposit, optional access Yayın kabulünden sonra son baskının kurumsal açık bir açık arşive hemen konması. Maksimum 6 aylık bir ambargo uygulanması. Metadatanın(üst veri) hiç beklemeden arşivlenmesi. Tam metni açılamayan yayınlar için istek butonu request print 13

konması. Maksimum 6 aylık bir ambargo uygulanması.

14 Bir yayını kurumsal arşive koyarken yasal kontrol noktaları: Elektronik ortamda paylaşım koşulları Yazarın elektronik ortamda paylaşım, kullanım hakları Yayıncı politikası Fon sağlayıcı kuruluşun politikası; ambargo varlığı Yayının son baskısının arşivlenmesi Metadata kaydının tamlığı ve doğruluğu Yayıncı baskısına link verilmesi 14

politikası Fon sağlayıcı kuruluşun politikası; ambargo varlığı Yayının son

15 TEŞEKKÜR EDERİZ 3, Mart 2014 Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı BİLKENT ANKARA 15

Benzer belgeler

ANKOS Aaçık Erişim ve Kurumsal Arşivler Gurubu

ANKOS AÇIK ERİŞİM VE KURUMSAL ARŞİVLER GRUBU ÇALIŞTAYI Açık Erişim Arşivi Oluşturma Süreci: Problemler ve Çözüm Önerileri ANKOS Aaçık Erişim ve Kurumsal Arşivler Gurubu Ulusal Açık Erişim Çalıştayı, 8