Bipolar afektif bozukluk nedir?

Transkript

1 Bipolar afektif bozukluk nedir? Bipolar afektif bozukluğu pek çok kişi farklı şekillerde yaşar. Bazıları şiddetli mutsuzluk ve sadece hafif taşkınlık atakları deneyimlerken, diğerleri son derece şiddetli manik ataklar ve çok hafif depresyon deneyimlerler. Bazıları yılın farklı zamanlarında, değişen duygudurum dalgalanmaları yaşarlarken, bazıları da aylarca tek bir duyguduruma saplanır kalırlar. Sesler duyma ya da gerçek olmayan inanışlar gibi psikotik bulgular da sıklıkla görülür. Hastalık belirtileri, kişinin sosyal, ailesel iş ve okul hayatında belirgin bozulmalara sebeb olur *Mani belirtileri Kendine güvende artış kavgaya yatkınlık Uyku ihtiyacının azalması Enerji artışı Aşırı para harcama Yapabilecekleri ile ilgili gerçekdışı inanışlar Libido (cinsel dürtü) artışı Konuşma hızı ve içeriğinde normale göre artış Hayalperest olma ve hiç olmadığı kadar iyi hissetme Çok gülme (komik olmayan şeylere bile) Bir düşünceden diğerine atlama Odaklanma (konsantrasyon) güçlüğü Düşünmeden hızlı kararlar verme Çok fazla alkol tüketme ya da ilaç kötüye kullanma *Depresyon Belirtileri Üzgün, sıkıntılı ya da boşlukta hissetme Neredeyse tüm etkinliklere karşı ilgi ve isteğin kaybolması Baş etme güçlükleri İyi düşünememek-unutkan olmak, düşüncenin yavaşlaması Uykuya dalmakta güçlük ve erken uyanmak yada uyku artışı.

2 Tüm günü yatakta geçirmek Belirgin kilo artışı ya da kaybı Artmış ya da azalmış iştah Enerji yoksunluğu Çoğu zaman yorgun hissetme Kişisel bakımını, temizliğini ihmal etmek Günlük rutin işleri yapmakta yetersizlik İntihar düşünceleri Bipolar bozukluk hastaları bazen aynı anda hem manik hem de depresif belirtilerden yakınabilir. Bu, karma dönem diye adlandırılır. Örneğin, çok hareketli ve sinirli hissediyor, çok konuşuyorken, aynı zamanda üzgün ve umutsuz hissediyor olabilirsiniz. Manik, depresif yada karma ataklar dışında süresi kişiden kişiye değişen kişinin hiçbir semptomunun olmadığı dönemler vardır. Bipolar afektif bozukluk sebebi nedir? Bipolar bozukluğun sebebi kesin olarak bilinmemektedir. Bipolar afektif bozukluk psikiyatrik hastalıklar içinde genetik geçiş ihtimali en yüksek olan hastalıktır. İyileşebilmek mümkün mü? Bipolar bozukluğu olan bir çok kişi uygun tedaviye başlamalarıyla birlikte durumlarının belirgin şekilde gelişim gösterdiğini görürler. Zamanla durumunuzu takip etmeyi, hastalığınızı tetikleyen unsurların farkına varmayı ve tedavinizi size uygun şekilde uygulayabilmeyi öğrenebilirsiniz. Ancak manik ve/veya depresif ataklar zaman zaman yineleyebilir. Bunun ne sıklıkta olacağı ve yinelenmeler arasında ne kadar süre geçeceği bireyin kendisiyle, tedavinin ne kadar iyi işlediğiyle ve diğer bir hastalığınızın olup olmadığı gibi başka konularla ilişkilidir. Tedavi edilmeden bırakıldığında bipolar bozukluk zamanla daha da kötüye gitme eğilimindedir. Bu nedenle tanının erken konması ve uygun tedaviye başlanması çok önemlidir. Atakları azaltmak için nelere dikkat etmek gerekir? *Uyku düzeninizi koruyun düzensiz uyku duygudurum belirtilerini tetikleyebilir, *Fazla alkol veya kafein tüketiminden ya da uyuşturucu maddeleri kullanmaktan kaçının bunlar duygudurum dalgalanmalarını tetikleyebilir *Stresli durumlardan kaçının ya da stresle nasıl daha iyi başa çıkacağınızı öğrenin gevşeme ve rahatlamaya vakit ayırın, *Reçetesiz satılan bâzı nezle, allerji ve ağrı ilâçlarını kullanma konusunda dikkatli olun. Bu maddelerin küçük miktarları bile uyku, duygudurum veya ilâçlarınızı olumsuz etkileyebilir.

3 *Aile ve hastanın Toplum Ruh Sağlığı Merkezinde (TRSM ) eğitimlere, rehabilitasyon faaliyetlerine katılması, tedavi şansını artırır. Bolu Toplum Ruh Sağlığı Merkezinde profesyonel ekip tarafından Bolu ilinde yaşayan şizofreni ve benzeri psikoz tanısı alan hastaların ve Bipolar Afektif Bozukluk Tanısı alan hastaların tedavileri düzenli takip edilmekte, bireye özgü bakım planları ile tıbbi, psikolojik barınma, ekonomik ve işe yönelik ihtiyaçları tesbit edilerek rehabilitasyon planları yapılmakta, ayrıca kurumlar arası işbirliği ile TRSM veya gezici ekipler tarafından yerinde ev ziyaretleri yapılarak psikososyal müdahelelerle kişiye destek olunmakta, yeniden topluma kazandırılmaktadır. Bipolar afektif bozukluk da hangi ilaçlar kullanılır Bipolar afektif bozukluk aşamalarla seyreden ve farklı kişileri farklı şekillerde etkileyen değişken bir hastalık olduğundan, tedavide kullanılan pek çok ilaç vardır. Bipolar bozukluğun ilaç tedavisi; stabilizasyon ve yeni atakları önlemek için kullanılanlar, manik ya da karma atakların tedavisinde kullanılanlar ve depresyon atağının tedavisinde kullanılanlar olmak üzere üç ana kategoriye ayrılabilir. Manik, karma ya da depresif atağın tedavisinde kullanılan ilaç dozları stabilizasyonda kullanılan ilaç dozlarından yüksektir. Yani, eğer akut atak tedavisi sırasındaki yan etkilerden yakınıyorsanız, bu yan etkiler durumunuz stabilleştiğinde ve ilaç dozlarınız azaltıldığında yok olabilir. Kullanılacak ilacın tipi belirtilerinizin şiddetine, hangi tip bipolar bozukluğunuz olduğuna ve daha önce hangi ilacın tedavinizde faydalı olduğuna bağlıdır. Bipolar afektif bozukluk tedavisinde duygudurum düzenleyisi ilaçlar Hem mani, hipomani, depresyon ve karma dönemlerde, hem de uzun süreli koruyucu tedavide kullanılırlar. Manik atak döneminde psikoz tedavisinde kullanılan antipsikotik adı verilen ilaçlar kullanılır. Antipsikotikler ayrıca bazı hastalarda duygudurum düzenleyisi olarakta kullanılabilir. Depresif atakların tedavisi sırasında kısa süreli düşük doz antidepresanların duygudurum düzenleyicilerle birlikte kullanılması gerekebilir. Antidepresanların bipolar afektif bozukluk tedavisinde tek başına kullanılması manik epizodu başlatabilme riskinden dolayı önerilmez. Mani / hipomanik dönemde tedavi : Antipsikotikler ve/veya benzodiyazepinler ve/veya lityum ve veya diğer duygudurum dengeleyicileri (çoğunlukla birden fazla ilâç gerekmektedir). Depresyon döneminde tedavi : Antidepresanlar -çoğunlukla lityum veya diğer duygudurum dengeleyicilerle birlikte- eğer gerçeği değerlendirme yetisinde bozulma varsa antipsikotikler eklenir (çoğunlukla birden fazla ilâç gerekmektedir). İdâme tedavisi :Yalnızca lityum / Lityum + antipsikotik / Lityum + duygudurum dengeleyicileri /Yalnız duygudurum dengeleyicileri ilaç tedavisinin amacı nedir? Bipolar afektif bozukluk tedavisinde kullanılan duygudurumu düzenleyici ilaçlar, duygudurumu ve düşünmeyi düzenleyen beyin yolaklarındaki sorunları düzelterek etki eder.

4 Duygu Durum Düzenleyici İlaçlar etken madde lityum karbonat sodyum valproat karbamazepin ticari isim lithuril... depakin,convulex... tegratol.. -Bu ilaçları kullanırken kan düzeyi takibi önemlidir. -depakin,convulex ve lîthurîl, tegratol isimli ilaçların akşam/gece dozlarını aldıktan yaklaşık 12 saat sonra tahlil yaptırınız. Çünkü sabah ilacını içtikten sonra yapılan yada 12 saatten daha uzun süre sonra bakılan tahlil değerleri yanıltıcı olabilir. Kullanmanız gerekenden daha az yada fazla ilaç almanıza sebeb olabilir. -Tahlilin ardından sabah ilacınızı alınız. -depakin,convulex ve lîthurîl, tegratol isimli ilaçların etkilerinin başlama süresi 1-3 hafta arasında değişir. -Bu ilaçların dozu kademeli olarak arttırılır. îstenilen tedavi edici etkiye ulaşmak zaman alır. İlacın birden bire kesilmesi halinde tekrar tedavi edici doza çıkmak zaman alır. Bu nedenle İlaçları ara vermeden kullanmak çok önemlidir. Antipsikotikler ETKEN MADDE TİCARİ İSİM SÜLPİRİD MERESA,ZEPRİD,SÜLPİR,DOGMATİL... AMİSÜLPRİD SOLIAN,PAXİPRİD... OLANZAPİN OLLAFAX.OFERTA, OZAPRİN, OLAXiNN, ZYPREXA, ZYZAPİN,ZYPREXA VELOTAB, REXAPiN, ELYNZA,ZOLAPİNE,OLAFER,OLFREX,APZET,ZOPHIX, ZEPROLA... RİSPERİDON RISPERDAL, RİCUS, RİLEPTİD, RİXOL, RİXPER,PERİLİFE, RESTELA,RİPESİL,RİPLİDON,NEORİS... KETİYAPIN SEROQUEL,CEDRİNA,GYREX,KETİLEPT,KETYA,QUET,SEREX,SEQUA,QUELEPT, SEROQUELXR... HALOPERİDOL ARİPİPRAZOL NORODOL,LEPTOL,SEDAPERİDOL... ABILIFY,ABIZOL,IGNİS,ZOLERİP... Kullandığım ilaçların olumsuz etkileri var mı? - Baş dönmesi, baş ağrısı, kilo artışı,ishal, bulantı, saç dökülmesi, ellerde titreme, çok su içme ve sık tuvalete çıkma gibi yan etkiler görülebilir. -İştahta azalma, bulantı, ishal yada kabızlık, ağız kuruluğu, uykusuzluk yada uykuda artma, baş ağrısı, terleme,cinsel istekte azalma, sertleşmede azalma, boşalmada geçikme, cinsel istekte azalma gibi cinsel sorunlara yol açabilir.

5 -Yan etkiler olsa bile birkaç günde alışılabilir yan etkilerdir. Zamanla kabolur -Tok alınması yan etki oluşmasını önleyebilir. İlaçlar bağımlılık yapar mı? -Bağımlılık yapmazlar. Ne kadar sürede iyileşirim? İlaçların etkisi çıkmaya başladıkça ve kendinizi daha iyi hissettikçe, aklınız çelinebilir ve doz atlamayı düşünebilirsiniz. Ancak ilaçlarınızı almayı bırakırsanız muhtemelen belirtileriniz yeniden başlar. Ayrıca, bazı durumlarda ilaç tedavisini aniden kesmek uykusuzluk ve sersemlik gibi belirtilere neden olabilir. Bu nedenle doktorunuz tarafından önerilmedikçe ilaç tedavinizi asla kesmeyin. ilaçları ne kadar süre kullanmam gerekiyor? - Hastalığın tekrarını önlemek için ilaca süresiz devam etmek gerekir. İlaçlarla ilgili ek bilgiler - Kullandığınız başka ilaçlar varsa mutlaka hekimlerinize bildiriniz. -Şikayetlerinizin artması halinde mutlaka hekiminize ve eczacınıza danışınız -İlaçlarınızı başkasına vermeyiniz ve başkalarından ilaç almayınız. -Son kullanma tarihi geçen ilaçları kullanmayınız. -İlaçlarınızı çocuklardan uzak tutunuz. -İlaçlarınızı kola gibi gazlı içeceklerle, alkollü içeceklerle ve greyfurt suyu ile birlikte almayınız. -Doğal oldukları için zararlı olmadıkları düşünülen bitkisel kökenli preparatları, çayları kullanmanız halinde istenmeyen sonuçlar oluşabilir veya mevcut tedavilerinizin seyrini olumsuzyönde etkileyebilir; dolayısıyla bu tür ürünleri hekiminize ve eczacınıza danışmadan kullanmayınız. - İlaçlarınızı ambalajında belirtilen saklama koşullarına uygun saklayınız. -İyileştiğinizi düşünerek hekiminizin kontrolü olmaksızın ilaçlarınıza ara vermeyiniz ya da bırakmayınız ve kontrollerinize düzenli gidiniz.