İÇİNDEKİLER BİRİNCİ BÖLÜM DÜNYA TİCARET SİSTEMİ

Transkript

1 İÇİNDEKİLER BİRİNCİ BÖLÜM DÜNYA TİCARET SİSTEMİ ÖNSÖZ V 1.1) İkinci Dünya Savaşı Sonrası Dünya Ticaret Sistemi 1 1.2) Gümrük Tarifeleri ve Ticaret Genel Anlaşması (General Agreement on Tariffs and Trade -GATT) ) Dünden Bugüne GATT ) Temel İlkeler ) En Çok Kayrılan Ülke Kuralı (Ayrımcı Olmama İlkesi): (Most Favoured Nation Clause, Non-Discrimination) ) Ulusal Muamele Kuralı: (National Treatment) ) Gümrük Vergilerinin İndirilerek Konsolide Edilmesi ) Tarifeler Yoluyla Koruma (Saydamlık veya Şeffaflık Kuralı): (Transparency) ) GATT'ın Örgütlenme Yapısı ve Yönetimi ) GATT Çerçevesinde Yapılan İndirim Görüşmeleri ) İlk Beş Round ve Sonuçlan ) Kennedy Round ) Kyoto Sözleşmesi ve Tokyo Round ) Uruguay Round ve Dünya Ticaret Örgütü (DTÖ) / (VVorld Trade Organization -WTO) ) Gümrük Tarifelerinde indirimler ) Tekstil ve Hazır Giyim ) Fikri ve Sınai Mülkiyet Hakları ) Tarım Sektörü ) Uyuşmazlıkların çözümlenmesi ) Hizmetler Sektörü ) Anti Damping ) Devlet Yardımları ) Koruma Tedbirleri ) Sanayi Ürünlerinde Uygulanan Gümrük Vergileri ) Teknik Engeller ) Kamu İhaleleri 18

2 xii İçindekiler ) Dünya Ticaret Örgütü ) Dünya Ticaret Örgütü'nün Amaçları ) DTÖ'nün Fonksiyonları ) DTÖ'nün Hukuki ve Örgütsel Yapısı ) DTÖ'nün Organları ) Dünya Ticaret Örgütü Düzeninin Temel İstisnaları (Ekonomik Bütünleşmeler) ) Ekonomik Bütünleşme Türleri ) Ekonomik İşbirliği Anlaşması ) Serbest Ticaret Bölgesi / Serbest Ticaret Anlaşmaları ) Gümrük Birliği ) Ortak Pazar ) Ekonomik ve Parasal Birlik ) Siyasi Birlik^.' ) Uluslararası Ekonomik ve Mali Kuruluşlar ) Uluslararası Para Fonu (International Money Fund - IMF) ) IMF'nin Kuruluş Yapısı ) IMF'nin Kotaları, Özel Çekme Hakları, Mali Kaynakları ve Borç Verme Mekanizmaları ) Dünya Bankası Grubu ) Uluslararası İmar ve Kalkınma Bankası (The International Bank for Reconstruction and Development-IBRD) ) Uluslararası Kalkınma Birliği (International Development Assocation -IDA) ) Uluslararası Finansman Kurumu (International Finance Corporation - IFC) ) Çok Taraflı Yatırım Garanti Ajansı (Multilateral Investment Guarantee Agency - MIGA) ) Uluslararası Yatırım Anlaşmazlıklarının Çözüm Merkezi (International Centre for Settlement of Investment Disputes- ICSID) ) Milletlerarası Ticaret Odası - MTO (International Chamber Of Commerce- ICC) ) Birleşmiş Milletler Ticaret ve Kalkınma Konferansı (United Nations Conference on Trade and Development- UNCTAD) 40

3 Uluslararası Ticaret Hukuku xiii Ekonomik Kalkınma ve İşbirliği Örgütü (Organisation for Economic Co-operation and Development-OECD) Birleşmiş Milletler Uluslararası Ticaret Hukuku Komisyonu (United Nations Commission on International Trade-UNCITRAL) ) Avrupa Birliği ve Türkiye-AB İlişkileri ) Avrupa Birliğinin (AB) Tarihçesi ) Avrupa Birliğinin Kurumları ) Türkiye-AB İlişkileri 55 İKİNCİ BÖLÜM ULUSLARARASI TİCARETTE TEMEL KAVRAMLAR VE UYUŞMAZLIKLARIN ÇÖZÜM YOLLARI 2.1) "Uluslararası Ticaret" Nedir? ) İthalat Nedir? ) Nasıl İthalatçı Olunur? ) İhracat Nedir? ) Nasıl İhracatçı Olunur? ) Eşya ) Türkiye Cumhuriyeti Gümrük Bölgesi (TCGB) ) Serbest Dolaşımda Bulunan Eşya ) Fiili İhracat ) İhracat Çeşitleri ) Serbest İhracat ) Kayda Bağlı İhracat ) Konsinye İhracat ) Kredili İhracat ) Transit Ticaret ) Serbest Bölgelere Yapılacak İhracat ) İthal Edilmiş Malların İhracı ) Bağlı Muamele Yoluyla Yapılacak İhracat ) Ticari Kiralama Yoluyla Yapılacak İhracat ) Bedelsiz İhracat ) Gümrük Kavramı ) Gümrük Vergileri ve Gümrük Tarifesi ) Gümrük Vergilerinin Amaçları ) Gümrük Vergilerinin Hesaplanması ve Ödenmesi ) Gümrük Tarife Sistemleri ) Türkiye'de Gümrük Tarifeleri 72

4 2.17) Gümrük Beyanı /J 2.18) GTİP ) Eşyanın Gümrük Kıymeti ) Tercihli Tarife ) Tarife Kotası ) Bağlayıcı Tarife Bilgisi (BTB) ) Geri Verme ) Kaldırma ) BİLGE ) Gümrük Beyannamesi Yerine Geçen Belgeler ) Nihai Kullanım ) İhracatta KDV İstisnası ) İhracat İşlemlerinin Çeşitli Aşamalarında Başvurulacak Kuruluşlar ) İthalatta Gözetim ve Gözetim Belgesi ) CE İşareti ) ISPM 15 Standardı ) ISPM 15 Standardının Kapsamı S ) ISPM 15 Standardının Uygulanmasında Sorumluluk ) İthalat Vergileri ) Üçüncü Ülke ) Antrepo ) Antrepo Çeşitleri ) Özel Antrepo ) Genel Antrepo ) Fiktif Antrepo ) Faturada Yer Alması Gereken Bilgiler ) Mahrecine İade ) Eşyaya Genel Olarak Uygulanan Tasfiye Hükümleri ) Gümrük İdarelerinde İş Takibi Yapabilecek Kişiler ) Tedarikçi Beyanı ) AKÇT Kapsamındaki Eşya İçin Düzenlenecek Menşe Belgesi ) Serbest Bölgelerdeki Eşya İçin Düzenlenecek Belge ) Türkiye'de Serbest Bölgelerde Faaliyette Bulunabilmek İçin Yapılması Gereken İşlemler ) KKDF ) Özet Beyan ) Bekleme Süreleri ) Damping ) Uzunluk Ölçülerinin Değişimi 90

5 Uluslararası Ticaret Hukuku xv 2.49) Hacim Ölçülerinin Değişimi ) TIR Dorse Ölçüleri ) Uluslararası Nakliyedeki KG/Hacim Standartları ) Konteynır Ölçüleri ) Gümrük Ve Dış Ticaret Mevzuatını Oluşturan Temel Hukuki Metinler ) Dış Ticarette Teslim Şekilleri (INCOTERMS) ) Ticari İşletmede Teslim / Ex VVorks (EXW) ) Taşıyıcıya Teslim / Free Carrier (FCA) ) Gemi Doğrultusunda Teslim / Free Alongside Ship (FAS) ) Gemi Bordasında Teslim / Free On Board (FOB) ) Mal Bedeli ve Navlun / Cost and Freight (CFR) ) Mal Bedeli, Sigorta ve Navlun / Cost, Insurance and Freight (CİF) ) Taşıma Ücreti Ödenmiş Olarak Teslim / Carriage Paid To (CPT) ) Taşıma Ücreti ve Sigorta Ödenmiş Olarak Teslim / Carriage and Insurance Paid To (CİP) ) Terminalde Teslim / Delivered at Terminal (DAT) ) Belirlenen Noktada Teslim / Delivered at Place (DAP) ) Gümrük Resmi Ödenmiş Olarak Teslim / Delivered Duty Paid (DDP) ) Sınırda Teslim / Delivered at Frontier (DAF) ) Gemide Teslim / Delivered Ex Ship (DES) ) Rıhtımda Teslim (Gümrük Vergi ve Harçları Ödenmiş Olarak) / Delivered Ex Quay (Duty Paid) (DEQ) ) Gümrük Resmi Ödenmemiş Olarak Teslim / Delivered Duty Unpaid (DDU) ) Dış Ticarette Ödeme Şekilleri ) Vesaik Mukabili Ödeme/Cash Agains Documents ) Mal Mukabili Ödeme / Cash Agains Goods ) Peşin Ödeme / Cash Payment ) Akreditifli ödeme (Letter of Credit) ) Tanımı ve Özellikleri ) Akreditifin Tabi Olduğu Uluslararası Kurallar ) Ödeme Metoduna Göre Akreditif Türleri ) İbrazda Ödemeli Akreditif (Sight Credit) ) Vadeli Poliçe İle Kullanılan Akreditif (Acceptance Credit) ) Vadeli Akreditif (Deferred Payment Credit) ) Akreditif Açma Şekilleri ) Dönülebilir Akreditif (Revocable Credit) 106

6 x v i ıçınaekiıer ) Dönülemez Teyitsiz Akreditif (Irrevocable, Unconfirmed Credit) ) Dönülemez Teyitli Akreditif (Irrevocable Confirmed Credit) ) Özellikleri Olan Akreditifler ) Devredilebilir Akreditif (Transferable Credit) ) Kırmızı Şartlı Akreditif (Red Clause Credit) ) Rotatif-Devreden Akreditif (Revolving Credit) ) Karşılıklı Akreditif (Back to-back Credit) ) İhtiyat Akreditifi (Stand-By L/C) ) Finansman Belgeleri ) Dış Ticarette Kullanılan Ticari ve Resmi Belgeler ) Ticari Belgeler ) Proforma Fatura (Proforma Invoıce) ) Ticari Fatura (Commercial Invoice) ) Çeki Listesi (VVeight List) ) Koli/Ambalaj Listesi (Packing List) ) Spesifikasyon Belgesi (Specification) ) İmalatçının veya Satıcının Kalite veya Kontrol Belgesi (Manufacturer's or Supplier's Quality or Inspection Certificate) ) Üçüncü Tarafın Düzenlediği Kalite Kontrol Belgesi (Third Party Certificate Of Inspection) ) İmalatçının Analiz Belgesi (Manufacturer's Analysis Certificate) ) Gemi Ölçümü Raporu (Ullage Report) ) Resmi Belgeler ) Dolaşım Belgesi (Movement Certificate) ) ATR Dolaşım Belgesi ) EUR. 1 Dolaşım Sertifikası ) Konsolosluk Faturası (Consular Invoice) ) Tasdikli Fatura (Legalized Invoice) ) Menşei Şahadetnamesi (Certificate Of Origin) ) Form A ) A.T.A Karneleri (Admission Temporary Agreement) ) Sağlık ve Veteriner Sertifikaları (Health / Sanitary Certificate, Veterinary Certificate) ) Helal Belgesi (Halal Certificate) ) Koşer Belgesi (Koser's certificate) 115

7 ^lararası Ticaret Hukuku xvii ) Boykot/ Kara Liste Sertifikası (Boycot, Black List Certificate) ) Radyasyon Belgesi (Radiation Certificate) ) Sigorta Poliçesi (Insurance Policy) ) TIR Karnesi (TIR Carnet) ) Karma Taşıma Belgesi (Combined Bili of Lading) ) Taşıma Belgeleri ) Deniz Konşimentosu (Marine/Ocean Bili of Lading) ) Temiz Konşimento (Clean Bili of Lading) İbaresi ) Bayat Konşimento ) İhbar Adresi (Notify Address) ) Navlun (Freight) ) Konşimento Nüshaları / Tam Takım İbaresi (Full Set Of B/L) ) Ciro (Endorsement) ) Nama Yazılı Konşimento (ToThe Name Of) ) Emre Yazılı Konşimento (ToThe Order Of) ) Hamiline Yazılı Konşimentolar (To Order) ) Konşimento Türleri ) Short Form Bill's Of Lading ) Container Bills Of Lading ) Liner Bili of Lading ) Tek Konşimento (Through Bili of Lading) ) Charter Party Bili of Lading ) Non-Negotiable Bili Of Lading (Ciro Edilemez Konşimento) ) Combined-Transport Bili of Lading (Birleşik Taşıma Konşimentosu) ) Tanker Bili of Lading (Tanker Konşimentosu) ) İkinci Kaptan Makbuzu (Mate's Receipt) 121

8 xviii İçindekiler ) Taşıma Senetleri (Way Bills / Consignment Notes) ) Havayolu Taşıma Senedi / Hava Konşimentosu (Airvvaybill / AWB) ) Fiata Belgeleri (Fiata FCR, FCT) ) CMR Karayolu Taşıma Belgesi (CMR International Consignment Note / CMR Roar VVaybill) ) House Bili of Lading: ) Hamule Senedi (CİM / Rail Consignment Note) ) Paket Postası Makbuzu (Parcel Post Receipt) ) Gümrük Beyannamesi ve Kullanım Şekli ) Gümrük Beyannamesi Kullanma Talimatı ) Beyanname Nüshalarının Kullanılması ) Rejimlere Göre Kullanılacak Beyanname Nüshaları ) Beyannamenin Doldurulması ) Beyanname Formunun Basım Şartları ) Beyanname Kutularına İlişkin Açıklamalar ) İhracat ) İthalat ) Ortak Transit Rejimine İlişkin Sözleşmeye Taraf Ülkeler ve Kodları ) Teslim Şekline İlişkin Kodlar ) Döviz Kodları ) İşlemin Niteliğine İlişkin Kodlar ) Taşıma Şekline İlişkin Kodlar ) Rejim Kodu ) Vergi ve Ödeme Şekillerine İlişkin Kod Numaraları ) Ödeme Şekillerine İlişkin Kodlar ) Uluslararası Anlaşmalar İçin Kodlar ) Muafiyetler ) Uluslararası Ticaret Sözleşmelerinden Doğabilecek Uyuşmazlıkların Hukuki Çözüm Yolları ) Uluslararası Ticari Uyuşmazlıkların Ulusal Mahkemelerde Çözümlenmesi ) Uluslararası Ticari Uyuşmazlıkların Tahkim Dışındaki Alternatif Uyuşmazlık Çözme Teknikleri İle Çözümü ) Müzakere Yöntemi 189

9 Uluslararası Ticaret Hukuku xix ) Teknik (Hakem) Bilirkişilik Yöntemi ) Üçüncü Kişilerin Sözleşmeye Müdahalesi Yöntemi ) Ön Hakemlik Yöntemi ) Alternatif Uyuşmazlık Çözme Yöntemleri ) Uzlaştırma Yöntemi ) Uluslararası Ticaret Sözleşmelerinden Doğan Uyuşmazlıkların Tahkim Yolu İle Çözümlenmesi ) Uluslararası Ticari Tahkim ve Türkiye Uygulaması ) Uluslararası Kurumsal Tahkim ) Belge Örnekleri 206 ÜÇÜNCÜ BÖLÜM GÜMRÜK İŞLEMLERİ VE GÜMRÜK REJİMLERİ 3.1) Gümrük Sisteminin Genel İşleyişi ) Taşıtların Türkiye Gümrük Bölgesine Giriş ve Çıkışı ) Özet Beyan ve Eşyanın Türkiye Gümrük Bölgesine Girmesi ) Gümrükçe Onaylanmış İşlem veya Kullanımlar ) Ortak Kurallar ) Eşyanın Rejime Girişi ) Beyan Sahibi ve Temsilcisi ) Beyan ) Beyan Kontrolü ve Eşya Muayenesi ) Beyanname kapatma işlemleri ) Gümrük Rejimleri ) Ekonomik Etkili Olmayan Gümrük Rejimleri ) Serbest Dolaşıma Giriş Rejimi ) Rejimin Beyanı ) Süre ) Gümrük Yükümlülüğü ) Serbest Dolaşıma Girişte Ödenmesi Gereken Vergiler ) Rejimin İşleyişi ) Rejimin İhlali ve Yaptırım ) Transit Rejimi ) Rejimin Amacı ve kapsamı ) Transitte Belge Kullanımı ve Teminat ) Vergi Muafiyeti ) Transit Hükümlerinin İhlali 280

10 XX İçindekiler ) Rejimde Kullanılan Başlıca Belgeler ) Ticari taşıtların Türkiye'de Kalma Süresi ) TIR Karnesi Himayesinde Eşya Taşıyan Yabancı Taşıtların Kayıtları ) Güzergah kat etme süresinin ihlali ) TIR Denetleme ve Konaklama Noktaları ) TIR Sürücülerinin Uymak Zorunda Olduğu Yasaklar ) İhracat Rejimi ) Rejimin Amacı ve Kapsamı ) Rejimin İşleyişi: ) İhracatta Yasaklamalar ve Kısıtlamalar ) Rejim İhlali ve Yaptırım ) Ekonomik Etkili Gümrük Rejimleri ) Ortak Kurallar ) Türleri ) Antrepo Rejimi ) Rejimin Amacı ve Kapsamı ) Antrepo Tipleri ) Antrepo Açma İzni ) Eşyanın Antrepoda Kalma Süresi ve Devir ) Eşyanın Antrepo Rejimine Girişi ve Rejimin Sonlanması ) Antrepo Sayımları: Eksik veya Fazla Eşya Çıkması ) Rejim İhlali ve Yaptırım ) Dahilde İşleme Rejimi ) Rejimin Amacı ve Kapsamı ) Dahilde İşleme Rejimi ile İlgili Temel Kavramlar ) Dahilde işleme Rejimi Sistemleri ) İzin ) Süre ) Telafi Edici Vergi ) Rejimin İşleyişi ) Rejim İhlali ve Yaptırım ) Gümrük Kontrolü Altında İşleme Rejimi ) Rejimin Amacı ve Kapsamı ) İzin 305

11 Uluslararası Ticaret Hukuku xxi ) Rejimin İşleyişi ) Rejimin İhlali ve Yaptırım ) Geçici İthalat Rejimi ) Rejimin Amacı ve Kapsamı ) Tam Muafiyet Suretiyle Geçici İthalat ) İzin Talebi ) Süre ) Beyan Şekilleri ve Beyan Yapılacak İdareler ) Vergi ve Teminat ) Rejimin İşleyişi ) Rejim İhlali ve Yaptırım ) Hariçte İşleme Rejimi ) Rejimin Amacı ve Kapsamı ) HİR ile İlgili Temel Kavramlar ) Hariçte İşleme Rejimi Uygulanmayacak Durumlar ) İzin ) Süre ) Vergilerin Hesaplanması ) Rejimin İşleyişi ) Geçici Çıkışlar ) Rejim İhlali ve Yaptırım 320 DÖRDÜNCÜ BÖLÜM DIŞ TİCARET MEVZUATİ A. İHRACAT REJİMİ İHRACAT REJ İMİ KARARI İHRACAT YÖNETMELİĞİ DİĞER MEVZU AT 331 B. HARİÇTE İŞLEME REJİMİ HARİÇTE İŞLEME REJİMİ KARARI HARİÇTE İŞLEME REJİMİ TEBLİĞİ 343 C. DAHİLDE İŞLEME REJİMİ DAHİLDE İŞLEME REJİMİ KARARI DAHİLDE İŞLEME REJİMİ TEBLİĞİ DİĞER MEVZUAT 462 D. İTHALAT REJİMİ İTHALAT REJİMİ KARARI 465

12 xîî İçindekiler 2. İTHALAT YÖNETMELİĞİ İTHALATÇI BİRLİKLERİNİN KURULUŞU, İŞLEYİŞİ, ÇALIŞMA SAHALARI, ORGANLARI, ÜYELERİNİN HAK VE GÖREVLERİNE DAİR KARARIN YÜRÜRLÜKTEN KALDIRILMASINA İLİŞKİN KARAR İTHALATÇI BİRLİKLERİNİN KURULUŞU, İŞLEYİŞİ, ÇALIŞMA SAHALARI, ORGANLARI, ÜYELERİNİN HAK VE GÖREVLERİNE DAİR KARAR İTHALATÇI BİRLİKLERİ YÖNETMELİĞİNİN YÜRÜRLÜKTEN KALDIRILMASINA DAİR YÖNETMELİK İTHALATÇI BİRLİKLERİ YÖNETMELİĞİ İTHALATÇI BİRLİKLERİNİN KURULMASINA İLİŞKİN TEBLİĞİN YÜRÜRLÜKTEN KALDIRILMASINA DAİR TEBLİĞ İTHALATÇI BİRLİKLERİNE ÜYELİK BAŞVURU USUL VE ESASLARINA İLİŞKİN TEBLİĞ TÜRKİYE İLE AVRUPA TOPLULUĞU ARASINDA OLUŞTURULAN GÜMRÜK BİRLİĞİ'NİN UYGULANMASINA İLİŞKİN ESASLAR HAKKINDA KARAR 508 E. GEÇİCİ İTHALAT REJİMİ GEÇİCİ İTHALAT SÖZLEŞMESİNİN ONAYLANMASININ UYGUN BULUNDUĞUNA DAİR KANUN MİLLETLERARASI GEÇİCİ İTHALAT SÖZLEŞMESİ KONTEYNERLERLE İLGİLİ GÜMRÜK SÖZLEŞMESİ'NİN VE GEÇİCİ İTHALAT SÖZLEŞMESİ'NİN KONTEYNERLERLE İLGİLİ HÜKÜMLERİNİN UYGULANMASINA DAİR YÖNETMELİK 611 F. KAMBİYO REJİMİ TÜRK PARASININ KIYMETİNİ KORUMA HAKKINDA KANUN SAYILI TÜRK PARASININ KIYMETİNİ KORUMA HAKKINDA KANUNDA DEĞİŞİKLİK YAPILMASINA DAİR KANUN TÜRK PARASI KIYMETİNİ KORUMA HAKKINDA 32 SAYILI KARAR TÜRK PARASI KIYMETİNİ KORUMA HAKKINDA 32 SAYILI KARARA İLİŞKİN TEBLİĞ DİĞER KAMBİYO MEVZUATI 662 G. SERBEST BÖLGELER SERBEST BÖLGELER KANUNU SERBEST BÖLGELER UYGULAMA YÖNETMELİĞİ SERBEST BÖLGE MÜDÜRLÜKLERİNİN KURULUŞ, GÖREV, YETKİ VE ÇALIŞMA ESASLARI SERBEST BÖLGELER GENEL MÜDÜRLÜĞÜ GENELGELERİ SERBEST BÖLGELERDE TÜRK LİRASIYLA YAPILABİLECEK ÖDEMELERE DAİR KARAR 705

13 Uluslararası Ticaret Hukuku xxiii H. GÜMRÜK REJİMİ SAYILI GÜMRÜK KANUNU GÜMRÜK YÖNETMELİĞİ GÜMRÜK GİRİŞ TARİFE CETVELİ HAKKINDA KANUN Tarihli ve 474 Sayılı KANUN HÜKÜMLERİNİN UYGULANMASI İLE İLGİLİ USUL VE ESASLARI GÖSTERİR YENİ YÖNETMELİK H36 5. İSTATİSTİK POZİSYONLARINA BÖLÜNMÜŞ TÜRK GÜMRÜK TARİFE CETVELİ 1145 I. KAÇAKÇILIKLA MÜCADELE KAÇAKÇILIKLA MÜCADELE KANUNU Genel Gerekçe Madde Gerekçeleri Kaçakçılık Mevzuatı 1262 DIŞ TİCARET TERİMLERİ SÖZLÜĞÜ 1265 KAYNAKÇA 1279