BÖLÜM 1 GENEL BĐLGĐLER

Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "BÖLÜM 1 GENEL BĐLGĐLER"

Transkript

1 BÖLÜM 1 GENEL BĐLGĐLER 1.1 Genel Endüstri devriminde görüldü ki ; kaliteyi arttırmak ve kütlesel (çok sayıda) üretim için mekanizasyon ve otomasyon uygulamalarına gerek vardır. Mekanizasyon sistemlerinde üretimin kalitesini istenen seviyede tutmak için çalışanların çok iyi eğitilmiş, tecrübeli olması ve zamanlama fonksiyonlarının da tam olması gerekir. Mekanizasyondan otomasyona geçiş için ilk uygulamalarda kam kontrollü makineler kullanıldı. Bu kontrol sistemi sadece bir makine için geçerli idi. Diğer bir üretim sürecine aynı sistemi uygulamak olanaklı değildi lü yılların başında üretim süreçlerinde elektrikli anahtarlama sistemleri yoğun olarak kullanılmaya başlandı. Mekanik sisteme yön veren otomasyon sistemlerinde elektrikli kontrol devreleri ile donatıldı. Bu devrelerde kullanılan temel elektrik elemanı şuan bile yaygın olarak kullanılan röledir. Rölenin bir kontrol sisteminde üstlendiği başlıca görevler şunlardır: Düşük güç seviyelerinden yüksek güç seviyelerine geçmek. Kontak çoğaltmak. Bobin ve kontak tarafındaki gerilimi birbirinden izole etmek. Bellek elemanı olarak işlev görmek. Bu özellikleri sayesinde röleler otomasyon sistemlerinde gerekli lojik bağlantıların yapılabilmesini sağlamaktadır. Röleli uygulamalarda kamlı sistemlerde görülen mekanik aşınma sorunları görünmemekle birlikte kontaklar ark nedeni ile aşınmakta veya işlevleri bozulmaktadır. Röleli kontrol sistemlerinde de kontrol devresi sadece bir kontrol işini yapabilecek şekilde gerçekleştirilir. Kontrol sisteminde yapılacak değişiklik için kablo bağlantılarının yeniden yapılması gerekir. Endüstriyel üretim süreçlerinde otomasyon uygulamalarına ihtiyaç arttıkça araştırma geliştirme çalışmaları bu ihtiyaçlara cevap verecek ürünleri geliştirmeye yönelmiştir. Yarı iletken devre elemanlarının geliştirilmesi ile yarı iletken devre elemanlarından meydana gelen röleler kullanılmaya başlandı. Bu rölelerin hareketli parçalarının olmaması nedeni ile aşınma ve ark gibi sorunlardan da kurtulmuş olundu. Yarı iletken devre elemanları teknolojisindeki gelişmelere paralel olarak meydana gelen bilgisayar konusundaki gelişmeler endüstriyel otomasyon uygulamalarına büyük yenilikler getirmiştir. Bilgisayar teknolojisindeki yeniliklere endüstriyel üretim süreçlerinde kullanılması için geliştirilen PLC ler ekleninceye kadar elektrikli kontrol devreleri röleli lojik bağlantılar yardımıyla gerçekleştirilmiştir. Özellikle büyük sistemlerde röle sayısının çok olması nedeni ile büyük kontrol panolarına ihtiyaç duyulmakta, montaj ve bakım çalışmalarına fazla zaman ayrılmakta idi. 1

2 Endüstriyel üretim süreçlerinde bilgisayarların etkin olarak kullanımı PLC lerle başlamıştır. PLC lerin kullanılmaya başlanmasından sonra çok karmaşık kontrol süreçleri endüstriyel bilgisayar da denebilecek bu elemanlarla gerçekleştirilmeye başlanılmıştır. Klasik kontrol panosu içinde bulunan elektromekanik elemanların (röleler, zaman röleleri, sayıcılar) hemen hepsi PLC içinde bulunmaktadır. PLC ; programlanabilir lojik kontrol organlarının kısaltması olarak literatüre yerleşmiştir. Bazı literatürlerde PLC yerine PC (Programmable Controller) kullanılmaktadır. Siemens literatüründe de PC olarak kullanılmaktadır. Bu isimlendirme bazen kişisel bilgisayar (Personal Computer) kısaltması ile karışıklık yaratmaktadır. Günümüzde PLC ler endüstriyel uygulamaların pek çok alanında kullanım yeri bulmuştur. Ancak otomasyon süreçlerinde genellikle pnömatik kontrolün işlemci grubu olarak kullanılmaktadır. Bir kontrol sürecinde makinenin içinde bulunduğu durum algılayıcılar tarafından algılanmakta ve bu bilgiler PLC giriş modülüne alınmaktadır. PLC de işlenen bilgiler çıkış modülü yardımı ile iş elemanlarını tetikleyecek kumanda elemanlarını enerjilemektedir. Bu elemanlar pnömatik kontrolde selenoid valf bobinleri olmaktadır. PLC lerin kontrol sistemlerinde kullanılması sistem tasarımı, işletime alınması ve bakım çalışmalarında büyük kolaylık getirmektedir. 1.2 Giriş Son yıllarda, endüstriyel üretim tesislerinin kontrol devrelerinde programlanabilir mikroişlemci tabanlı cihazların yoğun olarak kullanılmakta olduğu ve yurdumuzda da bu yöndeki eğilimin arttığı gözlemlenmektedir. Bu cihazlar Programlanabilir Kontrolör (PCs), Programlanabilir Lojik Kontrolör veya Programlanabilir Otomasyon Cihazları olarak anılmaktadır. Bu cihazların yurdumuza ilk olarak PLC adı altında girmeleri nedeniyle, bu konuda çalışan teknik elemanlar genellikle PLC adını kullanmayı tercih etmektedir. Fakat bu cihazların lojik bağlantılara dayanan kumanda işleminden başka, içerdiği bazı matematik fonksiyonlar ve PID gibi kontrol modülleri ile geri beslemeli kontrol sistemlerinde de kullanıldığı görülmektedir. Bu nedenle, bu cihazlara Programlanabilir Kontrolör PCs denilmesini savunanlar çoğunluktadır. Programlanabilir Kontrolör PCs kısaltılmış söylenişin kişisel bilgisayarlara verilen kısaltma ismi PC ile karıştırılmaması için s takısı eklenmiştir. Birçok PLC üreticisi firmanın bu ismi kullanma eğilimi gittikçe artmaktadır. Sadece lojik fonksiyonları içeren makinelere PLC denilmesinin daha uygun olduğu söylenebilir. 2

3 BÖLÜM 2 PLC ÇEŞĐTLERĐ 2.1 PLC Çeşitleri Motor kontrol devrelerinde veya diğer yüklerin kumandasında değişik özelliklere sahip kumanda elemanları ve kumanda sistemleri kullanılmaktadır. Genel olarak kumanda sistemlerini iki grupta ele alabiliriz. Bunlar; Klasik kumanda sistemleri ve Elektronik kumanda sistemleridir. Klasik kumanda sistemleri çoğunlukla mekanik açılıp kapanan kontaklarla yani ; buton, kontaktör, zaman rölesi vb. gibi elemanlarla gerçekleştirilir Elektronik kumanda sistemleri ise iletim ve kesime geçen diyot,transistor,entegre ( IC ) gibi yarı iletken elemanlarla gerçekleştirilir. Bir kumanda devresi gerçekleştirilirken hangi tip sistemin tercih edileceği değişik ölçütlere bakarak (ekonomiklik, çalışma süresi, güç harcaması, boyutları, ısıya dayanırlığı vb.) kararlaştırılır. Fakat bu iki sistemin de ortak bir özelliği vardır. Tesisi yapılan kumanda devresi belirli bir çalışma şeklini gerçekleştirir. Yani bu haliyle sabit bir tesis özelliği gösterir. Başka bir çalışma şeklini gerçekleştirecek kumanda devresinin tesis edilmesi için ya yeni kumanda elemanları ile ya da eskileri ile devre bağlantılarının yeniden yapılması gerekir. Doğal olarak devre bağlantılarının yeniden yapılması demek, elemanların birbirlerine iletkenlerle lehimlenerek veya vidalarla tutturularak bağlanmasıdır. Sonuçta yeni bir sistem uygulanacağında bağlantıların ve elemanların değiştirilmeden yeni sisteme adapte olunmasını sağlayacak bir sistem arayışı ortaya çıkmıştır. Bu yeni kumanda sistemi, yeni kumanda devreleri için devre bağlantılarının lehimleme veya vida bağlantısı olmaksızın yapılmasına imkan sağlayan " Programlanabilir Kumanda " sistemi olarak adlandırılmıştır. Programlanabilir Kumanda Cihazı,PLC ( Programmable Logic Controller) veya PLC olarak kısaca gösterilir.günümüzde PLC'lerin oldukça geniş kullanım alanı oluşmuştur. Bunlardan bazıları enerji dağıtım sistemleri,fabrika otomasyonu,asansör tesisatları, konvayörler vb. Bu PLC ler kullanım alanlarının farklılığından dolayı tek çeşit değildir, farklı firmalar tarafından ve farklı çeşitlerde üretilmişlerdir. Örneğin ; MITSUBISHI, HITACHI, TELEMECANIQUE, OMRON, TEXAS INST, ALLEN-BRADLEY ve SIEMENS. Bunların da kendi aralarında piyasada farklı çeşitleri bulunmaktadır; mesela SIEMENS firması önceleri SIMATIC S5 i üretmiştir daha sonra bir üst modeli olan SIMATIC S7 yi çıkartmıştır. 3

4 BÖLÜM 3 PLC LERĐN ĐŞLEVLERĐ ve YAPISI 3.1 PLC lerin Đşlevleri PLC lerin Temel Đşlevleri Kontrol sistemlerinde belli lojik bağlantıların yapılması gerekir. Belirli girişlerin sağlanması yada sağlanmaması durumunda sisteme ait durumun değiştirilmesi için bazı çıkışların üretilmesi gerekir. Bu da PLC ler tarafından sağlanır. PLC lerin bu işlevini yerine getirebilmesi için aşağıdaki işlevleri yerine getirebilmesi gerekir. Temel ve kombinasyonal lojik ifadeler (AND, OR, AND-NOT, OR-NOT) Zamanlama işlevi Sayıcı işlevi Bunlardan başka değişik matematiksel işlevleri ; oransal (proportional), türev (derivative) ve integral (entegral) (PID) işlevlerini gerçekleme kapasitesine sahip programlanabilir kontrol cihazları da vardır Endüstriyel Otomasyon Devrelerinde PLC nin Tercih Edilmesinin Nedenleri Kontrol devresinin işlevi yazılımla sağlandığından, kontrol devresini tasarlamak, röleli bir devrenin tasarımından daha kolaydır. Bütün kontrol işlevleri yazılımla gerçeklendiğinden, farklı uygulama ve çalışma programlarını sağlamak çok kolaydır. Röleli kontrol devrelerine göre çok az yer kaplarlar. Güvenilirliği yüksek, bakımı kolaydır. Devrelerde arıza aramayı kolaylaştırır. Bilgisayarla ve diğer kontrolörle haberleşme olanağı vardır. Bu özelliği bilgisayarlı otomasyon işlevine olanak sağlar. Arıza yapma ihtimali azdır. Bir PLC için arızalar arası ortalama yaklaşık olarak 8000 saattir. Kötü çevre koşullarında, özellikle tozlu ortamlarda, röleli kumanda devrelerine göre daha güvenilirdir. Kontrol algoritmasının tasarımı kolaydır. Bu konuda çalışan personele zaman ve emek tasarrufu sağlar PLC ile Bilgisayarlı Kontrol Sistemlerinin Karşılaştırılması PLC lerin çalışma ilkeleri bilgisayarların çalışma ilkelerine çok benzer. Ancak bu sistemleri birbirinden ayıran birinci etken, PLC ler endüstriyel üretim sistemlerinin çalışma bölgelerinde bulunan yüksek derecede elektriksel gürültü, elektromanyetik bozucular ve yüksek sıcaklıklara dayanıklı olarak imal edilmeleridir. Bilgisayarlar ve mikroişlemciler bu çevresel etkenler daha az dayanıklılık gösterir. Đkinci önemli ayrım konusu ise ; PLC lerin programlama, kullanım ve arıza arama yönlerinden daha uygun olanaklar sunmasıdır. 4

5 Diğer bir ayrım, PLC leri bir programı baştan sona doğru akan bir şekilde koşturur. Bilgisayarlarda ise programlar değişik sıralarda çok esnek bir şekilde çalıştırılır. Bu dezavantaj son yıllarda geliştirilen PLC lerde giderilmiştir. Bugünkü gelişmiş PLC lerde de çok esnek olarak çalışmak olanaklıdır. 3.2 Genel Olarak PLC Yapısı Programlanabilir Lojik Kontrolörler PLC otomasyon devrelerinde yardımcı röleler, zaman röleleri, sayıcılar gibi kumanda elemanlarının yerine kullanılan mikroişlemci temelli cihazlardır. Bu cihazlarda zamanlama, sayma, sıralama ve her türlü kombinasyonal ve ardışık lojik işlemler yazılımla gerçeklenir. Bun nedenle karmaşık otomasyon problemlerini hızlı ve güvenli bir şekilde çözmek olanaklıdır. PLC ler üç ana kısımdan meydana gelir. Merkezi işlem bölümü Giriş çıkış bölümü Program giriş elemanı Merkezi Đşlem Birimi ve Bellek Giriş değerini işaret giriş belleğinden okur. Program belleğine yüklenmiş olan programı yürütür. Sonuç değerlerini çıkış sinyal belleğine yazar. Merkezi işlem biriminin çalışması ise şu şekilde olur: Merkezi işlem birimi ve bellek elemanı PLC ye lojik bağlantıları yapma olanağı verir. Çalışmaları aşağıda verilen işlemlerin sürekli yinelenmesi şeklinde gerçekleşir. 1. Giriş tarafından gelen bilgileri değerlendirerek kontrol edilen sürecin durumunu sürekli gözetleme 2. Giriş bilgilerini değerlendirerek bellekte yazılı programı çalıştırma. 3. Çıkış işaretinin gerekli olup olmadığına karar verilmesi 4. Çıkış gerekiyorsa çıkış biriminin ilgili çıkışına işaret gönder 5. Birinci adıma dönüş ve aynı işlemlerin yeniden gerçeklenmesi CPU, bellek elemanları ile birlikte PLC ye mantık yürütme yetkisi veren bölümdür. Lojik bağlantıların yapıldığı bölüm CPU dur. CPU nun çalışacağı işletim sistemi ile belirlenir. Bu işletim sistemi üretici firmalara göre değişiklikler gösterir. Aynı mikroişlemciyi kullanan iki firmaya ait PLC ler bile işletim sisteminin farklılığından ötürü değişik sonuçlar verebilir. Performansları farklı olabilir. Đşletim sistemi kullanıcıya açık değildir. Aşağıdaki şekilde bu etkileşim gösterilmiştir. 5

6 CPU ĐŞLETĐM SĐSTEMĐ - I/O işleme - Diyagnostik - Kontrol prog. yürütülmesi Kontrol Programı Şekil 3.1 PLC çalışması prensip şeması PLC lerde Tarama Uygulama programının yürütülmesi sırasında CPU bütün girişleri okur, kontrol mantığının gerektirdiği işlemleri yaparak çıkış uçlarına enerji verir veya verilmiş olan enerjiyi keser. Bu okuma, programı yürütme ve çıkışların durumlarını buna göre yenileme işlemine tarama denir. Bu tarama için gerekli süre milisaniye arasında değişir. PLC üretici firmalar bu süreyi genellikle uygulama programının kullandığı bellek miktarına bağlı olarak verir. Örneğin 7ms/1k program şeklinde. Tarama, girişleri okuma, denetim mantığını gerçekleştirme ve çıkışları yenilemeden oluşan sürekli bir sıralı süreçtir. Tarama hızı PLC seçiminde önemli bir parametredir. Örneğin kontrol edilen süreçte 6 milisaniye içinde iki defa durum değiştiren işaretler var ise programda bunların izlenmesi 12 milisaniyelik tarama hızı olan bir PLC ile yapılamaz. Çünkü tarama sırasında bu işaret durum değiştirip, yine eski durumuna örneğin 1 iken 0 veya 0 iken 1 durumuna geçebilir. Böyle bir durumda daha hızlı tarama yapan bir PLC veya özel I/O modülüne sahip devre kullanılır Bellekte Yer Alan Bilgiler Belleklerde aşağıda belirtilen dört ayrı grup bilgi yer alır. Yönetim programı veya işletim sistemi: Đşletim sistemi herhangi bir mikroişlemciyi PLC haline getiren programdır. Çevre birimleri ile iletişim sağlar, kontrol programını yürütür. Kontrol uygulama programı: Belirli bir kontrol görevi için yapılmış programdır. Ladder diyagram veya diğer programlama dillerinden birinde yazılmış olabilir. 6

7 Veri tabloları: Bu alanda kontrol işleminin gerçekleştirilmesinde kullanılacak denklem sabitleri, zaman ve sayma işlemleri için ön değerler ve uygulamalı programının kullanılacağı diğer sabitler gibi veriler saklanır. Burada ayrıca son olarak okunan sistem girişleri ve son olarak dışarı verilen sistem çıkışları da bulunur. Yazboz (sctratch) alanı: Burada program tarafından kullanılacak geçici değerler bulunur. Ana bellek (veri tablolarının olduğu yer) yerine bu bellek a0lanının kullanımı, bu verilere çok kısa sürede ulaşılmasını sağlar. Yukarıda açıklanan değişik bilgi türleri, özellikleri nedeni ile değişik bellek türlerini gerektirirler. Örneğin işletim sistemi devamlı olarak kalmalı, güç kesilmelerinden etkilenmemelidir. Fakat bu tür bir bellek uygulama programı için uygun olmayabilir, çünkü kullanıcı bu programı kolaylıkla değiştirebilme olanağına sahip olmak ister. Bellek türleri uçucu (volatile) ve kalıcı (nonvolatile) olmak üzere iki genel sınıfa ayrılabilir. Đsimlerinden de anlaşılacağı üzere uçucu bellekteki bilgiler, bellek besleme enerjisi kesilirse kaybolur. Bu bilgilerin kaybolmaması için sürekli olarak enerji sağlanacak bir yedek (backup) pil kullanılmalıdır. Kalıcı bellerde ise bilgi kalıcıdır. Besleme gerilimi kesildiğinde bilgi kaybolmaz. 3.3 Bilgi Saklama Ortamları Bellek Tipleri Uçucu Bellekler - RAM - STATĐK - DĐNAMĐK Kalıcı Bellekler - RAM - ÇEKĐRDEK - EEPROM - NOVRAM - ROM - ROM - PROM - EPROM -EAPROM Rasgele Erişimli Bellek (Random Access Memory RAM) Bu tür bellekler genellikle bipolar (iki kutuplu) veya MOS (Metal Oxide Semiconductor) üretim tekniği ile imal edilir ve hem okunabilme hem de yazılabilme özelliklerinden ötürü yaz oku bellek olarak da isimlendirilir. 7

8 PLC lerde uygulama programları genellikle RAM belleklerde saklanır. RAM bellek programın kolaylıkla yazılabilmesine, değiştirilebilmesine ve veri girişine olanak sağlar. Diğer bellek türlerine göre bağıl olarak daha hızlı olmaları olumlu bir özelliktir. Programın RAM içinde kalıcı olması pille sağlanır. Bazı kritik uygulamalarda pil destekli (battery backup) RAM bir EPROM LA birlikte kullanılır. Böylece kalıcı ve uçucu belleklerin bütün avantajlarından yararlanılmış olur Salt Oku Bellek (Read Only Memory ROM) Bu tür bir bellek gözü yalnız okunabilir içine yazılamaz. Đşletim sistemleri gibi sürekli olarak aynı kalan, değiştirilmesi veya içerisine bilgi yazılması hiç gerekmeyecek yazılımlar için ideal bellek türüdür. Ayrıca sinüs, kosinüs, logaritma gibi fonksiyon tabloları, çarpma, bölme tabloları bu tür bellek içinde saklanır. RAM lar gibi bipolar ve MOS teknolojisi kullanılarak üretilirler. Üretim sırasında kullanıcının istemiş olduğu bilgi belleğe yakılarak yazılır. Bu yapıları ile elektriksel gürültülerden ve besleme geriliminin kesilmesinden etkilenmezler. PLC lerde işletim sistemlerinin depolanması için genellikle bunlar kullanılır fakat uygulama programlarının kullanılması için çok seyrek kullanılır Programlanabilir Salt Oku Bellek (Programmable Read Only Memory PROM) ROM belleğinin bir türü olup kullanıcı tarafından, onun isteğine uygun bir şekilde, özel gereçlerle yalnız bir defa için programlanabilir. ROM bellekten daha pahalı fakat RAM bellekten daha ucuz olup PLC lerde nadiren, o da genellikle bir RAM için sürekli depolama desteği olarak kullanılır Silinebilen Programlanabilir Salt Oku Bellek (Erasable PROM EPROM) Özel bir PROM türü olup kullanıcı tarafından silinebilir ve yeniden programlanabilir. Bu amaçla yonganın muhafazası üzerine bir pencere açılmıştır. Mor ötesi ışık kullanarak 20 dakika kadar süre içinde bütün bellek içeriği silinebilir. Yeniden programlama için özel bir gereç (EPROM programlayıcı) gerekir. EPROM uygulama programlarının kalıcı olması gerektiğinde, fakat program değişikliklerinin veya çevrim içi bilgi yazılmasının beklenmediği durumlarda kullanılabilecek en uygun bellek türüdür. Özellikle program geliştirilmesi sırasında ve daha sonra, eğer üretim hacmi ROM üretimi için gerekli maskeleme bedelini karşılayamayacak düzeyde ise kullanılır. 3.4 Giriş / Çıkış Birimi PLC ile kontrol edilen sistem arasındaki iletişimi sağlar. Đşaret belleği ve ara devreden meydana gelir. Giriş ve çıkışlar genellikle I/O (Input/Output) olarak isimlendirilir. I/O un temel işlevleri şunlardır: - Girişlerin herhangi birine işaret gelip gelmediğini sürekli kontrol etmek, gelmişse bunu değerlendirmek. - Merkezi işlem biriminden gelen işaretleri çıkış lojik seviyesine geliştirmek. 8

9 3.4.1 Giriş Birimi Kontrol edilen sisteme ilişkin basınç, seviye, sıcaklık algılayıcıları, butonlar ve sınır anahtarı gibi iki değerli işaretler (var yok, 1 veya 0) giriş birimi üzerinden alınır. Genellikle giriş gerilim seviyesi biçimindedir. Gerilim seviyesi değerleri 24 V, 48 V, V, V doğru veya alternatif akım olabilir. Şekil 3.2.a V AC gerilimle uyarılan bir giriş birimi Şekil 3.2.b - 24 V DC gerilimle uyarılım bir giriş birimi PLC giriş birimine gelen bir işaretin lojik 1 seviyesinde olabilmesi için bir alt sınır ; lojik 0 kabul edilmesi için de bir üst sınır vardır. Giriş bilgisinin doğru olarak alınabilmesi için işaret gerilim seviyesinin bu değerleri sağlaması gerekir. Örneğin şekil 3.2.a da verilen giriş devresinden verilen işaretin 1 kabul edilmesi için gerilim seviyesinin maksimum (OFF Voltage) 40 V olması gerekir V arasındaki değerlerin kullanılmaması gerekir. Bu devede giriş akımı 10mA ; işaretin algılanması için geçen zaman (gecikme zamanı) 35 ms (ON DELAY), 55ms (OFF DELAY) dir. PLC üreticileri bu değerleri katalogda belirtir Çıkış Birimi Kontrol edilen sistemdeki, kontaktör, röle, selenoid gibi kumanda elemanlarını harekete geçirmeye uygun donanımda olan birimdir. Bunlar ; röle çıkışlı, triyaklı veya tranzistörlü olabilir. Özellikle çalışma sırasında çok sayıda, yüksek hızlı açma kapama gerektiren durumlarda ; doğru akımda tranzistörlü, alternatif akımda triyaklı olan çıkışlar tercih edilir. 9

10 PLC üzerinde çıkışlardan büyük akımlar çekilmez. Çıkışa ilişkin kapasiteleri PLC lere ilişkin kataloglarda verilir. Çıkış birimi için kontak çıkışlı (röleli) bir devre şekil 3.3.a da, tranzistör çıkışlı bir devre de şekil 3.3.b de verilmiştir. Şekil 3.3.a - Kontak çıkışlı devre Şekil 3.3.b - Tranzistör çıkışlı devre Küçük boyutlu işler için kullanılan PLC lerde giriş ve çıkış birimi, merkezi işlem birimi, yüksek hızlı sayıcı vs. tek modül içindedir. Daha geniş kapsamlı uygulamalarda kullanılan gelişmiş büyük boyutlu PLC lerde bu birimler ayrı modüller halindedir. 3.5 PLC lerin Programlanması PLC ler ya bir programlama cihazı ile veya uygun bir yazılım yardımıyla bilgisayarla programlanabilir. Programlama cihazı ile programlamada her değişik marka PLC için özel programlayıcıya ihtiyaç duyulması açısından sorun olabilir. Bilgisayarda uygun yazılımla programlamada da belli bir yazılıma gereksinim duyulur. Bilgisayar programlama yönteminde ayrıca PLC ile bilgisayar arasındaki bağlantıyı yapmaya yarayan bir bağlantı kablosuna da gerek vardır. 10

11 3.5.1 Programlama Birimi PLC leri programlamak amacı ile kullanılan ortamdır. Tasarlanan kontrol devresinin yazılmasını, PLC ye aktarılmasını ve istenirse çalışma sırasında G/Ç durumlarının gözlenmesini sağlar. Ayrıca giriş çıkışlara istenilen durumlar verilerek programın çalışması izlenebilir. PLC leri programlamak içim kişisel bilgisayarlar da kullanılabilir. Bu amaçla bilgisayara yüklenen derleyici programdan yararlanılır. 3.6 Diğer PLC Elemanları Yukarda kısaca değinilen PLC lere ilişkin birimlerden başka, programı yedeklemek ve başka bir PLC ye aktarmak için EEPROM modülü, giriş çıkış sayısını arttırmak için genişleme birimi güç kaynağı, enerji kesilmeleri sırasında PLC yi besleyen yedek güç kaynağı (pil) gibi elemanlar bulunur. 11

12 BÖLÜM 4 PLC LERĐN PROGRAMLAMA MODLARI 4.1 PLC lerin Programlama Modları Kullanıcı tarafından yazılan ve bellekte saklanan program, verilen bir süreç durumu için doğru denetim işaretlerinin üretilmesini sağlar.bu programın yazılış biçimi (programlama dili) çeşitli türlerden biri olabilir.ilk olarak kullanılan dil ; röleli kontrol sistemlerinde kullanılan merdiven diyagramlarına (Ladder diagram) benzer bir biçimde idi. Bu programlama yöntemi hala en yaygın olarak kullanılan programlama yöntemidir. Bir değer programlama yöntemi, Boolean dilinde programlamadır. Son zamanlarda BASIC gibi üst seviye dilleri ile de PLC leri programlamak mümkün olmaktadır. Programlama aracı, programlayıcı ile PLC arasındaki bağlantıyı sağlar. En basit şekil, PLC lerin yanındaki bir tuş takımı veya PLC ye bağlı bir kablo ile bağlanan, elde tutulan, bir dizi işlev tuşundan meydana gelmiş bir aparattır. Daha gelişmiş şekillerinde ekran ve klavye bulunur. Bu olanaklarla programın daha iyi bir şekilde görülmesi ve otomatik program dokümantasyonu sağlanır. PLC ler için geliştirilmiş olan programlama dilleri, kontaktörlü ve röleli kontrol devreleriyle uğraşanların kolayca anlayıp uygulayabileceği şekilde tasarlanmıştır. Đşlemlerde BOOLE cebri ilişkileri geçerli olup aşağıdaki programlama yöntemlerinden söz edilebilir. - Deyim listesi (Statement List) - Kontak planı (Ladder Diagram) - Lojik şema (Flow Chart) - Matris programlama - BASIC - C++ programlama dili Bu programlama yöntemlerinden deyim listesi ile programla, genellikle el ile programlama elemanlarında kullanılır. Kişisel bilgisayarlarda her üç yöntemi de kullanmak olanaklıdır. Aşağıda bazı programlama yöntemlerine ait örnekler verilmiştir. Bu örneklerde birbirine seri kontak bağlı kumanda devresi programlanmıştır. Deyim listesi ile programlama ; A I 0.0 Eğer 0.0 girişinde işaret var ise A I 0.1 VE 0.1 girişinde işaret var ise = Q çıkışına işaret gönder BE Blok sonu 000 LD 00 Eğer giriş 0.0 da işaret var ise 001 AND 01 VE giriş 0.1 de işaret var ise OUT numaralı çıkışa işaret gönder. END Son 12

13 Kontak gösterimi tekniği (Ladder Diagram) ile programlama ; Şekil Ladder programlama yöntemi Lojik diyagram tekniği ile programla ; Şekil Lojik şema programlama şekli Yukarıda verilen program bölümlerinden görüleceği üzere PLC ler için yazılan programlamalarda şekil ve yazım farklılıkları görülmektedir. Bu nedenle herhangi bir PLC ye ilişkin bir deyim listesi programının yazılabilesi için elde bulunan PLC ye ait komut kümesinin ve işlevlerinin bilinmesi gerekir. Uygulamada her PLC ye ilişkin komut kümesi, işlevleri ve program örnekleri el kitaplarında verilir. 13

14 Kontak planı ile programlama tekniği ile yazılan programlar biçim olarak birbirine benzemekte, sadece giriş çıkış sembollerinin (kodlarının) ve PLC için adreslerin (sayıcı, zamanlayıcı gibi) kodları değişmektedir. Lojik diyagram programlama tekniği ile programlamada biçim olarak benzerlik vardır. Programlamada genellikle aynı tip semboller kullanılmaktadır. En çok kullanılan ortak semboller aşağıdaki şekillerde verilmiştir: Şekil 4.3.a - VE (AND) kapısı Şekil 4.3.b - VEYA (OR) kapısı Şekil 4.3.c - VEYA (EXOR) kapısı Şekil 4.3.d - DEĞĐL (NOT) kapısı Şekil 4.3.e - VE DEĞĐL (NAND) kapısı Şekil 4.3.f - SR FLIP FLOP Programlama teknikleri yazılış biçimine göre iki gruba ayrılabilir. Bunlar ; - Genellikle küçük boyutlu PLC lerde kullanılan adım-adım programlama (lineer programlama) - Büyük boyutlu PLC lerde kullanılabilen yapısal programlama biçimindedir. Lineer programlamada deyimler sırasıyla yürütülür ve bir çevrim boyunca bütün deyimler işleve girer. Yapısal programlamada ise programlar bloklar halinde oluşturulur ve bir organizasyon bloğu yazılarak bir çevrimde hangi blokların yürütüleceği belirlenir. Yapısal programlamada bir çevrim boyunca program belliğindeki programın bütün deyimlerinin işlenmesi zorunluluğu yoktur. Organizasyon bloğunda belirtilen prosedüre göre bazı bloklar işleme girmeyebilir. Đşleme girmeyen bloklara ilişkin sonuçlar işaret belleğinde tutulur. Hangi programlama tekniği kullanılırsa kullanılsın PLC ler için yazılan bir programın yürütülme süreci aynıdır. Bir PLC de yazılan programın PLC program belleğine yüklenip çalıştırılması (koşturulması) ile gerçekleşen işlemler şu şekildedir. 14

15 1. Adım: Giriş ve çıkış durumları okunur. 2. Adım: Yazılan programa göre adım adım sırasıyla BOOLE cebri ilişkilerine göre işlemler yapılır. Bu işlemler yapılırken bir önceki adımda hesaplanan değerler bir sonraki adımda kullanılır fakat giriş belleğinde işlem anında değişen durumlar değerlendirilmez. Ancak çok hızlı değişen giriş işaretlerini kullanmak ve değerlendirmek için bazı PLC lerde hızlı sayıcı girişleri kullanılır. Bu girişlere gelen işaretler program işletimi sırasında bir tampon bellekte yada ayrı bir sayıcıda depolanarak veri okuma noktasına gelindiğinde değerlendirilir. 3. Adım: Bütün işler tamamlandıktan sonra hesaplanan değerler çıkış tamponuna (belleğine) yazılır ve tekrar birinci adıma dönülür. PLC lerdeki programın yürütülmesi sonsuz çevirimde çalışan bir program parçası gibi düşünülebilir. PLC lerde bir çevrimin tamamlanması için geçen süreye tarama zamanı denir. Tarama zamanı PLC de kullanılan mikro denetleyici frekansına, program içeriği ve uzunluğuna bağlıdır. Tarama zamanı kullanılan PLC türüne göre 3ms 200ms arasında değişir. Örneğin 500 kelime (komut) kapasiteli ; 10 giriş ve 6 çıkışlı bir PLC de G/Ç tarama zamanı 2.6 ms, program işleme zamanı 12.4 ms dir. PLC ler için geliştirilmiş olan programlama dilleri, kontaklı (röleli) kontrol devreleri tasarımcıların kolayca anlayıp uygulayabileceği şekildedir. Kontaklı kumanda devresinde herhangi bir programlama tekniği ile PLC ye geçmek oldukça kolaydır. Bununla beraber kontaklı kontrol devresine göre tasarlanmış olan PLC programı farklı sonuçlar verebilir. Bunun nedeni kontaklı kumanda devreleri ile PLC arasındaki yapısal farklılıklardır. Bu farklar şu şekilde açıklanabilir. Bir kontaklı kumanda devresi BOOLE cebir aksiyomlarını tam olarak sağlamaz. Örneğin aşağıdaki şekilde verilen kontaklı devrede her zaman VEYA aksiyonu sağlanmaz. Bu devrede a + ā =1 eşitliğinin geçerli olmadığı bir zaman aralığı vardır. PLC lerde BOOLE aksiyomlarına göre işlem yapılır ve bütün aksiyomlar geçerlidir. Şekil VEYA devresi Kontaklı kumanda devrelerinde her röle veya kontaktör paralel olarak çalışır. Yani aynı anda röle ve kontaktör bobinleri enerjilenir ve kontakları konum değiştirir. PLC lerde lojik 15

16 işlemler sırasıyla yapılır. Konunun daha iyi anlaşılabilmesi için şekil 4.5.a daki kontaklı kumanda devresi göz önüne alınırsa durum şöyle olur. Şekil 4.5.a - Kumanda devresi Şekil 4.5.b - Ladder diyagram Şekil 4.5.a da verilen kontrol devresinde S1 butonuna basıldığında K1 ve K2 röle bobinleri aynı anda enerjilenir. Hangi röle önce devreye girerse o röle devrede kalır diğeri devreye giremez. Bu durum rölelerin zaman sabitleri ve bağlantı iletkenlerinin direnç ve endüktansına bağlıdır. Şekil 4.5.b de verilen kontak diyagramı aynı devrenin bir PLC için yazılmış bir program parçasıdır. Bu devrede S0 butonu 1 nolu PLC girişine, S1 butonu 2 nolu PLC girişine bağlanmıştır. K1 rölesi 11 nolu PLC çıkışına ve K2 rölesi 12 nolu PLC çıkışına bağlanmıştır. Eğer bu program PLC ye yüklenir ve S1 butonuna basılırsa, her zaman devreye girmediği görülecektir. Bunun nedeni PLC de programın adım adım ileme girmesidir. Çünkü birinci satırdaki 11 nolu çıkış değeri lojik 1 olacağından ve bu değer 2. astıra ilişkin lojik değer hesaplanırken kullanılacağı için 2. satırın sonucu lojik 0 olacaktır. Ele alınan bu örnekte kısaca anlatmak istediğimiz şudur : Kontaklı kontrol devresinden yararlanılarak yazılan bir PLC programı amaca uygun çalışmayabilir. Bu nedenle yazılan her programın test edilmesi gerekir. Genellikle PLC programlayıcılarda veya kişisel bilgisayarlarda kullanılan derleyici programlarında bu olanaklar sağlanmıştır. Kontrol projesini ele alma yöntemi ; Bu güne kadar bir otomasyon sisteminin tasarımı için izlenen yol şu şekilde idi : - Kontrol edilecek sistemin kullanıcı ve tasarımcı tarafından iyice tanımlanması - Kontrol devresinin çizimi - Kontrol panosunun ve makine üzerinde bulunan elemanların birbirine bağlanması PLC li kontrol sistemlerinde kontrol sistemi şu şekilde gerçekleşir. - Kontrol edilecek sistemin kullanıcı ve tasarımcı tarafından iyice tanımlanması - PLC ye giriş ve çıkışların bağlanması 16

17 - Programlama aleti veya bilgisayar aracılığı ile kontrol sisteminin davranışlarının PLC ye öğretiminin yapılması (kontrol yazılımının hazırlanması) Aşağıda bir kontrol sisteminin röleli veya PLC li olarak çözümü verilmiştir. Şekil 4.6.a - Röleli sistem Şekil 4.6.b - PLC li sistem Deyim listesi ile programlamada, PLC, çalışırken bu programı satır satır sürekli tarar. Program sürekli olarak değerlendirilir. Hangi satırın işleneceği bilgisi adres sayıcı denilen bir bölüm tarafından belirlenir. Aşağıda bu duruma ilişkin şematik gösterim verilmiştir NOP 0 U E 0.0 U E 0.1 = A Şekil 4.6.c - Programın işlemesi U E

18 Adresin bir arttırılması komut merkezi işlemciden gelir. Bu komutla adres sayıcı sıradaki deyimi deyim registerine gönderir. Merkezi işlemci bu deyimi deyim registerinden alır ve gerekli işleme tabi tutar. 4.2 PLC'nin Kontrol Sistemindeki Yeri PLC, kontrol sistemi içinde işlemci eleman görevini üstlenir. PLC algılama elemanlarından gelen bilgileri işler ve çıkışlarına ikili veya analog işaret verir. ALGILAYICILAR PLC KUMANDA ve ĐŞ ELEMANLARI Tablo PLC nin kontrol devresindeki yeri PLC'ler genellikle ikili işaretleri işler. Ancak analog işaretleri işleyen PLC'lerde vardır. Analog işlem için, analog giriş çıkış olanağı tanıyan PLC ye gerek vardır. 4.3 PLC çalışması Bir PLC fonksiyon olarak başlıca iki bölümden meydana gelir. Bunlardan birisi donanım, diğeri yazılımdır.bu iki öğe birbirini tamamlayıcı nitelikte çalışır. Birbirinden ayrı olarak düşünülemez Donanım PLC'nin içinde bulunan elektronik ve yarı iletken elemanlardan veya kartlardan meydana gelir. PLC ye gelen bilgiler bu elemanlar sayesinde alınır,işlenir ve çıkışa yönlendirilir Donanım elemanları Giriş devresi Kontrol edilen makime üzerinden gelen, makinenin içinde bulunduğu durumu PLC ye ileten elemanların bağlandı bölümdür. Ana işlevi dış dünyadan gelen kontak kapanması, analog gerilim ve akım değerleri gibi işaretleri almak ve CPU nun (merkezi işlem birimi) kullana bileceği bir şekle getirmektir. Girişler ikili işaret ve analog işaret özellikli olabilir. Ancak PLC kullanımı sırasında girişlerin gerilim seviyesine dikkat edilmelidir.diğer yandan PLC ye bağlanacak algılayıcıların tipide bağlantı şekline etkir. Bu nedenle PLC girişlerine bağlanacak algılayıcıların özelliklerine ve bağlantı karakteristiklerine dikkat edilmelidir. 18

19 Giriş işaretleri şu elemanlardan gelebilir ; - Sınır anahtarları - El kumandalı düğmeler - Basınç anahtarları - Seviye anahtarları - Transdüserler - Seçici anahtarlar Çıkış devresi PLC de işlenen bilgilerin çıkış yeridir. Buradan çıkan işaretler kontrol edilen makinenin durumunu değiştirmeye yönelik olarak çalışır. Kontrol görevinin yerine getirilmesini sağlar. PLC çıkışları röle çıkış, tranzistör çıkış, veya triyak çıkış olabilir.hangi çıkışın tercih edilmesi gerektiği yapılacak kontrol işine bağlıdır. - Röle çıkışı, genellikle çok hızlı olmayan sistemler için kullanılır. - Tranzistör çıkışı çok hızlı sistemler için kullanılır. - Triyak çıkışı ise yüksek güç. Aşağıda bir PLC nin çalışma blok şeması gösterilmiştir. Şekil PLC blok şeması 19

20 Otomasyon sistemlerinde genellikle aşağıda belirtilen elemanlar PLC çıkışlarından tetiklenir ; - Selenoid valfsler (elektrik kumandalı yönlendirme valfleri) - Röleler ve kontaktörler - Lambalar - Göstergeler (LED, display) - Motor sürücüleri (Driver) CPU = Merkezi Đşlem Birimi (Central Processing Unit) CPU giriş birimleri yardımı ile veri (data) alır. Bunları belleğindeki programa göre işler ve kontrol edilmek istenen cihaza çıkış ara birimi üzerinden veri yollar. Bu işlem sürekli olarak yinelenir. Buna tarama (scanning) işlemi denir. CPU nun yaptığı işlemlerden bazıları aşağıda gösterilmiştir. - Lojik işlemler - Sayma işlemleri - Zamanlama işlemleri - Karşılaştırma işlemleri - Matematiksel işlemler - Regülatör kontrolü - Veri (Data) tablosu - Kilitleme (Latching) - Özel tanı işlemleri (Diagnostic Functions) - Sıralayıcı işlevleri Sistem ve kullanıcı Bellekleri - Sistem Belleği (System Memory) PLC nin sistem programının saklandığı bölümdür. Program PLC yi üreten firma tarafından yüklenir, sabittir, değiştirilemez. - Kullanıcı Belleği (Upplication Memory) Kullanıcı programına ayrılan bölümdür. Değiştirilebilir. PLC kullanıcı belleğinde okunup yazılan bellekler (RUN) yada yalnız okunabilen bellekler (EPROM) kullanılır. RAM tipi belleklerde bilgi enerji var olduğu sürece bellekte kalır. Bu nedenle bu tür bellekler pil ile (Back Up Battery) beslenir. EPROM'lar ise enerji kesildiğinde bilgiyi saklayabilir. Đşaret Taşıma Sistemi (Bus System) PLC içerisinde, işaretlerin elektriksel olarak taşındığı yollardır. I/O modülleri ile merkezi işlemci arasında bilgilerin taşındığı yollardır. Bu yollar aşağıda gösterilmiştir. Adres Yolu (Adres Bus) Veri Yolu (Data Bus) : Bellek bölgeleri için seçilen adres bilgilerini taşır. : Giriş / Çıkış modüllerinden bellek bölgelerine karşılıklı olarak bilgi aktaran yoldur. Kontrol Yolu (Control Bus) : Transfer kontrolü ve CPU nun senkronizasyonu için zamanlama işaretleri taşır. 20

1969 yılında, klasik (Elektrik) kumandanın. Elektronik karşılığı olan ilk PLC yapıldı yılında ise dört yıllık bir çalımanın ürünü

1969 yılında, klasik (Elektrik) kumandanın. Elektronik karşılığı olan ilk PLC yapıldı yılında ise dört yıllık bir çalımanın ürünü 1. PLC`nin Tarihcesi 1960 yılında yüksek verimlilik, güvenilirlik ve yeni devreler gibi üstünlükleri ile birlikte bilgisayarlar kullanılmaya başlandı. Buda beraberinde endüstriyel üretimde otomasyonu ortaya

Detaylı

Fatih Üniversitesi. İstanbul. Haziran 2010. Bu eğitim dokümanlarının hazırlanmasında SIEMENS ve TEKO eğitim dokümanlarından faydalanılmıştır.

Fatih Üniversitesi. İstanbul. Haziran 2010. Bu eğitim dokümanlarının hazırlanmasında SIEMENS ve TEKO eğitim dokümanlarından faydalanılmıştır. Fatih Üniversitesi SIMATIC S7-200 TEMEL KUMANDA UYGULAMALARI 1 İstanbul Haziran 2010 Bu eğitim dokümanlarının hazırlanmasında SIEMENS ve TEKO eğitim dokümanlarından faydalanılmıştır. İÇİNDEKİLER 1. GİRİŞ...

Detaylı

UYGULAMA 1 24V START CPU V LO. Verilen PLC bağlantısına göre; START butonuna basıldığında Q0.0 çıkışını aktif yapan PLC programını yazınız.

UYGULAMA 1 24V START CPU V LO. Verilen PLC bağlantısına göre; START butonuna basıldığında Q0.0 çıkışını aktif yapan PLC programını yazınız. UYGULAMA 1 24V 0V START I1.5 I1.4 I1.3 I1.2 I1,1 I1.0 I0.7 I0.6 I0.5 I0.4 I0.3 I0.2 I0.1 I0.0 CPU-224 Q1.1 Q1.0 Q0.7 Q0.6 Q0.5 Q0.4 Q0.3 Q0.2 Q0.1 Q0.0 0V 24V LO Verilen PLC bağlantısına göre; START butonuna

Detaylı

PLC (Programlanabilir Lojik. Denetleyici)

PLC (Programlanabilir Lojik. Denetleyici) PLC (Programlanabilir Lojik Denetleyici) İÇERİK Giriş PLC nedir? PLC lerin Uygulama Alanları PLC lerin Yapısı PLC lerin Avantajları PLC Çeşitleri SİEMENS PLC JAPON PLCLER KARŞILAŞTIRMA Giriş PLC

Detaylı

BM-311 Bilgisayar Mimarisi

BM-311 Bilgisayar Mimarisi 1 BM-311 Bilgisayar Mimarisi Hazırlayan: M.Ali Akcayol Gazi Üniversitesi Bilgisayar Mühendisliği Bölümü Konular Bilgisayar Bileşenleri Bilgisayarın Fonksiyonu Instruction Cycle Kesmeler (Interrupt lar)

Detaylı

BM-311 Bilgisayar Mimarisi. Hazırlayan: M.Ali Akcayol Gazi Üniversitesi Bilgisayar Mühendisliği Bölümü

BM-311 Bilgisayar Mimarisi. Hazırlayan: M.Ali Akcayol Gazi Üniversitesi Bilgisayar Mühendisliği Bölümü BM-311 Bilgisayar Mimarisi Hazırlayan: M.Ali Akcayol Gazi Üniversitesi Bilgisayar Mühendisliği Bölümü Konular Bilgisayar Bileşenleri Bilgisayarın Fonksiyonu Instruction Cycle Kesmeler (Interrupt lar) Bus

Detaylı

BÖLÜM 5 S_BĐT. Komut listesi (STL) Network 1 LD I0.0 S Q0.0, 1

BÖLÜM 5 S_BĐT. Komut listesi (STL) Network 1 LD I0.0 S Q0.0, 1 BÖLÜM 5 ET VE EET ÖLELEĐ : PLC teknolojisinde sürekli çalışmayı sağlamak için mühürleme (kilitleme) pek kullanılmaz. ürekli çalışma başka bir yöntemle çözülür. Bu da ET ve EET tekniğidir. Çıkışın girişe

Detaylı

KONTROL SİSTEMLERİNE GİRİŞ. Hazırlayan Dr.Birol Arifoğlu

KONTROL SİSTEMLERİNE GİRİŞ. Hazırlayan Dr.Birol Arifoğlu KONTROL SİSTEMLERİNE GİRİŞ Hazırlayan Dr.Birol Arifoğlu Temel Kavramlar ve Tanımlar Açık Çevrim Kontrol Sistemleri Kapalı Çevrim (Geri Beslemeli) Kontrol Sistemleri İleri Beslemeli Kontrol Sistemleri Otomatik

Detaylı

ZAMANLAYICILAR S de, 4 farklı zamanlayıcı vardır.

ZAMANLAYICILAR S de, 4 farklı zamanlayıcı vardır. ZAMANLAYICILAR S7-1200 de, 4 farklı zamanlayıcı vardır. 1.Timer Pals: (TP): Girişe (IN) gelen sinyalle beraber çıkış (Q) «1» olur. Ayarlanan süre (PT) sonunda çıkış (Q) «0» olur. Ayarlanan süre (PT) dolmadan,

Detaylı

MEB YÖK MESLEK YÜKSEKOKULLARI PROGRAM GELİŞTİRME PROJESİ. 1. Tipik bir mikrobilgisayar sistemin yapısı ve çalışması hakkında bilgi sahibi olabilme

MEB YÖK MESLEK YÜKSEKOKULLARI PROGRAM GELİŞTİRME PROJESİ. 1. Tipik bir mikrobilgisayar sistemin yapısı ve çalışması hakkında bilgi sahibi olabilme PROGRAMIN ADI DERSIN KODU VE ADI DERSIN ISLENECEGI DÖNEM HAFTALIK DERS SAATİ DERSİN SÜRESİ ENDÜSTRİYEL ELEKTRONİK MİK.İŞLEMCİLER/MİK.DENETLEYİCİLER-1 2. Yıl, III. Yarıyıl (Güz) 4 (Teori: 3, Uygulama: 1,

Detaylı

CUMHURİYET MESLEKİ VE TEKNİK ANADOLU LİSESİ BİLİŞİM TEKNOLOJİLERİNİN TEMELLERİ DERSİ DERS NOTLARI BELLEKLER

CUMHURİYET MESLEKİ VE TEKNİK ANADOLU LİSESİ BİLİŞİM TEKNOLOJİLERİNİN TEMELLERİ DERSİ DERS NOTLARI BELLEKLER BELLEKLER Genel olarak bellekler, elektronik bilgi depolama üniteleridir. Bilgisayarlarda kullanılan bellekler, işlemcinin istediği bilgi ve komutları maksimum hızda işlemciye ulaştıran ve üzerindeki bilgileri

Detaylı

Bölüm 4 Ardışıl Lojik Devre Deneyleri

Bölüm 4 Ardışıl Lojik Devre Deneyleri Bölüm 4 Ardışıl Lojik Devre Deneyleri DENEY 4-1 Flip-Floplar DENEYİN AMACI 1. Kombinasyonel ve ardışıl lojik devreler arasındaki farkları ve çeşitli bellek birimi uygulamalarını anlamak. 2. Çeşitli flip-flop

Detaylı

BM-311 Bilgisayar Mimarisi

BM-311 Bilgisayar Mimarisi 1 BM-311 Bilgisayar Mimarisi Hazırlayan: M.Ali Akcayol Gazi Üniversitesi Bilgisayar Mühendisliği Bölümü Konular Giriş Mikro işlemler Fetch cycle Indirect cycle Interrupt cycle Execute cycle Instruction

Detaylı

OTOMASYON SİSTEMLERİ. Hazırlayan Yrd.Doç.Dr.Birol Arifoğlu

OTOMASYON SİSTEMLERİ. Hazırlayan Yrd.Doç.Dr.Birol Arifoğlu OTOMASYON SİSTEMLERİ Hazırlayan Yrd.Doç.Dr.Birol Arifoğlu Temel Kavramlar ve Tanımlar Açık Çevrim Kontrol Sistemleri Kapalı Çevrim (Geri Beslemeli) Kontrol Sistemleri İleri Beslemeli Kontrol Sistemleri

Detaylı

PEY-D810 SĠNYALĠZASYON SĠSTEMĠ

PEY-D810 SĠNYALĠZASYON SĠSTEMĠ PEY-D810 SĠNYALĠZASYON SĠSTEMĠ AÇIKLAMALAR-KULLANIM-BAĞLANTILAR Sayfa 1 ĠÇĠNDEKĠLER SAYFA 1-) Sistemin Genel Tanıtımı 3 2-) Sistemin ÇalıĢma ġekli.4 3-) Sistem Yazılımı 5 4-) Sistemin Elektrik ve Bağlantı

Detaylı

PLC DE PROGRAMIN YÜRÜTÜLMESİ

PLC DE PROGRAMIN YÜRÜTÜLMESİ PLC DE PROGRAMIN YÜRÜTÜLMESİ Başlangıç PLC de programın yürütülmesi, yukarıdaki şekilde görüldüğü gibi belirli işlemlerin sürekli periyodik bir çevrim halinde yapılması ile gerçeklenir. Kesmeli çalışma,

Detaylı

DELTA PLC DE ZAMANLAYICILAR

DELTA PLC DE ZAMANLAYICILAR DELTA PLC DE ZAMANLAYICILAR TMR Komutu TMR komutunun önündeki şart sinyal akışını sağladığında timer bobini saymaya başlar. Zaman dolduğunda, yani içerik >= ayar değeri (set değeri) olduğunda, adreslenen

Detaylı

PROGRAMLANABİLİR LOJİK DENETLEYİCİ İLE DENEYSEL ENDÜSTRİYEL SİSTEMİN KONTROLÜ

PROGRAMLANABİLİR LOJİK DENETLEYİCİ İLE DENEYSEL ENDÜSTRİYEL SİSTEMİN KONTROLÜ PROGRAMLANABİLİR LOJİK DENETLEYİCİ İLE DENEYSEL ENDÜSTRİYEL SİSTEMİN KONTROLÜ Öğr.Gör. Mehmet TAŞTAN Celal Bayar Üniversitesi Kırkağaç M.Y.O 45700-Kırkağaç/Manisa Tel:0-236-5881828 mehmettastan@hotmail.com

Detaylı

William Stallings Computer Organization and Architecture 9 th Edition

William Stallings Computer Organization and Architecture 9 th Edition William Stallings Computer Organization and Architecture 9 th Edition Bölüm 5 İç Hafıza Bir Hafıza Hücresinin Çalışması Bütün hafıza hücrelerinin ortak özellikleri vardır: 0 ve 1 durumundan birini gösterirler

Detaylı

Bilgisayar Yapısı MİKROİŞLEMCİ SİSTEMLERİ. Bilgisayar Temel Birimleri. MİB Yapısı. Kütükler. Kütükler

Bilgisayar Yapısı MİKROİŞLEMCİ SİSTEMLERİ. Bilgisayar Temel Birimleri. MİB Yapısı. Kütükler. Kütükler Bilgisayar Yapısı MİKROİŞLEMCİ SİSTEMLERİ Yrd. oç. r. Şule ündüz Öğüdücü Bilgisayar verilen verileri, belirlenen bir programa göre işleyen, istenildiğinde saklayabilen, gerektiği zaman geriye verebilen

Detaylı

BÖLÜM 1. ASENKRON MOTORLAR

BÖLÜM 1. ASENKRON MOTORLAR İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ...iv GİRİŞ...v BÖLÜM 1. ASENKRON MOTORLAR 1. ASENKRON MOTORLAR... 1 1.1. Üç Fazlı Asenkron Motorlar... 1 1.1.1. Üç fazlı asenkron motorda üretilen tork... 2 1.1.2. Üç fazlı asenkron motorlara

Detaylı

C-Serisi PLC İleri Seviye Eğitim

C-Serisi PLC İleri Seviye Eğitim C-Serisi PLC İleri Seviye Eğitim 1 PLC ye Giriş 2 PLC ye Giriş 3 PLC ye Giriş CJ1 I/O Modülleri - 8/16/32/64pts Max I/O - 160,640 Max Program Kapasitesi - 20K Steps Komut sayısı - 400 4 PLC Ladder Diyagram

Detaylı

3 Fazlı Motorların Güçlerinin PLC ile Kontrolü. Doç. Dr. Ramazan BAYINDIR

3 Fazlı Motorların Güçlerinin PLC ile Kontrolü. Doç. Dr. Ramazan BAYINDIR 3 Fazlı Motorların Güçlerinin PLC ile Kontrolü Doç. Dr. Ramazan BAYINDIR Endüstride çok yaygın olarak kullanılan asenkron motorların sürekli izlenmesi ve arızalarının en aza indirilmesi büyük önem kazanmıştır.

Detaylı

İşletim Sistemleri (Operating Systems)

İşletim Sistemleri (Operating Systems) İşletim Sistemleri (Operating Systems) 1 İşletim Sistemleri (Operating Systems) Genel bilgiler Ders kitabı: Tanenbaum & Bo, Modern Operating Systems:4th ed., Prentice-Hall, Inc. 2013 Operating System Concepts,

Detaylı

Donanımlar Hafta 1 Donanım

Donanımlar Hafta 1 Donanım Donanımlar Hafta 1 Donanım Donanım Birimleri Ana Donanım Birimleri (Anakart, CPU, RAM, Ekran Kartı, Sabit Disk gibi aygıtlar, ) Ek Donanım Birimleri (Yazıcı, Tarayıcı, CD-ROM, Ses Kartı, vb ) Anakart (motherboard,

Detaylı

Bilgisayar Mühendisliğine Giriş. Yrd.Doç.Dr.Hacer KARACAN

Bilgisayar Mühendisliğine Giriş. Yrd.Doç.Dr.Hacer KARACAN Bilgisayar Mühendisliğine Giriş Yrd.Doç.Dr.Hacer KARACAN Mikroişlemci Nedir? Bir bilgisayarın en önemli parçası Mikroişlemcisidir. Hiçbir bilgisayar mikroişlemci olmadan çalışamaz. Bu nedenle Mikroişlemci

Detaylı

18. FLİP FLOP LAR (FLIP FLOPS)

18. FLİP FLOP LAR (FLIP FLOPS) 18. FLİP FLOP LAR (FLIP FLOPS) Flip Flop lar iki kararlı elektriksel duruma sahip olan elektronik devrelerdir. Devrenin girişlerine uygulanan işarete göre çıkış bir kararlı durumdan diğer (ikinci) kararlı

Detaylı

DONANIM KURULUMU. Öğr. Gör. Murat YAZICI. 1. Hafta.

DONANIM KURULUMU. Öğr. Gör. Murat YAZICI. 1. Hafta. 1. Hafta DONANIM KURULUMU Öğr. Gör. Murat YAZICI www.muratyazici.com Artvin Çoruh Üniversitesi, Artvin Meslek Yüksekokulu Bilgisayar Teknolojisi Programı Dersin İçeriği BELLEKLER Belleğin Görevi Bellek

Detaylı

Bölüm 7 Ardışıl Lojik Devreler

Bölüm 7 Ardışıl Lojik Devreler Bölüm 7 Ardışıl Lojik Devreler DENEY 7- Flip-Floplar DENEYİN AMACI. Kombinasyonel ve ardışıl lojik devreler arasındaki farkları ve çeşitli bellek birimi uygulamalarını anlamak. 2. Çeşitli flip-flop türlerinin

Detaylı

Selçuk Üniversitesi Teknoloji Fakültesi. Endüstriyel Otomasyon Laboratuvarı Deney Föyü

Selçuk Üniversitesi Teknoloji Fakültesi. Endüstriyel Otomasyon Laboratuvarı Deney Föyü Selçuk Üniversitesi Teknoloji Fakültesi Endüstriyel Otomasyon Laboratuvarı Deney Föyü Arş. Gör. Hasan Hüseyin Çevik 2018 DENEY NO:1 CIMON PLC SETİ TANITIMI VE PROGRAMLAMAYA GİRİŞ Deneylerde CİMON PLC XP-CP

Detaylı

İŞLEMCİLER (CPU) İşlemciler bir cihazdaki tüm girdilerin tabii tutulduğu ve çıkış bilgilerinin üretildiği bölümdür.

İŞLEMCİLER (CPU) İşlemciler bir cihazdaki tüm girdilerin tabii tutulduğu ve çıkış bilgilerinin üretildiği bölümdür. İŞLEMCİLER (CPU) Mikroişlemci Nedir? Mikroişlemci, hafıza ve giriş/çıkış birimlerini bulunduran yapının geneline mikrobilgisayar; CPU' yu bulunduran entegre devre çipine ise mikroişlemci denir. İşlemciler

Detaylı

BSE 207 Mantık Devreleri Lojik Kapılar ve Lojik Devreler (Logic Gates And Logic Circuits)

BSE 207 Mantık Devreleri Lojik Kapılar ve Lojik Devreler (Logic Gates And Logic Circuits) SE 207 Mantık Devreleri Lojik Kapılar ve Lojik Devreler (Logic Gates nd Logic Circuits) Sakarya Üniversitesi Lojik Kapılar - maçlar Lojik kapıları ve lojik devreleri tanıtmak Temel işlemler olarak VE,

Detaylı

PLC (Programlanabilir Kontrol Cihazı) TABANLI SİSTEMLERİN İNTERNET ÜZERİNDEN İZLENMESİ

PLC (Programlanabilir Kontrol Cihazı) TABANLI SİSTEMLERİN İNTERNET ÜZERİNDEN İZLENMESİ PLC (Programlanabilir Kontrol Cihazı) TABANLI SİSTEMLERİN İNTERNET ÜZERİNDEN İZLENMESİ Derya Birant, Alp Kut Dokuz Eylül Üniversitesi Bilgisayar Mühendisliği Bölümü İÇERİK Giriş PLC nedir? PLC lerin Uygulama

Detaylı

Donanım İÇERİK. Bölüm 1:FATEK FBs PLC Serisine Genel Bakış. Bölüm 2:Sistem Mimarisi

Donanım İÇERİK. Bölüm 1:FATEK FBs PLC Serisine Genel Bakış. Bölüm 2:Sistem Mimarisi Donanım İÇERİK Bölüm 1:FATEK FBs PLC Serisine Genel Bakış 1.1 Ana Ünitenin Görünümü... H1-1 1.2 Genişleme Modülünün Görünümü... H1-2 1.3 Haberleşme Modülünün Görünümü... H1-4 1.4 FBS-PLC Modellerinin Listesi...

Detaylı

Simatic PLC Eğitim Kataloğu 2013 Sayfa -1

Simatic PLC Eğitim Kataloğu 2013 Sayfa -1 Simatic PLC Eğitim Kataloğu 2013 Sayfa -1 Global Otomasyon San. Ve Tic. Ltd. Şti Yukarı Mah. Atatürk Bulvarı Yaman Apt. No:7/4 Kartal İstanbul Tel: 0216-3895250 Fax: 0216-3898275 Kurslarımız Simatic S5

Detaylı

6. DİJİTAL / ANALOG VE ANALOG /DİJİTAL ÇEVİRİCİLER 1

6. DİJİTAL / ANALOG VE ANALOG /DİJİTAL ÇEVİRİCİLER 1 6. DİJİTAL / ANALOG VE ANALOG /DİJİTAL ÇEVİRİCİLER 1 Günümüzde kullanılan elektronik kontrol üniteleri analog ve dijital elektronik düzenlerinin birleşimi ile gerçekleşir. Gerilim, akım, direnç, frekans,

Detaylı

SIEMENS LOGO KULLANIMI VE UYGULAMALAR

SIEMENS LOGO KULLANIMI VE UYGULAMALAR SIEMENS LOGO KULLANIMI VE UYGULAMALAR 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 SIEMENS S7 200 UYGULAMALARI UYGULAMA _1 3 Fazlı Asenkron motorun iki yönde

Detaylı

B.Ç. / E.B. MİKROİŞLEMCİLER

B.Ç. / E.B. MİKROİŞLEMCİLER 1 MİKROİŞLEMCİLER RESET Girişi ve DEVRESİ Program herhangi bir nedenle kilitlenirse ya da program yeniden (baştan) çalıştırılmak istenirse dışarıdan PIC i reset yapmak gerekir. Aslında PIC in içinde besleme

Detaylı

Haftalık Ders Saati Okul Eğitimi Süresi

Haftalık Ders Saati Okul Eğitimi Süresi DERSİN ADI BÖLÜM PROGRAM DÖNEMİ DERSİN DİLİ DERS KATEGORİSİ ÖN ŞARTLAR SÜRE VE DAĞILIMI KREDİ DERSİN AMACI ÖĞRENME ÇIKTILARI VE YETERLİKLER DERSİN İÇERİĞİ VE DAĞILIMI (MODÜLLER VE HAFTALARA GÖRE DAĞILIMI)

Detaylı

Bilişim Teknolojileri

Bilişim Teknolojileri Bilişim Teknolojileri Arş.Görev.Semih ÇALIŞKAN 1.Hafta İÇİNDEKİLER Bilgisayar nedir? Donanım nedir? Yazılım nedir? Giriş nedir? İşlem nedir? Bellek nedir? Çıkış nedir? BİLGİSAYAR NEDİR? Bilgisayar, kullanıcıdan

Detaylı

Bil101 Bilgisayar Yazılımı I. M. Erdem ÇORAPÇIOĞLU Bilgisayar Yüksek Mühendisi

Bil101 Bilgisayar Yazılımı I. M. Erdem ÇORAPÇIOĞLU Bilgisayar Yüksek Mühendisi Bil101 Bilgisayar Yazılımı I Bilgisayar Yüksek Mühendisi Kullanıcıdan aldığı veri ya da bilgilerle kullanıcının isteği doğrultusunda işlem ve karşılaştırmalar yapabilen, veri ya da bilgileri sabit disk,

Detaylı

Çalışma Açısından Bilgisayarlar

Çalışma Açısından Bilgisayarlar Çalışma Açısından Bilgisayarlar Ölçme sistemi ile hesaplama sistemi birbiriyle ilgili olmasına rağmen aynı değillerdir. Suyun sıcaklığı ve gürültünün şiddeti ile evdeki lambaların ölçülmesi aynı değillerdir.

Detaylı

Bilgisayarların Gelişimi

Bilgisayarların Gelişimi Bilgisayarların Gelişimi Joseph Jacquard (1810) Bilgisayar tabanlı halı dokuma makinesi Delikli Kart (Punch Card) Algoritma ve Programlama 6 Bilgisayar Sistemi 1. Donanım fiziksel aygıtlardır. 2. Yazılım

Detaylı

Şekil 4.12 : Klasik kumanda devresi. Ladder devresi : Network1. Network 2. Network 3 I0.0

Şekil 4.12 : Klasik kumanda devresi. Ladder devresi : Network1. Network 2. Network 3 I0.0 4.8 - Örnek problemler : Örnek 1 : Bir sistemde, 2 adet motor çalıştırılacaktır. Start butonuna ilk defa basıldığında sadece 1 nolu motor devreye girecek ve sürekli çalışacaktır. 1. motor çalışmaya başladıktan

Detaylı

Günümüz bilgi toplumunda bilgisayar, her alanda kendine yer edinmiş ve insana, bir çok işlemde yardımcı olarak büyük kolaylık sağlamaktadır.

Günümüz bilgi toplumunda bilgisayar, her alanda kendine yer edinmiş ve insana, bir çok işlemde yardımcı olarak büyük kolaylık sağlamaktadır. I. GİRİŞ Günümüz bilgi toplumunda bilgisayar, her alanda kendine yer edinmiş ve insana, bir çok işlemde yardımcı olarak büyük kolaylık sağlamaktadır. İnsanların elle yaptığı ve yapmakta olduğu bir çok

Detaylı

MİKROİŞLEMCİ İLE A/D DÖNÜŞÜMÜ

MİKROİŞLEMCİ İLE A/D DÖNÜŞÜMÜ KARADENİZ TEKNİK ÜNİVERSİTESİ BİLGİSAYAR MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ BİLGİSAYAR ORGANİZASYONU LABORATUVARI MİKROİŞLEMCİ İLE A/D DÖNÜŞÜMÜ 1. GİRİŞ Analog işaretleri sayısal işaretlere dönüştüren elektronik devrelere

Detaylı

OTOMASYON PROJELERİ VE UYGULAMALARI

OTOMASYON PROJELERİ VE UYGULAMALARI OTOMASYON PROJELERİ VE UYGULAMALARI Otomasyon Nedir? Otomasyon u kısaca, bir işin insan ile makine arasında paylaşılması şeklinde tanımlayabiliriz. Bir otomasyon sisteminde toplam işin paylaşım yüzdesi

Detaylı

GSM Kartı. Programlama Butonu

GSM Kartı. Programlama Butonu Teknik Özellikler GSM DIALER KULLANMA KILAVUZU Besleme Gerilimi : 12 Volt Sukunet Akımı : 35 ma. Arama Esnasında Çekilen Akım : 100 ma. Tetikleme Türü : Negatif (-) Tetikleme Bağlantı Şekli GSM Kartı SIM

Detaylı

TBİL-405 Mikroişlemci Sistemleri Bölüm 2 1- % %01010 işleminin sonucu hangisidir? % %11000 %10001 %10101 %00011

TBİL-405 Mikroişlemci Sistemleri Bölüm 2 1- % %01010 işleminin sonucu hangisidir? % %11000 %10001 %10101 %00011 TBİL-405 Mikroişlemci Sistemleri Bölüm 2 1- %11010 - %01010 işleminin sonucu hangisidir? % 10000 %11000 %10001 %10101 %00011 2- %0101 1100 sayısının 1 e tümleyeni hangisidir? % 1010 0111 %11010 0011 %1010

Detaylı

BÖLÜM 2 8051 Mikrodenetleyicisine Giriş

BÖLÜM 2 8051 Mikrodenetleyicisine Giriş C ile 8051 Mikrodenetleyici Uygulamaları BÖLÜM 2 8051 Mikrodenetleyicisine Giriş Amaçlar 8051 mikrodenetleyicisinin tarihi gelişimini açıklamak 8051 mikrodenetleyicisinin mimari yapısını kavramak 8051

Detaylı

Algoritma ve Akış Diyagramları

Algoritma ve Akış Diyagramları Algoritma ve Akış Diyagramları Bir problemin çözümüne ulaşabilmek için izlenecek ardışık mantık ve işlem dizisine ALGORİTMA, algoritmanın çizimsel gösterimine ise AKIŞ DİYAGRAMI adı verilir 1 Akış diyagramları

Detaylı

(Random-Access Memory)

(Random-Access Memory) BELLEK (Memory) Ardışıl devreler bellek elemanının varlığı üzerine kuruludur Bir flip-flop sadece bir bitlik bir bilgi tutabilir Bir saklayıcı (register) bir sözcük (word) tutabilir (genellikle 32-64 bit)

Detaylı

MEB YÖK MESLEK YÜKSEKOKULLARI PROGRAM GELĐŞTĐRME PROJESĐ. 1. Endüstride kullanılan Otomatik Kontrolun temel kavramlarını açıklayabilme.

MEB YÖK MESLEK YÜKSEKOKULLARI PROGRAM GELĐŞTĐRME PROJESĐ. 1. Endüstride kullanılan Otomatik Kontrolun temel kavramlarını açıklayabilme. PROGRAMIN ADI DERSĐN ADI DERSĐN ĐŞLENECEĞĐ YARIYIL HAFTALIK DERS SAATĐ DERSĐN SÜRESĐ ENDÜSTRĐYEL OTOMASYON SÜREÇ KONTROL 2. Yıl III. Yarıyıl 4 (Teori: 3, Uygulama: 1, Kredi:4) 56 Saat AMAÇLAR 1. Endüstride

Detaylı

DERS 3 MİKROİŞLEMCİ SİSTEM MİMARİSİ. İçerik

DERS 3 MİKROİŞLEMCİ SİSTEM MİMARİSİ. İçerik DERS 3 MİKROİŞLEMCİ SİSTEM MİMARİSİ İçerik Mikroişlemci Sistem Mimarisi Mikroişlemcinin yürüttüğü işlemler Mikroişlemci Yol (Bus) Yapısı Mikroişlemci İç Veri İşlemleri Çevresel Cihazlarca Yürütülen İşlemler

Detaylı

ERCİYES ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİKFAKÜLTESİ ENERJİ SİSTEMLERİ MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ ENERJİ SİSTEMLERİ MÜHENDİSLİĞİ LABORATUARI

ERCİYES ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİKFAKÜLTESİ ENERJİ SİSTEMLERİ MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ ENERJİ SİSTEMLERİ MÜHENDİSLİĞİ LABORATUARI ERCİYES ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİKFAKÜLTESİ ENERJİ SİSTEMLERİ MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ ENERJİ SİSTEMLERİ MÜHENDİSLİĞİ LABORATUARI DENEY FÖYÜ DENEY ADI KONTROL KUMANDA ELEMANLARI DENEYİ DERSİN ÖĞRETİM ÜYESİ DENEYİ

Detaylı

ELEKTRİK MAKİNALARI VE KUMANDA 4.1.ASENKRON MOTORLARA DİREKT YOL VERME VE DEVRE ŞEMALARI

ELEKTRİK MAKİNALARI VE KUMANDA 4.1.ASENKRON MOTORLARA DİREKT YOL VERME VE DEVRE ŞEMALARI BÖLÜM 4 OTOMATİK KUMANDA DEVRELERİ 4.1.ASENKRON MOTORLARA DİREKT YOL VERME VE DEVRE ŞEMALARI Basitliği, dayanıklılığı ve ekonomik olmasından endüstride en çok kullanılan asenkron motora, gücüne, işletme

Detaylı

MİKROBİLGİSAYAR SİSTEMLERİ VE ASSEMBLER

MİKROBİLGİSAYAR SİSTEMLERİ VE ASSEMBLER BÖLÜM 2 INTEL AİLESİNİN 8 BİTLİK MİKROİŞLEMCİLERİ 2.1 8080 MİKROİŞLEMCİSİ Intel 8080, I4004, I4040 ve I8008 in ardından üretilmiştir ve 8 bitlik mikroişlemcilerin ilkidir ve 1974 te kullanıma sunulmuştur.

Detaylı

T.C. KARADENİZ TEKNİK ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ ELEKTRİK ELEKTRONİK MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ

T.C. KARADENİZ TEKNİK ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ ELEKTRİK ELEKTRONİK MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ T.C. KARADENİZ TEKNİK ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ ELEKTRİK ELEKTRONİK MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ PLC İLE AKILLI TRAFİK KONTROLÜ BİTİRME ÇALIŞMASI EREN BULUT 179942 TAHİR İŞBAKAN 179960 MAYIS 2011 TRABZON

Detaylı

DERS BİLGİ FORMU. Okul Eğitimi Süresi

DERS BİLGİ FORMU. Okul Eğitimi Süresi ) GÜÇ ELEKTRONİĞİ (0860120203-0860170113) VE ENERJİ Zorunlu Meslek i Seçmeli (Proje, Ödev, Araştırma, İş Yeri ) 4 56 44 100 Kredisi 3+1 4 Bu derste; yarı iletken anahtarlama elemanları, doğrultucu ve kıyıcı

Detaylı

A.Ü. GAMA MYO. Elektrik ve Enerji Bölümü ALGORİTMA VE PROGRAMLAMA 1.HAFTA

A.Ü. GAMA MYO. Elektrik ve Enerji Bölümü ALGORİTMA VE PROGRAMLAMA 1.HAFTA A.Ü. GAMA MYO. Elektrik ve Enerji Bölümü ALGORİTMA VE PROGRAMLAMA 1.HAFTA 1 İçindekiler Bilgisayarların Çalışma Prensibi Sayı Sistemleri Programlama Dilleri 2 BİLGİSAYARLARIN ÇALIŞMA PRENSİBİ Bilgisayar

Detaylı

ELEKTRİKSEL EYLEYİCİLER

ELEKTRİKSEL EYLEYİCİLER ELEKTRİKSEL EYLEYİCİLER Eyleyiciler (Aktuatörler) Bir cismi hareket ettiren veya kontrol eden mekanik cihazlara denir. Elektrik motorları ve elektrikli sürücüler Hidrolik sürücüler Pinomatik sürücüler

Detaylı

Hacettepe Robot Topluluğu

Hacettepe Robot Topluluğu Hacettepe Robot Topluluğu PIC Assembly Dersleri 1. Ders: PIC Programlamaya Giriş HUNRobotX - PIC Assembly Dersleri 1. Ders: PIC Programlamaya Giriş Yazan: Kutluhan Akman, Düzenleyen: Canol Gökel - 4 Haziran

Detaylı

UYGULAMA 1 SİEMENS S PLC UYGULAMALARI-2. Mühürleme Elemanları:

UYGULAMA 1 SİEMENS S PLC UYGULAMALARI-2. Mühürleme Elemanları: Mühürleme Elemanları: UYGULAMA 1 Mühürlemenin başlayacağı bir bitlik adres yazılır S Başlangıç adresi dahil mühürlenecek adres adedi Resetlemenin başlayacağı bir bitlik adres yazılır R Başlangıç adresi

Detaylı

Proje Teslimi: 2013-2014 güz yarıyılı ikinci ders haftasında teslim edilecektir.

Proje Teslimi: 2013-2014 güz yarıyılı ikinci ders haftasında teslim edilecektir. ELEKTRONĐK YAZ PROJESĐ-2 (v1.1) Yıldız Teknik Üniversitesi Elektronik ve Haberleşme Mühendisliği Bölümünde okuyan 1. ve 2. sınıf öğrencilerine; mesleği sevdirerek öğretmek amacıyla, isteğe bağlı olarak

Detaylı

Trafik Işık Kontrolü

Trafik Işık Kontrolü Trafik Işık Kontrolü TUNCELİ ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ ELEKTRİK - ELEKTRONİK MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ OTOMASYON LABORATUVARI DENEY NO:2 1. Zamanlayıcılar PLC bünyesinde bulunan zamanlayıcılar klasik

Detaylı

27.10.2011 HAFTA 1 KALICI OLMAYAN HAFIZA RAM SRAM DRAM DDRAM KALICI HAFIZA ROM PROM EPROM EEPROM FLASH HARDDISK

27.10.2011 HAFTA 1 KALICI OLMAYAN HAFIZA RAM SRAM DRAM DDRAM KALICI HAFIZA ROM PROM EPROM EEPROM FLASH HARDDISK Mikroişlemci HAFTA 1 HAFIZA BİRİMLERİ Program Kodları ve verinin saklandığı bölüm Kalıcı Hafıza ROM PROM EPROM EEPROM FLASH UÇUCU SRAM DRAM DRRAM... ALU Saklayıcılar Kod Çözücüler... GİRİŞ/ÇIKIŞ G/Ç I/O

Detaylı

DENEY 3 HAVALI KONUM KONTROL SİSTEMİ DENEY FÖYÜ

DENEY 3 HAVALI KONUM KONTROL SİSTEMİ DENEY FÖYÜ DENEY 3 HAVALI KONUM KONTROL SİSTEMİ DENEY FÖYÜ 1. Deneyin Amacı Bu deneyde, bir fiziksel sistem verildiğinde, bu sistemi kontrol etmek için temelde hangi adımların izlenmesi gerektiğinin kavranması amaçlanmaktadır.

Detaylı

Algoritmalar ve Programlama. Algoritma

Algoritmalar ve Programlama. Algoritma Algoritmalar ve Programlama Algoritma Algoritma Bir sorunu / problemi çözmek veya belirli bir amaca ulaşmak için gerekli olan sıralı mantıksal adımların tümüne algoritma denir. Algoritma bir sorunun çözümü

Detaylı

Merkezi İşlem Birimi MİKROİŞLEMCİ SİSTEMLERİ. MİB Yapısı. MİB in İç Yapısı. MİB Altbirimleri. MİB in İç Yapısı

Merkezi İşlem Birimi MİKROİŞLEMCİ SİSTEMLERİ. MİB Yapısı. MİB in İç Yapısı. MİB Altbirimleri. MİB in İç Yapısı Merkezi İşlem Birimi MİKROİŞLEMCİ SİSTEMLERİ Doç. Dr. Şule Gündüz Öğüdücü http://ninova.itu.edu.tr/tr/dersler/bilgisayar-bilisim-fakultesi/0/blg-1/ Merkezi İşlem Birimi (MİB): Bilgisayarın temel birimi

Detaylı

İşletim Sistemi. BTEP205 - İşletim Sistemleri

İşletim Sistemi. BTEP205 - İşletim Sistemleri İşletim Sistemi 2 İşletim sistemi (Operating System-OS), bilgisayar kullanıcısı ile bilgisayarı oluşturan donanım arasındaki iletişimi sağlayan ve uygulama programlarını çalıştırmaktan sorumlu olan sistem

Detaylı

Bilgisayar Yapısı MİKROİŞLEMCİ SİSTEMLERİ. Bilgisayar Temel Birimleri. Kütükler. Kütükler. Merkezi İşlem Biriminin İç Yapısı

Bilgisayar Yapısı MİKROİŞLEMCİ SİSTEMLERİ. Bilgisayar Temel Birimleri. Kütükler. Kütükler. Merkezi İşlem Biriminin İç Yapısı Bilgisayar Yapısı MİKROİŞLEMCİ SİSTEMLERİ oç. r. Şule Gündüz Öğüdücü http//ninova.itu.edu.tr/tr/dersler/bilgisayar-bilisim-fakultesi/3/blg-22/ Bilgisayar verilen verileri, belirlenen bir programa göre

Detaylı

Temel Bilgi Teknolojileri -1

Temel Bilgi Teknolojileri -1 Temel Bilgi Teknolojileri -1 Dr. Öğr. Üyesi Aslı Eyecioğlu Özmutlu aozmutlu@bartin.edu.tr 1 Konu Başlıkları Donanım Bileşenleri Harici Donanım Dahili Donanım 2 Donanım Bileşenleri Bilgisayarın fiziksel

Detaylı

Komutların Yürütülmesi

Komutların Yürütülmesi Komutların Yürütülmesi Bilgisayar Bileşenleri: Genel Görünüm Program Sayacı Komut kaydedicisi Bellek Adres Kaydedicisi Ara Bellek kaydedicisi G/Ç Adres Kaydedicisi G/Ç ara bellek kaydedicisi 1 Sistem Yolu

Detaylı

Analog Sayısal Dönüşüm

Analog Sayısal Dönüşüm Analog Sayısal Dönüşüm Gerilim sinyali formundaki analog bir veriyi, iki tabanındaki sayısal bir veriye dönüştürmek için, az önce anlatılan merdiven devresiyle, bir sayıcı (counter) ve bir karşılaştırıcı

Detaylı

x86 Ailesi Mikroişlemciler ve Mikrobilgisayarlar

x86 Ailesi Mikroişlemciler ve Mikrobilgisayarlar x86 Ailesi 1 8085A,8088 ve 8086 2 Temel Mikroişlemci Özellikleri Mikroişlemcinin bir defade işleyebileceği kelime uzunluğu Mikroişlemcinin tek bir komutu işleme hızı Mikroişlemcinin doğrudan adresleyebileceği

Detaylı

Teorik Bilgi DENEY 7: ASENKRON VE SENKRON SAYICILAR

Teorik Bilgi DENEY 7: ASENKRON VE SENKRON SAYICILAR DENEY 7: ASENKRON VE SENKRON SAYICILAR Deneyin Amaçları Asenkron ve senkron sayıcı devre yapılarının öğrenilmesi ve deneysel olarak yapılması Deney Malzemeleri 74LS08 Ve Kapı Entegresi (1 Adet) 74LS76

Detaylı

BÖLÜM 9 (COUNTERS) SAYICILAR SAYISAL ELEKTRONİK. Bu bölümde aşağıdaki konular anlatılacaktır

BÖLÜM 9 (COUNTERS) SAYICILAR SAYISAL ELEKTRONİK. Bu bölümde aşağıdaki konular anlatılacaktır SYISL ELETRONİ ÖLÜM 9 (OUNTERS) SYIILR u bölümde aşağıdaki konular anlatılacaktır Sayıcılarda Mod kavramı senkron sayıcılar senkron yukarı sayıcı (Up counter) senkron aşağı sayıcı (Down counter) senkron

Detaylı

AA Motorlarında Yol Verme, Motor Seçimi Yrd. Doç. Dr. Aytaç Gören

AA Motorlarında Yol Verme, Motor Seçimi Yrd. Doç. Dr. Aytaç Gören 04.12.2011 AA Motorlarında Yol Verme, Motor Seçimi Yrd. Doç. Dr. Aytaç Gören İçerik AA Motorlarının Kumanda Teknikleri Kumanda Elemanları na Yol Verme Uygulama Soruları 25.11.2011 2 http://people.deu.edu.tr/aytac.goren

Detaylı

NB Ekran Seri Port Üzerinden Veri Okuma/Yazma. Genel Bilgi Protokol Oluşturma Veri Okuma Veri Yazma

NB Ekran Seri Port Üzerinden Veri Okuma/Yazma. Genel Bilgi Protokol Oluşturma Veri Okuma Veri Yazma NB Ekran Seri Port Üzerinden Veri Okuma/Yazma Genel Bilgi Protokol Oluşturma Veri Okuma Veri Yazma Genel Bilgi NB Ekranlar üzerinde 2 adet seri port bulunmaktadır. Bu portları kullanarak noprotocol modunda

Detaylı

Bellekler. Mikroişlemciler ve Mikrobilgisayarlar

Bellekler. Mikroişlemciler ve Mikrobilgisayarlar Bellekler 1 Bellekler Ortak giriş/çıkışlara, yazma ve okuma kontrol sinyallerine sahip eşit uzunluktaki saklayıcıların bir tümdevre içerisinde sıralanmasıyla hafıza (bellek) yapısı elde edilir. Çeşitli

Detaylı

Bilgisayar Temel kavramlar - Donanım -Yazılım Ufuk ÇAKIOĞLU

Bilgisayar Temel kavramlar - Donanım -Yazılım Ufuk ÇAKIOĞLU Bilgisayar Temel kavramlar - Donanım -Yazılım Ufuk ÇAKIOĞLU Bilgisayar Nedir? Bilgisayar; Kullanıcıdan aldığı bilgilerle mantıksal ve aritmetiksel işlemler yapabilen, Yaptığı işlemleri saklayabilen, Sakladığı

Detaylı

Düşünelim? Günlük hayatta bilgisayar hangi alanlarda kullanılmaktadır? Bilgisayarın farklı tip ve özellikte olmasının sebepleri neler olabilir?

Düşünelim? Günlük hayatta bilgisayar hangi alanlarda kullanılmaktadır? Bilgisayarın farklı tip ve özellikte olmasının sebepleri neler olabilir? Başlangıç Düşünelim? Günlük hayatta bilgisayar hangi alanlarda kullanılmaktadır? Bilgisayarın farklı tip ve özellikte olmasının sebepleri neler olabilir? Bilgisayar Bilgisayar, kendisine verilen bilgiler

Detaylı

BÖLÜM 2 SAYI SİSTEMLERİ

BÖLÜM 2 SAYI SİSTEMLERİ İÇİNDEKİLER BÖLÜM 1 GİRİŞ 1.1. Lojik devre içeriği... (1) 1.1.1. Kodlama, Kod tabloları... (2) 1.1.2. Kombinezonsal Devre / Ardışıl Devre... (4) 1.1.3. Kanonik Model / Algiritmik Model... (4) 1.1.4. Tasarım

Detaylı

OTOMASYON SİSTEMLERİ DERS NOTLARI. Yrd.Doç.Dr. Birol ARİFOĞLU Yrd.Doç.Dr. Ersoy BEŞER

OTOMASYON SİSTEMLERİ DERS NOTLARI. Yrd.Doç.Dr. Birol ARİFOĞLU Yrd.Doç.Dr. Ersoy BEŞER OTOMASYON SİSTEMLERİ DERS NOTLARI Yrd.Doç.Dr. Birol ARİFOĞLU Yrd.Doç.Dr. Ersoy BEŞER 2014 Endüstriyel Otomasyon Bir üretim sisteminin istenilen biçimde gerekli işlemlerin insan müdahalesine gerek olmadan

Detaylı

Bilgisayar Mimarisi Nedir?

Bilgisayar Mimarisi Nedir? BİLGİSAYAR MİMARİSİ Bilgisayar Mimarisi Nedir? Bilgisayar mimarisi, diğer mimariler gibi, bir yapı kullanıcısının ihtiyaçlarını belirleme ve bu ihtiyaçları ekonomik ve teknolojik kısıtlamalar dahilinde

Detaylı

4-Deney seti modüler yapıya sahiptir ve kabin içerisine tek bir board halinde monte edilmiştir.

4-Deney seti modüler yapıya sahiptir ve kabin içerisine tek bir board halinde monte edilmiştir. MDS 8051 8051 AİLESİ DENEY SETİ 8051 Ailesi Deney Seti ile piyasada yaygın olarak bulunan 8051 ailesi mikro denetleyicileri çok kolay ve hızlı bir şekilde PC nizin USB veya Seri portundan gönderdiğiniz

Detaylı

OTOMATİK KONTROL SİSTEMLERİ TEMEL KAVRAMLAR VE TANIMLAR

OTOMATİK KONTROL SİSTEMLERİ TEMEL KAVRAMLAR VE TANIMLAR OTOMATİK KONTROL SİSTEMLERİ TEMEL KAVRAMLAR VE TANIMLAR KONTROL SİSTEMLERİ GİRİŞ Son yıllarda kontrol sistemleri, insanlığın ve uygarlığın gelişme ve ilerlemesinde çok önemli rol oynayan bir bilim dalı

Detaylı

Doğu Akdeniz Üniversitesi Bilgisayar ve Teknoloji Yüksek Okulu Bilgi teknolojileri ve Programcılığı Bölümü DERS 1 - BİLGİSAYAR VE ÇEVRE ÜNİTELERİ

Doğu Akdeniz Üniversitesi Bilgisayar ve Teknoloji Yüksek Okulu Bilgi teknolojileri ve Programcılığı Bölümü DERS 1 - BİLGİSAYAR VE ÇEVRE ÜNİTELERİ Doğu Akdeniz Üniversitesi Bilgisayar ve Teknoloji Yüksek Okulu Bilgi teknolojileri ve Programcılığı Bölümü DERS 1 - BİLGİSAYAR VE ÇEVRE ÜNİTELERİ Bilgisayar, kendine önceden yüklenmiş program gereğince

Detaylı

BEDEN EĞİTİMİ I: Haftalık ders 1 saattir (T-0 ) (U-l) (K-0).

BEDEN EĞİTİMİ I: Haftalık ders 1 saattir (T-0 ) (U-l) (K-0). I.SINIF-1.YARIYIL TÜRK DİLİ I : Haftalık ders 2 saattir (T-2 ) (U-0) (K-2). Ders İçeriği; % 10 Dil, Diller ve Türk Dili, % 15 Dil Bilgisi, Sözcük ve Cümle % 25 Kelime Türleri % 25 Anlatım Öğeleri ve Anlatım

Detaylı

Alvemsis PLC Otomasyon çözümleri. ALVM 21A1 Versiyon: 20015.02 PLC Tip: ALVM 21A1 Traih: 15.02.2015

Alvemsis PLC Otomasyon çözümleri. ALVM 21A1 Versiyon: 20015.02 PLC Tip: ALVM 21A1 Traih: 15.02.2015 Alvemsis PLC Otomasyon çözümleri. ALVM 21A1 Versiyon: 20015.02 PLC Tip: ALVM 21A1 Traih: 15.02.2015 SN:0000001 TEKNİK ÖZELLİKLER Adı Adet Lojik Çıkış (Transistor) Output 8 12..24VDC (Her Çıkış 3 Amp) (8

Detaylı

STP1 +2 FONKSİYON. Step Motor Eğitim Seti. Tamamen mekatronik özel tasarım. Pratik Becerileri kazanmak ve Proje Odaklı Uzmanlık İçin

STP1 +2 FONKSİYON. Step Motor Eğitim Seti. Tamamen mekatronik özel tasarım. Pratik Becerileri kazanmak ve Proje Odaklı Uzmanlık İçin STP1 Step Motor Eğitim Seti Tamamen mekatronik özel tasarım %100 kendi imalatımız Pratik Becerileri kazanmak ve Proje Odaklı Uzmanlık İçin +2 FONKSİYON Konum göstrge cetveli 24V PLC kontrollü lazer pointer

Detaylı

32 SAAT 32 SAAT . EĞİTİM YILI ELEKTRİK TESİSATÇISI KURS PLANI BAŞLAMA TOPLAM SÜRE TARİHİ ELEKTRİK-ELEKTRONİK TEKNOLOJİSİ

32 SAAT 32 SAAT . EĞİTİM YILI ELEKTRİK TESİSATÇISI KURS PLANI BAŞLAMA TOPLAM SÜRE TARİHİ ELEKTRİK-ELEKTRONİK TEKNOLOJİSİ KURS MERKEZİNİN ADI ALAN ADI KURSUN ADI KURSUN SÜRESİ... EĞİTİM YILI ELEKTRİK TESİSATÇISI KURS PLANI BAŞLAMA.. TOPLAM SÜRE TARİHİ ELEKTRİK-ELEKTRONİK TEKNOLOJİSİ ELEKTRİK TESİSATÇISI 1256 SAAT BİTİŞ TARİHİ

Detaylı

EGE ÜNİVERSİTESİ EGE MYO MEKATRONİK PROGRAMI

EGE ÜNİVERSİTESİ EGE MYO MEKATRONİK PROGRAMI EGE ÜNİVERSİTESİ EGE MYO MEKATRONİK PROGRAMI 23.02.2015 Yrd.Doç.Dr. Dilşad Engin PLC Ders Notları 2 Boole İşleme Ana Fonksiyon Blokları Nümerik İşleme Program Buyrukları ANA BUYRUKLAR 23.02.2015 Yrd.Doç.Dr.

Detaylı

Yrd.Doç.Dr. Celal Murat KANDEMİR. Kodlama (Coding) : Bir nesneler kümesinin bir dizgi (bit dizisi) kümesi ile temsil edilmesidir.

Yrd.Doç.Dr. Celal Murat KANDEMİR. Kodlama (Coding) : Bir nesneler kümesinin bir dizgi (bit dizisi) kümesi ile temsil edilmesidir. Bilgisayar Mimarisi İkilik Kodlama ve Mantık Devreleri Yrd.Doç.Dr. Celal Murat KANDEMİR ESOGÜ Eğitim Fakültesi - BÖTE twitter.com/cmkandemir Kodlama Kodlama (Coding) : Bir nesneler kümesinin bir dizgi

Detaylı

T.C. EGE ÜNİVERSİTESİ ALİAĞA MESLEK YÜKSEKOKULU

T.C. EGE ÜNİVERSİTESİ ALİAĞA MESLEK YÜKSEKOKULU ELEKTRİK PROGRAMI DERS İÇERİKLERİ 2013 / 2014 EĞİTİM ÖĞRETİM DÖNEMİ 1. SINIF 1. YARIYIL 107 Matematik-I 3 0 3 3 Sayılar,olasılık ile ilgili temel esasları uygulamak, cebir çözümlerini yapmak, geometri

Detaylı

Merkezi İşlem Birimi MİKROİŞLEMCİ SİSTEMLERİ. MİB Yapısı. MİB Altbirimleri. Durum Kütüğü. Yardımcı Kütükler

Merkezi İşlem Birimi MİKROİŞLEMCİ SİSTEMLERİ. MİB Yapısı. MİB Altbirimleri. Durum Kütüğü. Yardımcı Kütükler Merkezi İşlem Birimi MİKROİŞLEMCİ SİSTEMLERİ Yrd. Doç. Dr. Şule Gündüz Öğüdücü Merkezi İşlem Birimi (MİB): Bilgisayarın temel birimi Hız Sözcük uzunluğu Buyruk kümesi Adresleme yeteneği Adresleme kapasitesi

Detaylı

İÇİNDEKİLER. 1-1 Lojik ve Anahtara Giriş Lojik Kapı Devreleri... 9

İÇİNDEKİLER. 1-1 Lojik ve Anahtara Giriş Lojik Kapı Devreleri... 9 İÇİNDEKİLER BÖLÜM 1 TEMEL LOJİK KAPI DENEYLERİ 1-1 Lojik ve Anahtara Giriş 1 1-2 Lojik Kapı Devreleri... 9 a. Diyot Lojiği (DL) devresi b. Direnç-Transistor Lojiği (RTL) devresi c. Diyot-Transistor Lojiği

Detaylı

Temel Bilgisayar Kullanımı ve Internet. Ünite 2: Bilgisayar Organizasyonu. Giriş

Temel Bilgisayar Kullanımı ve Internet. Ünite 2: Bilgisayar Organizasyonu. Giriş Temel Bilgisayar Kullanımı ve Internet Ünite 2: Bilgisayar rganizasyonu 2/22 Giriş Bu ünitede sidi (CD), rem (RAM), sürücü, seri bağlantı gibi bilgisayarın fiziksel parçalarına ilişkin kavramların ne anlama

Detaylı

İçindekiler. Teknik Özellikler 6. Parametre Tablosu 8. Kullanıcı Arabirimi 10. Montaj 16. Ürün Seçimi 20

İçindekiler. Teknik Özellikler 6. Parametre Tablosu 8. Kullanıcı Arabirimi 10. Montaj 16. Ürün Seçimi 20 İçindekiler Teknik Özellikler 6 Parametre Tablosu 8 Kullanıcı Arabirimi 10 Montaj 16 Ürün Seçimi 20 Teknik Özellikler 6 Teknik Özellikler AC Besleme DC Besleme Giriş Voltajı 100 220 VAC ± %10 24 VDC ±

Detaylı

UYGULAMALI MEKATRONİK PLC EĞİTİM SÜRECİ VE İÇERİĞİ

UYGULAMALI MEKATRONİK PLC EĞİTİM SÜRECİ VE İÇERİĞİ Verilen eğitimin amacı; UYGULAMALI MEKATRONİK PLC EĞİTİM SÜRECİ VE İÇERİĞİ Tekstil makineleri, Gıda makineleri, Paketleme makineleri, Soğutma sistemleri ve birçok prosesin otomasyon sistemlerinde kullanılan

Detaylı