Su Dağıtım Sistemi için SCADA Sistem Haberleşmesi Planlaması Planning SCADA System Communication for Water Distribution System
|
|
- Deniz Öcal
- 8 yıl önce
- İzleme sayısı:
Transkript
1 Su Dağıtım Sistemi için SCADA Sistem Haberleşmesi Planlaması Planning SCADA System Communication for Water Distribution System Serdar GÜNDOĞDU 1 Özge ŞAHİN 2 1 Dokuz Eylül Üniversitesi 2 Dokuz Eylül Üniversitesi Elektrik- Elektronik Mühendisliği Bölümü Elektrik- Elektronik Mühendisliği Bölümü Buca-İZMİR Buca-İZMİR 1 e-posta: serdar81_35@hotmail.com 2 e-posta: ozge.sahin@deu.edu.tr Özet Son yıllarda, SCADA (Supervisory Control and Data Acquisition) sistemleri, otomatik kontrol ve bilgi aktarımı için önemli teknolojik yapılar haline gelmiştir. Bu sistemler, su dağıtım sistemi gibi pek çok endüstriyel işlevin yanında, nükleer füzyon gibi bazı deneysel tesislerde de kullanılmaktadır. SCADA sisteminde üç ana bileşen vardır. Bu bileşenler; merkezde bulunan ana istasyon, uzak terminal birimleri(rtu lar) ve ana istasyon ile RTU lar arasındaki haberleşme ortamlarıdır. Sistemde RTU lar ile merkezi birleştiren ve köprü görevi yapan haberleşme yapısının verimi çok önemlidir. SCADA sistemleri için seçilmiş olan haberleşme yapısı ve yöntemleri, bazı parametrelere bağlıdır. Bu yüzden SCADA sistem donanımları farklı haberleşme yöntemleri ile uyumlu çalışmalıdır. Yapılan bu çalışmada SCADA haberleşme yöntemleri, haberleşme için gerekli teknikler, standartlar ve haberleşme protokolleri ele alınmıştır. Ayrıca, temel bir su dağıtım sistemi için kurulacak SCADA sisteminin iletişim planlaması yapılmıştır. Anahtar sözcükler: SCADA sistemi, RTU, modülasyon, Çoğullama, Protokol, Trafik, Telsiz Abstract In recent years, SCADA (Supervisory Control and Data Acquisition) systems have been important technological structures for automatic control and information transfer. These systems are used not only in most industrial processes as water distribution systems, but also in some experimental facilities such as nuclear fusion. There are three major components in a SCADA system. These components are the master station, the remote terminal units (RTUs), and the communication media between the master station and the RTUs. The efficiency of communication architecture between master station and the RTUs are very important. Selected communication architecture and methods depend on some parameters. Therefore, SCADA system equipments have to be in accordance with various communication methods. In this study, an overview of SCADA communication methods, required techniques, standards and protocols for communication are considered. In addition, communication system design of SCADA for a water distribution system is planned. 1.GİRİŞ SCADA sistemlerin üç ana bileşeni vardır: RTU lar, merkez istasyonlar ve haberleşme ortamları[1]. SCADA sistemi izleme, danışma, kontrol ve veri toplama işlevlerini yerine getirir. Danışma ve uzaktan kontrol işlevi, belli bir cihazı veya tesisi uzaktan kontrol edebilmek, bunların verilen kontrol komutuna göre çalışmasını sağlayabilmek ve davranışlarının kontrol komutları doğrultusunda olup olmadığını doğrulayabilmektir. Danışmanlı kontrol sistemi, bir iletişim kanalı üzerinden çoğullama tekniği kullanılarak, uzak ve geniş coğrafi bölgeye yayılmış olan çok sayıda cihaz ve tesisin sistem operatörü (işletmeci) tarafından işletilmesi olarak tanımlanır. SCADA sistemleri kullanılarak uygulama yazılımı geliştirmek için protokollerin ve veri tabanı yapısının tanımlanması gerekmektedir. İletişim protokolleri, SCADA'nın işletmedeki bilgi omurgası olma görevini yapması için birbirleri ile iletişim kurması gereken birimlerin haberleşmesini sağlamaktadır [2 3]. SCADA sistemlerinde kullanılabilecek birçok iletişim ortam vardır (Şekil 1). Aşağıda belirtilen iletişim ortamlara ek olarak web tabanlı kontrol sistemleri de gelişmektedir [4]. Gerilim Hatları, Fiber Optik, Metalik Kablolu Özel Hatlar, Kiralanmış PTT Telefon Hatları ve Kablolu TV Hatları, Kablosuz haberleşme, Mikrodalga, Uydu RF iletişimi, Analog ve Sayısal Telsiz RF iletişimi, GSM-Data Call ve GPRS RF iletişimi.
2 Asenkron iletimde veriler, iletim ortamına gönderilirken başlarına başlama biti sonlarına da durdurma biti koyularak gönderilir. Terminal veya aralıklı bilgi paketleri gönderme türünden uygulamalarda böyle bir yöntem idealdir. Bu, hızlı senkronizasyonun istendiği yerlerde, kısa mesajlar için avantajdır. Senkron iletimde, başlama ve durdurma bitleri kullanılmaz. Karakterler birbiri ardına bloklar halinde gönderilirler. Senkronizasyonu kurmak uzun bir zaman periyodu gerektirdiğinden kısa mesajlar için dezavantajdır. Şekil 1: Tipik SCADA sistem haberleşme mimarisi SCADA haberleşme mimarisi aşağıda belirtilen etkenlere göre belirlenmektedir [5]. Sistemde kullanılacak RTU'ların sayısı, RTU ya bağlı birimler ve bu birimlere ulaşım hızı, RTU ların yerleşimi, Elde bulunan haberleşme kolaylıkları, Ulaşılabilecek haberleşme teknikleri ve araçları. 2.HABERLEŞME TEKNİKLERİ Veri elde etmede ve kontrol sırasında kullanılan iletişimin hızı SCADA sistemini önemli ölçüde etkilemektedir. Buna bağlı olarak kontrol merkezindeki kullanıcı arabirimleri ve uygulama yazılımları da etkilenmektedir. Kontrol merkezinde ve RTU'larda ulaşılan önemli teknik gelişimlerin faydalı olabilmesi için, iletişimin de aynı oranda gelişim göstermesi gereklidir. Yoksa büyük hızda ve miktarda toplanan verilerin hızlı iletilememesi halinde bir anlamı yoktur. SCADA sisteminin en yüksek başarı düzeyi ile uygulanması iletişim sistemine bağlıdır. SCADA'nın başarılı bir şekilde uygulanabilmesi için güvenilir, maliyeti düşük ve gerekli tüm fonksiyonlara sahip, her türlü ortamda çalışabilen bir iletişim sistemine sahip olması gerekir. SCADA sisteminde veri iletişiminde kullanılan modemler kendi karakteristiklerine göre sınıflandırılırlar: Mesafe (Kısa menzil, ses sınıfı, geniş bant), Hat tipi (Dial up, kiralık, RF, mikrodalga vb.), Modülasyon (QAM, FSK, PSK, vb.), Çalışma şekli (Simplex, Half duplex, Duplex), Senkronizasyon (Senkron, Asenkron), Veri oranı. Sistemin çalışma şekli ve senkronizasyon veri iletişiminde önemlidir. Simplex haberleşme şeklinde sistemdeki tüm birimler alma ve gönderme işlemlerini tek bir frekans üzerinden; duplex haberleşme de ise farklı frekanslar üzerinden yaparlar. 2.1.İletişimde kullanılan temel modülasyonlar Veri iletmede en iyi tasarım, önemli ölçüde modülasyon tekniğine bağlıdır. Bazı modülasyon teknikleri, diğerlerinden daha yüksek iletim hızlarına izin verir ve tüm teknikler, maksimum veri hızlarını ve hata oranlarını doğrudan etkiler. Genlik, frekans kaydırmalı anahtarlama ve faz kaydırmalı anahtarlama modülasyonları tekniği olarak en çok kullanılan sayısal modülasyon yöntemleridir. FSK ve PSK, ikili sistemin 1 0 (mark-space) durumlarını frekansa veya faza modüle ederek sayısal iletişimi sağlarlar. En basit ikili iletişim metodu olan FSK, düşük performanslı ve verimli olup asenkron veri iletişimde kullanılır. ASK, elektronik uygulaması nispeten basit olsa bile pratik kullanım açısından fazla tercih edilmez. GMSK (Gaussian Minimum Shift Keying) sayısal veri iletiminde bant genişliğini azaltarak, kanal artırımını sağlayan ve sınırlı bant genişliğinin etkin kullanıldığı ikili iletişim metodudur. SCADA sisteminde kullanılan haberleşme ortamlarından olan GSM ve ikinci nesil sayısal telsiz sistemlerinden olan TETRAPOL (Fransız PMR üreticisi olan MATRA tarafından ortaya atılmış), GMSK modülasyon yöntemi üzerine kurulmuştur. QPSK sisteminde, saniyede gönderilen bit sayısı, aynı bilgiyi göndermek için PSK da gerekli bit oranının yarısıdır. Bunun sonucu, iletim bant genişliği yarıya inecektir. Fakat hata olasılığı artacaktır. İşaret gücü arttırarak aynı performansı arttırmak mümkündür. SCADA iletişim aracı olarak kullanılan ikinci nesil sayısal telsiz sistemlerinden olan TETRA, π/4-dqpsk modülasyon yöntemini kullanmaktadırlar [6]. 2.2.Çoğullama Çoğullama yöntemlerin arasında en basit ve açık yol FDMA yöntemidir. FDMA ile frekans spektrumu, frekans uzayında birbiri üzerine taşmayan bölmelere ayrılır. Bu yöntem genelde analog sistemlerde kullanılır. FDMA en eski ve en önemli olan radyo vericilerinin aynı spektrumda veri göndermesini sağlayan sistemdir. Mobil telefonlarda, TETRAPOL ve APCO 25 telsiz sistemlerinde kullanılır. TDMA yönteminde spektrum, zaman uzayında bölümlere ayrılmaktadır. TETRA telsiz sistemlerinde bu teknik kullanılmaktadır. TDMA erişim tekniği bireysel kanal ihtiyacı olan kullanıcı yoğunluğunun fazla olduğu sistemlerde kullanılmaktadır. TDMA yöntemini
3 kullanan TETRA sisteminin, FDMA erişim tekniğinin kullanılan başka bir sistemle aynı kapsama alanına erişebilmesi için 1,5 2 kat daha fazla baz istasyonu gerekmektedir. CDMA yönteminde ise, tüm kullanıcılar aynı frekans bandını kullanırlar ve aynı anda iletim yaparlar. CDMA, 3G-GSM dağınık frekans spektrum tekniğidir. 2.3.Veri yapısı SCADA merkezi ile RTU lar arası veri iletişimi yaparken seri mesajların kullanımına ihtiyaç duyulur. Bütün mesajlar üç temel yapıdan oluşur (Şekil 2). Verici, alıcı ve RTU adresleri arasında senkronizasyonu sağlayan mesaj kurulumu bölümü, Kodlu verileri alıcı kısmında çözümlemek ve onları uygun bir biçimde kullanmak için bilgi bölümü, Bilginin güvenliğini kontrol etmek ve mesajı sonlandırma işini yapacak mesaj bitirme bölümü. işlemleri, kontrol adresi ise donanım ve setpoint için denetleme işini yerine getirmektedir. Setpoint RTU tarafından kabul edilen değerdir. Merkezden gelen bilgiler RTU lar tarafından değerlendirildikten sonra bir araştırma mesajı (checkback message) üretilir ve merkeze gönderilir. Araştırma mesajını alan merkez RTU lara bir uygulama mesajı (execute message) gönderir. Veri alışverişi istenilen işlemin yapıldığını gösteren bir işaretin merkeze iletilmesi ile son bulur [7]. Merkezden RTU lara veri akışlarında kullanılan planlamaya benzer bir planlama RTU lardan merkeze bilgi aktarımı sırasında da kullanılır (Şekil 4). Şekil 4: RTU-Merkez veri alışverişi Şekil 2: Tipik asenkron mesaj biçimi Bu örnekte mesajlaşma verimi 12/32 veya % 37,5 dir. Buradaki hesap, bilgi mesajında bulunan 12 bitin toplam mesajlaşma için harcanan 32 bite oranıdır. 3.MERKEZ-RTU VERİ ALIŞVERİŞİ SCADA merkezinden RTU lara iletilen bilgiler genelde cihaz kontrol, ayarlanacak setpoint kontrol veya büyük miktarda veri iletimi içindir. Şekil 3: Merkez-RTU veri alışverişi Sistemin veri alışverişi sırasındaki karşılaştığı problemler veya alıcılar tarafından alınan kötü sinyallere karşı ek bir güvenlik gereklidir. Merkezden RTU lara veri akışı belirli bir planlama çerçevesinde yapılır. Bu aşamalar, Şekil 3 de mesaj kurulumu ve mesaj bitirme alanları haricinde gösterilmektedir. Fonksiyon kodu RTU tarafından yapılması gereken Fonksiyon kodu RTU tarafından transfer edilen veri tiplerini belirlemektedir. Veri tanımlama bölümü SCADA merkezinin istediği tip ve miktardaki veriyi tanımlar. RTU tarafından iletilen güncel her bir mesaj aynı zamanda RTU nun buffer bölgesinde tutulur. Eğer SCADA merkezi RTU dan gönderilen mesajları düzgün alamazsa, bu özellik sayesinde yeniden iletim isteğine geçer. Aksi halde veri kaybolur. SCADA merkezleri ile RTU'lar arasında veri transferlerinde üç tip veri kullanılır: Güncel veriler (current data), oluştuğu anda verilerin sabit bir kopyasını barındırmada kullanılan kayıtlı veriler (data snapshot), ve durum değişikliğinden sonraki veriler (data by exception reporting). 4.STANDARTLAR VE HABERLEŞME PROTOKOLLERİ SCADA sistemi içerisinde iletişim yollarına dağıtılmış kontrol sistem öğeleri ve uzak terminal birimlerinin haberleşebilmeleri belirli standartlar ve iletişim protokolleri sayesinde gerçekleşir. Veri iletişim protokolleri kontrol merkezleri arasında, kontrol merkezi ile RTU'lar arasında ve RTU'ların birbirleri arasında yapılan iletişimin binary veri veya mesaj yapısını belirleyen kurallar setidir. İletişimde farklı protokoller kullanılabilir. Kullanılacak birden fazla port sayesinde kontrol merkezinin birden fazla RTU yla, RTU'ların birden fazla kontrol merkezi ile haberleşmesi mümkündür. Ayrıca bu portların aynı iletişim protokolünü kullanması şart değildir. İki portta, iki farklı iletişim protokolü kullanılabilir. Burada dikkat edilmesi gereken en önemli nokta, birbiri ile iletişim kuracak bir MTU (merkezde bulunan RTU) ile RTU
4 arasında aynı protokolün kullanılmasının zorunlu olmasıdır. algoritmalardan oluşan bu çok katmanlı yapıdır. Birçok standart kuruluşunun (IEEE, IEC vs.) çeşitli amaçlar, uygulamalar ve ortamlar için geliştirdiği/önerdiği iletişim protokol setleri OSI referans modelinin özüne uygundur. IEC iletişim protokolleri, kontrol merkezleri arası iletişimi ve kontrol merkezleri ile RTU lar arasındaki iletişimi düzenlemekte olan bir protokoldür. SCADA sistemlerinde kullanılan bazı temel protokoller aşağıda özetlenmiştir: IEC (T101), iki sistem arasında temel tele-kontrol mesajlarını göndermeye yarayan bir haberleşme profilidir. Seri iletişim için kullanılan bu protokolde iletim katmanı ve uygulama katmanı mesaj biçimini belirtir[8-9]. Şekil 5: SCADA bileşenleri arasında iletişim İyi bir iletişim protokolü, gönderilen mesajların alıcıya tam ve doğru olarak ulaştığını garanti edebilmeli, fiziksel ortamdaki gürültülerden dolayı mesaj bozulmaları olduğunda ilgili mesajları tekrar göndererek istenilen işlevi tekrar sağlayabilmelidir. Katmansız protokoller, noktadan noktaya veya noktadan birkaç noktaya iletişimde kullanılmaya uygundur. Ayrıca özel bir ortam için geliştirilmişlerdir, hata tespiti yoktur, tüm fonksiyonlar tek bir yazılım ve donanımla yapılmaya çalışılmıştır. Bunlar bir iletişim protokolü için dezavantajdır. Katmalı protokoller yukarıda belirtilen dezavantajları gidermektedir. Bu protokollerde uygulama yazılımlarına teknik sınırlama ya da iletişim ağından dolayı sınırlamalar gelmez. SCADA bileşenleri arasında genel bir haberleşme şeması Şekil 5 de gösterilmiştir. ISO komiteleri, ağ iletişimini bir standarda oturtmak için OSI (Open System Interconnection) modeli denilen bir standart geliştirilmiştir. Model ağları yedi katmanda incelenmektedir. OSI modeli, protokoller arasındaki uyumluluğu ve farklı ağlar arasındaki geçişi kolaylıkla sağlar. Bu yüzden birçok kullanıcı ISO/OSI modelini kullanmak istemektedir. Oldukça yaygın olarak kullanılan TCP/IP protokolü OSI standartlarına uymamaktadır, fakat bir standart haline gelmiştir. Veri iletişim protokolleri, tarafından tanımlanan OSI modeline uygun ve SCADA uygulamaları için özel olarak tasarlanmış esnek ve güvenilir bir protokol olması gerekir. Ancak; ISO/OSI modeli veri iletişim protokolü ile ilgili 7 katmandan oluşan teorik bir referans modelidir. Şu anda OSI modeline tamamen uygun bir protokol seti mevcut değildir. Buradan hareketle, herhangi bir ağ yapısında haberleşme amaçlı kullanılan iletişim protokol setleri, temel haberleşme işlevlerini sağlayabilmek için en azından fiziksel, veri bağı ve uygulama katmanı algoritmalarına ve çoklukla buna ek olarak taşıma ve ağ katmanları protokollerine de sahiptir. OSI referans modelinin temeli, her bir katmanı farklı görev ve sorumluluğa sahip DNP3 (Distributed Network Protokol), proses otomasyon sitemlerinde kullanılan bileşenler arasında iletişimi sağlayan bir protokoldür. Daha çok elektrik ve su şirketlerinde kullanılır. Endüstride kullanışı çok yaygın değildir, fakat teknik olarak mümkündür. Kullanıcı verileri için çoğullama, hata kontrolü, iletim kontrolü, veriyi parçalarına ayırma gibi özellikleri vardır. Son zamanlarda birçok modern modem DNP3 mesajlarını TCP/IP üzerinden taşımaktadır. HDLC (High Level Data Link Control), temelde noktadan noktaya haberleşmeler için kullanılan OSI 2 katmanında yer alan bir iletişim protokolüdür. Temel fonksiyonları; fiziksel ortamın kullanılabilir olup olmadığını denetlemek, doğru alıcının veriyi alıp işleme koyduğunu doğrulamak ve verinin hatasız bir şekilde hedefe ulaşıp ulaşmadığını denetlemek olarak açıklanabilir. Bu protokol modern Ethernet protokolünün öncüsüdür. Genelde proses kontrol sistemleri için kullanılan MODBUS yavaş işleyen bir protokoldür. MODBUS Master/Slave mantığı üzerine kurulmuş olup, her bir master 247 slave izin verebilmektedir. Protokol, yedi fonksiyon içerir: Çıkış kontrol komutları, Girişlerin okunması için giriş kontrol komutları, Bir veya daha fazla tutulu kayıtlı bilginin okunması ve yazılması için kayıtçı (register) kontrol komutları, Arıza teşhis testleri ve raporları, Program fonksiyonları, Tarama kontrol fonksiyonları, Reset. Profibus protokolü jeton geçirme (token pass-floating master) tabanlıdır. Profibus in 3 farklı tipi vardır: Fieldbus mesajlaşma verileri (FMS): Genel veri elde etme sistemlerinde kullanılır. Dağıtılmış çevrebirimleri (DP): Haberleşme hızının önemli olduğu yerlerde kullanılır.
5 Proses otomasyonu (PA): Yüksek güvenilirlik ve güvenli haberleşmenin gerektiği yerlerde kullanılır. Genel olarak kabul edilmiş protokoller kullanarak maliyetin azaltılması SCADA sisteminin kurulmasını kolaylaştırır. Bir SCADA iletişim protokolünden beklenen özellikler aşağıda sıralanmıştır. İletişim ortamından bağımsız olmalıdır. Elde bulunan ortamlarda çalışabilmelidir. Yüksek düzey fonksiyonları karşılayabilmeli, konfigürasyonu değişken mesajları ve yüksek hızdaki iletişimi sağlayabilmelidir. Firma bağımlı olmamalıdır. Tanınmış temel standartları içermelidir. ISO/OSI standartlarına uygun olmalıdır. Asenkron bayt tabanlı olmalıdır. Geniş olarak veri nesnelerini desteklemelidir. Hatasız veri iletimi için kodlama tekniklerini içermelidir. Veri gönderirken azami hız sağlanmalıdır. Geniş adresleme yeteneği olmalıdır. Farklı alarm düzeyleri tanımlanabilmelidir. Sisteme ait yapılandırma önerilebilmelidir. Tam tanımlı ve detaylı bilgi verilebilmelidir. Sistem test edilebilmelidir. Yukarıda açıklanan şartları sağlayan protokoller, tüm çabaların yeni teknolojiler geliştirmeye yöneltilmesini, yeni teknolojilere hızlı uyum sağlanabilmesini ve satış maliyetlerinin azalmasını sağlayacaktır. 5.SU DAĞITIM SCADA SİSTEMİ İÇİN İLETİŞİM PLANLAMASI Bu bölümde, örnek olarak bir su dağıtım sistemi ele alınmış ve bu sistemin kurulacak SCADA sı için haberleşme alt yapıları tasarlanmaya çalışılmıştır. SCADA sistemi dağıtılmış bir yapıya uygulanmıştır. Derin kuyuların, depoların ve pompa istasyonların izlenebilmesi ve denetlenebilmesi için her bir istasyona birer RTU düşünülmüştür. İstasyonlara konulan RTU sayısı toplamda 150 dir. İstasyonların bazıları birbirine çok yakın olduğu gibi, bazıları birbirine çok uzaktır. Sistem için önermekte olduğumuz haberleşme yöntemi APCO 25 adı verilen sayısal telsiz sistemidir. Bu sistemin seçilme nedeni, diğer sayısal telsiz sistemlerine göre avantajlarının fazla olmasıdır. Her bir istasyonda bulunan uzak terminal birimlerinin SCADA merkezi ile haberleşmesin, sayısal telsiz yöntemi ile yapılması planlanmış olup telsiz sisteminin kapsama alanı dışında kalan bölümler için ise kablolu haberleşme ve GPRS haberleşmesi düşünülmüştür. Ayrıca RTU(lar)-RTU(lar) arasında haberleşmenin gerekli olduğu yerlerde, istasyonlar arasında yatay haberleşmelerin kurulması gerekmektedir. Sayısal telsiz sistemleri için kurulacak sitelerin maliyetleri yüksektir. İlk kuruluş aşamasında pahalı bir yöntem olmasına karşı uzun vadede avantajlı bir sistemdir. Telsiz sistemi için kurulacak sitelerin yerleri çok önemlidir. Bu yerlerin seçimi iletişim verimliliğini doğrudan etkilemektedir. Telsiz sisteminin kurulması maliyetli, buna karşın sistemde kullanılacak frekansların yıllık kiralama ücretleri düşüktür. Bu yöntemin başka bir avantajı, telsiz alt yapıları sisteme ait olduğu için iletişimde yaşanılan problemlerin çözümü daha kolay olup başka bir firmaya bağımlılık yoktur. Telsiz sistemler için en büyük problem, farklı kaynaklardan gelen bozucu işaretlerdir. Eğer RTU lara yakın yerlerde, kullanılan frekansa yakın bir frekansla çalışan ve güçlü yayın yapan bir yapı varsa iletişimde problem yaşanabilir. Bu durumda kullanılan frekans, değiştirilerek problem çözülebilir. Haberleşmede trafik (erlang) hesabı önemlidir. Ele alınan sistemde telsiz kullanılacak RTU sayısı 120 dir. Bu sistem için gerekli bazı temel değerler Tablo 1 de gösterilmiştir. Tablo 1: Telsiz haberleşmesi için trafik hesabı Telsiz sistemi için parametreler Değerler Toplam RTU sayısı 120 Site sayısı 8 Site başına düşen RTU sayısı 15 Meşgul olasılığı 2 % Toplam gerekli telsiz sayısı 2*8 (site) Toplam trafik (erlang) 1,6824 Bu hesaplamalar sonucunda, sistem için gerekli site sayısı 8 olup site başına düşecek telsiz sayısı 2 dir. 2 sayısı aynı zamanda kiralanması gereken minimum frekans sayısıdır. Seçilen meşgul olasılığı %2 dir. Uydu sistemleri, SCADA için seçilebilecek en hızlı ve en sorunsuz haberleşme yöntemidir. Diğer haberleşme yöntemlerine göre verimin en yüksek olduğu sistemlerdir. SCADA iletişiminde kullanılabilecek temel yöntemlerden birisi de GPRS sistemidir. GPRS, GSM firmalarının alt yapıları kullanılarak oluşturulan bir yapıdır. GPRS sisteminde ücretlendirme, çağrı süresine göre olmayıp aktarılan veri miktarına göre yapılır. GSM-Data Call modunda bu ücretlendirme çağrı süresi üzerinden yapılmaktadır. SCADA haberleşmesi için GPRS seçimi, GSM-Data Call seçimine göre daha avantajlıdır. Tablo 2 de su dağıtım sistemi için düşünülen iletişim yöntemlerinin karşılaştırılması gösterilmiştir( + arttıkça avantaj artar). Uydu, GPRS ve GSM haberleşme sistemlerinin veri aktarım oranları telsiz sistemine göre daha iyidir. Buna karşın iletişim planlaması yapılan su dağıtım sistemi için seçilen telsiz sistemi veri aktarım oranı açısından yeterlidir. Uydu, GSM ve GPRS sistemleri için verilecek yıllık faturalar, telsiz sistemine göre daha fazladır. Bu sistemlerin alt yapılarının başka firmalara ait olması ayrı bir
6 dezavantajdır. Su dağıtım sisteminin iletişim seçiminin telsiz şeklinde önerilmesi bu nedenlere dayanmaktadır. RTU modemleri, sistemde kullanılacak haberleşme türlerine paralel olarak belirlenmektedir. Su dağıtım SCADA sında IEC protokolleri kullanılır ve yeterlidir. Bunun yanında kullanılması düşünülen enerji analizörlerinden gelecek akım ve gerilim bilgileri ortak bir protokolle alınabilir. RTU ve enerji analizörünün her ikisi de bu protokolü (örneğin MODBUS) desteklemek zorundadır. Tablo 2: Su dağıtım sistemi için RF iletişim yöntemlerinin karşılaştırılması Parametreler Telsiz GPRS Uydu GSM Veri aktarım oranı İlk kuruluş maliyeti Yıllık maliyeti Dışarı bağımlılık SCADA İletişim seçimi SONUÇ Bu çalışmada, SCADA sistem haberleşmesinde kullanılacak iletişim teknikleri ve yöntemleri, haberleşme mimarisinin kuruluş şartları, verilerin iletim şekilleri ve yapıları, uzak terminal birimleri ile merkezler arasındaki veri alışveriş biçimleri, iletişim seçimlerine göre modem yapıları, haberleşmeyi büyük ölçüde etkileyecek protokolleri ve standartları ele alınmıştır. SCADA sistemlerinin iletişim seçimine, belirli faktörlere bakılarak karar verilmektedir. Haberleşme seçimi yaparken dikkat edilmesi gereken temel özellikler bir örnek üzerinden anlatılmaya çalışılmıştır. Bu örnek, bir su dağıtım sistemi için düşünülen SCADA sisteminin haberleşmesi olmuştur. Sistemde bulunan RTU noktaları, kurulacak SCADA merkezine uzak ve dağıtılmış yapılarda olduğu belirtilmiştir. Bu tür bir uygulamada haberleşme seçimi RF sinyalleri ile yapılan türden olmalı yönünde görüş bildirilmiştir. Telsiz sistemlerinde kullanılan veri aktarım oranlarının, uydu ve GSM yöntemlerine göre düşük olup su dağıtım sistemleri için yeterli olduğu verilmiştir. Bu sistemlerin ilk kuruluşlarının site kurma maliyetleri nedeniyle pahalı olmalarına karşı uzun vadede avantajlı bir sistem olduğu açıklanmıştır. Diğer haberleşme yöntemleri gibi yıllık işletme masrafları yüksek değildir. Kurulan sistemin SCADA işletmesine ait olduğu bakım ve onarım işlerinin daha rahat yapılmakta olacağını dışarı bağımlılığının az olduğu anlatılmıştır. Bu açıklamalar ışığında, su dağıtım SCADA sı için önerilen yöntemin telsiz sistemi olduğu görülmüştür. Son olarak su dağıtım sistemleri için ihtiyaç duyulan temel haberleşme protokolleri verilmiştir. Haberleşme işlemlerinin yapılabilmesi için yönteme uygun modemlere gerek olduğu anlatılmıştır. Telsiz seçiminin yapılmasıyla birlikte iletişim için gerekli güvenlik önlemleri üzerinde çalışılmaktadır. Kullanılacak sayısal telsizlerin, önceki SCADA da kullanılan analog telsizlerle uyumu planlanmaktadır. Kaynakça [1] McDonald, J.D, ``Developing and Defining Basic SCADA System Concepts'', Rural Electric Power Conference: B3/1 - B3/5, 1993 (IEEE). [2] Berçin N., SCADA Sistemlerinin İncelenmesi ve O.G. Elektrik Dağıtım Tesislerinde Uygulanması, İ.T.Ü Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Haziran [3] Topak H., Bilgisayarlı Veri Toplama ve Veri Kontrol, Mersin Üniversitesi. [4] Wei-Fu Chang, Yu-Chi Wu and Chui-Wen Chiu, Development of a Web-Based Remote Load Supervision and Control System, International Journal of Electrical Power&Energy Systems, Vol. 28, Issue 6, July p [5] Gaushell Dennis J. and Block Wayne R., ``SCADA Communication Techniques and Standarts'', IEEE Computer Application in Power, 6(3):45-50, [6] Ertekin Ö., Telsiz Haberleşme Sistemleri, Aselsan Dergisi. [7] Gaushell Dennis J. and Darlington Henry T., Supervisory Control and Data Acquisition, Proceedings of the IEEE, Vol. 75, 1987, p [8] Clarke G.-Reynders, D., Practical Modern SCADA Protocol, IDC Technologies, Great Britain, [9] Ward M. P., An Architectural Framework For Describing Supervisory Control and Data Acquisition Systems, Naval Postgraduate School-California, Thesis, September 2004.
Bir bölgede başka bir bölgeye karşılıklı olarak, veri veya haberin gönderilmesini sağlayan.sistemlerdir.
1.1.3. Scada Yazılımından Beklenenler Hızlı ve kolay uygulama tasarımı Dinamik grafik çizim araçları Çizim kütüphaneleri Alarm yönetimi Tarih bilgilerinin toplanması Rapor üretimi 1.1.4. Scada Sistemleri
DetaylıVERĠ HABERLEġMESĠ OSI REFERANS MODELĠ
VERĠ HABERLEġMESĠ OSI REFERANS MODELĠ Bölüm-2 Resul DAġ rdas@firat.edu.tr VERİ HABERLEŞMESİ TEMELLERİ Veri İletişimi İletişimin Genel Modeli OSI Referans Modeli OSI Modeli ile TCP/IP Modelinin Karşılaştırılması
DetaylıMobil ve Kablosuz Ağlar (Mobile and Wireless Networks)
Mobil ve Kablosuz Ağlar (Mobile and Wireless Networks) Hazırlayan: M. Ali Akcayol Gazi Üniversitesi Bilgisayar Mühendisliği Bölümü Ders konuları 2 1 Kodlama ve modülasyon yöntemleri İletim ortamının özelliğine
DetaylıComputer Networks 5. Öğr. Gör. Yeşim AKTAŞ Bilgisayar Mühendisliği A.B.D.
Computer Networks 5 Öğr. Gör. Yeşim AKTAŞ Bilgisayar Mühendisliği A.B.D. TCP/IP Modeli TCP/IP, günümüzde en yaygın olarak kullanılan protokol takımıdır ve TCP/IP protokol yığınına (TCP/IP stack) gömülü,
DetaylıElbistan Meslek Yüksek Okulu Güz Yarıyılı
HAFTA IV Elbistan Meslek Yüksek Okulu 2016 2017 Güz Yarıyılı Open System Interconnection (OSI) OSI modeli sıradüzensel 7 katmandan oluşur. OSI modeli hala geliştirilmekte olmasına rağmen satıcılar ve standart
DetaylıComputer Networks 4. Öğr. Gör. Yeşim AKTAŞ Bilgisayar Mühendisliği A.B.D.
Computer Networks 4 Öğr. Gör. Yeşim AKTAŞ Bilgisayar Mühendisliği A.B.D. OSI Modeli Farklı bilgisayarların ve standartların gelişmesi ile sorunların ortaya çıkması nedeniyle ISO (International Organization
DetaylıElbistan Meslek Yüksek Okulu Güz Yarıyılı EKi Salı, Perşembe Öğr. Gör. Murat KEÇECĠOĞLU
Elbistan Meslek Yüksek Okulu 2015 2016 Güz Yarıyılı 22-23 EKi. 2015 Salı, Perşembe Öğr. Gör. Murat KEÇECĠOĞLU OSI modeli sıradüzensel 7 katmandan oluşur. OSI modeli hala geliştirilmekte olmasına rağmen
DetaylıOSI REFERANS MODELI-II
OSI REFERANS MODELI-II Ö Ğ R. G Ö R. V O L K A N A L T ı N T A Ş OSI REFERANS MODELI VERİBAĞı KATMANI Veri hattı katmanında, fiziksel katmanda elektronik medyanın üzerinde verilerin nasıl iletileceği ve
DetaylıEEM HABERLEŞME TEORİSİ NİĞDE ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ ELEKTRİK-ELEKTRONİK MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ
EEM3006 - HABERLEŞME TEORİSİ NİĞDE ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ ELEKTRİK-ELEKTRONİK MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ EEM3006 - HABERLEŞME TEORİSİ Dersin Öğretim Elemanı: Yrd. Doç. Dr. Yasin KABALCI Ders Görüşme
DetaylıA S T E K AKILLI ŞEBEKELER ELEKTRİK SAYAÇLARI UZAKTAN OKUMA SİSTEMİ SMART GRID SMART ENERGY SYSTEMS FOR PLANET S FUTURE
A S T E K SMART ENERGY SYSTEMS FOR PLANET S FUTURE SMART GRID AKILLI ŞEBEKELER ELEKTRİK SAYAÇLARI UZAKTAN OKUMA SİSTEMİ AKILLI ŞEBEKELER ÇÖZÜMÜ Dağıtım yapan işletmelerin otomasyon ihtiyaçları için AKILLI
DetaylıTELSİZ SİSTEM ÇÖZÜMLERİNDE RAKİPSİZ TEKNOLOJİ! SIMULCAST GENİŞ ALAN KAPLAMA TELSİZ SİSTEMİ
TELSİZ SİSTEM ÇÖZÜMLERİNDE RAKİPSİZ TEKNOLOJİ! SIMULCAST GENİŞ ALAN KAPLAMA TELSİZ SİSTEMİ Prod-el tarafından telsiz pazarı için sunulan ECOS (Extended Communication System- Genişletilmiş Haberleşme Sistemi)
DetaylıMODBUS PROTOKOLÜ ÜZERİNDEN KABLOLU VE KABLOSUZ ENERJİ İZLEME SİSTEMİ
MODBUS PROTOKOLÜ ÜZERİNDEN KABLOLU VE KABLOSUZ ENERJİ İZLEME SİSTEMİ 192.168.1.0 Networkunda çalışan izleme sistemi PC Eth, TCP/IP Cihaz 1, Cihaz 2, Şekil-1 U 200 Şekil-1 deki örnek konfigürasyonda standart
DetaylıBölüm 8 : PROTOKOLLER VE KATMANLI YAPI: OSI, TCP/IP REFERANS MODELLERİ.
Bölüm 8 : PROTOKOLLER VE KATMANLI YAPI: OSI, TCP/IP REFERANS MODELLERİ. Türkçe (İngilizce) karşılıklar Servis Kalitesi (Quality of Service, QoS) Uçtan-uca (end-to-end) Düğümden-ağa (host-to-network) Bölüm
DetaylıProtocol Mimari, TCP/IP ve Internet Tabanlı Uygulamalar
Tabanlı Uygulamalar 3. Ders Yrd. Doç. Dr. İlhami M. ORAK Protocol Mimari, TCP/IP ve Internet Tabanlı Uygulamalar İletişimi tamamıyla ortadan kaldırmak için gönderici ile alıcı arasında hiçbir ortak kural
DetaylıÖğr.Gör.Volkan ALTINTAŞ
Osi Referans Modeli, bilgisayar ağlarında ortak dil konuşulmasını sağlamak amacıyla geliştirilmiş katmanlı bir modeldir. OSİ Modeli katmanlardan oluşur. Her bir katman görevini yerine getirmeden diğer
DetaylıBİLGİSAYAR AĞLARI VE İLETİŞİM
Hafta 7: BİLGİSAYAR AĞLARI VE İLETİŞİM 1. Kablosuz Ağ Temelleri 2. Kablosuz Bir Ağın Kurulumu 1. Kablosuz Ağ Kurulum Bileşenleri 2. Kablosuz Ağ Destek Araçları 3. Kablosuz Ağ Yapılandırması 1. Kablosuz
DetaylıTCP / IP NEDİR? TCP / IP SORUN ÇÖZME
TCP / IP NEDİR? TCP / IP SORUN ÇÖZME İki ya da daha fazla bilgisayarın birbirleriyle haberleşmesi için protokollere ihtiyaçları vardır. Bu ihtiyaçlar doğrultusunda Uluslararası Standartlar Organizasyonu
DetaylıKontrol Đşaretleşmesi
Kontrol Đşaretleşmesi Dinamik değişken yönlendirme, çağrıların kurulması, sonlandırılması gibi ağ fonksiyonlarının gerçekleştirilmesi için kontrol bilgilerinin anahtarlama noktaları arasında dağıtılması
DetaylıBölüm. Internet: Dayandığı Teknik Temeller
Bölüm Internet: Dayandığı Teknik Temeller 8 Bilgisayar Ağları Temelleri İletişim Ağları Yapısal Modeli Bu bölümde bilgisayar ağlarının birbirleri ile olan iletişimi (internetworking) konusunda bazı temel
DetaylıYazılım Tabanlı HF Telsiz Ailesi.
Yazılım Tabanlı HF Telsiz Ailesi www.aselsan.com.tr HF TELSİZLER ASELSAN HF Telsiz Ailesi, 1.6-30 MHz bandında Kara, Deniz ve Hava Platformlarında, güvenilir ve emniyetli haberleşme imkanını Yazılım Tabanlı
DetaylıPaket Anahtarlamalı Radyo Hizmetleri. Sevil Yıldırım Mehmet Fatih Camcı Emrah Gündüz İlker Akarsu
Paket Anahtarlamalı Radyo Hizmetleri Sevil Yıldırım Mehmet Fatih Camcı Emrah Gündüz İlker Akarsu General Packet Radio Service Temel İlkleri Bu sunumda GPRS in temel ilkelerini, sistem özelliklerini, uygulama
DetaylıBİH 605 Bilgi Teknolojisi Bahar Dönemi 2015
BİH 605 Bilgi Teknolojisi Bahar Dönemi 2015 Ders- 12 Bilgisayar Ağları Yrd. Doç. Dr. Burcu Can Buğlalılar Bilgisayar Mühendisliği Bölümü Bilgisayar Katmanları İçerik Bilgisayar ağı nedir? Yerel alan ağları
DetaylıUygulama 6. Sunum 5. Oturum 4. Taşıma 3. Ağ 2. Veri iletim 1
OSI MODELİ OSI Modeli Farklıbilgisayarların ve standartların gelişmesi ile sorunların ortaya çıkması nedeniyle ISO (International Organization for Standardization), OSI(Open Systems Interconnection) modelini
DetaylıBilgisayar Ağları ve Türleri
Bilgisayar Ağları ve Türleri Bilgisayar ağı, birbirlerine bağlı ve birbirleri arasında metin, ses, sabit ve hareketli görüntü aktarımı yapabilen bilgisayarların oluşturduğu yapıdır. Ağlar sadece bilgisayarlardan
DetaylıGSM VE UMTS ŞEBEKELERİNDEN OLUŞAN, ELEKTROMANYETİK ALANLARA, MOBİL TELEFON VE VERİ TRAFİĞİNİN ETKİSİ
GSM VE UMTS ŞEBEKELERİNDEN OLUŞAN, ELEKTROMANYETİK ALANLARA, MOBİL TELEFON VE VERİ TRAFİĞİNİN ETKİSİ Mehmet YILDIRIM 1 ve Ahmet ÖZKURT 2 1 Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu, İzmir, myildirim@btk.gov.tr
Detaylı7 Uygulama 6. Sunum 5 Oturum Taşıma. 4 Ara katman- Yazılım ve donanım arası 3. Ağ Veri iletim. 2 Ağ Grubu-Donanım 1. Fiziksel. Uygulama Grubu-Yazılım
OSI Modeli Farklı bilgisayarların i l ve standartların gelişmesi ile sorunların ortaya çıkması nedeniyle ISO (International Organization for Standardization), OSI (Open Systems Interconnection) modelini
DetaylıENERJİ HATLARI ÜZERİNDEN İLETİŞİM (POWERLINE COMMUNICATION)
ENERJİ HATLARI ÜZERİNDEN İLETİŞİM (POWERLINE COMMUNICATION) PLC - Elektrik Hatları Üzerinden Haberleşme PLC (Power Line Communication) mevcut güç hatları üzerinden sistemler arası veri alış verişini sağlamak
DetaylıBSM 532 KABLOSUZ AĞLARIN MODELLEMESİ VE ANALİZİ OPNET MODELER
BSM 532 KABLOSUZ AĞLARIN MODELLEMESİ VE ANALİZİ OPNET MODELER Yazılımı ve Genel Özellikleri Doç.Dr. Cüneyt BAYILMIŞ Kablosuz Ağların Modellemesi ve Analizi 1 OPNET OPNET Modeler, iletişim sistemleri ve
DetaylıOSOS KAPSAMINDA KULLANILACAK SAYAÇLARIN ASGARİ TEKNİK ÖZELLİKLERİ
DAĞITIM ŞİRKETLERİNCE KURULACAK OSOS KAPSAMINA DAHİL EDİLECEK SAYAÇLARIN, HABERLEŞME DONANIMININ VE İLAVE TEÇHİZAT VE ALTYAPININ ORTAK ASGARİ 1. OSOS KAPSAMINDA KULLANILACAK SAYAÇLARIN ASGARİ TEKNİK ÖZELLİKLERİ
DetaylıKABLOSUZ İLETİŞİM
KABLOSUZ İLETİŞİM 805540 MODÜLASYON TEKNİKLERİ SAYISAL MODÜLASYON İçerik 3 Sayısal modülasyon Sayısal modülasyon çeşitleri Sayısal modülasyon başarımı Sayısal Modülasyon 4 Analog yerine sayısal modülasyon
DetaylıHABERLEŞME. izlenebilmekte ve komut alabilmektedir.
HABERLEŞME Otomasyon tip GESS ürünleri dış ortamla haberleşerek durum bilgilerini, ölçüm sonuçlarını (gerilim, akım, frekans) ve hata mesajlarını izleme imkanı sunmaktadır. Cihazlar dış ortamla haberleştirirken
DetaylıNETWORK BÖLÜM-5 OSI KATMANLARI. Öğr. Gör. MEHMET CAN HANAYLI CELAL BAYAR ÜNİVERSİTESİ AKHİSAR MESLEK YÜKSEKOKULU 1/27
NETWORK BÖLÜM- OSI KATMANLARI CELAL BAYAR ÜNİVERSİTESİ AKHİSAR MESLEK YÜKSEKOKULU Öğr. Gör. MEHMET CAN HANAYLI / OSI Modeli İletişimin genel modeli OSI referans modeli OSI modeli ile TCP/IP modelinin karşılaştırılması
DetaylıAğ Donanımları NIC. Modem. Modem. Ağ Cihazları (Aktif Cihazlar) Repeater (Yineleyici) 03.03.2013
Ağ Donanımları NIC Kartlar NIC, Modem Ağ Cihazları (Aktif Cihazlar) Repeater,, Access Point (Wireless), Transceiver, Bridge, Switch, Router NIC (Network Interface Card) Ağ Arabirim(arayüz) Kartı Bilgisayarı
DetaylıSCADA SISTEMLERI ILE PERFORMANS YÖNETIM SISTEMI UYGULAMALARı. Elma Yönetim ve Otomasyon Sistemleri
SCADA SISTEMLERI ILE PERFORMANS YÖNETIM SISTEMI UYGULAMALARı Elma Yönetim ve Otomasyon Sistemleri SCADA NEDIR? Proses (İşlem), Endüstriyel ve Bina Otomasyonunda kullanılan Programlanabilir Kontrolörler
DetaylıEndüstriyel Kontrol Sistemleri Türk Standardları Enstitüsü Yazılım Test ve Belgelendirme Dairesi Başkanlığı
Endüstriyel Kontrol Sistemleri Türk Standardları Enstitüsü Yazılım Test ve Belgelendirme Dairesi Başkanlığı Tarih 1 Amaç 2 Eğitimin Amacı Endüstriyel Kontrol Sistemleri Kritik altyapıları tanımak SCADA
DetaylıDOD / DEPARMENT OF DEFENCE
DOD / DEPARMENT OF DEFENCE TCP/IP protokol grubunun referans aldığı DoD modeli 4 ayrı katmandan oluşur. Ağ Arayüz Katmanı İnternet Katmanı Aktarım Katmanı Uygulama Katmanı DoD / Deparment of Defence Ağ
DetaylıBilgisayar Programcılığı
Bilgisayar Programcılığı Uzaktan Eğitim Programı e-bġlg 121 AĞ TEKNOLOJĠLERĠNĠN TEMELLERĠ Öğr. Gör. Bekir Güler E-mail: bguler@fatih.edu.tr Hafta 5: Ağ (Network) katmanı I 4. 1 Giriş 4.2 Sanal devre (virtual
DetaylıData Communications. Gazi Üniversitesi Bilgisayar Mühendisliği Bölümü. 5. Analog veri iletimi
Veri İletişimi Data Communications Suat ÖZDEMİR Gazi Üniversitesi Bilgisayar Mühendisliği Bölümü 5. Analog veri iletimi Sayısal analog çevirme http://ceng.gazi.edu.tr/~ozdemir/ 2 Sayısal analog çevirme
DetaylıBilgisayar Sistemleri ilk ortaya çıktığında...
Bilgisayar Ağları Bilgisayar Sistemleri ilk ortaya çıktığında... Merkezi yapıya sahip ENIAC (1945) ~167 m² 30 ton IBM 650 (1960) K.G.M Dk.da ~ 74000 işlem 12 yıl kullanılmıştır http://the eniac.com www.kgm.gov.tr
DetaylıAğ Nedir? Birden fazla bilgisayarın iletişimini sağlayan printer vb. kaynakları, daha iyi ve ortaklaşa kullanımı sağlayan yapılara denir.
TEMEL AĞ TANIMLARI Ağ Nedir? Birden fazla bilgisayarın iletişimini sağlayan printer vb kaynakları, daha iyi ve ortaklaşa kullanımı sağlayan yapılara denir WAN ve LAN Kavramları Bilgisayarlar ve paylaşılan
DetaylıAĞ SĠSTEMLERĠ. Öğr. Gör. Durmuş KOÇ
AĞ SĠSTEMLERĠ Öğr. Gör. Durmuş KOÇ Ağ Ġletişimi Bilgi ve iletişim, bilgi paylaşımının giderek önem kazandığı dijital dünyanın önemli kavramları arasındadır. Bilginin farklı kaynaklar arasında transferi,
DetaylıÖNDER BİLGİSAYAR KURSU. Sistem ve Ağ Uzmanlığı Eğitimi İçeriği
ÖNDER BİLGİSAYAR KURSU Sistem ve Ağ Uzmanlığı Eğitimi İçeriği BÖLÜM 1 KİŞİSEL BİLGİSAYAR DONANIMI 1.1. Kişisel Bilgisayarlar ve Uygulamalar Bilgisayarların Kullanım Şekli ve Yeri Bilgisayar Tipleri (Sunucular,
DetaylıOTOMATİK SAYAÇ OKUMA SİSTEMİ (OSOS) KAPSAMINA DAHİL EDİLECEK SAYAÇLARIN HABERLEŞME DONANIMININ VE İLAVE TEÇHİZAT VE ALTYAPININ TEKNİK ÖZELLİKLERİ
OTOMATİK SAYAÇ OKUMA SİSTEMİ (OSOS) KAPSAMINA DAHİL EDİLECEK SAYAÇLARIN HABERLEŞME DONANIMININ VE İLAVE TEÇHİZAT VE ALTYAPININ TEKNİK ÖZELLİKLERİ 1. TOROSLAR EDAŞ OSOS KAPSAMINDA KULLANILACAK SAYAÇLARIN
DetaylıOG VE AG GENİŞBANT POWER LINE HABERLEŞME
DAĞITIM ŞİRKETİ Kontrol Odası Yönetimi IP Altyapısı MV Akıllı şebekeleri ve akıllı sayaç okumaları hayata geçirebilmek için anahtar nitelikteki enerji değerlerini gerçek zamanlı olarak transfer edilebilecek
DetaylıBİLGİSAYAR AĞLARI VE İLETİŞİM
BİLGİSAYAR AĞLARI VE İLETİŞİM 1. Giriş 2. OSI Başvuru Modeli ve Katmanları 1. Fiziksel Donanım Katmanı (1.Katman) 2. Veri Bağlantı Katmanı (2.Katman) 1.Mantıksal Bağ Kontrolü Ağ Katmanı 2.Ortama Erişim
DetaylıKablosuz Ağlar (WLAN)
Kablosuz Ağlar (WLAN) Kablosuz LAN Kablosuz iletişim teknolojisi, en basit tanımıyla, noktadan noktaya veya bir ağ yapısı şeklinde bağlantı sağlayan bir teknolojidir. Bu açıdan bakıldığında kablosuz iletişim
DetaylıOG VE AG GENİŞBANT POWER LINE HABERLEŞME
OG VE AG GENİŞBANT POWER LINE HABERLEŞME Akıllı şebekeleri ve akıllı sayaç okumaları hayata geçirebilmek için anahtar nitelikteki enerji değerlerini gerçek zamanlı olarak transfer edilebilecek bir haberleşme
DetaylıOSPF PROTOKOLÜNÜ KULLANAN ROUTER LARIN MALİYET BİLGİSİNİN BULANIK MANTIKLA BELİRLENMESİ
OSPF PROTOKOLÜNÜ KULLANAN ROUTER LARIN MALİYET BİLGİSİNİN BULANIK MANTIKLA BELİRLENMESİ Resul KARA Elektronik ve Bilgisayar Eğitimi Bölümü Teknik Eğitim Fakültesi Abant İzzet Baysal Üniversitesi, 81100,
DetaylıYazılım Tabanlı HF Telsiz Ailesi.
Yazılım Tabanlı HF Telsiz Ailesi www.aselsan.com.tr YAZILIM TABANLI HF TELSİZ AİLESİ HF TELSİZLER ASELSAN HF Telsiz Ailesi, 1.6-30 MHz bandında Kara, Deniz ve Hava Platformlarında, güvenilir ve emniyetli
DetaylıElbistan Meslek Yüksek Okulu GÜZ Yarıyılı Kas Salı, Çarşamba Öğr. Gör. Murat KEÇECĠOĞLU
Elbistan Meslek Yüksek Okulu 2013 2014 GÜZ Yarıyılı 05-06 Kas. 2013 Salı, Çarşamba Öğr. Gör. Murat KEÇECĠOĞLU DoD / Deparment of Defence TCP/IP protokol grubunun referans aldığı DoD modeli 4 ayrı katmandan
Detaylı3. Bölüm: Ağ Protokolleri ve İletişimleri
3. Bölüm: Ağ Protokolleri ve İletişimleri CCNA 1 - Ağlara Giriş Yrd.Doç.Dr. Ersan Okatan v 1.0 Presentation_ID 1 3. Bölüm: Hedefler Öğrenciler aşağıdakileri yapabilecek: Kuralların iletişimi kolaylaştırmak
DetaylıAğ Teknolojileri. Ağ Temelleri. Bir ağ kurmak için
Ağ Teknolojileri Ağ Temelleri Bir ağdan söz edebilmek için en az 2 bilgisayarın birbirlerine uygun bir iletişim ortamıyla bağlanması gerekmektedir. Üst sınır yok! Dünyadaki en büyük bilgisayar ağı İnternet
DetaylıZaman Bölüşümlü Çoklu Erişim (TDMA)
Zaman Bölüşümlü Çoklu Erişim (TDMA) Sayısal işaretlerin örnekleri arasındaki zaman aralığının diğer işaretlerin örneklerinin iletilmesi için değerlendirilmesi sayesinde TDMA gerçeklenir. Çerçeve Çerçeve
DetaylıYÖNLENDİRİCİLER. Temel Bilgiler. Vize Hazırlık Notları
YÖNLENDİRİCİLER Temel Bilgiler Vize Hazırlık Notları 1 Yönlendiriciler 1. YÖNLENDİRİCİLER 1.1. WAN Geniş Alan Bilgisayar Ağları (WAN, Wide Area Network) Bir ülke ya da dünya çapında yüzlerce veya binlerce
DetaylıKABLOSUZ İLETİŞİM
KABLOSUZ İLETİŞİM 805540 KABLOSUZ İLETİŞİM SİSTEMLERİNE GİRİŞ İçerik 3 İletişim sistemleri Gezgin iletişim sistemleri Kablosuz iletişim sistemleri Hücresel sistemler Tarihçe Tipik İletişim Sistemi 4 Kaynak
DetaylıBM-311 Bilgisayar Mimarisi. Hazırlayan: M.Ali Akcayol Gazi Üniversitesi Bilgisayar Mühendisliği Bölümü
BM-311 Bilgisayar Mimarisi Hazırlayan: M.Ali Akcayol Gazi Üniversitesi Bilgisayar Mühendisliği Bölümü Konular Bilgisayar Bileşenleri Bilgisayarın Fonksiyonu Instruction Cycle Kesmeler (Interrupt lar) Bus
DetaylıDENEY NO:1 SAYISAL MODÜLASYON VE DEMODÜLASYON
DENEY NO:1 SAYISAL MODÜLASYON VE DEMODÜLASYON 1. Amaç Sayısal Modülasyonlu sistemleri tanımak ve sistemlerin nasıl çalıştığını deney ortamında görmektir. Bu Deneyde Genlik Kaydırmalı Anahtarlama (ASK),
DetaylıHABERLEŞMENIN AMACI. Haberleşme sistemleri istenilen haberleşme türüne göre tasarlanır.
2 HABERLEŞMENIN AMACI Herhangi bir biçimdeki bilginin zaman ve uzay içinde, KAYNAK adı verilen bir noktadan KULLANICI olarak adlandırılan bir başka noktaya aktarılmasıdır. Haberleşme sistemleri istenilen
DetaylıGSM/GPRS ağı artık ülkelerin çoğunda standardize olmuş ve mevcut hale gelmiştir. Bu durum sınırlar arası bir dizi yeni iş alanları açmıştır.
Giriş Telemetri piyasası hızla büyüyen bir endüstri haline gelmiştir. Gelişen teknoloji, her sektörde makina ve prosesleri izleme ve kontrol etme konusunda yeni imkanlar getirmektedir. Signalix yaklaşık
DetaylıBM-311 Bilgisayar Mimarisi
1 BM-311 Bilgisayar Mimarisi Hazırlayan: M.Ali Akcayol Gazi Üniversitesi Bilgisayar Mühendisliği Bölümü Konular Bilgisayar Bileşenleri Bilgisayarın Fonksiyonu Instruction Cycle Kesmeler (Interrupt lar)
Detaylı1.GÜÇ HATLARINDA HABERLEŞME NEDİR?
1.GÜÇ HATLARINDA HABERLEŞME NEDİR? Güç hattı haberleşmesi, verinin kurulu olan elektrik hattı şebekesi üzerinden taşınması tekniğidir. Sistem mevcut elektrik kablolarını kullanarak geniş bantlı veri transferi
DetaylıBLM 6196 Bilgisayar Ağları ve Haberleşme Protokolleri
BLM 6196 Bilgisayar Ağları ve Haberleşme Protokolleri Simple Network Management Protocol (SNMP) 22.12.2016 Mustafa Cihan Taştan 16505002 1 İçerik SNMP Nedir? Ne Amaçla Kullanılır? SNMP Çalışma Yapısı SNMP
DetaylıProfesyonel Haberleşme Çözümleri.
Profesyonel Haberleşme Çözümleri www.aselsan.com.tr Kamu Güvenliği ve Acil Yardım Haberleşme Çözümleri ASELSAN ın Kamu Güvenliği ve Acil Yardım Haberleşme Sistem Çözümleri, normal, kriz veya afet durumlarında,
DetaylıUydu Haberleşme Sistem Çözümleri.
Uydu Haberleşme Sistem Çözümleri www.aselsan.com.tr ÖZELLIKLER Uydu kapsama alanında X Bant, Ku Bant ya da Ka Bantta haberleşme imkânı Her türlü platforma uygun sistem çözümleri: Kara, Deniz, Hava Otomatik
DetaylıBİLİŞİM SİSTEMLERİNİN PRENSİPLERİ
BİLİŞİM SİSTEMLERİNİN PRENSİPLERİ Derleyen: Prof. Dr. Güngör BAL Bölüm 6 Telekomünikasyon ve Ağlar Prensipler ve Öğrenme Hedefleri Etkin haberleşme, organizasyonların başarıları için önemlidir Haberleşme
DetaylıBölüm 9. İletişim ve Ağlar. Bilgisayarların. Discovering. Keşfi 2010. Computers 2010. Living in a Digital World Dijital Dünyada Yaşamak
İletişim ve Ağlar Bilgisayarların Discovering Keşfi 2010 Computers 2010 Living in a Digital World Dijital Dünyada Yaşamak İletişimler Bilgisayar iletişimi, iki veya daha fazla bilgisayarın veya aygıtın
DetaylıKızılötesi. Doğrudan alınan güneşışığı %47 kızılötesi, %46 görünür ışık ve %7 morötesi ışınımdan oluşur.
Kızılötesi Kızılötesi (IR: Infrared), nispeten daha düşük seviyeli bir enerji olup duvar veya diğer nesnelerden geçemez. Radyo frekanslarıyla değil ışık darbeleriyle çalışır. Bu nedenle veri iletiminin
DetaylıAkademik Bilişim Şubat 2010 Muğla Üniversitesi
GENİŞBAND GEZGİN HABERLEŞMEDE YENİ NESİL UYGULAMALAR: 3G-4G Akademik Bilişim 2010 10 Şubat 2010 Muğla Üniversitesi İçerik Gezgin haberleşme sistemlerinin gelişim süreci 3. Nesil (3G) standardları 3G teknik
DetaylıELK 318 İLETİŞİM KURAMI-II
ELK 318 İLETİŞİM KURAMI-II Nihat KABAOĞLU Kısım 5 DERSİN İÇERİĞİ Sayısal Haberleşmeye Giriş Giriş Sayısal Haberleşmenin Temelleri Temel Ödünleşimler Örnekleme ve Darbe Modülasyonu Örnekleme İşlemi İdeal
Detaylı11. KABLOLU VE KABLOSUZ İLETİŞİM
11. KABLOLU VE KABLOSUZ İLETİŞİM Diyelim ki bir gezideyiz fakat diz üstü bilgisayarımızı evde bıraktık ve elektronik postamıza ulaşmak istiyoruz. Hiç problem değil; sadece mesaj alabilen ve internete bağlanabilen
DetaylıVIERO, görüntü tabanlı analiz sayesinde, ortalama araç hızı bilgisi üretmekte ve araç yoğunluğunu da ölçmektedir. VIERO Araç Sayım Sistemi
ARAÇ SAYIM SİSTEMİ VIERO, görüntü tabanlı analiz sayesinde, ortalama araç hızı bilgisi üretmekte ve araç yoğunluğunu da ölçmektedir. VIERO Araç Sayım Sistemi VIERO Araç Sayım Sistemi, görüntü tabanlı olarak,
DetaylıSistem Nasıl Çalışıyor: Araç İzleme ve Filo Yönetim Sistemi
arvento Araç Takip ve Filo Yönetim Sistemleri ile araçlarınızı 7 gün 24 saat on-line ve geçmişe yönelik olarak izleyebilir, hızlarını, izlemiş oldukları güzergahı, duraklama yaptıkları yerleri uzaktan
DetaylıBilgisayar Ağları ve Ağ Güvenliği DR. ÖĞR. ÜYESİ KENAN GENÇOL HİTİT ÜNİVERSİTESİ ELEKTRİK-ELEKTRONİK MÜH.
Bilgisayar Ağları ve Ağ Güvenliği DR. ÖĞR. ÜYESİ KENAN GENÇOL HİTİT ÜNİVERSİTESİ ELEKTRİK-ELEKTRONİK MÜH. TCP/IP (Transmission Control Protocol/Internet Protocol) Bilgisayarlar arasında veri haberleşmesini
DetaylıAğ Protokolleri. Aysel Aksu. Nisan, 2016
Ağ Protokolleri Aysel Aksu Nisan, 2016 İçindekiler 1 Giriş................................................ 2 2 AĞ PROTOKOLLERİ....................................... 3 2.1 TCP/IP MİMARİSİ VE KATMANLARI.........................
DetaylıMUSKİ KUYU- DEPO-TERFİ İSTASYONLARI RTU PANO KURULUM VE SCADA SİSTEMİ TÜRKİYE NİN İLK YERLİ ÇİFT İŞLEMCİLİ RTU KURULUMU
MUSKİ KUYU- DEPO-TERFİ İSTASYONLARI RTU PANO KURULUM VE SCADA SİSTEMİ TÜRKİYE NİN İLK YERLİ ÇİFT İŞLEMCİLİ RTU KURULUMU M U S K İ S C A DA S i ste m i MUSKİ RTU Pano Kurulum ve SCADA Sistemi Nedir? MUSKİ
DetaylıVeri İletişimi, Veri Ağları ve İnternet
Veri İletişimi, Veri Ağları ve İnternet 2. Ders Yrd. Doç. Dr. İlhami M. ORAK Veri İletişimi Nedir? Haberleşmenin temel problemi bir noktadan gönderilen mesajın diğer noktada aynı veya aynıya yakın bir
DetaylıInternetin Yapı Taşları
Internetin Yapı Taşları Ali Erdinç Köroğlu III. Linux ve Özgür Yazılım Şenliği 13 Mayıs 200 Milli Kütüphane - Ankara Internetin Yapı Taşları OSI Katmanı TCP Katmanı IP Katmanı IP Adresleme IP Sınıfları
DetaylıSCADA VE KAYIP KAÇAK YÖNETİMİ
SCADA VE KAYIP KAÇAK YÖNETİMİ Tekirdağ Büyükşehir Belediyesi - TESKİ Bora METİN Elektrik-Elektronik Mühendisi Giriş SCADA Mimarisi Temel SCADA Bileşenleri (Debimetre, RTU, İletişim, SCADA Yazılımı) SCADA
DetaylıWiFi Relay Sayfa 1 / 11. WiFi Relay. Teknik Döküman
WiFi Relay Sayfa 1 / 11 WiFi Relay Teknik Döküman WiFi Relay Sayfa 2 / 11 1. ÖZELLĐKLER 100.0mm x 80.0mm devre boyutları 12/24 VDC giriş gerilimi Giriş ve çalışma gerilimini gösteren LED ler 4 adet, 12/24V,
DetaylıVOIP. Voice Over Internet Protocol (Internet Protokolü Üzerinden Ses) SEBAHAT111TİN GÜÇLÜ FIRAT ÜNİVERSİTESİ YAZILIM MÜHENDİSLİĞİ 1
VOIP Voice Over Internet Protocol (Internet Protokolü Üzerinden Ses) 16541905 SEBAHAT111TİN GÜÇLÜ FIRAT ÜNİVERSİTESİ YAZILIM MÜHENDİSLİĞİ 1 VOIP NEDİR Açılımı; "Voice Over Internet Protocol" yani "Internet
DetaylıElbistan Meslek Yüksek Okulu Güz Yarıyılı
HAFTA III Bilgi iletişim sistemi : Bilgi iletişim sistemi, dağıtık sistem içerisinde düğümler arasındaki iletişimi desteklemekle yükümlüdür. İletişim sistemi, iletişim ağı ile bağlanmış herhangi bir düğümün,
DetaylıVIERO ARAÇ SAYIM SİSTEMİ
VIERO ARAÇ SAYIM SİSTEMİ VIERO, görüntü tabanlı analiz sayesinde, ortalama araç hızı bilgisi üretmekte ve araç yoğunluğunu da ölçmektedir. Viero Araç Sayım Sistemi Viero Araç Sayım Sistemi, görüntü tabanlı
Detaylıİletişim Ağları Communication Networks
İletişim Ağları Communication Networks Hazırlayan: M. Ali Akcayol Gazi Üniversitesi Bilgisayar Mühendisliği Bölümü Bu dersin sunumları, Behrouz A. Forouzan, Data Communications and Networking 4/E, McGraw-Hill,
DetaylıO P C S T A N D A R D I
O P C S T A N D A R D I ASP OTOMASYON LTD. Sadık ŞENOL İsmail YAKIN 12/08/2008 OPC Standardı İnsan gücüne dayalı üretimden otomasyona dayalı, daha kontrollü bir üretime geçiş endüstride üretim hızını ve
DetaylıSakarya Üniversitesi Bilgisayar ve Bilişim Bilimleri Fakültesi Bilgisayar Mühendisliği Bölümü
Sakarya Üniversitesi Bilgisayar ve Bilişim Bilimleri Fakültesi Bilgisayar Mühisliği Bölümü KABLOSUZ AĞ TEKNOLOJİLERİ VE UYGULAMALARI LABORATUAR FÖYÜ Sayısal Haberleşme Uygulamaları Deney No:1 Konu: Örnekleme
DetaylıAlgılayıcılar / Transmitter
1 Algılayıcı / Transmitter ATH100L Algılayıcılar / Transmitter ATH100L Kullanım Kılavuzu [Rev_1.0_ATH100L] 2 Algılayıcı / Transmitter ATH100L İÇİNDEKİLER 1. GENEL ÖZELLİKLER... 3 1.1. ATH100L... 3 1.2.
DetaylıTarih Saat Modül Adı Öğretim Üyesi. 01/05/2018 Salı 3 Bilgisayar Bilimlerine Giriş Doç. Dr. Hacer Karacan
BİLGİ TEKNOLOJİLERİ YÖNETİMİ EĞİTİM MODÜLLERİ Tarih Saat Modül Adı Öğretim Üyesi 01/05/2018 Salı Bilgisayar Bilimlerine Giriş Doç. Dr. Hacer Karacan Bu dersin amacı, bilgisayar bilimlerinin temel kavramlarını
DetaylıEndüstriyel Ağlar -III. Öğr. Gör.Volkan ALTINTAŞ
Endüstriyel Ağlar -III Öğr. Gör.Volkan ALTINTAŞ Oturum Katmanı(Session Layer) Oturum katmanı bir bilgisayar birden fazla bilgisayarla aynı anda iletişim içinde olduğunda, gerektiğinde doğru bilgisayarla
Detaylı03/03/2015. OSI ve cihazlar. Ağ Donanımları Cihazlar YİNELEYİCİ (REPEATER) YİNELEYİCİ (REPEATER) Yineleyici REPEATER
Ağ Donanımları Cihazlar OSI ve cihazlar OSI Katmanı Uygulama Sunum Oturum Taşıma Ağ Veri İletim Fiziksel Cihaz Yönlendirici (Router) Katman 3 Switch Köprü (Bridge) Katman 2 Switch NIC, Yineleyici (Repeater)
Detaylı22/03/2016. OSI and Equipment. Networking Hardware YİNELEYİCİ (REPEATER) YİNELEYİCİ (REPEATER) Yineleyici. Hub
OSI and Equipment Networking Hardware Networking hardware may also be known as network equipment or computer networking devices. OSI Layer Uygulama Sunum Oturum Taşıma Ağ Veri İletim Fiziksel Equipment
Detaylı08225 AĞ TEMELLERĠ. Elbistan Meslek Yüksek Okulu GÜZ Yarıyılı. Öğr. Gör. Murat KEÇECĠOĞLU. 20 EKi Salı, Çarşamba
08225 AĞ TEMELLERĠ Elbistan Meslek Yüksek Okulu 2014 2015 GÜZ Yarıyılı 20 EKi. 2014 Salı, Çarşamba Öğr. Gör. Murat KEÇECĠOĞLU Bilgi iletişim sistemi, dağıtık sistem içerisinde düğümler arasındaki iletişimi
DetaylıTELSİZ İLE VERİ İLETİŞİMİ
TELSİZ İLE VERİ İLETİŞİMİ BARIŞ DİNÇ (TA7W) MART 2018 http://www.barisdinc.com.tr SUNU AKIŞI BARIŞ DİNÇ (TA7W) KİMDİR? TELSİZ CİHAZLARI KULLANILARAK VERİ AKTARIMI NASIL YAPILIR? SAYISAL MODÜLASYONLAR,
DetaylıAğ temelleri. Ders notları 3. Öğr.Gör. Hüseyin Bilal MACİT 2017
Ağ temelleri Ders notları 3 Öğr.Gör. Hüseyin Bilal MACİT 2017 Ağ topolojileri Ortak yol (BUS) Halka (Ring) Jetonlu halka(token ring) Yıldız (Star) Ağaç (Tree) Örgü (Mesh) Ortak yol (Bus) topolojisi Ortak
Detaylı- Kablo gücünün uyulması zorunlu biçimde tanımlanması ve elektriksel izolasyon gereksinimlerinin açıklanması.
IEEE1394-1995 aygıtı nasıl çalışır? Giriş FireWire olarak da bilinen IEEE1394, Apple Computer Inc. tarafından 1980'lerde piyasaya sürülmüştür. FireWire, mevcut paralel veri yollarına ucuz bir alternatif
DetaylıMikrotek A.Ş. kendi üretimi olan DC motor sürücü panoları ile haddehane sektöründe PLC ve bilgisayar destekli otomasyon çözümleri üretmektedir.
Mikrotek Elektronik Sanayi ve Ticaret A.Ş. 2827 sokak No:28/3 1.Sanayi Sitesi 35110 İ Z M İR TÜRKİYE Tel:90-232-458 92 73 Fax:90-232-433 74 78 E-mail:info@mikrotek.com Internet:www.mikrotek.com GİRİŞ Mikrotek
DetaylıAyni sistem(host) üzerinde IPC. Ağ(network) aracılığı ile IPC
Ayni sistem(host) üzerinde IPC Prosesler Host P 1 P 2 P 3 IPC mekanizması OS kernel Ağ(network) aracılığı ile IPC Host A Host B Host C P 1 P 2 P 3 Ağ(Network) 1 Temel TCP/IP protokolleri OSI katmanları(layers)
DetaylıRadyo Frekans Ayarları Klavuzu - ( )
Hi-Target V30, V60 ve V90 PLUS modellerinde dahili radyo modem (modül) cihazı mevcuttur. 1 watt ve 2 watt yayın gücüne sahip olan bu modüller, PasificCrest veya Satel marka olabilmektedir. Doğru bir radyo
DetaylıAkıllı Şebekeler İçin Haberleşme Çözümü. A Communication Solution For Smart Grids
Akıllı Şebekeler İçin Haberleşme Çözümü A Communication Solution For Smart Grids Armağan Temiz, Özgür Kahraman, Cem Şahin, Abdullah Nadar MAM Enerji Enstitüsü, Ankara/Türkiye SUNUM PLANI Giriş Haberleşme
DetaylıKamu Güvenliği İçin Acil Çağrı Merkezi Çözümü.
Kamu Güvenliği İçin Acil Çağrı Merkezi Çözümü www.aselsan.com.tr KAMU GÜVENLİĞİ İÇİN ACİL ÇAĞRI MERKEZİ ÇÖZÜMÜ PSAP KAMU GÜVENLİĞİ İÇİN ACİL ÇAĞRI MERKEZİ ÇÖZÜMÜ ASELSAN ın Acil Çağrı Merkezi Çözümü, normal
DetaylıTCP/IP. TCP (Transmission Control Protocol) Paketlerin iletimi. IP (Internet Protocol) Paketlerin yönlendirmesi TCP / IP
TCP/IP Protokolü TCP/IP TCP/IP nin tarihi ARPANET ile başlayan Internetin tarihidir. Adreslerin dağıtımı NIC (Network Information Center) tarafından yapılır. Türkiye de ise bunu ODTÜ-TUBİTAK yapmaktadır.
Detaylı