Ekonomi Bülteni. 06 Ocak 2014, Sayı: 01. Yurt Dışı Gelişmeler Yurt İçi Gelişmeler Finansal Göstergeler Makro Ekonomi ve Strateji

Transkript

1 Ekonomi Bülteni, Sayı: 01 Yurt Dışı Gelişmeler Yurt İçi Gelişmeler Finansal Göstergeler Makro Ekonomi ve Strateji 2014 te Ne Olacak? Ne Olmayacak? Ekonomik Araştırma ve Strateji Dr. Saruhan Özel Ercan Ergüzel Ezgi Gülbaş Ali Can Duran 1

2 Yurt Dışı Gelişmeler (Endeks) (Milyar $) 1200 ABD den FED in tapering hamlesine devam ettirecek veriler geliyor. ABD merkez bankası (FED), 2013 ün son toplantısında gerçekleştirdiği aylık 85 milyar $ lık tahvil alım programında azaltıma gitmiş ( tapering ) ve miktarı 75 milyar $ a indirmişti. Karar metnive Ben Bernanke nin açıklamaları bundan sonraki süreçte azaltımların devam etmesinin ekonomik verilere bağlı olduğuna işaret etmişti. Geçtiğimiz hafta açıklanan veriler ise ABD ekonomisi adına pozitif bir resim çizerek FED in elini rahatlattı. Arka arkaya son 5 aydır bir önceki aya göre gerileyen bekleyen konut satışları endeksi Aralık ayında beklentilerin altında kalsa da bu trendin tersine % 0.2 lik bir artış kaydetti. 2.el konut satışları için hazırlanan kontratları takip eden endekste görülen artış son dönemde yükselen mortgage faizlerinin satışlar üzerindeki negatif etkisinden sonra sektörün yeniden istikrar kazanabileceğine yönelik ilk gösterge oldu. Konut sektörüne yönelik bir diğer veri olan inşaat harcamaları Kasım ayında yükseldiği 934 milyar $ ile hemen hemen son 5 yılın en yüksek seviyesine ulaşmış oldu. Açıklanan bir diğer veri olan tüketici güven endeksi önceki hafta açıklanan Michigan Üniversitesi Tüketici güven endeksine paralel güvenin önemli ölçüde yükseldiğine işaret etti. Aralık ayında 76.3 olarak açıklanması beklenen tüketici güven endeksi 78.1 e yükselerek son 3 ayın en yüksek değerine ulaştı. ABD de 3.çeyrekte reel GSYH nın yaklaşık %70 ini oluşturan tüketim harcamalarının artması için büyük önem arz eden güven faktörünün yükselmesi FED in istediği ekonomik aktivite için oldukça pozitif bir gelişme olarak öne çıkıyor. Ekonominin daha düşük bir oranını (%12 sini) oluşturan imalat sektörünün diğer sektörler adına da bir gösterge olması nedeniyle yakından takip edilen ISM imalat PMI endeksi de ekonomideki pozitif görünümü teyit etti. Beklentilere paralel olarak bir önceki aya göre hafif bir gerileme ile 57 seviyesinde açıklanarak imalat sanayiinin son 2.5 yılın en hızlı oranına yakın bir oranda genişlemeye devam ettiğini ortaya koydu. Mevcut veriler FED in en azından önümüzdeki FOMC toplantısında pas geçmeyerek şu anda aylık 75 milyar $ olan tahvil alım programını en az 10 milyar $ daha azaltacağını gösteriyor. İtalya ve İspanya nın Almanya tahvil getirileri ile arasındaki spread daraldı. Euro Bölgesi nde son zamanlardaki toparlanma emarelerine bakıldığında ülkeler arasında ciddi bir ayrışma dikkat çekiyordu. Nihai değerleri açıklanan Aralık ayı Almanya 10 Yıllık Tahvilleri ile Spread (Baz Puan) üretim PMI endeksleri İtalya ve İspanya da beklentilerin üzerinde yükselerek 4 büyük ekonomiden sadece Fransa nın bu tren- 600 İtalya din dışında kaldığını ortaya koydu. İspanya da 49.8 ile 50 olan 500 İspanya büyüme sınırının altında kalacağına yönelik beklentilere karşılık endeks 50.8 olarak açıklanırken, İtalya da 51.4 den 51.7 ye 400 sınırlı bir artış beklentisine karşılık büyük bir sürpriz ile 53.3 olarak açıklandı. Almanya da beklentilerin 0.1 puan üzerinde nihai değerini alan veri sonrası tahvil piyasasında bir değişiklik olmazken, İtalya ve İspanya nın 10 yıl vadeli tahvil getiri- 200 leri Cuma günü itibariyle sırasıyla 17 ve 25 baz puan geriledi ve Almanya 10 yıllık getirileri ile aralarındaki spread 2011 yılının Oca.11 Tem.11 Oca.12 Tem.12 Oca.13 Tem.13 Oca.14 ortalarından bu yana en düşük seviyelerine gerilediler. Uzun bir süre sonra %4 ün altına gerileyen İtalya ve İspanya 10 yıllık borçlanma maliyetleri yatırımcının güveninin biraz daha yükselmesi ile daha yüksek getirili (sorunlu) PIIGS (Portekiz, İrlanda, İtalya, Yunanistan ve İspanya) ülkelerinin tahvillerine yönelişi hızlandırdı. İspanya borçlanma maliyeti ile Almanya arasındaki fark Nisan 2011 den bu yana ilk defa % 2 nin altına gerilerken, İtalya da Temmuz 2011 den bu yana en düşük orana geriledi Tüketici Güven Endeksi (3 Aylık Ort.) İnşaat Harcamaları (Sağ Eks.) ABD ISM İmalat PMI Endeksi (3 aylık hareketli ort.)

3 Yurt Dışı Gelişmeler Brent petrol aşağı yeni yılda 108$ ın altını gördü. Aralık ayının ortalarında sorun yaşayan petrol üreticisi ülkelerden biri olan Libya da protestocuların kapattığı limanların yeniden açılacağı beklentisi ile brent petrol 108 $ a doğru çekilmiş, fakat bir sonuca varılamayınca yeniden yönünü yukarı çevirmişti. Brent Petrol Fiyatı ($) ün ilk işlem gününde Libya nın en büyük petrol sahasını yeniden açacağını açıklamasına ek olarak Çin de son 4 ayın 112 en düşüğüne gerileyen PMI endeksleri petrol fiyatlarının gerilemesine neden oldu. OPEC üyesi Libya nın Temmuz ayında 2013 Ort.=108.7$ günlük 1.4 milyon varil üretimi şu an 250 bin varilin altında seyrediyor. Piyasa beklentisi Libya nın yeniden üretime ilk çeyreğin ancak sonunda başlayabileceği yönündeydi. Haziran ayın- 103 da OPEC ülkelerinin günlük üretimi 32 milyon varil seviyesindeydi. Libya ya ek olarak Orta Doğu ülkelerindeki arzı etkileyen 97 Oca Şub Mar Nis May Haz Tem Ağu Eyl Eki Kas Ara Oca sorunların görünür bir şekilde gevşemediği sürece brent petrol fiyatlarının volatil bir seyir izlemeye devam etmesi beklenebilir. Çin de Aralık PMI verisi son çeyreğin en düşüğüne geriledi. Çin de özel bir bankanın açıkladığı üretim PMI endeksi 50.5 olan beklentilere ve açıklanan öncü rakama paralel olarak nihai değerine ulaştı. Ekim deki 50.9 ve Kasım daki 50.8 değerinin altına gerileyerek üretim sektörünün Aralık ayında önceki iki aya göre daha yavaş genişlediğine işaret etti. Endeksin alt kırılımlarından olan ihracat siparişleri endeksinin Ağustos ayından bu yana ilk defa genişleme ile daralmayı ayıran 50 sınırının altına inerek 49.1 e gerilemesi endeksi aşağı çeken en önemli faktör oldu. Diğer Asya ülkeleri için açıklanan PMI endeksleri de benzer bir trend izlediler ve genel olarak ihracat siparişlerinde ya azalma ya da gerileme olduğuna yönelik sinyaller verdiler. Çin de arka arkaya 5 aydır büyüme çizgisinin üzerinde olan endeks 50.5 e gerileyerek üretim sektöründeki toparlanmanın bir miktar momentumunu kaybettiğine işaret etse de trendi daha net ortaya koyan 3 aylık ortalamalar 2014 e en azından genişleme bölgesinde girileceğine işaret ediyor. Aralık ayında diğer gelişmekte olan Asya ülkeleri PMI endekslerinde de görülen gerilemeye karşın, Çin in 2014 yılında düşük enflasyon görünümünün hükümet politikalarına vereceği destek ile yine %7.5 büyüme hedefi açıklayacağı bekleniyor Çin Üretim PMI (3 aylık hareketli ort.)

4 Yurt İçi Gelişmeler Enflasyon, Aralık 2013 Aralık ayında TÜFE aylık bazda ortalama %0.3 olan piyasa beklentisinin üzerinde %0.46 arttı. Yıllık TÜFE %7.4 e çıkarken, çekirdek enflasyon %7.2 den %7.1 e geriledi. Üretici fiyatlarında ise Aralık ayında da aylık bazda %1.12 lik artış görülürken, yıllık ÜFE %6.97 ye yükseldi. TÜFE de ağırlığı en yüksek olan gıda grubu fiyatlarında görülen % 1.46 lık artış enflasyonun Aralık ayında beklentilerden yüksek gelmesinde etkili oldu. Gıda grubu fiyatlarındaki artış aylık enflasyona % 0.35 arttırıcı etki yaparken, giyim, alkollü içecek ve tütün gruplarındaki fiyat azalışları bunu dengeledi. Giyim grubunda mevsimsel olarak görülen düşüşün enflasyona etkisi -%0.18 olurken, alkollü içecek ve tütün grubu enflasyona -%0.13 etki yaptı. Diğer taraftan, kurdaki yükselişin etkisiyle ulaştırma grubu fiyatlarında ise %1.1 lik yükseliş görüldü. Bu grubun enflasyona katkısı ise %0.2 oldu. Hizmet sektörü enflasyonunda ise yemek hizmetlerindeki artış devam etti (0.90%) ve grubun fiyatlarındaki yıllık artış ise %10.2 ile manşet enflasyonun üzerinde gerçekleşti. Kira fiyatlarında ise Aralık ayında %0.54 artış gösterirken, bu gruptaki yıllık enflasyon %6.43 e çıktı. Çekirdek enflasyon göstergeleri Aralık ayında da orta vadeli enflasyon hedefine (%5) ulaşmak için uygun seviyelerin oldukça üzerinde seyretse de, çekirdek TÜFE de Kasım ayında başlayan sınırlı düşüş eğilimi Aralık ayında da devam etti. Gıda, Enerji, Alkollü içecekler, tütün ürünleri, ve altını dışarıda bırakan özel kapsamlı TÜFE (I Endeksi), Aralık ayında %7.2 den %7.1 e geriledi. Kur tarafında devam eden yüksek seyir çekirdek enflasyon göstergelerinin önümüzdeki dönemde de yüksek seyretmesine neden olacaktır. Aralık ayında TÜFE de görülen yükseliş yıl genelinde dalgalı seyreden gıda fiyatlarındaki artış ve kurdaki yükselişin ulaştırma grubu fiyatlarına yansımasından kaynaklandı. Önümüzdeki dönemde, Ocak ayı itibarıyla sigara, alkollü içecekler, otomotiv ve haberleşme sektöründe yapılan vergi artışlarının enflasyona olumsuz etkisini görmeyi bekliyoruz. Yapılan vergi artışlarının enflasyona etkisinin %0.6-%0.8 olmasını bekliyoruz. Son vergi artışlarıyla, enflasyonun 2014 yılında Merkez Bankası tahmini olan %5.3 e yakın gerçekleşmesi olasılığı da azalmış oluyor. Buna paralel Merkez Bankası nın sıkı para politikası duruşunu korumasını ve ilerleyen dönemde enflasyon beklentilerinde görülecek belirgin bozulma Merkez Bankası nın borç verme faizinde arttırma gitmesine neden olabileceğini düşünüyoruz Dış Ticaret, Kasım 2013 Kasım ayında dış ticaret açığı 7.5 milyar $ olan piyasa beklentisinin altında 7.15 milyar $ olurken, 12 aylık birikimli dış ticaret açığı ise bir önceki yılın aynı dönemine göre %14 artışla 97 milyar $ a yükseldi. Geçtiğimiz yılki yüksek altın ihracatının bu yıl normale dönmesiyle artış kaydetmeyen toplam ihracat Kasım ayında bir önceki Aylık Yıllık 12 Ay Toplam Yıllık Milyar $ Kas.12 Kas.13 % Değ. Kas.12 Kas.13 % Değ. İhracat % % İthalat % % Yatırım Malları % % Ara Malı % % Tüketim Malları % % Dış Tic. Dengesi % % yılın aynı dönemine göre %4 artarak 14.3 milyar $ oldu. Kasım ayında ihracatın altın hariç baktığımızda da bir önceki yılla göre güçlü seyrettiğini ve Kasım ayında bir önceki yılın aynı dönemine göre 10% artış gösterdiğini görüyoruz. İthalat ise Kasım ayında bir önceki yılın aynı ayına göre %2.2 artarak 21.4 milyar $ oldu. Enerji ithalatında geçtiğimiz yıla göre daha olumlu olan hava koşullarının da etkisiyle görülen düşüş, Kasım ayında da devam etti ve enerji ithalatı Kasım ayında bir önceki yıla göre %11 düşüş gösterirdi. Enerji dışı ithalat ise altın ithalatındaki artışın etkisiyle bir önceki yıla göre Kasım ayında %6.5 artış gösterdi. Altın ithalatında bu yılın Temmuz ayında başlayan gerileme eğilimi, Ekim-Kasım aylarında tekrar artış eğilimine geri döndü. Yıl genelinde olduğu gibi Kasım ayında da AB ülkelerine yapılan ihracattaki toparlanma devam ederken, yakın ve Orta doğu ülkelerine olan ihracattaki gerileme Kasım ayında da sürdü. Önümüzdeki yıl, Avrupa ülkelerin gösterdikleri toparlanmaya paralel olarak bu ülkelere yapılan ihracattaki artış eğiliminin sürmesini bekliyoruz ve bu yıl sonunda dış ticaret açığının OVP hedefi olan 98 milyar $ seviyesine yakın olacağını düşünüyoruz. 4

5 H. Senedi Piyasaları Para Piyasaları Haftalık ve Aylık Getiri DenizBank Ekonomi Bülteni Finansal Göstergeler 5 Günlük Değ (%, $ Bazında) Emtia End Altın 1.9 TL-Basket -0.5 EURO/$ -0.7 MSCI Türkiye 4.2 MSCI EM -0.2 ABD-S&P Emtia End. Altın TL-Basket EURO/$ MSCI Türkiye MSCI EM ABD-S&P 1 Aylık Değ (%, $ Bazında) Yeni yılın ilk haftasında düşük hacim piyasalara net bir yol çizmedi USD Libor 1 ay, 3 ay ve 12 ay (%) Aylık USD Libor 0.5 % Aylık USD Libor Aylık USD Libor 0.3 % %0.17 Ocak 13 Mart 13 Mayıs 13Temmuz 13 Eylül 13 Kasım 13 Ocak Aylık Libor Faizi (%) USD JPY EUR 0.30 % % % Ocak 13 Mart 13 Mayıs 13Temmuz 13Eylül 13 Kasım 13 Ocak 14 Libor faizlerindeki artış yavaşladıktan sonra yerini gerilemeye bıraktı. Endonezya-JCI Kore-Kospi Hindistan-Sensex Çin-Shangai TR- BIST Mac-Bux Rus-Micex Cz-Prague Pol-WIG Br-Bovespa Meks-Bolsa MSCI Emerging Jp-Nikkei225 Ger-Dax Fr-Cac40 UK-FTSE EU-DJ Stoxx 50 ABD-DJ Indus ABD-S&P G-7 Ortalama MSCI Global Aylık Değ (%) 5 Günlük Değ (%) Hisse Senedi Endeksleri (Ocak 2012=) 160 MSCI Türkiye Endeksi MSCI GOÜ Endeksi GOÜ hisse senedi endeksleri bölgesel olarak ayrışma gösteriyor Not: Tüm veriler raporun çıktığı Cuma günü saat 12:00 itibarı ile güncellenmiştir. 5

6 Emtia Piyasaları Döviz Piyasaları Değer Kaybediyor Değerleniyor Tahvil Piyasaları DenizBank Ekonomi Bülteni Finansal Göstergeler Gösterge Tahvil Faiz Oranı Politika Faiz Oranları (%) GOÜ CDS'leri ve Ratingler (5 Yıl; Fitch, LT FX) TR, BBB- Poland, A- Rus, BBB Bra, BBB 8 6 MB Haftalık Repo Faizi Gecelik Borç Alma ve Borç Verme Faiz Koridoru 0 Ocak 11 Ocak 12 Ocak 13 MB Ağırlıklı Ortalama Fonlama Faizi 0 Ocak 11 Ocak 12 Ocak 13 Ocak 14 Gösterge tahvil getirisi global olarak tahvil piyasasındaki harekete paralel %10 un üzerinde yatay. USD'ye Karşı Değişim (%, Pozitif Değerler= $'a karşı değerleniyor) BRL MXN CZK PLN HUF ZAR KRW 0.6 TRY JPY GBP 1 Aylık Değ (%) 0.4 EURO 5 Günlük Değ (%) GOÜ Para Birimleri ($'a Karşı Ocak-12=) Ocak 12 Mayıs 12 Eylül 12 Ocak 13 Mayıs 13 Eylül TL GOÜ Ortalaması 125 USD deki güçlü seyir 2.hafta da devam etti Tarım Tem. Maden Emtia Endekslerinde Değişim (%) Endişe (VIX) Endeksi 0.8 Değ. Maden Enerji Aylık Değ (%) -1.5 Top. Endeks Günlük Değ (%) Çin de beklentilerin altında kalan PMI verisine karşın Temel madenlerin yükselişi dikkat çekiyor Not: Tüm veriler raporun çıktığı Cuma günü saat 12:00 itibarı ile güncellenmiştir. 6

7 Makro Ekonomi & Strateji 2014 te Ne Olacak? Ne Olmayacak? 2014 te finansal ya da ekonomik kriz olacak mı? Hayır Finansal krizlerin ortaya çıkış hikayeleri birbirinden farklı olsa da hepsinin ortak yönü kaldıracın, yani borçlanmanın, yüksek olması. Gelişmiş ülkelerde bugün 2008 öncesine kıyasla şirketler daha az borçlanıyorlar, hanehalkı tüketim için daha az kredi alıyor, bankalar aktiflerini elden çıkarırken sermayelerini büyüterek kaldıraçlarını azaltıyorlar Gelişmiş ülkelerde sadece kamu kesiminin kaldıracı artıyor, onun da bu aşamada tek etkisi ratinglerde bir-iki kademelik düşüş. Diğer taraftan Gelişmekte Olan Ülkelerde (GOÜ) kamu kesimi dışında kaldıraç bu süreçte arttı. Fakat finansal varlık değerlerinin 2008 öncesindeki düzeyleri ile karşılaştırıldığında bu aşamada bir risk oluşturduğunu söylemek mümkün değil. Zaten son 5 yılda önce AB kaynaklı problemler ardından ABD çıkış politikası nedeniyle finansal varlık fiyatları sert düzeltme hareketleri yaptı. Bu düzeltme hareketlerinin yeterli olmadığı durumlarda Türkiye de olduğu gibi merkez bankaları makro-ihtiyati düzenlemelerle kaldıracın riskli seviyelere ulaşmasını engelliyorlar Ekonomik kriz anlamında ise 2014 te 3 faktör önemli. Biri FED in gevşek para politikasından erken çıkışı, ikincisi Çin ekonomisinde sert yavaşlama ve üçüncüsü de AB ye ilişkin problemlerin (2013 teki molanın ardından) yeniden ortaya çıkması. Aşağıdaki başlıklarda bu üç madde ile ilgili beklentilerimizin detayları görülebileceği üzere bunların global ekonomik kriz çıkarmalarını çok olası görmüyoruz. Olası bir riskin ortaya çıkması durumunda GÜ merkez bankaları son 5 yılda olduğu gibi gevşek para politikaları ile devrede olacaklar Burada ünlü ekonomist ve düşünür Nassim Taleb in Kara Kuğu ( Black Swan ) konseptini hatırlamakta fayda var. Kara Kuğu tezine göre krizin ortaya çıkabilmesi için bir olayın hiç beklenmedik olması ve bu beklenmedik olayın kriz çıkarmaya uygun zeminde (yüksek kaldıraç) gerçekleşmesi gerekiyor te hiç tahmin edilemeyen bir risk ortaya çıksa bile, silah boş olduğu için (yani kaldıraç düşük) 2008 deki gibi bir global krizin yaşanması mümkün gözükmüyor. Kaldı ki silah bir şekilde dolu olsa bile merkez bankaları (2008 den farklı olarak) gerekli hamleleri yaparak silahı hemen boşaltmak için hazır bekliyorlar Gelişmiş ülke merkez bankaları faiz arttırmaya başlayacak mı? Hayır Gelişmiş ülke (GÜ) merkez bankaları 2008 global krizinin üzerinden 5 seneyi aşkın süre geçmesine karşın halen faizleri tarihi düşük seviyede tutuyorlar. Ekonomik dinamikleri itibarıyla GÜ ler (ABD, AB, İngiltere ve Japonya) içinde faiz arttırmaya en yakın ülke ABD gözükmekle beraber bunun 2014 te olması çok olası gözükmüyor. Çünkü ekonomileri toparlansa da gelişmiş ülkelerde büyüme hızı halen tarihsel ortalamalarının altında kalmaya devam edecek için ortalama büyüme beklentilerine bakıldığında ABD %2.6, AB %1, İngiltere: %2.4 ve Japonya %1.6. Bu seviyelerde büyümelerle işsizlik oranlarını kriz öncesi %4-5 bandındaki seviyelere indirmeleri zaman alacak. ABD de işsizlik oranı %7.0 iken AB de bu oran %12.1. Bunun yanında enflasyon (yandaki grafik) ve enflasyon beklentileri çok düşük. GOÜ büyümesi biraz kıpırdanmaya başlasa da emtiaların en önemli müşterisi konumundaki GOÜ lerde büyüme ivme kaybediyor. Bu konjonktürde enerji ve emtia fiyatlarının seyri enflasyon açısından bir risk faktörü oluşturmuyor. AB bu sefer piyasaları tatmin edecek banka stress testi yapabilecek mi? Evet ABD nin aksine AB gerçekçi bir stress test yapıp bankalarının ne kadarlık sermaye ihtiyacı olduğunu halen ortaya koyabilmiş değil. Bunu daha önce 2010 ve 2011 yıllarında iki kere denediler. İlkinde 3.5 milyar Euro; ikincisinde 2.5 milyar Euro gibi komik rakamlar ortaya konulunca sonuç piyasaları tatmin edemedi. Krizin üzerinden 5 yılı aşkın süre geçmiş olmasına karşın bugün AB nin en büyük bankalarında fiyat defter değerleri 1 li seviyelerin altında. Euro sermayesi olan bir banka için yatırımcılar Euro civarında ( fiyat defter değeri) fiyat biçiyorlar. Çünkü halen bilançolarındaki sorunlu aktiflerin boyutları tam olarak bilinemiyor. AB bu yıl 3. stres testini yapacak. Ancak, bu sefer durum daha öncekilerden farklı. AB banka denetim otoritesinin kurulması ile birlikte büyük çaplı banka iflaslarının maliyeti tüm AB ülkelerine kesileceği için bu sefer gerçekçi bir şekilde sermaye açıklarının ortaya konulması, bankalara bu sermaye açıklarını kapamaları için makul bir süre verilmesi ve bunu kendi kaynaklarından (büyük oranda aktif satışı) ya da sermayedarlarından karşılayamayan bankaların kamulaştırılması/birleştirilmesi/tasfiye edilmesi gündeme gelecek. Muhtemelen biraz da sancılı olacak bu sürecin ardından hem bankaların fiyat defter değerlerinin yükselmesi hem de ekonomiye yaptıkları katkının artması beklenmeli. 7

8 Makro Ekonomi & Strateji Çin %7 civarında büyümeye devam edebilecek mi? Evet 2013 te IMF toplantılarına katılan global yatırımcılarla yapılan ankette ABD nin gevşek para politikasından prematüre çıkışı en korkulan birinci gelişme olarak değerlendirilirken ikinci sırada Çin ekonomisinde sert yavaşlama vardı. Çin bugün ABD nin ardından dünyanın ikinci büyük ekonomisi ve arasındaki global büyümenin yaklaşık %28 ini tek başına yaptı. Bugün dünyadaki lüks tüketimin %27 sini, bakır tüketiminin yaklaşık yarısını, dünya ithalatının da yaklaşık % 10 unu tek başına yapıyor. Dünyada üretilen elektronik aletlerin %40 ını sadece Çin li Foxconn firması gerçekleştiriyor. Özellikle 2008 deki global kriz sonrasında kredi genişlemesi sayesinde büyüyen ülkede (bankacılık ve gölge bankacılık aktiflerinin ekonomiye oranı 2008 de %125 den 2012 de %200 ün üzerine yükselmişti) kredi musluğu kısılınca ekonomik büyüme %7.7 ye indi. Bu seviyeler sadece global ticaret açısından değil Çin in kendi iç dinamikleri açısından da çok önemli. Zira ülkenin sosyal dinamiklerini koruyabilmek ve 1.4 milyar lık devasa nüfusuna iş yaratabilmek için her yıl minimum %7 civarında büyümesi gerekiyor. Aşağıdaki nedenlerle Çin in 2014 te de %7 civarında büyümeye devam edeceği görülüyor: 1. Çin ürettiği ürünleri ABD ve AB gibi gelişmiş ülkelere gönderiyor. Bu ülkelerin ekonomik büyümelerindeki toparlanma Çin in ihracatının ivmeleneceğine işaret ediyor. 2. Ekonomik dinamiklerdeki değişimin farkında olan Çin li yetkililer bu sene önemli değişiklikler yaptılar. Bunlar arasında tek çocuk politikasında gevşeme (nüfus artışı=büyüme), Hukou sisteminin değiştirilerek kentleşmenin hız kazanması ve bunun iç tüketime ivme katması, yabancı sermaye akışları konusundaki serbestlik içeren yeni hamleler, vb. uygulamalar büyümeye destek verecek. Türkiye de merkez bankası faiz arttıracak mı? Evet FED in açıklamalarıyla beraber Mayıs sonrasında başlayan volatilite sonrasında özellikle yabancı yatırımcıların en temel beklentilerinden birisi Merkez Bankası nın (MB) politika faiz oranını, yani politika faizinin %7.75 lik üst koridorunu yükseltmesi idi. Bugüne kadar üst koridorda bir değişiklik yapılmamış olsa da MB nin ağırlıklı ortalama fonlama faizi Mayıs ta % 4.5 tan bugün %7.0 a yükselmiş durumda. 250 baz puanlık artış normal şartlarda Türkiye için yeterli olabilecekken son 6 ayda yaşanan sürpriz (beklenmedik) politik gelişmeler nedeni ile TL üzerindeki baskı artmaya devam ediyor. Bunun enflasyona ve diğer dengelere (reel sektörün açık pozisyonu gibi) olumsuz etkilerini dikkate alan MB Aralık ta 4.7 milyar $ döviz sattı, Ocak ta da minimum 3 milyar $ satacağını açıkladı. Bu döviz satışlarının TL deki değer kaybını önlemeye yeterli olmaması durumunda MB %7.75 lik faiz üst koridorunu arttırmayı gündemine alacaktır. Bunun geçen hafta yapılan 2014 Para Politikası stratejisinde bizzat MB Başkanı tarafından telaffuz edildiğini belirtmek gerekiyor de olduğu gibi ihtiyaç anında politika faizlerinde yukarı yönlü esneklik sağlayan bir koridor yapısı MB sının elini oldukça rahatlatabilir gibi görünüyor. Büyüme 2013 teki seviyenin üzerine çıkabilecek mi? Hayır Türkiye de büyümenin yaklaşık %70 i iç tüketimden geliyor de alınan makro ihtiyati önlemlerle beraber tüketici kredilerindeki yıllık artış %15 e çekilince iç tüketimin büyümeye katkısı -0.4 puan olmuştu. Buna paralel Türkiye 2012 de sadece %2.2 büyüyebildi te bankalar kredilerini yeniden arttırmaya başlayınca (tüketici kredilerinde yıllık artış oranı % 28.1) ilk 9 aydaki %4.0 lık büyümeye iç tüketimin katkısı 3.2 puan oldu Otoriteler 2014 yılında tüketici kredilerindeki yıllık büyümeyi %15 li seviyelere çekmeyi planladıklarını açıkladılar. Bu 3 koldan yapılacak gibi görünüyor. BDDK kredi kartına taksit ve kredi miktarını sınırlayan uygulamaları hayata geçirdi te gerekirse yeni tedbirlerin (aylık kredi ödemelerinin gelirin belirli bir oranını geçememesi gibi) de gelebileceği görülüyor. MB politika faizini sabit tutmakla beraber sistemin TL likidite ihtiyacını milyar TL den milyar TL ye çekerek banka kredilerini azaltacağını açıkladı. Üçüncü olarak vergi tarafında da sürpriz sayılabilecek ÖTV artışları başta otomobil olmak üzere tüketimi 2014 te baskılayacak. Tüketimden alınan destek 2012 deki gibi kamu harcamaları ve ihracatla kapatılmaya çalışılsa da 2014 te 2013 teki %4 civarı büyüme oranlarına ulaşılması çok mümkün gözükmüyor. 8

9 Makro Ekonomi & Strateji Gösterge tahvil getirisi çift hanelerde kalır mı? Evet Gösterge tahvil getirisi ile 2 yıl sonrasına ilişkin enflasyon beklentileri arasındaki fark reel faiz oranını gösteriyor. Buna göre 2013 Mayıs aylarında - baz puanlara kadar ulaşan 2 yıllık reel faiz sonrasında yaşanan global ve yurtiçi gelişmelere paralelinde bugün 380 baz puanda (yandaki grafik) dan bugüne ortalaması 194 baz puan olan reel faizlerin şimdi 380 baz puanda olmasına bakılıp bugün %10.24 lü seviyelerdeki gösterge tahvil getirisi yüksek; yeniden %10 un altına inecek gibi bir değerlendirme yapmak aşağıdaki nedenlerle çok mümkün gözükmüyor (global gelişmelere bağlı olarak kısa süre için tek haneli seviyelere inse bile yıllık ortalamasının çift hanelerde olacağını düşünüyoruz) Birincisi, global konjonktür arasından oldukça farklı. Biraz geç gelecek olsa da FED in faizleri 2015 ikinci yarısı gibi arttırmaya başlayacağı görülüyor. Mayıs ta %1.62 seviyesinde olan ABD 10 yıllık tahvil getirisi bugün %3 e ulaştı ve trend yukarı yönlü. ABD faizlerindeki bu yükseliş sadece Türkiye yi değil tüm GOÜ leri etkiliyor. Örneğin Mayıs ta %8.30 lu seviyelerdeki 2 yıllık Real cinsi Brezilya devlet tahvili bugün %11.80 li seviyelerde. İkincisi, enflasyon görünümü çok olumlu değil. Aralık sonrasında TL deki %7.5 luk değer kaybının enflasyona yaklaşık 1.5 puanlık etkisi olacak. Bunun yanında son ÖTV zamlarından da yaklaşık 1 puana yakın etki geleceği düşünüldüğünde kısa vadede enflasyondaki seyrin aşağı yönlü olması zor gözüküyor. Üçüncüsü, Mart 2014-Haziran 2015 arasındaki 15 aylık dönemde 3 seçim var (sırasıyla, yerel, cumhurbaşkanlığı ve genel seçimler) Türkiye gibi GOÜ lerde seçim dönemleri risk priminin arttığı dönemler oluyor. Mayıs ta baz puanın altını zorlayan 5 yıllık CDS primi (yani Türkiye riskinin sigorta maliyeti) bugün 245 baz puana çıkmış olması risk algısının da tahvil getirilerine yansımaya başladığının bir başka göstergesi Yıllık Reel Faiz (%)