Fason SAC işleme alanında zorlayıcı ERP senaryoları

Transkript

1 Özel Yazı Atila Zeybek Model Business Solutions Genel Müdürü Fason SAC işleme alanında zorlayıcı ERP senaryoları Sac şekillendirme alanında, sipariş bazlı, kesikli, fason üretim süreçleri, müşterinin ilgili proje için teklif talebiyle başlar. Fason üreticinin, teklifi hazırlayabilmesi için, CAD/CAM ortamında tasarımları yapması; ürün ağaçlarını oluşturması; ilgili hammaddelerin temin maliyetlerini belirlemesi; makine ve insan kaynakları planlaması senaryosunu ortaya koyması; üretim proseslerinin sürelerini, üretim maliyetlerini, dış kaynaklardaki fason üretim maliyetlerini, paketleme ve sevkıyat süreçleriyle birlikte tüm süreçleri dikkate alarak doğru bir maliyet hesabı yapması gerekir. Müşteriye en uygun teklifin verilebilmesi, genel üretim gider paylarıyla birlikte tüm bu maliyetlerin doğru hesaplanabilmesine yardımcı olabilecek bir kurumsal disiplin altyapısı olan ERP sistemiyle mümkündür. Her yeni sipariş ayrı bir proje olduğundan ve sektörde sipariş bazlı çalışan kuruluşlar herhangi bir ürünü seri olarak üretmediklerinden, bu sektörün üretim aşamalarında, diğer sektörlere göre daha fazla karmaşık süreçler meydana gelir. Ürün ağacı tanımlama zorluğu CAD/CAM tasarım programları ile çizimlerin oluşturulması sonrasında, ilgili parçaların ve alt parçaların ürün ağaçlarının ERP sistemine girilmesi gerekmektedir. Ürün ağaçları operasyon akışı ve her bir operasyonun hammadde ve yardımcı malzeme girdileri ile miktar ve süre bilgileri tanımlanır. Bu sayede, fason üretici, müşterisine ileteceği teklifin maliyet altyapısını oluşturmuş olur. Teklifin kabulü, müşteri siparişine dönüşür ve üretim süreci başlar. Burada yaşanan en temel zorluk, ürün ağaçlarının doğru bir şekilde kısa zamanda ERP sistemine girilememesidir. Bunun nedeni, çizimleri yapan ressamın, tasarım ile birlikte, ilgili projenin veya alt projenin parçalarının kesimi, numune üretimi, üretim takibi, kalite sorunlarının çözümü, proje teslimi gibi tüm süreçlerin sorumluluğunu taşımasıdır. Seri üretim ortamlarında, burada sayılan her bir sorumluluğun farklı birimler ve kişiler tarafından üstlenilmesi, elbette en verimli çalışma şekli olarak uygulanabilirken, 50 ile 500 personele sahip, sipariş bazlı çalışan fason üreticilerde, bu yapısal görev dağılımı hantallığa dönüşüp üretim hatalarını artırdığından, ressamlara proje yöneticisi görevi yükleme eğilimi karşımıza çıkmaktadır. Bu sorumluluğa ek olarak, ürün ağaçlarını eksiksiz tanımlama görevinin eklenmesi, kaçınılmaz bir direnç 1 / 5

2 yaratmaktadır. ERP ekibi, taşıdıkları ağır sorumluluğu kavramadan, tasarım ekibini, ürün ağaçlarını sisteme girme konusunda isteksiz olmakla suçluyorsa, ERP sisteminin ve ekibinin sektörel tecrübe eksikliğinden söz edilebilir. ERP seçim aşamasında iseniz, ERP sisteminin ve ekibinin, bu konuda bir çözüm önerisinin olup olmadığını sorgulamalısınız. Yapılması gereken, ressamların iş yüklerini artırmadan, hatta mevcut iş yapış yöntemlerini daha da kolaylaştırarak, ürün ağaçlarının ERP sistemine eksiksiz girilmesini sağlamaktır. Çizimlerden ürün ağaçlarının otomatik aktarımı Ressamların ERP sistemine ürün ağaçlarını eksiksiz girmelerini sağlayabilmek için, çizimin tamamlandığı anda, ilgili parçanın ürün ağacı bilgilerinin hazır olduğunun kavranması gerekir. Yapılan çizimler ve tasarımlar biraz incelendiğinde, ana parçayı elde etmek için, çizimlere en alt parçalardan başlandığı, bu her bir alt parçanın maruz kalacağı fiili üretim operasyonlarının ressam tarafından bilindiği ve birbirine kaynatılan veya monte edilen parçaların, bir üst montaj çiziminde bir araya getirildiği görülecektir. Ressamlar aslında, çizimleri yaparken, bir anlamda ERP sisteminin ihtiyaç duyduğu, hangi parçanın hangi operasyonlardan geçerek başka hangi parçalarla üst reçetede bir araya geldiği bilgisini, çizimlerin üzerinde, üretim takip formlarında ifade ederler. Dolayısıyla, bu çalışma şeklini zorlaştırmadan, ERP sisteminin bu bilgileri kolaylıkla alabilmesini sağlamak gerekir. Bu aşamada zorluklarla karşılaşılır: Çizimler üzerinde Yüzey Oluşturma (Face), Köşe Yuvarlama (Corner Round), Kesim (Cut), Delme (Hole), Büküm (Flange, Bend), Yükseltme (Loft), Montaj (Insert, Mate, Flush) gibi çizim komutları yer alır. Bu çizim komutlarının bazıları (Face, Shell, Delete Face, Move Face, Extend Surface, Loft, Corner Round...) sadece çizim komutu, bazıları (Cut, Hole, Counter Flange, Hem, Chamfer, Insert, Mate, Flush) ise fiili üretim operasyonudur. Bu nedenle, çizim programından çizim operasyonlarının tamamının alınması, ERP sisteminde, eksiksiz bir ürün ağacı oluşturmaya yardımcı olmamaktadır. Karşılaşılan bir diğer zorluk ise şudur: Kesme, Delme, Köşe Yuvarlama gibi fiili üretim operasyonu gibi görünen operasyonlar, üretim sahasında bazen tek tek ele alınırken, bazen de tamamı lazer makinesinde bir hamlede yapılabilmektedir. Çizim ve fiili üretim operasyonlarının ayrımı gerekli olmakla birlikte, problemi tamamen çözmemektedir. Bu nedenle, ressamın, parçalara uygulanacak operasyonları kolay ve net bir şekilde ifade edebilmesi sağlanmalıdır. İlgili parçanın çizim dosyasına verilen dosya ismi ile ERP sisteminde parçanın stok kodunun farklı olması, yaşanan bir diğer zorluktur. İsimlendirme disiplini sağlandıktan sonra karşımıza yardımcı malzemeler problemi çıkmaktadır. Üretim aşamalarında, parçalara harcanan cıvata, conta, somun ve boya gibi yardımcı malzemelerin de ürün ağaçlarında doğru miktarlarda yer alabilmesini sağlayabilmek gerekir. Cıvata, somun gibi montaj aşamalarında kullanılacak malzemeler için çizim programı kataloglarından faydalanma şansı varken, kullanılacak boyanın cinsini ve özelliklerini çizimden almanın bir yolu bulunmamaktadır. Çünkü boya cinsi ile birlikte, miktar, yüzey alanı, pütürlü-pütürsüz, alt kat, orta kat, son kat, iç-dış gibi özellikleri, çizim ortamında pratik bir şekilde ifade etmek mümkün değildir. Bu nedenle, ERP sistemi, sunduğu bir sistematik ile, boyama ve kumlama gibi operasyonları da çizimlerden kolaylıkla aktarabilmeli ve 2 / 5

3 ressamlara elle giriş mecburiyeti getirmemelidir. ERP sisteminde tanımlanmış olan malzeme cinslerini, çizim programındaki malzeme cinsleri listesinde seçilebilir hale getirdikten sonra, çizimden ürün ağacı oluşturulan parçanın, en, boy, kalınlık, malzeme cinsi gibi değerleri çizimden alınarak, ERP sisteminde stok kartı yaratılmalıdır. Çizimlerde yer alan yardımcı malzemelerin, satın alınacak malzemeler olduğu bilinmeli ve ERP sisteminde karşılık gelen stok tanımları ile kolaylıkla eşleştirilebilmelidir. Çizimler Part, Metal, Montaj ve Kaynak dosya tiplerine göre farklılık göstermektedir. Ürün ağacı aktarımı, her bir dosya tipinin farkında olmalı ve ürün ağaçlarını, çizimin kendisi ile birlikte, doğru alt ürün ağaçları ile bağlayabilmelidir. Ürün ağacındaki girdi belirsizliği Çizimlerden aktarılan, lazer veya punch operasyonu ile başlayan ürün ağaçlarının, sac girdileri statik olarak tanımlanamaz. Çünkü tanımlama anında girdi olacak sacın, hangi sac olacağı bilinemez. Bu nedenle, ürün ağaçlarını, baştan sona, girdileriyle, prosesleriyle ve çıktılarıyla sabit bir şekilde tanımlama mecburiyeti getiren ERP çözümleri, bu sektörde başarılı olamazlar. Çok sayıda stok kartı mı tanımlayacağım? Her ürünün, üretilecek sistemin karmaşıklığına göre, çok sayıda alt bileşeni ve bu alt bileşenlerin aşağıya doğru kendi alt bileşenleri olabilir. Bu durum, çok yüksek sayıda stok kartı tanımlama zorluğu yaratır. Bir parçanın üretim sürecinde, aradaki herhangi bir prosesten bir veya daha fazla ara ürün doğar ve bu ara ürünler sonraki prosesler (Kesim, Büküm, Delme, Kaynak, Boya, Paketleme...) tarafından girdi olarak tüketilir. Acaba, seçmek üzere olduğunuz veya olacağınız ERP sistemi, üretim süreçlerinde doğup kısa bir süre sonra yok olan, ancak üzerinde bir üretim maliyeti taşıyan bu yarı mamulleri stok kartı olarak tanımlama mecburiyeti getiriyor mu? ERP seçim aşamasında, önerilen çözüm incelenmelidir. Boyutlu stok tanımlama, arama ve seçimi Erdemir kataloğunda yer alan malzemelerin belirgin boyutlarıyla ERP sistemine kolayca tanıtılabiliyor olması ve stokların herhangi bir boyuta veya birkaç boyutun bilgisine göre aranabiliyor ve seçilebiliyor olması gerekir. Çok sayıda boyut bilgisine sahip stokları, kodlarıyla aramak, taramak ve raporlamak, metal, tekstil ve elektronik sektörlerinde mümkün değildir. Bu nedenle, ERP sisteminin, boyutlu ve boyutsuz malzemelerin tanımlanabilmesine, her malzeme sınıfı için farklı ve işletmeye özel boyut sınıflarının, tiplerinin ve içeriklerinin tanımlanabilmesine izin veriyor olması ve özellikle, tüm işleyişlerde ve raporlamalarda tanımlanan boyutlar ile kullanıcının kolaylıkla çalışabilmesine yardımcı olması gerekir. Üretim anında yaşanan değişkenlikler 3 / 5

4 Büyük projelerin zincirleme alt ürün ağaçlarının ortak parçaları tek bir üretim emri altına alınabilir. Kaynak veya montaj adımlarında planlanan operasyon sayısı artabilir ve üretim amiri, bir makine için planlanmış bir iş emrini birden fazla makineye veya işçiye bölebilir. Benzer şekilde, üç ayrı makinede kısmi üretimleri yapılmış aynı parçanın toplam kalan üretimleri tek makinede toplanabilir. ERP sisteminin, üretim anında yaşanan değişken dinamiklere destek veriyor olması beklenir. Farklı sipariş parçalarının aynı kaynakta tek bir saca yerleştirilmesi Ressam, farklı üç müşterinin parçalarını veya aynı müşterinin siparişlerinde yer alan üç farklı parçayı tek bir sac üzerine yerleştirebilir. Tek bir sac girdisine sahip olan tek bir lazer makinede, üç farklı siparişin üç farklı parçası sipariş adetlerine göre tek hamlede üretiliyor olabilir. Burada sorulacak soru şudur: Lazer kesime giren bir adet sac, hangi siparişin ürün ağacının hangi prosesine girdi olarak tanımlanacak ve bu lazer kesim prosesi hangi ürün ağacının prosesidir? Tek bir proses tarif ettim, sac bu prosesin girdisi olacak derseniz, bu prosesi hangi ürün ağacının, üretim emrinin prosesi yapacaksınız? Elbette, tek bir sac üç ayrı prosese girdi olamaz ve herhangi birine girdi olup diğerlerine girmesin diyemezsiniz. ERP seçiminde, bu karmaşık süreçlerin, üretim maliyetleri zincirini kırmadan nasıl ele alındığı sorgulanmalı, kolay ve pratik bir kullanıma sahip olup olmadığı incelenmelidir. Fason üretim süreçleri Kendisi de aslında fason üretici olan bir işletme, kaynak planlamasına göre belirlediği işlemleri, bir başka fason üreticiye yaptırabilir. Bu durumda, bu işlem, ürün ağacında yer almalı mı? Fason üreticiye ilgili malzemelerin sevk edilmesi, bu malzemelerin stoklarının takip edilebilmesi, üretilen yarı mamullerin kabulünde Giriş Kalite Kontrol bölümünün yapması gerekenler, tüketilen malzemelerin sarfiyatı, üreticiden gelen faturanın ilgili yarı mamulün maliyetine yansıtılması mümkün müdür? Alt üreticinin üretimin bir bölümünü, kendisine ait malzemelerle, bir bölümünü ise yollanacak malzemelerle yapması durumunda, nasıl bir fatura temin edilmeli ve ne şekilde maliyetlere yansıtılmalıdır? Bir fason üreticiden diğer bir fason üreticiye yarı mamul nakillerinin takip edilebilmesi ve aynı fason üreticiye verilmiş birden fazla farklı siparişe ilişkin malzeme nakillerinin, yarı mamul ve fatura kabullerinin takiplerinin paralel bir sekilde ve doğru yönetilebiliyor olması gerekir. Metal sektöründe esnek ve kurumsal çözüm ihtiyacını doğuran bu farklı süreçlerin örnekleri artırılabilir. Kurumsal disiplin altyapısına sahip olmak isteyen işletmelerimizin yönetim kurulu üyelerinin, bu sürecin öneminin farkına varması gerekir. Seçim sürecine girmeden önce nasıl bir ön hazırlık yapılması gerektiği öğrenilmeli, seçim sürecinin nasıl yönetileceği, firmaların, teknolojilerin ve fonksiyonların hangi kriterlerle değerlendirileceği belirlenmelidir. Bu hazırlıklar için mevcut iş yoğunluğuna rağmen, kaliteli yönetim zamanı ayrılmalıdır. Gerekli önemin verilmeyişi veya neyin nasıl ele alınacağının bilinmemesi, sorgulanmaması, verimsiz görüşmelere neden olmakta; yanlış seçimle atılan yanlış adımlar, en azından iki yıl boyunca organizasyonu hırpalayan, yüksek zaman ve maliyet kayıplarıyla, başarısız bir ERP uyarlama deneyimine neden olmaktadır. İşletmenin yeni bir statejik yönetim aracına kavuşuyor olmasının 4 / 5

5 ne anlama geldiği iyi sorgulanmalı ve bu öneme uygun bir bütçe belirlenip, organizasyon bu sürece hazırlanmalıdır. 5 / 5