ELEKTROMANYETİK ALAN VE GEBELİK

Transkript

1 ELEKTROMANYETİK ALAN VE GEBELİK

2 İçindekiler; Teknoloji ve Kadın Elektromanyetik Alan Yaratan Kaynakların Sınıflandırması Manyetik Alan Ġnsan Bedeninde Hissedilmesi Elektromanyetik Alan Düzeyi ve Sınır Değerler Elektrikli Cihazların DeğiĢik Uzaklıklardaki Manyetik Alanları Günlük hayatta kullanılan teknolojik araçların kadın sağlığına ve gebelik üzerine etkileri Ultrasonografi kullanımının sağlığa etkisi Radyasyona maruz kalınan radyasyon haftasına göre olası etkiler Hamilelikte röntgen ve radyasyon sonrası öneriler Teknolojinin olumsuz etkilerinden korunmada hemģirelik sorumlulukları

3 Günümüzde teknoloji hızla geliģmekte olup, hayatın her alanında yaygın olarak kullanılmaktadır. Acıbadem Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi Cilt: 2 Sayı: 2 Nisan 2011

4 Teknolojinin yaygın olarak kullanılmasının bilgi paylaģımının artması, iletiģimin kolaylaģması, bir iģi kısa sürede ve daha az enerji harcayarak yapabilme gibi hayatı kolaylaģtırıcı etkileri bulunmaktadır. Acıbadem Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi Cilt: 2 Sayı: 2 Nisan 2011

5 Bunun yanı sıra teknolojik araçların gerekli koruyucu önlemler alınmadan veya gereğinden fazla kullanılmasının insan sağlığına uzun ve kısa dönemde olumsuz etkileri de bulunmaktadır. Ayrıca kadınlar biyolojik farklılıklarından dolayı teknolojinin olumsuz etkilerinden daha fazla etkilenebilmektedir. Acıbadem Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi Cilt: 2 Sayı: 2 Nisan 2011

6 Bu nedenle teknolojik araçların kullanımına bağlı oluģabilecek kadın sağlığı sorunlarının ortaya çıkmaması veya azaltılması için kadınların bu konuda bilinçlendirilmesi ve kullanım sırasında gerekli önlemleri alması gerekmektedir. Acıbadem Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi Cilt: 2 Sayı: 2 Nisan 2011

7 HemĢireler toplum sağlığının korunması ve yükseltilmesinde önemli rolleri olan sağlık çalıģanlarıdır. Bu nedenle sunumda, teknolojinin kullanımının genelde insan sağlığı özelde kadın sağlığı üzerine olumsuz etkileri ve bu etkilerin azaltılmasında hemģirenin rolü üzerinde durulacaktır. Acıbadem Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi Cilt: 2 Sayı: 2 Nisan 2011

8 Modern yaģamda manyetik alan maruziyeti kaçınılmaz olup, gebelikte maruziyet ile olası zararlı etkiler konusunda birçok çalıģma sonucu yayımlanmıģtır. J Turkish-German Gynecol Assoc, Vol. 8(4); 2007

9 EMF maruziyetinin gebelikte olası zararlı etkileri ile ilgili araģtırmalarda son 20 yılda artmıģ olması ve araģtırmalarda yöntem ve kalitenin giderek düzelme kaydetmesine karģın, etkilenen gebelerdeki olası zararlar ile ilgili güncel bilgiler hâlâ yetersizdir. J Turkish-German Gynecol Assoc, Vol. 8(4); 2007

10 Ġnsan çalıģmalarından elde edilen verilere göre; yaģadığımız çevre, elektrikle ısıtılan yatak, çalıģılan iģyeri (özellikle bilgisayar monitörleri) veya tıbbi tedavi cihazı kaynaklı EMF nin gebelik üzerine olası zararlı etkileri (özellikle spontan abortus, düģük doğum ağırlığı, preterm doğum, intrauterin büyüme kısıtlılığı ve konjenital anomaliler olmak üzere) vardır. J Turkish-German Gynecol Assoc, Vol. 8(4); 2007

11 Elektromanyetik Alan Yaratan Kaynakların Sınıflandırması Bilindiği gibi elektrikle çalıģan bütün aletler elektrik kaynağına bağlandığında çevrelerinde elektromagnetik alanlar oluģtururlar. Söz konusu alanların değerleri, aletlerin yapısına, büyüklüğüne ve üretim Ģekline göre değiģebilmektedir. Örneğin iki ayrı marka tost makinasının oluģturacağı magnetik alan değerleri birbirinden farklı olabilmektedir. ELEKTROMANYETĠK ALANLARIN ĠNSAN SAĞLIĞI ÜZERĠNDEKĠ ETKĠSĠ

12 Elektrikli aletlerde toprak bağlantısının bulunmaması durumunda oluģacak elektromagnetik alan değerleri yüksek olmaktadır. Birçok alet ucuz olması amacı ile toprak bağlantısız ya da ucuz parçalar kullanılarak imal edilmektedir. Bu durumda elektrik kaynağına bağlı oldukları sürece çevrelerinde yüksek seviyede elektromagnetik alanlar oluģtururlar.

13 Evlerde veya iģyerlerinde bir oda içerisinde oluģabilecek elektromagnetik alanların gerçek değeri, odadaki kaynakların türüne, sayısına ve aynı anda kaç tanesinin çalıģtığına bağlıdır.

14 Elektrikli aletlerin oluģturduğu magnetik alan değeri, dıģ kaynaklı yani yakından geçen bir enerji iletim hattının evlerde oluģturduğu alandan daha yüksektir. Ancak söz konusu aletler günün büyük bir kısmında kullanımda değildir. Örneğin elektrikli traģ makinesi çalıģtığı sürece oldukça yüksek bir alan oluģturmakla birlikte günde on dakikadan fazla kullanılmaz.

15

16 Manyetik Alan İnsan Bedeninde Nasıl Hissedilir? Elektrik alanının aksine, insan vücudu manyetik alana duyarlı değildir. Bununla birlikte, vücut iletken olduğundan manyetik bir alana maruz kalması vücutta akımlara neden olur. Ancak bu akımlar oldukça düģük yoğunluktadır ve genellikle karģılaģılan etki seviyelerinde hissedilmezler bile.

17 Yalnızca yoğun manyetik alanlara maruz kalınması anlık bir algıyı beraberinde getirebilir; ancak elektrik alanlarında olduğu gibi algı eģiği kiģiden kiģiye oldukça değiģmektedir. Dünya Sağlık Örgütü (WHO) tarafından benimsenen eģik değerleri aģağıdaki gibidir

18

19 Elektromanyetik Alan Düzeyi ve Sınır Değerler Özel olarak hazırlanmıģ yapılar dıģında engel tanımayan manyetik ve elektrik alana tüm toplum değiģik seviye ve sürelerde maruz kalmaktadır.

20 Ekilenimin seviyesini belirleyen çok sayıda değiģken vardır. Bunların baģlıcaları : yerleģim alanlarının ve konutların özellikleri ile bireyin yaģ ve çalıģma koģullarıdır.

21 Etkilenim, metropolitan alandaki konutlarda ve buralardaki çocuk odalarında; Ģehir, kasaba ve kırsal alana göre daha fazladır. Eski yapılar, iģ yerlerinin de bulunduğu binalar ve enerji hatlarına yakın konutlarda etkilenim daha fazladır. Li ve diğ., 2007).

22 Elektrikli Cihazların Değişik Uzaklılardaki Manyetik Alanları

23 Tablodan da görüldüğü gibi elektrikli cihazlardan uzaklaģıldıkça manyetik alanda önemli seviyede azalma olmaktadır. Bu nedenle EMA ların sağlık etkilerinden korunmada, kaynaktan uzaklaģmaya yönelik bireysel koruyucu önlemler önerilmektedir. (Otto ve Mühlendahl, 2007)

24 Elektromanyetik radyasyon konusunda her ülke kendi standartlarına göre limit değerler belirlemiģtir. Bununla birlikte Avrupa Birliği ne üye ülkeler ve ABD dahil olmak üzere birçok ülkede ortak kabul gören sınır değerler bulunmaktadır.

25 Bu sınır değerler Dünya Sağlık Örgütü (WHO) tarafından da tanınan ve uluslararası bir komisyon olan Ġyonize Olmayan Radyasyondan Koruma Komisyonu (ICNIRP- International Commission on Non-Ionizing Radiation Protection) tarafından günde 24 saat maruz kalındığı kabulüyle belirlenmiģtir. (ICNIRP, 1998)

26 Sınır değerler; vücut sıcaklığını ortalama olarak 1 C arttıran elektomanyetik enerjinin zararlı ve 0,1 C artıģın zararsız olduğu kabulünden yola çıkılarak belirlenmiģtir. Sabuncu, 2000).

27 Oysa elektromanyetik radyasyonun etkileri, termal ve termal olmayan Ģekilde iki tiptedir. Sınır değerler, termal etkiye dayalı belirlendiğinden, kimyasal, biyolojik, genetik ve psikolojik etkileri değerlendirmekten uzaktır. EMA etkilenimleri, uluslararası kabul görmüģ sınır değerler dikkate alınarak yapılmaktadır.

28 Günlük Hayatta Kullanılan Teknolojik Araçların Kadın Sağlığına Ve Gebelik Üzerine Etkileri Günümüzde günlük hayatta kullanılan elektrik enerjisi ile çalıģan ve elektromanyetik dalga yayan araçların yaygınlığı giderek artmaktadır. Bu araçların yaygın olarak kullanılması elektromanyetik alana maruz kalma riskini artırmaktadır.

29 Gebelik kadın hayatında önemli dönemlerden birisi olup gebelik döneminde bilgisayar kullanımının anne ve bebek sağlığını olumsuz etkileyeceğine iliģkin farklı görüģler bulunmaktadır.

30 Yapılan bir meta analizde, gebelikte bilgisayar kullanımının kendiliğinden düģük, düģük doğum ağırlığı ve doğumsal malformasyon riskini %20 artırdığı saptanmıģtır. Parazzini F, Luchini L, Vecchia CL, Crosignani PG (1993), Video display terminal use during pregnancy and reproductive outcome a meta-analysis. Journal of Epidemiology and Community Health, 47,

31 BaĢka bir çalıģmada elektromanyetik alanların doğum ve üreme anomalileri, davranıģ değiģiklikleri ve nöroendokrin sistemde değiģikliklere neden olduğu bildirilmiģtir. Frey AH (1994), On the nature of elektromagnetic fi eld interactions with biological systems, Medical Intelligence Unit, R.G. Landes Company, Austin, USA. 32

32 GeliĢen teknoloji ile birlikte hayatımıza giren cep telefonu birçok sağlık riskini de beraberinde getirmektedir. Cep telefonu kullanımının insan sağlığı üzerine olumsuz etkileri uzun ve kısa dönemde olmak üzere iki grupta ele alınmaktadır.

33 Cep telefonu kullanımının kısa dönemde (24 saat) görülen sağlık riskleri arasında kiģinin görüģ alanında daralma, yoğun stres, yorgunluk hissi, konsantrasyon ve dikkat eksikliği, kulak çınlaması, kulaklarda ısı artıģı, iģitme kayıpları, baģ ağrısı ve sersemleme bulunmaktadır. Bold A, Toros H, ġen O (2003), Manyetik alanın insan sağlığı üzerindeki etkisi, 3. Atmosfer Bilimleri Sempozyumu, Mart, ĠTÜ, Ġstanbul.

34 Uzun dönemde (10 yıl) ortaya çıkabilecek sağlık sorunlarından bazıları ise genetik yapının bozulması, beyaz kan hücresi kanseri (lenfoma) riskinin artması, kalp rahatsızlıkları, hafıza zayıflaması, beyin tümörü riskinde artıģ, bağıģıklık sisteminin baskılanması, yüksek tansiyon, erkeklerde sperm sayısının azalması, kadınlarda ise embriyo geliģiminin zarar görmesi ve kendiliğinden düģük riskinde artmadır. ġeker ġs, Çerezci O (2000), Radyasyon KuĢatması: Elektriğin ve nükleer enerjinin sağlığımıza etkileri. Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi, Ġstanbul

35 Mikrodalga fırınların beyin faaliyetlerinde bozukluklara ve kanserojen etkilere sebep olmaktadırlar. Bunun yanında üreme sağlığı sorunları, hormonal dengesizlik ve hormon üretiminin engellenmesi gibi durumlar yer almaktadır. Wayne A, Newell L (2004), Maxim: The hidden of microwave cooking. [Electronic version]. Retrieved September , from org/nl/newslog.php/_v54/ show_article/_a htm

36 Elektrikli battaniye kullanan Afrikalı ve Amerikalı kadınlar üzerinde yapılan araģtırmada, battaniyeden yayılan manyetik alanın göğüs kanserinin oluģmasında etkili olduğu belirlenmiģtir Zhu K, Hunter S, Payne-Wilks K, Roland C.L, Forbes D.S (2003), Use of Electric Bedding Devices and Risk of Breast Cancer in African-American Women, Amer J Epidem 158:

37 Ultrasonografi Kullanımının Sağlığa Etkisi Ultrasonografi gebelikte sıklıkla uygulanan tanılama yöntemlerinden birisidir. Ultrasonografinin mekanik ve termal etkilerinden fetüs de etkilenmektedir.

38 Gebelikte tanı amacıyla yaygın olarak kullanılan ultrasonografinin, anne ve bebek sağlığına etkilerine iliģkin henüz yeterli sonuç bulunmamakla birlikte olumsuz etkileri olabileceğine iliģkin endiģeler bulunmaktadır. Laurel MD (1998), Standard for real-time display of thermal and mechanical acoustic output indices on diagnostic ultrasound equipment. American Institute of Ultrasound in Medicine AIUM/NEMA, Revision 1. AIUM Publications.

39 Buna karģın ultrasonografinin termal etkisinin fetal sağlığı olumsuz etkileyebileceğine iliģkin endiģeler bulunmaktadır. Yüksek sıcaklığın fetüste teratojenik etki gösterdiği düģünülmektedir. Tarantal AF (1998), Eff ects of ultrasound exposure on fetal development in animal models, Barnett SB, Kossoff G (Eds.), Safety of Diagnostic Ultrasound, Carnforth, UK: Parthenon Publishing,

40 Ultrasonografi sırasında fetal vücut ısısındaki artıģın 4 C den fazla olması ve ısının 5 dakikadan fazla süreyle bu düzeyde kalması durumunda fetal sağlığın olumsuz etkileneceğine iliģkin görüģler bulunmaktadır National Council on Radiation Protection and Measurement (NCRP) (2002), Report No: 140, Exposure criteria for medical diagnostic ultrasound: II. criteria based on all known mechanisms. Ultrasound in Med. & Biol. 29, 12, p. 1809

41 Radyasyonun Sağlığa Etkileri: Gebelikte radyasyona maruz kalma ise ayrıca fetüs sağlığı açısından da risklidir. Her yıl binlerce kadının gebeliği bu nedenle sonlandırılmaktadır.

42 Gebelikte radyasyona maruz kalmanın en riskli olduğu dönem organogenezisin olduğu ilk üç aylık dönemdir. Risk her trimestrde giderek azalmaktadır. Döllenmeden sonraki haftalarda fetüsün merkezi sinir sistemi radyasyona daha fazla duyarlıdır

43 Özellikle gebeliğin haftalarında maruz kalınan 1000 mgy doz radyasyonun fetüste ciddi mental reterdasyon ve mikrosefaliye neden olabileceği belirtilmektedir.

44 Gebeliğin 26. haftasından sonra 1000 mgy ve üzeri dozda radyasyona maruz kalmanın ise ölü doğum ve neonatal ölüm riskini artırdığına dikkat çekilmektedir.

45 Hamilelikte röntgen ve radyasyon sonrası öneriler Elektromanyetik alanların maruziyetinden korunmak için kentsel planlamanın yanı sıra yapıların mimari ve elektrik projelerinin uygun ve doğru teknolijiye göre hazırlanması gereklidir.

46 Baz istasyonlarının kurulumunda uyulması gereken noktalar ve halk sağlığı konusunda UlaĢtırma Bakanlığı, Sağlık Bakanlığı, BTK, GNRK ve kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluģları (TMMOB, TTB gibi) ile iģbirliği yapılmalıdır. Ġlgili kamu kurum ve kuruluģları tarafından basın-yayın yolu ile elektromanyetik kirlilik konusunda uluslararası çalıģmalara iliģkin halkı bilgilendirecek programlar yapılmalıdır.

47 Trafo merkezleri sınırlı lokal kaynaklar olarak düģünülmeden imalatları esnasında son derece kaliteli oldukları ve standartlara göre imalatlarının yapıldığı denetlenmeli ve bu sağlanmalıdır.

48 Maruziyet belirlenmeli, değerlendirilmeli ve koruma programları yasal zeminde düzenlenmelidir.

49 Elektrik hatlarının çevresinde yeterli geniģlikteki alanlarda yapılaģmaya izin verilmemesi, yeni çekilecek hatların güzergahlarının da yapılardan uzak seçilmesi gerekmektedir.

50 EMA etkilerinin genel olarak melatonin baskılaması olarak birçok araģtırma sonucunda tespit edilmiģtir. Bu baskılamanın en etkin olduğu saatler de uyku saatlerine denk geldiği için uyku alanlarına yönelik koruma çalıģması korunma bütçesinin düģük olduğu durumlarda en yüksek faydayı sağlar.

51 Çok değiģik frekanslarda elektromanyetik alan oluģturan bilgisayarların etkisinden korunmak için; çalıģırken bilgisayardan özellikle de ekrandan olabildiğince uzak durmak gerekir (En azından cm uzaktan çalıģılmalıdır). Önemli diğer bir nokta ise kullanılmayan zamanlarda bilgisayar ekranlarının kapatılması gerektiğidir.

52 Ekran satın alınırken elektrik ve manyetik alanları düģük olanları tercih edilmelidir. Ekranların yanlarındaki ve arkalarındaki elektromanyetik alanlar daha Ģiddetlidir. Bu nedenle bilgisayar ekranlarının arkasına 1 m den fazla yaklaģmamakta yarar vardır.

53 Ev aletlerinin küçük motorları ve dönüģtürücüleri, bu cihazların kablolarından çok daha önemli manyetik alan kaynakları olduğu göz önüne alınarak kullanımında azami dikkat edilmeli ve kullanım süresi kısa tutulmalıdır.

54 Mobilyaların ve kaynağın yerleri yeniden düzenlenebilir. Çünkü elektrik ve manyetik alanların gücü, kaynaktan uzaklaģtıkça hızla azalır. Manyetik alanları çok büyük olabilen televizyonlar için bile her yönde 3 m lik bir açıklık genelde yeterli koruma sağlar.

55 Yatılan ve uzun süre oturulan yerlerde çok akım çeken aletler bulundurulmaması önemlidir. Çünkü elektromanyetik alanlarda kalınan süre önemlidir. Bu süre ne denli kısa tutulursa, etki ve olası zararı da o denli az olacaktır.

56 Cep telefonlarının mikrodalga ıģıma yapan enerji kaynakları olması nedeniyle kullanım sırasında mutlaka beyinden uzak tutulması gerekmektedir. Tüm yaģam alanlarında ve iģyerlerinde EM alanların periyodik olarak yılda en az 1 defa ölçülmesi ve ölçüm sonuçlarına göre gereken yerlerde önlem alınması ve çalıģanların bu konuda bilgilendirilmesi önerilmektedir.

57 Genel korunma amaçlandığı durumlarda EM kalkanlama kumaģlarının kullanıldığı cibinlikler bu faydayı en güzel ifade eder. Yüksek alan altında çalıģmak zorunda kalan cihaz operatörlerinin vardiyalı çalıģması sağlanmalıdır.

58 ÇalıĢanların elektromanyetik alan maruziyetleri, sağlık etkileri ve uyulması zorunlu olan iş güvenliği konularında bilgilenmesi amacıyla güvenlik ve sağlık eğitim programlarının acil oluģturulması önerilmektedir.

59 Yüksek EM alan Ģiddetinin ölçüldüğü alanlara ve ilgili birimlerin giriģlerine aģağıda gösterilen iyonlaģtırıcı olmayan radyasyon iģareti, asılmalıdır.

60 EMA maruziyetinin engellenemediği ve yine de korunma sağlanması gereken hamilelik gibi bir durumda EM korumalı elbise ile korunacak alanmümkün en yakın alandan ve mümkün olan en büyük kapsamda korunmalıdır.

61 Çocuklar ve gebeler gibi risk gruplarının cep telefonu ve kablosuz telefon kullanımı kısıtlanmalıdır.

62 Ġlköğretim ve liselerde öğrenciler elektromanyetik alanlar ve etkileri konusunda bilgilendirilmelidir. YetiĢkinleri daha uzun süre cep telefonu kullanmaya özendirecek uygulamalar, reklamlar önlenmelidir. Cep telefonun kullanmasının zorunlu olduğu durumlarda mutlaka kablolu kulaklık kullanılmalıdır.

63 Çocuk parkları ve okullar; baz istasyonları, trafo binaları ve yüksek gerilim hatlarının hedef alanlarından çıkarılmalıdır. Sağlık bakanlığı; elektromanyetik dalgaların insan sağlığı üzerindeki riskleri konusunda halkı bilgilendirmelidir. Ġlgili rahatsızlıkların saptanması ve önlenmesi yönelik bilimsel çalıģmaları teģvik etmelidir.

64 Teknolojinin olumsuz etkilerinden korunmada hemģirelik sorumlulukları Teknoloji hayatımızın vazgeçilmez bir parçası olup kullanımından uzak durulması söz konusu değildir. Ancak teknoloji bir yandan insan hayatına olumlu katkıda bulunurken diğer taraftan çeģitli riskleri de beraberinde getirmektedir.

65 Kadınlar hem biyolojik özelliklerinden hem de bazı teknolojik araçları daha fazla kullanmalarından dolayı bu olumsuzluklardan daha fazla etkilenmektedirler. Bu nedenle kadınların teknolojinin kullanımı, bu araçların olumlu ve olumsuz etkileri hakkında bilinçlendirilmesi gerekmektedir.

66 Bilgilendirme önemli hemģirelik fonksiyonlarından birisidir. Bundan dolayı hemģireler kadınları gerek günlük yaģantıda gerekse sağlık alanında kullanılan elektromanyetik araçların kullanım kuralları ve gerektiği kadar kullanılması konusunda bilgilendirmelidir.

67 Literatürde bilgisayar kullanımına bir saatlik çalıģma süresi sonrasında 5-15 dakika ara verilmesinin hem kas-iskelet sistemi sorunlarının hem de göz yakınmalarının azaltılmasında etkili olduğu belirtilmektedir.

68 Bu nedenle hemģireler kadınlara bilgisayar kullanımı sırasında uygun pozisyonda bulunmaları, vücut postürünü korumaları, bilgisayar kullanımına belirli periyotlarda ara vermeleri konusunda ve bilgisayar monitöründen yayılan radyasyonun etkisini azaltmak için ekran koruyucu kullanılması konusunda bilgi vermelidir.

69

70 Bir diğer önemli radyasyon kaynağı cep telefonları. Bazı önlemler ile gündelik yaģamımızda yaygın olarak kullanılan cep telefonlarının zararlı etkilerini azaltmak veya ortadan kaldırmak mümkün olabilmektedir. Bunlardan bazıları cep telefonu ile konuģurken Ģarjının dolu olmasına dikkat edilmesi ve sinyal alma durumunun yüksek olmasıdır

71 Telefonun Ģarjının az olduğu ve sinyal almakta zorlanılan durumlarda ortamda güçlü elektromanyetik dalgalar oluģmaktadır. Bu durum daha fazla radyasyona maruz kalınmasına yol açmaktadır.

72 Ayrıca kapalı alanda elektromanyetik alana maruz kalma riski artacağından telefon görüģmelerinin olabildiğince açık alanda yapılması önemlidir

73 Bu nedenle cep telefonu ile konuģma süresinin azaltılması, görüģmelerin açık alanda, telefonun Ģarjının dolu olduğu durumlarda yapılması konusunda bilgilendirilmesi gerekmektedir.

74 Bir baģka önemli konu da yüksek radyasyon alanında çalıģanların sağlığının korunmasıdır. ÇalıĢan sağlığının korunması için çalıģma yerlerinin özel olarak planlanması, uygun araç, gereçle zırhlandırılması gerekmektedir

75 .Bu özelliklere sahip yerlerde çalıģan tüm personel dozimetre kullanmalı ve ortamdaki radyasyon miktarı belirli aralıklarla ölçülmelidir.

76 ÇalıĢma koģullarından dolayı radyasyona maruz kalan gebe ya da gebelik olasılığı olan kadınların çalıģma alanları değiģtirilmelidir. Bu durumda olan kadınlar, radyasyon bulunmayan bölümlerde çalıģtırılmalıdır.

77

78

79

80 Kaynakça; J Turkish-German Gynecol Assoc, Vol. 8(4); 2007 Elektromanyetik Alan Ve Sağlık Etkileri Editör Yrd. Doç. Dr. Alpaslan TÜRKKAN Acıbadem Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi Cilt: 2 Sayı: 2 Nisan 2011 Exposure of the Pregnant Patient to Diagnostic Radiations A Guide to Medical Management' Second Edition, by Louis K Wagner, Richard G. Lester, and Luis R. Saldana, 1997, Medical Physics Publishing, Madison, Wisconsin.

81 Tmmob Elektrik Mühendisleri Odası Ġzmir ġubesi/elektromanyetik Alanların Etkileri Çok Alçak Frekanslı Elektromanyetik Alanlar /Çeviren: Neslihan Burcu AKDAĞ (RTE Asistanı) Düzenleyen: Ersen ÇAPANGĠL (ĠġĠB Dai.BĢk. lığı) T.C. Fırat Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Elektrik-elektronik Mühendisliği Bitirme Ödevi Elektromanyetik Alanların Ġnsan Sağlığı Üzerindeki Etkisi DanıĢman Yard. Doç. Dr. H. Hüseyin Balık Hazırlayan Aziz Demir Elazığ-2004

82 ĠyonlaĢtırıcı Olmayan Radyasyonun (DüĢük Frekanslı Elektromanyetik Dalgalar) Gebe Ve Fetüs Sağlığı Üzerine Etkisi/Yasemin Aydın, Ümran Oskay

83 DİNLEDİĞİNİZ İÇİN TEŞEKKÜRLER