Türkiye Basın, Yayın, Grafiker ve Ambalaj Sanayii İşçileri Sendikası Yayın Organı (kış Sayı: 37)

Transkript

1 Basın-İş gündem Türkiye Basın, Yayın, Grafiker ve Ambalaj Sanayii İşçileri Sendikası Yayın Organı (kış Sayı: 37)

2 basın-iş gündem kış 2009 / sayı: 37 İÇİNDEKİLER Yayınlayan: Türkiye Basın, Yayın, Grafiker ve Ambalaj Sanayii İşçileri Sendikası (Basın-İş) Genel Merkezi Basın-İş Merkez Yönetim Kurulu Genel Başkan : Yakup Akkaya Genel Sekreter : İ.Hakkı Kütükcü Genel Mali Sekreter : İlhami Çelik Genel Teşkilat Sekr. : Reyhan Mutlu Genel Eğitim Sekr. : Menderes Çadır Adres: Necatibey Cad. Hanımeli Sok. No: 26/ Sıhhıye / ANKARA Tel: (312) / Fax: (312) basinis@basin-is.org Internet: İmtiyaz Sahibi: Basın-İş Sendikası adına, Yakup Akkaya Genel Başkan Sorumlu Yazı İşleri Müdürü: Fatih Aydemir Yazılar: Fatih Aydemir Yıldız Ekiz Grafik Tasarım: Fatih Aydemir Yıldız Ekiz Yerel Süreli Yayın Baskı Tarihi: Ocak 2009 ÖZELLEŞTİRMELERE VE İŞYERİ KAPANMALARINA KARŞI, T.C. ZİRAAT BANKASI MATBAA İŞÇİLERİNDEN ANLAMLI CEVAP: İŞÇİNİN ÖZYÖNETİM MODELİ -GURUP MATBAACILIK- Basın-İş Gündem, sendikalı işçiler tarafından Gurup Matbaacılık ta basılmaktadır. İletişim Adres: İstanbul yolu Trafo Karşısı Tel: (312) Varlık / ANKARA gurupmatbaa@mynet.com BAŞYAZI 2009 Mesajı... 1 İSÇİNİN GÜNDEMİ - GSS Aman Dikkat Hasta Olmayın, GSS Yürürlükte... 2 Hastanelerin Özelleştirilmesi İçin Yeni Bir Adım... 6 SENDİKAMIZDAN E-Kart Grevimiz Devam Ediyor... 7 Etapak İşyerimizde İSG Eğitimleri Yapıldı Yönetici Temsilci Seminerimiz Düzce de... 8 Toplu Sözleşmelerde Gelinen Nokta... 9 EMEKÇİ KADIN Kadınlar Krizi Konuşuyor Kadınlar Emperyalizme Karşı Sesini Yükseltiyor Kadınlar ve Seçimler, Seçme Seçilme Hakkı Yeni Sosyal Güvenlikte Kadın Hakları Çalışma Hayatı 2009 Oran ve Tarifeleri DOSYA - Ekonomik Kriz ve Türkiye Giriş ABD Dünyaya Kriz İhraç Etti Türkiye Krizden Derinden Etkilendi İlk Darbeyi Hangi Sektörler Aldı Tofaş tan Kriz Nasıl Fırsata Çevrilir Dersi Bu Kriz Bizim İçin Ne Anlama Geliyor? Aziz Konukman İle Kriz Üzerine Söyleşi HUKUK KÖŞESİ Krizde Yasal Haklarımız GREV, EYLEM, DİRENİŞ Emekçiler: Krizin Faturasını Ödemeyeceğiz Grev, Eylem, Direniş Kısa Kısa Türkiye den Kısa Kısa SENDİKALARDAN Sendikalarda Gündem Genel Kurullar Konfederasyonlardan Krize Karşı Güçbirliği TÜRK-İŞ Başkanlar Kurulu Toplandı DÜNYADAN Dünyadan Kısa Kısa Filistin Halkı Katlediliyor ÜYE İŞYERLERİMİZDEN...33

3 basın-iş Yoğun bir yılı geride bıraktık. Bu bir yıl, ne ülkemizde ne de dünyada emekçiler açısından pek de olumlu geçmedi 2008 in yılının ortalarında ABD de başlayan kriz kısa süre içinde bütün dünyayı sarmıştır. Bütün dünya ülkeleri, kendi ülkelerinde bu krizi az hasarla aşmak için vakit geçirmeden çeşitli tedbirler almaya çalışmalarına karşın; ülkemizde Hükümet 2009 Mart ayında yapılacak yerel seçimleri de bir kazaya uğratmamak adına, somut tedbirler almayı bir yana bırakın krizin ülkemizi etkilemeyeceğini çeşitli defalar kamuoyu ile paylaşmıştır. Ancak gerçeğin öyle olmadığını gene kamu kuruluşları söylemektedir. Türkiye İstatistik Kurumu son açıkladığı verilerde işsizliğin yüzde 11 lere yaklaştığını; genç nüfusta işsizlerin yüzde 20 yi aştığını, tarımda işsizlerin yüzde 13 lerin üzerinde olduğunu söylemektedir. Merkez Bankası, 2009 yılında krizin boyutlarının artarak sürebileceğini ifade etmektedir. Sağduyulu her kesim ve herkes tarafından kabul görülen düşünce de krizden ancak üreterek çıkılabileceği yönündedir; ancak fırsatçı işverenlerin kriz bahanesiyle tedbir adı altında ilk yaptıkları işçi çıkartmaktır. Bu süreçte, sendikasızlaştırma da dayatılmakta, pek çok işyerinde örgütlenen işçiler ekonomik kriz gerekçe gösterilerek işten atılmaktadır. Kriz döneminde Hükümet in yeni kamu yatırımları yaparak, istihdam sağlaması ve üretimi artırması gerekirken, açıklanan 2009 yılı bütçesi, Hükümet in tavrının bunun tam tersi yönde olduğunu gösterdi. Krize yönelik önlemler yalnızca işverenlere daha fazla fırsat yaratıp, işçi haklarını daha da geriye götürmek yönünde olurken; IMF talimatıyla hazırlanan bütçede de, Karayollarından milyon YTL, DSİ den milyon YTL, Milli Eğitim başyazı Bakanlığı yatırım bütçesinden milyon YTL, Ulaştırma Bakanlığı DLH Genel Müdürlüğü nden 138 milyon,adalet Bakanlığı ndan 41.8 milyon YTL kesinti yapıldı. Bakan Şimşek, bunun milyon YTL yle denk geldiğini belirterek, yatırım harcamalarında yapılan kesintinin ise yaklaşık 1.8 milyar YTL olduğunu açıkladı. Hükümet in kimin tarafında saf tuttuğunu, krizin etkilerinden hangi kesimleri korumaya çalıştığını yalnızca bu rakamlar bile gösterirken; yüzbinlerce kişinin işini kaybettiği son aylarda, yapılan açıklamalar da krizin psikolojik olduğu yönünde oldu. İşveren konfederasyonları (TİSK) de, yine kriz koşullarından yararlanıp, çalışma yaşamında esnek çalışmayı dayatmakta; zaten çoğu maddesi işçilerin aleyhine olan 4857 sayılı İş Kanunu nun sağladığı çözüm yollarının son derece az ve sınırlı olduğunu söylemektedir. Bazı sözüm ona işçi konfederasyonları ise (Hak-İş), kıdem tazminatı fonunun acilen başlatılmasını talep etmektedir. Sanayi odaları, örneğin İSO ise sanayinin içinde bulunduğu durumu tümüyle küresel krize bağlamanın doğru olmadığını ifade ederken, diğer yandan gözünü işsizlik sigortası fonuna dikmiştir. İşverenler ile birlikte yandaş konfederasyonlar bunları sürekli olarak her platformda dile getirirken, Konfederasyonumuz Türk- İş, enerjisini içi meselelerle tüketir hale gelmiştir. 85 yıllık Cumhuriyet tarihimizin en büyük ekonomik kriziyle karşı karşıya olduğumuz bugünlerde, Türk-İş, çalışma hayatının aktörlerini bir araya getirerek, projeler ve programlarla krizde çalışanlar lehine kamuoyu yaratacak çözüm önerileri sunmak ve önderlik yapma konusunda yetkin olmadığını ortaya koymuştur. Ancak vakit geç değildir. İçimizde eğer sorunlar varsa, bunlar buzdolabına konmalı ve Türk-İş acilen Emek Platformu nu bir araya getirerek çözüm yollarını içeren planlamanın önderliğini yapmalıdır. Bunun ilk adımı olarak da 15 Şubat Pazar günü yapılacak protesto mitingi geniş kesimleri içine alacak biçimde organize edilmelidir. Yaşanan zulümlere, işsizliğe, krize karşı 2009 un hepimize güvenli bir gelecek, barış, sağlık ve mutluluk getirmesini diliyorum. Yakup Akkaya Genel Başkan ocak 2009 (1)

4 işçinin gündemi basın-iş AMAN DİKKAT, HASTA OLMAYIN! Sosyal Güvensizlik Yasası Yürürlükte... Sosyal Güvenlik ve Sağlık Sigortası Yasası, 1 Ekim 2008 tarihi itibariyle yürürlüğe girdi. Hükümet, emek örgütlerinin ve toplumun geniş kesimlerinin muhalefetini hiçe sayarak, sağlık hakkımızı elimizden alan, sosyal güvenlik sistemini yıkıma götüren yasayı yürürlüğe soktu. Sağlık Sigortası kapsamında değerlendiriliyor. Sosyal Güvenlik Kurumlarına bağlı olanlar zaten kapsamda. 18 yaşına kadar çocuklar anne veya babalarının sağlık sigortası kartıyla sağlık hizmetlerinden yararlanabilecek. Eğitime devam eden çocuklarda yaş sınırı 25 olarak belirlenmiş. Bu yaştan sonra çocuklar da (ailenin aylık gelir durumuna göre) hangi gruba giriyor ise o gruptaki şartlara göre, ya yeşil kart almak ya da prim ödemek koşuluyla sağlık sisteminin kapsamı içinde yer alabilecek. Sosyal güvenlik ve sağlık sisteminde yaşanan yıkımın temelleri, 1980 yılındaki 24 Ocak kararlarına kadar dayanıyor. Süleyman Demirel Hükümeti tarafından alınan kararlarla, ülkemizde, IMF nin istekleri doğrultusunda ekonomik bir yapısal dönüşüm gerçekleştirildiği hatırlanacaktır. 24 Ocak kararları ve bu dönüşüm sonrasında iktidara gelenler, adım adım sosyal güvenlik sisteminde de tahribat yaratmıştır da büyük eylemlerin ardından, depremden yararlanılarak çıkartılan Mezarda Emeklilik Yasası bu dönüşümün önemli ayaklarından birini oluşturmuştu. Sosyal güvenlik sisteminin tasfiyesinin en önemli adımı ise, 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Yasası ve bu yasada değişiklik yapan 5754 sayılı yasa ile AKP Hükümeti tarafından atıldı. Yasanın özüne bakıldığında, sosyal güvenliğin bir hak olmaktan çıkıp, sosyal korumaya dönüşmesi; bir yandan halkın müşteri olarak görülmesi söz konusu iken, diğer yandan yoksul kesimlere asgari düzeyde bir yardım yapılmasının hedeflendiği görülmektedir. Oysa, sosyal güvenlik ve sağlık en temel insani haklarımızdandır. Yardım veya sadaka değildir. Sağlık sisteminde ülkemizde yaşanan sürecin benzeri, Avrupa da bazı ülkelerde yaşananla büyük paralellik göstermektedir. 7,5 milyonluk Bulgaristan da, 2,5 milyon kişi sağlık sigortasından ve temel teminat paketinden bile yoksun hale gelmiştir. Ülkemizin geleceği nokta da farklı olmayacaktır. GSS NEDİR, KİMLER KAPSAMDA? 1 Ekim den itibaren herkes Genel Sağlık Sigortası kapsamında mı? Genel Sağlık Sigortası ndan kurtulabilen yok mu? Hepimiz sağlık hizmetlerinden para karşılığı mı yararlanacağız? Artık ülkede iki kesim hariç herkes GSS li olacak. Bunlardan birincisi milletvekilleri, ikincisi de ülkemizde 1 yıldan daha az kalan turistlerdir. Milletvekilleri kendilerini bu yıkımın dışında tuttular! Kimler Genel Sağlık Sigortası nın kapsamına dahil? Milletvekilleri ve turistler hariç herkes Genel Kimlerin sağlık hakkı elinden alındı? Aslında yasanın özüne bakıldığında, devletin, parasız kaliteli sağlık hizmeti sağlama zorunluluğunun bu yasa ile ortadan kaldırıldığını hepimiz görüyoruz. Hepimizin ücretsiz sağlık hakkı elinden alındı. Üç sosyal güvenlik kurumu üzerinden genel sağlık sigortası kapsamı içinde bulunanların dahi, alabilecekleri sağlık hizmetinin kalitesi düştü ve paralı hale geldi. Önümüzdeki dönemlerde gün geçtikçe daha da fazla, paran kadar sağlık anlayışını yerleştirmek hedefleniyor. Bunun dışında özel olarak, aylık katkı payını bir ay ödemeyen, ertesi aydan itibaren sağlık hizmetlerinden yararlanamayacak. Kimler Genel Sağlık Sigortası primini cebinden ödeyecek? İşsizler, köylüler, 18 yaşından büyük çocuklarımız (eğitim görüyorsa 25 yaşın üzerindekiler), ayda 30 günden az SSK lı (4/A lı) gösterilen işçiler ve isteğe bağlı sigortalılar her ay bankalara gidip GSS primi ödemek zorundalar. Kanun gereğince hiç kimse ama hiç kimse ayda 30 günden az GSS primi ödeyemez, GSS primi mutlaka ayda 30 gün olmalıdır. Kız çocukları sağlık yardımını yaştan bağımsız olarak alamıyorlar mıydı? Doğru, eski düzenlemede, kız çocukları, evli olmaması, çalışmaması ve emekli olmaması şartıyla yaşları kaç olursa olsun ana-babaları üzerinden sağlık yardımı alabilmekteydi. Artık bu hak ortadan kalktı. Sosyal Güvenlik Kurumları kapsamında olmayanlar, sağlıktan yararlanmak için ne yapacak? İlk olarak evlerinin bulunduğu ilçenin kaymakamlığına bir dilekçe vererek ailelerinin gelir durumunun tespitini isteyecekler. Kaymakamlık önce ailenin toplam aylık gelirinin ne olduğunu sorup soruşturarak belirleyecek. Sonra ailenin toplam aylık geliri, aile fertlerinin sayısına bölünecek. Eğer kişi başına düşen aylık gelir rakamı YTL nin altında ise kaymakamlık her bir aile ferdi için yeşil kart verecek. Yeşil kart alanlar sadece devlet hastanelerinden, her türlü sağlık hizmetini alabilecek. Yeşil kart alanlar, üniversite hastaneleri ile özel hastanelere gidemeyecek. ocak 2009 (2)

5 basın-iş Yeşil kartlılar sağlık hizmetlerinden yararlanırken para ödeyecek mi? Başlangıçta ödemeyecekleri açıklanmıştı. Ancak Aralık ayında getirilen düzenleme ile yeşil kartlılar da her muayenede 3 YTL tutarında katkı payı ödemek zorunda. Maliye Bakanlığı isterse bu tutarı, birinci basamak sağlık kuruluşlarında (sağlık ocağı) yapılan muayenelerde almamaya veya daha düşük tutarlarda belirlemeye ya da yarısına kadar indirmeye veya 5 katına kadar artırmaya yetkili kılındı. Yeşil kartlılar ayrıca, 2009 da ortez, protez, iyileştirme araç ve gereçlerinin bedelleri üzerinden yüzde arasında katılım payı ödemek zorunda. Ancak bu katılım payı, asgari ücretin yüzde 75 ini geçemeyecek. Yeşil kart sahipleri talep ederse katılım paylarını geri alabilecek. Yeşil kartlılar ayrıca tüp bebek tedavisinde, ilk denemede yüzde 30, ikinci denemede yüzde 25 katılım payı ödeyecek. Kişi başına gelir 212,90 YTL nin üzerindeyse genel sağlık sigortası kapsamına girmek için ek para mı ödemem gerekiyor? EVET. Genel sağlık sigortası kapsamına girmek isteyen her kişi için; Asgari ücretin üçte birinden asgari ücrete kadar olduğu tespit edilenler, 5510 sayılı Kanunun 82 nci maddesine göre belirlenen prime esas günlük kazanç alt sınırının otuz günlük tutarının üçte biri, (212,90 YTL) Asgari ücretten asgari ücretin iki katına kadar olduğu tespit edilenler, 5510 sayılı Kanun un 82 nci maddesine göre belirlenen prime esas günlük kazanç alt sınırının otuz günlük tutarı, (638,70 YTL) Asgari ücretin iki katından fazla olduğu tespit edilenler, 5510 sayılı Kanunun 82 nci maddesine göre belirlenen prime esas günlük kazanç alt sınırının otuz günlük tutarının iki katı, (1277,40 YTL) prime esas kazanç tutarı olarak esas alınıp bu rakamlar üzerinden yüzde 12 GSS primi alınacaktır. Hastaneye gittiğinizde 1 YTL bile borcunuz varsa, kös kös evinize dönüyorsunuz! Kaymakamlıktan gelir tespiti yaptırmak yerine, Sosyal Güvenlik Kurumu na doğrudan başvurursam ne olur? Doğrudan Sosyal Güvenlik Kurumu na başvuranlar, en yüksek aylık katkı payı olan aylık 154 YTL grubundan işlem görecekler. Ayda 10 gün çalışıyorum, yine de ödeyecek miyim? Evet, aksi takdirde artık hastane kapısından dönüyorsunuz sayılı Kanunun Primlerin ödenmesi başlıklı 88 inci maddesine göre,...genel sağlık sigortalısı sayılanlar için, her ay otuz tam gün genel sağlık sigortası primi ödenmesi zorunludur... Mesela, ayda 10 gün çalışan birisinin 10 günlük GSS primi işvereni tarafından ödenirken, kalan 20 günü de kendisi gidip her ay bankaya ödemek zorundadır. Aynı kişi prim ödemelerini 30 güne tamamlamak için isteğe bağlı sigortalı olmuşsa bu durumda her ay 20 günlük emeklilik ve 20 günlük GSS primini her ay bankaya gidip ödeyecektir. İŞSİZ KALDIM, NE OLACAK? İşimden istifa ettim, genel sağlık sigortam ne olacak? İstifa ederseniz işsizlik ödeneğinden yararlanamayacağınız için aile içindeki kişi başına aylık işçinin gündemi geliriniz asgari ücretin üçte birinden fazla ise 3 ay 10 gün içinde bildirimde bulunup GSS primini kendiniz ödemeye başlamak zorundasınız. İşveren işten çıkarttı, genel sağlık sigortam etkilenir mi? İşvereniniz kusurunuz dışında sizi işten atarsa bu defa işsizlik ödeneği aldığınız süre zarfında prim ödemeden GSS li sayılacaksınız. İşsizlik ödeneği sona erdiğinde ise bu sefer vakit yitirmeden kendiniz prim ödeyerek GSS li olmak durumunda kalacaksınız. İşsizlik ödeneğinden yararlanmayanların Genel Sağlık Sigortalısı olarak durumları ne olacak? İşsiz kaldığı halde işsizlik ödeneğine hak kazanamayan kişilerden eski adıyla SSK lı yeni adıyla 4/A sigortalısı olanların işten ayrıldıktan sonra 10 gün daha herhangi bir prim ödemeden GSS den yararlanmak hakları vardır. Ancak, bu işsizlerin işten ayrılma tarihinden geriye doğru bir takvim yılı için 90 günlük çalışmaları varsa bu kere 10 gün değil 90 gün daha prim ödemeden GSS den yararlanma hakları vardır. Daha sonra her ay kendileri gidip gelir durumlarına göre GSS primi ödemek zorundadırlar. Yani bu 10 veya 90 gün sonra ise her ay GSS primi ödemeden ne kendileri ne de bakmakla yükümlü olduğu kişilere sağlık yardımı SGK (Sosyal Güvenlik Kurumu) tarafından verilmeyecektir. Peki prim ödemek ve Genel Sağlık Sigortası kapsamında kalmak için ne yapmam gerekiyor? Nereye, ne kadar prim ödeyeceğim? İşsiz kalan kişilerden mesela 90 günü olmayanlar, işsiz kaldıktan sonra 10 gün daha bedava GSS den yararlanacaklardır. Bu süre işsizin SGK ya gidip gelirini tesbit ettireceği süredir. İşsiz, GSS primi ödemeye başlamadan önce ikamet ettiği yerdeki SGK ya gidecek ve gelirinin tesbitini isteyecektir. SGK, kişinin harcamalarını da dikkate alarak aylık kişi başına düşen gelirini tespit edecek ve bu tespite göre kişi başına ödenecek GSS primi belli edilecektir. Harcamalarını derken kastedilen nedir? Gelirime göre prim hesaplanmayacak mı? HAYIR. Burada önemli bir hak kaybı daha gündeme gelmektedir. Mesela aylık 800 YTL kirası olan bir evde ikamet eden işsizin (herhangi bir geliri olmasa bile) en başta bu kiraya ödeyeceği aylık 800 YTL geliri olduğu ve ailedeki kişi sayısına göre de yedikleri-içtiklerine ocak 2009 (3)

6 işçinin gündemi göre de mesela 500 YTL daha geliri varmış gibi değerlendirme yapılabilecektir. Genel Sağlık Sigortası na başvurulara dair: Doğrudan GSS li olmalarını gerektirecek sigortalı çalışmaları veya almakta oldukları bir aylık olmayan, isteğe bağlı sigortalılığa da başlamamış kişiler bu durumlarının başladığı andan itibaren GSS li sayılıyorlar. Bu durumdaki kişilerin de bir ay içinde genel sağlık sigortası giriş bildirgesi ile bildirimde bulunmaları gerekiyor. 4/a sigortalılığı, 4/b sigortalılığı ve GSS ye katıldıktan sonraki 4/c sigortalılarının bu çalışmaları sona erer ermez 10 gün içinde bu kapsamda GSS li olmaları gerekiyor. Yani son bir yılda 90 günlük veya daha fazla sigortalı olmaları GSS den 90 gün daha yararlanmalarını sağlasa da 3 ay 10 günden sonra yalnızca GSS primi ödeyenler kapsamında yahut isteğe bağlı sigortalı olarak GSS primi ödemeye devam etmeleri gerekiyor. Yahut isteğe bağlı sigortalı olarak GSS sağlamaları mümkün olabilecek. Genel Sağlık Sigortası giriş bildirgesini süresinde vermezsek ne olur? Genel sağlık sigortası giriş bildirgesini süresi içinde vermeyenler bir aylık asgari ücret tutarında idarî para cezası ödemek zorunda kalacaklar. HASTANELERDE BAŞIMIZA NE GELECEK, HANGİ AŞAMALARDA ÖDEME YAPMAM GEREKİYOR? Sağlık hizmetlerinden yararlanmak için kaç günlük prim ödemiş olmak gerekiyor? Önceki düzenlemede, SSK lılar kendileri için 90, eş ve çocukları için 120 günleri yoksa sağlık yardımı alamıyorlardı. Bağ- Kur lular ise 240 günü tamamlamadan sağlık yardımı alamıyorlardı. Şimdi ise gününden itibaren GSS uygulaması gereğince bu sürelerin hepsi 30 güne düştü, yani 30 gün GSS primi olanın hem kendisi hem de bakmakla yükümlü olduğu eş-çocukları sağlık yardımları alabiliyorlar. Ayrıca, bakmakla yükümlü iken işe giren eşler, çocuklar için 30 güne bile gerek olmadığı gibi SSK lı iken Bağ-Kur lu veya Bağ-Kur lu iken SSK lı olanlar için de ayrıca 30 güne gerek yoktur. Hastaneye gidiyoruz 6 ay sonraya gün veriliyor, yok mu başka yolu? Diyoruz ya, her şey paran kadar. Paranız varsa elbette çeşitli yolları var. Hastanelerde genellikle birkaç ay sonraya gün veriliyor ve oradaki görevli laf arasına, eğer bazı hocaları seçerseniz önümüzdeki haftaya gün verilebileceğini sıkıştırıveriyor zaten. Yasaya göre, hastanede farklı bir hizmet istiyorlar ise örneğin, hastanenin hizmet veren doktorundan bir başkasını bir doçenti veya profesörü istiyorlar ise normal ücretin 3 katı ödeme yapacaklar. basın-iş Yatarak tedavilerde ek ödeme mi yapmam gerekiyor? Evet, eski kanunda yatarak tedavilerde bir fark ödenmesi gerekmezken, yeni düzenleme ile; hastalar, normal hastane yatağına 25 YTL ödeyecek iken özel yatak isterler ise 75 YTL, donanımlı özel oda isterler ise 120 YTL ek ödeme yapacaklar. Hangi durumlarda katılım payı ödeyeceğiz? Hekim ve diş hekimi muayenelerinde, Protez, ortez ve tıbbi malzeme kullanımlarında, Yardımcı üreme yöntemi tedavilerinde, yani sağlığınızla ilgili her şeyde Katılım payları ne kadar oldu? Yeni çıkartılan Tedavi Katılım Payının Uygulanması Hakkında Tebliğ ile katılım payları artırıldı: İkinci basamak resmi sağlık kurumlarında: 3 YTL, Eğitim ve araştırma hastanelerinde: 4 YTL, Üniversite hastanelerinde: 6 YTL, Özel sağlık kurum ve kuruluşlarında: 10 YTL, olarak uygulanıyor. Birinci basamak resmi sağlık kuruluşlarında yapılan muayene ile aile hekimliği uygulamasına geçilen illerde aile hekimi muayenelerinden katılım payı alınmaz. Katılım payının tahsili: Sigortalılar için: Kurumları tarafından çalışanların aylık ve ücretlerinden kesilmek suretiyle tahsil edilir. Yeşil kartlılar için: Yeşil kart verilerek tedavisi sağlanan kişilerin muayene katılım payı, reçete ile eczaneye müracaat esnasında kurumla anlaşması olan eczane tarafından hak sahibinden tahsil edilir. Yeşil kart verilen kişilerden eczane tarafından katılım payı olarak tahsil edilen tutar, kurum tarafından eczanenin alacağından mahsup edilir. Katılım payı, bu Tebliğin yürürlük tarihinden itibaren sağlık kurum ve kuruluşlarında yapılan muayene ve tedavileri sonucunda düzenlenen reçeteler esas alınarak tahsil edilecektir. Hak sahipleri katılım payı olarak eczaneye ödedikleri tutar karşılığında, eczaneden fiş veya fatura talep etmeyeceklerdir. Her yerde ayrı ayrı katılım payı ödenecek mi? Evet. Katılım payı, hasta adına düzenlenen tedavi faturasında yer alan her bir poliklinik muayene ücreti için ayrı ayrı hesaplanacaktır. Acil poliklinik muayene ücretinden katılım payı alınmaz. Poliklinik muayene ücretinin yer almadığı sadece tanıya dayalı işlem fiyatının yer aldığı faturalardan bir tane katılım payı alınacaktır. Tıbbi malzemelere de para ödüyor muyuz? Herşeye olduğu gibi elbette ödüyoruz. Protez, ortez ve tıbbi malzemeler için; kapsam maddesinin sigortalılardan %20 oranında, yeşil kartlılardan %10 oranında katılım payı alınacaktır. Tıbbi malzeme için alınacak katılım payının tutarı tıbbi malzemenin alındığı tarihteki brüt asgari ücretin yüzde yetmişbeşini geçemez (16 yaşından büyük işçiler için brüt asgari ücret tarihleri arasında 666 TL, tarihleri arasında 693 TL olarak belirlenmiştir). Yüzde yetmişbeşlik üst sınırın hesaplanmasında her bir protez, ortez veya tıbbi malzeme bağımsız olarak değerlendirilecektir. Katılım payı alınacak tıbbi malzemeler ayrıca listelenmiştir. ocak 2009 (4)

7 basın-iş Yardımcı üreme yöntemi tedavilerinde katılım payı ne kadar? Birinci denemede %30, İkinci denemede % 25, oranında katılım payı alınacaktır. Kaç günlük prim yattığına bakılmaksızın sağlık hizmeti alabileceğim durumlar veya primine bakılmadan sağlık hizmeti alabilecek kesimler var mı? 18 yaşını doldurmamış olan kişiler, Tıbben başkasının bakımına muhtaç olan kişiler, Acil haller, İş kazası ile meslek hastalığı halleri, Bildirimi zorunlu bulaşıcı hastalıklar, Kişiye yönelik koruyucu sağlık hizmetleri ile insan sağlığına zararlı madde bağımlılığını önlemeye yönelik koruyucu sağlık hizmetleri, Hamilelik ve analık halleri, Afet ve savaş ile grev ve lokavt hallerinde, 30 günlük GSS primi olup olmadığına bakılmaksızın herkese, her hastane sağlık yardımı vermek zorundadır. Kurumla sözleşmesi olan özel hastanelerin ve vakıf üniversitelerinin fark isteyemeyeceği durumlar nelerdir? Acil servislerde sunulan sağlık hizmetleri ile acil haller nedeniyle sunulan sağlık hizmetleri, Yoğun bakım hizmetleri, Yanık tedavisi hizmetleri, Kanser tedavisi (radyoterapi, kemoterapi, radyo izotop tedavileri), Yenidoğana verilen sağlık hizmetleri, Organ, doku ve hücre nakilleri, Doğumsal anomaliler için yapılan cerrahi işlemlere yönelik sağlık hizmetleri, Diyaliz tedavileri, Kardiyovasküler cerrahi işlemleridir. Bu iş ve işlemlerden ilave ücret alınamaz. Kurumla sözleşmesi olmayan özel hastanelerin fark isteyemeyeceği durumlar var mıdır? SGK ile sözleşme imzalamamış olan özel hastaneler, acil hallerde sizlerden tek kuruş fark isteyemezler. Kanun un 73 üncü maddesine göre;...acil haller dışında sözleşmesiz sağlık hizmeti sunucularından kişilerce satın alınan sağlık hizmeti bedelleri Kurumca ödenmez. Sözleşmesiz sağlık hizmeti sunucularından acil hallerde alınan sağlık hizmeti bedeli, 72 nci madde gereği sözleşmeli sağlık hizmeti sunucuları için belirlenen bedeller esas alınarak genel sağlık sigortalısı ve bakmakla yükümlü olduğu kişilere fatura karşılığı ödenir. Sözleşmeli ve sözleşmesiz sağlık hizmeti sunucuları, acil hallerde, sözleşmeli sağlık hizmetleri sunucuları ise Kurumun belirlediği sağlık hizmetleri için genel sağlık sigortalısı ve bakmakla yükümlü olduğu kişilerden veya Kurumdan herhangi bir ilave ücret talep edemez... Mesela, SGK ile sözleşmesi olmayan bir hastanenin önünde trafik kazası geçirdiniz ve sizi yaralı halde apar topar buraya götürdüklerinde bu hastanede tedavi olduktan sonra GSS li olduğunuzu (ki herkes GSS lidir) beyan ettiğinizde hastane kendi fiyatlarını değil SGK nın fiyatlarını dikkate alarak size fatura kesmek zorundadır. Bu fatura bedelini de gidip SGK den aynen tahsil edebilirsiniz. SONUÇ YERİNE işçinin gündemi Yukarıda dört sayfa boyunca soru-cevap formatında yazdığımız her şeyin özeti aslında bir cümle belki de. Artık ülkemizde hayatta kalabilmek, en temel haklardan birinden sağlık hakkı ndan yararlanmak için yaşadığımız sürece GSS primi ödememiz, üstüne üstlük hastanelere gittiğimizde de ek olarak ödeme yapmamız gerekiyor. Eğitimin ve sağlığın da adım adım paralı hale geldiği ülkemizde, üstelik işsizlik rakamları katlanarak artarken, bizlere söylediklerinin özeti ise Paran Kadar Yaşa!. Acaba keşke mi demek gerekiyor? Keşke onca kişi, bu yasanın çıkış döneminde çocuğunu sigortalatmak yerine (ki hükmü kalmadı); alanlarda, sendikaların, demokratik kitle örgütlerinin, emekten yana tüm güçlerin yanında yer almış olsaydı. O zaman ulaşır mıydı sesimiz acaba, yani hep birlikte olduğumuz zaman? Kendilerini Genel Sağlık Sigortası kapsamı dışında tutan; işçisi, işsizi, 6 aylık bebeği, yeşil kartlısı, yani hepimiz muayene parası, fark ücreti, katkı parası öderken, kendileri ve yakınları ödemeyecek olan milletvekilleri duyar mıydı sesimizi o zaman? Yine de keşke dememek lazım. Ama ders çıkarmak lazım. Yaşamımıza ve geleceğimize sahip çıkmak için ocak 2009 (5)

8 basın-iş HASTANELERİN ÖZELLEŞTİRİLMESİ İÇİN YENİ BİR ADIM AKP den sağlığı piyasalaştırma yönünde yeni bir adım daha. Devlet Hastaneleri işletme oluyor. AKP nin sağlığı piyasalaştırma yönünde attığı önemli a d ı m l a r d a n biri olan Kamu H a s t a n e l e r i P i l o t Uygulaması, devlet hastanelerine işletme statüsü kazandırılması yönünde önemli bir dönemeç. Daha önce, Kamu Yönetiminin Temel İlkeleri ve Yeniden Yapılandırılması Kanun Tasarısı eski Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer tarafından veto edilmiş, Sağlık Kanunu Tasarısı ile gerçekleştirilmesi planlanan hastanelerin özelleştirilmesi de kanunlaşamamıştı. Yasa tasarısı, hastanelerin önce özerk veya sağlık işletmesi sıfatına kavuşturulmasını ve içinde doktorlardan çok iktisatçıların, maliyecilerin ve Sanayi ve Ticaret Odası temsilcilerinin bulunduğu, ancak sağlık örgütlerinin temsil edilmediği hastane birlikleri tarafından yönetilmesini öngörüyor. Tasarıda öne çıkan önemli bir başlık da, kamu hastanelerinden devlet desteğinin çekilmesi! Buna ilişkin yer alan hükme göre, devlet, gerektiğinde hastanelere mali yardım yapacak, ancak bunun dışında hastaneler kendi kendini finanse edecek. Bu hüküm, hastanenin kendi kendini finanse edebilmesi için hastalardan daha fazla ücret alması anlamına geliyor. Aynı zamanda kar etmesi, ya da kendi kendine ayakta kalması gerekeceği için, sağlık hizmetlerinin kalitesizleşmesi, sağlık personelinin çalışma koşullarının kötüleşmesi de yine beklenen sonuçlar arasında. Tasarının 3 üncü ve 6 ncı maddeleri ise, özelleştirmeye olanak tanıyor. 3 üncü maddede, Yönetim Kurulu na birliğin her türlü araç, gereç, malzeme, taşınırları ile tapuda birlik adına kayıtlı taşınmazları üzerindeki yapı ve tesisler ile birlikte satmak, kiralamak, kiraya vermek, devir ve takas işlemlerini yürütmek; Hazineye ait ve birliğe tahsisli taşınmazları üzerindeki yapı ve tesisler ile birlikte tahsis amacı doğrultusunda kiraya vermek, işletmek, işlettirmek yetkisi tanınacak. Diğer bir madde ise yönetim kurullarına ihtiyaç duyulması halinde tıbbi uzmanlık hizmeti satın alınmasına karar vermek yetkisi tanınmakta. Tasarı, AKP iktidarının sağlığı piyasalaştırma yönünde attığı üç büyük adımdan biri olarak tanımlanıyor. Hatırlanacağı üzere, bunlardan birincisi Genel Sağlık Sigortası sistemine geçiş olmuş ve sağlık hizmetleri paralı hale getirilmişti. İkinci adım ise, aile hekimliği sistemi ile atılırken, birincil sağlık hizmetleri ortadan kaldırılıp, devlete ait sağlık ocaklarının yerini özel hekim muayenehanelerinin alması planlanmıştı. Plan ve Bütçe Komisyonunda tartışılan üçüncü adım ise, ikincil ve üçüncül sağlık hizmetlerinde yaşanacak yıkımı kapsıyor. Tasarının Plan ve Bütçe Alt Komisyonu na gelmesi üzerine, sağlık örgütleri basın açıklamaları düzenlediler. Sağlık Emekçileri (SES) adına yapılan açıklamada Tıpkı SSGSS yasasında olduğu gibi, halka yalan söylemeye, takkiye yapmaya devam ediyorlar. Bu yasa, kamu hastanelerinin özelleştirilmesi, özelleştirilen hastanelerin KİT lerde olduğu gibi, birçoğunun zarar ettiği gerekçesiyle kapatılması ve arazi fiyatlarına satılarak peşkeş çekilmesi yasasıdır ifadesine yer verildi. Sağlık örgütleri hamdolsun kriz bizi teğet geçecek diyen Başbakan Tayyip Erdoğan ın, Dünya Bankası ve IMF nin direktifleriyle, krize çözüm için parayı devlet hastanelerini satışa çıkartarak bulmayı hedeflediğini ifade ediyorlar. DOKTOR SAYISINDA AVRUPA DA SONLARDAYIZ Sağlık Bakanlığı nın yayımladığı Türkiye Sağlıkta Dönüşüm Programı İlerleme Raporu na göre Türkiye, hekim başına düşen nüfus açısından Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) Avrupa bölgesinde yer alan 53 ülke içerisinde 52. sırada. Rapora göre Türkiye de her bin kişiye ortalama 1.4 hekim, 1.3 hemşire düşüyor. Türkiye deki mezun sayısının Avrupa ortalamasının 3 te 1 i kadar olduğu kaydedilen raporda, DSÖ ortalamaları baz alındığında, Türkiye nin nüfusuna göre her yıl tıp fakültelerinden mezun sayısının 4 bin 500 den 14 bine çıkarılması gerektiği belirtildi. ocak 2009 (6)

9 basın-iş sendikamızdan E-Kart ta Sendikal Mücadelemiz ve Grevimiz Devam Ediyor Sendikamızın Eczacıbaşı Grubu ve Alman çokuluslu şirketi Giesecke&Devrient ortaklığında Gebze Organize Sanayi Bölgesinde kurulu E-Kart Elektronik Kart Sistemleri Sanayi ve Ticaret A.Ş. de örgütlenmesinin ve 17 Ağustos 2006 tarihinde Bakanlığa yetki için başvurmasının üzerinden 2,5 yılı aşkın bir süre geçti. Yasal ve hukuki tüm engellerin aşılmasına rağmen işverenin toplu sözleşme massasına oturmaya yanaşmaması üzerine, yasal grev sürecinin bitmesinden hemen önce 16 Haziran da başlattığımız grev 7 ayı aşkın bir süredir devam ediyor. Grevde geride bıraktığımız süreçte, bir yandan kamuoyunun dikkatinin greve çekilmesi, ulusal ve uluslararası baskının artırılması, destek ve dayanışmanın güçlendirilmesi çalışmalarının yanısıra içeride de yeni üye kaydı çalışmaları devam etti. Grev sonrasında yaşanan yeni üyelikler grevcilere büyük moral katkı sağladı. Yaptığımız toplantılarla grevdeki ve içerdeki üyelerimiz arasında dayanışmayı, birlik ve beraberliği canlı tutmaya çalıştık. Bu süreçte, işverenin grevin durdurulması talebiyle Kocaeli 1. İş Mahkemesi nezdinde açtığı dava da sendika lehine sonuçlandı. İşverenin Yargıtay nezdinde itiraz etmesine karşın, Basın-İş in üyesi olduğu küresel sendika UNI ve Giesecke&Devrient te örgütlü Alman ver.di sendikasının girişimleri sonucunda, Giesecke&Devrient ten davayı temyiz etmemesi yönünde E-Kart yönetimine gelen yazı üzerine dava geri çekildi. Grevin üretim üzerindeki negatif etkisini azaltmak için, işlerini yurtdışına transfer etme ve yeni işçi alımı gibi bir dizi grev kırıcı önleme başvurdu. Bununla ilgili uluslararası düzeyde yapılan girişimler sonuç verdi ve işlerin Almanya ve Slovakya ya transfer edilmesinin önüne geçildi. Türkiye temsilcilikleri harekete geçirildi, İLO ve BM e konuyla ilgili olarak hazırlanan raporlar sunuldu. E-Kart grevimiz haklılığı hukuki olarak ispatlanmış bir grev olması ve özü itibariyle sendikalaşma ve toplu pazarlık hakkı için çıkılan bir grev olması nedeniyle ulusal ve uluslararası dayanışma ile devam ediyor. Türk-İş İstanbul Şubeler Platformu, DİSK, Küresel Sendika UNI, Alman ver.di sendikası, Herkese Sağlık Ve Güvenli Gelecek Platformu, Türk-İş e bağlı Tek Gıda-İş, Yol-İş, Haber-İş, Tez Koop-İş, Petrol-İş, Hava-İş, Deri-İş, Tümtis, Ağaç-İş dahil pek çok sendika ve üye işçiler, DİSK e bağlı sendikalar ve üye işçiler, KESK e bağlı sendikalar ve işçiler, siyasi partiler, kitle örgütleri, meslek örgütleri, dergi çevreleri bugüne kadar destek ve dayanışmasını bizlerden eksik etmedi. Rotopak ta çalışan üyelerimiz başta olmak üzere üyelerimiz grevci işçileri yalnız bırakmadı. ocak 2009 (7)