ÜÇ BOYUTLU YAZICILAR VE GELECEKTE YAR ATACAĞI OLASI FİKRİ HAKLAR ÇATIŞMALARI

Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "ÜÇ BOYUTLU YAZICILAR VE GELECEKTE YAR ATACAĞI OLASI FİKRİ HAKLAR ÇATIŞMALARI"

Transkript

1 ÜÇ BOYUTLU YAZICILAR VE GELECEKTE YAR ATACAĞI OLASI FİKRİ HAKLAR ÇATIŞMALARI Mustafa Güney ÇALIŞKAN* * Patent Uzmanı, Türk Patent Enstitüsü, Patent Dairesi Başkanlığı.

2

3 Mustafa Güney ÇALIŞKAN GİRİŞ Bu çalışmada, son birkaç yılda gündemde önemli bir yer tutmaya başlayan üç boyutlu (3D) baskı teknolojisinin gelecekte fikri mülkiyet hakları üzerinde ortaya çıkarabileceği etkiler incelenmeye çalışılmıştır. Geçmişi aslında 1980 lere dayanıyor olmasına rağmen, son birkaç yılda gündemde çok yoğun bir şekilde işlenmiş olması nedeniyle çok yeni bir teknolojiymiş izlenimi veren üç boyutlu baskı teknolojisinin önümüzdeki yıllarda çok daha fazla konuşulacağı tahmin edilmektedir. Son birkaç yılda üç boyutlu baskı tekniklerinin temelini oluşturan bazı önemli patentlerin koruma süresinin dolmasının ardından söz konusu alanda çalışan firma sayısı hızla artmış ve bu teknoloji ticari şirketlerden bireysel kullanıcılara pek çoklarının ilgisini çekmeye başlamıştır. Öyle ki hızla yeni yöntemlerin geliştirildiği ve yeni nesil cihazların üretildiği son derece aktif bu alanda yapılabilecekler hayal gücünün bile sınırlarını zorlamaya başlamıştır. Protezden uçak yedek parçasına, astronotların uzayda yiyebileceği yemeği üretmelerinden, kendi silahını evde yapabilmeye kadar akla gelebilecek pek çok şey üç boyutlu yazıcılarla üretilebilir vaziyettedir. Daha da dikkat çekici olanı ise, söz konusu yazıcıların fiyatlarının günümüzde artık sıradan kullanıcıların alabileceği makul düzeylere kadar inmiş olmasıdır. [1] Gelecekte her eve girmesi kuvvetle muhtemel olan bu yazıcıların özellikle patent ve telif hakları alanında ciddi sorunlar yaratabileceği düşünülmektedir. Çalışmanın birinci bölümünde üç boyutlu baskı tekniği ve çeşitleri ile gelecekteki olası olumlu ve olumsuz etkileri üzerinde durulacaktır. Ardından ikinci bölümde üç boyutlu yazıcıların patent ve telif hakları üzerindeki olası etkileri tartışılacaktır. Bu bağlamda üçüncü bölümde üç boyutlu baskı teknolojisinin gelecekte sebep olabileceği olası ihlaller ya da hak kayıplarına karşı ne gibi önlemler alınabileceği tartışılacaktır. ÜÇ BOYUTLU BASKI TEKNİĞİ Üç boyutlu baskı sanal ortamda tasarlanmış bir üç boyutlu nesnenin katı formda basılması işlemidir. Bu işlemi gerçekleştiren cihazlara da üç boyutlu yazıcı adı verilmektedir. Baskılarda plastikten metale, seramikten balmumuna [2] hatta çikolataya kadar birçok türde hammaddenin kullanılması mümkündür. Sıradan kullanıcılar için en yaygın hammadde PLA ve ABS türü sert plastiklerdir. [1] 10 facts on 3D printing: Understanding tech s next big game-changer, Lyndsey Gilpin February 11, 2014, article/10-facts-on-3d-printing-understanding-techs-next-big-game-changer/ [2] 3D Printing Materials, Erişim tarihi: , / 1 FMR 61

4 Üç Boyutlu Yazıcılar ve Gelecekte Yaratacağı Olası Fikri Haklar Çatışmaları Günümüzde farklı teknolojilerin kullanıldığı değişik türlerde baskı yapabilen üç boyutlu yazıcılar mevcuttur. Temel çalışma prensibi bilgisayar ortamında hazırlanmış üç boyutlu bir nesnenin sanal olarak katmanlara bölünmesine ve her bir katmanının eritilen hammadde dökülerek üst üste gelecek şekilde basılmasına dayanır. [3] Eklemeli üretim (additive manufacturing) olarak adlandırılan bu baskı yöntemi geleneksel üretim yönteminin tam tersi şeklinde işlemekte, ürün tabaka tabaka üretilip birbiri üzerine eklenerek ortaya çıkmaktadır. Oysa geleneksel üretim yöntemleri eksiltmeli üretim tekniğiyle, yani kesme, oyma ve çıkarmaya dayalı bir yönteme göre yapılmaktadır. [4] Üç boyutlu baskı tekniği savunucuları eklemeli üretim tekniği sayesinde üretim artığı malzeme kalmayacağını, böylece geleneksel üretim yöntemlerinin neden olduğu çevre kirliliğinin önüne geçilebileceğini ileri sürmektedir. [5] Yedek parçaların üç boyutlu yazıcılarla üretilmesiyle cihazların ortalama ömrünün de uzaması sağlanacaktır. Ayrıca firmaların elinde satamadıkları ürün kalma sorunu olmayacak, zira her firma talep üzerine ve düşük sayılarda üretim yapabilecektir. Ürünlerin kıtalar arası taşınmasının önüne geçilebilecek, yalnızca (daha az yer kaplayacak olan) hammaddelerin taşınması yeterli olacak, bu sayede ulaşım ve taşıma maliyetleri düşecektir. [6] 1.1. Tarihi Gelişimi ve Önemi Her ne kadar son birkaç yılda gündemde çok yer alması nedeniyle yeni bir teknolojiymiş izlenimi uyandırsa da aslında üç boyutlu baskı teknolojisinin geçmişi 1980 lere dayanmaktadır. İlk uç boyutlu yazıcı Charles (Chuck) Hull [7] tarafından 3D Systems firması adına 1984 yılında geliştirilmiştir. Günümüzde bu konuyla ilgili pek çok temel patentin koruma süresinin dolmasının ardından birçok firma üç boyutlu yazıcı üretmeye ve satmaya başlamıştır yılında üç boyutlu yazıcıların market hacmi 2.2 milyar dolara erişmiş ve bu sayı bir [3] 3D Baskı, Vikipedi, Erişim tarihi: , wiki/3d_bask%c4%b1 [4] Michelangelo nun söylediği gibi Mermere sıkışmış bir melek gördüm ve onu özgürlüğüne kavuşturuncaya dek mermeri oydum. Bkz: Michelangelo_Buonarroti [5] 3D Printing For Dummies, K.K. Hausman, R. HorneJohn, Wiley & Sons, Inc., 2014, s , [6] 10 industries 3D printing will disrupt or decimate, Lyndsey Gilpin February 12, 2014, Erişim tarihi: , article/10-industries-3d-printing-will-disrupt-or-decimate/ [7] Charles Hull 2014 Yılı EPO yılın buluşçusu ödülünün de sahibidir (Winner of the European Inventor Award 2014 in the category Non-European countries), epo.org/learning-events/european-inventor/finalists/2014/hull.html 62 FMR 2015/ 1

5 Mustafa Güney ÇALIŞKAN önceki yıla göre %29 lük bir artış göstermiştir. [8] Bu artışın önümüzdeki yıllarda daha da yükseleceği kuvvetle muhtemeldir. Zira günümüzdeki geleneksel 3D yazıcıların büyük kısmının ilk düşük maliyetli yazıcılardan olan ve açık kaynaklı geliştirilen ve kendi kendini üretebilen RepRap yazıcı projesini [9] baz aldığı ve bunun günümüzde 3D yazıcıların yaygınlaşmasında büyük bir rol oynadığı [10] düşünülürse, koruma süresi son birkaç yıl içinde dolan temel üç boyutlu baskı patentlerinin de özgür kullanıma açılmasıyla söz konusu teknolojinin gelişiminin daha da hızlanacağına inanılmaktadır. ABD Başkanı Barack Obama nın, Şubat 2013 te yaptığı ikinci döneminin ilk Ulusa sesleniş konuşmasında, geleceğin sanayi devrimini yaratacak dediği üç boyutlu yazıcı teknolojisine yatırım yapacakları sözünü vermesi, NASA nın Mars robotu Curiosity nin pek çok parçasını önce üç boyutlu yazıcıda üretip test etmesi, Demir Adam ın (Iron Man, 2010) çelik görünümlü zırhının ve James Bond un 50 yıl sonra Skyfall da yeniden bindiği Aston Martin arabanın 3 boyutlu yazıcıda üretilmesi [11] bu teknolojinin geleceğine dair ipuçları vermektedir. Hatta 2013 te ABD li bilim adamlarının 3 boyutlu yazıcıda canlı hücrelerden işlevleri yerinde olan insan karaciğeri üretmesi ve laboratuar ortamında bu organın 40 gün canlı kalması [12], Cornell Üniversitesi ndeki bilim adamlarının üç boyutlu yazıcıyla insan kulağı üretmesi [13], İngiltere de bir tasarımcının 3 boyutlu yazıcıyla iki katlı sağlam ve eksiksiz bir ev inşa etmesi, yine bu yazıcılarda yapay çene kemiği üretilmesi [14] bu teknolojinin hayatımızın her alanına çok kısa sürede nüfuz edeceğine işaret etmektedir. Avrupa da 18. ve 19. yüzyıllarda yeni buluşların üretime olan etkisi ve buhar gücüyle çalışan makinelerin makineleşmiş endüstriyi doğurması ve bu sayede Avrupa daki sermaye birikimini arttırmasıyla Sanayi Devrimi gerçekleşmişti. [15] Teknoloji devrimi olarak da adlandırılan ikinci sanayi devrimi ise 1850 ler- [8] 3D Baskı, Vikipedi, Erişim tarihi: , wiki/3d_bask%c4%b1 [9] RepRap yazıcı, kendi kendini üretebilen (self-replicating) ilk makinadır. Detaylı bilgi için bkz: [10] 3D Baskı, Vikipedi, Erişim tarihi: , wiki/3d_bask%c4%b1 [11] Sanayide 3 boyut devrimi yaşanacak, Mustafa ALKAN, Hürriyet, 14 Şubat 2013, [12] 3D Printing, How It Works, Issue 57, s.15, [13] Human ears printed 3D could lead the way to transplants, CONNER FORREST, MARCH 05, 2013, Erişim tarihi: , chicago/news.aspx?id= [14] Sanayide 3 boyut devrimi yaşanacak, Mustafa ALKAN, Hürriyet, 14 Şubat 2013, [15] Sanayi Devrimi, Vikipedi, Erişim tarihi: , Sanayi_Devrimi 2015/ 1 FMR 63

6 Üç Boyutlu Yazıcılar ve Gelecekte Yaratacağı Olası Fikri Haklar Çatışmaları den I. Dünya savaşına kadar geçen süreyi ve çeliğin toplu üretimi, elektriğin fabrikalarda kullanılmaya başlamasını ve üretim hattının geliştirilmesini kapsamaktaydı. [16] Üçüncü sanayi devrimi olarak kabul edilen dijital devrim ise mekanik ve elektrik sistemlerin 1980 den beri yerlerini dijital sistemlere bıraktığı ve dijital mantık devrelerinin ucuza ve çok üretilmesi ile bilgisayar gibi makinelerin ortaya çıktığı dönemi kapsamaktadır. [17] Üç boyutlu yazıcılar ise sanayi devrimini tersine çevirecek kadar güçlü yeni bir devrimin başlangıcını işaret etmektedir. Sanayi devriminin getirdiği, toplu üretim, fabrikalaşma ve üretim hattı gibi kavramları ortadan kaldıracak olan üç boyutlu yazıcı devrimi tıpkı sanayi devriminden önce olduğu gibi ev üretimine dönüşe neden olacaktır. Üç boyutlu yazıcıların yaygınlaşmasının pek çok sektörü olumlu ya da olumsuz anlamda etkileyeceği beklenmektedir. Örneğin, üç boyutlu yazıcıların kişiye özel giysi üretilmesine olanak sağlayacak olması moda sektörünü derinden etkileyecektir. Eğitimde de çok geniş kullanım alanı bulacağı ve öğrenmeye yardımcı pek çok modellemenin üç boyutlu yazıcılar sayesinde kolayca üretilebileceği tahmin edilmektedir. Ayrıca NASA astronotların kullanımı için araç gereç üretmenin yanında hamburger, pizza gibi yiyecekleri de üretebilen üç boyutlu yazıcılar üzerinde çalışmaktadır. Pek çok ülkede, çok pahalı olması nedeniyle engelliler tarafından kullanılamayan protez uzuvların üretiminin çok daha ucuza yapılarak bu önemli sorunun gelecekte büyük oranda ortadan kalkacağı tahmin edilmektedir. Askeri mühimmat, elektronik devreler, oyuncaklar, otomotiv, mücevherat, gıda, sağlık sektörü ve akla gelebilecek her türlü araç gereci barındıran sektörleri etkileyecek bu teknoloji hiç şüphesiz gelecekte tüm hayatımızı derinden etkileyecektir. [18] Üç boyutlu yazıcılar sayesinde bir pazara yeni girme niyetinde olan bir firmanın büyük bir sermaye yatırımı yapmasına gerek kalmayacak, spesifik ve küçük bir hedef kitleye sahip pazarlarda bile pek çok şirket yer edinebilecektir. [19] [16] The Second Industrial Revolution, Wikipedia, Erişim tarihi: , en.wikipedia.org/wiki/second_industrial_revolution [17] Sayısal Devrim, Vikipedi, Erişim tarihi: , Say%C4%B1sal_devrim [18] 10 industries 3D printing will disrupt or decimate, Lyndsey Gilpin February 12, 2014, Erişim tarihi: , article/10-industries-3d-printing-will-disrupt-or-decimate/ [19] 10 industries 3D printing will disrupt or decimate, Lyndsey Gilpin February 12, 2014, Erişim tarihi: , article/10-industries-3d-printing-will-disrupt-or-decimate/ 64 FMR 2015/ 1

7 Mustafa Güney ÇALIŞKAN Günümüzde mürekkep püskürtmeli yazıcıların fiyatları çok düşük olmasına rağmen kullandıkları kartuş çok pahalıya satılmaktadır. [20] Kartuş dolum merkezlerinin bu derece yaygınlaşmasının bir nedeni de bu pahalılıktır. Benzer bir durumun üç boyutlu yazıcılarda da gerçekleşmesi olasıdır. Yazıcıyı üreten ve satan şirketler yazıcının kullandığı hammaddeyi de tekellerine almak isteyebilirler. Ancak burada da tıpkı kartuş dolum merkezlerinin kendiliğinden ortaya çıktığı gibi yeni iş kolları ve alternatif hammadde sağlayıcıları olacağı düşünülmektedir. Üç boyutlu baskı teknolojisi hızlı prototip oluşturma ve hızlı üretim sağlayacağı, sonuç olarak bu teknolojiden en çok etkilenecek alanların ise sırasıyla motorlu taşıtlar, tüketici ürünleri, iş makineleri ve medikal ürünler piyasası olacağı tahmin edilmektedir. Kişisel kullanıcıların ise daha çok sırasıyla işlevsel modeller, sanatsal ürünler, ürün yedek parçaları, mobilya ve dekorasyon ürünleri gibi alanlarda üretim yapacağı tahmin edilmektedir. [21] Üç boyutlu yazıcıların toptan üretime oranla önemli bir üstünlüğü talebe uygun, kişiye özel, sınırsız çeşitlilikte ürün imal etme imkânı sağlamasıdır. Bu teyp ile kasetten müzik dinlemenin yaygın olduğu dönemde karışık kaset doldurmaya benzetilebilir. Plak firmaları normalde kârlarını arttırmak amacıyla dinleyicilerin çok beğeneceği şarkıları daha az beğeneceği şarkılarla harmanlayarak bir albüm oluşturarak satarlar. Bunun sonucunda tüketiciler en çok beğendikleri şarkılardan oluşan karışık kasetler yaptırmaya başlamış, böylece istemedikleri şarkılara para vermekten kurtulmuşlardır. Benzer şekilde üç boyutlu yazıcılar sayesinde tüketiciler, toplu üretim yapan firmaların kendilerine sağlayamayacağı çeşitlilikte bir ürün yelpazesi oluşturabileceklerdir. [22] Özellikle gelişmekte olan ülkelerde telif hakları ihlallerinin temel nedeni olarak gösterilen medya ürünlerinin yüksek fiyata sahip olması, düşük gelir düzeyi ve dijital teknolojilerin ucuzluğu gibi faktörler [23] de dikkate alındığında üç boyutlu yazıcılar sayesinde pek ürünün çok daha ucuz şekilde üretilebilir hale gelmesinin geleneksel toptan üretim sistemine ciddi etkilerinin olacağı aşikârdır. [20] How HP could reshape itself and the 3D printing market, Signe Brewster, Jan. 6, 2014, Erişim tarihi: , how-hp-could-reshape-itself-and-the-3d-printing-market/ [21] Is 3D Printing Disruptive Technology?, JEFF DESJARDINS, September 3, 2014, Erişim tarihi: , [22] Patents, copyright, opportunities and 3D Printing, APR , DAN, Erişim tarihi: , patents-copyright-opportunities-and-3d-printing/ [23] Media Piracy in Emerging Economies. Social Science Research Council pp. İ, Erişim tarihi: / 1 FMR 65

8 Üç Boyutlu Yazıcılar ve Gelecekte Yaratacağı Olası Fikri Haklar Çatışmaları Üç boyutlu yazıcıların mucitlerin prototip yapmasını kolaylaştıracağı ve buluş yapma sürecini hızlandıracağı tahmin edilmektedir. [24] Zira üç boyutlu yazıcı maliyetlerinin tüketicilerin alabileceği fiyatlara düşmesiyle hızla yaygınlaşmaya başlaması, girişimci toplulukların deneme yanılma yöntemiyle birbirleriyle bilgi paylaşımı yaparak ortaya koydukları geliştirmelerin prototip çıkarma maliyeti engeline takılmadan hemen denenebilmesi, alınan geribildirimlerle eksikliklerin giderilerek yeniden prototipe dökülmesi çok hızlanmakta ve kolaylaşmaktadır. Bu açıdan bakıldığında üç boyutlu yazıcıların icat yapma potansiyelini de çok arttıracağına inanılmaktadır. Özellikle fikri olup, onu nasıl hayata geçireceği konusunda zorluklar yaşayanlar için kurtarıcı nitelikte olacağı tahmin edilmektedir. Zira Spark, RepRap, Lulzbot, Thingiverse gibi platformlarda kullanıcılar ürünlere ait üç boyutlu çizim bilgilerini paylaşabilmektedir. UPS, Staples gibi firmalar istediğiniz üç boyutlu ürünü bastırmanızı sağlayan hizmetler de sunmaya başlamıştır. [25] 1.2. Üç Boyutlu Yazıcı Teknolojisinin Neden Olabileceği Olası Sorunlar Her ne kadar üç boyutlu yazıcı teknolojisinin gelişmesinin pek çok sektöre olumlu yansımaları olacağı tahmin edilse de, her yeni teknolojide olduğu gibi üç boyutlu baskı teknolojisinin de olumsuz etkileyebileceği, hatta zarar verebileceği alanların olacağı tahmin edilmektedir yılında bir kullanıcı 3 boyutlu yazıcıda bastırdığı silaha ait tasarım dosyasını internete koymuş, dosya iki gün içinde den fazla kullanıcı tarafından indirilmiş, ardından A.B.D. Dışişleri Bakanlığı siteyi kapattırmıştır. [26] Daha sonra U.K. s Daily Mail Gazetesi üç boyutlu yazıcıların oluşturabileceği tehlikelere dikkat çekmek adına, yaklaşık 2600 $ değerinde bir yazıcı kullanarak 38 kalibrelik bir silahın tüm parçalarını 36 saat gibi bir sürede üretmiş, havalimanlarında ve tren garlarında bulunan güvenlik noktalarından fark edilmeden geçmeyi başarmıştır. [27] Bu durum gelecekte çok ciddi güvenlik açıklarına neden olabilecektir. [24] What 3-D Printing Means for the Independent Inventor, Louis Foreman, DECEMBER 18, 2014, Erişim tarihi: , [25] What 3-D Printing Means for the Independent Inventor, Louis Foreman, DECEMBER 18, 2014, Erişim tarihi: , UPS Store, 3D Printing Services Expanded Across Nation, [26] The World s First 3D-Printed Gun, Forbes, Erişim tarihi: , com/pictures/mhl45ediih/the-liberator/ ; 10 facts on 3D printing: Understanding tech s next big game-changer, Lyndsey Gilpin February 11, 2014, com/article/10-facts-on-3d-printing-understanding-techs-next-big-game-changer/ [27] 3D-Printed Gun Makes It Through Transportation Security Undetected, Liz Klimas, The Blaze, May. 13, 2013, Erişim tarihi: , 66 FMR 2015/ 1

9 Mustafa Güney ÇALIŞKAN Üç boyutlu yazıcılarla ilgili bir diğer kaygı da bu yazıcılarda üretilen ürünlerin kalite, sağlamlık ve güvenilirlik açısından ne düzeyde olacağıdır. Söz konusu yazıcılarda üretilen ürünlerin kullanımından doğan kaza, yaralanma ya da sakatlıklarda mesuliyetin kime ait olacağı şu an için bir muammadır [28], zira hammaddeyi kendisi sağlayan kişisel kullanıcı, ürünü evinde üretmekte, herhangi bir aracı kuruluş olmadığı için de kullanıcı garanti ya da benzeri bir sözleşmeyle korunmamaktadır. Üretilen ürünler bir güvenlik standardı testinden de geçmemiş olacak, özellikle oyuncak gibi çocuk sağlığını doğrudan etkileyen ürünlerin sağlığa zararlı olup olmadığının tespiti yapılamayacaktır. [29] Dahası, toz bazlı hammadde kullanan yazıcılar çok yüksek sıcaklıklarda çalışmakta ve patlama riski barındırmakta, kapalı alandaki hava kalitesini de düşürmektedir. [30] Bütün bunlar müzik ve film kopyalamada karşılaşılmayan, ilk defa tecrübe edilen sorunlar olduğu için öngörülemeyen sonuçlar ortaya çıkarabileceği düşünülmektedir. Güvenlik güçlerinin kullandığı kelepçelere ait yüksek güvenlikli anahtarların kopyalanması da bu yazıcılarla çok kolaylaşmıştır. Hatta şahıslara ait anahtarların 60 metre uzaklıktan çekilmiş birkaç fotoğrafı kullanılarak anahtarların kopyalanması bile mümkün olmuştur. Üç boyutlu yazıcıda üretilen ilaçların yanı sıra dokular ve organlar da gelecekte bu yöntemle yaygın olarak üretileceği öngörülmektedir. Bunlarla ilgili oluşabilecek etik problemlerin nasıl çözüleceği tartışma konusudur. Günümüzde sporcuların testlerle doping kullanıp kullanmadığı tespit edilmeye çalışılırken, gelecekte kullandıkları yapay organların tespitini yapmak üzere geliştirilen testleri konuşuyor olmamız muhtemeldir. Ancak bu alandaki tek endişenin de bu olmayacağı aşikârdır. Dijital olarak üretilmiş virüslerin, insan sağlığını ciddi şekilde tehdit edeceği öngörülmektedir. [31] Petrokimyasal bazlı malzeme yerine PLA gibi sürdürülebilir alternatif malzemeler kullanılması üretim yerini toplu üretim yapılan fabrikalardan küçük esnafa ve hatta ev kullanıcısına doğru kaydırmaktadır. Bu da gelecekte ulaşım stories/2013/05/13/3d-printed-gun-makes-it-through-transportation-security-undetected/ [28] 3D Printing Is The Future, But Safety Comes First, Thomas Burke, Principal Engineer, ICT Equipment, UL, 1/16/2014, Erişim tarihi: , com/applications/3d-printing-is-the-future-but-safety-comes-first/a/d-id/ [29] 3D printing and IP rights: some issues, any solutions?, Fatima Ghilassene, Intellectual Property Observatory, INPI (National Institute for Industrial Property, France), December 16th, 2014, Erişim tarihi: , com/2014/12/16/3d-printing-ip-rights/ [30] 3D printing: 10 factors still holding it back, Lyndsey Gilpin, February 19, 2014, Erişim tarihi: , article/3d-printing-10-factors-still-holding-it-back/ [31] 3D Printing For Dummies, K.K. Hausman, R. HorneJohn, Wiley & Sons, Inc., 2014, s / 1 FMR 67

10 Üç Boyutlu Yazıcılar ve Gelecekte Yaratacağı Olası Fikri Haklar Çatışmaları ve taşımacılık sektörü üzerinde ciddi olumsuz etkilere neden olacağı tahmin edilmektedir Bazı Yaygın Üç Boyutlu Baskı Teknikleri Günümüz üç boyutlu yazıcıları farklı teknolojiler kullanarak ekleme yoluyla üretim yapmakta, katmanların oluşturulma şeklinde ve yapıştırılan ve kullanılan malzemenin yapısında da farklılıklar bulunmaktadır. Bazı metotlar katmanları üretmek için eritici ya da yumuşatıcı malzeme kullanmaktadır. Seçici Lazer Sinterleme (SLS) ve Dök-Birleştir bir diğer adıyla Eriyik-Yığma Modeli (FDM) en sık kullanılan teknolojiler arasında sayılabilir. Diğer bir yöntem ise farklı teknolojilerle sertleştirilmiş sıvı malzemeleri yaymaya dayalı Stereolitografi dir (SLA). [32] Diğer bazı yaygın yöntemler arasında Dijital Işık İşlem Yöntemi (Digital Light Processing, DLP), Elektron Hüzmesi ile Eritme Yöntemi (Electron Beam Melting, EBM) ve Multi Jet Modelleme (Multi Jet Modeling, MJM) sayılabilir. Aşağıda en yaygın kullanılan bazı yöntemlerin özelliklerinden bahsedilmektedir. Stereolitografi (Stereolithography, SLA) 1986 yılında Charles W. Hull ilk üç boyutlu objenin elde edildiği yöntemi Stereolitografi adıyla patentleştirdi. Bu metodun keşfi ile imalat prosesleri yeni bir çağa adım atmış oldu. Bu zamana kadar imalatın çoğu eksiltme bazlı yöntemler olan yontma, delme, oyma, dilimleme v.s. yollarla yapılıyordu. Üç boyutlu yazıcılar ile ise ilk defa tamamen malzeme ilavesi yöntemiyle ürün imalatı mümkün oldu. Stereolitografi nin daha pahalı olması nedeniyle diğer 3D yazdırma metodları ön plana çıktı. Bu yeni tekniklerin kendilerine has avantaj ve dezavantajları vardır. Fakat birçoğu oldukça ucuzdur ve herkes tarafından erişilebilir metodlardır. Stereolitografi tekniğinde nesneler çok ince katmanlar halinde fotopolimer denilen bir malzeme üst tarafa toplanarak elde edilir. Fotopolimer (reçine de denir) malzeme ilk başta sıvı haldedir. Yoğunlaştırılmış ultraviyole ışını yardımı ile bu reçine katı hale getirilir. [33] Seçici Lazer Sinterleme Metodu (Selective laser sintering, SLS) Yüksek güçlü bir lazer toz halindeki malzemeyi birbirine kaynaştırmada kullanılır. (Plastik, cam, seramik ve metal). [32] What is 3D printing?, Erişim tarihi: , [33] What Is 3D Printing And How Exactly Does It Work?, Makeuseof, , FMR 2015/ 1

11 Mustafa Güney ÇALIŞKAN Dök-Birleştir Modeli (Fused deposition modeling, FDM) Bu yöntemde ısıtılmış bir nozıl içerisinden plastik flaman malzeme (ya da metal tel) erimiş halde çıkarak modeli oluşturur. Nozıl hem yatay hem de dikey olarak bilgisayar yardımıyla hareket ettirilir. Malzeme nozıldan çıkar çıkmaz katılaşır. [34] Çoğu üç boyutlu yazdırma işlemleri için bir.stl dosyası gerekir. STL dosya formatı üç boyutlu yazıcılar için geliştirilmiş özel bir 3D modelleme formatıdır. Bu format sayesinde 3D model üç boyutlu yazıcının yazılımı tarafından katmankatman kesilerek gereken yazdırma hazırlığı yapılır. STL dosyalarının çoğu bir CAD (Computer-aided Design: Bilgisayar Destekli Tasarım) programında oluşturulduktan sonra üç boyutlu yazıcılarının kullanabileceği dile dönüştürülür. [35] Günümüzde kendine ait üç boyutlu yazıcısı olmayan kullanıcılar çoğunlukla üç boyutlu ürün imalatı yapan servis sağlayıcılarına başvurmakta (örn. Shapeways, Sculpteo, Thingiverse, Cubify, imaterialise, 3DLT, threeding), üç boyutlu yazıcıya sahip kullanıcılar ise bu tür sitelerden ya da ücretsiz paylaşım sitelerinden üç boyutlu CAD çizimlerini ya da STL dosyalarını elde edebilmektedirler. [36] Bir diğer alternatif ise üç boyutlu tarayıcılar (3D scanners) kullanarak herhangi bir ürünü tarayarak çizimi çok kolay bir şekilde üretip yazıcıdan çıkarmaya dayalıdır. [37] Bu yöntemin, üç boyutlu tarayıcıların gelecekte ucuzlamasının ardından çok yaygınlaşacağına inanılmaktadır. Bu sayede tersine mühendislik son derece kolaylaşacak, üç boyuta sahip her ürün kopyalanabilecektir. 2. ÜÇ BOYUTLU YAZICILARIN FİKRİ MÜLKİYET HAKLARINA OLASI ETKİLERİ Üç boyutlu yazıcıların neden olacağı fikri mülkiyet hakları ile ilgili sorunlar ise kaygı uyandıran ve söz konusu teknolojinin yıkıcı (disruptive) olarak addedilmesine gerekçe olan bir başka temel bir sorundur. [38] Zira kazançlarının büyük bir bölümünü fikri haklar yoluyla elde edebilen çoğu eser sahibinin/ [34] What Is 3D Printing And How Exactly Does It Work?, Makeuseof, , [35] What Is 3D Printing And How Exactly Does It Work?, Makeuseof, , [36] 3D printing marketplace, Wikipedia, Erişim tarihi: , wiki/3d_printing_marketplace [37] 3D scanner, Wikipedia, Erişim tarihi: , [38] 3D Printing and the Age of Disruption, Tony Cartalucci, Global Research, November 02, 2014, Erişim tarihi: , ca/3d-printing-and-the-age-of-disruption/ / 1 FMR 69

12 Üç Boyutlu Yazıcılar ve Gelecekte Yaratacağı Olası Fikri Haklar Çatışmaları çalışanın/firmanın bu teknolojinin yıkıcı etkisinden kurtulması zor gözükmektedir. Çalışmanın bu bölümünde söz konusu olası sorunlara yer verilmiştir. Fiziksel objeler, özellikle de işlevi ile ön planda olan aparatlar çoğunlukla patent koruması kapsamına girer. Patent korumasının telif hakkı korumasına göre daha gevşek, daha serbest bir koruma olduğu kabul edilir. Zira koruma süresi 20 yılla sınırlıdır ve genellikle oluşturulmuş ürünün tamamıyla ilgilidir. Bu nedenle yedek parçaların üretilmesi genellikle yasal sınırlar içinde kalır. Telif hakkı ise bu konuda çok daha katıdır, eserin bir kısmı da kullanılmış olsa, çoğu durumda yapılan fiil ihlal kapsamına girebilir ve koruma eser sahibinin ölümünden sonra 70 yıl boyunca geçerlidir. Ayrıca telif hakkı kendiliğinden ortaya çıkar. Aksine patent hakkını elde etmek hem yıllar süren hem de ciddi maliyet gerektiren bir süreçtir ve sürecin sonunda patent belgesi alınabileceğinin garantisi de yoktur. Bütün bunlara rağmen, iyi elde edilmiş bir patent koruması, telif hakkının koruyamayacağı pek çok özelliği kapsayacaktır Patent Patentten Doğan Hakka Tecavüz Sayılan Fiiller 551 sayılı Patent Haklarının Korunması Hakkında Kanun Hükmünde Kararname nin (KHK) 136 ncı maddesinde sıralanmıştır. Buna göre patent sahibinin izni olmaksızın buluş konusu ürünü kısmen veya tamamen üretme sonucu taklit etmek [39] ve kısmen veya tamamen taklit suretiyle meydana getirildiğini bildiği veya bilmesi gerektiği halde, tecavüz yoluyla üretilen ürünleri satmak, dağıtmak veya bir başka şekilde ticaret alanına çıkarmak veya bu amaçlar için ithal etmek veya ticari amaçla elde bulundurmak veya uygulamaya koymak suretiyle kullanmak [40] fiilleri patentten doğan hakka tecavüz sayılır. Ayrıca bu fiillere iştirak veya yardım veya bunları teşvik etmek veya hangi şekil ve şartlarda olursa olsun bu fiillerin yapılmasını kolaylaştırmak [41] da patentten doğan hakka tecavüz sayılmaktadır. KHK m.137(a)-(c) ye göre Patentten doğan hakkı tecavüze uğrayan patent sahibi, mahkemeden, özellikle aşağıdaki taleplerde bulunabilir: a. Patentten doğan haklara tecavüz fiillerinin durdurulması talebi; b. Tecavüzün giderilmesi ve maddi ve manevi zararın tazmini talebi; [39] 551 Sayılı KHK, m.136(1)(a). [40] 551 Sayılı KHK, m.136(1)(b). [41] 551 Sayılı KHK, m.136(1)(e). 70 FMR 2015/ 1

13 Mustafa Güney ÇALIŞKAN c. Patentten doğan haklara tecavüz suretiyle üretilen veya ithal edilen ürünlere, bunların üretiminde doğrudan doğruya kullanılan araçlara ve patente bağlı bir usulün kullanımını sağlayan araçlara el konulması talebi Buna göre bir ev kullanıcısının patentli bir ürünü kendi üç boyutlu yazıcısında ürettiğini düşünelim. KHK m.136(1)(a) ya göre kullanıcı patent sahibinin izni olmaksızın buluş konusu ürünü üretme sonucu taklit etmiş olmakta ve (ürünü satmasa bile) patentten doğan hakka tecavüz etmektedir. Buna göre patent sahibi KHK m.137(1) e göre bu fiilin durdurulmasını, üretilen ürüne ve bunun üretiminde doğrudan doğruya kullanılan üç boyutlu yazıcıya ve hatta bilgisayara el konulmasını talep edebilecektir. Ancak bunun pratikte bu şekilde olmasının mümkün olmayacağı düşünülmektedir. Zira KHK m.138 e göre sebep olunan zararın tazmin edilmesiyle yükümlü olan ev kullanıcısının evde ürettiği bu ürünle patent sahibine verdiği zararın, patent sahibinin dava açarak harcadığı zaman ve para göz önüne alındığında çok önemsiz bir miktar teşkil etmesi kuvvetle muhtemeldir. Bir kişinin ticari olmayan bir kullanım yüzünden davalık olması çok nadir bir durumdur; zira örneğin patent davaları özellikle A.B.D. de çok maliyetlidir ve sıradan bir kişinin bedelini ödeyebileceğinin çok üzerindedir. Bir başka deyişle patent sahibi, şahıslara bu anlamda dava açsa bile masraflarını tazmin etme ihtimali çok düşüktür. [42] 2011 de imzalanan ve 2013 te yürürlüğe giren America Invents Act ın (AIA) [43] ortaya koyduğu yeni değişikliklerle (özellikle belge öncesi üçüncü kişilerin itiraz etmesine olanak sağlayan sistem) A.B.D. de patent koruması sağlamanın hem daha zor hem de daha pahalı olacağı öngörülmektedir. [44] Üç boyutlu yazıcılar tarafından üretilebilecek bir buluşa ait patente sahip bir firma için bu hakkını ihlal edenlere karşı kullanması da ileride çok zorlaşacaktır. Bu nedenle gelecekte, patent koruması alanına girmesine rağmen başvuru sahipleri tarafından telif hakları kapsamında değerlendirilmeye ve koruma altına alınmaya çalışılan pek çok ürüne yönelik davayla karşılaşmak olasıdır. Zira bir sonraki alt bölümde tartışılacağı üzere telif hakları bu konuda hak sahiplerine patente oranla daha kuvvetli bir koruma vaat ediyor gözükmektedir. Üç boyutlu yazıcıların yaygınlaşması belki de Faydalı modelleri patentten bile daha çok etkileyecektir. Zira 551 sayılı KHK madde 155 e göre faydalı [42] Frequently Asked Questions: Patent infringement, 12 March 2002, IUS Mentis, [43] Leahy-Smith America Invents Act, Wikipedia, Leahy-Smith_America_Invents_Act [44] Patents, copyright, opportunities and 3D Printing, APR , DAN, Erişim tarihi: , patents-copyright-opportunities-and-3d-printing/ 2015/ 1 FMR 71

14 Üç Boyutlu Yazıcılar ve Gelecekte Yaratacağı Olası Fikri Haklar Çatışmaları modele konu buluş yöntem ya da kimyasal olamayacağından faydalı modeller çoğunlukla mekanik yönü ağır basan aparatlardan oluşmaktadır. Bu da üç boyutlu yazıcılarda üretilmeye çok müsait ürünleri kapsamaktadır. Benzer şekilde, tasarım koruması altında bulunan ürünlerden üç boyutlu sabit bir şekle sahip olanlar da tıpkı faydalı modeller gibi üç boyutlu yazıcılarda kolayca kopyalanabilecek niteliğe sahip olacaktır. Patent ve tasarım mevzuatı açısından bakıldığında söz konusu korumaların gelecekte üç boyutlu yazıcı teknolojisinin yaratacağı olası ihlallere karşı savunmasız olduğu düşünülmektedir Telif Hakları Bu altbölümde ilk olarak sırasıyla Türkiye, Kıta Avrupası ve A.B.D - İngiltere de eser sahibinin telif haklarının kısıtlandığı durumlar ele alınacak, ardından üç boyutlu yazıcı teknolojisinin ortaya çıkarabileceği olası telif ihlallerinin bu kapsamda değerlendirmesi yapılacaktır sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu (FSEK) madde 4(1)(2) de Heykeller, kabartmalar ve oymalar güzel sanat eserleri arasında sayılmaktadır. Ayrıca aynı madde Krokiler, resimler, maketler, tasarımlar ve benzeri eserlerin endüstriyel model ve resim olarak kullanılması, düşünce ve sanat eserleri olmak sıfatlarını etkilemez. hükmünü amirdir. [45] Buna göre üç boyutlu yazıcılarda oluşturulan objeler (işlevsel özellikleri hariç tutulmak şartıyla) telif hakları kapsamına girebilmektedir. FSEK Madde 2(1)(3) te Bedii vasfı bulunmayan her nevi teknik ve ilmi mahiyette fotoğraf eserleriyle, her nevi haritalar, planlar, projeler, krokiler, resimler, coğrafya ve topoğrafya ya ait maket ve benzerleri, her çeşit mimarlık ve şehircilik tasarım ve projeleri, mimari maketler, endüstri, çevre ve sahne tasarım ve projeleri ilim ve edebiyat eserleri arasında sayılmaktadır. Buna göre orijinal üç boyutlu ürün modellerine ait dosyalar (.STL dosyaları) telif hakkı kapsamında korunabileceği söylenebilir. [46] Buna bağlı olarak hak sahipleri söz konusu dosyanın dağıtımına ve çoğaltılmasına telif hakkı kapsamında engel olabileceklerdir. Ülkemizde 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanununun (FSEK) 38. maddesinin birinci fıkrası: [45] FSEK Madde 4(2). [46] Bununla birlikte bu tür dosyaların telif hakkı kapsamında korunamayacağı, yalnızca orijinal eserden/objeden birebir dönüştürülen bir çizim olduğu da ileri sürülmektedir. Bkz: Kyle Dolinsky, CAD s Cradle: Untangling Copyrightability, Derivative Works, and Fair Use in 3D Printing, Washington and Lee Law Review, Volume 71 Issue 1, Winter , s FMR 2015/ 1

15 Mustafa Güney ÇALIŞKAN Bütün fikir ve sanat eserlerinin, kâr amacı güdülmeksizin şahsen kullanmaya mahsus çoğaltılması mümkündür. Ancak, bu çoğaltma hak sahibinin meşru menfaatlerine haklı bir sebep olmadan zarar veremez ya da eserden normal yararlanmaya aykırı olamaz. hükmünü amirdir. Buna göre eser sahibinin iznini almaya gerek olmaksızın, her bireyin bir eserden kendisi yani kişisel kullanımı için bir kopya çıkarmasına izin verilmiş, bu amaçla üretilecek kopyanın hak sahibini kural olarak- zarara uğratmayacağı varsayılmıştır. [47] Ancak bu yararlanma serbestisinin sınırı, öncelikle kâr amacı güdülmemesi ve hak sahibinin meşru menfaatlerine haklı bir sebep olmadan zarar vermeme ile eserden normal yararlanmaya aykırı olmama şeklinde çizilmiştir. Yine aynı fıkrada geçen şahsen kullanma kavramı genel olarak bir şeyden kişisel ihtiyaçların karşılanması için yararlanmayı ifade etmekte, kişiye tanınmış olan ve onun kişisel kullanımına yönelik özel bir çoğaltma hakkını ortaya koymaktadır. Örneğin, bir yüksek lisans tezi hazırlanırken yararlanılan kaynakların hepsinin satın alınması mümkün olamayacağından- birçok eserin belli bölümlerinin fotokopilerinin alınması, şahsen kullanma olarak kabul edilebilmektedir. [48] Şahsen kullanmaya mahsus çoğaltma da kişinin şahsi çevresi içinde yer alabilecek kişiler (yakın aile bireyleri, meslektaşlar, arkadaşlar) de dahil edilmektedir. Buna göre örneğin bir öğrencinin hocasının derste anlattığı konuları kendisi için ve yakın arkadaşları için çoğaltabileceği kabul görmektedir. [49] Ancak burada kâr amacı güdülmesinin eser sahibinin haklarını zedeleyeceği aşikârdır. Örneğin bir öğretim görevlisinin sınıfta anlattığı dersin notlarını şahsi ihtiyacı için çoğaltan ya da bunları birkaç yakın arkadaşıyla paylaşan öğrencinin aynı notları para karşılığı satması, şahsi ihtiyaç için çoğaltılmış eserin kâr amacı güdülerek kullanılması anlamına gelecektir. [50] Bu da m.38 e göre hak sahibinin meşru menfaatlerine haklı bir sebep olmadan zarar vermek kapsamında değerlendirilecektir. Bir işlemin şahsen kullanım sayılması için özel kullanım içinde kalması, örneğin yapılmakta olan bir araştırma kapsamında inceleme yapmak üzere ihtiyaç duyulması gerekir. Bu durumda örneğin piyasada bulunmayan bir eserin tamamının fotokopisi alınabilir, ya da 20 makalenin yer aldığı bir yayından [47] TEKİNALP, Ünal; Fikrî Mülkiyet Hukuku, 2.Baskı, Beta, Haziran 2002, s [48] ESER SAHİBİNE TANINAN HAKLARA GETİRİLEN KISITLAMALAR, Atiye B. UYGUR, Yüksek Lisans Tezi, A.Ü. SBE ÖZEL HUKUK ABD, Ankara, 2004, s.115. [49] ARSLANLI, Halil; Fikrî Hukuk Dersleri, II. Fikir ve Sanat Eserleri, Sulhi Garan Matbaası, 1954, s.146. [50] ESER SAHİBİNE TANINAN HAKLARA GETİRİLEN KISITLAMALAR, Atiye B. UYGUR, Yüksek Lisans Tezi, A.Ü. SBE ÖZEL HUKUK ABD, Ankara, 2004, s / 1 FMR 73

16 Üç Boyutlu Yazıcılar ve Gelecekte Yaratacağı Olası Fikri Haklar Çatışmaları 8 makalenin tamamı kopyalanabilir. Ancak, yalnızca biraz daha yüksek ücret ödememek adına kitabı satın almak yerine fotokopisini çektirmek eser sahibinin mali hakları için tehlike oluşturan bir giderden tasarruf durumu yaratmaktadır. [51] FSEK m.38 de bahsedilen eserden normal yararlanma dan kastedilen, eserden yararlanma tarzı ve yapılan çoğaltmanın şahsi kullanıma yönelik olduğunun açıkça belli olmasıdır. Örneğin bir ressamın bir dergide yayımlanan resmi çok beğenerek kendisi için birkaç renkli fotokopi yaparak çoğaltması normal yararlanma kapsamındayken, aynı resmin 30 adet çoğaltılarak dostlara bayram tebrik kartı olarak yollanması normali aşan bir yararlanma olacaktır. [52] Kıta Avrupası ülkelerinde bir faaliyetin şahsi kullanım kapsamında değerlendirilebilmesinin üç ana kuralı bulunmaktadır: Kullanım kişi ile sınırlı veya özel amaçlı olmalıdır; Kâr sağlamak amacı güdülmemelidir; Çoğaltılması ücret alan bir üçüncü kişiye yaptırılmamış olmalıdır. Ancak teknolojik gelişmelerin de etkisiyle, şahsen kullanımın her zaman adil kullanım olarak kabul edilemeyeceği ve mahkemelerin kullanıcıların menfaatleri ile eser sahiplerinin menfaatleri arasında bir tercih yapılması gereken durumlarda, eser sahiplerinin menfaatleri önde tutulmalıdır. görüşünü benimsediği anlaşılmaktadır. [53] İngiliz ve A.B.D. hukuk sistemlerinde ise Kıta Avrupası nın aksine şahsen kullanma istisnası belirtilmemiş, her özel durum karşısında kullanmanın adil kullanma (fair use) olup olmadığının tespiti yoluna gidilmiş, bu yapılırken de eser sahibinin menfaatlerinin durumdan ne kadar etkilendiği en önemli ölçüt olarak alınmıştır. [54] Şahsi kopya çıkarabilme istisnası A.B.D. de, tüketicinin dijital ve analog müzik kayıtlarının ticari olmayan kopyalanmasına izin vermektedir. Ancak, ticari olmayandan kastedilen iş faaliyeti olmamak şartıyla yeniden satış vb. [51] Torremans, Intellectual Property Law, 3rd Edition, Butterworths, United Kingdoms 2001, s.258; TEKİNALP, Ünal; Fikrî Mülkiyet Hukuku, 2.Baskı, Beta, Haziran 2002, s.180. [52] TEKİNALP, Ünal; Fikrî Mülkiyet Hukuku, 2.Baskı, Beta, Haziran 2002, s.179. [53] GUIBAULT, M.C.R Lucie; Copyright Limitations and Contracts, An Analysis of The Contractual Overridability of Limitations on Copyright Information Law Series-9, Kluwer Law International 2002, s.50. [54] GUIBAULT, M.C.R Lucie; Copyright Limitations and Contracts, An Analysis of The Contractual Overridability of Limitations on Copyright Information Law Series-9, Kluwer Law International 2002, s FMR 2015/ 1

17 Mustafa Güney ÇALIŞKAN yollardır. Örneğin Napster davasında [55], Napster bu ilkeyi savunma olarak sunmuş, ancak yaptığının bir iş faaliyeti olduğu kabul edildiğinden bu savunma reddedilmiştir. [56] Avrupa Birliğinde ise 91/250/EEC sayılı Bilgisayar Programlarının Hukuken Korunmasına İlişkin Konsey Direktifi nde şahsi kopya istisnasının yerine daha kısıtlayıcı olan kopya yedekleme hakkı getirilmiştir. [57] FSEK m.38(3) de benzer bir hüküm bulunmaktadır: Bilgisayar programını yasal yollardan edinen kişinin programı yüklemesi, çalıştırması ve hataları düzeltmesi sözleşme ile önlenemez. Bilgisayar programının kullanımı için gerekli olduğu sürece, bilgisayar programını kullanma hakkına sahip kişinin bir adet yedekleme kopyası yapması sözleşme ile önlenemez. Şahsi kopya çıkarabilme istisnasının fiziksel objeleri kopyalamada da geçerli kabul edilip edilemeyeceği, eser olarak kabul edilen kavramlara objelerin de dahil edilip edilemeyeceği henüz cevabı beklenen sorular arasındadır. [58] Bununla birlikte mevcut kanun maddeleri incelendiğinde aslında telif hakları mevzuatının (her ne kadar özellikle müzik ve film eserlerinin kopyalanmasını henüz etkili bir şekilde engelleyemese de) kopyalama kavramını oldukça geniş ele aldığı görülmektedir. Örneğin FSEK madde 22: Bir eserin aslını veya kopyalarını, herhangi bir şekil veya yöntemle, tamamen veya kısmen, doğrudan veya dolaylı, geçici veya sürekli olarak çoğaltma hakkı münhasıran eser sahibine aittir. Eserlerin aslından ikinci bir kopyasının çıkarılması ya da eserin işaret, ses ve görüntü nakil ve tekrarına yarayan, bilinen ya da ileride geliştirilecek olan her türlü araca kayıt edilmesi, her türlü ses ve müzik kayıtları ile mimarlık eserlerine ait plan, proje krokilerin uygulanması da çoğaltma sayılır. Aynı kural, kabartma ve delikli kalıplar hakkında da geçerlidir. [55] A&M Records, Inc. v. Napster, Inc., 239 F.3d 1004 (2001). [56] 17 U.S.C. 1008, Audio Home Recording Act of 1992, Private_copying_levy#United_States [57] 91/250/EEC sayılı 14 Mayıs 1991 tarihli Avrupa Topluluğu Bilgisayar Programlarının Hukuken Korunmasına İlişkin Konsey Direktifi, madde 5.2. [58] 3D printing and IP rights: some issues, any solutions?, Fatima Ghilassene, Intellectual Property Observatory, INPI (National Institute for Industrial Property, France), December 16th, 2014, Erişim tarihi: , com/2014/12/16/3d-printing-ip-rights/ 2015/ 1 FMR 75

18 Üç Boyutlu Yazıcılar ve Gelecekte Yaratacağı Olası Fikri Haklar Çatışmaları Çoğaltma hakkı, bilgisayar programının geçici çoğaltılmasını gerektirdiği ölçüde, programın yüklenmesi, görüntülenmesi, çalıştırılması, iletilmesi ve depolanması fiillerini de kapsar. hükmünü amirdir. Literatürde ve basında üç boyutlu yazıcı teknolojisinin müzik paylaşım teknolojisinin müzik endüstrisine yaptığı etkiye benzer bir etkiyi imalat sanayiye yapacağına dair karşılaştırmalara sıkça rastlanmaktadır. Napster ile başlayan internet korsanlığı, Napster ın 2001 de kapatılmasından sonra sona ermemiş, aksine korsanlık, müzik sektöründen sinema ve kitap korsanlığına genişlemişti. Ancak internet korsanlığı şimdiye kadar hep internet üzerinden veri alışverişine dayalıydı ve sanal bir korsanlıktı, oysa üç boyutlu yazıcı teknolojisi korsanlığın boyutunu fiziksel nesnelere taşımaya başlamıştır. [59] Üç boyutlu yazıcılarda üretilen ürünlerle ilgili telif hakkı ihlaline konu olaylar da son yıllarda artmıştır. Birkaç örnek vermek gerekirse, 2013 te Joaquin Baldwin adlı bir sanatçı Final Fantasy VII karakterlerine ait figürleri üç boyutlu olarak bastırmış ve Shapeways internet sitesi üzerinden satmaya başlamış, ancak Final Fantasy nin telif haklarını elinde bulunduran Square Enix adlı Japon oyun geliştirici firma Shapeways i uyararak ürünleri satıştan kaldırtmıştır. [60] Yine 2013 yılı başında Game of Thrones adlı dizinin fikri haklarına sahip olan HBO firması, dizinin bir fanı tarafından üretilip satılan ve dizide görülen taht şeklindeki cep telefonu şarj standını (dock) telif haklarını ihlal ettiği gerekçesiyle ihtarname çekerek durdurtmuştur. Ancak şirketlerin şahıslara yönelik bu tür yaklaşımları, müzik sektöründe daha önce yaşanan ve hukuki yollardan telif ihlallerini önlemeye yönelik beyhude çabalara benzetilmektedir. [61] Şu ana kadar ihtarname yoluyla satış durdurma yapılmasına rağmen, davalık olan bir üç boyutlu yazıcı imalatı ürüne rastlanmamıştır. Zira mahkemenin ortaya çıkarabileceği riskler şu an için hiçbir firmanın girmek isteyeceği türden değildir. [62] HBO kendileri için, telif ihlaline sebep olan teknolojinin ne olduğunun [59] The new age of piracy, Ryan Mallough, January 28, 2013, Erişim tarihi: , [60] Square Enix stops fan from selling 3D-printed Final Fantasy VII figures, The Verge, Bryan Bishop, August 17, 2013, square-enix-stops-fan-from-selling-3d-printed-final-fantasy-vii-figures [61] Will the Explosion of 3D Printing Mark the Implosion of Copyright Law?, Misa Bretschneider, Posted in Intellectual Property, Technology, University of Washington School of Law by LTA-Editor on August 26, 2013, will-the-explosion-of-3d-printing-mark-the-implosion-of-copyright-law/ [62] 3-D printing pitting fans vs. copyright, Olga Kharif, Susan Decker, August 13, 2013, Erişim tarihi: , 76 FMR 2015/ 1

19 Mustafa Güney ÇALIŞKAN (hangi ürünün nasıl veya ne şekilde üretildiğinin) bir önemi bulunmadığını, eğer bir ihlale maruz kalırlarsa bunu engellemek için her türlü adımı atacaklarını duyurmuştur. [63] Ancak nasıl ki müzik endüstrisi izinsiz kopyalamanın önüne geçemediyse, pek çok açıdan müzik endüstrisine göre daha dezavantajlı olan imalat endüstrisinin bunun önüne geçeceğini düşünmek yanıltıcı olacaktır. Zira fikri mülkiyet hakları, sahibine sınırsız sayıda dava açmayı kaldırabilecek yeterlilikte bir güce sahip değildir. Yeniden üretimin maliyeti ve fikri mülkiyet hakkı ihlali yapma korkusu genelde ürünlerin kopyalanmasına engel teşkil eden iki önemli faktördür. Her ne kadar büyük ölçekli ihlalleri durdurmada son derece etkili olsa da, küçük ölçekli ihlaller dava masrafları ve maruz kalınan hak kaybı ile karşılaştırıldığında son derece yetersiz ve verimsiz olmaktadır. [64] Hele ki son kullanıcıları dava ederek bunu uygulamaya çalışmak, şirketin prestijini zedelediği gibi müşterileriyle ilişkisini de olumsuz yönde etkilemektedir. [65] Napster ın ardından müzik sektörünün yaşadığı şey de budur. [66] Film ve müzik sektörü, tek tek kullanıcıların peşine düşmektense eserlerin üzerinde bulunduğu fiziksel medyayı (CD/DVD) kopyalanmaya karşı koruma önlemleri alarak engel olmaya da çalışmışlarsa da bu yolla kayda değer bir başarı elde edebildikleri söylenemez. Zira hologram, şifreleme, DRM [67] gibi yöntemler hâlihazırda kullanılmakla birlikte etkinliği tartışılırdır. [68] Zaten çoğu büyük plak şirketi de DRM korumalı formattan vazgeçmiştir. Müzik sektörünün korsanla [63] 3-D printing pitting fans vs. copyright, Olga Kharif, Susan Decker, August 13, 2013, Erişim tarihi: , [64] Patents, copyright, opportunities and 3D Printing, APR , DAN, Erişim tarihi: , patents-copyright-opportunities-and-3d-printing/ [65] Amerika Kayıt Endüstrisi Birliği (RIAA) şahıslara yönelik olarak dosya paylaşımı iddiasıyla pek çok dava açmış, ancak bu hem yanlış kişilerin peşine düşme gibi zaman ve para kaybına hem de prestij kaybına neden olacak sonuçlar doğurmuştur. Böyle bir davaya örnek şu haberde görülebilir: RIAA Drops Piracy Suit Against 66-Year-Old Grandmother, Joe d Angelo, 9/25/2003, Erişim tarihi: [66] Copyright is no protection for 3D-printed goods, Joren De Wachter, 22 April 2014, Erişim tarihi: , copyright-no-protection-3d-printed-goods-joren-de-wachter_en.html [67] Dijital haklar yönetimi (İngilizce: Digital rights management, kısaca DRM), dijital medyaların (film, müzik, oyun gibi) günümüzde çok kolay bir şekilde kopyalanabilir olması sebebiyle lisans haklarını kontrol etmek amacıyla geliştirilmiş erişim kontrol sistemi. Bilgi için bkz: Dijital haklar yönetimi, Vikipedi, Dijital_haklar_y%C3%B6netimi [68] 3D printing and IP rights: some issues, any solutions?, Fatima Ghilassene, Intellectual Property Observatory, INPI (National Institute for Industrial Property, France), December 16th, 2014, Erişim tarihi: , com/2014/12/16/3d-printing-ip-rights/ 2015/ 1 FMR 77

20 Üç Boyutlu Yazıcılar ve Gelecekte Yaratacağı Olası Fikri Haklar Çatışmaları yaşadığı tecrübenin ardından ne yasaların ne de içerik koruma önlemlerinin tam anlamıyla yeterli olmadığı ortaya çıkmıştır. Her ne kadar itunes un başını çektiği dijital müzik satışları A.B.D. müzik piyasasının %30 unu oluşturacak kadar büyümüşse de, paylaşım ağlarında dolaşan şarkıların takas sayısıyla karşılaştırıldığında yasal olarak indirilen şarkıların toplam indirilen şarkı sayısına oranı yalnızca %5 te kalmaktadır. [69] Sadece yaratıcı fikirle tanımlanan bir ürün üzerindeki telif hakkı iddiası daha rahat savunulurken, işlevsel niteliği ile bir arada bulunan ürünler için telif hakkının sınırlarını tespit etmenin, üç boyutlu yazıcıların yaygınlaşmasının ardından zor olacağı tahmin edilmektedir. Zira işlevsel korumayı sağlayan patentle sanatsal/estetik korumayı sağlayan telif haklarının kesiştiği bir yerde duran üç boyutlu yazıcı teknolojisi, bu sınırı daha da belirsiz hale getirmektedir. Bunun temel nedeni, üç boyutlu yazıcılarda üretilebilen ürünlerinin çoğunun hem patente hem de telife konu niteliklere sahip olmasıdır. [70] Bilindiği üzere ürünlerin fiziksel özellikleri telif hakkıyla korunmamaktadır. Örneğin müzik veya sinema eserlerine ait telif hakları, üzerinde bulundukları fiziksel medya (CD/DVD) ile ilgili değil, içerikleri ile ilgilidir. Oysa bir çekiç ya da İngiliz anahtarı imal eden bir firmanın, bu ürünleri üç boyutlu yazıcısında üreten bir kullanıcıya karşı herhangi bir ihlal davası açması pek olası gözükmemektedir. Ayrıca telif haklarının patent koruması üzerine bazı üstünlükleri vardır. Örneğin görece patentten daha kolay elde edilir, daha uzun süre koruma sağlar ve kolayca kaybedilmez, tazminat hakkı nedeniyle karşı tarafı anlaşmaya ikna etme gücü daha yüksektir. Zira patentin aksine, telif hakkında tazminat hesabı çok daha kolay ve otomatik olarak (davalının ürettiği/sattığı kopya sayısına göre) hesaplanabilmektedir. Bununla birlikte bazı durumlarda ihlal davası açan taraf, yapılan eylemin adil kullanım kapsamına girdiği sonucuyla ya da adil kullanım yaptığını düşünen bir taraf yüklü miktarda bir tazminatla karışlaşabilmektedir. Bu açıdan bakıldığında telif hakları da sürpriz sonuçlar doğurabilen bir korumadır. Hak sahipleri, bu nedenle genelde pahalıya mal olabilecek dava açma yolu yerine ihtar çekme, dava açmakla tehdit ederek karşıdakini durdurma yoluna gitmektedir. [71] [69] RIAA v. The People: Five Years Later, Electronic Frontier Foundation, September 2008, Erişim tarihi: , [70] Patents, copyright, opportunities and 3D Printing, APR , DAN, Erişim tarihi: , patents-copyright-opportunities-and-3d-printing/ [71] Patents, copyright, opportunities and 3D Printing, APR , DAN, Erişim tarihi: , patents-copyright-opportunities-and-3d-printing/ 78 FMR 2015/ 1

Rapid Rrototyper/ Seri Prototip Kopyalama) isimli bir topluluk projesi ile ulaşılmıştır 1

Rapid Rrototyper/ Seri Prototip Kopyalama) isimli bir topluluk projesi ile ulaşılmıştır 1 20.04.2015 3D PRINTING ĐLE ARTIK HERKES BĐRER TASARIMCI, BĐRER MUCĐT!!!! Son zamanlarda çok revaçta olan üç boyutlu baskı (3D PRINTING) sanal ortamda tasarlanmış herhangi şekildeki bir üç boyutlu nesnenin

Detaylı

Kabul Tarihi : 22.6.2004

Kabul Tarihi : 22.6.2004 RESMİ GAZETEDE 26.06.2004 TARİH VE 25504 SAYI İLE YAYIMLANARAK YÜRÜRLÜĞE GİRMİŞTİR. BAZI KANUN HÜKMÜNDE KARARNAMELERDE DEĞİŞİKLİK YAPILMASINA DAİR KANUN Kanun 5194 No. Kabul Tarihi : 22.6.2004 MADDE 1.

Detaylı

Bazı Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Kanun No. 5194 Kabul Tarihi : 22.6.2004

Bazı Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Kanun No. 5194 Kabul Tarihi : 22.6.2004 Bazı Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Kanun No. 5194 Kabul Tarihi : 22.6.2004 MADDE 1. 24.6.1995 tarihli ve 551 sayılı Patent Haklarının Korunması Hakkında Kanun Hükmünde

Detaylı

FİKRİ VE SINAÎ MÜLKİYET HAKLARI. Dr. Deniz ŞENYAY ÖNCEL deniz.oncel@deu.edu.tr

FİKRİ VE SINAÎ MÜLKİYET HAKLARI. Dr. Deniz ŞENYAY ÖNCEL deniz.oncel@deu.edu.tr FİKRİ VE SINAÎ MÜLKİYET HAKLARI Dr. Deniz ŞENYAY ÖNCEL deniz.oncel@deu.edu.tr İÇERİK Genel Olarak Fikri Mülkiyet Hukuku Fikri Mülkiyet Hukukunun Temel İlkeleri Fikri Mülkiyet Sisteminin Ana Unsurları Tarihçe

Detaylı

Endüstriyel Tasarım Tescilinde Yenilik ve Ayırt Edici Nitelik Değerlendirmesi. İç Mimarlık Ve Çevre Tasarımı Bölümü, Beytepe Kampusu 06800 Ankara,

Endüstriyel Tasarım Tescilinde Yenilik ve Ayırt Edici Nitelik Değerlendirmesi. İç Mimarlık Ve Çevre Tasarımı Bölümü, Beytepe Kampusu 06800 Ankara, Endüstriyel Tasarım Tescilinde Yenilik ve Ayırt Edici Nitelik Değerlendirmesi Öğr. Gör. Dr. Gülçin Cankız ELİBOL Hacettepe Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi, İç Mimarlık Ve Çevre Tasarımı Bölümü, Beytepe

Detaylı

---------------------------------------------------------------------

--------------------------------------------------------------------- --------------------------------------------------------------------- PATENT NEDİR? BULUŞLARIN PATENT İLE KORUNMASININ AMAÇLARI PATENT TESCİLİ İÇİN GEREKLİ KRİTERLER İNCELEMELİ/İNCELEMESİZ PATENT PATENT

Detaylı

HIZLI PROTOTIP OLUŞTURMADA KARŞILAŞILAN PROBLEMLER VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ

HIZLI PROTOTIP OLUŞTURMADA KARŞILAŞILAN PROBLEMLER VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ HIZLI PROTOTIP OLUŞTURMADA KARŞILAŞILAN PROBLEMLER VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ H. Rıza BÖRKLÜ, A. Kıvanç YILDIRIM ve H. Kürşad SEZER Gazi Üniversitesi Teknoloji Fakültesi Endüstriyel Tasarım Mühendisliği Bölümü

Detaylı

PATENTLER YAZILIM PATENTLERİ

PATENTLER YAZILIM PATENTLERİ PATENTLER YAZILIM PATENTLERİ Ümit Yerli Patent Vekili Program Süre: 120 DK Fikri haklar Patent, kriterler, sağladığı haklar. Telif Tarifname, örnek başvurular Başvuru süreci, yurt dışında patent tescili

Detaylı

TEKNOLOJİ ve TASARIM DERSİ 7. SINIF I. DÖNEM YAZILI-TEST SINAV ÇALIŞMA SORULARI

TEKNOLOJİ ve TASARIM DERSİ 7. SINIF I. DÖNEM YAZILI-TEST SINAV ÇALIŞMA SORULARI TEKNOLOJİ ve TASARIM DERSİ 7. SINIF I. DÖNEM YAZILI-TEST SINAV ÇALIŞMA SORULARI 1. İnsanların gereksinimlerine (ihtiyaçlarına) uygun yardımcı araç ve aletlerin yapılması veya üretilmesi için, gerekli olan

Detaylı

Kaynak Paylaşımı Kapsamında Telif Hakları

Kaynak Paylaşımı Kapsamında Telif Hakları Kaynak Paylaşımı Kapsamında Telif Hakları Sami Çukadar Kerem Kahvecioğlu samic@bilgi.edu.tr mkkahvecioglu@bilgi.edu.tr İstanbul Bilgi Üniversitesi Ulusal Akademik Kaynak Paylaşım Çalıştayı, İstanbul, Kadir

Detaylı

İmalat işlemi; -İnsan veya hayvan gücü kullanarak ilkel yöntemlerle yada -Mekanik enerji kullanılarak makinelerle yapılır.

İmalat işlemi; -İnsan veya hayvan gücü kullanarak ilkel yöntemlerle yada -Mekanik enerji kullanılarak makinelerle yapılır. İmalatın amacı, ham madde halinde bulunan herhangi bir malzemeyi belirli bir şekle dönüştürmektir. İmalat işlemi; -İnsan veya hayvan gücü kullanarak ilkel yöntemlerle yada -Mekanik enerji kullanılarak

Detaylı

Güvenlik, Telif Hakları ve Hukuk

Güvenlik, Telif Hakları ve Hukuk Güvenlik, Telif Hakları ve Hukuk Güvenlik Dosyaların taşınabilir kayıt ortamlarına yedeklenmesi Elektrik kesintisinde veri kaybı Dosyaların dışarıdan erişilmesinin engellenmesi Gizlilik Hakkı Bilgisayarın

Detaylı

Bölüm I Bilişim Teknolojilerine (BT) Giriş

Bölüm I Bilişim Teknolojilerine (BT) Giriş Bölüm I Bilişim Teknolojilerine (BT) Giriş Son elli yılda bilim, teknoloji, ulaşım, haberleşme, iletişim, lojistik ve özellikle de Bilişim Teknolojilerindeki (BT) gelişmeler; 1. Yaşanan evde, 2. Çocukların

Detaylı

PATENT HAKLARININ KORUNMASI HAKKINDA KANUN HÜKMÜNDE KARARNAME

PATENT HAKLARININ KORUNMASI HAKKINDA KANUN HÜKMÜNDE KARARNAME PATENT HAKLARININ KORUNMASI HAKKINDA KANUN HÜKMÜNDE KARARNAME Patent haklarının korunması hakkında düzenlemeler yapılması; 8/6/1995 tarihli ve 4113 sayılı Kanunun verdiği yetkiye dayanılarak Bakanlar Kurulu

Detaylı

Güvenlik, Telif Hakları ve Hukuk

Güvenlik, Telif Hakları ve Hukuk Güvenlik, Telif Hakları ve Hukuk Güvenlik Dosyaların taşınabilir kayıt ortamlarına yedeklenmesi Elektrik kesintisinde veri kaybı Dosyaların dışarıdan erişilmesinin engellenmesi Gizlilik Hakkı Bilgisayarın

Detaylı

Haklara Tecavüz Halinde Hukuki Ve Cezai Prosedür

Haklara Tecavüz Halinde Hukuki Ve Cezai Prosedür Haklara Tecavüz Halinde Hukuki Ve Cezai Prosedür Fikir ve Sanat Eserleri Kanunumuz, eser sahibinin manevi ve mali haklarına karşı tecavüzlerde, Hukuk Davaları ve Ceza Davaları olmak üzere temel olarak

Detaylı

Hizmet İnovasyonu ve Sınai Haklar

Hizmet İnovasyonu ve Sınai Haklar Hizmet İnovasyonu ve Sınai Haklar Farklı, değişik, yeni fikirler ve buluşların geliştirilmesini ve uygulanmasını ifade eden İnovasyon ( Yenilikçilik ), yenilikçi buluş özelliği içermesi hallerinde, yeni

Detaylı

İSG PROFESYONELLERİNİN STATÜSÜ ÇALIŞMA İLİŞKİLERİ İŞ GÜVENCESİ

İSG PROFESYONELLERİNİN STATÜSÜ ÇALIŞMA İLİŞKİLERİ İŞ GÜVENCESİ İSG PROFESYONELLERİNİN STATÜSÜ ÇALIŞMA İLİŞKİLERİ İŞ GÜVENCESİ DOÇ.DR.SAİM OCAK MARMARA ÜNİVERSİTESİ HUKUK FAKÜLTESİ . İSG PROFESYONELLERİNİN DURUMU İSG PROFESYONELLERİNİN DURUMU İSG Hizmetlerinin Yerine

Detaylı

Telif Hakları ve Lisans Anlaşmaları

Telif Hakları ve Lisans Anlaşmaları Telif Hakları ve Lisans Anlaşmaları BBY 166 - Bilimsel İletişim Dr. Gülten ALIR Yıldırım Beyazıt Üniversitesi Bilgi ve Belge Yönetimi Bölümü galir@ybu.edu.tr Plan Telif Hakları Yasal Düzenlemeler Bilimsel

Detaylı

6552 SAYILI KANUN İLE YER ALTI MADEN İŞÇİLERİNE GETİRİLEN ÖZEL İYİLEŞTİRMELER

6552 SAYILI KANUN İLE YER ALTI MADEN İŞÇİLERİNE GETİRİLEN ÖZEL İYİLEŞTİRMELER 6552 SAYILI KANUN İLE YER ALTI MADEN İŞÇİLERİNE GETİRİLEN ÖZEL İYİLEŞTİRMELER Abdurrahman ÇALIK* 37 ÖZ Aylardır gündemde olan ve birbirinden çok farklı konularda düzenlemeler içermesi nedeniyle kamuoyunda

Detaylı

MESGEMM İSG/Mevzuat/Yönetmelikler. İşyerlerinde Acil Durumlar Hakkında Yönetmelik. Resmi Gazete Yayım Tarih ve Sayısı : 18.06.2013 28681.

MESGEMM İSG/Mevzuat/Yönetmelikler. İşyerlerinde Acil Durumlar Hakkında Yönetmelik. Resmi Gazete Yayım Tarih ve Sayısı : 18.06.2013 28681. MESGEMM İSG/Mevzuat/Yönetmelikler Resmi Gazete Yayım Tarih ve Sayısı : 18.06.2013 28681 İçindekiler Birinci Bölüm - Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar Madde 1 Amaç Madde 1 Kapsam Madde 3 Dayanak Madde 3

Detaylı

RÜŞVET VE YOLSUZLUKLA MÜCADELE POLİTİKASI YÜNSA YÜNLÜ SANAYİ VE TİCARET A.Ş.

RÜŞVET VE YOLSUZLUKLA MÜCADELE POLİTİKASI YÜNSA YÜNLÜ SANAYİ VE TİCARET A.Ş. RÜŞVET VE YOLSUZLUKLA MÜCADELE POLİTİKASI YÜNSA YÜNLÜ SANAYİ VE TİCARET A.Ş. 1 1. Amaç Rüşvet ve Yolsuzlukla Mücadele Politikasının ( Politika ) amacı Yünsa Yünlü Sanayi ve Ticaret A.Ş. nin Yünsa da da

Detaylı

YILDIRIM v. TÜRKĐYE KARARIN KISA ÖZETĐ

YILDIRIM v. TÜRKĐYE KARARIN KISA ÖZETĐ YILDIRIM v. TÜRKĐYE KARARIN KISA ÖZETĐ Đnternete erişime ilişkin yasaklamalara sınırlama getiren ve muhtemel bir kötüye kullanma durumuna karşı hukuki kontrol güvencesi sunan katı bir yasal çerçevede alınmayan

Detaylı

SEÇKİN ONUR. Doküman No: Rev.Tarihi 01.11.2014. Yayın Tarihi 23.10.2013 Revizyon No 01 OGP 09 SEÇKİN ONUR BİLGİ GÜVENLİĞİ POLİTİKASI

SEÇKİN ONUR. Doküman No: Rev.Tarihi 01.11.2014. Yayın Tarihi 23.10.2013 Revizyon No 01 OGP 09 SEÇKİN ONUR BİLGİ GÜVENLİĞİ POLİTİKASI Tanım: Bilgi güvenliği, kurumdaki işlerin sürekliliğinin sağlanması, işlerde meydana gelebilecek aksaklıkların azaltılması ve yatırımlardan gelecek faydanın artırılması için bilginin geniş çaplı tehditlerden

Detaylı

PATENT SİSTEMİ VE PATENT ÖN ARAŞTIRMASI

PATENT SİSTEMİ VE PATENT ÖN ARAŞTIRMASI PATENT SİSTEMİ VE PATENT ÖN ARAŞTIRMASI «LİTERATÜR TARAMASI SIRASINDA PATENT TARAMASI» Esra YARDIMOĞLU, MSc. Patent Ofisi Koordinatörü, Patent Vekili esra.yardimoglu@hacettepe.edu.tr İçerik 1. Bölüm: Fikri

Detaylı

Site adresi sağlayıcı:

Site adresi sağlayıcı: Site Sahibi ve İçerik Sağlayıcı: MİCHELİN LASTİKLERİ TİCARET A.Ş. Adres: Tekfen Tower Büyükdere Cad. No: 209, Podyum Kat 4.Levent - 34394 - İSTANBUL Ticaret Sicil No: 338640 Tel: (90) 212 317 52 00 Fax:

Detaylı

MUKAYESELİ HUKUK ULUSLARARASI DÜZENLEMELER VE TÜRK HUKUKU'NDA FİKRİ HUKUK ALANINDA ESER SAHİBİNİN HAKLARINA BAĞLANTILI HAKLAR İÇİNDEKİLER

MUKAYESELİ HUKUK ULUSLARARASI DÜZENLEMELER VE TÜRK HUKUKU'NDA FİKRİ HUKUK ALANINDA ESER SAHİBİNİN HAKLARINA BAĞLANTILI HAKLAR İÇİNDEKİLER MUKAYESELİ HUKUK ULUSLARARASI DÜZENLEMELER VE TÜRK HUKUKU'NDA FİKRİ HUKUK ALANINDA ESER SAHİBİNİN HAKLARINA BAĞLANTILI HAKLAR İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ İÇİNDEKİLER KISALTMA CETVELİ V VI XVI YARARLANILAN DERGİLER

Detaylı

ERAY AKSIN ATAR FİKİR VE SANAT ESERLERİ HUKUKUNDA YAYMA HAKKI VE KORUNMASI

ERAY AKSIN ATAR FİKİR VE SANAT ESERLERİ HUKUKUNDA YAYMA HAKKI VE KORUNMASI ERAY AKSIN ATAR FİKİR VE SANAT ESERLERİ HUKUKUNDA YAYMA HAKKI VE KORUNMASI İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ...VII İÇİNDEKİLER... IX KISALTMALAR...XV GİRİŞ...1 Birinci Bölüm FİKİR VE SANAT ESERLERİ HUKUKUNDA ESER VE ESER

Detaylı

TÜRKİYE DE AVRUPA BİRLİĞİ MÜZAKERE SÜRECİNDE OPTİSYENLİK MESLEĞİ

TÜRKİYE DE AVRUPA BİRLİĞİ MÜZAKERE SÜRECİNDE OPTİSYENLİK MESLEĞİ TÜRKİYE DE AVRUPA BİRLİĞİ MÜZAKERE SÜRECİNDE OPTİSYENLİK MESLEĞİ Dr. Arslan Ümit GİRAY Sağlık Bakanlığı, Avrupa Birliği Koordinasyon Dairesi Başkanı Türkiye 1. Uluslararası Optik Forumu 17 18 Haziran 2006,

Detaylı

DOKTORA TEZ ÖNERİSİ HAZIRLAMA KILAVUZU

DOKTORA TEZ ÖNERİSİ HAZIRLAMA KILAVUZU EGE ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ İKTİSAT ANABİLİM DALI DOKTORA TEZ ÖNERİSİ HAZIRLAMA KILAVUZU İktisat Bölümü A. GENEL BİLGİLER İktisat bölümünde doktora yapan her öğrenci yeterlilik aşamasını

Detaylı

YÖNETMELİK. MADDE 3 (1) Bu Yönetmelik, 9/5/2013 tarihli ve 6475 sayılı Posta Hizmetleri Kanununa dayanılarak hazırlanmıştır.

YÖNETMELİK. MADDE 3 (1) Bu Yönetmelik, 9/5/2013 tarihli ve 6475 sayılı Posta Hizmetleri Kanununa dayanılarak hazırlanmıştır. 3 Haziran 2014 SALI Resmî Gazete Sayı : 29019 Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumundan: YÖNETMELİK BİLGİ TEKNOLOJİLERİ VE İLETİŞİM KURUMU POSTA SEKTÖRÜNDE İDARİ YAPTIRIMLAR YÖNETMELİĞİ BİRİNCİ BÖLÜM

Detaylı

Marka tescil. Ertan Yıldız tarafından yazıldı. Pazartesi, 13 Haziran :39 - Son Güncelleme Çarşamba, 01 Şubat :39 1 / 21

Marka tescil. Ertan Yıldız tarafından yazıldı. Pazartesi, 13 Haziran :39 - Son Güncelleme Çarşamba, 01 Şubat :39 1 / 21 1 / 21 2 / 21 3 / 21 4 / 21 Örnek Marka Tescil Belgeleri 5 / 21 6 / 21 7 / 21 8 / 21 Marka Tescil başvurusunun toplam maliyetini hesap etmeden önce marka başvurusunu kaç 9 / 21 sınıfta yapacağımızı belirlememiz

Detaylı

T.C. GELİR İDARESİ BAŞKANLIĞI ANKARA VERGİ DAİRESİ BAŞKANLIĞI (Mükellef Hizmetleri Gelir Vergileri Grup Müdürlüğü)

T.C. GELİR İDARESİ BAŞKANLIĞI ANKARA VERGİ DAİRESİ BAŞKANLIĞI (Mükellef Hizmetleri Gelir Vergileri Grup Müdürlüğü) T.C. GELİR İDARESİ BAŞKANLIĞI ANKARA VERGİ DAİRESİ BAŞKANLIĞI (Mükellef Hizmetleri Gelir Vergileri Grup Müdürlüğü) Sayı : 38418978-125[30-11/2]-430 Tarih : 18.04.2014 Konu : Dar Mükellef Kurumlara Yapılan

Detaylı

NESNELERİN İNTERNETİ NEDİR?

NESNELERİN İNTERNETİ NEDİR? NESNELERİN İNTERNETİ NEDİR? Nesnelerin interneti (Internet of Things, kısaca IoT), fiziksel nesnelerin birbirleriyle veya daha büyük sistemlerle bağlantılı olduğu iletişim ağıdır. Uçan arabalar artık sadece

Detaylı

YENİ BORÇLAR KANUNU NUN YILLIK İZNE İLİŞKİN HÜKÜMLERİ İLE 4857 SAYILI İŞ KANUNU NUN YILLIK İZNE İLİŞKİN HÜKÜMLERİNDE FARKLILIK VE DEĞERLENDİRMESİ

YENİ BORÇLAR KANUNU NUN YILLIK İZNE İLİŞKİN HÜKÜMLERİ İLE 4857 SAYILI İŞ KANUNU NUN YILLIK İZNE İLİŞKİN HÜKÜMLERİNDE FARKLILIK VE DEĞERLENDİRMESİ YENİ BORÇLAR KANUNU NUN YILLIK İZNE İLİŞKİN HÜKÜMLERİ İLE 4857 SAYILI İŞ KANUNU NUN YILLIK İZNE İLİŞKİN HÜKÜMLERİNDE FARKLILIK VE DEĞERLENDİRMESİ Selahattin BAYRAM * I- GİRİŞ: Yeni Türk Borçlar Kanunu

Detaylı

2. KULLANIM ÖMRÜNÜN SONUNA GELMİŞ GEZİNTİ TEKNELERİ SORUNU

2. KULLANIM ÖMRÜNÜN SONUNA GELMİŞ GEZİNTİ TEKNELERİ SORUNU TEKNE SAHİPLERİ BİRLİKLERİ VE DİĞER DENİZCİLİK/DENİZLE İLGİLİ BİRLİKLER /FEDERASYONLAR İÇİN KULLANIM ÖMRÜNÜN SONUNA GELMİŞ GEZİNTİ TEKNELERİ İLE İLİŞKİN KONULAR HAKKINDA REHBERLER TÜM HAKLARI SAKLIDIR

Detaylı

GİTES OTOMOTİV EYLEM PLANI

GİTES OTOMOTİV EYLEM PLANI GİTES OTOMOTİV EYLEM PLANI HEDEF -1 1.1 1.2 MOTOR VE AKTARMA ORGANLARINDA YURT İÇİ ÜRETİM VE KATMA DEĞERİN ARTIRILMASI Otomotiv ana sanayinin motor ve aktarma organları yatırımlarının ülkemize çekilmesine

Detaylı

Alman Federal Mahkeme Kararları

Alman Federal Mahkeme Kararları Alman Federal Mahkeme Kararları Avrupa Adalet Divanı Karar Tarihi : 06.11.2012 Sayısı : C-286/12 Çev: Alpay HEKİMLER * Emeklilik yaşının, geçiş süreci öngörülmeden radikal bir biçimde düşürülmesi, yaş

Detaylı

YOL, YAPI, ALTYAPI, BAYINDIRLIK VE TAPU KADASTRO KAMU EMEKÇİLERİ SENDİKASI

YOL, YAPI, ALTYAPI, BAYINDIRLIK VE TAPU KADASTRO KAMU EMEKÇİLERİ SENDİKASI YAPI-YOL SEN YOL, YAPI, ALTYAPI, BAYINDIRLIK VE TAPU KADASTRO KAMU EMEKÇİLERİ SENDİKASI Sayı : 2010-311/ 18.06.2010 Konu : Çalışanların sorunları ve talepler. AFET VE ACİL DURUM YÖNETİMİ BAŞKANLIĞINA Sendikamız

Detaylı

Sınai Mülkiyet Kanunu ile Gelen Yenilikler 2017

Sınai Mülkiyet Kanunu ile Gelen Yenilikler 2017 Sınai Mülkiyet Kanunu ile Gelen Yenilikler 2017 Sınai Mülkiyet Kanunu meclisten geçmiştir. Tüm sınai hakları tek bir çatı altında toplamış olan ve geleneksel ürün adlarını içeren yeni Sınai Mülkiyet Kanunu

Detaylı

Yeni Borçlar Yasasında Hizmet Sözleşmesi

Yeni Borçlar Yasasında Hizmet Sözleşmesi Yeni Borçlar Yasasında Hizmet Sözleşmesi 04.01.2011 tarih ve 27836 sayılı Resmi Gazetede yayınlanarak 01.07.2012 tarihinde yürürlüğe giren 6098 sayılı Borçlar Yasasına bakacak olursak yeni yasada hizmet

Detaylı

BBY 166 Bilimsel İletişim. Lisans Anlaşmaları ve Telif Hakları

BBY 166 Bilimsel İletişim. Lisans Anlaşmaları ve Telif Hakları BBY 166 Bilimsel İletişim Lisans Anlaşmaları ve Telif Hakları Dr. Gülten ALIR Yıldırım Beyazıt Üniversitesi Bilgi ve Belge Yönetimi Bölümü galir@ybu.edu.tr Plan Telif Hakları Yasal Düzenlemeler Bilimsel

Detaylı

6769 SAYILI SINAİ MÜLKİYET KANUNU

6769 SAYILI SINAİ MÜLKİYET KANUNU 6769 SAYILI SINAİ MÜLKİYET KANUNU Av. Dr. Cahit SULUK suluk@suluk.com.tr 08 Şubat 2017 İstanbul Ticaret Odası ŞİRKET VARLIKLARI MADDİ VARLIKLAR Donanım Ekipman Makine- araç gereç Bina Araç- vasıta Stok

Detaylı

YÖNETMELİK. b) Kamu kurum ve kuruluşlarının Ar-Ge temelli süreç yönetimi gerektiren proje veya program bazlı ihtiyaçlarının,

YÖNETMELİK. b) Kamu kurum ve kuruluşlarının Ar-Ge temelli süreç yönetimi gerektiren proje veya program bazlı ihtiyaçlarının, 2 Şubat 2016 SALI Resmî Gazete Sayı : 29612 Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumundan: YÖNETMELİK TÜRKİYE BİLİMSEL VE TEKNOLOJİK ARAŞTIRMA KURUMU AR-GE TEMELLİ KAMU İHTİYAÇLARINA YÖNELİK DESTEK

Detaylı

ELEKTRONİK İMZA KANUNU

ELEKTRONİK İMZA KANUNU makaleler ÖZTÜRK / ERGÜN ELEKTRONİK İMZA KANUNU Av. Mehtap Yıldırım ÖZTÜRK * Av. Çağdaş Evrim ERGÜN ** I. GİRİŞ Son yıllarda elektronik ticarette (e-ticaret) ve elektronik iletişimde (e-iletişim) güvenlik

Detaylı

Bilgilendirme Politikası, SPK Kurumsal Yönetim İlkeleri çerçevesinde Yönetim Kurulu tarafından onaylanmıştır.

Bilgilendirme Politikası, SPK Kurumsal Yönetim İlkeleri çerçevesinde Yönetim Kurulu tarafından onaylanmıştır. Emek Elektrik Endüstrisi A.Ş. Bilgilendirme Politikası 1-Amaç Emek Elektrik Endüstrisi A.Ş. bilgilendirme politikasında amaç, Ortaklığın hissedarlarıyla şeffaf ve yakın bir iletişim kurarak Ortaklığa ilişkin

Detaylı

YANSITILAN GÖRSEL MATERYALLER (Modern Öğretim Araç-Gereçleri)

YANSITILAN GÖRSEL MATERYALLER (Modern Öğretim Araç-Gereçleri) YANSITILAN GÖRSEL MATERYALLER (Modern Öğretim Araç-Gereçleri) Yansıtılan görsel materyaller, durağan resimlerin bir ekranda büyütülerek gösteriminden oluşan medya biçimleridir. 1 2 Modern Öğretim Araç-Gereçleri

Detaylı

ÜST FONLARA KAYNAK AKTARIMINA İLİŞKİN KARAR. BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar

ÜST FONLARA KAYNAK AKTARIMINA İLİŞKİN KARAR. BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar ÜST FONLARA KAYNAK AKTARIMINA İLİŞKİN KARAR BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar Amaç ve kapsam MADDE 1- (1) Bu Kararın amacı, tam mükellef sermaye şirketlerine iştirak etmek suretiyle finansman

Detaylı

REKABET KURULU KARARI

REKABET KURULU KARARI Rekabet Kurumu Başkanlığından, REKABET KURULU KARARI Dosya Sayısı : 2015-4-21 (Muafiyet) Karar Sayısı : 15-29/425-121 Karar Tarihi : 09.07.2015 A. TOPLANTIYA KATILAN ÜYELER Başkan Üyeler : Prof. Dr. Ömer

Detaylı

İTÜ Rektörlüğü ne, Saygılarımızla, İTÜ Araştırma Görevlileri Temsilcileri

İTÜ Rektörlüğü ne, Saygılarımızla, İTÜ Araştırma Görevlileri Temsilcileri İTÜ Rektörlüğü ne, Bizler İTÜ araştırma görevlileri olarak üniversitemizin araştırma gücünün temelini oluşturan; 2006 verileriyle İTÜ deki kadrolu akademik personel içerisinde 876 kişi ile %41'lik bir

Detaylı

KURUMLAR VERGİSİ GENEL TEBLİĞ TASLAĞI (SERİ NO: 8)

KURUMLAR VERGİSİ GENEL TEBLİĞ TASLAĞI (SERİ NO: 8) Maliye Bakanlığından: KURUMLAR VERGİSİ GENEL TEBLİĞ TASLAĞI (SERİ NO: 8) Bu Tebliğde, 19/2/2014 tarihli ve 6518 sayılı Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde

Detaylı

Türk Tüketici Hukuku nun AB Hukuku İle Uyumu Sorunu. Doç. Dr.Yeşim M. Atamer

Türk Tüketici Hukuku nun AB Hukuku İle Uyumu Sorunu. Doç. Dr.Yeşim M. Atamer Türk Tüketici Hukuku nun AB Hukuku İle Uyumu Sorunu Doç. Dr.Yeşim M. Atamer Tüketicinin Korunması Alanında AB Yönergeleri ve Türk Hukukunda Karşılıkları 1984 Karşılaştırmalı Reklamlar 1985 İmalatçının

Detaylı

Ankara El Yapımı Oyuncak Müzesi

Ankara El Yapımı Oyuncak Müzesi Ankara El Yapımı Oyuncak Müzesi Betül Ünal, Gülşah Çelik, Mediha Biçer, Nihal Tank Analiz Belgesi BBY 370 Müzelerde Bilgi Yönetimi Dersi 9 Mart 2016 Öz Analiz belgesi kapsamında projemizin tanımı, gerçekleştirdiğimiz

Detaylı

YERLİ OTOMOBİL PROJESİNDE SON NOKTA: ELEKTRİKLİ OTOMOBİL

YERLİ OTOMOBİL PROJESİNDE SON NOKTA: ELEKTRİKLİ OTOMOBİL YERLİ OTOMOBİL PROJESİNDE SON NOKTA: ELEKTRİKLİ OTOMOBİL Melisa KORKMAZ Küreselleşen dünyada insan kendi yaşamını kolaylaştırmak amacıyla, ihtiyaçlarını karşılayacak birçok ürün icat etmiştir. İcat ettiği

Detaylı

Sınai Mülkiyet Hakları, Önemi,

Sınai Mülkiyet Hakları, Önemi, Sınai Mülkiyet Hakları, Önemi, İçerik Genel Bakış Fikri ve Sınai Mülkiyet Hakları Türk Patent Enstitüsü ve Görevleri Eskiden hammadde kaynaklarına ve sermaye birikimine sahip olan ülkeler güç ve kontrol

Detaylı

Yeni Pazarlardaki Rekabet Gücünü Arttırmaya Yönelik Yeni Açılımlar

Yeni Pazarlardaki Rekabet Gücünü Arttırmaya Yönelik Yeni Açılımlar Av. Nilay Erdem (LL.M.) BTS Avukatlık Ortaklığı Yeni Pazarlardaki Rekabet Gücünü Arttırmaya Yönelik Yeni Açılımlar (!) Bu sunum BTS & PARTNERS tarafından 13.02.2014 tarihinde hazırlanmıstır. Tüm hakları

Detaylı

Bilgisayar ve Bilgi Sistemleri (COMPE 107) Ders Detayları

Bilgisayar ve Bilgi Sistemleri (COMPE 107) Ders Detayları Bilgisayar ve Bilgi Sistemleri (COMPE 107) Ders Detayları Ders Adı Bilgisayar ve Bilgi Sistemleri Ders Kodu COMPE 107 Dönemi Ders Uygulama Saati Saati Laboratuar Saati Kredi AKTS Bahar 3 0 0 3 3 Ön Koşul

Detaylı

Ofisim.com Kullanım Şartları

Ofisim.com Kullanım Şartları Ofisim.com Kullanım Şartları Versiyon 60104-1 İşbu sözleşme, Müşteri ye Ofisim.com 'un çevrimiçi hizmetlerinin satış ve kullanım şartlarını düzenlemektedir. Müşteri ve Ofisim.com, aşağıda belirtilen şartlar

Detaylı

ÖNSÖZ... vii KISALTMALAR... xix GİRİŞ...1 I- KONUNUN TAKDİMİ...1 II- BİLGİ-İŞLEM TEKNOLOJİLERİ VE HUKUK İLİŞKİSİ - KONUNUN SINIRLANMASI...

ÖNSÖZ... vii KISALTMALAR... xix GİRİŞ...1 I- KONUNUN TAKDİMİ...1 II- BİLGİ-İŞLEM TEKNOLOJİLERİ VE HUKUK İLİŞKİSİ - KONUNUN SINIRLANMASI... xi İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ... vii KISALTMALAR... xix GİRİŞ...1 I- KONUNUN TAKDİMİ...1 II- BİLGİ-İŞLEM TEKNOLOJİLERİ VE HUKUK İLİŞKİSİ - KONUNUN SINIRLANMASI...3 III- TERMİNOLOJİ...6 A- Teknik Terminoloji...6

Detaylı

Tel: +90 212 315 3000 Fax: +90 212 234 1067 ey.com

Tel: +90 212 315 3000 Fax: +90 212 234 1067 ey.com Kuzey YMM ve Bağımsız Denetim AŞ Büyükdere Cad. Beytem Plaza No:20 34381 Şişli İstanbul - Turkey Tel: +90 212 315 3000 Fax: +90 212 234 1067 ey.com Royalti ve lisans ödemelerinin gümrük idaresine beyanında

Detaylı

SÜRDÜRÜLEBİLİR BİR DÜNYA İÇİN, ÇEVREYE DUYARLI PROJELER

SÜRDÜRÜLEBİLİR BİR DÜNYA İÇİN, ÇEVREYE DUYARLI PROJELER SÜRDÜRÜLEBİLİR BİR DÜNYA İÇİN, ÇEVREYE DUYARLI PROJELER Biz Alman Yapı olarak hem bugün hemde gelecek için tasarlanmış yüksek kaliteli yaşam alanları inşa ediyoruz ve projelerimizin altına imzamızı atmaktan

Detaylı

2. Proje Kontratı (Grant Agreement) ve Konsorsiyum Anlaşması (Consortium Agreement)

2. Proje Kontratı (Grant Agreement) ve Konsorsiyum Anlaşması (Consortium Agreement) 7. ÇERÇEVE PROGRAMINDA FİKRİ MÜLKİYET HAKLARI 1. Giriş Bu döküman, AB 7.Çerçeve Programı kapsamında fonlanan projelerde fikri mülkiyet haklarının nasıl uygulanacağı konusunu gözden geçirmektedir. Aşağıdaki

Detaylı

Yazılım Ekonomisi ve Özgür Yazılım. Bora Güngören 26 Ağustos 2006

Yazılım Ekonomisi ve Özgür Yazılım. Bora Güngören 26 Ağustos 2006 Yazılım Ekonomisi ve Özgür Yazılım Bora Güngören 26 Ağustos 2006 Seminer Programı Yazılım Nedir? Yenir mi? Yazılımın Ekonomideki Yeri Nedir? Özgür Olmayan Yazılım Ekonomisi Nasıl İşler? Özgür Yazılım Nasıl

Detaylı

Sosyal medya üzerinden yapılan kişisel bir bilginin Bir Tıkla paylaşılması ile o bilginin ulaşabileceği kitleler ve hiçbir şekilde silinemeyeceği

Sosyal medya üzerinden yapılan kişisel bir bilginin Bir Tıkla paylaşılması ile o bilginin ulaşabileceği kitleler ve hiçbir şekilde silinemeyeceği SOSYAL MEDYA Hiç şüphesiz gelişen ve küreselleşen dünyanın en önemli parçası internettir. İnternetin artık günümüzde kullanılmadığı bir alan neredeyse kalmadı diyebiliriz. Özellikle sosyal ağların kullanım

Detaylı

FSH BİLGİLENDİRME TOPLANTILARI 28.12.2015

FSH BİLGİLENDİRME TOPLANTILARI 28.12.2015 FSH BİLGİLENDİRME TOPLANTILARI 28.12.2015 Yrd. Doç. Dr. Selin ÖZDEN MERHACI Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Fikri ve Sınai Haklar Araştırma ve Uygulama Merkezi FİKRİ MÜLKİYET HAKLARI (FİKRİ VE SINAİ

Detaylı

ROBOTEL. Zeynep Karagöz. e-bülten. Robotel Türkiye Kurucu ve Dernek Başkanı

ROBOTEL. Zeynep Karagöz. e-bülten. Robotel Türkiye Kurucu ve Dernek Başkanı Zeynep Karagöz Robotel Türkiye Kurucu ve Dernek Başkanı ROBOTEL Hazırlayan: Fzt. Onur Ulukuz www.onurulukuz.com 3 Boyutlu yazıcı teknolojisi, hem gerçek hem sanal ortamda çalışan ve Deneyim tasarım hizmeti

Detaylı

Üniversite Senatosu nun 07.01.2016 tarih ve 2016/26 sayılı toplantısında kabul edilmiştir.

Üniversite Senatosu nun 07.01.2016 tarih ve 2016/26 sayılı toplantısında kabul edilmiştir. T.C. MEF ÜNİVERSİTESİ AKADEMİK/KURUMSAL ARŞİV SİSTEMİ YÖNERGESİ Üniversite Senatosu nun 07.01.2016 tarih ve 2016/26 sayılı toplantısında kabul edilmiştir. Gerekçe Açık erişim, kamu kaynaklarıyla desteklenen

Detaylı

SINAİ MÜLKİYET HAKLARINDA İSTİSNANIN UYGULANMASI

SINAİ MÜLKİYET HAKLARINDA İSTİSNANIN UYGULANMASI SINAİ MÜLKİYET HAKLARINDA İSTİSNANIN UYGULANMASI Hüseyin ÖZTÜRK 40 * 1-GİRİŞ Dünyada bilişim, iletişim ve ulaşımda meydana gelen yenilikler ile birlikte ülke ekonomilerinin birbirlerini daha yakından takip

Detaylı

(28/01/ 2003 tarihli ve 25007 sayılı Resmi Gazete de yayımlanmıştır.) Enerji Piyasası Düzenleme Kurumundan :

(28/01/ 2003 tarihli ve 25007 sayılı Resmi Gazete de yayımlanmıştır.) Enerji Piyasası Düzenleme Kurumundan : (28/01/ 2003 tarihli ve 25007 sayılı Resmi Gazete de yayımlanmıştır.) Enerji Piyasası Düzenleme Kurumundan : Elektrik Piyasasında Yapılacak Denetimler ile Ön Araştırma ve Soruşturmalarda Takip Edilecek

Detaylı

Veritabanı Yönetimi Bilgisayarların. Keşfi Hedefler. Veritabanı, Veri ve Bilgi. Veritabanı, Veri ve Bilgi. Veritabanı, Veri ve Bilgi

Veritabanı Yönetimi Bilgisayarların. Keşfi Hedefler. Veritabanı, Veri ve Bilgi. Veritabanı, Veri ve Bilgi. Veritabanı, Veri ve Bilgi Hedefler Veritabanı Yönetimi Bilgisayarların Discovering Keşfi 2010 Computers 2010 Living in a Digital World Dijital Dünyada Yaşamak Veritabanı terimini tanımlamak ve bir veritabanının veri ve bilgi ile

Detaylı

TEKNOKENT ŞİRKETLERİ İÇİN FİKRİ SINAİ HAKLAR BİLGİLENDİRME TOPLANTISI

TEKNOKENT ŞİRKETLERİ İÇİN FİKRİ SINAİ HAKLAR BİLGİLENDİRME TOPLANTISI TEKNOKENT ŞİRKETLERİ İÇİN FİKRİ SINAİ HAKLAR BİLGİLENDİRME TOPLANTISI Nihan Ertüzün Gökcan Patent ve Marka Vekili Ankara Üniversitesi Teknoloji Transfer Ofisi FİKRİ HAKLARIN TANIMI Fikir ürünlerini oluşturan

Detaylı

YAZILIM PATENTLERİ, YAYIN HAKLARI, VE ÖZGÜR YAZILIM. Dr. Onur Tolga Şehitoğlu, ODTÜ Bilgisayar Müh. onur@ceng.metu.edu.

YAZILIM PATENTLERİ, YAYIN HAKLARI, VE ÖZGÜR YAZILIM. Dr. Onur Tolga Şehitoğlu, ODTÜ Bilgisayar Müh. onur@ceng.metu.edu. YAZILIM PATENTLERİ, YAYIN HAKLARI, VE ÖZGÜR YAZILIM Dr. Onur Tolga Şehitoğlu, ODTÜ Bilgisayar Müh. onur@ceng.metu.edu.tr Aralık 2004 İçerik Patent nedir? Yazılım patentleri, tehlikeler, yanlışlar Telif

Detaylı

FİKRİ VE SINAÎ MÜLKİYET HAKLARI. Dr. Deniz ŞENYAY ÖNCEL deniz.oncel@deu.edu.tr

FİKRİ VE SINAÎ MÜLKİYET HAKLARI. Dr. Deniz ŞENYAY ÖNCEL deniz.oncel@deu.edu.tr FİKRİ VE SINAÎ MÜLKİYET HAKLARI Dr. Deniz ŞENYAY ÖNCEL deniz.oncel@deu.edu.tr PATENT NEDİR? Buluş için hak sahibine verilen tekel hakkı ve bu hakkı gösteren belgedir. BULUŞ NEDİR? Bir probleme teknik çözüm

Detaylı

Dr. YALÇIN TOSUN İstanbul Bilgi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Öğretim Görevlisi SİNEMA ESERLERİ VE ESER SAHİBİNİN HAKLARI

Dr. YALÇIN TOSUN İstanbul Bilgi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Öğretim Görevlisi SİNEMA ESERLERİ VE ESER SAHİBİNİN HAKLARI Dr. YALÇIN TOSUN İstanbul Bilgi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Öğretim Görevlisi SİNEMA ESERLERİ VE ESER SAHİBİNİN HAKLARI İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ...vii İÇİNDEKİLER... xi KISALTMALAR...xix GİRİŞ... 1 Birinci Bölüm

Detaylı

TEKNOLOJİ VE TASARIM DERSİ

TEKNOLOJİ VE TASARIM DERSİ TEKNOLOJİ VE TASARIM DERSİ 7.A.1. Teknoloji ve Tasarım Öğreniyorum Burdur İl Koordinatörleri Teknoloji Nedir? Teknoloji, insanların gereksinimlerine(ihtiyaçlarına) uygun yardımcı araç ve aletlerin yapılması

Detaylı

ÇAĞDAŞ FAKTORİNG A.Ş YÖNETİM KURULU ÇALIŞMA ESAS VE USULLERİ HAKKINDA İÇ YÖNERGE

ÇAĞDAŞ FAKTORİNG A.Ş YÖNETİM KURULU ÇALIŞMA ESAS VE USULLERİ HAKKINDA İÇ YÖNERGE ÇAĞDAŞ FAKTORİNG A.Ş YÖNETİM KURULU ÇALIŞMA ESAS VE USULLERİ HAKKINDA İÇ YÖNERGE 1. Amaç Şirketimizin Yönetim Kurulu nun Çalışma Esas ve Usuller Hakkında İç Yönergesi, Yönetim Kurulu toplantılarının Türk

Detaylı

Sirküler Rapor 1804.2014/108-1

Sirküler Rapor 1804.2014/108-1 Sirküler Rapor 1804.2014/108-1 DANIŞTAY IN TAKAS DURUMUNDA ÖDENDİĞİ YASAL BELGE VE DEFTERLERLE KANITLANAMAYAN KDV NİN İNDİRİLECEK KDV OLARAK DİKKATE ALINMAMASI İLE İLGİLİ KANUN YARARINA BOZMA KARARI ÖZET

Detaylı

FİKRİ HAKLAR ESD873 4. PATENT BAŞVURU SÜRECİ. Yrd.Doç.Dr. Levent DURDU Kocaeli Üniversitesi B.Ö.T.E. Bölümü

FİKRİ HAKLAR ESD873 4. PATENT BAŞVURU SÜRECİ. Yrd.Doç.Dr. Levent DURDU Kocaeli Üniversitesi B.Ö.T.E. Bölümü FİKRİ HAKLAR ESD873 4. PATENT BAŞVURU SÜRECİ Yrd.Doç.Dr. Levent DURDU Kocaeli Üniversitesi B.Ö.T.E. Bölümü 2012 2013 Bahar Kocaeli Üniversitesi, tüm hakları saklıdır. PATENT BAŞVURU SÜRECİ ESD873 FİKRİ

Detaylı

04.01.2016. Haz.: Doç. Dr. Ahmet DEMİRER

04.01.2016. Haz.: Doç. Dr. Ahmet DEMİRER Haz.: Doç. Dr. Ahmet DEMİRER Hızlı prototipleme, bilgisayarda hazırlanan üç boyutlu CAD (Computer Aided Design) çizimlerinden direk olarak elle tutulur fiziksel modeller elde etmemizi sağlayan imalat teknolojisidir.

Detaylı

T.C. ÇALIŞMA VE SOSYAL GÜVENLİK BAKANLIĞI İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ. 6331 SAYILI İŞ SAĞLIĞI ve GÜVENLİĞİ KANUNU

T.C. ÇALIŞMA VE SOSYAL GÜVENLİK BAKANLIĞI İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ. 6331 SAYILI İŞ SAĞLIĞI ve GÜVENLİĞİ KANUNU T.C. ÇALIŞMA VE SOSYAL GÜVENLİK BAKANLIĞI İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 6331 SAYILI İŞ SAĞLIĞI ve GÜVENLİĞİ KANUNU İş sağlığı ve güvenliği ilk kez müstakil bir kanunda ele alındı. İş Kanunu:

Detaylı

Çevrimiçi paylaşım 3.1. Baskı 1

Çevrimiçi paylaşım 3.1. Baskı 1 Çevrimiçi paylaşım 3.1 Baskı 1 2008 Nokia telif hakkıdır. Tüm hakları mahfuzdur. Nokia, Nokia Connecting People ve Nseries, Nokia Corporation'ın ticari veya tescilli ticari markalarıdır. Nokia tune, Nokia

Detaylı

T.C. KAMU DENETÇİLİĞİ KURUMU (OMBUDSMANLIK)

T.C. KAMU DENETÇİLİĞİ KURUMU (OMBUDSMANLIK) T.C. KAMU DENETÇİLİĞİ KURUMU (OMBUDSMANLIK) ŞİKAYET NO : 2015/5132 KARAR TARİHİ : 01/04/2016 RET KARARI ŞİKAYETÇİ : ŞİKAYET EDİLEN İDARE ŞİKAYETİN KONUSU : Türkiye Serbest Muhasebeci ve Mali Müşavirler

Detaylı

huseyinozcan63@hotmail.com

huseyinozcan63@hotmail.com huseyinozcan63@hotmail.com 1 Hızla gelişmekte olan teknolojinin sanayide kullanılması sonucunda uygulanan yeni ve karmaşık üretim yöntemleri yeni ve karmaşık riskleri de beraberinde getirmiştir. huseyinozcan63@hotmail.com

Detaylı

SINAİ MÜLKİYET KANUNU İLE GELEN YENİLİKLER

SINAİ MÜLKİYET KANUNU İLE GELEN YENİLİKLER SINAİ MÜLKİYET KANUNU İLE GELEN YENİLİKLER 1964 den beri Sınai Mülkiyet Kanunu ile Gelen Yenilikler: Sınai Mülkiyet Kanunu meclisten geçmiştir. Tüm sınai hakları tek bir çatı altında toplamış olan ve geleneksel

Detaylı

TDS 220 İŞÇİ SAĞLIĞI ve İŞ GÜVENLİĞİ

TDS 220 İŞÇİ SAĞLIĞI ve İŞ GÜVENLİĞİ TDS 220 İŞÇİ SAĞLIĞI ve İŞ GÜVENLİĞİ Yrd.Doç.Dr. Soner METE Ders Hakkında Çalışanların sağlık ve güvenliklerini tehdit eden etmenleri, bu etmenlerin önlenmesine ilişkin yürütülen politikalar, işverenlerin

Detaylı

Doç. Dr. Pir Ali KAYA

Doç. Dr. Pir Ali KAYA 6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu nda İşverenin Yükümlülükleri Doç. Dr. Pir Ali KAYA Uludağ Üniversitesi İ.İ.B.F. Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri Bölümü 1 I. 6331 Sayılı Kanuna Göre İşverenin

Detaylı

TEBLİĞ. b) 31/12/2004 tarihli ve 25687 sayılı Resmî Gazete de yayımlanan Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliğinin 4 ve 38 inci maddeleri,

TEBLİĞ. b) 31/12/2004 tarihli ve 25687 sayılı Resmî Gazete de yayımlanan Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliğinin 4 ve 38 inci maddeleri, 14 Aralık 2011 ÇARŞAMBA Resmî Gazete Sayı : 28142 Çevre ve Şehircilik Bakanlığından: TEKSTİL SEKTÖRÜNDE ENTEGRE KİRLİLİK ÖNLEME VE KONTROL TEBLİĞİ BİRİNCİ BÖLÜM Amaç ve Kapsam, Hukuki Dayanak ve Tanımlar

Detaylı

FTR 331 Ergonomi. yrd. doç. dr. emin ulaş erdem

FTR 331 Ergonomi. yrd. doç. dr. emin ulaş erdem FTR 331 Ergonomi yrd. doç. dr. emin ulaş erdem ERGONOMİDE KULLANILAN MODELLER Modelleme, farklı öğeler arasındaki ilişkilerin tanımlanmasında kullanılan bir yöntemdir. Modeller, kullanıldıkları alanlara

Detaylı

FİKRİ VE SINAÎ MÜLKİYET HAKLARI. Dr. Deniz ŞENYAY ÖNCEL deniz.oncel@deu.edu.tr

FİKRİ VE SINAÎ MÜLKİYET HAKLARI. Dr. Deniz ŞENYAY ÖNCEL deniz.oncel@deu.edu.tr FİKRİ VE SINAÎ MÜLKİYET HAKLARI Dr. Deniz ŞENYAY ÖNCEL deniz.oncel@deu.edu.tr Bilgi toplumunun önemli unsurlarından olan bilgisayar yazılımları, söz konusu fikir ürünlerinden ESERLER içinde yorumlanmaktadır.

Detaylı

T.C. DÜZCE ÜNİVERSİTESİ FİKRİ VE SINAİ MÜLKİYET HAKLARI PAYLAŞIM YÖNERGESİ. BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar Amaç

T.C. DÜZCE ÜNİVERSİTESİ FİKRİ VE SINAİ MÜLKİYET HAKLARI PAYLAŞIM YÖNERGESİ. BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar Amaç T.C. DÜZCE ÜNİVERSİTESİ FİKRİ VE SINAİ MÜLKİYET HAKLARI PAYLAŞIM YÖNERGESİ BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar Amaç MADDE 1 (1) Bu Yönergenin amacı, Düzce Üniversitesi çalışanlarının yaptığı

Detaylı

5651 Sayılı Kanun Hakkında Kanunla ilgili detay bilgiler

5651 Sayılı Kanun Hakkında Kanunla ilgili detay bilgiler 2009 5651 Sayılı Kanun Hakkında Kanunla ilgili detay bilgiler İnternet ortamında yapılan yayınların düzenlenmesi ve bu yayınlar yoluyla işlenen suçlarla mücadele edilmesi hakkındaki 5651 sayılı kanunun

Detaylı

ANALIK İZNİ VEYA ÜCRETSİZ İZİN SONRASI YAPILACAK KISMİ SÜRELİ ÇALIŞMALAR HAKKINDA 8 KASIM 2016 TARİHLİ YÖNETMELİK KAPSAMINDA HUKUK BÜLTENİ

ANALIK İZNİ VEYA ÜCRETSİZ İZİN SONRASI YAPILACAK KISMİ SÜRELİ ÇALIŞMALAR HAKKINDA 8 KASIM 2016 TARİHLİ YÖNETMELİK KAPSAMINDA HUKUK BÜLTENİ ANALIK İZNİ VEYA ÜCRETSİZ İZİN SONRASI YAPILACAK KISMİ SÜRELİ ÇALIŞMALAR HAKKINDA 8 KASIM 2016 TARİHLİ YÖNETMELİK KAPSAMINDA HUKUK BÜLTENİ 4/18/2017 White Paper / PERYÖN Yayınlar 2017.20 Derleyen ve Yazan

Detaylı

DENİZCİLİĞİN DEVLET POLİTİKASI OLMASI BAKIMINDAN DENİZ HUKUKUNUN YERİ

DENİZCİLİĞİN DEVLET POLİTİKASI OLMASI BAKIMINDAN DENİZ HUKUKUNUN YERİ 1 DENİZCİLİĞİN DEVLET POLİTİKASI OLMASI BAKIMINDAN DENİZ HUKUKUNUN YERİ Prof.Dr.M.Fehmi Ülgener Denizciliğin devlet politikası olarak belirlenmesi öncelikle ülkenin içinde bulunduğu şartlar, coğrafi konum

Detaylı

TÜRK STANDARDLARI ENSTİTÜSÜ

TÜRK STANDARDLARI ENSTİTÜSÜ TÜRK STANDARDLARI ENSTİTÜSÜ TSE TARAFINDAN İŞ GELİŞTİRİCİ VEYA BİLİRKİŞİ ÇALIŞTIRILMASI İLE GERÇEK VE TÜZEL KİŞİLERLE İŞBİRLİĞİ TESİS EDİLMESİ HAKKINDA YÖNERGE Yönetim Kurulu Karar No : 12/03/2015 tarih

Detaylı

Yeni İş Sağlığı ve Güvenliği Kanununda. İşveren Yükümlülükleri -II- Yeni İş Sağlığı ve Güvenliği Kanununda İşveren Yükümlülükleri -II-

Yeni İş Sağlığı ve Güvenliği Kanununda. İşveren Yükümlülükleri -II- Yeni İş Sağlığı ve Güvenliği Kanununda İşveren Yükümlülükleri -II- Yeni İş Sağlığı ve Güvenliği Kanununda İşveren Yükümlülükleri -II- 1 / 10 Yusuf DOĞAN Mali Müşavirlik 4. İşverenin Risk Değerlendirmesi Yükümlülüğü İşveren, güvenlik tedbirleri ve koruyucu ekipmanlar ile

Detaylı

(Resmi Gazete ile yayımı: 8.5.2007 Sayı: 26516)

(Resmi Gazete ile yayımı: 8.5.2007 Sayı: 26516) 755 TÜRKİYE CUMHURİYETİ HÜKÜMETİ İLE İSRAİL DEVLETİ HÜKÜMETİ ARASINDA SINAİ ARAŞTIRMA-GELİŞTİRME ALANINDA İŞBİRLİĞİ ANLAŞMASININ ONAYLANMASININ UYGUN BULUNDUĞUNA DAİR KANUN (Resmi Gazete ile yayımı: 8.5.2007

Detaylı

BİLGİSAYAR PROGRAMLARI ÜZERİNDEKİ HAKLAR VE BU HAKLARIN KORUNMASI. İstanbul 1997 İ Ç İ N D E K İ L E R. Sayfa KISALTMALAR 11 GİRİŞ 15

BİLGİSAYAR PROGRAMLARI ÜZERİNDEKİ HAKLAR VE BU HAKLARIN KORUNMASI. İstanbul 1997 İ Ç İ N D E K İ L E R. Sayfa KISALTMALAR 11 GİRİŞ 15 BİLGİSAYAR PROGRAMLARI ÜZERİNDEKİ HAKLAR VE BU HAKLARIN KORUNMASI İstanbul 1997 İ Ç İ N D E K İ L E R Sayfa KISALTMALAR 11 GİRİŞ 15 BiRiNCi BÖLÜM Bilgisayar ve Bilgisayar Programları I- BİLGİSAYARIN TANIMI

Detaylı

Risk Değerlendirmesi ve Yönetimi

Risk Değerlendirmesi ve Yönetimi Risk Değerlendirmesi ve Yönetimi 6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu İşveren, iş sağlığı ve güvenliği yönünden risk değerlendirmesi yapmak veya yaptırmakla yükümlüdür. 6331 sayılı İş Sağlığı ve

Detaylı

Prof. Dr. Süha TANRIVER Doç. Dr. Emel HANAĞASI

Prof. Dr. Süha TANRIVER Doç. Dr. Emel HANAĞASI Prof. Dr. Süha TANRIVER Doç. Dr. Emel HANAĞASI Bu doküman eğitim amacıyla hazırlanmış ve öğrenciye verilmiştir. İzinsiz çoğaltılması ve satılması halinde gerekli cezaî ve hukukî yollara başvurulacaktır.

Detaylı