T.C. SAYIġTAY BAġKANLIĞI. ĠSTANBUL ANADOLU YAKASI ELEKTRĠK PERAKENDE SATIġ Aġ DÖNEMĠ DENETĠM RAPORU

Transkript

1 T.C. SAYIġTAY BAġKANLIĞI ĠSTANBUL ANADOLU YAKASI ELEKTRĠK PERAKENDE SATIġ Aġ DÖNEMĠ DENETĠM RAPORU

2 Bu rapor, tarih ve 4046 sayılı Kanun ile tarih ve 6085 sayılı Kanun uyarınca düzenlenmiş, Rapor Değerlendirme Kurulu nun 24/09/2014 tarihli ve 49 numaralı oturumunda kabul edilmiştir.

3 Denetlenen Kuruluşun; Unvanı : İstanbul Anadolu Yakası Elektrik Perakende Satış Anonim Şirketi Merkezi : İstanbul Bağlı olduğu kuruluş : Türkiye Elektrik Dağıtım Anonim Şirketi (TEDAŞ) Sermaye durumu (*) Ortaklık Hisse adedi Taahhüt Edilen Ödenen Ödenmemiş TL % TL % TL % TEDAŞ , , Toplam , , (*) ÖİB in tarih ve 806 sayılı Onayı ile Şirketin Sermayesi ,00 TL den, ,00 TL ye çıkarılmıştır.

4 Karar organındaki görevi Karar organı (Yönetim kurulu ) Adı ve soyadı Temsil ettiği bakanlık veya kuruluş Kuruluştaki görevi veya mesleği Görevli bulunduğu süre Başlama tarihi Ayrılış tarihi 1 Başkan Mustafa YURDABAK ÖİB ÖİB Uzmanı Üye M. Nuri KAVAK Şirket Müdürü Ertan SULAYICI TP Petrol Dağıtım AŞ Gen. Müd. Yrd İsmail BAYAZIT Emekli Denetçiler (*) Denetim Kuruluştaki görevi veya Görevli bulunduğu süre Adı ve soyadı Temsil ettiği bakanlık veya kuruluş organındaki unvanı mesleği Başlama tarihi Ayrılış tarihi (*) tarihleri arasında TTK hükümlerine göre henüz denetçi seçimi yapılmamıştır.

5 KISALTMALAR AB EPDK EÜAġ ĠHDS ÖĠB ÖYK TBMM TEAġ TEDAġ TEĠAġ TETAġ TTK YPK Avrupa Birliği Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu Elektrik Üretim Anonim Şirketi İşletme Hakkı Devir Sözleşmesi Özelleştirme İdaresi Başkanlığı Özelleştirme Yüksek Kurulu Türkiye Büyük Millet Meclisi Türkiye Elektrik Üretim İletim Anonim Şirketi Türkiye Elektrik Dağıtım Anonim Şirketi Türkiye Elektrik İletim Anonim Şirketi Türkiye Elektrik Ticaret ve Taahhüt Anonim Şirketi Türk Ticaret Kanunu Yüksek Planlama Kurulu

6

7 Ġ Ç Ġ N D E K Ġ L E R Sayfa No I. TOPLU BAKIġ I II. ELEKTRĠK PĠYASASININ SERBESTLEġMESĠ.. 1 III. ġġrketġn KURULUġU VE ÖZELLEġTĠRĠLMESĠ. 4 A-Şirketin kuruluşu... 4 B-Şirketin özelleştirilmesi ve devir işlemleri. 11 IV. EKLER... 18

8

9 I I. TOPLU BAKIġ İstanbul Anadolu Yakası Elektrik Perakende Satış Anonim Şirketi ( İstanbul Anadolu Yakası EPSAŞ ), tarih ve 4628 sayılı Elektrik Piyasası Kanunu nun (Bu Kanunun adı tarihli ve 6446 sayılı Elektrik Piyasası Kanunu nun 30 uncu maddesiyle Enerji Piyasası Düzenleme Kurumunun Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun olarak değiştirilmiştir) 3 üncü; Elektrik Piyasasında Gelir ve Tarife Düzenlemesi Kapsamında Düzenlemeye Tabi Unsurlar ve Raporlamaya İlişkin Esaslar Hakkında Tebliğ in 39 uncu maddeleri uyarınca elektrik dağıtım şirketlerinin tarihi itibarıyla dağıtım ve perakende satış faaliyetlerini ayrıştırmasına yönelik yasal zorunluluk kapsamında İstanbul Anadolu Yakası Elektrik Dağıtım A.Ş. ( AYEDAŞ ) faaliyetlerinin hukuki ayrıştırılması sonucunda kurulmuştur. Şirket, halihazırda lisansı kapsamındaki İstanbul Anadolu Yakası bölgesinde (batıda İstanbul Boğazı, doğuda İstanbul-İzmit il sınırı, kuzeyde Karadeniz, güneyde Marmara Denizi sahilleri ve Büyükada ile Heybeli, Burgaz, Kınalı ve Sedef adaları içinde kalan bölge) bulunan serbest olmayan tüketicilere, serbest tüketici niteliğine haiz olup bu hakkını kullanmayan tüketicilere ve son kaynak tedarikçisi olarak serbest tüketicilere EPDK tarafından belirlenen düzenlemeye tabi perakende satış tarifesi üzerinden elektrik satmakla görevlendirilmiş olup, tarihi itibarıyla faaliyetlerine başlamıştır. Elektrik piyasasının rekabete açılması sürecinde dağıtım ve perakende satış faaliyetlerinin birbirinden ayrıştırılması ve şirketin kuruluşuna ilişkin incelemelere raporun ilgili bölümlerinde yer verilmiştir. Diğer taraftan, TEDAŞ a ait AYEDAŞ ın %100 oranındaki hissesinin blok satış yöntemiyle özelleştirilmesi amacıyla ÖİB tarafından tarihinden itibaren verilen ilanlarla ihale açılmıştır. İhale Şartnamesinin, Faaliyetlerin Ayrıştırılması ve Alıcının Taahhüdü kenar başlıklı 16 ncı maddesinde aynen; Alıcı, Ek-5 de sunulan, Rekabet Kurulunun tarih ve 05-48/695-M sayılı Kararı nda ve 4628 sayılı Kanunun 3. maddesinde belirtildiği şekilde tarihine (geçiş dönemi sonuna) kadar dağıtım faaliyetini ve diğer elektrik piyasası faaliyetlerini hukuken ayrıştıracağını, EPDK ve ilgili diğer kurumların bu husustaki düzenlemelerine ve kararlarına uyacağını kabul, beyan ve taahhüt eder. Rekabet Kurulunun ve Enerji Piyasası Düzenleme Kurulunun bu konudaki yetkileri saklıdır. Ancak, 4628 sayılı Kanunun 3. maddesinde yer alan Dağıtım şirketleri, üretim ve perakende satış faaliyetlerini, tarihinden itibaren ancak ayrı tüzel kişilikler altında yürütürler hükmü gereğince, faaliyetlerin ayrı tüzel kişilikler altında yürütülmesini teminen perakende satış şirketi için EPDK ya Lisans başvurusunda bulunulmuş olup, Alıcı ile imzalanacak Hisse Satış Sözleşmesi, perakende satış şirketinin hisselerinin satışını da kapsayacaktır. Bu durumda Alıcı, Şirket hisseleri ile birlikte söz konusu perakende satış şirketinin hisselerini de devralmayı kabul, beyan ve

10 II Sayıştay taahhüt eder. Alıcı, ayrıştırma işlemini ve sonuçlarını aynen kabul edecek olup, hukuki, teknik, mali ve sair nedenlere dayanarak zarar, ziyan, ihale bedelinden indirim ve benzeri ad altında herhangi bir talepte bulunmayacağını kabul, beyan ve taahhüt eder. Alıcı, Şirket in dağıtım bölgesinde uygulanacak tarifeler, yatırımlar, hizmet kalitesi ve diğer elektrik piyasası faaliyetlerinde 4628 sayılı Kanun ve diğer ilgili mevzuata tabidir. Bu şartnamedeki, Şirkete ve satışa konu hisselere ilişkin düzenlemeler, elektrik dağıtım ve perakende satış faaliyetlerinin ayrı tüzel kişilikler altında yürütülmesini teminen EPDK ya Lisans başvurusunda bulunulmuş ve Hisse Satış Sözleşmesi kapsamında hisseleri devredilecek olan perakende satış şirketi hakkında da uygulanacaktır. Hükümlerine yer verildiğinden, söz konusu ihale kapsamında TEDAŞ a ait AYEDAŞ ile birlikte İstanbul Anadolu Yakası EPSAŞ ın %100 oranındaki hissesinin de özel yatırımcıya satılması öngörülmüştür. Söz konusu İstanbul Anadolu Yakası Elektrik Dağıtım A.Ş. nin %100 Oranındaki Hissesinin Blok Olarak Satış Yöntemi İle Özelleştirilmesine İlişkin İhale Şartnamesi hükümlerine göre İhale, kapalı zarfla teklif alınmasını müteakip görüşmeler yapılarak pazarlık usulüyle gerçekleştirilmiştir. İhalede son teklif verme tarihi olan itibarıyla 6 teklif alınmıştır tarihinde yapılan nihai pazarlık görüşmeleri sonucunda en yüksek teklif ABD Doları bedelle Enerjisa Elektrik Dağıtım Anonim Şirketi tarafından verilmiştir. ÖYK nın tarih ve 2004/22 sayılı kararı ile özelleştirme kapsam ve programına alınıp, tarih ve 2005/125 sayılı kararı ile özelleştirme stratejisi belirlenen TEDAŞ ın, AYEDAŞ taki %100 oranındaki hissesinin, İhale Komisyonu tarafından yapılan tarihli nihai pazarlık görüşmeleri sonucunda; ABD Doları bedelle en yüksek teklifi veren Enerjisa Elektrik Dağıtım Anonim Şirketi ne İhale Şartnamesi çerçevesinde satılmasına, söz konusu firmanın sözleşmeyi imzalamaktan imtina etmesi veya diğer yükümlülükleri yerine getirmemesi halinde, teminatının ÖİB lehine irat kaydedilmesine ilişkin tarih ve 2013/95 sayılı ÖYK kararı Resmi Gazetede (RG: , 28660) yayımlanmıştır. Söz konusu Karara rapor ekleri (Ek:1) arasında yer verilmiştir. İhale Şartnamesi nin 21/e Maddesinde; Hisse Satış Sözleşmesi nin imzalandığı tarihten önceki ayın son günü itibarıyla Şirket muhasebe kayıtlarında yer alan resmi daireler, belediyeler (iç tüketim ve içme suyu tesislerinden kaynaklanan alacakları) ve tarımsal sulama alacakları ile Şirket muhasebe kayıtlarında yer alan son ay faturası dışında kalan Elektrik Üretim A.Ş. ve bağlı şirketleri, Türkiye Elektrik Ticaret ve Taahhüt A.Ş. ve Türkiye Elektrik İletim A.Ş. ye olan ticari borçlar TEDAŞ a aktarılacaktır. Ticari borçların TEDAŞ a aktarılması sırasında, hazır değerler tutarı ticari borçlardan mahsup edilecektir hükmü yer almaktadır.

11 III Yukarıda belirtilen İhale Şartnamesi hükmü gereği İstanbul Anadolu Yakası EPSAŞ ın tarihli bilançosunda düzenlemeler yapılmış; düzenlemeler sonunda ortaya çıkan ,00 TL tutarındaki aktif-pasif farkı İstanbul Anadolu Yakası EPSAŞ bilançosunda TEDAŞ a borç olarak kaydedilmiş; TEDAŞ a borç olarak kaydedilen ,00 TL nin İstanbul Anadolu Yakası EPSAŞ ın sermayesine ilave edilmesi suretiyle sermayenin ,00 TL ye çıkartılmasına ilişkin ana sözleşme değişikliğine Özelleştirme İdaresi Başkanlığınca tarihli ve 806 sayılı onay verilmiş; yapılan sermaye değişikliği İstanbul Ticaret Sicili Müdürlüğünün Sicil No.suna kayden tarihinde tescil ve ilan olunarak, Türkiye Ticaret Sicili Gazetesi nin tarihli ve 8379 sayılı nüshasında yayımlanmıştır. AYEDAŞ ile İstanbul Anadolu Yakası EPSAŞ ın %100 Oranındaki Hissesinin Enerjisa Elektrik Dağıtım A.Ş. ye Satışına İlişkin Hisse Satış Sözleşmesi, ÖYK nın tarih ve 2013/95 sayılı Kararı uyarınca, ÖİB ile Enerjisa Elektrik Dağıtım Anonim Şirketi arasında tarihinde tanzim ve imza edilmiştir. Böylece, ÖYK nın tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanan, tarih ve 2013/95 sayılı Kararı na istinaden ÖİB in %100 oranındaki hissesine sahip olduğu TEDAŞ a ait İstanbul Anadolu Yakası EPSAŞ ın sermayesinde bulunan beheri 1 (bir) TL itibari kıymetinde adet nama yazılı hisse karşılığı ,00 TL nominal değerindeki tüm hisselerinin Enerjisa Elektrik Dağıtım A.Ş. ye devrine ilişkin tutanak ile; ÖYK nın yukarıda anılan Kararı gereğince ÖİB, %100 oranındaki hissesine sahip olduğu TEDAŞ a ait İstanbul Anadolu Yakası EPSAŞ sermayesinin %100 ünü teşkil eden adet hissesini temsil eden 1 (bir) adet Muvakkat Hisse Senedi İlmühaberi ni ciro ve teslim suretiyle Enerjisa Elektrik Dağıtım A.Ş. ye devretmiştir. İşbu teslim tesellüm tutanağı tarihinde 3 nüsha halinde düzenlenerek imza altına alınmıştır. Söz konusu tutanağa rapor ekleri (Ek:2) arasında yer verilmiştir. Mevzuatla düzenlenen yukarıdaki prosedürlerin yerine getirilmesini müteakip hisseleri devralan Enerjisa Elektrik Dağıtım A.Ş., perakende satış lisansına sahip Perakende Satış Şirketinin yeni sahibi sıfatıyla; Şirketin lisansı kapsamındaki İstanbul Anadolu Yakası bölgesinde uygulanacak tarifeler, yatırımlar, hizmet kalitesi ve diğer elektrik piyasası faaliyetlerinde, tarih ve 6446 sayılı Elektrik Piyasası Kanunu ve diğer ilgili mevzuata tabi olarak, İstanbul Anadolu Yakası Elektrik Perakende Satış Anonim Şirketi ni tarihi itibarıyla yönetme hakkını elde etmiştir. Şirket, 4046 sayılı Kanun uyarınca faaliyetlerine başladığı tarihinden özel yatırımcıya devredildiği tarihine kadar, 3346 sayılı Kanun ve 6085 sayılı Kanun hükümlerine göre TBMM ve Sayıştay ın denetimine tabi tutulmuştur.

12 IV Sayıştay Öneriler: İstanbul Anadolu Yakası Elektrik Perakende Satış Anonim Şirketi nin dönemindeki çalışmaları üzerinde Sayıştay tarafından yapılan incelemeler sonunda; Şirket in özelleştirilmesine yönelik taraflar arasında tarihinde tanzim ve imza edilerek akdedilmiş bulunan Hisse Satış Sözleşmesi nin Eki, Şirket hisselerinin tümünün devrine ilişkin tutanak ile Muvakkat Hisse Senedi İlmühaberi nin ciro ve teslim suretiyle özel yatırımcıya devir ve temlik edilmesinin yanı sıra belirtilen dönemdeki Şirket faaliyetlerine yönelik inceleme ve soruşturmayı gerektiren bir hususa rastlanmaması nedeniyle ileriye yönelik her hangi bir öneriye yer verilmemiştir. Sonuç: İstanbul Anadolu Yakası Elektrik Perakende Satış Anonim Şirketi nin; sermayesindeki %100 oranında Türkiye Elektrik Dağıtım A.Ş. hisse payı yapılan ihale sonunda satılan, Özelleştirme Yüksek Kurulu nun tarihli ve 2013/95 sayılı Kararı ile satış işlemi onaylanan ve tarihinde hisse devir işlemi yapılan Şirket in bu durumu genel görüşmeye sunulur.

13 1 II. ELEKTRĠK PĠYASASININ SERBESTLEġMESĠ Türkiye elektrik piyasasında yaşanan rekabete açılma sürecinde üretim, iletim, dağıtım ve perakende satış faaliyetlerinin birbirinden ayrıştırılması sektörün yeniden yapılanmasında önemli bir yer tutmaktadır. Bu süreç içerisinde rekabetin tesisi açısından en temel unsurlardan birisi, elektrik tüketicilerinin birbirleri ile rekabet halinde olan tedarikçilerden enerji tedarik edebilmesinin sağlanmasıdır. Başka bir ifadeyle, tüketicilerin sağlayıcılarını seçme ve değiştirme hakkına kavuşması yanında geçmişte münhasıran yerleşik dağıtım şirketlerinden alım yapmak durumunda olan tüketicilerin ikili anlaşmalar piyasasına geçişinin sağlanması serbestleşme sürecinin en önemli adımını teşkil etmektedir. Bu noktada Rekabet Kurulu nun TEDAŞ a bağlı elektrik dağıtım şirketlerinin özelleştirilmesine ilişkin iki ayrı kararı bulunmaktadır. Bunlardan birincisi 3096 sayılı Kanun kapsamında 17. görev bölgesinin işletme haklarının devrine ilişkindir. Rekabet Kurulu nun tarihli ve 87/ sayılı kararında özetle; Görev bölgesi içerisinde enerji alış ve satışında şirkete tanınan münhasırlığın kaldırılması; Dağıtım ve ticaret faaliyetlerinin birbirinden ayrı mütalaa edilmesi; Ticaret faaliyetinin kısmen rekabete açılması (ilk beş yıl için 1 MW üzeri tüketicilere diğer şirketlerce de satış yapılabilmesi hakkının sağlanması); Sabit fiyat uygulamasının kaldırılması (şirketlere tavan fiyatı geçmeyecek şekilde fiyat belirleme serbestisi tanınması); Eşit taraflar arasında ayrım gözetilmemesi ilkesinin sözleşmelere yansıtılması; Şirketlerin faaliyete geçmesinden sonra üretim ve işletme haklarının başka teşebbüs veya şahıslara devrinde Rekabet Kurulu nun izninin de alınacağına dair bir hükme sözleşmelerde yer verilmesi hususlarının yerine getirilmesi gerektiği vurgulanmıştır. Rekabet Kurulu nun yukarıdaki kararında özellikle, rekabet boyutunun ihmal edildiği bir özelleştirmenin kamu tekeli yerine özel tekel oluşturmak anlamına geleceği üzerinde durulmuş ve Rekabet Kurumu, mevcut koşulların elverdiği ölçüde işletme hakkı devir sözleşmelerinde münhasırlık içeren hususların kaldırılması ve rekabetin tesis edilmesi yönünde görüş bildirmiştir. Rekabet Kurulu nun ikinci kararı ise, ÖİB in ön bildirimine esas İşletme Hakkına Dayalı Hisse Satış modeli çerçevesinde TEDAŞ a bağlı 18 dağıtım şirketinin özelleştirilmesine ilişkindir. Rekabet Kurulu nun söz konusu tarihli ve 05-48/695-M sayılı kararında; ÖİB tarafından, elektrik dağıtım bölgelerinde dağıtım varlıklarının işletme hakkı ile dağıtım ve perakende satış lisansına sahip şirket hisselerinin blok olarak satılması yöntemiyle gerçekleştirilmesi planlanan özelleştirme sürecine ilişkin yapılan ön bildirim kapsamında, söz konusu özelleştirme çalışmalarında; -Strateji Belgesi ne dayanan elektrik dağıtım özelleştirme eylem planında büyük ölçüde arz güvenliği ve yabancı yatırımların teşviki amaçlarının dikkate alındığı, buna karşılık rekabetin tesisi ve tüketicinin korunması hususlarına ilişkin

14 2 Sayıştay düzenlemelerin yetersiz kaldığı, sektördeki kayıp-kaçak oranlarının düşürülmesi, bölgesel farklılıkların azaltılması gibi temel hedeflerin elde edilmesi bakımından bir geçiş dönemi uygulamasının makul olduğu, ancak bu dönem sonrasında sağlıklı bir rekabet ortamının oluşturulabilmesi açısından bazı yapısal önlemlerin alınması gerektiği, -Dağıtım ve perakende satış faaliyetlerinin dikey bütünleşik bir şekilde devredilmesinin, özellikle geçiş dönemi sonrasındaki serbestleştirme sürecinde rekabetin tesisi bakımından bazı sakıncaları beraberinde getireceği, -Bu durumu dikkate alan önlemlerin özelleştirme aşamasında ele alınmasının, yatırımcıların geleceğe ilişkin planlarını daha sağlıklı bir şekilde yapabilmelerine, sektörde sıkça karşılaşılan ve ileride oluşması muhtemel hukuki risklerin en aza indirilmesine yardımcı olacağı, -Dağıtım hizmetlerini devralacak teşebbüs veya teşebbüslerin perakende satış pazarında doğrudan ya da dolaylı olarak faaliyet göstermemesini sağlayacak şekilde, dağıtım ve perakende satış faaliyetlerinin mülkiyet ayrıştırmasına tabi tutulmasının rekabetin tesisi bakımından en ideal yöntem olduğu, -İkinci en iyi alternatif olarak, dağıtım ve perakende satış faaliyetlerinin ayrı tüzel kişilik çatısı altında hukuki olarak ayrıştırılmasını ve dağıtım şirketlerinin geçiş dönemi sonunda kendi bölgelerindeki perakende satış paylarını belirli bir takvim içinde belirli bir orana düşürmelerini sağlayan bir yöntemin esas alınabileceği, Hususlarının göz önünde bulundurulmasının uygun olacağına, Bütün bu sayılan hususlar dikkate alınarak; yapılacak devir işlemleri piyasanın geçiş dönemi içinde olması da göz önüne alınarak değerlendirildiğinde; -Geçiş döneminin sonuna kadar dağıtım faaliyetlerinin ve diğer elektrik piyasası faaliyetlerinin hukuki olarak ayrıştırılmasının Rekabet Kurulu nun nihai izin koşulu olduğu, -1998/4 sayılı Tebliğ in 5 inci maddesi uyarınca yapılacak değerlendirmede, 4054 sayılı Kanun un ilgili maddelerine aykırılık belirlenmesi halinde, devirle ilgili koşul ve yükümlülükler getirilebileceği veya devire izin verilmeyebileceği, hususlarının ihaleye katılacak teşebbüslerin bilgisine sunulması bakımından özelleştirmelere ilişkin ihale şartnamesinde belirtilmesinin yerinde olacağı şeklinde Kurul görüşüne ulaşılmıştır. Denilmektedir. Böylece Rekabet Kurumu, dağıtım şirketlerinin özelleştirilmesine ilişkin verdiği görüşte, satışların onaylanması için dağıtım ile perakende satış faaliyetlerinin geçiş döneminin sonuna kadar yasal ayrıştırmaya tabi olması şartını getirmiştir. Rekabet Kurulu nun söz konusu kararında yer alan geçiş dönemi sonuna kadar dağıtım faaliyetlerinin ve diğer elektrik piyasası faaliyetlerinin hukuki olarak ayrıştırılması yönündeki izin şartının kapsamına üretim faaliyeti de girmektedir. Bu geçişin sağlanması bakımından, alt ve üst pazarlarda faaliyet gösteren teşebbüsler açısından enerji tedariki ve nihai tüketiciye ulaşma anlamında vazgeçilmez bir niteliğe sahip olan dağıtım şirketlerinin ayrımcılık yapmamasının ve hakim

15 3 durumlarını kötüye kullanarak rakiplerini dışlamamasının garanti altına alınması için kimi düzenlemeler uygulamaya geçirilmiştir. Bu düzenlemeler arasında, elektrik piyasasında çeşitli aşamalarda faaliyet gösteren dikey bütünleşik teşebbüslerin doğal tekel niteliğindeki faaliyetleri ile rekabete açılan faaliyetlerini ayrıştırması da bulunmaktadır. Bu noktada, ayrıştırma kavramı ayrı bir önem kazanmaktadır. Bununla birlikte, rekabetin tesisinin amaçlandığı ayrıştırma modellerinde dağıtım şirketlerinin faaliyetinin sadece perakende satış faaliyetinden değil, diğer tüm piyasa faaliyetlerinden ayrıştırılması esastır. Nitekim, bu sürecin devamında 5784 sayılı Kanun ile yapılan düzenleme sonucunda tarihinde 4628 sayılı Kanunun 3 üncü maddesinin (c) bendinin, üçüncü fıkrası tadil edilerek dağıtım şirketlerinin geçiş dönemi sonu olan tarihinden itibaren üretim ve perakende satış faaliyetlerini ayrı tüzel kişilikler altında yürütmeleri zorunlu hale getirilmiştir. Türkiye elektrik piyasası için, 4628 sayılı Kanun da tarih ve 5784 sayılı Kanun ile yapılan değişiklik ile benimsenen yöntem hukuki ayrıştırma modeli olmuştur. Hukuki ayrıştırma, dikey bütünleşik teşebbüsün farklı faaliyetlerinin farklı tüzel kişilikler altında yürütülmesini içermekle birlikte, kendisinden daha dar kapsamlı olan muhasebe ayrıştırması, yönetim ayrıştırması ve fonksiyonel ayrıştırma modellerinde ortaya konulan ilkeleri de içermektedir. Bu kapsamda, EPDK nın tarih ve 4019 karar no.lu toplantısında, 4628 sayılı Kanunun 3 üncü maddesinin birinci fıkrasının (c) bendi hükmü çerçevesinde, dağıtım ve perakende satış faaliyetlerinin dağıtım şirketleri tarafından tarihinden itibaren ayrı tüzel kişilikler altında yürütülmesine ilişkin olarak hazırlanan Dağıtım ve Perakende Satış Faaliyetlerinin Hukuki Ayrıştırılmasına İlişkin Usul ve Esaslar kabul edilerek tarih ve sayılı Resmi Gazetede yayımlanmıştır.

16 4 Sayıştay III. ġġrketġn KURULUġU VE ÖZELLEġTĠRĠLMESĠ A-ġirketin kuruluģu: tarih ve 4628 sayılı Elektrik Piyasası Kanunu nun 3 üncü maddesinin (c) bendine, tarih ve 5784 sayılı Kanunun 3 üncü maddesiyle eklenen cümle ile Dağıtım şirketleri, üretim ve perakende satış faaliyetlerini, tarihinden itibaren ancak ayrı tüzel kişilikler altında yürütürler hükmü getirilmiştir. Kanunun söz konusu hükmü gereği dağıtım şirketleri tarafından yaşanan bu süreç hukuki, operasyonel ve finansal ayrıştırma kısımlarından oluşmaktadır. Ayrıştırmanın nasıl yapılacağının genel esasları ise EPDK nın tarih ve 4019 sayılı Kurul kararı ile tarihli ve sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Dağıtım ve Perakende Satış Faaliyetlerinin Hukuki Ayrıştırılmasına İlişkin Usul ve Esaslar (Usul ve Esaslar) ile ayrıntılı şekilde belirlenmiştir. Dağıtım ve perakende satış faaliyetlerinin hukuki ayrıştırılması, 4628 sayılı Kanun uyarınca dağıtım lisansı sahibi tüzel kişiler tarafından dağıtım ve perakende satış faaliyetlerinin tarihinden itibaren ayrı tüzel kişilikler altında yürütülmesi anlamına gelmektedir. Hukuki ayrıştırmada, EPDK tarafından alınan karar doğrultusunda kısmi bölünme yöntemi uygulanmıştır. Kısmi bölünme işlemleri esas itibarıyla, 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu ve ilgili mevzuatında belirtilen usul ve esaslar çerçevesinde uygulanırken; özelleştirme kapsamında bulunan dağıtım şirketlerinin bölünme işlemleri ise, 4628 sayılı Kanunun Geçici 18 inci ve 4046 sayılı Kanunun 20 nci maddeleri uyarınca gerçekleştirilmiştir. Buna göre elektrik dağıtım şirketlerinin malvarlığının bir veya birden fazla bölümü 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu nun 159 uncu maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi çerçevesinde TTK hükümlerine uygun olarak yeni kurulacak ve perakende satış faaliyetini yürütecek anonim şirkete devrolunacaktır. Şirket ana sözleşmesinde, şirketin amaç ve faaliyet konusu, hisse senetlerinin nevi, hisse senetlerinin devri, birleşme ve ana sözleşme değişikliği ile Elektrik Piyasası Lisans Yönetmeliğinde yer alan hükümlere ilişkin düzenlemelere yer verilecektir. Devralan şirketin payları, bölünen şirketin ortakları tarafından iktisap edilecek ve hukuki ayrıştırma işlemleri tamamlanana kadar, devralan şirket ile bölünen şirketin aynı kontrol yapısına sahip olması zorunlu olacaktır. Dağıtım şirketi ile aynı kontrol ilişkisine sahip üretim ve perakende satış şirketlerinin yönetim kurulu üyesi, genel müdür ve genel müdür yardımcısı unvanları ile başka unvanlarla istihdam edilseler dahi yetki ve görevleri itibarıyla genel müdür yardımcısına denk veya daha üst makamlarda imza yetkisini haiz diğer yöneticiler ve denetçilerin tarihinden itibaren farklı kişilerden oluşturulması zorunludur. Hukuki ayrıştırmanın zaruri kıldığı iş ve işlemlere ilişkin zorunlu maliyetler, ilgisine göre dağıtım şirketinin veya perakende satış şirketinin tarifesi yoluyla karşılanacaktır. Tarifeye yansıtılması talep edilen maliyetler hakkında EPDK ya bir

17 5 rapor sunulması ve söz konusu maliyetlerin belgelenmesi zorunludur. Karar kapsamına girmeyen iş ve işlemlerden kaynaklanan maliyetler ise tarifeye yansıtılamayacaktır. Perakende satış şirketi, tarihinden önce EPDK ya perakende satış lisansı başvurusunda bulunacaktır. Perakende satış şirketi ile eş zamanlı olarak bölünen dağıtım şirketinin de halihazırda sahip olduğu perakende satış lisansının sonlandırılması amacıyla EPDK ya başvurması gerekmektedir. Bu başvurular üzerine EPDK tarafından eş zamanlı olarak, bölünen dağıtım şirketinin perakende satış lisansı tarihinden geçerli olmak üzere sona erdirilecek ve perakende satış şirketine, tarihinden itibaren geçerli olmak üzere, eskisinin devamı mahiyetinde yeni lisans verilecektir. Perakende satış şirketi, tarihinden itibaren kısmi bölünme ve diğer devir işlemlerinin tamamlandığı tarihe kadar, ilgili mevzuat kapsamında sunmakla yükümlü olduğu hizmetleri dağıtım şirketinden hizmet alımı yoluyla temin edecek, ancak bu kapsamdaki hizmet alımı 6 aydan fazla olamayacaktır. EPDK nın almış olduğu bu Kararda 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu nun bölünme hükümlerinden yer yer ayrılarak bölünme işlemlerinin gerçekleştirilmesinde dağıtım şirketlerine daha sınırlayıcı bir çerçeve çizdiği görülmektedir. Gelinen süreçte İstanbul Anadolu Yakasını kapsayan bölgede elektrik dağıtım, perakende satış ve perakende satış hizmetleri faaliyetlerini yürütmekte olan AYEDAŞ, tarihinde dağıtım ve perakende satış faaliyetlerini yukarıda belirtilen Usul ve Esaslar çerçevesinde ayrıştırmıştır. ÖYK nın tarihli ve 2004/22 sayılı Kararı ile özelleştirme kapsam ve programına alınan, TEDAŞ ın, belirtilen Usul ve Esaslara göre kuruluşunu gerçekleştirdiği ve %100 hissedarı olduğu İstanbul Anadolu Yakası EPSAŞ ın Esas Sözleşmesi, 4046 sayılı Özelleştirme Uygulamaları Hakkında Kanunun 20/A maddesine istinaden, bu Kanun hükümlerine uygun olarak düzenlenip, yine aynı Kanunun 20 nci maddesinin (A) bendi uyarınca ÖİB tarafından tarih ve 1221 sayı ile onaylandıktan sonra, İstanbul Ticaret Sicili Müdürlüğünde Ticaret Sicili No.su ile tarihinde tescil ve ilan olunarak, Türkiye Ticaret Sicili Gazetesi nin tarihli ve 8218 sayılı nüshasında yayımlanmıştır. Esas sözleşmenin 6 ncı maddesinde, Şirketin sermayesi ,00 TL (Bir Milyon Türk Lirası) olarak belirlenmiş olup bu sermaye, beheri 1 KRŞ (Bir Kuruş), itibari değerde adet nama yazılı paya bölünmüştür. Şirket sermayesi, kurucu pay sahibi tarafından muvazaadan ari olarak tamamen ve nakden taahhüt edilmiştir. Yine Esas sözleşmenin 11 inci maddesinde, Şirket Yönetim Kurulunun 5 (Beş) üyeden oluşacağı; Geçici 1. ve 2 nci maddelerinde ise, Şirket sermayesindeki kamu payı %50 nin altına düşünceye kadar 4046 sayılı Kanun hükümlerinin uygulanacağı; yönetim kurulu üyeleri ve denetçinin ücret ve diğer özlük haklarının Yüksek Planlama Kurulunca veya Yüksek Planlama Kurulunun belirlediği esaslar dahilinde genel kurulca tespit edileceği hüküm altına alınmıştır.

18 6 Sayıştay Bu çerçevede; AYEDAŞ tarafından EPDK ya hitaplı tarihli sayılı ve aynı tarihli sayılı iki ayrı yazı ile; İstanbul Anadolu Yakası EPSAŞ ın tarihinde kurulduğu belirtilerek, Usul ve Esaslar ın 11 inci maddesi uyarınca AYEDAŞ a daha önce verilmiş bulunan perakende satış lisansının tarihi itibarıyla iptali ve İstanbul Anadolu Yakası EPSAŞ a perakende satış lisansı verilmesi talebi üzerine, eş zamanlı olarak AYEDAŞ ın perakende satış lisansı sonlandırılırken, Şirkete EPDK kararıyla tarihli ve EPS/ /2516 sayılı Perakende Satış Lisansı verilmiştir. Lisansın Başlangıç/Yürürlük tarihi , Bitiş tarihi dir. Yanı sıra TEDAŞ Genel Müdürlüğünün AYEDAŞ a muhatap tarih ve 8545 sayılı, İstanbul Anadolu Yakası EPSAŞ a muhatap tarih ve 8546 sayılı aynı mahiyetteki talimat yazılarında özetle; 4628 sayılı Kanun uyarınca kurulmuş bulunan İstanbul Anadolu Yakası EPSAŞ ile AYEDAŞ ın organizasyon yapılarının oluşturulmasının ve görev dağılımlarının belirlenmesinin tarihine kadar tamamlanması gerektiği belirtilerek, bu geçiş süreci içerisinde mali konulardaki iş ve işlemlerin her hangi bir soruna yol açmadan sağlıklı bir şekilde sürdürülmesini teminen TEDAŞ a bağlı AYEDAŞ ile İstanbul Anadolu Yakası EPSAŞ ın aşağıdaki açıklamalar doğrultusunda çalışmalarını yürütmeleri gerektiği, bu çerçevede; -Bu güne kadar Şirket tüzel kişiliği altında Şirket ve İl ön muhasebe olarak tutulan mali kayıtların tarihi itibarıyla sonlandırılması ile bundan böyle muhasebe işlemlerinin sadece Şirket merkezlerinde sürdürülmesi, -TEDAŞ Genel Müdürlüğü tarafından oluşturulan faaliyet ayrıştırmasına paralel hesap planı çerçevesinde, mali kayıtların tarihinden itibaren iki ayrı tüzel kişiliği olan Şirketler üzerinden ayrı ayrı Şirket merkezlerince yürütülmesi, -Her iki Şirketin birbiriyle olan ticari işlemleri mali belgeye (fatura vb.) dayanacağından her türlü hizmet ve mal alış işlemlerinin Şirketler arasında fatura düzenlenerek yapılması, -Vergi dairelerine AYEDAŞ ve İstanbul Anadolu Yakası EPSAŞ için vergi beyanları ayrı ayrı verileceğinden yeni kurulan Şirket için E-Beyan şifresinin alınması, -Enerji satış tahakkuklarının Şirketler bazında tahakkuk birimlerince hazırlanarak süresi içerisinde ilgili Şirket Muhasebe birimine gönderilmesi, -Enerji tahsilat işlemlerinin Şirketler bazında yapılması, Şirketlerin tahakkuk ve tahsilat birimlerince aylık mutabakatların yapılması, -Mevcut banka tahsilat ve cari hesaplarının tarihi itibarıyla İstanbul Anadolu Yakası EPSAŞ adına dönüştürülmesi, AYEDAŞ tarafından ihtiyaç duyulan hesapların ise tarihinden itibaren yeniden oluşturulması, -Enerji alımı yapılan firmaların (TETAŞ, TEİAŞ, EÜAŞ ve PMUM vb.) fatura ödemelerinin İstanbul Anadolu Yakası EPSAŞ adına düzenlenecek olması nedeniyle gerekli işlemlerin yapılarak, enerji alış faturaları tahakkukunun ve ödemesinin her

19 7 hangi bir aksaklığa meydan vermeden İstanbul Anadolu Yakası EPSAŞ üzerinden yapılması, -Personel giderleri bağlamında, personel ayrımı henüz yapılamadığından personel giderlerinin masraf kaydının orantılı olarak (bölünme işlemleri tamamlanıncaya kadar AYEDAŞ ve İstanbul Anadolu Yakası EPSAŞ arasında %50 - %50 oranında) paylaştırılması ve maaş icmallerinin buna uygun olarak yapılması, -İki ayrı Şirket tüzel kişiliğinin (AYEDAŞ ve İstanbul Anadolu Yakası EPSAŞ) işleyişini teminen, Şirketlerce her türlü önlemin alınması, gerekli görüldüğü taktirde İşletme Müdürlükleri muhasebe birimlerinden Şirket merkezlerine personel görevlendirilmesiyle yasal yükümlülüklerin zamanında ve eksiksiz yerine getirilmesi, -AYEDAŞ tarafından 2012 yılı kesin bilançosunun tarihi itibarıyla en geç tarihine kadar, bölünme bilançolarının ise, tarihine kadar düzenlenmesi, Hususları talimatlanmıştır. Öte yandan İstanbul Anadolu Yakası EPSAŞ Esas Sözleşmesinin 11 inci maddesinde kayıtlı 5 kişilik yönetim kuruluna, 4046 sayılı Kanunun 4 üncü maddesinin (i) bendi uyarınca Maliye Bakanlığının tarih ve 273 sayılı Oluru ile tarihine kadar biri yönetim kurulu başkanı olmak üzere 3 yönetim kurulu üyesi atanmıştır. Yine belirtilen mevzuat hükmü çerçevesinde Maliye Bakanlığının tarihli ve 66 sayılı Oluru ile mevcut yönetim kurulu üyelerinin, bu şirketin özelleştirme işlemlerinin tamamlanacağı tarihe kadar atanması ile yönetim kuruluna dördüncü bir üyenin atanması uygun görülmüştür. Şirket Yönetim Kurulunun oluşumuna ilişkin tabloya raporun giriş kısmında yer verilmiştir. Diğer taraftan, İstanbul Anadolu Yakası EPSAŞ için Özelleştirme İdaresi Başkanlığının tarihli ve 1304 sayılı Oluru ile 4857 sayılı İş Kanununa tabi 1 adet şirket müdürü, 2 adet şirket müdür yardımcısı kadrosu (kapsam dışı) ihdas edilmiş olup, TEDAŞ Yönetim Kurulunun tarihli ve 1/12 Karar sayılı toplantısında mevcut AYEDAŞ Genel Müdür Yardımcısı olarak görev yapan bir kişinin İstanbul Anadolu Yakası EPSAŞ Şirket Müdürü olarak, AYEDAŞ Tahakkuk Tahsilat ve Kaçak Takip Müdürlüğü emrinde müdür olarak görev yapan bir kişinin Şirket Müdür Yardımcısı olarak, yine AYEDAŞ emrinde kontrolör olarak görev yapan bir kişinin ise, Şirket Mali İşler ve Finansman Müdürü olarak görevlendirilmesi uygun görülmüştür. Böylece tarihinde kuruluş ve tescil işlemleri tamamlanarak, tarihinde Şirket Yönetim Kurulu üyelerinin ataması yapılan İstanbul Anadolu Yakası EPSAŞ, lisansında belirtilen elektrik enerjisi ve/veya kapasitesi perakende satış ve perakende satış hizmetleri faaliyetlerine tarihinde başlamıştır. Daha sonra, AYEDAŞ ın tarihli bilanço değerleri baz alınarak, TEDAŞ Genel Müdürlüğü koordinasyonunda yapılan çalışmalar neticesinde, tarihli açılış bilançosunun kısmi bölünme işlemi tamamlanarak, AYEDAŞ Yönetim Kurulunun tarihli ve 2/4 Karar sayılı; İstanbul Anadolu Yakası

20 8 Sayıştay EPSAŞ Yönetim Kurulunun tarihli ve 2/4 Karar sayılı; TEDAŞ Yönetim Kurulunun tarihli ve 5/69 Karar sayılı toplantılarında ayrı ayrı müzakere edilen kısmi bölünme bilançoları ve sermaye değişikliği onaylanarak oybirliği ile kabul edilmiştir. İstanbul Anadolu Yakası EPSAŞ ın kısmi bölünme konulu tarih ve 2/4 sayılı Şirket Yönetim Kurulu Kararı ile onaylanmış bulunan tarihli bilançosu İstanbul Ticaret Sicili Müdürlüğünün Sicil No.suna kayden tarihinde tescil ve ilan olunarak, Türkiye Ticaret Sicili Gazetesinin tarihli ve 8294 sayılı nüshasında yayımlanmıştır. Kısmi bölünme işlemi yapılırken 4628 sayılı Kanunun Geçici 18 inci ve 4046 sayılı Kanunun 20 nci maddesinin öngördüğü hususlar esas alınmış; kısmi bölünmeye esas alınan tarihli bilanço kalemleri içindeki perakende faaliyetlerine ilişkin hesaplar homojen bir yapı göstermesi nedeniyle ayrı bir bilanço çıkarılmıştır. Çıkarılan bilanço kayıtlarıyla bölünmeye esas alınan bilançodaki kayıtlar muhasebe tekniği göz önünde bulundurularak gerekli düzeltici kayıtlar yapılmak suretiyle İstanbul Anadolu Yakası EPSAŞ kayıtlarına intikal ettirilmiştir. Buna göre kısmi bölünme yoluyla AYEDAŞ ın tarihli bilançosundan İstanbul Anadolu Yakası EPSAŞ a devredilecek unsurlar aşağıda gösterilmiştir. Aktif: Bölünen dağıtım şirketi AYEDAŞ ın mevcut tarihli bilançosunun aktifini oluşturan hesaplar ile kısmi bölünme kapsamında sadece dağıtım faaliyetinde bulunmak üzere oluşturulan AYEDAŞ ve perakende satış faaliyetlerinde bulunmak üzere yine kısmi bölünme kapsamında kurulan İstanbul Anadolu Yakası EPSAŞ ın aynı tarihli bilançolarının aktiflerini oluşturan hesaplar aşağıdaki çizelgede gösterilmiştir.