Yerlileştirme çabaları ile sektör daha hızlı gelişecek

Transkript

1 Yerlileştirme çabaları ile sektör daha hızlı gelişecek Murat Tanık Turgay Arıcı Türkiye deki işçilik maliyetlerinin sınırlarda olduğunu ve büyük yatırımları ülkemizde tutabilmek için üretimde daha fazla otomasyon a ağırlık vermek gerektiğini söyleyen HKTM A.Ş. Proje Satış ve Pazarlama Grup Müdürü Gemi & Mak.Yük. Müh. İlham Çelebi bu ayki ST ÖZEL in konuğu oldu. 78 S.T. OTOMASYON OCAK 2014

2 Ülkemizde son yıllarda gemi sektöründe ve savunma sanayiindeki yerlileştirme çabaları sayesinde son 5 yılda birçok yatırım yapılarak imalat ve üretime başlandığını söyleyen HKTM A.Ş. Proje Satış ve Pazarlama Grup Müdürü İlham Çelebi, Yatırım yapanlara verilecek desteğin bu alanda yerlileştirme yaptığı miktar kadar olması gerekiyor. Türkiye deki hidrolik sektörünün yükselişinin de ana nedeni Ereğli Demir Çelik in 1990 larda yatırım yaparken yerlileştirme şartı getirmesi olmuştur vurgusu yapıyor. Haftalık çalışma saatlerinin 45 ten 40 lara inmesi gerekir. Aksi taktirde ucuz işçilik varsa yatırım yapılan insan a önem vermekten uzaklaşan bir ülke oluruz diyen Çelebi ile keyifli bir söyleşi gerçekleştirdik. Öncelikle kısaca firmanızın yapılanması hakkında bizleri bilgilendirir misiniz? Otomasyon dünyasına dönük faaliyetlerinizi ve HKTM -Hareket Kontrol Teknolojiler Merkezi markası hakkında bilgi vermenizi istiyoruz? Bosch Rexroth Türkiye nin ana bayisi olarak 1998 yılında kurulan Hidropar Kocaeli, bugün 16 sı mühendis 53 kişiden oluşan ekibiyle ağırlıklı olarak demir çelik, lastik, beyaz eşya ve otomotiv ana ve yan sanayi firmalarına hizmet veriyor. Müşterilerine hidrolik sistemler başta olmak üzere, özel makina imalatı, transfer sistemleri, MFDC kaynak sistemleri, hareket kontrol teknolojilerinin tamamında ve pnömatik konularında proje desteği veriyoruz. Önceki ismimizle Hidropar Kocaeli, Rexroth un 11 bayisinden birisi ve son 7 yılın alım gücü en yüksek bayisi. Bunu sürdürülebilir tutmak adına çok yoğun bir çaba içindeyiz. Bosch Rexroth un sektördeki büyük oyuncu olmamızdaki rolü yadsınamaz. Biz Hidropar Kocaeli isminin yaptığımız işleri tam olarak tanımlayamadığını düşünüyorduk. Çünkü ne küçük bir ilden sorumlu lokal bir oyuncuyuz, ne de sadece hidrolik ile ilgili bir firmayız. yaptığımız işi en iyi biçimde tanımlayan bir isim altına girmek istedik: HKTM -Hareket Kontrol Teknolojiler Merkezi nin bu alamda daha tanımlayıcı olduğunu, bizim şu anda uğraştığımız hedeflerde daha belirleyici olacağını düşündük. Çünkü biz Türkiye ile birlikte çevresindeki 19 ülkede bu konuda bilinen, akil firma haline gelmek istiyoruz. Bu hedeflerle çıktığımız yolda firmamızın ünvanı A.Ş ye dönüştü ve HKSM Hareket Kontrol Servis Merkezi adında HKTM nin sahibi olduğu bir firma kurduk. Türkiye deki büyük bir açık olan, Türkiye ve çevresindeki iş yapan firmalara, altyapı, mekanik, montaj borulama gibi işlerinde daha profesyonel servis hizmet verecek bir firma oluşturduk. Yine otomasyonda servis hizmetini merkezi olarak verecek, gerektiğinde kestirimci bakım anlaşmaları yaparak onlara bakım danışmanlığı ve tüm yenilikleri getirebilecek bir firma oluşturmak amacındayız. Otomasyon ülkemizde mühendislik formasyonu ile çalışan tüm firmaların uğraşmak zorunda olduğu bir sektör. Maddi olarak çok ciddi değerler getirmese de manevi olarak ülkenin geleceğinde Avrupa daki bazı ülkelerde yaşanan sorunların hiç yaşanmaması için fabrika ve üretim sistemlerimizin gelişmesi gereken bir alan. Eğer biz yatırımları ucuz işçilik üzerinden kazanıp, bunu geliştirecek eleman ve çalışma yapısına geçmezsek; bu yatırımlar 5 yıl sonra daha Doğu daki ve daha ucuz işçilikle çalışan ülkelere geçer. Eğer şu an Orta Doğu da tarafları ne olduğu belli olmayan anlamsız savaşlar çıkmış olmasa, yatırımların oralara gitmesi noktasında aramızda pek de bir fark olmayacağı gibi enerjinin ucuz olması da cabasıydı. Belki 3 yıl sonra şu an çok büyük dediğimiz S.T. OTOMASYON OCAK

3 otomotiv firmalarının yine limanları olan daha düşük işçilik ücretleri olan ülkelere gitme ihtimalleri var iken bunu engelleyecek tek kaynağımız otomasyon ağırlıklı üretim tarzlarında gelişmiş eleman yetiştirmektir. Ülke olarak otomasyon konusuna eğilmeli, insanların çalışma saatleri azaltılıp daha kaliteli eleman yetiştirilmesine yardımcı olmalı, ilgili okullar açıp temeller oluşturmalı, saygı duyulan bir meslek önceliğine getirip sonra da robotlu ve otomasyonlu sistemlere geçmeliyiz. Proje ve mühendislik firması olmanın beraberinde getirdiği avantajlar ve dezavantajlar neler? Sağladığı avantaj, yaptığımız işten onur ve gurur duymamız. Her zaman çok yorulsak da yaptığımız işlerin sonuçlarını gördüğümüzde mutlu oluyoruz. Dezavantajına gelince; Türkiyeli bir mühendis olmak, her zaman bir sıkıntıdır. Öncelikle kendi yatırımcılarımıza kendimizi ispat etmemiz gerekiyor; bu bütün rakiplerimizin de ortak kaygısıdır yıl öncesine göre çok çok ilerlemiş durumdayız yatırımcılar artık Türkiye de yetişmiş mühendis ve firmaları önemsiyor; söylediklerimizi ciddiye alıyorlar. Ancak yine de yurtdışındaki kredi fırsatlarından dolayı bir çok yatırım anahtar teslim yabancı firmalara direkt verilebiliyor. Bunun iki nedeni var; birisi yatırımcılarla birlikte çalışanların sorumluluktan kaçan kişiler olmasından, diğeri de gerçekten piyasada küçük küçük mitoz bölünme ile oluşmuş aldıkları işi bitiremeyen küçük firmaların başarısızlıklarıdır. Belli derneklerin çatısı altında toplanan, belli bir oryantasyondan geçmiş, işyerinde çalışanların ortalama yaşı belli bir yılı aşmış firmalara yatırımcılarımızın güvenip kendi yatırımlarını yürüten kişilere de bu konuda telkinlerde bulunarak, hiç güvenmiyorlarsa bile bazı projelerin temel yapılarını yurtdışından alıp bir kısmını yerlileştirmeye gitmeleri gerekiyor. Bu konuda devletin net çizgiler çizmesi şart. 4 EKSENLİ DELTA ROBOT HKTM 4 Eksenli Delta Robotu yüksek hızlı istifleme uygulamaları için ideal bir çözüm teşkil eden, yüksek kalitede dinamik bir robot çözümü ortaya çıkarmıştır. Paralel kinematik tasarım temiz, hızlı ve sessiz bir yapı oluşturmaktadır. Standart versiyon da alt ve üst kollar karbon fiber malzemelerden üretilmektedir. Gerektiğinde özel uygulamalar için robot materyalleri tamamen özelleştirilebilir yapıdadır. Görüntü işleme sistemi ile entegre edilebilen alt yapı sayesinde rastgele ve/veya karışık ürün akışlarında transfer işlemler büyük bir kolaylık ile yapılabilmektedir. Standart modelimiz 3kg ağırlığa kadar parçalar ile ø800x250mm çalışma uzayında işlem yapabilme kapasitesine sahiptir. Taşınacak parça ağırlığı ve çalışma uzayı uygulamaya göre özelleştirilebilmektedir. 80 S.T. OTOMASYON OCAK 2014

4 HKTM D2 HKTM D2 kartezyen koordinat sistemine yönelik yüksek hızlı istifleme sistemleri yüksek hızlı transfer uygulamaları için ideal bir çözüm teşkil etmektedir. Paralel robot mimarisine dayalı konsept, minimum mekanik parça kullanımı ile yüksek kalitede bir robot elde edilmesini kolaylaştırmaktadır. Paralel kinematik tasarım temiz, hızlı ve sessiz bir yapı oluşturmaktadır. Alt ve üst kol malzemeleri çalışma ortamına göre özelleştirilebilmektedir. Robotumuzun standart versiyonu 800x230 mm bir çalışma uzayında maksimum 150 adet/dakikaya kadar parça besleyebilmektedir. Örneğin; gemi sektöründe ve askeri sektörde yerlileştirme büyük bir sorumluluk, bu sayede son 5 yılda birçok yatırım imalat ve üretime başladı. Yatırım yapanlara bu alanda yerlileştirme yaptığı miktar kadar destekler artırılarak yönlendirme yapılması gerekiyor. Türkiye deki hidrolik sektörünün yükselişinin de ana nedeni Ereğli Demir Çelik in 1990 larda yatırım yaparken yerlileştirme şartı getirmesi olmuştur. Her bir proje farklı uzmanlık gerektiriyor. Projeleri geliştirmek, öncesinde kendinizi geliştirmekten geçiyor. Bu konunda ne gibi çalışmalar yürütüyorsunuz? Mühendisliği bir roman olarak düşünürseniz her zaman roman yazanlar vardır bir de onların bütün dünyada okunmasını sağlayan çevirmenler.. Çevirmenler bilinmez ama dilini ve kültürünü bilmediğim yazarın ruhunu ben aslında dilimi bilen çevirmenler sayesinde hisseder ve anlarım. Biz aslında bir şey yapmıyoruz bütün işi yapan bu sektörde çalışan kişiler. Biz onların isteklerini hareket kontrol diline çeviriyoruz. Eğer müşteri istediğini net olarak biliyorsa ve neye ulaşmak istediğini belirlemişse bu alanda başarılı oluyoruz. Şu ana kadarki başarımızı sağlayan en önemli şey, bakım mühendisleri, bakım müdürleri ve üretim müdürleri ile iç içe olmamızdandır. Biz onların neler istediğini, nerelerde sorunlar yaşadıklarını, nelere ihtiyaçları olduğunu anlamaya çalışıyoruz. Her konuda onlara danışıyor ve onların yönlendirmelerine çok önem veriyoruz. Bir gün lastik sektöründe bir gün demir-çelik, bir gün ilaç sektöründe çalışırken, ertesi gün fırın kapağı montaj hattı yapıyor, diğer gün buzdolabında conta takma makinası yapabiliyoruz. Şu an aktif olduğumuz sektör var; hepsinde de alt dallar; eğer müşteriyi iyi anlamasak, bu kadar alana yayılamazdık. TÜBİTAK destekli ile birçok Ar-Ge projesi gerçekleştirdiğinizi görüyoruz. Boğaziçi Üniversitesi nden (BÜTEK) Ar-Ge danışmanlığı alarak TÜBİTAK destekli yürüttüğünüz Kartezyen Koordinat Sistemine Uygun Yüksek Hız Maksatlı Delta Robot Projesi hakkında bilgilendirir misiniz okuyucularımızı? Literatürde Kartezyen Koordinatlı Delta Robot Projesi piyasa diliyle İki Kollu Delta Robot olarak geçiyor. Bizim bu projemiz; 2 eksenli modül sistemlerin yerine geçebilecek yurtdışında da kullanılan bir sistem. Türkiye de ilk defa yapan ve üretime geçmesi için tüm kinetik vb. analizlerini Boğaziçi Üniversitesi ile birlikte yürüttüğümüz bir proje. Biz uzun vadeli ve müşteriye özel çok hızlı imalat dizaynı çıkacak şekilde alt programlarını yaptırarak projeyi yürütüyoruz. Y-Z ölçülerini ve istenilen kg ı vererek istenilen şekilde anında dizaynını çıkartmış olacağız. Bu konuda Boğaziçi Üniversitesi nin BÜTEK bünyesi altında Robot Laboratuarı Sorumlusu Yrd. Doç Dr. Evren Samur dan danışmanlık hizmeti alıyoruz. Bundan 1.5 sene önce yine TÜBİTAK destekli başka bir proje, piyasaya diliyle 3 Bacaklı Delta Robot veya Örümcek Delta Robot u tamamladık. Türkiye de Matlab ortamında tüm dizaynını yapıp, kinematik analizlerini yaratıp imal ettiğimiz bir proje oldu. Sonrasında daha küçük bir modelini de ürettik. Robotu direk ilaç - gıda firmalarına değil de, o sektörlere makina imalatı yapan firmalara vermek istiyoruz. Türkiye de ilk yapan firmayız, rakiplerimiz ise dünyadaki dev firmalar yıllarında mümkün olduğunca bu ürünümüzü geliştirerek çok sayıda müşterimize yaymak hedefindeyiz. Seri ürün satışı olarak 2014 ilk çeyrekten son- İlham Çelebi: 3 Bacaklı Delta Robot veya Örümcek Delta Robot u tamamladık. Türkiye de Matlab ortamında tüm dizaynını yapıp, kinematik analizlerini yaratıp imal ettiğimiz bir proje oldu. Sonrasında daha küçük bir modelini de ürettik. Robotu direk ilaç - gıda firmalarına değil de, o sektörlere makina imalatı yapan firmalara vermek istiyoruz. Türkiye de ilk yapan firmayız, rakiplerimiz ise dünyadaki dev firmalar yıllarında mümkün olduğunca bu ürünümüzü geliştirerek çok sayıda müşterimize yaymak hedefindeyiz. 82 S.T. OTOMASYON OCAK 2014

5 ra sunmaya başlayacağımızı düşünüyorum. Güvendiğimiz nokta ise Türkiye de ilaç ve gıda sektörlerinde yatırım yapan kuruluşların bazı alanlarda yerli üretimlere öncelik vermeleri. Bu projeleri geliştirmenizde sektördeki feedback ler mi etkili oluyor? Delta Robotları bundan 20 yıl önce bir İsviçre firması tarafından yaratılmış. 10 yıl orada patentli kaldıktan sonra bugün artık büyük üreticilerin imalatını yaptığı bir ürün. Türkiye de de çikolata üzerine çalışan birkaç firmanın neden biz yapmıyoruz? demeleri üzerine Ar-Ge çalışmalarını başlattığımız bir proje. 6 eksen robot konusunda ağır sanayi ve beyaz eşya sektöründe zaten KUKA nın çözüm ortağıyız. Bu proje de bizim tamamlayıcı ürünümüz olacak. İlaç sektöründe delta robot hangi amaçla kullanılacak? Delta robotların en büyük artıları hızlı olması ve küçük bir kübik alanda çalışma alanı yaratabilmesidir. İlaç ve gıdada hat üzerine yerleştirilerek, kamera kontrolü ile birlikte paketleme, ayrıştırma ve kalite kontrol amaçlı olarak kullanılacak. İlaç sektöre yönelik başka ne gibi projeleriniz var? Seri imalat için çalışmalar yürüttüğümüz bir ürün var; adı 3D Mixer. İki tipte üretiliyor; küçük olan daha çok laboratuarı olan ilaç boya ve tekstil sektörü firmalarında toz ile sıvı malzemenin karıştırılması gereken her alanda kullanılabilecek. Büyük olan ise daha çok toz ile sıvıların birleşiminden nihai biri ürün elde etmek isteyen firmalar için üretiliyor. Projelerde sürdürülebilirlik adına neler yapıyorsunuz? Bir proje yapıyorsak o alanda, o fabrikada çalışan bakım mühendislerinin o tür makinalarda yaşadıkları tüm sorunları yaptığımız toplantılarda iyice dinliyoruz. O konuyla ilgili yapabileceğimiz kestirimci bakıma yönelik bir çözüm varsa hepsini işin başında projeye ekliyoruz. İlk başta daha pahalıya mal olabiliyor ama tüm artı değerleri makina ve sistem üzerine eklemiş oluyoruz. Böylece proje sürdürülebilir oluyor. Enerji sarfiyatını azaltmak tüm dünyanın ve ülke sanayimizin en önemli konularından birisi. HKTM olarak bu alandaki çözümleriniz neler? Bizim çalıştığımız en önemli konu; hidrolik ve servo sistemleri biraraya getirmek. Hem eğitim hem de insan kaynağı yatırımlarını noktasında çalışmalarımız sürüyor. Önümüzdeki sene hem plastik enjeksiyon ve alüminyum ekstrüzyon presleri konusunda özel çalıştığımız projeleri daha fazla müşteride uygulamaya başlayacağız. En son güç analizörü yatırımıyla konuyu daha teknik olarak enerjilerini ölçüp bu alanda projeler geliştireceğiz. Şirketiniz özelinde 2013 yılı değerlendirmesini ve 2014 hedeflerinizi alabilir miyiz? 2013 yılını bir önceki yıla göre yüzde 15 ciro artışı ile tamamladığımız ve tüm firmanın bir arada olacağı 6000 metrekare civarında fabrika inşaatına başladığımız için mutlu bitiriyoruz yılında büyüme oranımızın yine yüzde 15 in üzerinde olması için şimdiden kolları sıvadık. Yeni yıla, aldığımız açık siparişler ile hedeflediğimiz cironun yüzde 25 ini şimdiden tamamlamanın rahatlığını ve huzurunu yaşayarak giriyoruz. 6 bin metrekare kapalı alana sahip olacak yeni tesisleriyle kapasitelerini iki kat arttırarak, 5 yıl içinde çalışan sayımızı 100 kişiye ulaşmasını hedefliyoruz. Sektöre vereceğiniz son mesaj nedir? Öncelikle tüm sanayi alanında makina otomasyonunun ön plana alınması şart. Bu, firmanıza gelecek müşterilere ve misafirlere şov yapma aracı değil, ülkenin İLHAM ÇELEBİ KİMDİR? Kadıköy de 1977 yılında doğan İlham Çelebi, 2000 yılında Yıldız Teknik Üniversitesi Gemi İnşaatı ve Makina Mühendisliği Bölümünü bitirdikten sonra Hidropar firmasında çalışmaya başladı yılında Hidropar Proje ve Satış Müdürü olan Çelebi, şu an aynı firmada Genel Müdür Yardımcısı olarak görevine devam ediyor. sürdürülebilir sanayi üretimi için geçmesi gereken ve kaliteli eleman için gelişmesi gereken bir alanıdır. Bu anlamda herkes 3 yıllık-5 yıllık planlarında mümkün olduğunca makina otomasyonuna geçmesi gerekiyor. Eğer bunu biz mevcut işçilik maliyetleriyle sürdürmeye devam edecek olursak başka ülkelere yatırımların gitmemesi elde değil. Ülke olarak, hem eleman yetiştirme hem de yatırım konusunda herkesin çabalaması gerekiyor. Önümüzdeki 5 yıl Türkiye de robotların yılı olacak. Bu sektör ciddi olarak gelişecek. İnsanlar hiç kullanılacağını ummadıkları yerlerde de robotları görebilecek. Bu sayede yaşam kalitesinin iyileşeceğine inanıyorum. Tabi ki öncelikle gerekli yasal düzenlemelerin yapılması, çalışma saatlerinin haftalık 45 ten 40 lara inmesi gerekiyor. Aksi taktirde bu mantalitenin kırılması kolay olmayacak. Ucuz işçilik varsa yatırım yapılır değilse anında çekilir bir ülke oluruz. S.T. OTOMASYON OCAK