Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Cilt: 29, Sayı: 1,

Transkript

1 Atatük Üvete İktad ve İda Blle Deg Clt: 29 Saı: VZA SÜPER ETKİNLİK MODELLERİ İLE ETKİNLİK ÖLÇÜMÜ: KAPADOKYA DA FAALİYET GÖSTEREN BALON İŞLETMELERİ ÜZERİNE BİR UYGULAMA Nu Özgü DOĞAN Alıış Tah: 8 Şubat 24 Kabul Tah: 28 Ağuto 24 Öz: Bu çalışaı aacı Kapadoka da faalet götee ıcak hava balo şletele etklğ ölçüled Balo şletele bölge vazgeçlez tuz uulaıda b hale gelşt Dolaııla he bölge he de ülke tuz açııda öel b e ola bu şletele etklğ ölçüle öeld Etklk ölçüü Ve Zaflaa Aalz öte kullaılaak geçekleştlşt VZA dak teel odelle ola CCR ve BCC odelle kullaılış ve bu odelle çözülele etk ola/olaa şletele buluuştu Aıca etk ola şletele ked aaıdak ıalaaıı göek ç CCR ve BCC üpe etklk odellede de aalaılıştı Değeledee tab ola şletele he b odel bazıda etklk ve üpe etklk kolaı götelşt Aahta Kelele: Ve Zaflaa Aalz Etklk ve Süpe Etklk Tuz Sektöü Sıcak Hava Balo İşletele EFFICIENCY MEASUREMENT USING SUPER EFFICIENCY DEA MODELS: A CASE STUDY ON THE BALLOON FIRMS IN CAPPADOCIA Abtact: The a of th tud to eaue the effcec of the hot a balloo f Cappadoca The balloo f have becoe a eetal tou eleet of the ego Theefoe t potat to eaue the effcec of thee f that have a potat ole both the ego ad the cout tou Effcec eaueet wa pefoed ug the Data Evelopet Aal ethod The bac DEA odel CCR ad BCC wee ued ad effcet/effcet f wee foud b olvg thee odel Futheoe upe effcec veo of CCR ad BCC wee ued ode to ee the akg of the effcet f betwee each othe Effcec ad upe effcec coe of the f ude evaluato wee how o the ba of each odel Kewod: Data Evelopet Aal Effcec ad Supe Effcec Tou Secto Hot A Balloo F I Gş Tüke tuz açııda düaı öde gele ülkelede b kouudadı ve he ıl lolaca tut tech ettğ uğak e ola özellğ göteekted TÜİK tattklee göe 22 ılıda Tüke zaet ede tut aıı otuz ed lo cvaıda olup tuz gel e aklaşık olaak 294 la dola olaak geçekleşşt (TÜİK 22) Bu Yd Doç D Nevşeh Hacı Bektaş Vel Üvete İktad ve İda Blle Fakülte İşlete Bölüü

2 88 Nu Özgü DOĞAN tattkle abacı tutle le abacı ülkelede aşaa gubetçle de çeekted Çeştl tuz tüle bakııda zeg b olaakla ua Tüke o ıllada özellkle Kapadoka Bölgede oğu b şeklde geçekleştle balo tulaı le e b hzet daha tuz ektöüe kazadıış buluaktadı Kapadoka ılda aklaşık olaak 25-3 lo tut taafıda zaet edle b bölged Doğal güzellkle ve aç tuz bakııda ahp olduğu potael le düadak e gözde tuz ekezlede bd Bölgede 99 lı ıllaı başlaıda başlaa ve özellkle o bkaç ıldı daha da oğu b şeklde apıla baloculuk (ıcak hava baloculuğu) bölge el abacı bütü tutle ç daha cazp hale getekted Balo tuz bölge ekoo ç de öel b ee ahpt Bölgede evcut duuda aşkı balo faı faalet göteekted Kapadoka da 23 ılıda ıcak hava balolaıla bölge havada geze tut aıı üç üz b geçşt (TUYED 24) Kş başıa b uçuşu alet otalaa Euo olduğu dkkate alıdığıda ıcak hava balo şletele bölge ekoo ç fade ettğ öe daha da alaşılacaktı Bulaa lavete ağladığı thda olaaklaı le de bölge ç vazgeçlez b ektö hal alıştı Tüke dğe bölgelede pek göülee balo tuz bölgee gele tutlee faklı b hzet uakta; bu da eahat acetele le tu opeatöle el güçledekted Aıca bu aede tut bölgede geçdğ üe uzaakta dolaııla koaklaa şletele de bu duuda fada ağlaaktadı So zaalada balo uçuşu apa şlete aııı ataı şletele aaıda aşaa ekabet daha da oğulaşaıa ede olaktadı Gdeek ata talep de dkkate alıdığıda şlete aııı ve dolaııla uçuş apa balo aııı da bua paalel olaak atacağıı tah etek güç değld Sahp olduğu potael le balo tuz dele e b kavaı da tuze kazadıa ıcak hava baloculuğuu uduğu hzet değeledle öe az etekted Müşte euet ölçüle a da şletele pefoaıı değeledlee lşk çalışala bu kapaa gekted Bu çalışada şlete pefoaıı değeledle ele alıış; pefk olaak pefoaı boutlaıda b ola etklk ölçüüe odaklaılıştı Etklk kaaklaı kullaıı le doğuda lşkl ola pefoa boutudu ve baze vellk le eş alalı olaak da kullaılable b kavadı Etklk ölçüü kaaklaı kullaı oaıı vedğ ç şletele ç öeld Bu çalışada tuz ektöüde faalet götee ıcak hava balo şletele etklğ ölçüle aaçlaıştı Etklk ölçüü paaetk olaa b öte ola Ve Zaflaa Aalz (VZA) kullaılaak geçekleştlşt Aalz oucuda etk ola/olaa şletele belleş VZA da e ala üpe etklk odel kullaılaak etk şletele de ked aalaıdak ıalaaı buluuştu

3 Atatük Üvete İktad ve İda Blle Deg Clt: 29 Saı: Çalışaı kc bölüüde VZA öte kullaılaak geçekleştle çalışalaa e velşt Üçücü bölüde çalışaı öte alatılış VZA öte ve çalışada kullaıla odel hakkıda blg velşt Dödücü bölüde elde edle aalz ouçlaı ve bulgulaa e velşt Çalışa geel b değelede apıldığı beşc ve o bölü ola ouç bölüüle taalaıştı II Lteatü Taaaı Lteatüde VZA kullaılaak geçekleştlş çok aıda çalışa buluaktadı VZA; etklk vellk a da e geel kavaıla pefoa ölçüüde kullaı alaı e geş ötelede bd Tuz ektöüde VZA öte kullaılaak geçekleştlş çalışalaa lşk lteatü özete aşağıdak paagaflada e velşt Taı vd (2) Atala da faalet götee 4 ve 5 ıldızlı otelle etklğ VZA le ölçüşle çalışalaıda çıktı değele ç üt lt kııtı kullaışladı Elde edle etklk kolaı celedğde; 4 ıldızlı otelle 5 ıldızlı otellee göe daha etk olduğu göülüştü Sgala (24) tuz ektöüde vellk kouu üzee odaklaış ve otelle vellğ k aşaalı VZA öte le ölçüştü İlk aşaada klak VZA ugulaış kc aşaada e koelao teell b aklaşıda aalaaak daha ağla aalzle apılaa çalışılıştı Öele k aşaalı öte İgltee dek üç ıldızlı otelle üzede ugulaıştı Aku ve Kökal (25) Atala bölgede faalet götee beş ıldızlı bağıız ve zc otellede 24 üü etklğ VZA le celeşled Çalışada gdle etk kullaaaa şletele etk şletele düzee geleblele ç kulladıklaı gd ktalaıdak potael azalta ktalaı le lgl öele gelştlşt Boett vd (26) çalışalaıda e çok ağbet göe tuz ekezle/detaolaıı etklğ kaşılaştıılaıda uduklaı tuz hzet aıda çeveel öet pefoaıı da dkkate alışladı Etklk ölçüüde öte olaak VZA kullaılış ve öte ugulaaı e İtala dak tuz ekezlede 2 üzede götelşt Çalışada elde edle ouçlaı üdüülebl tuz öet ç b götege olableceğ vugulaıştı Wöbe (27) tuz ektöü çede eahat acetelee odaklaış ve bulaı etklğ ölçek ç de VZA ötede aalaıştı Çalışa kapaıa Avutua da faalet götee b eahat acetee bağlı 8 tae şube alıış ve bulaı etklk ölçüü geçekleştlşt Gd odaklı VZA odel kullaıldığı çalışa oucuda etk ola/olaa şubele belleşt Çftç vd (27) he şe dahl te Tük tuz ektöü üzedek etkle belleek aacıla b çalışa geçekleştşled Çalışada tuz şlete öetcle eahat acetaı öetcle ve tuz

4 9 Nu Özgü DOĞAN ektöüde deel kşle le göüşele apılış; gd-çıktı döüşü üec belleşt Daha oa döe ç VZA aalz apılaak heşe dahl te etkle deleşt Doğa ve Taç (28) çalışalaıda Kapadoka Bölgede faalet götee koaklaa şletele göecel etklğ VZA le ölçüşled Etklk ölçüü ç 8 koaklaa şlete değeledee alıış ve apıla aalz oucuda 4 şlete etk olduğu tept edlşt Aıca etk olaa koaklaa şletele ç de btakı öele gelştlşt Babaca ve Özca (29) çalışalaıda VZA adııla Alaa bölgede faalet götee otelle göecel etklğ ölçüştü Çalışaı kapaıa 22 otel alıış ve apıla aalz oucuda 3 otel etk olduğu buluuştu Ge kala 9 otel e etk buluaıştı Otelle kaaklaıdak afla le çıktılaıdak ve ekklkle belleş ve öz kouu şletele ç öele gelştlşt Shag vd (2) Tava dak otelle etklğ ölçtükle çalışalaıda tokatk VZA aklaşııı kullaışladı Aıca otel etklğ bellecle de Tobt egeo odel ugulaaak celeşt Çalışada tokatk VZA da elde edle etklk ölçüle detetk VZA da elde edle ölçülede daha ükek olduğu buluuştu Aalz ouçlaı zc otelle etopol eledek otellee göe daha etk olduğuu da göteşt Sddqu ve Tpath (2) çalışalaıda Hdta ı Utta Padeh ealetdek çeştl tuz ekezle vellğ VZA le değeledşled KVB olaak 7 tae aa tuz ekez alıış ve bulaı etklğ ölçülüştü Ölçüle ölçeğe göe abt get ve ölçeğe göe değşke get vaaılaı ç aı aı apılış; lk de kcde e 2 ekez etk buluuştu Etk buluaa ekezle ç geçekç leşte hedefle götelşt Tüe (2) kıı otelle tekk etklğ ölçtüğü çalışaıda Tüke öel ahl şehlede e ala 4 ve 5 ıldızlı otelle aklaşık olaak % 5 değeledee alıştı Kıı otelle etklkle aaıda faklaı oluşaıda özellkle oda aıı ıldız ııflaaı oda başıa ecek çecek alet faktöle bellec olduğu oucua vaılıştı Daehva Rouedegh ve Eka (2) Akaa da faalet götee 4 ıldızlı otelle etklk ölçüüü aptıklaı çalışada VZA-AHP ıalı hbt algotaıda aalaışladı Öce VZA odel çözülüş adıda AHP le ta heaş apılaak etklk ölçüüü e aıtablecek ugu gd ve çıktıla deleşt Ugulaa topla 2 adet döt ıldızlı otelde bbe e akı ola 8 üzede geçekleştlşt B vd (2) Ç dek tuz edüt üzee aptıklaı çalışada etkzlğ eede kaakladığıı bellee ve bulaı leşte aaç edşled Bu kapada Ç dek ealet belede ve özek bölgelede oluşa topla 3 tuz ekez etklğ kaşılaştıak ç k aşaalı

5 Atatük Üvete İktad ve İda Blle Deg Clt: 29 Saı: 25 9 b şebeke VZA odel gelştşled Bu aede he bölge bazıda he de geel alada pefoaı değeledle ükü oluştu Elde edle etklk ölçü ouçlaıa göe faklı bölgele aaıda belg b etklk degezlğ olduğu göülüştü Kek Bel (22) çalışaıda koaklaa şletele vele kullaaak 27-2 ıllaı aaıdak döe ç Ege Batı Maaa Doğu Maaa ve Akdez bölgedek lle tekk etklk le topla faktö vellk ölçüüü VZA ve Malqut Topla Faktö Vellğ edek ötelede aalaaak geçekleştşt Çalışa oucuda Akdez bölgede 7 Ege bölgede 7 Batı Maaa bölgede 4 ve Doğu Maaa bölgede e 3 l etk olduğu göülüştü 27-2 döe otalaa tekk etklk değelee göe e hçb l ve koaklaa şlete etk oladığı oucua vaılıştı Akkaa ve Uza (22) tuz şletele etklğ VZA öte adııla ölçtükle çalışalaıda 29 le 2 ıllaı aaıdak üç ıllık döe kapaa alışladı Çalışa İMKB de şle göe tuz şletelede ekz üzede geçekleştlş ve etk ola/olaa şletele belleşt Gülcü ve Cege (23) İMKB de şle göe tuz şletele göecel al pefoalaıı VZA ötele ölçüşled Çalışada İMKB de şle göe tuz şletelee at blaço ve gel tablou kullaılaak elde edlş 2 ılı vele kullaılıştı Aalz oucuda etk ola/olaa tuz şletele belleş etk olaala etk olalala kaşılaştıılıştı Zeg vd (23) çalışalaıda Tüke de İMKB TRZM edekde e ala tuz şletele 29-2 ıllaıa lşk al vele kullaaak faal etklkle VZA le ölçüşled Yapıla aalz oucuda etk ola/olaa tuz şletele tept edlş etk olaa şletele etk olaaa edele deleşt Ru ve Ruoa (23) VZA öte ketel tuz etklğ ölçek aacıla kullaışladı Aaştıa Ç b şeh ç geçekleştlş ve bu şeh 2 le 2 ıllaı aaıdak o b ıllık döedek etklğ ölçülüştü He ılı b KVB olaak alıdığı çalışada şeh o b ılı beşde etk çıkıştı Model olaak BCC kullaılış ve öz kouu şeh tuz bakııda gelşşlk düze le gelecektek potael gelşe alalaı üzede duuluştu Maouad (23) çalışaıda otelle etklğ kaşılaştıılaıda ugu kategolee göe guplaa ve ölçü apılaıı ağlaa b bulaık VZA öte öeşled Yöte faklı ıldız ııflaıdak otelle ked kategolede kaşılaştıdığı ve küçük ölçektek otelle büük ölçektek otellele a da ululaaaı düzede akalaşış otellele kaşılaştıılaıa z veeekted Öele öte ugulaaı de 5 e kada faklı ıldız ııflaaıa ahp 2 otel üzede götelşt

6 92 Nu Özgü DOĞAN Debata vd (23) VZA adııla ağlık tuz hzet ua ogazaolaı etklkle kaşılaştıışladı Bu doğultuda 39 adet ogazao değeledee alıış ve bulaı etklğ öce CCR adıda da BCC odelle adııla kaşılaştıılıştı Yapıla aalzle oucuda lk odel % 95 kc odel e % 98 otalaa etklk kou veşt Lteatüde tuz ektöü üzee apılış çalışala celedğde koaklaa şletele eahat acetalaıı a da tuz ekezle etklk ölçüüe kou olduğu göülü Bu çalışada tuz ektöü çede faklı b faalet alaı ola ıcak hava balo şletele ele alıış ve bu şletele etklğ ölçülee çalışılıştı Bu çalışa o ıllada öe ce ata bu şletele etklğ ölçüldüğü lk çalışa telğded VZA dak üpe etklk odelle kullaılaı e çalışaı b dğe özgülüğüdü III Yöte VZA paaetk olaa b öte olup pefoa a da pefoaı boutlaıda ola etklk le vellk ölçüüde e agı kullaıla ötelede bd VZA lk olaak Chae Coope ve Rhode taafıda gelştlş ve bu üç azaı le kıaltaıda oluşa CCR odel le taıaa başlaıştı CCR odel ölçeğe göe abt get vaaııa daaaktadı CCR odellede abt ola ölçeğe göe get apıı; Bake Chae ve Coope taafıda gevşetleek ölçeğe göe değşke get de ele alıaıı ükü olduğu odelle gelştlşt Bu odelle de BCC odelle olaak blekted He CCR he de BCC odelle VZA dak e teel odelleded ve bulaı he b he gd he de çıktı odaklı veolaı buluaktadı A Gd/Çıktı Odaklı Klak CCR ve BCC Modelle le Bulaı Süpe Etklk Modelle Bu çalışada gd ve çıktı odaklı CCR odelle le bulaı üpe etklk odelle; e gd ve çıktı odaklı BCC odelle le bulaı üpe etklk odelle kullaılaak aalzle geçekleştlşt Klak CCR ve BCC odelle etklk ölçüüde ahatlıkla kullaılablekted Acak bde çok aıda etk kaa b olduğuda etk kaa ble ked aalaıdak öcelk ıalaaı belleeeekte odelle etk kaa ble he be de % e kaşı gele etklk kouu ataaktadı Dolaııla etk kaa vee ble (KVB) de ked aalaıda ıalaablek ç üpe etklk odelle kullaılaktadı Gd odaklı CCR odel () olu odeld (Xu ve Oueche 22) Bu odelde = olak üzee λ egatf olaa kalele ϴ e etklğ değeledle KVB ı göteekted Ölçeğe göe abt get vaaııı

7 Atatük Üvete İktad ve İda Blle Deg Clt: 29 Saı: dkkate ala bu odelde KVB ı etk olaı ç değe alaı geekekted Bu değe de küçük olduğuda KVB etk değld t Adee ve Petee (993) taafıda öele üpe etklk odel (2) olu odeld Bu odel gd odaklı CCR odel teel alaktadı (Yag ve Zhao 2) (2) olu odelde KVB ı etk olaı ç a da de büük değele alaı geekekted Ye beze şeklde eğe bu değe de küçük olua KVB etk olaacaktı () ve (2) olu odelle kaşılaştııldığıda; (2) olu odel etk olaa kaa ble ç () olu odel vedğ kolaı aııı vedğ göülü Değşe adece etk kaa ble kolaıdı t Yukaıdak paagaflada da alatıldığı üzee; () ve (2) olu odelle ıaıla gd odaklı CCR le gd odaklı CCR üpe etklk odelled (3) olu odel çıktı odaklı CCR odel (Paaul ve Hae 23) ve (4) olu odel e çıktı odaklı CCR üpe etklk odel d (Xu ve Oueche 22) Klak ve üpe etklk CCR odelle toplu halde göte Tablo de apılıştı () (2)

8 94 Nu Özgü DOĞAN Tablo Gd/Çıktı Odaklı Klak ve Süpe Etklk CCR Modelle Gd Odaklı CCR Model t () Gd Odaklı CCR Süpe Etklk Model t (2) Çıktı Odaklı CCR Model t a (3) Çıktı Odaklı CCR Süpe Etklk Model t a (4) Tablo 2 de e klak BCC odelle toplu halde götelşt (5) olu odel gd odaklı BCC odel (Dalfad vd 22) (6) olu odel gd odaklı BCC üpe etklk odel (7) olu odel çıktı odaklı BCC odel ve (8) olu odel e çıktı odaklı BCC üpe etklk odel d (Cheg vd 2)

9 Atatük Üvete İktad ve İda Blle Deg Clt: 29 Saı: Tablo 2 Gd/Çıktı Odaklı Klak ve Süpe Etklk BCC Modelle Gd Odaklı BCC Model t (5) Gd Odaklı BCC Süpe Etklk Model t (6) Çıktı Odaklı BCC Model t a (7) Çıktı Odaklı BCC Süpe Etklk Model t a (8) B Vele Delee Üet öet bakış açııla bakıldığıda; he alat he de hzet şletele gd adı vele çeştl kaaklaıı kullaaak çıktı adı vele al a da hzet üetle Gdle tüketle kaaklaı çıktıla e üetle al a da hzet cde değele göte Bu çalışaa kou ola ıcak hava balo

10 96 Nu Özgü DOĞAN şletele de dğe şletele gb bell gdle kullaak uetle bell çıktıla üetektedle Çalışada gd olaak topla peoel aıı (TPS) topla aaç aıı (TAS) balo aıı (BS) ve tüketle akıt ktaı/lt (TYM); çıktı olaak e uçuş aıı (US) taşıa olcu aıı (TYS) ve topla kâ / (TK) alııştı Gd ve çıktılaa lşk vele he b şlete le üz üze göüşele apılaak elde edle bcl veled ve 22 ılıa att Tablo 3 İşletelee İlşk Gd ve Çıktı Değele Gdle Çıktıla KVB TPS TAS BS TYM US TYS TK B B B B B B B B B B B B B B B B B B B B B B Tablo 3 te he b şlete le bu şletelee at 22 ılı gd ve çıktı değele götelşt Mevcut duuda çalışaa kou ola Kapadoka Bölge de faalet götee topla 22 şlete buluaktadı İşletele çoğuluğu vele palaşıke le beltle teeşt Bu üzde Tablo 3 te de göüldüğü üzee şletele B B2 B22 şeklde ledlşt Balo şletele he b b kaa vee b (KVB) şeklded VZA öte ugulaıke KVB aıı le gd/çıktı değşkele aıı aaıda b lşk valığı öz kouudu Lteatüde geel kabul göe aklaşıa göe KVB aııı gd le çıktı aııı toplaıı 3 katı olaı geektğ fade edlekted Bazı çalışalada e KVB aııı gd le çıktı aııı toplaıı e az 2 katı olableceğe lşk ugulaala da vadı Bu

11 Atatük Üvete İktad ve İda Blle Deg Clt: 29 Saı: çalışada 22 adet KVB ve 4 ü gd 3 ü de çıktı olak üzee topla 7 adet değşke buluaktadı Dolaııla KVB aıı gd le çıktı aııı toplaıı 3 katıda da fazladı Bu duu daha ağlıklı ve güvel VZA aalzle apılable ç o deece eteld IV Bulgula Çalışada () olu odelde (8) olu odele kada ola ekz adet odel aı aı çözülüş ve he bde elde edle etklk ölçü ouçlaı Tablo 4 te götelşt Modelle çözüüde EMS 3 paket pogaıda aalaılıştı Tablodak ES(%) değe klak odelle çözülele elde edle etklk kouu SES(%) değe e üpe-etklk odelle çözülele elde edle üpe etklk kouu göteekted Bu kola üzde olaak tabloda e alaktadı Tabloda e ala Bg fade e çok uç kolaı şaet etekted Tablo 4 e bakıldığıda; kc ütuda () olu odel (gd odaklı CCR odel) çözüle oucuda elde edle etklk ölçü kolaı e alaktadı Bua göe 8 şlete etk buluuştu Bu şletele B B3 B8 B9 B3 B6 B7 ve B2 d Gee kala 4 şlete e etk değld Bu odel çözü çıktııa göe 22 şlete otalaa etklk kou % 9 d Etk olaa şletele celedğde etklk kou e düşük ola a da dğe b fadele etklk ıııa e uzak ola şlete B8 olduğu göülü Etklk kou e ükek ola şletele e ukaıda da bahedle 8 etk şleted Sekz şlete he b de etklk kou % dü Acak bulaı da ked aalaıda aıl ıaladığıı blek öeld Hep aı düzede etkd? Buu aıtı Tablo 4 ü üçücü ütuuda e alaktadı Ya (2) olu odel (gd odaklı CCR-SE odel) çözüle oucuda elde edle etklk ölçü kolaıa bakılalıdı Bula üpe etklk kolaı olup; kola celedğde % 2925 lk etklk kou le B8 e etk şlete olduğu göülü B8 de oa ıaıla B3 B9 B6 B B3 B7 ve B2 gelekted Model le Model 2 ölçü ouçlaı kaşılaştııldığıda etk olaa şletele etklk kolaıı he k odelde de aı olduğu göülü Fakat aı şele etk şletele ç öleek ükü değld Etk şletele () olu odel çözülele elde edle etk kolaı hep % ke (2) olu odel çözülele elde edle etklk kolaı e % de ükek olup he bk de bbde faklıdı

12 98 Nu Özgü DOĞAN Tablo 4 ()-(8) Nolu Modelle Çözülele Elde Edle Etklk Skolaı Model Model2 Model3 Model4 Model5 Model6 Model7 Model8 KVB ES(%) SES(%) ES(%) SES(%) ES(%) SES(%) ES(%) SES(%) B Bg 665 B B B B B B B Bg B B Bg B B B B B B B B Bg B Bg B Bg B Bg B Bg Gd odaklı CCR odel ola () olu odel le gd odaklı CCR-SE odel ola (2) olu odel çözü ouçlaıa lşk olaak ukaıdak paagaflada apıla oulaı beze dğe odelle ç de apılabl Ya he b CCR a da BCC odel le bua kaşılık gele üpe etklk odel aaıdak lşkde öz edlekted Buada haeketle çıktı odaklı CCR odel ola (3) olu odel le çıktı odaklı CCR-SE odel ola (4) olu odel gd odaklı BCC odel ola (5) olu odel le gd odaklı BCC-SE odel ola (6) olu odel çıktı odaklı BCC odel ola (7) olu odel le çıktı odaklı BCC-SE odel ola (8) olu odelle kaşılaştıılıke de beze oulaı apılaı üküdü

13 Atatük Üvete İktad ve İda Blle Deg Clt: 29 Saı: Tablo 4 ü dödücü ütuuda (3) olu odel çözüle oucuda elde edle etklk ölçü kolaı e alaktadı Bua göe 8 şlete etk buluuştu Bu şletele B B3 B8 B9 B3 B6 B7 ve B2 d Gee kala 4 şlete e etk değld Tablo 4 ü beşc ütuuda e (4) olu odel çözülele elde edle üpe etklk kolaı vadı İşletele üpe etklk kolaı bakııda e ükekte e düşüğe doğu ıalaaı e B8 B3 B9 B6 B B3 B7 ve B2 şeklded Tablo 4 ü altıcı ütuuda (5) olu odel çözüle oucuda elde edle etklk ölçü kolaı e alaktadı Bua göe 6 şlete etk buluuştu Bu şletele B B3 B6 B8 B9 B B B3 B4 B6 B7 B8 B9 B2 B2 ve B22 d Gee kala 6 şlete e etk değld Tablo 4 ü beşc ütuuda (6) olu odel çözülele elde edle üpe etklk kolaı vadı İşletele üpe etklk kolaı bakııda ükekte düşüğe doğu ıalaaı e B B3 B8 B2 B9 B7 B6 B8 B6 B2 B B9 B3 ve B22 B le B4 şeklded Tablo 4 ü ekzc ütuuda (7) olu odel çözüle oucuda elde edle etklk ölçü kolaı vadı Bua göe 6 şlete etk buluuştu Bu şletele B B3 B6 B8 B9 B B B3 B4 B6 B7 B8 B9 B2 B2 ve B22 d Dğe taafta; B2 B4 B5 B7 B2 ve B5 şletele e etk değld Tablo 4 ü dokuzucu ve o ütuuda e (8) olu odel çözülele elde edle üpe etklk kolaı göülekted İşletele üpe etklk kolaı bakııda ükekte düşüğe doğu ıalaaı e B3 B6 B9 B B7 B4 B3 B B6 ve B8-B-B8-B9- B2-B2-B22 şeklded Ulaşıla bulgulaa lşk olaak geel b değelede apılaı fadalı olacaktı Öcelkle VZA ötele geçekleştle etklk ölçüüü göecel b etklk ölçüü olduğu uutulaalıdı Ya b KVB dğe KVB lee göe etklğ öz kouudu Buada değeledee alıa KVB lede oluşa b ve et vadı Etklk ölçüü bu ve et baz alıaak apılaktadı Dolaııla değeledee tab tutula KVB le (şletele) değştkçe etklk ölçü ouçlaı da değşecekt Tablo 4 e teka bakıldığıda CCR ve BCC odelle çözü ouçlaı aaıdak fakla da hee göze çapaktadı CCR odelle le 22 şlete (KVB ) adece 8 etk buluuke BCC odelle le 22 şlete 6 ı etk buluuştu CCR odelle BCC odellee azaa daha az tavz vee odelled Ya ölçeğe göe get vaaılaı aaıdak fakla bu duuu doğuaktadı CCR odellede ölçeğe göe abt get BCC odellede e ölçeğe göe değşke get vadı CCR odellee göe etk ola şletele BCC odele göe de etkd Acak buu te doğu değld Ya BCC etk ola b KVB CCR etk olaabl Öeğ; B6 B B B4 B8 B9 B2 ve B22 şletele BCC etk ke CCR etk değlled He CCR he de BCC odellee göe etk olaa şletele e B2 B4 B5 B7 B2 ve B5 olaak buluuştu

14 2 Nu Özgü DOĞAN V Souç Tuz Tüke açııda öel b ektödü B tuz ülke ola Tüke he ıl aılaı gdeek ata lolaca tut zaet ettğ b ülke kouudadı Tüke de çok aıda tuz ekez buluakta ve bu ekezle he bde de faklı tüde tah ve doğal güzellkle e alaktadı Sözü edle tuz ekezlede b de Kapadoka Bölge d Kapadoka ılda üç lo cvaıda tut zaet ettğ b bölged Baıdıdığı tah kültüel ve doğal değele le düaı e gözde tuz ekezlede bd Bölgee ola oğu tuz taleb bölge taafıda uula koaklaa eahat ve eğlece hzetle le kaşılaaa çalışılaktadı So döede bölgee gele zaetçle ç vazgeçlez hale gele balo tuz de bölge taafıda uula hzetlede b hal alıştı Bölge ve dolaııla ülke ekoode öel b e ola balo tuzde faalet götee aşkı şlete buluaktadı Bu şletelede thda edle çok aıda şgücü vadı ve aıca bölgede baloculuk dışıda tuz faklı alalaıda faalet götee dğe şletele ç de ıcak hava baloculuk hzet o deece öe az etekted Seahat acetalaı ç üştee uula faklı ve cazp b üüü koaklaa şletele çe ata koaklaa üe fade etekted Bölgede çok aıda ıcak hava baloculuğu apa şlete buluaktadı Mevcut duuda 22 adet şlete bu faalette buluaktadı İşlete aııı ataıla blkte şletele aaıda aşaa ekabet de ataktadı Bu şletele pefoalaıı ölçüle şletele ekabet eede olduğuu blele açııda öeld Bölece he b şlete ektöde faalet götee dğe şletelee göe ked duuuu göeble ve oa göe b gelecek plaı oluştuable olaağıa kavuşacaktı Bu çalışada Tüke açııda öel b ee ahp ola Kapadoka Bölge de faalet götee balo şletele pefoaı değeledlşt Bu kapada pefoaı boutlaıda b ola etklk ölçüüe odaklaılıştı Kaaklaı e deece aoel kullaıldığıı aıtıı etklk ölçüle le veek üküdü İşletele e oada etk olduğuu blele öeld Balo şleteclğ apa ogazaolaı pefoalaıı/etklkle bellee aacıla geçekleştle bu çalışa bu kou üzee apılış lk çalışa telğ taşıaktadı Çalışada etklk ölçüü VZA ötede aalaılaak geçekleştlşt Etklk ölçüü apılıke VZA ı teel odelle ola CCR ve BCC odelle kullaılıştı Bu odelle he gd he de çıktı odaklı olalaıda aalaılıştı Aıca bu odelle üpe etklk odelle de kullaılış ve bu aede etk ola şletele ked aalaıdak ıalaaı elde edlşt Dğe b fadele çalışaı kapaıda topla olaak ekz VZA odel le aalzle geçekleştlş ve he bde etklk

15 Atatük Üvete İktad ve İda Blle Deg Clt: 29 Saı: 25 2 kolaı elde edlşt Aalz oucuda etk ola/olaa şletele belleşt CCR odelle le 22 şletede 8 etk; BCC odelle le 22 şletede 6 ı etk buluuştu Bu CCR odelle le 4 BCC odelle le 6 şlete etk oladığı alaıa da gelekted He k odele göe de etk olaa şletele B2 B4 B5 B7 B2 ve B5 şeklded Bu çalışa VZA dak gd/çıktı odaklı CCR ve BCC odelle ve özellkle bu odelle üpe etklk veolaıı toplu halde uaktadı Kapalı b şeklde lteatü taaaı apılaak faklı kaaklada üpe etklk odellee ulaşılış ve bula b tabloda özetleşt Çalışa bu öüle de bu kou üzee aaştıa apacaklaa b kolalık ağlaablecekt Bu çalışada pefoaı öel boutlaıda b ola etklk boutu ele alııştı Gelecekte bu çalışada faklı olaak pefoaı faklı b boutu ele alıaak pefoaı ölçüleceğ çalışalaı apılaı düşüülebl VZA öte çok ktel kaa vee ötele le bütüleşk olaak kullaılaı a da bulaık VZA da aalaılaı da b başka çalışaa kou olabl Teşekkü: İşletelee at vele delee oktaıdak adılaıda dolaı şlete etklle le özellkle Hae Yılaz a Al Uluo a ve Nade Ca Uluo a çok teşekkü edez Kaakla Akkaa GC ve Uza C (22) Facal Effcec Tet of the ISE Tou Copae: Data Eveleopet Aal Applcato Iteatoal Joual of Ecooc ad Face Stude 4() pp95- Aku AA ve CD Kökal (25) Bağıız ve Zc Otel İşletele Ve Zaflaa Aalz İle Etklkle Kaşılaştıılaı: Atala Bölgede B Çalışa İktat İşlete ve Fa Deg 2(235) 97-7 Babaca A ve Özca S (29) Alaa Bölge Otelle Göel Etklğ Bellee: B Ve Zaflaa Aalz Tekğ Ugulaaı Mutafa Keal Üvete SBE Deg 6(2) B G Luo Y ve Lag L (2) Effcec Evaluato of Tou Idut wth Data Evelopet Aal (DEA): A Cae Stud Cha Joual of Cha Tou Reeach 7() pp4-6 Boett V Caell M ve Laza A (26) Bechakg Tou Detato Keepg Md the Sutaable Paadg The Fodazoe E Eco Matte Note d Lavoo See Ide pp-28 Cheg G Qa Z ve Zevopoulo P (2) Ovecog the Ifeablt of Supe-effcec DEA Model: A Model wth Geealzed Oetato Much Peoal Repec Achve No399 pp-6

16 22 Nu Özgü DOĞAN Çftç H Düzakı E ve Öal YB (27) All Icluve Ste ad t Effect o the Tukh Tou Secto Poble ad Pepectve Maageet 5(3) pp Dalfad VM Sohaba A Naafabad AM ve Alva J (22) Pefoace Evaluato ad Potzato of the Leag Copae Ug Supe Effcec Data Evelopet Aal Model Acta Poltechca Hugaca 9(3) pp83-94 Daehva Rouedegh B ve Eka TE (2) Akaa da Bulua 4 Yıldızlı Otelle VZA-AHS Sıalı Hbt Yötele Etklk Değelede Gaz Üvete İİBF Deg 2(3) 69-9 Debata BR Patak B Mahapata SS ve Seekua S (23) Effcec Meaueet aogt Medcal Tou Sevce Povde Ida Iteatoal Joual fo Repoble Tou 2() pp24-3 Doğa NÖ ve Taç A (28) Koaklaa İşletelede Ve Zaflaa Aalz Yötele Faalet Deet: Kapadoka Öeğ Atatük Üvete İİBF Deg 22() Gülcü A ve Cege H (23) İMKB de İşle Göe Tuz İşletele Ve Zaflaa Aalz Yötele Mal Pefoalaıı Ölçüü ve Bechakg Ugulaaı Iteatoal Joual of Socal Scece 6(8) pp Kek Bel Y (22) Ve Zaflaa Aalz (VZA) ve Malqut Topla Faktö Vellğ (TFV): Koaklaa İşletelede B Ugulaa Ege Akadek Bakış 2(3) Maouad E (23) A Categocal Fuzz DEA Method to Evaluate Effcec of Hotel Baed o Sta Ratg Appled Matheatcal Scece 7(73) pp Paaul J ve Hae KE (23) Effcet ad Supe-effcet Ue of Boadbad b US State 23d Pacfc Cofeece of the Regoal Scece Aocato Iteatoal Badug Idoea Jul pp-27 Ru Q ve Ruoa X (23) The Stud o the Effcec Evaluato of Uba Tou Baed o the Method of DEA 25th Chee Cotol ad Deco Cofeece (CCDC) pp66-69 Shag J-K Wag F-C ve Hug W-T (2) A tochatc DEA tud of hotel effcec Appled Ecooc 42(9) pp Sddqu MH ve Tpath SN (2) Pefoace of Tout Cete Utta Padeh: A Evaluato Ug Data Evelopet Aal ASCI Joual of Maageet 4() pp3-5 Sgala M (24) Ug Data Evelopet Aal fo Meaug ad Bechakg Poductvt the Hotel Secto Joual of Tavel & Tou Maketg 6(2) pp39-6

17 Atatük Üvete İktad ve İda Blle Deg Clt: 29 Saı: Taı Ş Dee HI Taı ŞA (2) Effcec Meaueet the Hotel Idut: Output Facto Cotaed DEA Applcato Aatola (2) pp-23 TÜİK (22) Tüke İtattk Kuuu Tuz İtattkle Yaı No: 393 Tüe N (2) Meaug Hotel Pefoace Ug Data Evelopet Aal Aatola 2(2) pp TUYED (24) Tuz Yazalaı ve Gazetecle Deeğ ( ET: 724 Wöbe KW (27) Data Evelopet Aal Joual of Tavel & Tou Maketg 2(4) pp9-8 Xu B ve Oueche J (22) A data evelopet aal-baed faewok fo the elatve pefoace evaluato of copetg cude ol pce volatlt foecatg odel Eeg Ecooc 34 pp Yag J ve Zhao H (2) Fuzz Supe-Effcec DEA Model ad It Applcato: Baed o Fuzz Stuctued Eleet Fuzz Ifoato ad Egeeg 2 Advace Itellget ad Soft Coputg 78 pp Zeg B Çölekç İ ve Mec Z (23) Faal Pefoaa Daalı Etklk Ölçüü: Tuz İşletelee Yöelk B Aaştıa Fa Poltk & Ekook Youla Deg 5(577) 65-72