Gökşin Akdeniz BSD Sistemler Röportajı

Transkript

1 Gökşin Akdeniz BSD Sistemler Röportajı Merhaba öncelikle kendinizden kısaca bahseder misiniz? Adım Gökşin Akdeniz. Mühendisim. Bir devlet üniversitesinde öğretim görevlisi olarak çalışıyorum. Daha önce özel bir yazılım şirketinde danışman ve programcı olarak çalıştım. Sonra ise bugünkü işime geçtim. BSD daha çok hangi alanlarda kullanılıyor? Kullanılmadığı yer yok gibi desem yanlış olmaz. Bunlar arasında Fortune 500 listesinde yer alan şirketlerden (OpenBSD hem sunucu hem de masaüstü olarak kullananlar var) yaygın olarak kullanılan bazı mobil cihaz uygulamalarına ve hatta Apple ürünlerine kadar olan geniş bir yelpazede bir çok yerde kullanılıyor. Apple ın geliştirdiği Mac OS X ailesi içerisinde BSD ailesinde alınmış önemli bir miktarda kod var. Android içerisinde OpenBSD nin C kütüphanesi, yaygın olarak kullanılan Windows işletim sisteminin masaüstü sürümlerinde uzak sistemlere bağlantı kurmak için kullanılan putty yazılımı içerisindeki - OpenBSD yan ürünü de diyebiliriz- OpenSSH, Panasonic akıllı televizyonların bazı modellerinde -biraz değiştirilmiş bir sürümü olsa da-

2 FreeBSD işletim sistemi, Facebook satın aldığı WhatsApp sunucularının tamamı FreeBSD, bazı bulut hizmeti sunan sistemlerin alt yapısında OpenBSD/FreeBSD var, internetin haritası kök DNS sunucularının önemli bir bölümü NetBSD çalıştırıyordu. Juniper Networks, TarSNAP, ScaleEngine FreeBSD tabanlı olan ürünler ve hizmetler sunan şirketlerden bazıları. Bunların yanında ülkemizde de faaliyet gösteren bazı kurumlarda önemli ölçüde FreeBSD, OpenBSD kullananlar var. Bunlardan bazılarının adını vermek isterdim ama olanaklı değil. FreeNAS ve TruNAS geliştiricisi ixsystems FreeBSD tabanlı yazılım ve donanım+yazılım çözümleri geliştiriyor. BSD sistemlerin kullanım açısından daha zor olduğu algısı ne kadar doğru? Açıkçası merak ediyorsanız ve ilgi duyuyorsanız zor değil. Yolunuzu bulup işinizi görüyorsunuz. İşin zor gelen tarafı *BSD işletim sistemi ailesinin kurulumunun İngilizce olması. Grafik bir kurulum uygulaması -PCBSD hariç- bildiğim kadar ile yok. Siyah bir ekranda size sorulan sorulara yanıt vererek ve bazen de yapmak istediğinizi doğrudan komut satırı üzerinden kullanıcının gireceği komutlar ile yapmasını gerektiren araçları kullanmak durumunda olmak bir çok kullanıcı için zor. Bun bir de bu araçlar ile ilgili birinci derece kaynakların İngilizce olmasını da eklerseniz kolay demek zorlaşıyor.

3 Aslında bunun temel nedeni farklı dillerde kurulum/yapılandırma uygulamaları yazmak istediğinizde her dilin kendisine özgü kurallarına uyacak arayüzler hazırlama zorluğu. Örneğin İspanyolca da soru cümlelerinin başında bir ter soru işareti olur ve sonunda normal bir soru işareti yer alır. Bunun temel nedeni ilk bilgisayarların kullandığı harf ve sayılara ilişkin tanımlamaların Amerikan Standartlarına göre il bilgisayarların sınırlı kaynakları dikkate alınarak yapılmış olması. Sonradan değiştirmek istenildiyse de pek olanaklı olmadı. İşin zor kısmı dil aslında. Eğer İngilizce bilginiz okuduğunuzu anlayacak kadar olması bile işleri sizin için kolaylaştırıyor. OpenBSD, FreeBSD kurulum ve yapılandırma ile ilgili kaynaklar sunuyor. Bunları kurulum yapmadan önce iyice kavrayıp işe başlanırsa hem kurulum kolaylaşıyor hem de yapılandırma. Bir de unutulmaması gereken OpenBSD kurulumda bir çok donanımı otomatik yapılandırırken, FreeBSD kurulum sonrasında veya kurulum sonrasında bazı donanımların yapılandırılmasını kullanıcıya bırakıyor. Burada neyin sistem neyin kullanıcı tarafında olduğunu bilmek gerekiyor. Örneğin yazıcı kurulum sonrası yapılandırılır. Kurulumda yapılandırılmaz.

4 BSD yi diğer işletim sitemlerinden ayıran artıları ve zayıf yanları nelerdir? Her bir BSD işletim sistemi farklı tercihler ile geliştirilir. Örneğin FreeBSD için JAILS, ZFS dosya sistemi, HAST ve PORTS sayılabilir. Kritik sunucu sistemleri için mükemmel performans olarak özetleyebiliriz. Bazen ufak tefek güvenlik açıkları bulunabilir ama genellikle 24 saate kapatılmış olur. OpenBSD için PF, makul kabul edilen ön tanımlı ayarlar ve yapılandırma, doğru yazılmış hatasız kod ve sıfır güvenlik zaafiyeti önemli yanlarıdır. Bazen OpenBSD hata düzeltmeleri yayınlar ama güvenlik yaması -en son ne zaman yayınlandığını unuttuk, cidden- çok ama çok nadir yayınlanır. Güvenlik ve çalışan bir sistem arıyorum diyenler için OpenBSD tam anlamıyla en uygunudur. Tost makinesinden, buzdolabına, hatta tavan arasında bulduğunuz adını okuyamadığınız ama işlemci mimarisini bildiğiniz bir donanıma bir BSD kuracaksanız NetBSD kullanabilirsiniz. Kurulmayacağı donanım/platform yok gibidir. Türkçe dil desteği olmayışı en zayıf yanıdır. Kernel tarafında ise zamanlama konusunda farklı bir algoritma kullanıldığı için süper bilgisayarlarda *BSD kullanılmıyor. Ama kernel kaynak kodunda değişiklik yaparak kullanırım derseniz işin yükününü de dikkate alarak kurup kullanabilirsiniz.

5 Ağ açısından *BSD en ileride ki sistem. Diğer işletim sistemlerinin TCP/IP desteğinin kaynağı *BSD sistemler, Linux hariç. Yoğun ağ trafiği söz konusu ise *BSD sizin için mükemmel sistemdir. Düşük kaynak kullanarak kritik sistemler kurup yönetecekseniz.*bsd sizin için ideal sistemdir. Ancak ZFS kullanıyorsanız burada 64 bit işlemci ile bol bol ECC RAM gerekecektir. Bu da zayıf yanı olacaktır. Çünkü ECC RAM fiyatı yüksek ve yüksek kapasiteli RAM ECC, olmayanlara göre daha pahalı olabiliyor. Bir de lisans konusu var. Kısaca BSD lisansı kaynak kodu özgür bırakır ve ne yapmak istersen yap ama çalışmazsa da bize kızma, zira bunu şunun veya bunun için özel olarak hazırlanmadığını bilmen gerekir ve kullanırken de bunu böyle bildiğinizi kabul eder. Bu nedenle bazı şirketler koşulsuz olarak BSD işletim sistemini ve BSD lisanslı yazılımları kullanmayı tercih ediyor. *BSD işletim sistemi ailesinin yapısı diğer sistemlerden de ayrılıyor. Bir temel sistem ile bunun üzerine kurulun diğer uygulama ve sistem yazılımlarından oluşur. Bunlara BSD terimi olarak port adı verilir. Örneğin FreeBSD temel sistem ait yapılandırma dosyalarını /etc dizininde tutarken, sonradan kurulun tüm yazılımların yapılandırma dosyalarını /usr/local/etc dizinde tutar ve kesinlikle ayırır. Kazara

6 bir yazılımın kritik ayarları değiştirmesi olasılığı yoktur. OpenBSD ve NetBSD hepsini /etc saklar. Tıpkı Linux dağıtımlarındaki gibi. Derleyici olarak farklı derleyiciler kullanılabilir. Örneğin FreeBSD 10.0 ile başlamak üzere temel sistemde derleyici olarak CLANG/LLVM kullanırken, ek uygulamalar için GCC kullanabiliyorsunuz. OpenBSD, NetBSD ve DragonflyBSD ise GCC tercih edenlerden. Kernel yani çekirdek olarak bakarsanız tüm BSD kendine özgü olan bir çekirdeği vardır. Linux dağıtımlarında ise Linux çekirdeği ile birlikte diğer uygulamalar kullanılarak sistem hazırlanır. Dolayısıyla da farklı çekirdek sürümlerini kullanabilirsiniz. BSD tarafında en çok kullanılan dağıtımlar hangileridir? (Desktop-Server) Pek dağıtım demek zor. *BSD işletim sistemi çekirdeği, sistem ve uygulama yazılımları ile birlikte tam bir işletim sistemidir. En çok kullanılanı veya az kullanılanı demek zor. Kullanıcı tabanı açısından bakılırsa FreeBSD, OpenBSD, DragonflyBSD ve NetBSD gibi bir sıralama yapabiliriz. Anca kullanıcı sayısını tam bilemiyorum. Sunucudan masaüstüne nerede kullanmak istiyorsanız orada istediğinizi kullanabilirsiniz. Benim masaüstü sistemlerinde FreeBSD ve OpenBSD birlikte kullanıyorum. Sunucularda ise gereksinimlere ve donanım

7 özelliklerine göre iksinden birisini kullanıyorum. Laptop ise Debian. Çünkü Broadcom kablosuz ağ kartını çıkartıp yerine başka bir kart takamıyorum. Geçinip gidiyorum. Laptop tarafında PCBSD yine son kullanıcı açısından en uygunu. Eski IBM şimdiki Lenovo dizüstü sistemler kullanıyorsanız OpenBSD sorunsuz kurulup çalışacaktır ama yinede emin olmakta fayda var. Bazen bazı donanımlar can sıkcı olabiliyor. İlk kez kullanacak arkadaşlara hangi BSD dağıtımlarını tavsiye edersiniz? Ne amaçla kullanacağınıza bağlı olarak değişir. Grafik arayüz ile kuruluna bir sistem istiyorsanız PCBSD idealdir. Nvidia grafik kartınız varsa ve Nvidia sürücüsü isterseniz FreeBSD, ATI grafik kartınız varsa ve sürücü ile uğraşmadan doğrudan sistem ile gelen farklı bir masaüstü denemek isterim derseniz OpenBSD kullanabilirsiniz. OpenBSD biraz daha kolay kurulur ve basit bir yapılandırma ile kolayca paketleri kullanarak sisteminizi yarım veya bir saat gibi bir sürede ve kaynak koddan derleyip kurup kullanabilirsiniz. FreeBSD ile doğrudan kendiniz ports kullanarak yazılımları derleyerek veya paketleri kullanarak tercihlerinize göre bir sistem yapabilir ve ports güncel tutarak kullanabilirsiniz.

8 Twitter Takipçi Soruları > Linux tan ayrılan yönleri nelerdir? Linux çekirdek ibaret olduğu için *BSD çekirdekleri -her bir *BSD işletim sisteminin kendi çekirdeği var- işletim sistem tasarım prensipleri açısından aynı olmakla birlikte zamanlama ve ağ alt sistemi açısından farklılar. Bu nedenle süper bilgisayar sistemlerinde Linux dağıtımları kullanıyor. Ağ konusuna gelince Bu konuda *BSD açık ara ile ileride. Bir de lisans olarak ayrılar. Linux un lisansı Copyleft lisansıdır. *BSD lisansı ise copycenter. Yani beni uğraştırma da git şuradan (bugünkü fotokopiciler yani copycenter) kendine bir kaç kopya alıver olarak şakayla karışık anlatılır. *BSD lisansı kaynak kod üzerinde bunu ben yazdım demenize izin vermez zira diğerlerinin emeğininde korumak için onları da anmanızı ve bu mesajın yazılım içerisinde yer almasını zorunlu tutar ve başka bir koşul getirmez. Bulut bilişim projelerimizi bsd sistemler üzerinde kullanabiliyor muyuz? ( hadoop apache spark ) Yapabilirsiniz. Hatta kendi bulut altyapınız da kurabilirsiniz. Sizi sınırlayan tek şey sistem hakkındaki bilginiz ve donanım. Röportaj isteğimizi geri çevirmediği için GÖKŞİN AKDENİZ Hocamıza teşekkür ediyoruz.