3 Endüstride ve Canlılarda Enerji

Transkript

1 Ünite 3 Endüstride ve Canlılarda Enerji Fosil Yakıtlar 111 idrokarbonlar 121 Temiz Enerji Kaynakları 133 Canlılarda Enerji 142

2 FSİL YAKITLAR 1. Yukarıdaki gibi bazı bileşikler organik ya da anorganik olmasına göre sınıflandırılmıştır. Bileşiklerin bulunduğu sınıf " " işareti ile belirtildiğine göre, yapılan işaretlemelerden hangisi yanlıştır? 4. I. Antrasit saf karbon içerir. II. Turba en genç kömürdür. III. Linyit, taş kömüründen daha yaşlıdır. IV. Maden kömürü taş kömürünün damıtılmasıyla oluşur. V. Kok kömürü, turba kömürünün damıtılmasıyla elde edilir. VI. Linyit doğal kömürlerdendir. VII. Antrasit, koku ve duman çıkararak yanar. Yukarıda verilen yargılardan kaç tanesi doğrudur? 2. I. Asfalt II. Sıvı parafin III. Fuel oil IV. Katı parafin V. Aseton Yukarıdaki maddelerden kaç tanesi petrolün içeriğinde yer almaz? 5. Fosit yakıtların yakacak olarak kullanımı sonucu; I. Asit yağmurları II. Sera etkisi III. Küresel ısınma doğa olaylarından kaç tanesinin oluşması beklenir? 3. Kömür Türü Özellik I. Turba Bitkilerin köklerinden, ayrışmış yaprak ve saplarından oluşma II. Antrasit Karbon oranı en yüksek kömür türü olma III. Linyit C 2 ve C 4 gazlarının salınımıyla taş kömürüne dönüşebilme Yukarıdaki kömür türlerinden kaç tanesinin özelliği doğru verilmiştir? 6. Bir petrol ürünü olan benzin ile ilgili; I. Motor yakıtı olarak kullanılır. II. Diğer petrol ürünlerine göre kaynama sıcaklığı en yüksektir. III. Karbon sayısı en düşük (C 1 C 4 ) olan bileşiklerden oluşur. yukarıdakilerden kaç tanesi doğrudur? III Soru

3 1. Katı yakıtlarda temel kaynak kömür ve... dur. 2. Taş kömürünün diğer adı... kömürüdür. 3. Suni katı yakıtlara... ve mangal kömürü örnek verilebilir. 4. Taş kömürünün fırınlarda ısıtılarak içindeki gazların ayrılmasıyla elde edilen katı yakıta... denir. 5. Petrol ve doğal gaz... kaynaklı yakıtlardır. 6. Petrolün kayaçlar arasında göç ederken, petrolden ayrılıp başka kayaçlarda biriken uçucu maddeye... denir. 7. am petrolün bileşenlerine ayrılmasına... denir. 8. am petrolün bileşenlerine ayrıştırılmasındaki temel yönteme... denir. 9. Petrol ile birlikte oluşan gaz yakıta... denir. 10. Petrolün ısı değeri diğer doğal fosil yakıtlara oranla daha... tir/tür , yüz milyonlarca yıl önce denizde yaşayan ya da suların denizlere sürüklediği bitki kalıntılarının yer altında ve oksijensiz ortamda başkalaşmasıyla oluşur. 12. Petrol,... ve anorganik maddelerden oluşan sıvı bir karışımdır , en sert doğal kömürdür. 14. Petrolde temel elementler... ve hidrojendir. 15. Petrol ürünlerinden aynı ortamdaki kaynama sıcaklığı en düşük olan bileşim...'dir. 16. Dünyanın her yerindeki bütün petrollerin bileşimleri...'dır. 1. odun 2. maden 3. kok 4. kok 5. fosil 6. doğal gaz 7. rafinasyon 8. ayrımsal damıtma 9. doğal gaz 10. yüksek 11. Petrol 12. organik 13. Antrasit 14. karbon 15. LPG 16. farklı 113

4 1. Bitki kökenli fosil yakıtlara kömür denir. 2. Fosil yakıtlar yenilenemeyen enerji kaynaklarıdır. 3. Eşit miktarları yakıldığında en çok enerji veren kömür antrasittir. 4. Petrolün bileşenlerine ayrıştırılmasında temel yöntem ayrımsal damıtmadır. 5. Kömürler ısınmada kullanıldığında yalnızca atmosfer kirliliğine neden olurlar. 6. Mangal kömürü odunun bol oksijenli ortamda yakılmasıyla elde edilir. 7. Linyit ve turba kömürleri bitümlü (yumuşak) kömürlerdendir. 8. Doğal gazın bileşenlerini genellikle çok yüksek karbon sayılı (C 20 C 50 gibi) hidrokarbonlar oluşturur. 9. Petrol, yoğunluğu sabit olan bir sıvıdır. 10. Petrole ayrımsal damıtmadan başka atmosfer koşullarında vakum (düşük basınç) uygulanarak sıvı parafin ve makina yağları elde edilir. 11. Petrol, doğal sıvı yakıtlardandır. 12. Karbonlaşma süresi en kısa olan doğal kömürlerin nem yüzdesi fazladır. 13. Fosil yakıtlar katı, sıvı veya gaz halinde olabilirler. 14. Maden kömürü, antrasitin koklaştırılmasıyla elde edilir. 15. Fosil yakıtların içerdiği karbonun kütlece yüzdesine göre kullanım alanı değişir. 16. Kok kömürü ısı değeri en yüksek olan fosil yakıttır. 114 Soru 1. D 2. D 3. D 4. D 5. Y 6. Y 7. D 8. Y 9. Y 10. D 11. D 12. D 13. D 14. Y 15. D 16. Y

5 1. rganik bileşiklerin yapısında aşağıdaki elementlerden hangisi kesinlikle bulunur? 2. TEST 1 RGANİK VE ANRGANİK BİLEŞİKLER A) N B) C) S D) C E) P Temel element karbondur. I 4. I. Yanıcıdır. II. Erime noktası oldukça düşüktür. III. Tepkimeleri için az ısı ve zaman gerekir. Yukarıdaki özelliklerden hangileri organik bileşikleri anorganik birleşiklerden ayıran genel özelliklerdendir? 5. Aşağıda verilen bileşiklerden hangisi anorganiktir? A) CN B) C 2 5 C) C 2 6 D) C 3 E) C 6 6 III Yapay olarak elde edilemezler. rganik bileşikler II Kendilerine özgü bir kokuları ve rengi vardır. Yukarıda organik bileşiklerin özellikleri ile ilgili kavram haritası verilmiştir. Buna göre, kutucuklarda yer alanlardan hangileri organik bileşiklerin özelliklerindendir? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) I ve III E) I, II ve III 6. I. Tümü C atomu içerir. II. Yapılarında C atomu bulunduran bileşiklerin tümü organiktir. III. C ile atomları arasında tekli bağ vardır. IV. Yandığında C 2 gazı oluştururlar. Yukarıda verilen organik bileşikler ile ilgili cümlelerden doğru olanların (D) yanlış olanların (Y) harfi ile değerlendirilmesi sırasıyla hangi seçenekteki gibi olur? A) Y, D, D, D B) Y, Y, D, D C) D, D, Y, Y D) D, Y, Y, D E) D, Y, D, D 3. C 2 4 CS 2 Na bileşikleri ile ilgili; I. Üç madde de kovalent bağ içerir. II. C 2 4 ve CS 2 organik maddedir. III. Na anorganik maddedir. D) I ve III E) I, II ve III 7. I. Yapısında karbon elementi dışında hidrojen, azot, oksijen gibi elementlerde bulunur. II. Ana kaynakları canlılardır. III. Genellikle suda çözünürler. Yukarıda verilen bilgilerden hangileri organik bileşikler için doğrudur? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II 1. D 2. C 3. D 4. B 5. A 6. E 7. C 115

6 8. I. rganik bileşiklerle anorganik bileşiklerin arasındaki bileşik sayısı ve farklılıkların nedeni karbonun dört bağ yapmasıdır. II. rganik bileşikler genellikle suda çözünmez fakat anorganik bileşiklerin birçoğu suda çözünür. III. C 2 ve karbonatlar karbon içermesine karşılık organik değildir. Yukarıdaki yargılardan hangileri doğrudur? 11. Aşağıda verilen bileşiklerden hangisi yapısında karbon (C) atomu bulunmasına rağmen anorganik bileşiktir? A) C 4 B) C 2 C) C 2 5 D) C 3 C E) C Aşağıdakilerden hangisi organik maddedir? A) Yemek tuzu B) Su C) Alkol D) ava E) Kireç taşı 12. rganik bileşikler ile ilgili; I. Reaksiyonları yavaştır. II. Anorganik bileşiklerden sayıca çok daha fazladırlar. III. Genellikle kovalent yapılıdırlar. D) I ve II E) I, II ve III 10. Aşağıdakilerden hangisi organik bileşik değildir? A) C 3 6 B) C 3 8 C) Cl D) C 2 C 2 E) C Aşağıdakilerden hangisi organik bileşiktir? A) C B) MgC 3 C) N 3 D) C E) K E 9. C 10. C 11. B 12. E 13. D Soru

7 TEST 2 KÖMÜR LUŞUMU VE TÜRLERİ 1. Kömürlerin yapısı ile ilgili; 2. I. Karbon elementi yanında hidrojen, oksijen, kükürt gibi elementlerde içerir. II. Kömürler anorganik kökenli maddelerdir. III. Kömür içinde, nemin yanında uçucu birçok maddeler bulunur. yargılarından hangileri yanlıştır? Günümüz öncesi X D) I ve II E) II ve III Kömürleşme süresi (milyon yıl) Taş kömürü Linyit Y Günümüz Yukarıdaki skalada yerleri belirtilen X ve Y kömür türleri aşağıdakilerden hangisindeki gibi olabilir? X Y A) Kok Maden kömürü B) Antrasit Mangal kömürü C) Antrasit Turba D) Turba Antrasit E) Turba Kok 4. I. Linyit II. Turba III. Antrasit Yukarıdaki kömür türlerinin karbonlaşma zamanları arasındaki ilişki aşağıdakilerden hangisinde doğru verilmiştir? A) III > I > II B) II > I > III C) III > II > I D) I > II > III E) II > III > I 5. Taş kömürü ile ilgili; I. Kütlece karbon yüzdesi en fazla olan kömür türüdür. II. Yüksek sıcaklıkta ve oksijensiz ortamda ısıtılırsa kok kömürü oluşur. III. Yüksek kalorili kömür türlerindendir. yargılarından hangileri yanlıştır? D) I ve II E) II ve III 3. Antrasit ile ilgili; I. Jeolojik olarak en yaşlı kömürdür. II. Koku ve duman çıkarmadan yanar. III. Isı değeri en yüksek olan doğal kömürdür. 6. I. Kömür yakıldığında kül olarak nitelenen kısmında genellikle anorganik bileşikler bulunur. II. Kömürde bulunan uçucu kısımlar atmosferin kirlenmesine neden olurlar. III. Karbonlaşma süreci kömürlerin kalitesini belirler. IV. Taş kömürünün karbon yüzdesi linyit kömürününkinden azdır. Yukarıdaki cümlelerden doğru olanı (D), yanlış olanı (Y) ile değerlendirildiğinde sıralama aşağıdakilerden hangisindeki gibi olur? A) Y, D, Y, D B) D, D, Y, Y C) D, D, D, Y D) Y, D, Y, Y E) D, D, D, D 1. B 2. C 3. E 4. A 5. A 6. C 117

8 7. Linyit kömürü ile ilgili; I. Isıl değeri II. Kütlece karbon yüzdesi III. Kütlece nem yüzdesi niceliklerinden hangileri antrasite göre daha azdır? A) Yalnız II B) Yalnız III C) I ve II D) I ve III E) I, II ve IIII 8. Doğal kömürlerin tümü ile ilgili; I. Isı değerleri eşittir. II. Karbonlaşma süreçleri farklıdır. III. Kökenleri bitki fosilleridir. 9. X D) I ve III E) II ve III 10. Mangal kömürü ile ilgili; I. Suni katı yakıttır. II. Taş kömürünün damıtılmasıyla oluşur. III. Parmakta leke bırakmaz. yargılarından hangileri yanlıştır? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II 11. I. Jeolojik olarak yaşı antrasitten sonra gelen kömür türü... kömürüdür. II. Kömürleşme derecesi en yüksek olan kömüre... denir. III. Bataklıklarda ve su altında oluşan kömür türüne... denir. Yukarıdaki ifadelerde boş olan yerlere yazılması gereken kelimeler aşağıdakilerin hangisinde doğru verilmiştir? I II III A) Taş Antrasit Turba B) Linyit Turba Taş C) Taş Linyit Maden D) Turba Antrasit Antrasit E) Antrasit Taş Turba Kömür kalitesi Bir kömürde X değişkeninin kömür kalitesi ile olan ilişkisi grafikteki gibidir. Buna göre X değişkeni; I. Kömürün yaşı II. İçerdiği karbon miktarının kütlece yüzdesi III. İçerdiği nem yüzdesi niceliklerinden hangileri olabilir? 12. Kömür ile ilgili aşağıdaki yargılardan hangisi yanlıştır? A) Fosil yakıtlar arasında yer alır. B) Ana bileşeni karbondur. C) Tamamen yanarsa C 2 gazı oluşur. D) Yenilebilir enerji kaynakları arasında yer alır. E) Yeterince yanmaması ile C zehirlenmesi riski taşır C 8. E 9. B 10. D 11. A 12. D Soru

9 TEST 3 PETRL LUŞUMU VE BİLEŞENLERİ 1. Petrol ile ilgili; I. Fosil kaynaklı bir maddedir. II. Saf maddedir. III. Doğal yakıttır. 4. I. Petrolün bütün bileşenleri organik maddedir. II. Petrol, kimyasal bileşimi sabit olan bir karışımdır. III. Petrolün ayrımsal damıtılması sürecinde arıtma işlemi petrol bileşenlerinin yoğunlukları farkı esasına dayanır. IV. Petrolde karbon ve hidrojenin yanında azot, oksijen ve kükürt gibi elementlerde bulunur. Yukarıdaki cümlelerden doğru olanı (D), yanlış olanı (Y) ile değerlendirildiğinde sıralama aşağıdakilerden hangisindeki gibi olur? A) Y, D, Y, D B) Y, Y, Y, D C) D, D, Y, Y D) Y, Y, D, D E) D, Y, D, Y 2. Petrolün yapısı ile ilgili; I. Ağırlıklı olarak organik bileşiklerden oluşmuştur. II. Bileşenleri arasında sabit bir oran vardır. III. Yanıcı değildir. A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) I ve III E) II ve III 5. am petrolün rafinasyonu işleminde; I. Temel işlem ayrımsal damıtmadır. II. Yapılan ilk ayrıştırma işlemi süzmedir. III. Ayrımsal damıtmada ayrılan her ürün % 100 saftır. D) I ve II E) II ve III 3. am petrolün fiziksel ve kimyasal özellikleri ile ilgili; I. Petrol su ile karışmaz. II. Yoğunluk olarak sudan hafiftir. III. Deniz suyunda bulunan bir çok minerali ihtiva eder. IV. İçinde metal atomları bulunmaz. A) I ve IV B) II ve III C) I, II ve III D) I, III ve IV E) II, III ve IV 6. I. Karbon II. Vanadyum III. Nikel Yukarıda verilen maddelerden hangileri petrolde en bol bulunan metallerdir? 1.? 1. C 2.? 2. A 3.? 3. C 4.? 4. B 5.? 5. A 6.? 6. D7.? 119

10 7. Doğal gaz ile ilgili; I. Yakacak olarak kullanılır. II. Karbon sayısı en çok 4 olan hidrokarbonları içerir. III. Saf maddedir. yukarıdaki ifadelerden doğru olanlarda "D" yanlış olanlarda "Y" harfleri kutulara yazıldığında doğru sıralama hangi seçenekteki gibi olur? I II III A) D D Y B) D D D C) D Y D D) Y D D E) Y D Y 10. Petrolün damıtılmasıyla elde edilen ürünlerin karbon sayıları (C X ) ile bu ürünlerin kullanım alanları verilmiştir. Buna göre hangi ürün türünün kullanım alanı yanlıştır? Ürünün karbon Ürünün kullanım sayısı alanı A) C 1 C 4 Yakacak B) C 6 C 12 Motor yakıtı C) C 12 C 16 Dizel yakıtı D) C 16 C 20 Makine yağı E) C 20 C 40 Mumlu kağıt 8. Genel olarak yakıldığında enerji veren maddeler yakıt özelliği taşır. Buna göre, yakıt seçiminde, I. Çevre kirliliğine etkisi II. Ekonomikliği III. Taşıma kolaylığı özelliklerinden hangileri dikkate alınır? 11. Evlerde kullanılan ve tüp gaz olarak adlandırılan malzeme ile ilgili; I. Petrolün uçucu kısmından elde edilir. II. Saf bir gazdır. III. C 20 C 40 karbon sayılı ürünlerden oluşmuştur. D) I ve III E) II ve III 9. am petrolü oluşturan ana bileşenler arasında; I. Tuzlar II. Alkanlar III. Alkoller bileşik türlerinden hangileri yer almaz? A) Yalnız I B) I ve III C) I ve II 12. Petrolün ayrımsal damıtılması sonucunda elde edilen benzin ile ilgili; I. Karbon sayısı C 5 C 12 aralığında değişen bileşiklerin oluşturduğu sıvı bir karışımdır. II. Motor yakıtı olarak kullanılır. III. rganik çözücü olarak kullanılabilir A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III D) I ve II E) I, II ve III A 8. E 9. B 10. C 11. A 12. E Soru

11 İDRKARBNLAR 1. I. Yapılarında karbon ve hidrojen içerirler. II. Karbon ve hidrojen atomları arasında tek bağ bulundururlar. 2. III. Apolar moleküllerdir. Yukarıdakilerden kaç tanesi hidrokarbon bileşiklerinin ortak özelliklerindendir? I II C 2 6 C 3 8 III C3 4 IV C 4 10 V C 4 4. I. C 3 8 :... II. C 2 2 :... III. C 6 6 :... IV. C 2 5 :... V. :... Yukarıda formülleri verilen bileşiklerin adlarını karşılarına yazınız. 5. Kapalı formülü C 5 10 olan bileşiğin açık formülü aşağıdakilerden hangisi olamaz? Alin üzerinde organik bileşik isimleri yazan bazı balonları elinde tutmaktadır. Aralarında alkan olmayacak bileşiğin yazdığı balonu uçurması istenmiştir. Buna göre, Alin kaç numaralı balonu uçurursa doğru olur? 3. Asetilen Etil alkol Etan Etilen Asetik asit Sadece doymamış hidrokarbonların yazdığı pizza dilimlerini yemesi gereken Kübra, kaç dilim pizza yiyebilir? 6. Aşağıda adları verilen bileşiklerden hangisinin formülü yanlış yazılmıştır? Bileşik adı Bileşik formülü A) Metil alkol C 3 B) Etil alkol C 2 5 C) Benzen C 2 C C 2 D) Etanoik asit C 3 C E) Etandiol C 2 C III I. Propan, II. Etin (Asetilen), III. Benzen, IV. Etil alkol, V. Siklobütan 5. C 6. C 121

12 7. Eşit karbonlu alken ve sikloalkan bileşiklerinde; I. Toplam atom sayıları II. Yapılarındaki toplam bağ sayıları III. idrojen atomu sayıları IV. Basit formülleri V. Kimyasal özellikleri yukarıda verilen nicelik ve özelliklerden kaç tanesi ortaktır? 8. Molekül yapısında 1 tane ikili bağ bulunduran düz zincirli hidrokarbonlar ile ilgili; I. Alken sınıfındadır. II. C n 2n genel formülüne uyarlar. III. En küçük molekülü C 2 4 'tür. IV. Apolar moleküldürler. V. Doymuş hidrokarbonlardır. yargılarından kaç tanesi yanlıştır? 10. C K C 11. bileşiği ile ilgili; I. Alkenlerin en küçük üyesidir. II. Doymamış hidrokarbondur. III. Anorganik bileşiktir. IV. Genel formülü C n 2n 'dir. yukarıdakilerden kaç tanesi doğrudur? X Y Yukarıda verilen X ve Y bileşikleri ile ilgili; I. İçerdikleri C atomu sayıları aynıdır. II. İkisi de aromatik hidrokarbondur. III. İçerdikleri atomu sayıları aynıdır. IV. Y bileşiği halkalı yapıda olan bir alkandır. yargılarından kaç tanesi doğrudur? 9. C 3 I. 12. I. C 2 C 2 C 2 C 2 II. N 2 II. III. N Yukarıda verilen bileşiklerden kaç tanesi aromatiktir? III. C 3 C 3 C 2 C 2 IV. C 3 C 3 Yukarıda verilen bileşiklerden kaç tanesi sikloalkan yapısındadır? Soru

13 1. rganik bileşiklerde temel element... dur. 2. Alkanlar,... hidrokarbonlardır. 3. Alkinlerde... bağ bulunur. 4. Alkanların genel formülü...'dir. 5. C 3 6, C 3 8, C 2 2 bileşikleri... sınıfı bileşiklerdir. 6. Alkinlerin genel formülü... dir. 7. Molekülünde bir tane grubu bulunduran alkoller... sınıfı alkollerdir. 8. alkalı yapıdaki alkanlar adlandırılırken bileşiğin önüne... ön eki getirilir. 9. C 4 bileşiğinin adı... dır. 10. C 2 4 bileşiği bir... dir. 11. Yapısında sadece hidrojen ve karbon bulunduran organik bileşiklere... denir. 12. Asetilenin diğer adı...'dir ve... doymamış hidrokarbonlardır 'de karbon atomları arasında en az bir tane üçlü bağ bulunur. 15. Benzen halkasındaki karbon atomlarından birinin azot (N) atomuyla yer değiştirmesi sonucu... adlı molekül oluşur yapısında karboksil ( C ) grubu bulunduran organik bileşiklerdir. 17. Yapısında 10 tane hidrojen atomu bulunduran alkenin formülü...'dur. (Alken siklo yapıda değildir.) 1. karbon 2. doymuş 3. üçlü 4. C n 2n+2 5. hidrokarbon 6. C n 2n 2 7. monoalkol 8. siklo 9. metan 10. alken 11. hidrokarbon 12. etin 13. Alkenler, alkinler 14. Alkinler 15. piridin 16. karboksilli asitler 17. C

14 1. Alkinler hidrokarbon sınıfı bileşiktir. 2. Siklobütan bileşiğinde C ve atomları sayısı eşittir. ( C ) 3. C 3 8 ve C 6 6 bileşikleri birer hidrokarbondur. 4. Etanın açık formülü C C şeklindedir. 5. Alkan, alken ve alkin bileşikleri aromatik hidrokarbondur. C 3 C 2 C 2 6. alkalı alkanların en basit üyesi siklopropandır. 7. En basit alken bir karbonludur. ( C ) C 3 C 2 C 3 8. Bir tane benzen molekülünde üç tane ikili bağ bulunur. 9. Yapısında bir ya da birden fazla (hidroksil) grubu bulunduran organik bileşikler karboksilli asitlerdir. C 3 C C CN 10. Benzen, hidrokarbon sınıfı bir bileşiktir. C 2 C 11. Glikol ve gliserin polialkollere örnektir Aminoasitlerin yapısında hem amino ( N 2 ) grubu hem de karboksil ( C ) grubu bulunur. 13. Metan, alkenlerin ilk üyesidir. C C 14. Bütan ve siklobütan bileşiklerinin birer moleküllerinde 4 tane C atomu vardır. 15. Sikloalkanların genel formülü C n 2n+2 'dir. C 3 C 2 C Piridin bileşiğinde karbon ve hidrojen elementlerinin yanında oksijen elementide bulunur. ( C ) 124 C 3 C 2 C 3 1. D 2. Y 3. D 4. D 5. Y D B 7. Y D D Y B 10. D 4. A 11. D C D 13. Y Soru 14. D 15. Y 16. Y

15 C C C C 1. TEST 1 ALKANLAR C C C Yukarıda açık formülü verilen bileşik ile ilgili; I. Alkan sınıfı moleküldür. II. Doymuş hidrokarbondur. III. Adı propandır. 4. Aşağıda açık yapısı verilen bileşiklerin karşısına adlandırılması verilmiştir. Buna göre, yapılan adlandırmalardan hangisi yanlıştır? Bileşik Adlandırma C C C A) C C C C Bütan B) C C Metan C) Siklobütan D) Siklopentan 2. Doymuş hidrokarbonlar ile ilgili aşağıdaki yargılardan hangisi yanlıştır? A) Alkan olarak adlandırılırlar. B) Suda çözünürler. C) İlk üyesi bir C'ludur. D) Genel formülleri C n 2n+2 'dir. E) Bütün bağları teklidir. 5. E) C C C Propan C C Sikloalkan alkalı yapıdaki gösterimi yukarıda verilen organik maddenin formülü aşağıdakilerden hangisidir? A) C 4 10 B) C 5 5 C) C 5 8 D) C 5 10 E) C 5 12 Yukarıda verilen kavram haritasında bulunan boş kutulara sikloalkan ile ilgili bilgiler yazılmak isteniyor. Buna göre, aşağıdaki bilgilerden hangisi kutulara yazılamaz? A) En küçük üyeleri 3 karbonludur. B) Genel formülleri C n 2n+2 yapısındadır. C) Bütün C ler arasında tekli bağlar bulunur. D) Sadece C ve atomları içerir. E) Tümü hidrokarbondur. 1.? 2. 1.? E 3. 2.? B 4. 3.? D 5.? 4. B 6.? 5. B 7.? 125

16 6. Aşağıdaki bileşiklerden hangisinin siklobütan ile kapalı formülü aynıdır? 7. A) C 4 6 B) C 4 8 C) C 5 10 D) C 3 8 E) C 4 10 C C C Lewis yapısı yukarıda verilen bileşik ile ilgili aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? A) Propan olarak adlandırılır. B) Formülü C 3 6 dır. C) Karbon atomları arasında tekli bağ vardır. D) idrokarbon olarak bilinir. E) Bir molekülü toplam 9 bağ içerir. 9. Sikloalkandır. Bir molekülünde C C toplam 8 tane atomu vardır. C C C C Yukarıda C bazı özellikleri verilen hidrokarbonun C yapı C formülü aşağıdakilerden hangisidir? A) C) C 3 C 2 C 3 D) C C C X E) Y X B) C 3 C 3 C C C C C C Y X 10. I. İlk üyeleri siklopropandır. II. Atomlar arası bağları teklidir. III. Genel formülleri C alkenlerle aynıdır. Yukarıdakilerden C hangileri C sikloalkanların genel özelliklerindendir? D) I ve III E) I, II ve III C C C X Y 11. C C C 8. Aşağıdaki bileşiklerden hangisi yanlış adlandırılmıştır? 126 Bileşik A) C 4 Metan B) C 2 6 Etan Adlandırma C) C 3 8 Propan D) C 4 10 ekzan E) C 5 12 Pentan 6. B 7. A 8. D 9. D 10. E 11. B X Soru Y X ve Y bileşikleri ile ilgili; I. İkisi de doymuş hidrokarbondur. II. İkisi de suda çözünmez. III. İkisinin de genel formülü C n 2n+2 'dir.

17 1. TEST 12 ALKENLER??? C C C = C formülü yukarıda verilen bileşik ile ilgili; I. C n 2n genel formülüne uymaz. II. idrokarbondur. III. Alkendir. C C A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III 2. Aşağıda verilen bileşiklerden hangisi hidrokarbon değildir? A) Metan B) Etilen C) Etanoik asit D) Propan E) Siklopropan 4. Alkenler ile ilgili aşağıdaki yargılardan hangisi yanlıştır? 5. A) Doymamış hidrokarbonlardır. B) En küçük üyesi tek karbonludur. C) Genel formülleri C n 2n 'dir. D) Siklo yapıda olanların en küçük üyesi 3 karbonludur. E) İkili bağ içerirler. C C C = C C C Lewis elektron nokta yapısı yukarıda verilen organik madde ile ilgili aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? A) Molekül formülü C 2 4 tür. B) Karbon atomları arasında ikili bağ içerir. C) Doymamış hidrokarbondur. D) Eten olarak adlandırılır. E) Molekülleri polardır. 3. I İlk üyesi etendir. V Apolar moleküldürler. Bütenin yapısında 8 hidrojen atomu vardır. IV Alkenler Genel formülleri C n 2n 'dir. Bir hidrojen çıkarılmasıyla oluşan gruba alkil denir. Yukarıda alkenler ile ilgili bir kavram haritası verilmiştir. Buna göre, bu haritada verilen ifadelerden hangisi yanlıştır? A) I B) II C) III D) IV E) V III II 6. C n 2n genel formülüne uyan bileşik aşağıdakilerden hangisidir? A) C 3 C K C B) C C C) C K C D) C 2 = C C 3 E) C 2 C C 2 C 1.? 1. D 2.? 2. C 3.? 3. C 4.? 4. B 5.? 5. E 6.? 6. D7.? 127

18 7. X: C = C C Y: C C C C Yukarıda verilen X ve Y bileşikleri ile ilgili; I. er ikisinin C Yde kapalı formülleri aynıdır. II. X propen, X Y siklobütan olarak adlandırılır. III. er ikisi de hidrokarbon sınıfındadır. A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II 8. X: C 4 8 Y: C 3 6 Z: C 2 4 Yukarıda kapalı formülü verilen açık zincirli X, Y ve Z bileşikleri ile ilgili aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? A) Z'nin adı etilendir. B) Üçü de alkendir. C) Z'nin yapısında ikili bağ vardır. D) Y, suda çözünür. E) Basit formülleri C 2 'dir. 10. rganik X hidrokarbonu ile ilgili şu bilgiler veriliyor; İkili bağa sahiptir. Bir molekülü yandığında 2 molekül 2 oluşturur. Buna göre, yukarıdaki özelliklere sahip olan bileşik aşağıdakilerden hangisidir? 11. A) C 2 = C 2 B) C K C C) C 2 = C C 3 D) E) X: C = C C Y: C C C C C Y X Yukarıdaki molekülde belirtilen X ve Y maddeleri; X Y Adı I. C 3 C 3 Propan II. C 3 C 2 C 3 Bütan III. C 3 C = C 2 Propen yukarıda verilenlerden hangileri olduğunda adlandırılması doğru olur? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II 9. Yapısında yalnız C ve atomları içeren bileşikler ile ilgili; I. rganik bileşiklerdir. II. Doymuş hidrokarbonlardır. III. idrokarbonlar olarak adlandırılırlar. yargılarından hangileri kesinlikle doğrudur? A) Yalnız II B) Yalnız III C) I ve III 12. C 3 C = C 2 bileşiği ile ilgili; I. Doymuş hidrokarbondur. II. Genel formülü C n 2n 'dir. III. Alkenlerin en küçük üyesidir. A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) I ve III E) II ve III D 8. D 9. C 10. A 11. C 12. B Soru

19 TEST 13 ALKİNLER VE ARMATİK??? A) BİLEŞİKLER 1. Aşağıdakilerden hangisi aromatik hidrokarbondur? A) B) C) D) E) A) C) C 3 C 2 C 2 C 2 = C 2 C 2 C 2 D) C 3 C 2 C 3 C 2 C 2 E) C = C 2. I. Propan C C II. Büten C C III. Pentin Yukarıdaki maddelerden hangilerinin birer moleküllerinde atomu sayısı sekizdir? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II B) 4. Aşağıda B) verilen bileşiklerden hangisi alkindir? A) C 2 5 B) C 3 8 C) C 2 2 D) C E) C 2 C) 4 5. Aşağıda E) verilen bileşiklerden hangisi hidrokarbon değildir? 6. D) A) C) C 3 C 2 C 2 C 2 = C 2 C 2 C 2 D) C 3 C 2 C 3 C 2 C 2 E) C C = C C Alkinler doymamış hidrokarbonlardır. D Y C B) C Alkinlerin genel formülleri C n 2n 2 dir. C 3 4 bileşiğinde C atomları arasında yalnız üçlü bağ vardır. D Y D Y 3. Asetilen maddesinin formülü aşağıdakilerden hangisidir? A) C 3 C 2 C 2 C 3 B) C 2 = C C 2 C 3 C) C K C C 2 C 3 D) C K C E) C 3 C 2 C 2 C 2 Alkinlerin en küçük üyesi asetilendir. D Y 1 2 Alkinlerin aynı C sayılı alkenlere göre sayısı daha azdır. D Y 3 4 Alkinler apolar moleküldürler. D Y 5 6 C 3 4 bileşiğinin adı propindir. D 7 8 Yukarıdaki cümlelerin doğru (D) ya da yanlış (Y) olduğuna karar vererek doğru yönde ilerleyen bir öğrenci kaç numaralı çıkışa ulaşır? A) 1 B) 3 C) 4 D) 5 E) 7 Y 1. E 2. E 3. D 4. C 5. A 6. A 129

20 7. Benzen bileşiği ile ilgili; I. Kapalı formülü C 6 12 dir. II. Alken sınıfı bir bileşiktir. III. Aromatik bileşiktir. D) I ve III E) II ve III 8. I. Karbon atomları arasında ikili ya da üçlü bağ bulunması II. Karbon ve hidrojen atomları arasında tekli bağ bulunması III. Apolar moleküller olmaları Yukarıdakilerden hangileri alken ve alkin sınıfı bileşiklerin doymamış olmalarının nedenidir? D) I ve II E) II ve III 10. Alkinler ile ilgili; I. Doymamış hidrokarbondurlar. II. İlk üyesi 2C'ludur. III. En küçük molekülü C 2 'dir. 11. Benzen molekülü ile ilgili aşağıdaki yargılardan hangisi yanlıştır? A) Karbon atomu sayısı, hidrojen atomu sayısına eşittir. B) Apolar moleküldür. C) Bir tane molekülü 3 tane ikili bağ içerir. D) Suda çözünür. E) alkalı yapıdadır. 12. I Genel formülü C n 2n 2 dir. 9. X: C atomları arasında tekli bağ içerir. Y: Bir tane molekülü 1 tane ikili bağ içerir. Z: Tek karbonlu üyeleri yoktur. Yukarıda özellikleri verilen X, Y ve Z maddelerinin alkan, alkin ve alken olduğu bilinmektedir. V Aynı C sayılı alkenlerle kapalı formülü aynıdır. Asetilen II C atomları arasında üçlü bağ vardır. Buna göre X, Y, Z maddelerinin sınıflandırılması aşağıdakilerden hangisidir? X Y Z A) Alken Alkan Alkin B) Alkan Alkin Alken C) Alkan Alken Alkin D) Alkin Alken Alkan E) Alken Alkin Alkan idrojen atomu sayısı C atomu sayısına eşittir. IV Doymamış hidrokarbondur. Yukarıda asetilen ile ilgili bir kavram haritası verilmiştir. Buna göre, verilen bilgilerden hangisi yanlıştır? A) I B) II C) III D) IV E) V III C 8. A 9. C 10. B 11. D 12. E Soru

21 1. TEST 14 YAYGIN RGANİK??? BİLEŞİKLER C 3 C bileşiği ile ilgili; I. Yapısında grubu bulunduğundan alkol gibi davranır. C II. Sulu çözeltisi asit özelliği gösterir. III. Asetik asit olarak adlandırılır. yargılarından hangileri yanlıştır? C 3 C 4. Aminoasitlerin yapısında N 2 ve C grupları bulunmaktadır. Buna göre, aşağıda verilen organik maddelerden hangisi bir aminoasittir? A) C 2 B) C 3 C C C 2 N 2 C) C 2 C C 2 N 2 D) 2 N C N 2 5. Genel formülü E) C 3 C 2 C 2 C Örnek 2. C Yukarıda açık formülü verilen bileşik ile ilgili; I. Monoalkoldür. II. Apolar moleküldür. III. Suda çözünür. I. II. III. C 3 C n 2n+2 C 3 C C 3 C n 2n+1 C 3 C 2 C n 2n 2 C 2 C 2 C 2 C 2 Yukarıda genel formülü verilen bileşik sınıflarından hangilerinin karşısında yazılan örnek doğrudur? A) Yalnız II B) I ve II C) I ve III 3. Bileşik Tanılayıcı grup I. Alkol II. Karboksilli asit C III. Amino asit C, N 2 Yukarıdaki bileşikler ile ilgili verilen tanılayıcı gruplardan hangileri doğrudur? D) I ve III E) I, II ve III 6. C 2 C C 2 Gliserin Yukarıda açık formülü verilen gliserin bileşiği ile ilgili; I. Polialkol özelliği gösterir. II. Doymuş hidrokarbondur. III. Kapalı formülü C 'tür. A) Yalnız I B) II ve III C) I ve III D) I ve II E) I, II ve III 1.? 1. A 2.? 2. C 3.? 3. E 4.? 4. B 5.? 5. B 6.? 6. A7.? 131

22 7. I C 2 C II Yukarıdaki molekülde I ve II yerine bazı yapıların bağlandığında oluşan bileşiğin sınıflandırması aşağıda verilmiştir. Buna göre yapılan sınıflandırmalardan hangisi yanlıştır? I II Sınıflandırma A) N 2 Aminoasit B) Karboksilli asit C) N 2 Aminoasit D) C 3 Karboksilli asit E) C 2 5 Karboksilli asit 10. C X C C X ve Y bileşikleri ile ilgili; I. X, formik asittir. C X II. Y, aminoasittir. III. er iki bileşiktede karboksil ( C) grubu bulunur. N Y 8. I. Alkanlar II. Alkoller III. Alkinler Yukarıdaki verilen bileşik sınıflarından hangileri hidrokarbon değildir? D) I ve II E) I ve III 11. C 3 C 2 bileşiği ile ilgili; I. Adı etanoldür. II. Sulu çözeltisi asit özelliği gösterir. III. Doymuş yapılı hidrokarbondur. A) Yalnız I B) I ve II C) II ve III D) I ve III E) I, II ve III N C C C X Y Aşağıdaki maddelerden hangisi karboksilli asittir? A) B) C 2 C) C = C C C 2 C C D) C 3 C K C E) C 3 C C X Yukarıda formülü verilen bileşik ile ilgili; I. X, ise bileşik alkanların ilk üyesidir. II. X, ise bileşik alkollerin ilk üyesidir. III. X, C ise bileşik karboksilli asitlerin ilk üyesidir. A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) I ve III E) I, II ve III ? 7. C 9.? 8. B 10.? 9. E 11.? 10. E 12.? 11. A 13.? 12. C14.? Soru

23 TEMİZ ENERJİ KAYNAKLARI 1. Aşağıdaki görsellerden hangisi atık yaratan bir enerji kaynağıdır? A) C) Dalga enerjisi Güneş enerjisi E) B) D) Jeotermal enerji Rüzgar enerjisi 4. Temiz enerji kaynaklarının kullanım alanı ile ilgili, 5. Enerji Kaynağı Kullanım Alanı I. Jeotermal Enerji Yolların ve kaldırımların ısıtılması II. Güneş Enerjisi Evsel kullanım için sıcak su eldesi III. idroelektrik Enerjisi Elektrik üretimi yukarıdakilerden kaç tanesi doğru verilmiştir? Termik santral 2. I. Atom çekirdeğinden elde edilen enerji... enerjidir. II. Bitkisel ve hayvansal yağlardan elde edilen enerji... enerjisidir. III. Rüzgar türbünü adı verilen büyük pervaneli yüksek kuleler aracılığıyla elde edilen enerji... enerjisidir. Yukarıda verilen cümlelerde boş bırakılan yerlere gelmesi gereken kelimeler nedir? Yukarıdaki kutulara yazılmış enerji türlerinden hangileri yenilenebilir enerji kaynaklarındandır? I. Asit oluşturma II. Metan oluşumu III. idroliz Yukarıda verilen biyogaz oluşum aşamalarının gerçekleşme sırası nasıldır?. I. Türbün adı verilen büyük pervaneli kulelerle elde edilir. II. Yer ısısı anlamına gelen enerji kaynağıdır. III. Kollektörler kullanılarak elde edilen enerjidir. IV. Gel-git anlamına gelen enerji kaynağıdır. Yukarıda verilen bilgilerin bulmacadaki kelimelerle doğru eşleştirilmesi nasıldır? 1. E 2. I. nükleer, II. biyokütle, III. rüzgar 3. III, I, II I, IV, V 6. I b, II c, III a, IV d 133

24 1.... enerji ülkemizde son yıllarda ısınma, seracılık gibi alanlarda sıkça kullanılan ve kaynağını yeraltı sularından alan temiz bir enerji kaynağıdır enerji alternatif enerji kaynaklarının en önemlilerinden birisi olup, kaynak yakıtı uranyum gibi ağır elementlerdir. 3. Atom çekirdeğinde tepkime sonucu oluşan enerjiye... enerji denir. 4. kyanuslardaki çevre dostu enerji kaynağı... enerjisidir. 5. Güneş enerjisi, rüzgar enerjisi ve termik santrallerden elde edilen enerjiden... tanesi yenilenebilir enerji kaynağıdır. 6. Biyogaz üretiminde oluşan atıklar tarım alanında... olarak kullanılır. 7. Doğal yolla sirke üretiminde çıkış maddesi olarak kullanılan alkol... dür ; şeker kamışı, mısır, buğday vb. tahıllar ile selülozik hammaddeden fermantasyon ile elde edilir. 9. Rüzgar enerjisinin elektrik enerjisine dönüştürüldüğü sisteme rüzgar... denir. 10. Biyogaz üretiminde organik maddelerin anaerobik ortamda bakteri ve mantarlar ile parçalanması sürecine denir , bazı organik atıkların oksijensiz ortamdaki fermantasyonu ile oluşan, renksiz ve kokusuz bir gazdır. 12. Biyogazın oluşum aşamalarında metan gazının oluşumu... aşamadır. 13. Temiz enerji kaynakları... enerji kaynakları ve diğer enerji kaynakları olmak üzere ikiye ayrılır. 14. Atmosferdeki hava kütlelerinin hareketleri sonucu elde edilen enerjiye... enerjisi denir. 15. Bitkisel enerji kaynaklarından elde edilmek üzere üretilen maddeye... denir. 16. Suyun gücü kullanılarak üretilen enerjiye... enerji denir. 134 Soru 1. Jeotermal 2. Nükleer 3. nükleer 4. dalga 5. iki 6. gübre 7. etil alkol 8. Etil alkol 9. türbini 10. fermantasyon 11. Biyogaz 12. son 13. bitkisel 14. rüzgar 15. biyokütle 16. hidroelektrik

25 1. Dalga enerjisi, jeotermal enerji gibi enerji kaynakları günümüzde kullanılmaktadır. 2. Enerji ihtiyacının fosil yakıtlardan sağlanması atmosferdeki 2 oranının azalmasına neden olur. 3. Bitkisel enerjinin temel kaynaklarından biri de mısır bitkisidir. 4. Gel-git enerjisi her ülkede üretilebilir. 5. Nükleer enerjinin ana kaynağı güneştir. 6. idrojen enerjisinin diğer adı hidroelektrik enerjisidir. 7. Temiz enerji kaynaklarından biri de bitkilerdir. 8. Temiz enerjinin kaynağı güneş ve fosil yakıtlardır. 9. Bitkisel enerji elde edilirken hammadde olarak mısır, buğday, arpa gibi bitkiler kullanılır. 10. Biyokütle enerjisinin petrole göre daha çevreci olmasının sebebi daha az atık oluşturmasıdır. 11. Etanol, metanol gibi alkoller yandığında ısı ürettikleri için yakıt olarak kullanılabilir. 12. Biyogazın yapısında yalnızca metan gazı bulunur. 13. Bitkisel enerji kaynakları bitkisel atıklardan elde edilebilirler. 14. Fosil yakıtlar, alternatif enerji kaynaklarından değildir. 15. Yenilenebilir enerji kaynaklarının yeterince kullanılması çevre kirliliğine neden olur. 16. Fosil enerji kaynakları sonucu oluşan ürünler tekrar enerji eldesinde kullanılabilir. 1. D 2. D 3. D 4. Y 5. Y 6. Y 7. D 8. Y 9. D 10. D 11. D 12. Y 13. D 14. D 15. Y 16. Y 135

26 TEST 1 BİTKİSEL ENERJİ KAYNAKLARI 1. Bitkisel...I... kaynaklarından elde edilen enerjiye... II... enerjisi denir. Biyokütle enerjisinin kolay depolanabilir olması nedeniyle diğer enerji kaynaklarına göre... III... sağlamaktadır. Yukarıda verilen cümlelerde bazı yerler boş bırakılmıştır. Buna göre, bu boşluklara gelmesi gereken kelimeler aşağıdakilerden hangisinde doğru verilmiştir? I II III A) enerji biyokütle avantaj B) enerji biyokütle dezavantaj C) gübre avantaj enerji D) etil alkol biyokütle avantaj E) enerji çevre dezavantaj 4. Fermantasyon yöntemi ile biyogaz üretiminde; I. Anaerobik ortam olmalı II. Karbonhidrat, protein veya yağ gibi büyük moleküller parçalanır. III. Süreç üç aşamada gerçekleşir. 2. Bitkisel enerji kaynakları ile ilgili; I. Temiz enerji kaynağıdır. II. Doğrudan elektrik enerjisine çevrilir. III. İşlenerek enerji elde edilecek hale getirildiğinde biyokütle adını alır. yargılarından hangileri yanlıştır? 5. Aseton Etanol Biyodizel Trigliserit yağı Karbondioksit Yukarıdakilerden kaç tanesi fosil yakıtlara alternatif özellik gösterir? A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5 A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) I ve III E) II ve III 3. I. Biyogazın temel bileşeni metan gazıdır. II. Biyokütlenin eldesinde kimyasal reaksiyonlardan faydalanılır. III. Meyve sularından fermantasyon ile enzimler eşliğinde etil alkol üretilir. IV. Biyogaz oluşum aşamalarından ilki hidrolizdir. Yukarıdaki cümlelerden doğru olanı (D) yanlış olanı (Y) ile değerlendirildiğinde sıralama aşağıdakilerden hangisindeki gibi olur? 136 A) D, Y, D, Y B) D, D, D, Y C) Y, Y, D, D D) D, D, D, D E) Y, Y, Y, D 1. A 2. B 3. D 4. E 5. C 6. C 6. I.... enerjisi olarak adlandırılan bu enerji türünün eldesinde bitki ve hayvan atıklarından faydalanılır. II. Bazı organik atıkların oksijensiz ortamdaki fermantasyonu ile... oluşur. Yukarıdaki boşluklara gelmesi gereken terimler aşağıdakilerden hangisinde doğru verilmiştir? I II A) Fermantasyon Petrol B) Güneş Doğal gaz C) Biyokütle Biyogaz D) idrojen Kömür E) Fotosentez Metan Soru

27 7. I. Petrol II. Etil alkol III. Biyodizel IV. Trigliserit V. Kömür Yukarıda verilen maddelerden kaç tanesi biyoyakıt değildir? A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5 8. Aşağıdakilerden hangisi bitkisel enerji kaynağı elde etmek için kullanılan maddelerden biri olamaz? A) Mısır B) Arpa C) Buğday D) Kömür E) Tarımsal atıklar 10. III Daha çok lifli (şeker kamışı, mısır vb.) bitkilerden elde edilir. I Biyoyakıt üretimine kaynak teşkil eder. Biyokütle II Bir yakıt olarak yakılabilen organik atıkları içerir. Yukarıdaki kavram haritasında bulunan kutucuklarda biyokütle ile ilgili bilgiler verilmiştir. Buna göre, verilen bilgilerden hangileri doğrudur? A) Yalnız II B) I ve II C) I ve III 11. Mısır, günümüzde iki temel biyoyakıt hammaddesinden biridir. Mısır hammaddesi ile etanol üretiminin bazı dezavantajları da vardır. Buna göre, I. Mısırın toprak erozyonuna yol açması II. Tarımsal ve endüstriyel iş hacminde artışa neden olma III. Mısır tarımında daha fazla azotlu gübre kullanılması yukarıdakilerden hangileri bu dezavantajlardan sayılabilir? 9. I. Bakteri ya da mayalar ile şekerin etanole dönüşmesi II. Dehidrasyon ile etanoldeki suyun uzaklaştırılması III. Etanolün destilasyon ile fermantasyon ortamından ayrılması IV. Şekeri açığa çıkarma işlemlerinin uygulanması Mısırdan etanol üretiminde uygulanan işlemler yukarıda verilmiştir. Buna göre, işlemlerin uygulanma sırası aşağıdakilerden hangisinde doğru verilmiştir? A) I, II, III, IV B) II, I, III, IV C) III, II, IV, I D) IV, I, III, II E) IV, III, I, II 12. Aşağıdakilerden hangisi bir yakıt olarak etanolün petrole karşı avantajlarından sayılamaz? A) Daha yüksek oktan sayısına sahip olma B) Daha yüksek yanma hızına sahip olma C) Yüksek buharlaşma hızına sahip olma D) Motorda daha az hasar oluşturma E) Suda kolaylıkla çözünebilme 7. B 8. D 9. D 10. E 11. C 12. E 137

28 TEST 21 DİĞER ENERJİ??? KAYNAKLARI I 1. Enerji ihtiyacının karşılanması için daha temiz enerji kaynaklarının kullanılması daha sağlıklı bir çevrede yaşamamız için önemlidir. Buna göre, yukarıda belirtilen amaç doğrultusunda, I. atay'ın İskenderun ilçesinin güneş enerjisi ile ısınma ihtiyacını gidermesi II. Niğde'nin Çiftehan kasabasının jeotermal enerji ile ısınma ihtiyacını gidermesi III. Almanya'da elektrik üretiminin % 70'inin nükleer santrallerin ürettiği elektrikten karşılanması verilenlerden hangileri yapılmaktadır? 2. Aşağıdakilerden hangisi yenilenebilir enerji kaynaklarına örnek verilebilir? 3. I. Sürekli yenilenebilir olması II. Çevreye hiçbir zararının olmaması III. tomobil yakıtı olarak benzinin yerini tutabilmesi Yukarıdakilerden hangileri güneş enerjisinin avantajlarındandır? 4. I. Rüzgar enerjisi doğal ve yenilenebilir enerjidir. II. Nükleer enerji, dünyada kaynağı güneş olmayan bir enerji türüdür. III. Rüzgar enerjisi çevre ve atmosfer açısından zararlı bir enerji türüdür. IV. Gel git enerjisinin diğer adı jeotermaldir. V. Yenilenemez enerji kaynakları enerji ihtiyacının büyük bir kısmını karşılar. Yukarıdaki cümlelerin doğru (D) ya da yanlış (Y) olduğuna karar veren bir öğrenci kaç tane bilginin doğru olduğunu söyleyebilir? A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5 A) B) C) Petrol D) Nükleer 5. I. Yeraltı suları II. Atmosfer hareketi III. Bioatıklar Yukarıda kaynakları verilen enerji çeşitleri aşağıdakilerden hangisidir? Doğal gaz E) Biyokütle I II III A) Dalga Rüzgar Jeotermal B) Jeotermal Rüzgar Biodizel C) Dalga Güneş Nükleer D) Güneş Jeotermal Güneş Kömür E) Jeotermal Gel git Güneş ? E? D? B? C? B? 7.? Soru

29 6. Nükleer santraller ile ilgili; I. Geri dönüşümde kullanılabilir. II. Elektrik enerjisi elde edilir. III. Atıkları uluslararası çevresel sorunlar yaratır. yargılarından hangileri yanlıştır? D) I ve II E) II ve III 7. Temiz enerji kaynağı olarak... kullanıldığında diğer enerji kaynakları korunmuş olur. Yukarıdaki cümlede boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi gelebilir? A) Doğal gaz B) Kömür C) Güneş D) Petrol E) Radyoaktif 10. idroelektrik Rüzgar Nükleer Doğal gaz Kömür Petrol Petrol Çeşitli enerji kaynaklarından eşit miktarda enerji üretiminde çevreyi kirletmelerine göre dağılımı dairesel grafikte gösterilmiştir. Buna göre, aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır? A) Çevreyi en çok kirleten enerji kaynağı kömürdür. B) Çevreyi en az kirleten enerji hidroelektrikten elde edilir. C) Fosil yakıtlar çevre kirliliğine en çok neden olan enerji kaynaklarıdır. D) Petrol her zaman diğer enerji kaynaklarına tercih edilmelidir. E) Rüzgar ve hidroelektrik santrallerinden elde edilen enerjiler tercih edilmelidir. 8. I. Çevre koşullarına göre üretim şekillerinin değişmesi II. Üretilen tesis tiplerine göre verimliliğin değişmesi III. Kaynağın yapısına göre üretim yöntemlerinin değişmesi Yukarıdakilerden hangileri temiz enerji kaynaklarının özelliklerinden sayılabilir? 11. Aşağıdakilerden hangisi çevre dostu enerji kaynaklarından değildir? A) B) 9. I. Yeryüzündeki bütün enerji türlerinin ana kaynağı güneştir. II. Güneş enerjisi doğrudan elektrik enerjisine çevrilebilir. III. Enerji kaynaklarından günümüzde sadece elektrik enerjisi üretmek için yararlanılmaktadır. IV. Fosil enerji kaynaklarının yaygınlaştırılması insan sağlığı açısından faydalıdır. Yukarıdaki cümlelerden doğru olanı (D), yanlış olanı (Y) ile değerlendirildiğinde sıralama aşağıdakilerden hangisindeki gibi olur? C) Güneş enerjisi Petrol E) D) Dalga enerjisi Rüzgar enerjisi A) Y, Y, Y, Y B) Y, D, D, Y C) D, Y, D, D D) D, D, Y, D E) Y, D, Y, Y Jeotermal enerji 8.? 6. A 9.? 7. C 10.? 8. E 11.? 9. A 12.? 10. D 13.? 11. C 14.? 139

30 TEST 31 DİĞER ENERJİ??? KAYNAKLARI II 1. I. ( ) Güneş enerjisi, alternatif enerji kaynaklarındandır. II. ( ) Enerji talebinin büyük bir kısmı fosil yakıtlardan sağlanır. III. ( ) İnsanoğlunun her geçen gün yeni enerji kaynaklarına ihtiyacı artmaktadır. IV. ( ) Jeotermal enerji, kimyasal değişim sonucu oluşur. V. ( ) Jeotermal enerjinin kaynağı yerkürenin içinde ısınmış sulardır. Yukarıdaki cümlelerin doğru (D) ya da yanlış (Y) olduğuna karar veren bir öğrenci kaç tane bilginin yanlış olduğunu söyleyebilir? A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5 4. Ülkemizde de kullanılan, bir enerji kaynağı şekilde gösterilmiştir. Belirtilen enerji kaynağı ile ilgili olarak; I. Yenilenebilir enerji kaynağıdır. II. Elektrik üretilmesinde rol oynar. III. Çevre ve atmosfer açısından zararlıdır. ifadelerinden hangileri doğrudur? A) Yalnız II B) II ve III C) I ve III D) I ve II E) I, II ve III 2. Bir enerji kaynağının temiz enerji kaynağı olabilmesi için; I. Doğaya atılan atıkları kısa sürede başka ve zararsız maddelere dönüşmeli II. Atmosfere yayılan gazlar, atmosferin belli bir katmanında toplanmalı III. Fosil kaynaklı olmalı D) I ve II E) II ve III 5. Yer altındaki kayaların arasında sıkışıp, basınç altında aşırı derecede ısınmış suların oluşturduğu enerji türü aşağıdakilerden hangisidir? A) Jeotermal enerji B) Nükleer enerji C) Rüzgâr enerjisi D) Güneş enerjisi E) Biyokütle 3. I. Mevcut enerji kaynaklarının tükenmeye başlaması II. Günümüzde kullandığımız enerji kaynaklarının yenilenebilir olması III. Mevcut enerji kaynaklarının beraberinde bir sürü problem meydana getirmesi Yukarıdakilerden hangileri alternatif enerji kaynaklarına ihtiyaç duyulmasının sebeplerinden biri değildir? 140 D) I ve II E) II ve III 1.? 1. A 2.? 2. A 3.? 3. B 4.? 4. D 5.? 5. A 6.? 6. E 7.? 6. I. Fosil kaynakların hızla tükenir olması II. Atmosferdeki gaz oranlarının değişir olması III. Gelişen sanayileşme karşısında enerji ihtiyacının artması Yukarıdaki nedenlerden hangileri insanları alternatif enerji kaynaklarına yöneltmiştir? A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II Soru

31 7. Jeotermal enerji ile ilgili; I. Ana kaynağı güneştir. II. Taşıyıcısı sudur. III. Doğrudan kullanılabilir. IV. Sağlık alanında kullanılabilir. A) I ve II B) III ve IV C) II ve III D) II, III ve IV E) I, II ve IV 10. Aşağıdaki enerji kaynaklarından hangisinde kısa zamanda daha fazla enerji elde edilir? A) C) Rüzgar enerjisi Nükleer enerji E) B) D) Dalga enerjisi Güneş enerjisi Biyokütle enerjisi 8. Alternatif enerji kaynakları ile ilgili; I. epsi yeryüzünde oluşan enerji kaynaklarıdır. II. Bazılarında enerji üretimi sınırsızdır. III. Bazıları doğrudan enerjiye çevrilemez. yargılarından hangileri yanlıştır? D) I ve II E) II ve III 11. Enerji kaynağı Kullanım ranı (%) Kömür 15,39 Petrol 2,51 Doğal gaz 26,80 Termik 44,75 idroelektrik 10,34 Rüzgâr 0,15 9. Alternatif enerji kaynaklarından elde edilen enerjiler ile ilgili; I. Kaynağın türüne göre doğrudan elde edilen enerji türü de değişebilir. II. Aynı kaynaktan her zaman aynı verimlilikte enerji elde edilir. III. Farklı kaynaklardan elde edilen enerjilerin taşıma şekilleri farklı olabilir. yargılarından hangileri yanlıştır? D) I ve II E) II ve III Yukarıdaki tabloda ülkemizde elektrik üretimi için kullanılan enerji kaynakları ve kullanım oranları verilmiştir. Yalnızca bu tabloyu inceleyen bir öğrenci aşağıdaki sonuçlardan hangisine ulaşabilir? A) er geçen yıl petrol kullanımı artış göstermektedir. B) Rüzgâr enerjisinden çok az faydalanılmaktadır. C) Petrolün ülkemizde kullanım alanları çok yaygındır. D) idroelektrik enerjisinin temel kaynağı sudur. E) Fosil yakıtlar çevre dostu enerji kaynağıdır. 8.? 9. 7.? D ? A B? ? C B? 14.? 141

32 CANLILARDA ENERJİ 1. Protein + su X Polipeptit + Aminoasit Nişasta + su Y Maltoz Polipeptit Z Dipeptit + Aminoasit Dipeptit L Aminoasit Yukarıda sindirim olayı ile ilgili denklemlerde yer alan X, Y, Z ve L enzimlerini yazınız. 4. I. Alveol 2 II. Plazma 2 Alyuvar 2 + b b 2 b + 2 Yukarıda oksijenin taşınması gösterilmiştir. III. Doku hücreleri Buna göre, aşağıdaki olaylardan kaç tanesi yanlıştır? I. ksijenin büyük bir kısmı dokulara kan ile taşınır. II. ksijenin vücutta dolaşımı fizikseldir. III. ksijenin hemoglobin ile tepkimesi tersinir gerçekleşir. IV. ksijen alyuvarlardan oksihemoglobin olarak taşınır. V. ksijen önce plazmaya sonrada dokulara geçer Fotosentezde X enerjisi, Y enerjisine çevrildiğine göre, X ve Y enerjileri nedir? Yukarıdaki numaralandırılmış kutularda bulunan maddelerden hangileri sindirime uğrar? 3. I.... sindirimi on iki parmak bağırsağında başlar ve burada sonlanır. II.... sindirimi ağızda başlar ve ince bağırsakta tamamlanır. III.... parçalanması midede başlar ve ince bağırsakta tamamlanır. Yukarıdaki cümlelerde boş bırakılan yerlere gelmesi gereken kavramlar nedir? 6. Fruktoz olarak bilinen bileşik ile ilgili; I. Meyve şekeri olarak bilinir. II. Basit şekerlerin en tatlısı olarak bilinir. III. Bir molekülü, bir molekül glikoz ile birleşerek sakkarozu oluşturur. IV. Suda kolay çözünür. V. Molekül formülü glikoz ile aynıdır. VI. Mısır şurubu üretiminde kullanılır. yargılarından kaç tanesi doğrudur? 142 Soru 1. X: Pepsin, Y: Amilaz, Z: Tripsin, L: Erepsin 1. B 2. D 8 ve B I. Yağ, II. 4. Karbonhidrat, A 5. C III. Protein X: ışık, Y: kimyasal 6. 6

33 1.... bitkilerin karbondioksit ve suyu kullanarak ışık enerjisi ve yapraklarında bulunan klorofil sayesinde oksijen ve glikoz üretme sürecidir. 2. Proteinlerin su ile parçalanma işlemi... tepkimesine örnektir. 3. 6C 2 (g) (s) Güneş ışığı ve klorofil 6 2 (g) + C (k) tepkimesi... olayına aittir. 4. Canlıların enerji elde etmek için, organik besin maddelerini oksijenle parçalamalarına... denir. 5. Protein + X Pepsin Polipeptit tepkimesinde X ile gösterilen bileşik...'dur. 6. ksijenin büyük bir kısmı alyuvarlar içindeki... sayesinde taşınır. 7. ksijenin, hemoglobinle birleşerek oluşturduğu yapıya... denir. 8. Büyük moleküllü besinlerin enzimler yardımıyla parçalanarak daha küçük moleküllere parçalanması olayına... denir sindirim, ağız, mide ve ince bağırsakta olur. 10. Solunum, bir... tepkimesidir. 11. Proteinlerin sindirilmesi... başlar enzimi proteinlerin parçalanmasını ve sindirimini gerçekleştirir. 13. ücrede besinler... ile yakılarak enerji elde edilir. 14. Nişasta sindirimi... başlar sindirimi onikiparmak bağırsağında başlar ve burada sonlanır. 16. Yağlar... enzimi yardımıyla yağ asitine ve gliserine parçalanırlar. 1. Fotosentez 2. hidroliz 3. fotosentez 1. B 4. solunum 2. D B 2 6. hemoglobin 4. A 5. C7. oksihemoglobin 8. sindirim 9. Kimyasal 10. yanma 11. midede 12. Pepsin 13. oksijen 14. ağızda 15. Yağların 16. lipaz 143

34 1. Nişasta bitkisel bir karbonhidrattır. 2. Solunum C C denklemiyle gösterilir. 3. Solunumda açığa çıkan maddeler fotosentezde girenleri oluşturur. 4. Işık enerjisi yardımıyla enerji üretilmesi olayına solunum denir. 5. Proteinlerin aminoasitlerden oluşumu sırasında, peptit bağı C ve N atomları arasında oluşur. 6. Karbonhidratların sindirimi midede başlar, ince bağırsakta sonlanır. 7. Yağların sindirimi ağızda başlar. 8. Karbonhidratların tamamı suda çözünür. 9. emoglobinin yapısında Fe 2+ iyonu bulunur. 10. Nişasta hidroliz olursa glikoz oluşur taşınması sırasında kana geçişte b + 2 b 2 tepkimesi gerçekleşir. 12. Karbonhidratlar aminoasitlerin birleşmesiyle oluşur. 13. Proteinlerin sindirimi, peptit bağının kopması olayıdır. 14. Mekanik sindirim ağızda dişler, mide ve bağırsakta kaslar yardımıyla gerçekleşir. 15. Yağların sindirimini sağlayan enzim lipaz enzimidir. 16. Yağların hidrolizi sonucunda yağ asidi ve gliserin oluşur. 144 Soru 1. D 2. D 3. D 4. Y 5. D Y B 7. Y 2. D 8. Y D B 10. D 4. A 11. D 5. C12. Y 13. D 14. D 15. D 16. D

35 TEST 1 FTSENTEZ VE SLUNUM I 1. Bitkilerin fotosentez ürünleri aşağıdakilerden hangisidir? A) 2 ve 2 B) C ve 2 C) C 2 ve 2 D) C 2 ve 2 E) C ve gazının kana karıştığı yer aşağıdakilerden hangisidir? A) Ağız B) Alveol C) İnce bağırsak D) Mide E) Böbrek 5. Solunum sırasında alınan oksijeni aşağıdakilerden hangisi taşır? A) emoglobin B) Alveol C) Kılcal damar D) Alyuvar E) ksihemoglobin 6. Aynı sınıfta bulunan bazı öğrenciler fotosentez ve solunum ile ilgili aşağıdaki bilgileri vermişlerdir. Fotosentez bitkilerde solunum ise sadece hayvanlarda olur. Fotosentez gündüz, solunum gece-gündüz gerçekleşir. Fotosentez yapım, solunum yıkım olayıdır. Arınç Fotosentez olayında kimyasal değişme gerçekleşir. Eda Canan Fotosentez ortamdaki oksijeni çoğaltır, solunum oksijeni azaltır. 3. Solunum besinlerin parçalanması olayı olduğuna göre, solunumda ilk kullanılan madde aşağıdakilerden hangisidir? A) Glikoz B) Protein C) Aminoasit D) Selüloz E) Nişasta kan Eren Buna göre, hangi öğrencinin verdiği bilgi yanlıştır? A) Arınç B) Eda C) Canan D) kan E) Eren 4. b + 2 b 2 tepkimesi hangi maddenin taşınması ile ilgilidir? A) C 2 B) N 3 C) 2 D) N 2 E) 2 7. Vücudumuzda solunum sonucu oluşan C 2 gazı ile ilgili; I. Difüzyonla önce hücreler arası boşluklara ve buradan da doku kılcallarına geçer. II. Alyuvarlarda su ile 2 C 3 'e dönüşür. III. Soluk verme ile dışarı atılır. A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II D) I ve III E) I, II ve III 1. B 2. B 3. A 4. C 5. A 6. A 7. E 145

36 8. Solunum olayında gerçekleşen olaylar ile ilgili; 9. I I. Gerekli olan enerji akciğerlere alınan hava ile sağlanır. II. ksijen alınıp karbondioksit verilir. III. ücrelerde enerji açığa çıkar. II Fotosentezde besin, solunumda enerji üretilir. Fotosentezle açığa çıkan maddeler solunumda girenleri oluşturur. III Solunum, hücre bölünmesini sağlar. IV Solunum canlılığın devamlılığını V sağlar. Solunum sayesinde canlı için gerekli enerji sağlanır. 11. I. ksijen açığa çıkar. II. Işık enerjisi, kimyasal enerjiye dönüştürülür. III. Anorganik maddeler üretilir. Yukarıda verilen olaylardan hangileri fotosentez sırasında gerçekleşir? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III D) I ve II E) I, II ve III b + 2 b C C 3 3. C C C 3 C Mustafa Yukarıda verilen olaylar ile ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? A) 1 nolu olayda oksihemoglobin oluşur. B) 2 nolu olay iyonlaşma tepkimesidir. C) 3 nolu olay akciğer kılcallarında olur. Mustafa nın elindeki balonların üzerindeki yazılardan hangisi yanlıştır? A) I B) II C) III D) IV E) V D) 3 ve 4 nolu olaylarda karbonik anhidraz enzimi görev alır. E) 4 nolu olay alyuvarlarda olur. 10. Gereken Sağlandığı yer I. Işık Güneş II. Karbondioksit ava III. Su Toprak Yukarıda fotosentez için gerekenlerle bunların sağlandığı yerler karşılarında belirtilmiştir. 146 Buna göre, hangileri doğru verilmiştir? 8. E 8.? 9. C 9.? 10. E 10.? 11. D 11.? 12. C 12.? 13. C13.? 14.? 13. I. Akciğerler II. Alveoller III. Dokular IV. Kan plazması V. ücre Yukarıda burun ve ağız yoluyla alınan oksijenin hücreye gelene kadarki geçiş aşamalarından bazıları verilmiştir. Buna göre, hangisi bu sırayı bozmaktadır? A) I B) II C) III D) IV E) V Soru