EMO BİLİMSEL DERGİ. Aralık'12 December'12 YAYIN KURULU BAŞ EDİTÖR/EDITOR IN CHIEF EDİTÖRLER/EDITORIAL BOARD

Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "EMO BİLİMSEL DERGİ. Aralık'12 December'12 YAYIN KURULU BAŞ EDİTÖR/EDITOR IN CHIEF EDİTÖRLER/EDITORIAL BOARD"

Transkript

1 Aralık'12 December'12 Sayı/Number: 4 Cilt/Volume: 2 Yıl/Year: 2012 ISSN: EMO BİLİMSEL DERGİ Elektrik, Elektronik, Bilgisayar, Biyomedikal Mühendisliği Bilimsel Dergisi The Journal of Electrical, Electronics, Computer and Biomedical Engineering Yayın Sahibi TMMOB Elektrik Mühendisleri Odası adına Cengiz GÖLTAŞ Sorumlu Yazı İşleri Müdürü Mehmet BOZKIRLIOĞLU Yayın İdare Merkezi Ihlamur Sokok No: 10 Kat: 4 Kızılay/Ankara Tel: (0312) Faks: (0312) bilimseldergi@emo.org.tr EMO üyelerine parasız dağıtılır Teknik Editör E. Orhan ÖRÜCÜ Teknik Sekreterya Emre METİN Oylum YILDIR Yayın Türü Yerel süreli yayın 6 ayda bir yayınlanır Basım Adedi 5000 YAYIN KURULU BAŞ EDİTÖR/EDITOR IN CHIEF Prof. Dr. A. Hamit SERBEST Çukurova Üniversitesi EDİTÖRLER/EDITORIAL BOARD Prof. Dr. Bahri ERCAN Hacettepe Üniversitesi Prof. Dr. Murat EYÜBOĞLU Ortadoğu Teknik Üniversitesi Prof. Dr. H. Altay GÜVENİR Bilkent Üniversitesi Prof. Dr. Hakan KUNTMAN İstanbul Teknik Üniversitesi Basım Tarihi Aralık 2012 Sayfa Düzeni PLAR Planlama Yayıncılık Reklamcılık Turizm İnşaat Tic. Ltd. Şti. Yüksel Cad. No: 35/12 Yenişehir-Ankara Tel: (0.312) Faks: (0.312) e-posta: plarltd@gmail.com Baskı Yeri Mattek Matbaacılık Basım Yayın Tanıtım Tic. San. Ltd. Şti. Adakale Sokak No: 32/27 Kızılay/Ankara Tel: (0312) Faks: (0312) TMMOB Elektrik Mühendisleri Odası UCTEA/Chamber of Electrical Engineers

2 EMO BİLİMSEL DERGİ Elektrik, Elektronik, Bilgisayar, Biyomedikal Mühendisliği Bilimsel Dergisi The Journal of Electrical, Electronics, Computer and Biomedical Engineering YAYIN KURULU BAŞ EDİTÖR/EDITOR IN CHIEF Prof. Dr. A. Hamit SERBEST Çukurova Üniversitesi EDİTÖRLER/EDITORIAL BOARD Prof. Dr. Bahri ERCAN Hacettepe Üniversitesi Prof. Dr. Murat EYÜBOĞLU Ortadoğu Teknik Üniversitesi Prof. Dr. H. Altay GÜVENİR Bilkent Üniversitesi Prof. Dr. Hakan KUNTMAN İstanbul Teknik Üniversitesi DANIŞMA KURULU Prof.Dr. Metin AKAY Arizona State University Prof.Dr. Mehmet AKŞİT Twente University Müjdat ALTAY Netaş Prof.Dr. Ayhan ALTINTAŞ Bilkent Üniversitesi Prof.Dr. Volkan ATALAY ODTÜ Serdar BOZKURT SIEMENS Prof.Dr. Alinur BÜYÜKAKSOY GYTE Prof.Dr. Işık ÇADIRCI Hacettepe Üniversitesi Doç.Dr. Hakan ÇAĞLAR Anel Dr. Semih ÇETİN Cybersoft Prof.Dr. İnci ÇİLESİZ İTÜ Bülent DAMAR Pelka Prof.Dr. Oğuz DİKENELLİ Ege Üniversitesi Doç.Dr. Ali Hikmet DOĞRU ODTÜ Dr. Hakan ERDOĞMUŞ IEEE Prof.Dr. Muammer ERMİŞ ODTÜ Prof.Dr. Osman EROĞUL GATA Prof.Dr. H. Bülent ERTAN ODTÜ Doç.Dr. H. Özcan GÜLÇÜR Boğaziçi Üniversitesi Prof.Dr. Yusuf Ziya İDER Bilkent Üniversitesi Prof.Dr. Yorgo İSTEFANAPULOS Işık Üniversitesi Prof.Dr. Oya KALIPSIZ Prof.Dr. İrfan KARAGÖZ Prof.Dr. Aydın KÖKSAL Fikret KÜÇÜKDEVECİ Prof.Dr. Duran LEBLEBİCİ Prof.Dr. Kemal LEBLEBİCİOĞLU Turgay MALERİ Yıldız Teknik Üniversitesi Gazi Üniversitesi Bilişim AŞ Tepa AŞ ODTÜ Gate ELektronik Dr. Ahmet MEREV Tübitak UME Prof.Dr. Banu ONARAL Drexel Üniversitesi Prof.Dr. Sermin ONAYGİL İTÜ Prof.Dr. M. Bülent ÖRENCİK Tübitak MAM Bilişim Enstitüsü Prof.Dr. Aydoğan ÖZDEMİR İTÜ Prof.Dr. Erdal PANAYIRCI Kadir Has Üniversitesi Prof.Dr. Bülent SANKUR Boğaziçi Üniversitesi Tarkan TEKCAN Vestel Dr. Erkan TEKMAN Tübitak UEKAE Prof.Dr. Belgin TÜRKAY İTÜ Ahmet Tarık UZUNKAYA Entes AŞ Prof.Dr. Yekta ÜLGEN Boğaziçi Davut YURTTAŞ Inform AŞ

3 EMO Bilimsel Dergi, Cilt 2, Sayı 4, Aralık 2012 TMMOB Elektrik Mühendisleri Odası İÇERİK/CONTENTS Önsöz Prof. Dr. A. Hamit Serbest Sürekli Dalga NIR-IR Dalgaboylarının Karaciğerde Oluşturduğu Isıl Etkilerin in vitro Ortamda Araştırılması Investigation of Photothermal Effects of CQ NIR-IR Lasers on Liver Tissue in vitro Fikret Yıldız, Ayşe Sena Sarp, Çağlar Gök, Murat Gülsoy, İnci Çilesiz Ortalama Kayan Kip Metodu ile Denetlenen İki Fazlı Sarmaşık Yapılı Yükseltici Tip Dönüştürücünün Performans Analizi Performance Analysis of Two Phase Interleaved Converter Controlled by Average Sliding Mode Control Fatih Karık Yenilenebilir Dağıtık Üretim Koşullarının Güç Sistemlerinin Yük Akışına Etkilerinin Analizi A Load Flow Analysis for Impacts of Renewable Distributed Generation Conditions on Power Systems Asım Kaygusuz, Ozan Gül, Barış Baykant Alagöz Elektrikli Arabalarda Kullanılan Li-ion Akülerin Tek Fazdan Hızlı ve Verimli Şarjı için Güç Faktörü Düzeltmeli Yükselcilerin Karşılaştırması Comparison of Single Phase Power Factor Correction Boost Converters for Fast and Efficient Charge of Li-ion Batteries Used in Electrical Cars Burak Akın Türkçe Metinlerin Sınıflandırılmasında Metin Temsil Yöntemlerinin Performans Karşılaştırılması A Comparison of Text Representation Methods for Turkish Text Classification M. Fatih Amasyalı, Sümeyra Balcı, Esra Nur Varlı, Emrah Mete Tek Robottan Çoklu Robotlara Ortam Haritalama Map Building: From Single Robot to Multirobot Sytems Hakan Karaoğuz, Özgür Erkent, Haluk Bayram, H. Işıl Bozma

4 EMO Bilimsel Dergi, Cilt 2, Sayı 4, Aralık 2012 TMMOB Elektrik Mühendisleri Odası

5 EMO Bilimsel Dergi, Cilt 2, Sayı 4, Aralık 2012 TMMOB Elektrik Mühendisleri Odası Değerli Meslektaşlarım, ÖNSÖZ TMMOB Elektrik Mühendisleri Odası nın yasal sahibi olduğu EMO Bilimsel Dergi ikinci yaşını tamamladı. Daha henüz çok genç bir dergi, iki yılın bilimsel bir dergi için çok kısa olduğunun farkındayız. Ancak, derginin yayın süreçlerine sağlanan destek, yayınlara gösterilen ilgi ile geleceğe güvenle bakıyoruz. Dergi veri tabanına 321 meslektaşımız hakem olarak kayıt olmuş durumda. Yayınlanmak üzere gönderilen 80 makalede 115 meslektaşımız ortak yazar olarak yer aldı. Makalelerin incelenmesinde 88 farklı hakem görev yaptı ve bunlardan 29 u birden fazla kere hakemlik yaptı. Dolayısıyla, derginin bilimsel/teknolojik araştırma yayın süreçlerine yaklaşık 500 meslektaşımız doğrudan destek sağlamıştır. Bu dört sayıda yayınlanan 28 makalenin 25 i akademik ve/veya teknolojik bilimsel makale türünde olup 3 ütemalı derleme makaledir. Bunların disiplinlere göre dağılımı ise; %54 elektrik mühendisliği, %14 elektronik mühendisliği, %7 biyomedikal mühendisliği ve %25 bilgisayar mühendisliği şeklinde gerçekleşmiştir. EMO Bilimsel Dergi ye başvurusu yapılmış, değerlendirme süreci devam eden makale sayısı ile 6 dır. Derginin her sayısı adet basılmış ve 2760 ı Türkiye deki üniversitelerin ilgili fakülteleri, bölüm başkanlıkları, öğretim elemanları olmak üzere teknokent şirketlerine, Ar-Ge merkezlerine, Bakanlık ve TÜBİTAK destekleri ile Ar-Ge yapan şirketlere gönderilmiştir. Bilindiği gibi, dergiye web üzerinden de erişim sağlanmaktadır. Ayrıca, dergi için yeni bir web sitesi tasarlanarak daha kullanışlı hale getirildi. Yeni sitenin, yayına girdiği 3 Ocak 2013 tarihinden bugüne (6 Şubat 2013) kadar 1009 farklı IP adresinden ziyaret edildi. ODTÜ Elektrik-Elektronik Mühendisliği Bölümü öğretim üyesi Sayın Prof. Dr. Kemal Leblebicioğlu Savunma Teknolojileri konusunda Konuk Editör olarak 2013 yılında yayımlanmak üzere bir özel sayı hazırlamaktadır. İTÜ Elektrik Mühendisliği Bölümü öğretim üyesi ve ELECO 2012 Düzenleme Kurulu Başkanı Sayın Prof. Dr. Özcan Kalenderli de Konuk Editör olarak ELECO 2012 Özel Sayısı çalışmalarını yürütmektedir. Meslektaşlarımızın güvenini sarsmadan ve desteklerini alarak derginin saygınlığını yükseltmek temel hedefimizdir. Öncelikli adım, yurt içinde üniversitelerimizin akademik atama ve yükseltme ölçütlerinde dikkate alınan bir dergi olmak. Bir sonraki adım ise çok sayıda bilimsel atıf alan ve uluslararası endekslerce taranan dergiler arasına girebilmek. Dünya çapında etki değeri (impact factor) yüksek bilimsel dergileri kapsayan çok disiplinli atıf indekslerinden oluşan ISI kapsamında tüm bilim alanlarında Türkiye den taranan dergi sayısı 2012 yılı itibariyle 74 tür. Bunlar arasında tüm mühendislik disiplinlerindeki dergi sayısı dört, EMO Bilimsel Dergi nin disiplinleri olan elektrik, elektronik, bilgisayar ve biyomedikal alanlarında Thomson Reuters ISI kapsamında olan dergi sayısıysa sadece 1 dir. Bu yayın azlığı ve yayın dillerinin Türkçe olmaması sebebiyle özellikle sanayide yapılan çalışmalar ile Türkçe yapılmış bilimsel çalışmalar hem ulusal hem de uluslararası akademik dünyaya etkin bir biçimde aktarılamamaktadır. EMO Bilimsel Dergi yi uluslararası bilimsel standartlara ve uluslararası veri tabanlarına uygun olarak hazırlayarak bu etkinliği artırmak amaçlanmaktadır. En az ulusal düzeyde bilimsel/teknolojik özgünlük içeren araştırmaları Türkçe yayımlayarak akademik çalışmaları sanayiye ve sanayide yapılan çalışmaları da akademik ortama taşıma hedefinden sapmadan EMO Bilimsel Dergi sürdürülebilir kılınmalı. Bu amaçla katkı yapacak meslektaşlarımızın sayısının hızla artacağına inanıyoruz. Saygılarımızla, Prof. Dr. A. Hamit SERBEST Yayın Kurulu Adına

6 EMO Bilimsel Dergi, Cilt 2, Sayı 4, Aralık 2012 TMMOB Elektrik Mühendisleri Odası

7 Yıldız F. Sarp A. S., Gök Ç., Gülsoy M., Çilesiz İ., Sürekli Dalga NIR-IR Dalgaboylarının Karaciğerde Oluşturduğu Isıl Etkilerin in vitro Ortamda Araştırılması, EMO Bilimsel Dergi, Cilt 2, Sayı 4, Syf 63-67, Aralık 2012 Sürekli Dalga NIR-IR Dalgaboylarının Karaciğerde Oluşturduğu Isıl Etkilerin Sürekli Dalga NIR-IR Dalgaboylarının in vitro Ortamda Karaciğerde Araştırılması Oluşturduğu Isıl Etkilerin Sürekli Dalga NIR-IR Dalgaboylarının in vitro Ortamda Karaciğerde Araştırılması Oluşturduğu Isıl Etkilerin in vitro Ortamda Araştırılması Investigation of Photothermal Effects of CW NIR-IR Lasers on Liver Tissue in Investigation of Photothermal Effects vitro of CW NIR-IR Lasers on Liver Tissue in Investigation of Photothermal Effects vitro of CW NIR-IR Lasers on Liver Tissue in vitro Fikret YILDIZ 1,2, Ayşe Sena SARP 3,Çağlar GÖK 3,Murat GÜLSOY 3, İnci ÇİLESİZ 1 Fikret YILDIZ 1,2, Ayşe Sena SARP 3,Çağlar GÖK 3,Murat GÜLSOY 3, İnci ÇİLESİZ 1 Fikret YILDIZ 1,2, Ayşe 1 Sena Elektronik SARP 3 Haberleşme,Çağlar GÖK Mühendisliği 3,Murat GÜLSOY 3, İnci ÇİLESİZ 1 1 Elektronik İstanbul Haberleşme Teknik Üniversitesi Mühendisliği 1 Elektronik İstanbul yildizfi@itu.edu.tr, Haberleşme Teknik cilesiz@itu.edu.tr Üniversitesi Mühendisliği 2 yildizfi@itu.edu.tr, cilesiz@itu.edu.tr Biyomedikal İstanbul Teknik Mühendisliği Üniversitesi Bölümü 2 yildizfi@itu.edu.tr, cilesiz@itu.edu.tr Biyomedikal Hakkari Mühendisliği Üniversitesi Bölümü 2 Biyomedikal Hakkari fikretyildiz@hakkari.edu.tr Mühendisliği Üniversitesi Bölümü 3 fikretyildiz@hakkari.edu.tr Biyomedikal Mühendisliği Hakkari Enstitüsü, Üniversitesi Biyofotonik Laboratuvarı 3 fikretyildiz@hakkari.edu.tr Biyomedikal Mühendisliği Boğaziçi Enstitüsü, Üniversitesi Biyofotonik Laboratuvarı 3 Biyomedikal aysesena.sarp@gmail.com,mcagok@gmail.com,murat.gulsoy@gmail.com. Mühendisliği Boğaziçi Enstitüsü, Üniversitesi Biyofotonik Laboratuvarı aysesena.sarp@gmail.com,mcagok@gmail.com,murat.gulsoy@gmail.com. Boğaziçi Üniversitesi aysesena.sarp@gmail.com,mcagok@gmail.com,murat.gulsoy@gmail.com. performed using H&E staining. Measurements and histology Özet were performed compared using and H&E contrasted. staining. Our Measurements observations and showed histology that Özet Bu çalışmasında, NIR-IR (1070 nm, 980 nm ve 1940 nm) 1940 were compared nm interacts and with contrasted. liver tissue Our quickest observations due to showed relatively that dalgaboylu üç farklı laser, karaciğer dokusuna 1 cm higher performed Bu çalışmasında, NIR-IR (1070 nm, 980 nm ve 1940 nm) 1940 nm absorption interacts using H&E with coefficient staining. liver tissue at Measurements this quickest wavelength. due and to relatively histology Özet Largest mesafeden dalgaboylu uygulanarak, üç farklı laser, oluşan karaciğer ışılısıl zararın dokusuna (koagülasyon, 1 cm tissue higher were compared damage absorption occurred and coefficient contrasted. at 1940 Our at nm. this observations Damage wavelength. volumes showed Largest were that ısıl mesafeden Bu yanık çalışmasında, ve uygulanarak, ablasyon) NIR-IR zamansal oluşan (1070 ışılısıl ve nm, boyutsal 980 zararın nm (çap (koagülasyon, ve ve 1940 derinlik) nm) highest tissue 1940 nm damage at interacts 980 nm occurred than with at liver at tissue nm. nm. quickest Damage due volumes to relatively were tespiti ısıl dalgaboylu yanık yapılmıştır. ve ablasyon) üç farklı Ölçülen zamansal laser, değerler, karaciğer ve boyutsal istatistiksel dokusuna (çap fark ve (p<0,05) derinlik) 1 cm highest higher at absorption 980 nm than coefficient at 1070 nm. at this wavelength. Largest göz tespiti mesafeden önüne yapılmıştır. alınarak uygulanarak, Ölçülen karşılaştırmalı oluşan değerler, ışılısıl olarak istatistiksel zararın değerlendirilmiştir. (koagülasyon, Keywords:1070 tissue damage occurred nm, 980nm, at 1940 nm, nm. liver Damage tissue, volumes (H&E) were fark (p<0,05) Dokuda göz ısıl yanık önüne ve oluşan alınarak ablasyon) koagülasyon karşılaştırmalı zamansal ve çap olarak boyutsal ve değerlendirilmiştir. (çap derinliği ve derinlik) önce staining highest Keywords:1070 at 980 nm nm, than 980nm, at nm. nm, liver tissue, (H&E) makroskopik Dokuda tespiti yapılmıştır. oluşan olarak Ölçülen koagülasyon (kalipiyer değerler, ile) çap istatistiksel daha ve sonra derinliği fark da histolojik (p<0,05) önce staining olarak makroskopik göz önüne (H&E alınarak olarak boyaması karşılaştırmalı (kalipiyer ile) ile) ölçülerek olarak daha değerlendirilmiştir. karşılaştırılmıştır. Keywords:1070 nm, 980nm, Giriş nm, liver tissue, (H&E) sonra da histolojik Ölçüm olarak Dokuda (H&E sonuçlarına oluşan boyaması koagülasyon göre, ile) 1940 ölçülerek çap nm ve dalgaboyu, karşılaştırılmıştır. derinliği doku önce staining 1. Giriş Laser kaynaklı ışılısıl tedavi, lokal tümör tedavisinde Ölçüm tarafından makroskopik sonuçlarına soğurulması olarak (kalipiyer göre, daha 1940 ile) fazla nm daha olduğu dalgaboyu, sonra için da histolojik en doku hızlı kullanılan ve araştırılmaya devam edilen bir yöntemdir. etkileşime tarafından olarak (H&E girip soğurulması boyaması doku hasarı daha ile) oluşturan fazla ölçülerek olduğu dalgaboyu karşılaştırılmıştır. olmuştur. Laser kaynaklı ışılısıl 1. tedavi, Giriş lokal tümör tedavisinde için en hızlı Araştırmaların yoğunlaştığı alanlardan biri de karaciğer Birim etkileşime Ölçüm zamanda sonuçlarına girip en doku büyük göre, hasarı doku 1940 oluşturan hasarı nm yine dalgaboyu dalgaboyu, bu dalgaboyunda olmuştur. doku kullanılan ve araştırılmaya devam edilen bir yöntemdir. dokusudur. Karaciğer, batılı ülkelerde akciğer ve meme Birim oluşmuştur. zamanda 980 en nm büyük dalgaboyu doku hasarı laser demet yine çapı bu dalgaboyunda ve uygulama Araştırmaların Laser kaynaklı yoğunlaştığı ışılısıl tedavi, alanlardan lokal tümör biri de tedavisinde tarafından soğurulması daha fazla olduğu için en hızlı karaciğer kullanılan kanserinden sonra üçüncü en önemli ölüm sebebi olan süresinin oluşmuştur. daha 980 büyük nm dalgaboyu olması nedeniyle laser demet hacimsel çapı ve hasar uygulama bu dokusudur. ve Karaciğer, araştırılmaya batılı devam ülkelerde edilen akciğer bir yöntemdir. etkileşime girip doku hasarı oluşturan dalgaboyu olmuştur. ve meme kolorektal Araştırmaların kanserlerin toplandığı merkezlerdendir [1]. dalgaboyunda süresinin daha en büyük yüksek olması değerlerdedir. kanserinden sonra yoğunlaştığı üçüncü en alanlardan önemli ölüm biri sebebi karaciğer Birim zamanda en büyük doku nedeniyle hasarı yine hacimsel bu dalgaboyunda olan hasar bu Karaciğer kolorektal dokusudur. kanserlerin tümör Karaciğer, tedavisinde toplandığı batılı ülkelerde önemli birinci merkezlerdendir akciğer tedavi ve önceliği meme dalgaboyunda oluşmuştur. 980 en nm yüksek dalgaboyu değerlerdedir. laser demet çapı ve uygulama [1]. ameliyattır. Ancak hastaların sadece %10-20 si cerrahi Anahtar kelimeler:1070 nm, 980 nm, 1940 nm, karaciğer Karaciğer kanserinden tümör sonra üçüncü tedavisinde en önemli birinci ölüm tedavi sebebi önceliği olan süresinin daha büyük olması nedeniyle hacimsel hasar bu operasyona uygundur. Bu nedenle çeşitli alternatif yöntemler dokusu, Anahtar (H&E) kelimeler:1070 boyaması ameliyattır. kolorektal kanserlerin Ancak hastaların toplandığı önemli sadece merkezlerdendir %10-20 si cerrahi [1]. dalgaboyunda en yüksek değerlerdedir. nm, 980 nm, 1940 nm, karaciğer araştırılmaktadır. Karaciğer operasyona uygundur. tümör Bu tedavisinde yöntemlerden Bu nedenle çeşitli birinci de alternatif laserin tedavi yöntemler dokudaki önceliği dokusu, (H&E) boyaması araştırılmaktadır. ameliyattır. ısıl etkisinden Ancak yararlanmaktır Bu yöntemlerden hastaların [2]. sadece biri de %10-20 si laserin dokudaki cerrahi Anahtar kelimeler:1070 nm, 980 nm, 1940 nm, karaciğer ısıl operasyona Laser-doku etkisinden uygundur. etkileşimi yararlanmaktır Bu hem nedenle [2]. doku çeşitli parametrelerine alternatif yöntemler dokusu, (H&E) boyaması (soğurma Abstract katsayısı, araştırılmaktadır. Laser-doku saçılma etkileşimi Bu katsayısı, yöntemlerden hem anizotropi doku parametrelerine biri faktörü, de laserin ısıl iletkenlik, (soğurma dokudaki Abstract kapasite ve mekanik dayanıklılık) hem de laser In this experimental study, three different laser sources in the katsayısı, ısıl etkisinden saçılma yararlanmaktır katsayısı, anizotropi [2]. faktörü, ısıl iletkenlik, parametrelerine (dalgaboyu, uygulama süresi, uygulama NIR-IR In this experimental region, 980 nm, study, 1070 three nm, different and 1940 laser nm sources were applied ısıl Laser-doku kapasite etkileşimi ve hem mekanik doku parametrelerine dayanıklılık) hem (soğurma de laser Abstract in the enerjisi, sürekli yada darbe modunda kullanımı, laserin enerji from NIR-IR 1 region, cm distance 980 nm, on 1070 liver nm, tissue. and Photothermal 1940 nm were damage parametrelerine katsayısı, saçılma (dalgaboyu, katsayısı, anizotropi uygulama faktörü, süresi, uygulama ısıl iletkenlik, applied yoğunluğu, güç yoğunluğu) bağlıdır [3]. Dokuya uygulanan (coagulation, from In this 1 experimental cm distance carbonization study, liver three and tissue. different ablation) Photothermal laser was sources assessed damage in as the a enerjisi, ısıl kapasite sürekli yada ve darbe mekanik modunda dayanıklılık) kullanımı, laserin hem de enerji laser laser enerjisinin doku tarafından soğurulan kısmı ısıya function (coagulation, NIR-IR region, of exposure carbonization 980 nm, time, 1070 and and nm, damage ablation) and 1940 dimensions was nm assessed were (diameter applied yoğunluğu, parametrelerine güç yoğunluğu) (dalgaboyu, bağlıdır uygulama [3]. süresi, Dokuya uygulama uygulanan as a dönüştürülür ve hasarı oluşur [4](Şekil 1.1). and function from 1 depth) cm of exposure distance were time, measured. on liver and tissue. damage Results Photothermal dimensions were statistically laser enerjisi, enerjisinin sürekli yada doku darbe tarafından modunda soğurulan kullanımı, laserin kısmı enerji ısıya (diameter damage and (coagulation, (p<0.005) depth) analyzed carbonization were measured. and and histological ablation) Results was evaluations were assessed statistically were as a dönüştürülür yoğunluğu, güç ve yoğunluğu) doku hasarı bağlıdır oluşur [4](Şekil [3]. Dokuya 1.1). uygulanan laser enerjisinin doku tarafından soğurulan kısmı ısıya function (p<0.005) of exposure analyzed time, and and histological damage dimensions evaluations (diameter were dönüştürülür ve doku hasarı oluşur [4](Şekil 1.1). and depth) were measured. Results were statistically (p<0.005) analyzed and histological evaluations were 63

8 EMO Bilimsel Dergi, Cilt 2, Sayı 4, Aralık 2012 TMMOB Elektrik Mühendisleri Odası Şekil 1.1: Laser enerjisinin ısıya dönüşümü ve doku hasarı oluşumu [4] Uygulama süresine bağlı olarak dokuda sırasıyla hipertermi, koagülasyon (ısıl haraplama), ablasyon (doku kaldırılması), karbonizasyon (yanık) ve doku parçalanması oluşur. Koagülasyon 55 ile 95 C arasında doku proteinlerinin geridönüşümü olmayan hasara uğraması olarak tanımlanır. 100 ºC civarında buharlaşma ve ablasyon başlarken 150 ºC den sonra karbonizasyon başlar. Laser tedavisinde tedaviye bağlı olarak çeşitli dalgaboyunda laserler koagülasyon, karbonizasyon ve ablasyon için kulllanılabilir. Yakın kızılaltı (NIR) ve kızılaltı (IR) dalgaboylu laserlerle doku kesimi ve ablasyonu için uygundur ve baskın olan doku soğurganı su molekülüdür. Laserin doku tarafından soğurulma derecesi dokuda oluşan hasarın derecesini belirler. Laserin dokuda daha az soğurulması laser enerjisinin daha derinlere inebileceği anlamına gelir. Dokunun yüksek soğurma katsayısı da dokunun daha kolay ablasyona uğramasına sebep olur [5-8]. Literatürde, laser-doku etkileşim mekanizmaları sadece laser parametreleri açısından incelendiğinde bu etkileşimler sonucu oluşan mekanizmaların sınıflandırılması enerji yoğunluğu (J/cm 2 ), güç yoğunluğu (Watt/cm 2 ) ve uygulama süresine (sani ye) göre yapılmaktadır (Şekil 1.2). Laserin dalgaboyu, dokuda oluşan saçılma ve soğurulmayı belirler (Şekil 1.3). Enerji yoğunluğu da oluşan ısıl hasarın boyutunu belirlemede önemli bir parametredir [10]. Laser dokuya düz (bare) ve saçıcı (diffusing) fiber optik kullanılarak uygulanabilir ve istenilen uygulamaya göre bu iki fiberden biri seçilebilir [11]. Çapı µm arasında değişen düz fiberin avantajı kolaylıkla dokuya uygulama imkanı vermesi ve küçük çapta ısıl hasar için uygun olmasıdır [12]. Laser-doku etkileşiminde temel amaç, tedaviye ek olarak tedavi sırasında hedef bölgenin çevresindeki sağlıklı dokuların da korunmasıdır. Bunun için çeşitli dalgaboyları araştırılmaktadır ve hücre ölümünün başladığı koagülasyon için sıcaklık değerleri ve uygulama sürelerinin eşik değerleri belirlenmesi önemlidir [5,13]. Bununla beraber karbonizasyon ve ablasyon uygulamaları için de ablasyon ve karbonizasyon başlama sürelerinin belirlenmesi de sağlıklı dokuların minimum hasarı için önemlidir. Şekil 1.3: Karaciğer dokusunun soğurma katsayısının üç farklı dalgaboyuna göre değişimi [14] Bu çalışmada, in vitro ortamda karaciğer dokusunda 1070 nm, 980nm ve 1940 nm dalgaboylarının koagülasyon, karbonizasyon başlama süreleri ölçülmüştür ve ablasyon etkinliği gözlenmiştir. Bu uygulama sürelerinde oluşan ısıl hasarın boyutu makroskopik ve histolojik olarak değerlendirilmiştir. Ayrıca çevre dokuların uygulama süresi boyunca en az zarar görmesi için önemli bir parametre olan güvenli zaman aralığı (koagülasyon ile karbonizasyon arasındaki süre) tanımı yapılmıştır. 2.Materyal/Yöntem Şekil 1.2: Laser doku laser doku etkileşim mekanizmaları [9]. Etkileşim mekanizmalarının oluşması için gerekli enerji yoğunluğu J/cm 2 arasında değişirken güç yoğunluğu W/cm 2 arasında değişmektedir. Güç yoğunluğu ve uygulama süresi arasındaki ilişkiden yararlanarak bütün etkileşim mekanizmaları için gerekli enerji yoğunluğunun neredeyse aynı aralıkta olduğu sonucu çıkarılabilir. Sonuç olarak laser-doku etkileşim mekanizmalarının oluşması birinci dereceden laser uygulama süresine bağlıdır. Mahalle kasabından taze olarak alınan dana karaciğeri standart olarak 4 mm ± 1 mm kalınlıkta ve 6 cm ± 0,5 cm çapında kesilmiştir ve 980 nm dalgaboyları 4-10W, 1940 nm dalgaboyu da 1-3 W güç aralığında karaciğer dokusuna 1 cm mesafeden koagülasyon ve karbonizasyon oluşana kadar 600 µm çaplı düz (bare) fiberle uygulanmıştır. Laserin dokuda oluşturduğu hasar, laserin güç yoğunluğuyla doğru orantılı olduğundan değerlendirmeler güç yoğunluğuna göre yapılmıştır. Güç yoğunluğu (ϕ, Watt/mm 2 ) aşağıdaki formülle hesaplanmıştır. P doku üzerine uygulanan güç değerini, A ise laser demet alanını göstermektedir. (1) 64

9 Yıldız F. Sarp A. S., Gök Ç., Gülsoy M., Çilesiz İ., Sürekli Dalga NIR-IR Dalgaboylarının Karaciğerde Oluşturduğu Isıl Etkilerin in vitro Ortamda Araştırılması, EMO Bilimsel Dergi, Cilt 2, Sayı 4, Syf 63-67, Aralık nm dalgaboylu laser kaynağı için laser demet çapı 1,2 mm, 980 nm diyot laser için 2,4 mm ve 1940 nm Tm fiber laser için 1,9 mm olarak ölçülmüştür. Doku üzerinde laser demet çapları ölçüldüğü için, optik fiberin sayısal açıklık değeri ayrıca ölçülmemiştir. Buna göre dokuya uygulama 1070 nm de 3,5-8,8 W/mm 2, 980 nm de 0,8-2,2 W/mm 2 ve 1940 nm dalgaboyunda 0,35-1,05 W/mm 2 güç yoğunluğu aralığında yapılmıştır. 2.1 Histolojik ve makroskopik değerlendirme Laser uygulanması kesildikten sonra doku örnekleri laserin uygulama yönüne paralel olarak kesilerek eksenel ve radyal doku hasarı belirlenmiştir. Bu çalışmada histolojik değerlendirmeler için Hematoksilen-Eosin (H&E) boyaması kullanılmıştır. Doku takibine başlamadan önce, karaciğer doku örnekleri %10 luk nötral formalin çözeltisinde 48 saat süreyle bekletilerek dokunun mevcut durumunu koruması sağlanmıştır. Dokular formalin çözeltisinden çıkarıldıktan sonra, kasetlere yerleştirilmiş ve dehidrasyon işlemine tabi tutulmuştur. Dehidrasyon işlemi, 12 adımdan oluşmaktadır ve Leica TP1020 Vakumlu Doku Takip Cihazı ile gerçekleştirilmiştir. Doku takibi yapılan doku örneklerinin daha sonraki safhada parafine gömülebilmesi için, doku takibinden alınan kasetler gömme cihazının 60 C sıcaklıkta olan bölümlerinde bekletilmiştir. Kasetlerdeki dokuları metal kaplara gömmek için ayrı ayrı çıkartılarak gömme işlemine hazırlanmıştır. Parafine gömülmüş dokulardan kesit alma işlemi, 5-10 µm kalınlığında kesit alabilen otomatik mikrotom ile yapılmıştır (Leica RM2255, Germany) ve histolojik görüntüler mikroskop altında incelenmiştir. Makroskopik ölçümler de kalipiyer ile yapılmıştır. Ölçümler arasındaki varyans değerlerini karşılaştırmak için ANOVA (Analysis of variance) testi uygulanmıştır ve fark seviyesi p<0,05 kabul edilmiştir. Farklı uygulama güçleri arasında karşılaştırma yapmak için 980 nm ve 1070 nm için fark seviyesi p < 0,007, 1940 nm için de fark seviyesi p<0,01 olarak kabul edilmiştir.varyansları eşit olan gruplar için Tukey testi, varyansları eşit olmayan gruplar için Tamhane s 2 testi kullanılmıştır. 3. Sonuç Ölçümlerde koagülasyona başlama süresi (t 1,sn) ve bu sürede dokuda oluşan koagülasyon çapı (ɸ, mm) ölçülmüştür. Karbonizasyonu gözlemlemek için laser doku yüzeyine karbonizasyon oluşuncaya kadar uygulanmıştır. Bu karbonizasyon süresi (t 2, sn) kaydedilmiştir ve bu sürede oluşan koagülasyon derinliği ölçülmüştür. Laserin karaciğer dokusuna önce koagülasyon başlama süresine kadar sonra da karbonizasyon başlayana kadar uygulanmasıyla elde edilen ölçümleri kullanarak üç farklı dalgaboyunun farklı uygulama güçleri için güvenli süre aralığı (t 3 = t 2 -t 1, sn) belirlenmiştir. Histolojik ölçümlerde de koagülasyon ve karbonizasyon başlama süresinde dokuda oluşan ısıl hasarlar gözlenmiştir. Ölçüm sonuçlarının gösterildiği grafiklerde, koagülasyon çap değerleri, oluşan ısıl hasarın (koagülasyon) laser demet çapından bağımsız karşılaştırılmasını yapabilmek için laser demet çapına normalize edilmiştir. Koagülasyon derinliği de laserin dokudaki optik girginliğe normalize edilerek grafikler çizilmiştir. Optik girginlik laserin başlangıç enerji değerinin %37 ye düştüğü derinlik olarak tanımlanır ve aşağıdaki gibi formülize edilir [15-17]. µ t dokunun toplam zayıflatma katsayısını göstermektedir. Optik girginlik 980 nm için 1,9 mm, 1070 nm için 4,7 mm ve 1940 nm için de 0,0625 mm olarak kabul edilmiştir [14,18]. 980 nm laser dalgaboyunun soğurulması 1940 nm dalgaboyuna göre daha düşük olduğundan ve dokudaki saçılması büyük olduğundan oluşan normalize koagülasyon çapı değerleri de daha büyüktür ve güç yoğunluğunun artışıyla azalmaktadır (p<0,007) nm dalgaboyunda güç yoğunluğunun artması koagülasyon çapını da arttırmaktadır (Şekil 3.1) nm dalgaboyunda 3 ve 3,7 W/mm 2 güç yoğunluklarının, ayrıca yine aynı dalgaboyunda 4,5, 5,3, 6, 6,8 ve 7,5 W/mm 2 güç yoğunluklarının oluşturduğu koagülasyon çaplarının kendi aralarında anlamlı bir fark bulunmamıştır (p>0,007) nm dalgaboyunda, üç farklı laser uygulama değerinin (0,3; 0,6 ve 0,9 W/mm 2 ) oluşturduğu koagülasyon çapı, güç yoğunluğu artışıyla doğrusal olarak değişmesine rağmen, bu değişim istatistiksel olarak bir anlamlı değildir nm için oluşan koagülasyon çapı uygulanan güç değişkeninden bağımsızdır (p>0,01). 980 nm dalgaboyunun koagülasyon çapı değeri, güç yoğunluğu artışıyla beraber azalarak laser demet çapına yaklaşırken 1070 nm dalgaboyun da güç yoğunluğundaki artışla beraber koagülasyon çapı da artış eğilimi göstererek laser demet çapına yaklaşmaktadır. Üç dalgaboyunun genel bir güç yoğunluğu-ısıl hasar karakteristiği belirlemek için, ölçüm aldığımız güç yoğunluğu aralığındaki değerleri kullanarak her dalgaboyu için eğri uydurması (kestirimi) yapılmıştır. (Nokta değerler ölçülen değerleri, kesik çizgiler de ölçüm sonuçlarıyla en uygun eğrileri göstermektedir) Şekil 3.1: Güç yoğunluğuna göre ısıl haraplama (koagülasyon) çapı değişimi Üç farklı dalgaboyundaki laser kaynaklarının ısıl haraplama başlama sürelerini karşılaştıracak olursak, güç yoğunluğu artışı ile üç dalgaboyu için de ısıl haraplama başlama zamanı azalmaktadır. Koagülasyona(ısıl haraplama) başlama süresi, 980 nm de 1,4 W/mm 2 den sonra güç yoğunluğundan bağımsızdır nm için 4,5, 5,3 ve 6 W/mm 2 güç yoğunlukları ve 1940 nm de 0,6 ve 0,9 W/mm 2 güç yoğunluklarının koagülasyona başlama süreleri arasında istatistiksel olarak anlamlı bir fark yoktur. Çalışılan güç yoğunluklarında 980 nm nin ısıl haraplamaya (koagülasyon) başlama süresi 1070 nm dalgaboyununundan daha büyüktür (Şekil 3.2). Bunun sebebi, 980 nm dalgaboyunun güç (2) 65

10 EMO Bilimsel Dergi, Cilt 2, Sayı 4, Aralık 2012 TMMOB Elektrik Mühendisleri Odası yoğunuğunun 1070 nm dalgaboyunun güç yoğunluğundan daha düşük olması ve saçılmasının daha büyük olmasıdır. 980 nm dalgaboyu, koagülasyon eşik değerinin aşılması için daha uzun süre dokuya uygulanmıştır. Şekil 3.2: Güç yoğunluğuna göre ısıl haraplama başlama süresi Karbonizasyona (yanık) başlama süresinde de üç dalgaboyu için zamanla azalan bir değişim vardır. Dokuda koagülasyon sonucu oluşan haraplama çapı arttığında iletkenlik azalır ve doku soğurduğu ısıyı dağıtamaz ve yanık oluşur. 980 nm için 0,8-2 W/mm 2, 1070 nm için 6, 6,8 ve 7,5 W/mm 2 güç yoğunluğu aralığı için karbonizasyona başlama süreleri arasında anlamlı bir istatistiksel fark yoktur (p>0,007) nm dalgaboyunda güç artışıyla karbonizasyon başlatma süresi arasındaki ilişkiyi gösteren eğri daha yavaş bir düşüş gösterirken, 980 nm için bu düşüş daha keskindir nm dalgaboyunda 0,6-0,9 W/mm 2 için karbonizasyon oluşturma süreleri arasındaki fark istatistiksel olarak anlamlı değildir (Şekil 3.3). Bu sürede (t 2, sn) oluşan normalize koagülasyon derinliği değerleri Şekil 3.4 tedir. Üç dalgaboyu için de güç yoğunluğu artışıyla oluşan normalize koagülasyon derinliği arasında yaklaşık doğrusal bir değişim izlenmişse de bu değişimler istatistiksel olarak anlamlı bulunmamıştır. Özelikle 1940 nm ışıma dalgaboyunda sınırlı sayıda veri elde edilebildiği için önemli bir değişim görülmemiştir. 980 nm ve 1070 nm dalgaboylarının uygulama süresi ve güç yoğunlukları farklı olmasına rağmen oluşan koagülasyon derinlikleri arasında anlamlı bir fark yoktur. Laser uygulanması sırasında dokunun ölmeye başladığı sınır değerlerinin belirlenmesi çevre dokuların daha az zarar görmesi açısından önemlidir. Bu nedenle güvenli süre aralığı olarak tanımladığımız sürede laser dokuya güvenli bir şekilde uygulanabilir. 980 nm dalgaboyunda 1,4 W/mm 2 den sonraki güç yoğunlukları için güvenli süre aralığı arasında anlamlı bir değişim yoktur. 980 nm de güvenli süre aralığının zamanla değişimi daha hızlıdır nm dalgaboyunda da 4,5W/mm 2 den sonra güç yoğunluğu artsa da güvenli süre aralığı için değişim istatistiksel olarak anlamsızdır nm de ise üç farklı güç yoğunluklarında güvenli süre aralığı farklıdır ve zamanla azalmaktadır (Şekil 3.5). Şekil 3.5: Güç yoğunluğu ile güvenli süre arasındaki ilişki Şekil 3.3: Farklı güç yoğunluklarında üç farklı dalgaboyuna sahip laserlerin dokuda yanık olayını başlatmaları için geçen süre Düşük güç yoğunluğuna rağmen (0,3, 0,6, 0,9 W/mm 2 ) 1940 nm dalgaboyu karbonizasyon için en tehlikeli dalgaboyudur. Suyun soğurma katsayısı bu dalgaboyu civarında diğer iki dalgaboyuna göre daha fazla olduğu için soğurulan laser enerjisinin hızlı bir şekilde ısıya dönüştürülüp derinlere ilerleyemeden hasar oluşturduğunu gözlemledik. Laser dokuda eksenel olarak ilerlediğinden ve makroskopik boyutta, oluşan eksenel hasarı direkt göremediğimiz için histolojide en çok kullanılan H&E boyaması yapılmıştır. Şekil 3.6 da 1940 nm de 0,3 W/mm 2 güç yoğunluğunda dokuda oluşan ısıl hasar gösterilmiştir. Histolojik görüntülerde koagülasyon, karbonizasyon ve ablasyon sınırlarının belirlenmesi doku parçalanması ve renk yoğunluğu kullanılmıştır. Koagülasyon bölgesi referans olarak aldığımız karaciğer dokusuna göre biraz daha açık renklidir ve bu bölgede doku gevşemeleri oluşmuştur nm dalgaboyu karaciğer dokusunda hem ablasyonu hem de karbonizasyonu etkili bir şekilde oluşturduğu için en iyi sonuçları bu dalgaboyunda gözlemledik. Şekil 3.4: Optik girginliğe normalize koagülasyon değerleri 66

11 Yıldız F. Sarp A. S., Gök Ç., Gülsoy M., Çilesiz İ., Sürekli Dalga NIR-IR Dalgaboylarının Karaciğerde Oluşturduğu Isıl Etkilerin in vitro Ortamda Araştırılması, EMO Bilimsel Dergi, Cilt 2, Sayı 4, Syf 63-67, Aralık 2012 Şekil 3.6 : 1.Bölge; Yanık bölgesini, 2.Bölge Isıl haraplanma bölgesini, 3.Karaciğer dokusunu göstermektedir. 4. Tartışma Karaciğer dokusunda, radyal doku hasarı oluşturmak için 980 nm de 1 W/mm 2 (sistemimizde 5 W), 1070 nm de ise 4,5 W/mm 2 güç yoğunluğu (sistemimizde 6 W) değerleri en yüksek uygulama değerleri olarak kabul edilebilir. Bu güç yoğunluklarından daha yüksek güç yoğunluğu dokuda anlamlı bir koagülasyon çapı değişimi oluşturmaz ve sadece çevre dokuların daha fazla haraplanmasına sebep olur nm dalgaboyunda da 0,3 W/mm 2 (sistemimizde 1 W) koagülasyon çapı için en uygun değeridir nm dalgaboyu doku tarafından daha az soğurulduğu için en güvenli dalgaboyudur nm de güç yoğunluğu artışıyla bu güvenli süre aralığı plato oluşturma eğilimindedir. 980 nm dalgaboyunun laser demet çapından dolayı dokunun birim alanındaki enerji yoğunluğu daha azdır ve 1940 nm dalgaboyuna göre daha güvenlidir. 980 ve 1940 nm dalgaboylarının güvenli süre aralıkları güç yoğunluğuyla üstel bir değişim gösterir nm dokuyla hızlı bir etkileşime girmesinden dolayı uygulamalarda el ile kontrol yerine bilgisayar kontrollü yapmak çevre dokuların korunması için uygun olabilir. Ablasyon için en uygun dalgaboyu 1940 nm dir ve üç farklı güç yoğunluğunda da ablasyon oluşmuştur nm de ablasyonla beraber hemen karbonizasyon oluştuğundan, karbonizasyon derinliği ablasyon derinliği olarak kabul edilebilir nm dalgaboyunda 3-7,5 W/mm 2 güç yoğunluğu aralığında ablasyon oluşmazken 980 nm dalgaboyunda ise sadece 1,6 W/mm 2 güç yoğunluğunda ablasyon oluşmuştur. 5.Teşekkürler Bu çalışma İTÜ-BAP 3544 I-Tipi proje desteği ile tamamlanmıştır. Boğaziçi Üniversitesi Biyomedikal Enstitüsü ve Biyofotonik Laboratuvarı na 1070 nm ve 1940 nm laserlerini kullanma fırsatı ve histolojik analize verdikleri katkıdan dolayı teşekkürlerimizi sunarız. 6.Kaynaklar [1] Vogly, J.T., Eichler, T., Straub, R., Engelmann K., Zangos, S., Woitaschek, D., Böttger, M. and Mack, M.G. Laser-induced thermotherapy of malignant liver tumors: general principals, equipment(s), procedure(s) side effects, complications and results. European Journal of Ultrasound. 13 : ,2001. [2] Ortw, K., Russ, D., Duerr, J., Hıbst, R.,Mattfeldt, T., Steiner, R., Beger, H.G. Laser Coagulation Zones Induced with the Nd-YAG Laser in the Liver Lasers in Medical Science, 12: ,1997. [3] Çilesiz, İ. Laser Tissue Interactions. In Encyclopedia of Optical Engineering. DOI: /E-EOE ,2004. [4] Watanabe, S.. Basics of laser application to dermatology. Archive of Dermatological Research, volume 300, Supplement 1, DOI /s ,2008. [5] Heisterkamp, J., van Hillegersberg, R., and IJzermans, J.N.M. Critical Temperature and Heating Time for Coagulation Damage: Implications for Interstitial Laser Coagulation (ILC) of Tumors Lasers in Surgery and Medicine 25: ,1999. [6] Geldi C., Bozkulak Ö., Tabakoğlu Ö., İşçi Ş., Kurt A., and Gülsoy M. Development of a Surgical Diode-Laser System: Controlling the Mode of Operation Photomedicine and Laser Surgery, 24, ,2006 [7] Javad, M.M., Abdul Qader, S.T., Zaidan, A.A., Naji, A.A ve Abdul Qader, I.T. An overwiew of laser principle, Laser-Tissue Interaction Mechanisms and Laser Safety Precaution for Medical Laser Users.International Journal of Pharmacology 7(2): ISSN /DOI: /ijp ,2011. [8] Raulin, C., and Karsai (eds.), S. Laser and IPL Technology in Dermatology and Aesthetic Medicine DOI: / ,2011. [9] Peng, Q., Juzeniene, A., Chen, J., O Svaasand,L., Warloe, T., Giercksky, K.R ve Moan, M. Lasers in medicine Rep. Prog. Phys., volume 71, issue 5, doi: / /71/5/056701,2008 [10] Niemz M. H., Laser-Tissue Interactions: Fundamentals and Applications Third Revised Edition, Springer- Verlag, Berlin, [11] Heisterkamp, J., van Hillegersberg, R., Sinofsky, E., ve IJzermans,J.N.M. HeatResistant Cylindrical Diffuser for Interstitial Laser Coagulation: Comparison With the Bare Tip Fiber in a Porcine Liver Model Lasers in Surgery and Medicine 20: ,1997. [12] Knappe,V., Roggan, A., Glotz, M., Müller, M., Rıtz, J.P., Germer, C.T., and Müller, G. New Flexible Applicators for Laser-Induced Thermotherapy Med. Laser Appl. 16: 73 80,2001. [13] Gülsoy, M., Çelikel, T., Kurt, A., Canbeyli, R., Cilesiz, I.. Er:YAG Laser Ablation of Cerebellar and Cerebral Tissue Lasers Med.Sci, 16:40 43 Springer-Verlag London Limited,2001. [14] Ritz,. J.P., Roggan,.A., Isbert,.I., Müller, G., Buhr, H.J., and Germer, C.T. Optical Properties of Native and Coagulated Porcine Liver Tissue Between 400 and 2400 nm. Lasers in Surgery and Medicine 29: ,2001. [15] Bachmann, L., and Zezell, D.M."Laser Physics and Laser Tissue Interaction", Lasers in Dentistry, Practical text book, pp. 1-14,2010. [16] Cox, B.T. Introduction to Laser-Tissue Interactions, PHAS 4886, Optics in Medicine, 1-62, March,2007. [17] İkurova, L., Habodaszova, D., Gonda, M.,Waczulikova, I.,and Vojtek, P. Penetration of Laser Light through Blood Derivatives Laser Physics, vol. 13, No. 2, pp ,2003. [18] Knappe., V., Frank., F., Mesecke-von Rheinbaben., I., Roggan., A., and Müller., G. Investigations to Compare Various Laser Wavelengths for Laser- Induced Interstitial Thermotherapy (LITT) Laser Physics, volume. 13, No. 1, pp ,

12 EMO Bilimsel Dergi, Cilt 2, Sayı 4, Aralık 2012 TMMOB Elektrik Mühendisleri Odası 68

13 Karık F., Ortalama Kayan Kip Metodu ile Denetlenen İki Fazlı Sarmaşık Yapılı Yükseltici Tip Dönüştürücünün Performans Analizi, EMO Bilimsel Dergi, Cilt 2, Sayı 4, Syf 69-75, Aralık 2012 Ortalama Kayan Kip Metodu ile Iki İ Fazlı Sarmaşık Yapılı Yükseltici Tip Ortalama Kayan Kip Metodu ile Denetlenen Iki Fazlı Analizi Sarmaşık Yapılı Yükseltici Tip Ortalama Kayan Analysis Kip Dönüştürücünün of Metodu Two Phase ile Denetlenen Performans Iki Converter Fazlı Analizi Sarmaşık Yapılı by Yükseltici Average Tip Performance Analysis of Dönüştürücünün Two Sliding Phase Mode Interleaved Performans Control Converter Analizi Controlled by Average Performance Analysis of Two Sliding Phase Mode Interleaved ControlConverter Controlled by Average Sliding Fatih Karık Mode 1 Control Fatih Fatih Karık Karık 1 1 T.C. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, Fatih Karık Yenilenebilir 1 Enerji Gen. Müd. 1 T.C. T.C. Enerji Enerji ve ve Tabii Tabii Kaynaklar Kaynaklar Bakanlığı, Bakanlığı, Yenilenebilir Yenilenebilir Enerji Enerji Gen. Gen. Müd. Müd. fatihkarik@gmail.com fatihkarik@gmail.com fatihkarik@gmail.com 1 T.C. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, Yenilenebilir Enerji Gen. Müd. fatihkarik@gmail.com Özet Özet Özet Bu çalışmada, sürekli iletim modunda (SİM) çalışan iki fazlı Bu çalışmada, sürekli iletim modunda (SİM) çalışan iki fazlı sarmaşık Bu çalışmada, yapılı sürekli güç faktörü iletim modunda düzelticinin Özet (SİM) kapsamlı çalışan iki analizi fazlı sarmaşık yapılı güç faktörü düzelticinin kapsamlı analizi yapılmıştır. sarmaşık yapılı Birim güç faktörü düzelticinin (GF) ve daha kapsamlı düşük toplam analizi yapılmıştır. Bu çalışmada, Birim sürekli güç faktörü iletim (GF) modunda ve daha (SİM) düşük çalışan toplam iki fazlı harmonik yapılmıştır. bozulma Birim güç (THB) faktörü sağlamak (GF) ve için daha dönüştürücünün düşük toplam harmonik sarmaşık bozulma yapılı güç (THB) faktörü sağlamak düzelticinin için dönüştürücünün kapsamlı analizi gerilim harmonik kontrolü bozulma oransal-integral (THB) sağlamak kontrolörle için ve dönüştürücünün akım kontrolü gerilim yapılmıştır. kontrolü Birim oransal-integral güç faktörü kontrolörle (GF) ve daha ve akım düşük kontrolü toplam ortalama gerilim kontrolü kayan oransal-integral kip kontrolörle kontrolörle (OKKK) ve akım sağlanmıştır. kontrolü ortalama harmonik kayan bozulma kip (THB) kontrolörle sağlamak (OKKK) için sağlanmıştır. dönüştürücünün Dönüştürücünün ortalama kayan analizi kip kontrolörle 1kW gücünde (OKKK) ve 50kHz/hücre sağlanmıştır. Dönüştürücünün gerilim kontrolü analizi oransal-integral 1kW gücünde kontrolörle ve ve 50kHz/hücre akım kontrolü frekansında Dönüştürücünün yapılan analizi 1kW benzetimlerle gücünde ve sunulmuştur. 50kHz/hücre frekansında ortalama kayan yapılan kip kontrolörle benzetimlerle (OKKK) sunulmuştur. sağlanmıştır. Dönüştürücünün frekansında yapılan akım-gerilim benzetimlerle kontrol sunulmuştur. metodunun Dönüştürücünün akım-gerilim analizi 1kW gücünde kontrol ve metodunun 50kHz/hücre performansı, Dönüştürücünün giriş gerilimi akım-gerilim ve yük kontrol değişimi gibi metodunun farklı performansı, frekansında giriş yapılan gerilimi ve benzetimlerle yük değişimi gibi sunulmuştur. farklı durumlarda performansı, çalıştırılmasıyla giriş gerilimi ve Matlab/Simulink yük değişimi gibi programı farklı durumlarda Dönüştürücünün çalıştırılmasıyla akım-gerilim Matlab/Simulink kontrol programı metodunun yardımıyla durumlarda araştırılmıştır. çalıştırılmasıyla Ek Matlab/Simulink olarak, bobin değerinin programı yardımıyla performansı, araştırılmıştır. giriş gerilimi Ek ve olarak, yük değişimi bobin değerinin gibi farklı değişimine yardımıyla araştırılmıştır. göre kontrol Ek yönteminin olarak, bobin performansı değerinin değişimine durumlarda göre çalıştırılmasıyla kontrol yönteminin Matlab/Simulink performansı programı gösterilmiştir. değişimine göre kontrol yönteminin performansı gösterilmiştir. yardımıyla araştırılmıştır. Ek olarak, bobin değerinin Anahtar gösterilmiştir. kelimeler:sarmaşık dönüştürücü, birim güç Anahtar değişimine kelimeler:sarmaşık göre kontrol dönüştürücü, yönteminin birim performansı güç faktörü,ortalama Anahtar kelimeler:sarmaşık kayan kip kontrol. dönüştürücü, birim güç faktörü,ortalama gösterilmiştir. kayan kip kontrol. faktörü,ortalama kayan kip kontrol. Anahtar kelimeler:sarmaşık dönüştürücü, birim güç faktörü,ortalama kayan Abstract kip kontrol. Abstract Abstract In this study, a comprehensive performance analysis of power In this study, a comprehensive performance analysis of power factor In this correction study, comprehensive control method Abstract performance is presented analysis for two of phase power factor correction control method is presented for two phase interleaved factor correction converter control operating method under is presented continuous for conduction two phase interleaved In this study, converter a comprehensive operating under performance continuous analysis conduction of power mode interleaved (CCM). converter The control operating of the under converter continuous is achieved conduction using mode factor (CCM). correction The control of method the converter is presented is achieved for two using phase proportional-integral mode (CCM). The controller of the for voltage converter control is achieved and average using proportional-integral interleaved converter controller operating for voltage under control continuous and average conduction sliding proportional-integral mode controller controller (ASMC) for voltage current control and to average obtain sliding mode mode (CCM). controller The control (ASMC) of for the current converter control is achieved to obtain using unity sliding power mode factor controller (PF) (ASMC) and lower for total current harmonic control distortion obtain unity proportional-integral power factor (PF) controller and lower for total voltage harmonic control distortion and average (THD) unity power of input factor current. (PF) and The lower analysis total of harmonic the converter distortion (THD) sliding of mode input controller current. The (ASMC) analysis for current of the control converter to obtain is presented (THD) of by input simulations current. carried The analysis out on 1 of kw the power converter and 50 is presented unity power by simulations factor (PF) carried and lower out on total 1 kwharmonic power and distortion 50 khz/cell presented frequency. by simulations The performance carried out on of the kwcurrent-voltage power and 50 khz/cell (THD) frequency. of input The current. performance The analysis of the of current-voltage the converter is control khz/cell method frequency. for The the performance converter of is the investigated current-voltage by control presented method by simulations for the carried converter out on is 1 investigated kw power and by 50 Matlab/Simulink control method program for the for converter different cases is investigated of operation by Matlab/Simulink khz/cell frequency. program The performance different cases of the of current-voltage operation such Matlab/Simulink as changing the program input voltage for different and the cases load. of In operation addition, such control as changing method the for input the voltage converter and the is load. investigated In addition, by the such performance as changing of the control input method voltage is and showed the load. according In addition, to the the Matlab/Simulink performance of control program method for is different showed cases according of operation to the variation the performance of inductor of control value. method is showed according to the variation such as of changing inductor value. the input voltage and the load. In addition, Keywords:Interleaved variation of inductor value. converter, unity power factor, average Keywords:Interleaved the performance of converter, control method unity is power showed factor, according average to the sliding Keywords:Interleaved mode control converter, unity power factor, average sliding variation mode of control inductor value. sliding mode control Keywords:Interleaved converter, unity power factor, average sliding mode control 1. Giriş Giriş Giriş ÜNLÜK hayatta aa-da güç dönüşümü sağlamakta Günlük Ghayatta ÜNLÜK aa-da hayatta güç dönüşümü aa-da sağlamakta güç dönüşümü kullanılan sağlamakta güç kaynaklarının çoğu kullanılan şebekeden güç sinüzoidal kaynaklarının olmayan ve harmonik çoğu içeren şebekeden akımlar sinüzoidal kullanılan olmayan güç kaynaklarının ve harmonik çoğu içeren şebekeden akımlar kullanılan ÜNLÜK hayatta güç kaynaklarının aa-da 1. Giriş güç dönüşümü çoğu şebekeden sağlamakta sinüzoidal ÜNLÜK olmayan hayatta aa-da ve harmonik güç dönüşümü içeren sağlamakta akımlar sinüzoidal olmayan ve harmonik içeren akımlar kullanılan güç kaynaklarının çoğu şebekeden sinüzoidal olmayan ve harmonik içeren akımlar çekmektedir. Şebekeden çekilen bu şekildeki akımlar, düşük çekmektedir. Şebekeden çekilen bu şekildeki akımlar, düşük Güç çekmektedir. Faktörü (GF) Şebekeden ve yüksek çekilen etkin buhat şekildeki akımlarının akımlar, oluşmasına düşük Güç Faktörü (GF) ve yüksek etkin hat akımlarının oluşmasına sebep Güç Faktörü olur. Şebekeden (GF) ve yüksek çekilen etkin akımın hat akımlarının kalitesinin oluşmasına düşmesi; sebep çekmektedir. olur. Şebekeden çekilen akımın bu şekildeki kalitesinin akımlar, düşmesi; düşük şebeke sebep olur. geriliminde Şebekeden bozulmalara, çekilen akımın kayıpların kalitesinin artmasına, düşmesi; şebeke Güç Faktörü geriliminde (GF) ve yüksek bozulmalara, etkin hat kayıpların akımlarının artmasına, oluşmasına elektromanyetik şebeke geriliminde parazitlerin bozulmalara, ortaya çıkmasına kayıpların ve artmasına, bütün elektromanyetik sebep olur. Şebekeden parazitlerin çekilen ortaya akımın çıkmasına kalitesinin ve bütün düşmesi; bunların elektromanyetik sonucunda parazitlerin şebekeden ortaya beslenen çıkmasına diğer ve cihazların bütün bunların şebeke sonucunda geriliminde şebekeden bozulmalara, beslenen kayıpların diğer cihazların artmasına, bunlardan bunların sonucunda etkilenmesine şebekeden sebep gücün beslenen verimsiz diğer kullanımına cihazların bunlardan elektromanyetik etkilenmesine parazitlerin sebep gücün ortaya verimsiz çıkmasına kullanımına ve bütün neden bunlardan olmaktadır. etkilenmesine EN sebep gücün ve IEEE verimsiz kullanımına gibi neden bunların olmaktadır. sonucunda EN şebekeden ve beslenen IEEE diğer cihazların gibi uluslararası neden olmaktadır. kuruluşlar EN tarafından ve getirilen IEEE standardları gibi uluslararası bunlardan kuruluşlar etkilenmesine tarafından sebep gücün getirilen verimsiz standardları kullanımına karşılamak uluslararası için kuruluşlar bir çok tarafından güç katsayısı getirilen düzeltme standardları devresi karşılamak neden olmaktadır. için bir çok EN güç katsayısı ve IEEE düzeltme devresi gibi tasarlanmıştır. karşılamak için Sözkonusu bir çok olumsuz güç katsayısı etkileri gidermek düzeltme amacıyla devresi tasarlanmıştır. uluslararası Sözkonusu kuruluşlar olumsuz tarafından etkileri getirilen gidermek amacıyla standardları bu tasarlanmıştır. standardlar Sözkonusu temel alınarak, olumsuz pasif etkileri devreler gidermek kullanılarak amacıyla bu karşılamak standardlar için temel bir alınarak, çok güç pasif katsayısı devreler düzeltme kullanılarak devresi harmonik bu standardlar bileşenleri temel azaltma, alınarak, aktif pasif güç devreler katsayısı düzeltme kullanılarak ve harmonik tasarlanmıştır. bileşenleri Sözkonusu azaltma, olumsuz aktif güç etkileri katsayısı gidermek düzeltme amacıyla ve aktif harmonik doğrultucular bileşenleri gibi azaltma, teknikler aktif kullanılmaktadır güç katsayısı [1]. düzeltme ve aktif bu doğrultucular standardlar gibi temel teknikler alınarak, kullanılmaktadır pasif devreler [1]. kullanılarak aktif doğrultucular gibi teknikler kullanılmaktadır [1]. harmonik bileşenleri azaltma, aktif güç katsayısı düzeltme ve Klasik kontrolsüz köprü doğrultucular kullanılarak Klasik aktif doğrultucular kontrolsüz gibi köprü teknikler doğrultucular kullanılmaktadır kullanılarak [1]. gerçekleştirilen Klasik kontrolsüz aa-da dönüşümde köprü doğrultucular GF değeri yaklaşık kullanılarak 0.65 gerçekleştirilen aa-da dönüşümde GF değeri yaklaşık 0.65 civarında gerçekleştirilen olmaktadır aa-da[2]. dönüşümde Bu doğrultucuların GF değeri alternatif yaklaşık akım 0.65 civarında Klasik olmaktadır kontrolsüz [2]. Bu köprü doğrultucuların alternatif kullanılarak akım tarafına civarında indüktans olmaktadır veya [2]. Bu indüktans-kondansatör doğrultucuların alternatif yapılarını akım tarafına gerçekleştirilen indüktans aa-da veya dönüşümde indüktans-kondansatör GF değeri yaklaşık yapılarını 0.65 içeren tarafına pasif indüktans devreler veya eklenerek indüktans-kondansatör harmonik bileşenler yapılarını içeren civarında pasif olmaktadır devreler [2]. eklenerek Bu doğrultucuların harmonik alternatif bileşenler akım azaltılabilmekte içeren pasif ve devreler beraberinde eklenerek GF değeri harmonik de önemli bileşenler ölçüde azaltılabilmekte tarafına indüktans ve beraberinde veya indüktans-kondansatör GF değeri de önemli ölçüde yapılarını artırılabilmektedir azaltılabilmekte ve [3]. beraberinde GF değeri de önemli ölçüde artırılabilmektedir içeren pasif [3]. devreler eklenerek harmonik bileşenler artırılabilmektedir [3]. azaltılabilmekte ve beraberinde GF değeri de önemli ölçüde Son yıllarda, yarı iletken anahtarlama elemanlarının hız ve Son artırılabilmektedir yıllarda, yarı iletken [3]. anahtarlama elemanlarının hız ve kapasitelerinin Son yıllarda, yarı artışının iletken yanı anahtarlama sıra denetleme elemanlarının elemanı olarak hız ve kapasitelerinin artışının yanı sıra denetleme elemanı olarak kullanılan kapasitelerinin mikrodenetleyici artışının yanı sıra teknolojisinde denetleme elemanı de çok olarak hızlı kullanılan Son yıllarda, mikrodenetleyici yarı iletken anahtarlama teknolojisinde elemanlarının de çok hızlı ve gelişmeler kullanılan olmaktadır. mikrodenetleyici Özellikle teknolojisinde Sayısal İşaret de İşlemcilerin çok hızlı gelişmeler kapasitelerinin olmaktadır. artışının Özellikle yanı sıra Sayısal denetleme İşaret elemanı İşlemcilerin olarak (Sİİ) gelişmeler gerçek olmaktadır. zamanlı Özellikle kontrol tekniğinde Sayısal İşaret kullanılması İşlemcilerin ve (Sİİ) kullanılan gerçek mikrodenetleyici zamanlı kontrol tekniğinde teknolojisinde kullanılması de çok ve hızlı yüksek (Sİİ) gerçek frekanslı zamanlı anahtarlama kontrol elemanlarının tekniğinde kullanılması üretilmesi ile ve yüksek gelişmeler frekanslı olmaktadır. anahtarlama Özellikle elemanlarının Sayısal İşaret üretilmesi İşlemcilerin yüksek performanslı frekanslı anahtarlama yükseltici tip elemanlarının da-da dönüştürücüler üretilmesi için ile yüksek (Sİİ) performanslı gerçek zamanlı yükseltici kontrol tip da-da tekniğinde dönüştürücüler kullanılması için ve daha yüksek verimli performanslı algoritmalar yükseltici geliştirilebilmektedir tip da-da dönüştürücüler [4]. için daha yüksek verimli algoritmalar frekanslı anahtarlama geliştirilebilmektedir elemanlarının [4]. üretilmesi ile daha verimli algoritmalar geliştirilebilmektedir [4]. yüksek performanslı yükseltici tip da-da dönüştürücüler için Bu çalışmada, faz farklı paralel yükselten tip dönüştürücünün Bu daha çalışmada, verimli faz algoritmalar farklı paralel geliştirilebilmektedir yükselten tip dönüştürücünün [4]. güç Bu çalışmada, anahtarı, faz yüksek farklı paralel GF değerleri yükselten elde tip dönüştürücünün etmek için güç anahtarı, yüksek GF değerleri elde etmek için denetlenmektedir. güç anahtarı, yüksek Bu amaçla, GF regüleli değerleri bir çıkış elde gerilimi etmek elde için denetlenmektedir. Bu çalışmada, faz Bu farklı amaçla, paralel regüleli yükselten bir çıkış tip dönüştürücünün gerilimi elde etmek denetlenmektedir. için bir gerilim Bu denetleyici amaçla, regüleli ve yüksek bir GF çıkış değeri gerilimi için elde ise etmek güç için anahtarı, bir gerilim yüksek denetleyici GF ve değerleri yüksek GF elde değeri etmek için ise için bir etmek akım için bir denetleyici gerilim denetleyici kullanılmaktadır. ve yüksek GF Yükteki değeri için olası ise bir denetlenmektedir. akım denetleyici Bu amaçla, kullanılmaktadır. regüleli bir çıkış Yükteki gerilimi olası elde değişimler, bir akım hat denetleyici gerilimindeki kullanılmaktadır. değişimler ve değişken Yükteki çıkış olası değişimler, etmek için hat bir gerilimindeki denetleyici değişimler ve yüksek ve değişken GF değeri çıkış için ise gerilim değişimler, isteği hat dayanıklı gerilimindeki bir kontrol değişimler yöntemini ve değişken zorunlu çıkış gerilim bir akım isteği dayanıklı denetleyici bir kullanılmaktadır. kontrol yöntemini Yükteki zorunlu olası kılmaktadır. gerilim isteği Bu dayanıklı amaçla gerilim bir kontrol denetleyici yöntemini olarak oransal- zorunlu kılmaktadır. değişimler, Bu hat amaçla gerilimindeki değişimler denetleyici ve olarak değişken oransalintegral, gerilim akım isteği denetleyici dayanıklı olarak bir kontrol OKKK yöntemini incelenip zorunlu çıkış integral, kılmaktadır. akım Bu denetleyici amaçla gerilim olarak denetleyici OKKK yöntemi olarak incelenip oransalintegral, dayanıklılığı akım denetleyici test edilmiştir. olarak OKKK yöntemi incelenip devrenin devrenin kılmaktadır. dayanıklılığı Bu amaçla test edilmiştir. gerilim denetleyici olarak oransal- devrenin dayanıklılığı test edilmiştir. integral, akım denetleyici olarak OKKK yöntemi incelenip devrenin dayanıklılığı test edilmiştir. 69

14 EMO Bilimsel Dergi, Cilt 2, Sayı 4, Aralık 2012 TMMOB Elektrik Mühendisleri Odası 2. İki fazlı sarmaşık yapılı yükseltici tip dönüştürücü Bir çok uygulamada, düşük boyutlu Elektromanyetik Girişim (EMG) süzgeç gereksinimi için, endüktör akımının dalga şeklinin SİM olması ve bu akımın dalgacık oranının oldukça düşük olması istenir. Bu nedenle, orta ve yüksek güç uygulamalarında, dönüştürücü gücünü arttırmak ve giriş akım dalgacık oranını düşürmek için sarmaşık (faz farklı paralel) yükselten Güç Katsayısı Düzeltici (GKD) devreleri önerilmektedir [6-8]. Faz farklı paralelleme tekniği, birden çok güç katının faz farklı olarak anahtarlamasıdır. Bu yöntemle giriş akım dalgacık oranı düştüğü gibi, çıkış gerilim dalgacık oranı da düşmektedir. Şekil 1'de aktarılan sarmaşık yükselten GKD devresinin uygulamadaki kullanım alanının genişliği ve diğer GKD devrelerine göre sahip olduğu avantajlardan dolayı bu çalışmanın konusu olmuştur. Yükselten devrelerde faz farklı anahtarlama yönteminin kullanılması hem giriş akım dalgacık miktarını hem de çıkış gerilim dalgacık miktarını düşürmektedir. Bu yöntemle, dönüştürücü güç seviyesi arttırıldığı gibi daha düşük boyutlu EMG süzgece ihtiyaç duyulur [5]. Burada gerilim hata yükselteci V EA 'nın s alanında transfer fonksiyonu aşağıdaki şekilde ifade edilebilir: V EA Ki ( Kp ) (1) s Buradaki K p ve K i kontrolcü değerleri Ziegler Nichols metoduna göre ayarlanabilir [12] Ortalama kayan kip kontrol metodu Doğrusal olmayan, parametreleri zamanla değişen ve karmaşık dinamiklere sahip sistemlerin kontrolü klasik denetleyicilerle zor olmaktadır. Bu tür sistemlerin denetiminde OKKK etkili bir kontrol yöntemidir. OKKK yönteminin kapalı çevrim kontrol sistemlerine uygulanmasında amaç, hatayı kayma yüzeyi veya diğer adıyla anahtarlama yüzeyine doğru itmek ve bu yüzeyde tutmaktır. Kayma yüzeyi durum değişkenlerinin doğrusal kombinasyonu olan bir fonksiyon olarak tanımlandığı için durum değişkenleri bu yüzey üzerine doğrusal bağımlıdır. Bu durumda, sistemin derecesi bağımsız giriş değişkeni kadar indirgenmiş olur ve sistem indirgenmiş bir kontrol kuralı ile denetlenir [9]. Bu yöntemin analizi [10-11] numaralı kaynaklarda detaylı olarak ele alınmıştır. Kayan kipli denetimin en büyük sorunlarından bir tanesi anahtarlama frekansının değişken olmasıdır. Bu da frekansın çok yüksek değerlere çıkmasına neden olmaktadır. Bu soruna çatırdama problemi denmektedir. Anahtarlama frekansını sabitlemek için OKKK yöntemi kullanılabilir[11]. Şekil 3 tanımlanan kayma yüzeyini göstermektedir. Şekil 1: Sarmaşık yükselten aktif GKD devresi 3. Uygulanan kontrol teknikleri 3.1. Oransal-integral kontrol metodu Bu dönüştürücülerde gerilim döngüsü kontrolörü genelde oransal-integral kontrolördür ve bu kısmın tasarımı hepsinde aynıdır. Akım döngüsü yüksek hızlı (50kHz için), gerilim döngüsü ise yavaş (50Hz için) olduğundan tasarımları birbirinden bağımsızdır. Dolayısıyla bu dönüştürücüler akım döngüsünde kullanılan topolojilere göre isimler almaktadır. Gerilim döngüsü çıkış gerilimini regüle etmeyi sağlarken, akım döngüsü de giriş güç faktörü ve THB düzelmesini sağlar [2]. Şekil 2 kontrolcünün yapısını göstermektedir. Şekil 3: Kayma yüzeyi Kayan kipli denetim aşağıda verilen temel kurala dayanmaktadır. SS. 0 (2) Burada S ve S in türevi Şekil 3 e göre Eş.3-4 teki gibi tanımlanabilir. Şekil 2: Gerilim kontrolcünün yapısı S I I in S I I in ref ref (3) (4) 70

15 Karık F., Ortalama Kayan Kip Metodu ile Denetlenen İki Fazlı Sarmaşık Yapılı Yükseltici Tip Dönüştürücünün Performans Analizi, EMO Bilimsel Dergi, Cilt 2, Sayı 4, Syf 69-75, Aralık 2012 Düzlem üzerinde seçilen anahtarlama doğrusu Eş. 5'te verilmiştir. S. S (5) Devrenin kontrolcü tasarımları bir fazlı yükseltici dönüştürücüye göre tasarlanmıştır. Çünkü tek fazlı ve çok fazlı sarmaşık yapılı topolojiler için temel kontrolcü tasarımı birbirinden farklı değildir. Sarmaşık yükselten devre için sadece d 2 görev oranı süresi, 50kHz anahtarlama sinyali için faz farklı uygulanmıştır. Bir fazlı yükseltici dönüştürücünün durum uzay ortalaması sonucu elde edilen bobin akımı denklemi -bu değer aynı zamanda doğrultulmuş giriş akımı- Eş.6 da verilmiştir. Eş. 7'deki bobin akımının türevi yerine Eş.6'daki bobin akımı türevi konulup LI. ref 0 kabul edilerek d görev oranı yalnız bırakılırsa Eş.8 e ulaşılır. d 1 1 Iin ( ) Vo ( ). Vin (6) L L ( I I ) ( I I ) (7) ref in ref in Vo Vin LI ( ref Iin ) d d1 Vo Vo Vin LI ( ref Iin ) 2.(180 o d faz farklı ) V o verilen eşitlik incelendiğinde görev oranı değerinin oluşmasında V in ve V 0 gerilimi ileri besleme ile değişimini sağlamaktadır. Hata değeri bu değeri etkiler ve uygun d değeri üretilmesini sağlar. Aşağıdaki Şekil 4(a) görev oranı şekillerini, Şekil 4(b) ise gerilim ve akım döngüsüyle beraber tüm sistemi göstermektedir. (8) Şekil 4(b): Tüm sistemin gösterimi 4. Benzetim sonuçları Aşağıdaki tabloda OKKK yöntemi anma yükü için kullanılan devre parametreleri gösterilmektedir. Tablo 1: Anma yükü benzetim parametreleri Parametre Değer Örnekleme periyodu, T S 20µs Anahtarlama frekansı, f S 50 khz C o 500 µf L 1 =L mh Yük, P 0 1kW V in, f in 220Vrms, 50Hz V o 400Vrms K p 0.1 K i 1 λ.l Şekil 4(a): Görev oranlarının zamana göre değişimi Şekil 5,6,7 benzetim devrelerini göstermektedir. Şekil 8 anma yükünde hat akımı, giriş-çıkış gerilimi değişimini göstermektedir. Şekil 9,10 sırasıyla yük ve giriş gerilimi değişimine göre devrenin tepkisini göstermektedir. Tablo 2 detaylı benzetim sonuçlarını göstermektedir. 71

16 EMO Bilimsel Dergi, Cilt 2, Sayı 4, Aralık 2012 TMMOB Elektrik Mühendisleri Odası Şekil 5: Faz farklı paralel yükselten güç devresi modeli Şekil 6: Gerilim kontrolcü benzetim modeli Şekil 7: OKKK yöntemini akım kontrolcü benzetim modeli 72

17 Karık F., Ortalama Kayan Kip Metodu ile Denetlenen İki Fazlı Sarmaşık Yapılı Yükseltici Tip Dönüştürücünün Performans Analizi, EMO Bilimsel Dergi, Cilt 2, Sayı 4, Syf 69-75, Aralık 2012 Şekil 8: Anma yükünde giriş gerilimi, hat akımı ve çıkış gerilimi değişimi. (a) (b) Şekil 9: Yük değişimine göre giriş, çıkış gerilimi ve hat akımı davranışı: (a)1 kw'tan 500W'a, (b)500w'tan 1 kw'a 73

18 EMO Bilimsel Dergi, Cilt 2, Sayı 4, Aralık 2012 TMMOB Elektrik Mühendisleri Odası Şekil 10: Giriş gerilimi 220V'tan 110V'a indiğinde çıkış gerilimi ve giriş akımının değişimi Tablo 2: Detaylı benzetim sonuçları Benzetim No Parametre P o (kw) L 1 =L 2 (mh) C o (µf) V in (Vrms) GF THB (%) Sonuçlar ve öneriler Bu çalışmada, şebekeye bağlanan elektrikli sistemlerin giriş enerjisi kalitelerini ifade eden güç katsayısı ve güç katsayısının aktif yöntemle düzeltilmesi üzerinde durulmuş, sarmaşık yapılı yükseltici tip bir aktif güç katsayısı düzeltme sistemi incelenmiştir. OKKK yöntemi yükselten tip güç katsayısı düzeltici devreye uygulanıp Matlab/Simulink programında benzetimleri gerçekleştirilmiştir ve elde edilen sonuçlar sunulmuş olup detaylı analizler yapılmıştır. Kullanılan tüm kontrol tekniklerinde sabit anahtarlama frekansı kullanılarak pratik çalışmalar için bir temel teşkil edilmiştir. Benzetimler bir parametre değiştirilerek diğer parametreler aynı kalmak suretiyle gerçekleştirilmiştir. Değiştirilen temel parametreler giriş gerilimi, bobin değeri, çıkış yüküdür. Dönüştürücü 220Vrms/400Vrms, fs=50khz, 1kW şartlarında tasarlanıp performansı test edilmiştir. Dönüştürücünün bu anma değerlerinde 0.99 yüksek GF, %7.7 lik düşük bir THB ve sinüs şeklinde bir giriş hat akımı elde edilmiştir. Tasarlanan 1kW' lık benzetim devresinde OKKK tekniğine göre endüktör değeri yarıya düşürüldüğünde devrenin giriş akımının şeklini ve THB değerini çok fazla bozmadığı gözlemlenmiştir ve yine incelenen kontrol yönteminde yük ve giriş gerilimi değişimlerinde giriş hat akımının sinüs şeklinden uzaklaşmadığı görülmüştür. Bu sonuçlar devrenin güçlü bir denetim yapısına sahip olduğunu göstermektedir. Bundan sonra bu çalışmanın devamı olarak öngörülen kontrol tekniği pratik çalışmalara uyarlanarak sonuçları analiz edilebilir. Benzetimler sayısal olarak gerçekleştirildiğinden dolayı gelişmiş mikroişlemci devreleriyle uygulamalar gerçekleştirilebilir. Son yıllarda üretilen sayısal işaret işlemciler bu işlemleri gerçekleştirmeye çok uygundur. Ayrıca tasarlanan sabit anahtarlama frekansı blokları çatırdama sorununu engelleyeceğinden uygulamada büyük bir kolaylık sağlayacaktır. 74

19 Wiley&Sons, Inc.,1995 [4] Tuncer, S. ve Tatar, Y., "Yükseltici Tip Bir Dönüştürücü Devrede Güç Katsayısının Bulanık Denetimle Düzeltilmesi", TOK 2000 Otomatik Kontrol Ulusal Karık F., Ortalama Kayan Kip Metodu ile Denetlenen İki Fazlı Sarmaşık Yapılı Toplantısı, Yükseltici Tip Eylül Dönüştürücünün 2000, Performans Analizi, EMO Bilimsel Dergi, Cilt 2, Sayı 4, Syf 69-75, Aralık Kaynaklar [1] Chen, Z., Raymond, B.R. ve Fred, C.L., "Design Analysis of a Hysteresis Boost Power Factor Correction Circuit", Power Electronics Specialists Conference PESC '90 Record-21st Annual IEEE, 1990, [2] Rossetto, L., Spiazzi, G. ve Tenti, P., "Control Techniques For Power Factor Correction Converters", Proc. Int. Conf. Power Electronics and Motion Control, 1995, [3] Mohan, N., Undeland, T.M. ve Robbins, W.P., Power Electronics: Converters, Applications and Design, John Wiley&Sons, Inc.,1995 [4] Tuncer, S. ve Tatar, Y., "Yükseltici Tip Bir Dönüştürücü Devrede Güç Katsayısının Bulanık Denetimle Düzeltilmesi", TOK 2000 Otomatik Kontrol Ulusal Toplantısı, Eylül 2000, [5] Genç, N., Yüksek Giriş Güç Katsayılı ve Sıfır-Gerilim- Geçişli Yeni Bir Paralel Yükselten AA/DA Devre Tasarımı ve Uygulaması, Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara, [6] Elmore, M. S., "Input current ripple cancellation in synchronized, parallel connected critically continuous boost converters", IEEE APEC 96 Cnf., San Jose, CA, 1996, [7] Lee, P. W., Lee, Y. S., Cheng, D. K. W., ve Liu, X. C., "Steady-state analysis of an interleaved boost converter with coupled inductors", IEEE Trans. on Ind. Electronics, 47(4), ,2000. [8] Braga, H. A. C. ve Barbi, I., "A 3-kW unity-power-factor rectifier based on a two-cell boost converter using a new parallel-connection technique", IEEE Trans. on Power Electronics, 14(1), ,1999. [9] Kayışlı, K.., Tuncer, S. ve Poyraz, M., Kayma Mod Denetleyici Kullanılarak Aktif Güç Faktörü Düzeltimi, Pamukkale Üniversitesi Mühendislik Bilimleri Dergisi, 14(3), , [10] Mattavelli, P., Rossetto, L. ve Spiazzi, G.,"Small-Signal Analysis of DC-DC Converters with Sliding Mode Control", IEEE Trans. Power Electronics, 12 (1), , [11] Navarro-López, E.M., Cortés, D. ve Castro, C., "Design of practical sliding-mode controllers with constant switching frequency for power converters", Electric Power Systems Research, 79, , [12] Ziegler, J.G. ve Nichols, N.B., "Optimum settings for automatic controllers", Transactions of the ASME, 64, ,1942. [5] Genç, N., Yüksek Giriş Güç Katsayılı ve Sıfır-Gerilim- Geçişli Yeni Bir Paralel Yükselten AA/DA Devre Tasarımı ve Uygulaması, Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara, [6] Elmore, M. S., "Input current ripple cancellation in synchronized, parallel connected critically continuous boost converters", IEEE APEC 96 Cnf., San Jose, CA, 1996, [7] Lee, P. W., Lee, Y. S., Cheng, D. K. W., ve Liu, X. C., "Steady-state analysis of an interleaved boost converter with coupled inductors", IEEE Trans. on Ind. Electronics, 47(4), ,2000. [8] Braga, H. A. C. ve Barbi, I., "A 3-kW unity-power-factor rectifier based on a two-cell boost converter using a new parallel-connection technique", IEEE Trans. on Power Electronics, 14(1), ,1999. [9] Kayışlı, K.., Tuncer, S. ve Poyraz, M., Kayma Mod Denetleyici Kullanılarak Aktif Güç Faktörü Düzeltimi, Pamukkale Üniversitesi Mühendislik Bilimleri Dergisi, 14(3), , [10] Mattavelli, P., Rossetto, L. ve Spiazzi, G.,"Small-Signal Analysis of DC-DC Converters with Sliding Mode Control", IEEE Trans. Power Electronics, 12 (1), , [11] Navarro-López, E.M., Cortés, D. ve Castro, C., "Design of practical sliding-mode controllers with constant switching frequency for power converters", Electric Power Systems Research, 79, , [12] Ziegler, J.G. ve Nichols, N.B., "Optimum settings for automatic controllers", Transactions of the ASME, 64, ,

20 EMO Bilimsel Dergi, Cilt 2, Sayı 4, Aralık 2012 TMMOB Elektrik Mühendisleri Odası 76

Sürekli Dalga NIR-IR Dalgaboylarının in vitro Ortamda Karaciğerde Araştırılması Oluşturduğu Isıl Etkilerin in vitro Ortamda Araştırılması

Sürekli Dalga NIR-IR Dalgaboylarının in vitro Ortamda Karaciğerde Araştırılması Oluşturduğu Isıl Etkilerin in vitro Ortamda Araştırılması Sürekli Dalga NIR-IR Dalgaboylarının Karaciğerde Oluşturduğu Isıl Etkilerin Sürekli Dalga NIR-IR Dalgaboylarının in vitro Ortamda Karaciğerde Araştırılması Oluşturduğu Isıl Etkilerin Sürekli Dalga NIR-IR

Detaylı

EMO BİLİMSEL DERGİ. TMMOB Elektrik Mühendisleri Odası 44. Dönem Çalışma Raporu

EMO BİLİMSEL DERGİ. TMMOB Elektrik Mühendisleri Odası 44. Dönem Çalışma Raporu EMO BİLİMSEL DERGİ EMO Bilimsel Hakemli Dergi, özgün bilimsel araştırmalar ile ilginç uygulama çalışmalarına yer veren ve bu niteliği ile hem araştırmacılara hem de uygulamadaki mühendislere seslenmeyi

Detaylı

PWM Doğrultucular. AA/DA güç dönüşümü - mikroelektronik devrelerin güç kaynaklarında, - elektrikli ev aletlerinde,

PWM Doğrultucular. AA/DA güç dönüşümü - mikroelektronik devrelerin güç kaynaklarında, - elektrikli ev aletlerinde, PWM DOĞRULTUCULAR PWM Doğrultucular AA/DA güç dönüşümü - mikroelektronik devrelerin güç kaynaklarında, - elektrikli ev aletlerinde, - elektronik balastlarda, - akü şarj sistemlerinde, - motor sürücülerinde,

Detaylı

EMO BİLİMSEL DERGİ. Haziran'14 June'14 YAYIN KURULU BAŞ EDİTÖR/EDITOR IN CHIEF EDİTÖRLER/EDITORIAL BOARD

EMO BİLİMSEL DERGİ. Haziran'14 June'14 YAYIN KURULU BAŞ EDİTÖR/EDITOR IN CHIEF EDİTÖRLER/EDITORIAL BOARD Haziran'14 June'14 Sayı/Number: 7 Cilt/Volume: 4 Yıl/Year: 2014 ISSN: 1309-5501 Yayın Sahibi TMMOB Elektrik Mühendisleri Odası adına Cengiz GÖLTAŞ Sorumlu Yazı İşleri Müdürü Mehmet BOZKIRLIOĞLU Yayın İdare

Detaylı

ENDÜSTRİYEL BİR TESİSTE DİNAMİK KOMPANZASYON UYGULAMASI

ENDÜSTRİYEL BİR TESİSTE DİNAMİK KOMPANZASYON UYGULAMASI ENDÜSTRİYEL BİR TESİSTE DİNAMİK KOMPANZASYON UYGULAMASI Özgür GENCER Semra ÖZTÜRK Tarık ERFİDAN Kocaeli Üniversitesi Mühendislik Fakültesi, Elektrik Mühendisliği Bölümü, Kocaeli San-el Mühendislik Elektrik

Detaylı

ÖZGEÇMİŞ. Osmaniye Korkut Ata Üniversitesi Makine Mühendisliği Bölümü 80000 Osmaniye/Türkiye Telefon : 03288251818/3688 Faks : 03288251866

ÖZGEÇMİŞ. Osmaniye Korkut Ata Üniversitesi Makine Mühendisliği Bölümü 80000 Osmaniye/Türkiye Telefon : 03288251818/3688 Faks : 03288251866 Doç. Dr. ÖNDER KAŞKA Doğum Yılı: 1975 Yazışma Adresi : ÖZGEÇMİŞ Makine Mühendisliği Bölümü 80000 Osmaniye/ Telefon : 03288251818/3688 Faks : 03288251866 e-posta : EĞİTİM BİLGİLERİ onderkaska@osmaniye.edu.tr

Detaylı

EVK Enerji Verimliliği, Kalitesi Sempozyumu ve Sergisi Haziran 2015, Sakarya

EVK Enerji Verimliliği, Kalitesi Sempozyumu ve Sergisi Haziran 2015, Sakarya 6. Enerji Verimliliği, Kalitesi Sempozyumu ve Sergisi 04-06 Haziran 2015, Sakarya KÜÇÜK RÜZGAR TÜRBİNLERİ İÇİN ŞEBEKE BAĞLANTILI 3-FAZLI 3-SEVİYELİ T-TİPİ DÖNÜŞTÜRÜCÜ DENETİMİ İbrahim Günesen gunesen_81@hotmail.com

Detaylı

DUVARMATĠK 1150 MODÜLER DUVAR PANELĠNĠN ISI ĠLETĠM KATSAYISININ VE SES ĠLETĠM KAYBININ TAYĠNĠ

DUVARMATĠK 1150 MODÜLER DUVAR PANELĠNĠN ISI ĠLETĠM KATSAYISININ VE SES ĠLETĠM KAYBININ TAYĠNĠ DENEY RAPORU 15.09.2010 DUVARMATĠK 1150 MODÜLER DUVAR PANELĠNĠN ISI ĠLETĠM KATSAYISININ VE SES ĠLETĠM KAYBININ TAYĠNĠ Deney Yeri İstanbul Teknik Üniversitesi, Makina Fakültesi, Isı Tekniği Birimi, Isı

Detaylı

NIR-IR LASERLERİN KARACİĞER ÜZERİNDEKİ ETKİLERİNİN IN VITRO ORTAMDA ARAŞTIRILMASI VE KARŞILAŞTIRILMASI YÜKSEK LİSANS TEZİ.

NIR-IR LASERLERİN KARACİĞER ÜZERİNDEKİ ETKİLERİNİN IN VITRO ORTAMDA ARAŞTIRILMASI VE KARŞILAŞTIRILMASI YÜKSEK LİSANS TEZİ. İSTANBUL TEKNİK ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ NIR-IR LASERLERİN KARACİĞER ÜZERİNDEKİ ETKİLERİNİN IN VITRO ORTAMDA ARAŞTIRILMASI VE KARŞILAŞTIRILMASI YÜKSEK LİSANS TEZİ Fikret YILDIZ Elektronik ve

Detaylı

Tek Fazlı Tam Dalga Doğrultucularda Farklı Yük Durumlarındaki Harmoniklerin İncelenmesi

Tek Fazlı Tam Dalga Doğrultucularda Farklı Yük Durumlarındaki Harmoniklerin İncelenmesi Tek Fazlı Tam Dalga Doğrultucularda Farklı Yük Durumlarındaki Harmoniklerin İncelenmesi Ezgi ÜNVERDİ(ezgi.unverdi@kocaeli.edu.tr), Ali Bekir YILDIZ(abyildiz@kocaeli.edu.tr) Elektrik Mühendisliği Bölümü

Detaylı

Doğrultucularda ve Eviricilerde Kullanılan Pasif Filtre Türlerinin İncelenmesi ve Karşılaştırılması

Doğrultucularda ve Eviricilerde Kullanılan Pasif Filtre Türlerinin İncelenmesi ve Karşılaştırılması Enerji Verimliliği ve Kalitesi Sempozyumu EVK 2015 Doğrultucularda ve Eviricilerde Kullanılan Pasif Filtre Türlerinin İncelenmesi ve Karşılaştırılması Mehmet Oğuz ÖZCAN Ezgi Ünverdi AĞLAR Ali Bekir YILDIZ

Detaylı

Yrd.Doç. Dr. Tülin ÇETİN

Yrd.Doç. Dr. Tülin ÇETİN Yrd.Doç. Dr. Tülin ÇETİN ÖĞRENİM DURUMU Derece Üniversite Bölüm / Program Lisans Ege Üniversitesi Bilgisayar Mühendisliği 1987-1992 Lisans Celal Bayar Üniversitesi İnşaat Mühendisliği 2001-2004 Y. Lisans

Detaylı

Anahtarlama Modlu DA-AA Evirici

Anahtarlama Modlu DA-AA Evirici Anahtarlama Modlu DA-AA Evirici Giriş Anahtarlama modlu eviricilerde temel kavramlar Bir fazlı eviriciler Üç fazlı eviriciler Ölü zamanın PWM eviricinin çıkış gerilimine etkisi Diğer evirici anahtarlama

Detaylı

Bölüm 1 Güç Elektroniği Sistemleri

Bölüm 1 Güç Elektroniği Sistemleri Bölüm 1 Güç Elektroniği Sistemleri Elektrik gücünü yüksek verimli bir biçimde kontrol etmek ve formunu değiştirmek (dönüştürmek) için oluşturlan devrelere denir. Şekil 1 de güç girişi 1 veya 3 fazlı AA

Detaylı

Eleco 2014 Elektrik Elektronik Bilgisayar ve Biyomedikal Mühendisliği Sempozyumu, Kasım 2014, Bursa

Eleco 2014 Elektrik Elektronik Bilgisayar ve Biyomedikal Mühendisliği Sempozyumu, Kasım 2014, Bursa İki Hücreli DA-DA Yükseltici Dönüştürücü Üzerinde Farklı Akım Kontrol Yöntemlerinin Karşılaştırılması The Comparison of Different Current Control Methods on the two Cell DC-DC Boost Converter Fatih Karık

Detaylı

ELEKTRİKLİ ARAÇLARIN BATARYA ŞARJINDA KULLANILAN GÜÇ FAKTÖRÜ DÜZELTMELİ KLASİK VE INTERLEAVED YÜKSELTİCİ TÜRÜ DÖNÜŞTÜRÜCÜLERİN KARŞILAŞTIRILMASI

ELEKTRİKLİ ARAÇLARIN BATARYA ŞARJINDA KULLANILAN GÜÇ FAKTÖRÜ DÜZELTMELİ KLASİK VE INTERLEAVED YÜKSELTİCİ TÜRÜ DÖNÜŞTÜRÜCÜLERİN KARŞILAŞTIRILMASI ELEKTRİKLİ ARAÇLARIN BATARYA ŞARJINDA KULLANILAN GÜÇ FAKTÖRÜ DÜZELTMELİ KLASİK VE INTERLEAVED YÜKSELTİCİ TÜRÜ DÖNÜŞTÜRÜCÜLERİN KARŞILAŞTIRILMASI Naim Süleyman TINĞ 1, İsmail AKSOY 1, Yakup ŞAHİN 1 1 Elektrik

Detaylı

Optik Modülatörlerin Analizi ve Uygulamaları Analysis of the Optical Modulators and Applications

Optik Modülatörlerin Analizi ve Uygulamaları Analysis of the Optical Modulators and Applications Optik Modülatörlerin Analizi ve Uygulamaları Analysis of the Optical Modulators and Applications Gizem Pekküçük, İbrahim Uzar, N. Özlem Ünverdi Elektronik ve Haberleşme Mühendisliği Bölümü Yıldız Teknik

Detaylı

PİEZOELEKTRİK YAMALARIN AKILLI BİR KİRİŞİN TİTREŞİM ÖZELLİKLERİNİN BULUNMASINDA ALGILAYICI OLARAK KULLANILMASI ABSTRACT

PİEZOELEKTRİK YAMALARIN AKILLI BİR KİRİŞİN TİTREŞİM ÖZELLİKLERİNİN BULUNMASINDA ALGILAYICI OLARAK KULLANILMASI ABSTRACT PİEZOELEKTRİK YAMALARIN AKILLI BİR KİRİŞİN TİTREŞİM ÖZELLİKLERİNİN BULUNMASINDA ALGILAYICI OLARAK KULLANILMASI Uğur Arıdoğan (a), Melin Şahin (b), Volkan Nalbantoğlu (c), Yavuz Yaman (d) (a) HAVELSAN A.Ş.,

Detaylı

AC/DC DÖNÜŞTÜRÜCÜLER (Doğrultucular)

AC/DC DÖNÜŞTÜRÜCÜLER (Doğrultucular) AC/DC DÖNÜŞTÜRÜCÜLER (Doğrultucular) AC-DC dönüştürücüler (doğrultucular), AC gerilimi DC gerilime dönüştüren güç elektroniği devreleridir. Güç elektroniğinin temel güç devrelerinden doğrultucuları 2 temel

Detaylı

GENİŞ SPEKTRUMLU HARMONİK FİLTRE PERFORMANSI DEĞERLENDİRMESİ

GENİŞ SPEKTRUMLU HARMONİK FİLTRE PERFORMANSI DEĞERLENDİRMESİ GENİŞ SPEKTRUMLU HARMONİK FİLTRE PERFORMANSI DEĞERLENDİRMESİ Didem ERGUN SEZER Ergun Elektrik Ltd Şti, İzmir didem@ergunelektrik.com ÖZET Bu bildiride hız kontrol cihazının giriş katı yapısının enerji

Detaylı

Ölçme Kontrol ve Otomasyon Sistemleri 10

Ölçme Kontrol ve Otomasyon Sistemleri 10 Ölçme Kontrol ve Otomasyon Sistemleri 10 Dr. Mehmet Ali DAYIOĞLU Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Makinaları ve Teknolojileri Mühendisliği Bölümü Sıcaklık Sensörleri Temas tipi sensörler: a)

Detaylı

Optik Filtrelerde Performans Analizi Performance Analysis of the Optical Filters

Optik Filtrelerde Performans Analizi Performance Analysis of the Optical Filters Optik Filtrelerde Performans Analizi Performance Analysis of the Optical Filters Gizem Pekküçük, İbrahim Uzar, N. Özlem Ünverdi Elektronik ve Haberleşme Mühendisliği Bölümü Yıldız Teknik Üniversitesi gizem.pekkucuk@gmail.com,

Detaylı

AC-DC Dönüştürücülerin Genel Özellikleri

AC-DC Dönüştürücülerin Genel Özellikleri AC-DC Dönüştürücülerin Genel Özellikleri U : AC girişteki efektif faz gerilimi f : Frekans q : Faz sayısı I d, I y : DC çıkış veya yük akımı (ortalama değer) U d U d : DC çıkış gerilimi, U d = f() : Maksimum

Detaylı

Nİ-CD AKÜLERİN OPTİMUM ŞARJ VE DEŞARJ EDİLMESİ ARAŞTIRMA SUNUMU

Nİ-CD AKÜLERİN OPTİMUM ŞARJ VE DEŞARJ EDİLMESİ ARAŞTIRMA SUNUMU Nİ-CD AKÜLERİN OPTİMUM ŞARJ VE DEŞARJ EDİLMESİ ARAŞTIRMA SUNUMU Ertan TİKTAŞ Ar-Ge Mühendisi 04.09.2013 Genel Tanımlar Kapasite: Akünün amper-saat cinsinden sahip olduğu enerjinin göstergesidir. Hafıza

Detaylı

Cilt:7 Sayı: 1 Volume:7 Issue:1 ISSN: ISPARTA

Cilt:7 Sayı: 1 Volume:7 Issue:1 ISSN: ISPARTA Cilt:7 Sayı: 1 Volume:7 Issue:1 ISSN: 2146-2119 2 0 1 7 ISPARTA SÜLEYMAN DEMİREL ÜNİVERSİTESİ Teknik Bilimler Dergisi Cilt:7 Sayı: 1 Yıl: 2017 SÜLEYMAN DEMİREL UNIVERSITY Journal of Technical Science Volume:7

Detaylı

İMRAN GÖKER YARDIMCI DOÇENT

İMRAN GÖKER YARDIMCI DOÇENT İMRAN GÖKER ÖZGEÇMİŞ YÜKSEKÖĞRETİM KURULU 05.03.2014 Adres Telefon E-posta İstanbul Arel Üniversitesi, Tepekent Yerleşkesi, Türkoba Mahallesi Erguvan Sokak No 26 / K 34537 Tepekent - Büyükçekmece 2128672500-1098

Detaylı

EMO BİLİMSEL DERGİ ÇALIŞMALARI

EMO BİLİMSEL DERGİ ÇALIŞMALARI EMO BİLİMSEL DERGİ ÇALIŞMALARI Elektrik Mühendisleri Odası (EMO) tarafından yayımlanan EMO Bilimsel Dergi, 43. Dönem de toplamda 4 sayı ile okuyucuyla buluştu. Çalışma dönemin ilk sayı, derginin 3. Sayısı

Detaylı

Murat Genç Elektrik ve Elektronik Mühendisi TÜBİTAK-UZAY

Murat Genç Elektrik ve Elektronik Mühendisi TÜBİTAK-UZAY HARMONİKLER Murat Genç Elektrik ve Elektronik Mühendisi TÜBİTAK-UZAY Kapsam Genel Kavramlar Güç Kalitesi Problemleri Harmonikler ve Etkileri Çözüm Yöntemleri Standartlar Sonuç Bir AA Dalganın Parametreleri

Detaylı

Üç Fazlı Güç Faktörü Düzeltme Devrelerinin İncelenmesi A Review of Three Phase Power Factor Correction Circuits

Üç Fazlı Güç Faktörü Düzeltme Devrelerinin İncelenmesi A Review of Three Phase Power Factor Correction Circuits Üç Fazlı Güç Faktörü Düzeltme Devrelerinin İncelenmesi A Review of Three Phase Power Factor Correction Circuits Hacı BODUR 1, Erdem AKBOY 2, İsmail AKSOY 3 1,2,3 Elektrik Mühendisliği Bölümü Yıldız Teknik

Detaylı

GELENEKSEL GÜÇ KATSAYISI DÜZELTME DEVRELERİ İLE KÖPRÜSÜZ GÜÇ KATSAYISI DÜZELTME DEVRELERİNİN KARŞILAŞTIRILMASI

GELENEKSEL GÜÇ KATSAYISI DÜZELTME DEVRELERİ İLE KÖPRÜSÜZ GÜÇ KATSAYISI DÜZELTME DEVRELERİNİN KARŞILAŞTIRILMASI GELENEKSEL GÜÇ KATSAYISI DÜZELTME DEVRELERİ İLE KÖPRÜSÜZ GÜÇ KATSAYISI DÜZELTME DEVRELERİNİN KARŞILAŞTIRILMASI Özgün GİRGİN Yıldız Teknik Üniversitesi Elektrik Mühendisliği Bölümü ogirgin@yildiz.edu.tr

Detaylı

BİLECİK ŞEYH EDEBALİ ÜNİVERSİTESİ AKADEMİK ÖZGEÇMİŞ FORMU

BİLECİK ŞEYH EDEBALİ ÜNİVERSİTESİ AKADEMİK ÖZGEÇMİŞ FORMU BİLECİK ŞEYH EDEBALİ ÜNİVERSİTESİ AKADEMİK ÖZGEÇMİŞ FORMU KİŞİSEL BİLGİLER Adı Soyadı Tolga YÜKSEL Ünvanı Birimi Doğum Tarihi Yrd. Doç. Dr. Mühendislik Fakültesi/ Elektrik Elektronik Mühendisliği 23.10.1980

Detaylı

BİR FAZ BEŞ SEVİYELİ İNVERTER TASARIMI VE UYGULAMASI

BİR FAZ BEŞ SEVİYELİ İNVERTER TASARIMI VE UYGULAMASI BİR FAZ BEŞ SEVİYELİ İNVERTER TASARIMI VE UYGULAMASI Sabri ÇAMUR 1 Birol ARİFOĞLU 2 Ersoy BEŞER 3 Esra KANDEMİR BEŞER 4 Elektrik Mühendisliği Bölümü Mühendislik Fakültesi Kocaeli Üniversitesi, 41100, İzmit,

Detaylı

DC DC DÖNÜŞTÜRÜCÜLER

DC DC DÖNÜŞTÜRÜCÜLER 1. DENEYİN AMACI KARADENİZ TEKNİK ÜNİVERSİTESİ Mühendislik Fakültesi Elektrik-Elektronik Mühendisliği Bölümü Power Electronic Circuits (Güç Elektroniği Devreleri) DC DC DÖNÜŞTÜRÜCÜLER DC-DC gerilim azaltan

Detaylı

TEK FAZLI KONTROLLU VE KONTROLSUZ DOĞRULTUCULAR

TEK FAZLI KONTROLLU VE KONTROLSUZ DOĞRULTUCULAR FIRAT ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ ELEKTRİK-ELEKTRONİK MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ GÜÇ ELEKTRONİĞİ LABORATUVARI DENEY NO:1 TEK FAZLI KONTROLLU VE KONTROLSUZ DOĞRULTUCULAR 1.1 Giriş Diyod ve tristör gibi

Detaylı

İÇİNDEKİLER. ÖNSÖZ...iii İÇİNDEKİLER...v 1. GÜÇ ELEKTRONİĞİNE GENEL BİR BAKIŞ YARI İLETKEN GÜÇ ELEMANLARI...13

İÇİNDEKİLER. ÖNSÖZ...iii İÇİNDEKİLER...v 1. GÜÇ ELEKTRONİĞİNE GENEL BİR BAKIŞ YARI İLETKEN GÜÇ ELEMANLARI...13 İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ...iii İÇİNDEKİLER...v 1. GÜÇ ELEKTRONİĞİNE GENEL BİR BAKIŞ...1 1.1. Tanım ve Kapsam...1 1.2. Tarihsel Gelişim ve Bugünkü Eğilim...3 1.3. Yarı İletken Güç Elemanları...4 1.3.1. Kontrolsüz

Detaylı

Burak Akın. Elektrik Mühendisliği Bölümü Yıldız Teknik Üniversitesi Özet. 1. Giriş. Abstract

Burak Akın. Elektrik Mühendisliği Bölümü Yıldız Teknik Üniversitesi Özet. 1. Giriş. Abstract Elektrikli Arabalarda Kullanılan Li-ion Akülerin Tek Fazdan Hızlı ve Verimli Şarjı için Güç Faktörü üzeltmeli lerin Karşılaştırması Comparison of Single Phase Power Factor Correction Boost Converters for

Detaylı

Ders 04. Elektronik Devre Tasarımı. Güç Elektroniği 1. Ders Notları Ege Üniversitesi Öğretim Üyesi Yrd.Doç.Dr. Mehmet Necdet YILDIZ a aittir.

Ders 04. Elektronik Devre Tasarımı. Güç Elektroniği 1. Ders Notları Ege Üniversitesi Öğretim Üyesi Yrd.Doç.Dr. Mehmet Necdet YILDIZ a aittir. Elektronik Devre Tasarımı Ders 04 Ders Notları Ege Üniversitesi Öğretim Üyesi Yrd.Doç.Dr. Mehmet Necdet YILDIZ a aittir. www.ozersenyurt.net www.orbeetech.com / 1 AC-DC Dönüştürücüler AC-DC dönüştürücüler

Detaylı

ANKARA ÜNİVERSİTESİ GAMA MESLEK YÜKSEKOULU

ANKARA ÜNİVERSİTESİ GAMA MESLEK YÜKSEKOULU ANKARA ÜNİVERSİTESİ GAMA MESLEK YÜKSEKOULU BMT132 GÜÇ ELEKTRONİĞİ Öğr.Gör.Uğur YEDEKÇİOğLU GÜÇ DİYOTLARI Güç diyotları, kontrolsüz güç anahtarlarıdır. Bu diyotlar; 1) Genel amaçlı (şebeke) diyotlar, 2)

Detaylı

HASRET ŞAHİN ISI EKONOMİSİ

HASRET ŞAHİN ISI EKONOMİSİ Çok düşük ısı yoğunluğuna sahip alanlar için merkezi ısı pompası ve yerel yükselticiler ile birlikte ultra düşük sıcaklıklı bölgesel ısıtma sistemi: Danimarka'da gerçek bir vaka üzerinde analiz HASRET

Detaylı

İSTANBUL BOĞAZI SU SEVİYESİ DEĞİŞİMLERİNİN MODELLENMESİ. Berna AYAT. İstanbul, Türkiye

İSTANBUL BOĞAZI SU SEVİYESİ DEĞİŞİMLERİNİN MODELLENMESİ. Berna AYAT. İstanbul, Türkiye 6. Ulusal Kıyı Mühendisliği Sempozyumu 271 İSTANBUL BOĞAZI SU SEVİYESİ DEĞİŞİMLERİNİN MODELLENMESİ Burak AYDOĞAN baydogan@yildiz.edu.tr Berna AYAT bayat@yildiz.edu.tr M. Nuri ÖZTÜRK meozturk@yildiz.edu.tr

Detaylı

ENERJĠ ANALĠZÖRLERĠNĠN ÖLÇÜM STANDARTLARINA UYGUNLUĞUNUN ĠNCELENMESĠ

ENERJĠ ANALĠZÖRLERĠNĠN ÖLÇÜM STANDARTLARINA UYGUNLUĞUNUN ĠNCELENMESĠ ENERJĠ ANALĠZÖRLERĠNĠN ÖLÇÜM STANDARTLARINA UYGUNLUĞUNUN ĠNCELENMESĠ Mehmet BAYRAK Sakarya Üniversitesi Elektrik-Elektronik Mühendisliği Bölümü bayrak@sakarya.edu.tr A. Serdar YILMAZ Kahramanmaraş Sütçü

Detaylı

100 kv AC YÜKSEK GERİLİM BÖLÜCÜSÜ YAPIMI

100 kv AC YÜKSEK GERİLİM BÖLÜCÜSÜ YAPIMI 465 100 kv AC YÜKSEK GERİLİM BÖLÜCÜSÜ YAPIMI Ahmet MEREV Serkan DEDEOĞLU Kaan GÜLNİHAR ÖZET Yüksek gerilim, ölçülen işaretin genliğinin yüksek olması nedeniyle bilinen ölçme sistemleri ile doğrudan ölçülemez.

Detaylı

FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ BİLGİSAYAR MÜHENDİSLİĞİ ANABİLİM DALI YÜKSEK LİSANS-DOKTORA PROGRAMI 2015-2016 EĞİTİM-ÖĞRETİM YILI GÜZ DÖNEMİ

FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ BİLGİSAYAR MÜHENDİSLİĞİ ANABİLİM DALI YÜKSEK LİSANS-DOKTORA PROGRAMI 2015-2016 EĞİTİM-ÖĞRETİM YILI GÜZ DÖNEMİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ BİLGİSAYAR MÜHENDİSLİĞİ ANABİLİM DALI YÜKSEK LİSANS-DOKTORA PROGRAMI ÖĞRETİM ELEMANI MATH511 İleri Mühendislik Matematiği Advanced Engineering Mathematics -1 Doç. Dr. Fatih KOYUNCU

Detaylı

Çukurova Üniversitesi Biyomedikal Mühendisliği

Çukurova Üniversitesi Biyomedikal Mühendisliği Çukurova Üniversitesi Biyomedikal Mühendisliği BMM212 Elektronik-1 Laboratuvarı Deney Föyü Deney#8 Alan Etkili Transistör (FET) Karakteristikleri Arş. Gör. Mustafa İSTANBULLU Doç. Dr. Mutlu AVCI ADANA,

Detaylı

1. YARIYIL / SEMESTER 1 2. YARIYIL / SEMESTER 2

1. YARIYIL / SEMESTER 1 2. YARIYIL / SEMESTER 2 T.C. NECMETTİN ERBAKAN ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK VE MİMARLIK FAKÜLTESİ, ELEKTRİK-ELEKTRONİK MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ, 2017-2018 AKADEMİK YILI ÖĞRETİM PLANI T.C. NECMETTIN ERBAKAN UNIVERSITY ENGINEERING AND ARCHITECTURE

Detaylı

Alçak Gerilimde Aktif Filtre ile Akım Harmoniklerinin Etkisinin Azaltılması

Alçak Gerilimde Aktif Filtre ile Akım Harmoniklerinin Etkisinin Azaltılması 618 Alçak Gerilimde Aktif Filtre ile Akım Harmoniklerinin Etkisinin Azaltılması 1 Latif TUĞ ve * 2 Cenk YAVUZ 1 Sakarya Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, Elektrik-Elektronik Mühendisliği Böl., Sakarya,

Detaylı

LEVELUPS. 96% Yüksek Verim 3 UPS. SERİSİ kva FAZ kva ONLINE UPS 3:3 3:1 FAZ VFI TYPE. Yeni Nesil 3 Level Teknolojisi

LEVELUPS. 96% Yüksek Verim 3 UPS. SERİSİ kva FAZ kva ONLINE UPS 3:3 3:1 FAZ VFI TYPE. Yeni Nesil 3 Level Teknolojisi LEVELUPS SERİSİ VERİ MERKEZİ MEDİKAL ENDÜSTRİ ULAŞIM ACİL DURUM Three LEVEL UPS 96% Yüksek Verim VFI TYPE PF= 0.9 Service UPS ONLINE TOWER GÜÇ FAKTÖRÜ SERVİS ÖZELLİKLER Gerçek Level Doğrultucu ve Evirici

Detaylı

HHO HÜCRESİNİN PERFORMANSININ DENEYSEL OLARAK İNCELENMESİ. Konya, Türkiye,

HHO HÜCRESİNİN PERFORMANSININ DENEYSEL OLARAK İNCELENMESİ. Konya, Türkiye, HHO HÜCRESİNİN PERFORMANSININ DENEYSEL OLARAK İNCELENMESİ Kevser DİNCER 1, Rıdvan ONGUN 1, Oktay DEDE 1 1 Selçuk Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, Makine Mühendisliği Bölümü, Selçuklu, Konya, Türkiye,

Detaylı

ISI DEĞĠġTĠRGEÇLERĠ DENEYĠ

ISI DEĞĠġTĠRGEÇLERĠ DENEYĠ ISI DEĞĠġTĠRGEÇLERĠ DENEYĠ 1. Teorik Esaslar: Isı değiştirgeçleri, iki akışın karışmadan ısı alışverişinde bulundukları mekanik düzeneklerdir. Isı değiştirgeçleri endüstride yaygın olarak kullanılırlar

Detaylı

FİBER OPTİK ÜTÜLEME DIODE LAZER!

FİBER OPTİK ÜTÜLEME DIODE LAZER! ÜTÜLEME DIODE LAZERDE EN SON TEKNOLOJİ FCD FİBER OPTİK ÜTÜLEME DIODE LAZER! HAFİF EN BAŞLIĞI (300 gr) DÜNYANIN 60.000.000 ATIŞ ÖMRÜ 20.000.000 Garanti 2 YIL GARANTİ BUZ BAŞLIK K142186/878.4810 17.04.2015

Detaylı

VIERO, görüntü tabanlı analiz sayesinde, ortalama araç hızı bilgisi üretmekte ve araç yoğunluğunu da ölçmektedir. VIERO Araç Sayım Sistemi

VIERO, görüntü tabanlı analiz sayesinde, ortalama araç hızı bilgisi üretmekte ve araç yoğunluğunu da ölçmektedir. VIERO Araç Sayım Sistemi ARAÇ SAYIM SİSTEMİ VIERO, görüntü tabanlı analiz sayesinde, ortalama araç hızı bilgisi üretmekte ve araç yoğunluğunu da ölçmektedir. VIERO Araç Sayım Sistemi VIERO Araç Sayım Sistemi, görüntü tabanlı olarak,

Detaylı

KATI HAL AYDINLATMA ÜRÜNLERİ ÖMÜR ÖLÇÜMÜ VE TAHMİNİ STANDARTLARI

KATI HAL AYDINLATMA ÜRÜNLERİ ÖMÜR ÖLÇÜMÜ VE TAHMİNİ STANDARTLARI KATI HAL AYDINLATMA ÜRÜNLERİ ÖMÜR ÖLÇÜMÜ VE TAHMİNİ STANDARTLARI Dr. M. Berker Yurtseven İstanbul Teknik Üniversitesi Enerji Enstitüsü 22 Eylül 2017 11. Ulusal Aydınlatma Kongresi Giriş LED lerin Gelişimi

Detaylı

Onarge Teknoloji Medikal Sistemler Sanayi Ticaret Limited Þirketi Onarge Technology Medical Systems Industry Comm. Co. Ltd.

Onarge Teknoloji Medikal Sistemler Sanayi Ticaret Limited Þirketi Onarge Technology Medical Systems Industry Comm. Co. Ltd. Onarge Teknoloji Medikal Sistemler Sanayi Ticaret Limited Þirketi Onarge Technology Medical Systems Industry Comm. Co. Ltd. Vizyonumuz Türkiye de imalat ve 3D ölçüm hizmetlerimizle fark yaratarak medikal,

Detaylı

Çukurova Üniversitesi Biyomedikal Mühendisliği

Çukurova Üniversitesi Biyomedikal Mühendisliği Çukurova Üniversitesi Biyomedikal Mühendisliği BMM212 Elektronik-1 Laboratuvarı Deney Föyü Deney#8 Alan Etkili Transistör (FET) Karakteristikleri Doç. Dr. Mutlu AVCI Arş. Gör. Mustafa İSTANBULLU ADANA,

Detaylı

Teknik Katalog [Güç Analizörü]

Teknik Katalog [Güç Analizörü] Teknik Katalog [Güç Analizörü] [PCE-830-3] PCE Teknik Cihazlar Paz. Tic. Ltd.Şti. Halkalı Merkez Mah. Pehlivan Sok. No 6/C 34303 Küçükçekmece/ İstanbul Türkiye Mail: info@pce-cihazlari.com.tr Telefon:

Detaylı

Pasif devre elemanları (bobin, kondansatör, direnç) kullanarak, paralel kol olarak tasarlanan pasif

Pasif devre elemanları (bobin, kondansatör, direnç) kullanarak, paralel kol olarak tasarlanan pasif Pasif devre elemanları (bobin, kondansatör, direnç) kullanarak, paralel kol olarak tasarlanan pasif filtre düzeneği, tasarlandığı harmoniğin frekans değerinde seri rezonans oluşturarak harmonik akımını

Detaylı

BALIKESİR ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ DERGİSİ

BALIKESİR ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ DERGİSİ BALIKESİR ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ DERGİSİ Cilt 17 Sayı 2 Aralık 2015 ISSN 1301-7985 Journal of Balikesir University Institute of Science and Technology Volume 17 Number 2 December 2015 ISSN

Detaylı

ELEKTRİK TESİSLERİNDE HARMONİKLERİN PASİF FİLTRE KULLANILARAK AZALTILMASI VE SİMÜLASYONU. Sabir RÜSTEMLİ

ELEKTRİK TESİSLERİNDE HARMONİKLERİN PASİF FİLTRE KULLANILARAK AZALTILMASI VE SİMÜLASYONU. Sabir RÜSTEMLİ ELEKTRİK TESİSLERİNDE HARMONİKLERİN PASİF FİLTRE KULLANILARAK AZALTILMASI VE SİMÜLASYONU Sabir RÜSTEMLİ Elektrik tesislerinin güvenli ve arzu edilir bir biçimde çalışması için, tesisin tasarım ve işletim

Detaylı

LEVELUPS T3 3 UPS. SERİSİ kva ONLINE UPS 3:3 FAZ VFI TYPE. Dahili İzolasyon Trafosu ile Daha Yüksek Güvenilirlik

LEVELUPS T3 3 UPS. SERİSİ kva ONLINE UPS 3:3 FAZ VFI TYPE. Dahili İzolasyon Trafosu ile Daha Yüksek Güvenilirlik LEVELUPS T SERİSİ 0-00 kva : VERİ MERKEZİ MEDİKAL ENDÜSTRİ ULAŞIM ACİL DURUM Three LEVEL UPS VFI TYPE PF= 0.9 Service UPS ONLINE TOWER GÜÇ FAKTÖRÜ SERVİS ÖZELLİKLER Gerçek Level Doğrultucu ve Evirici Teknolojisi

Detaylı

HAVA ARAÇLARINDAKİ ELEKTRONİK EKİPMANLARIN SOĞUTULMASINDA KULLANILAN SOĞUTMA SIVILARININ PERFORMANSA BAĞLI SEÇİM KRİTERLERİ

HAVA ARAÇLARINDAKİ ELEKTRONİK EKİPMANLARIN SOĞUTULMASINDA KULLANILAN SOĞUTMA SIVILARININ PERFORMANSA BAĞLI SEÇİM KRİTERLERİ VI. ULUSAL HAVACILIK VE UZAY KONFERANSI 28-30 Eylül 2016, Kocaeli Üniversitesi, Kocaeli HAVA ARAÇLARINDAKİ ELEKTRONİK EKİPMANLARIN SOĞUTULMASINDA KULLANILAN SOĞUTMA SIVILARININ PERFORMANSA BAĞLI SEÇİM

Detaylı

Bilgisayar Mühendisliği Bölümü

Bilgisayar Mühendisliği Bölümü Gebze Yüksek Teknoloji Enstitüsü Bilgisayar Mühendisliği Bölümü 1 Tanıtım Gösterisi Hazırlayan: Arş. Gör. Ahmet Cengizhan Dirican İçerik 1. 1. Üniversitemiz 2. 2. Bilgisayar Mühendisliği 3. 3. Bölümümüz

Detaylı

Teknik Katalog [Güç Analizörü]

Teknik Katalog [Güç Analizörü] Teknik Katalog [Güç Analizörü] [PCE-830-2] PCE Teknik Cihazlar Paz. Tic. Ltd.Şti. Halkalı Merkez Mah. Pehlivan Sok. No 6/C 34303 Küçükçekmece/ İstanbul Türkiye Mail: info@pce-cihazlari.com.tr Telefon:

Detaylı

Teknik Katalog [Akım Pensi]

Teknik Katalog [Akım Pensi] Teknik Katalog [Akım Pensi] [PCE-830-2] PCE Teknik Cihazlar Paz. Tic. Ltd.Şti. Halkalı Merkez Mah. Pehlivan Sok. No 6/C 34303 Küçükçekmece/ İstanbul Türkiye Mail: info@pce-cihazlari.com.tr Telefon: +90

Detaylı

Belirsiz Katsayılar Metodu ile PWM Kontrollü Buck Tipi Dönüştürücü Devre Analizi

Belirsiz Katsayılar Metodu ile PWM Kontrollü Buck Tipi Dönüştürücü Devre Analizi CBÜ Fen Bil. Dergi., Cilt 11, Sayı, 11-16 s. CBU J. of Sci., Volume 11, Issue, p 11-16 Belirsiz Katsayılar Metodu ile PWM Kontrollü Buck Tipi Dönüştürücü Devre Analizi Anıl Kuç 1*, Mustafa Nil *, İlker

Detaylı

Endüstriyel Sensörler ve Uygulama Alanları Kalite kontrol amaçlı ölçme sistemleri, üretim ve montaj hatlarında imalat sürecinin en önemli aşamalarındandır. Günümüz teknolojisi mükemmelliği ve üretimdeki

Detaylı

ANKARA ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ ÖĞRETİM YILI AKADEMİK FAALİYET RAPORU

ANKARA ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ ÖĞRETİM YILI AKADEMİK FAALİYET RAPORU ANKARA ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ 2000-2001 ÖĞRETİM YILI AKADEMİK FAALİYET RAPORU 1. GENEL BİLGİLER 1. Eğitim ve Öğretim Ankara Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Yükseköğretim Yürütme Kurulu'nun

Detaylı

HAVA SOĞUTMALI BİR SOĞUTMA GURUBUNDA SOĞUTMA KAPASİTESİ VE ETKİNLİĞİNİN DIŞ SICAKLIKLARLA DEĞİŞİMİ

HAVA SOĞUTMALI BİR SOĞUTMA GURUBUNDA SOĞUTMA KAPASİTESİ VE ETKİNLİĞİNİN DIŞ SICAKLIKLARLA DEĞİŞİMİ HAVA SOĞUTMALI BİR SOĞUTMA GURUBUNDA SOĞUTMA KAPASİTESİ VE ETKİNLİĞİNİN DIŞ SICAKLIKLARLA DEĞİŞİMİ Serhan Küçüka*, Serkan Sunu, Anıl Akarsu, Emirhan Bayır Dokuz Eylül Üniversitesi Makina Mühendisliği Bölümü

Detaylı

Güç elektroniği elektrik mühendisliğinde enerji ve elektronik bilim dalları arasında bir bilim dalıdır.

Güç elektroniği elektrik mühendisliğinde enerji ve elektronik bilim dalları arasında bir bilim dalıdır. 3. Bölüm Güç Elektroniğinde Temel Kavramlar ve Devre Türleri Doç. Dr. Ersan KABALC AEK-207 GÜNEŞ ENERJİSİ İLE ELEKTRİK ÜRETİMİ Güç Elektroniğine Giriş Güç elektroniği elektrik mühendisliğinde enerji ve

Detaylı

UZAYSAL VE DOLU GÖVDELİ AŞIKLARIN ÇELİK ÇATI AĞIRLIĞINA ETKİSİNİN İNCELENMESİ

UZAYSAL VE DOLU GÖVDELİ AŞIKLARIN ÇELİK ÇATI AĞIRLIĞINA ETKİSİNİN İNCELENMESİ UZAYSAL VE DOLU GÖVDELİ AŞIKLARIN ÇELİK ÇATI AĞIRLIĞINA ETKİSİNİN İNCELENMESİ Mutlu SEÇER* ve Özgür BOZDAĞ* *Dokuz Eylül Üniv., Müh. Fak., İnşaat Müh. Böl., İzmir ÖZET Bu çalışmada, ülkemizde çelik hal

Detaylı

Eleco 2014 Elektrik Elektronik Bilgisayar ve Biyomedikal Mühendisliği Sempozyumu, Kasım 2014, Bursa

Eleco 2014 Elektrik Elektronik Bilgisayar ve Biyomedikal Mühendisliği Sempozyumu, Kasım 2014, Bursa Eleco 214 Elektrik Elektronik Bilgisayar ve Biyomedikal Mühendisliği Sempozyumu, 27 29 Kasım 214, Bursa Davlumbazlarda Kullanılan Tek Fazlı Sürekli Kondansatörlü Asenkron Motor Analizi Analysis of a Permanent

Detaylı

Optik Kuvvetlendiriciler ve Uygulamaları Optical Amplifiers and Applications

Optik Kuvvetlendiriciler ve Uygulamaları Optical Amplifiers and Applications Optik Kuvvetlendiriciler ve Uygulamaları Optical Amplifiers and Applications Gizem Pekküçük, İbrahim Uzar, N. Özlem Ünverdi Elektronik ve Haberleşme Mühendisliği Bölümü Yıldız Teknik Üniversitesi gizem.pekkucuk@gmail.com,

Detaylı

Teknik Katalog [3-Fazlı Güç Ölçer]

Teknik Katalog [3-Fazlı Güç Ölçer] Teknik Katalog [3-Fazlı Güç Ölçer] [PCE-830-1] PCE Teknik Cihazlar Paz. Tic. Ltd.Şti. Halkalı Merkez Mah. Pehlivan Sok. No 6/C 34303 Küçükçekmece/ İstanbul Türkiye Mail: info@pce-cihazlari.com.tr Telefon:

Detaylı

ÇALIŞTIĞI KURUM 2014-... Yardımcı Doçent İzmir Katip Çelebi Üniv. Biyomedikal Mühendisliği

ÇALIŞTIĞI KURUM 2014-... Yardımcı Doçent İzmir Katip Çelebi Üniv. Biyomedikal Mühendisliği GENEL DÜZENLENME TARİHİ : 01 Temmuz 2015 ÜNVANI ADI SOYADI : Doktor Nermin Topaloğlu Avşar DOĞUM TARİHİ VE YERİ : 17 Ocak 1981, Kempten/Almanya E-POSTA : nermin.topaloglu@ikc.edu.tr ÇALIŞTIĞI KURUM 2014-...

Detaylı

Gerilim beslemeli invertörler, akım beslemeli invertörler / 13. Hafta. Sekil-7.7 de endüktif yükte çalışan PWM invertör görülmektedir.

Gerilim beslemeli invertörler, akım beslemeli invertörler / 13. Hafta. Sekil-7.7 de endüktif yükte çalışan PWM invertör görülmektedir. 1 fazlı Gerilim Kaynaklı PWM invertörler (Endüktif yükte); Sekil-7.7 de endüktif yükte çalışan PWM invertör görülmektedir. Şekil-7.7 den görüldüğü gibi yükün endüktif olması durumunda, yük üzerindeki enerjinin

Detaylı

ANKARA ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ DÖNEM PROJESİ TAŞINMAZ DEĞERLEMEDE HEDONİK REGRESYON ÇÖZÜMLEMESİ. Duygu ÖZÇALIK

ANKARA ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ DÖNEM PROJESİ TAŞINMAZ DEĞERLEMEDE HEDONİK REGRESYON ÇÖZÜMLEMESİ. Duygu ÖZÇALIK ANKARA ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ DÖNEM PROJESİ TAŞINMAZ DEĞERLEMEDE HEDONİK REGRESYON ÇÖZÜMLEMESİ Duygu ÖZÇALIK GAYRİMENKUL GELİŞTİRME VE YÖNETİMİ ANABİLİM DALI ANKARA 2018 Her hakkı saklıdır

Detaylı

UBOT Serisi. Optik Transmitter RF + IF (2 GHz)

UBOT Serisi. Optik Transmitter RF + IF (2 GHz) UBOT Serisi Optik Transmitter RF + IF (2 GHz) UBOT Ultra Genişbant Optik Transmitterları, 45~860MHz ve 950~2600MHz frekanslarındaki analog/dijital CATV ve SAT-IF sinyallerini optik işarete dönüştürerek,

Detaylı

TEK FAZLI VE ÜÇ FAZLI KONTROLSÜZ DOĞRULTUCULAR

TEK FAZLI VE ÜÇ FAZLI KONTROLSÜZ DOĞRULTUCULAR KARADENİZ TEKNİK ÜNİVERSİTESİ Mühendislik Fakültesi Elektrik-Elektronik Mühendisliği Bölümü Power Electronic Circuits (Güç Elektroniği Devreleri) TEK FAZLI VE ÜÇ FAZLI KONTROLSÜZ DOĞRULTUCULAR 1. DENEYİN

Detaylı

FARKLI PANEL TİPLERİ İÇİN EŞDEĞER DEVRE MODELİNİN PARAMETRE DEĞERLERİNİN BULUNMASI

FARKLI PANEL TİPLERİ İÇİN EŞDEĞER DEVRE MODELİNİN PARAMETRE DEĞERLERİNİN BULUNMASI FARKLI PANEL TİPLERİ İÇİN EŞDEĞER DEVRE MODELİNİN PARAMETRE DEĞERLERİNİN BULUNMASI Erdem ELİBOL Melih AKTAŞ Nedim TUTKUN Özet Bu çalışmada fotovoltaik güneş panellerinin matematiksel eşdeğer devrelerinden

Detaylı

DA-DA BUCK, BOOST VE BUCK-BOOST KONVERTER DENEY SETĐ TASARIMI VE UYGULAMASI

DA-DA BUCK, BOOST VE BUCK-BOOST KONVERTER DENEY SETĐ TASARIMI VE UYGULAMASI MYO-ÖS 2010- Ulusal Meslek Yüksekokulları Öğrenci Sempozyumu 21-22 EKĐM 2010-DÜZCE DA-DA BUCK, BOOST VE BUCK-BOOST KONVERTER DENEY SETĐ TASARIMI VE UYGULAMASI Muhammed ÖZTÜRK Engin YURDAKUL Samet EŞSĐZ

Detaylı

ÖZEL EGE LİSESİ GÜNEBAKAN PANELLER

ÖZEL EGE LİSESİ GÜNEBAKAN PANELLER ÖZEL EGE LİSESİ GÜNEBAKAN PANELLER HAZIRLAYAN ÖĞRENCİLER: Eren Ege AKAR Atlas Ferhat HACIMUSALAR DANIŞMAN ÖĞRETMEN: Nilüfer DEMİR İZMİR 2016 İÇİNDEKİLER 1.Projenin amacı...2 2. Giriş...2 3.Sonuçlar...5

Detaylı

İSTANBUL MEDENİYET ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ ELEKTRİK-ELEKTRONİK MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ(TÜRKÇE) 4 YILLIK DERS PLANI

İSTANBUL MEDENİYET ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ ELEKTRİK-ELEKTRONİK MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ(TÜRKÇE) 4 YILLIK DERS PLANI İSTANBUL MEDENİYET ÜNİVERSİTESİ MÜHİSLİK FAKÜLTESİ 2017-2018 ELEKTRİK-ELEKTRONİK MÜHİSLİĞİ BÖLÜMÜ(TÜRKÇE) 4 YILLIK DERS PLANI (Eğitim planı toplamda 138 ve 240 den oluşmaktadır. Yarıyıllara göre alınması

Detaylı

AC/DC DÖNÜŞTÜRÜCÜLER (Doğrultucular)

AC/DC DÖNÜŞTÜRÜCÜLER (Doğrultucular) AC/DC DÖNÜŞTÜRÜCÜLER (Doğrultucular) AC-DC dönüştürücüler (doğrultucular), AC gerilimi DC gerilime dönüştüren güç elektroniği devreleridir. Güç elektroniğinin temel güç devrelerinden doğrultucuları 2 temel

Detaylı

ELEKTRONİK DEVRE TASARIM LABORATUARI-I MOSFET YARI İLETKEN DEVRE ELEMANININ DAVRANIŞININ İNCELENMESİ

ELEKTRONİK DEVRE TASARIM LABORATUARI-I MOSFET YARI İLETKEN DEVRE ELEMANININ DAVRANIŞININ İNCELENMESİ ELEKTRONİK DEVRE TASARIM LABORATUARI-I MOSFET YARI İLETKEN DEVRE ELEMANININ DAVRANIŞININ İNCELENMESİ Yrd. Doç. Dr. Özhan ÖZKAN MOSFET: Metal-Oksit Yarıiletken Alan Etkili Transistor (Geçidi Yalıtılmış

Detaylı

LEVELUPS T3 3 UPS. SERİSİ kva ONLINE UPS 3:3 FAZ VFI TYPE. Endüstriyel Yükler için daha Yüksek Güvenilirlik ve Güçlü Koruma

LEVELUPS T3 3 UPS. SERİSİ kva ONLINE UPS 3:3 FAZ VFI TYPE. Endüstriyel Yükler için daha Yüksek Güvenilirlik ve Güçlü Koruma LEVELUPS T SERİSİ VERİ MERKEZİ MEDİKAL ENDÜSTRİ ULAŞIM ACİL DURUM Three LEVEL UPS VFI TYPE PF= 0.9 Service UPS ONLINE TOWER GÜÇ FAKTÖRÜ SERVİS ÖZELLİKLER İnverter İzolasyon Trafosu ile daha Yüksek Güvenilirlik

Detaylı

SOME-Bus Mimarisi Üzerinde Mesaj Geçişi Protokolünün Başarımını Artırmaya Yönelik Bir Algoritma

SOME-Bus Mimarisi Üzerinde Mesaj Geçişi Protokolünün Başarımını Artırmaya Yönelik Bir Algoritma SOME-Bus Mimarisi Üzerinde Mesaj Geçişi Protokolünün Başarımını Artırmaya Yönelik Bir Algoritma Çiğdem İNAN, M. Fatih AKAY Çukurova Üniversitesi Bilgisayar Mühendisliği Bölümü Balcalı-ADANA İçerik Çalışmanın

Detaylı

Enerji Verimliliği ve İndüksiyon Ocaklarının Değerlendirilmesi. Yrd. Doç. Dr. Halil Murat Ünver Kırıkkale Üniversitesi

Enerji Verimliliği ve İndüksiyon Ocaklarının Değerlendirilmesi. Yrd. Doç. Dr. Halil Murat Ünver Kırıkkale Üniversitesi Enerji Verimliliği ve İndüksiyon Ocaklarının Değerlendirilmesi Yrd. Doç. Dr. Halil Murat Ünver Kırıkkale Üniversitesi Giriş İndüksiyonla Isıtma Prensipleri Bilindiği üzere, iletken malzemenin değişken

Detaylı

FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ BİLGİSAYAR MÜHENDİSLİĞİ ANABİLİM DALI YÜKSEK LİSANS-DOKTORA PROGRAMI

FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ BİLGİSAYAR MÜHENDİSLİĞİ ANABİLİM DALI YÜKSEK LİSANS-DOKTORA PROGRAMI FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ BİLGİSAYAR MÜHENDİSLİĞİ ANABİLİM DALI YÜKSEK LİSANS-DOKTORA PROGRAMI ÖĞRETİM ELEMANI MATH511 İleri Mühendislik Advanced Engineering Mathematics -1 Doç. Dr. Fatih KOYUNCU Matematiği

Detaylı

VIERO ARAÇ SAYIM SİSTEMİ

VIERO ARAÇ SAYIM SİSTEMİ VIERO ARAÇ SAYIM SİSTEMİ VIERO, görüntü tabanlı analiz sayesinde, ortalama araç hızı bilgisi üretmekte ve araç yoğunluğunu da ölçmektedir. Viero Araç Sayım Sistemi Viero Araç Sayım Sistemi, görüntü tabanlı

Detaylı

ELEKTRİK ENERJİ SİSTEMLERİNDE OLUŞAN HARMONİKLERİN FİLTRELENMESİNİN BİLGİSAYAR DESTEKLİ MODELLENMESİ VE SİMÜLASYONU

ELEKTRİK ENERJİ SİSTEMLERİNDE OLUŞAN HARMONİKLERİN FİLTRELENMESİNİN BİLGİSAYAR DESTEKLİ MODELLENMESİ VE SİMÜLASYONU T.C. MARMARA ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ ELEKTRİK ENERJİ SİSTEMLERİNDE OLUŞAN HARMONİKLERİN FİLTRELENMESİNİN BİLGİSAYAR DESTEKLİ MODELLENMESİ VE SİMÜLASYONU Mehmet SUCU (Teknik Öğretmen, BSc.)

Detaylı

Ölçme Kontrol ve Otomasyon Sistemleri 4

Ölçme Kontrol ve Otomasyon Sistemleri 4 Ölçme Kontrol ve Otomasyon Sistemleri 4 Dr. Mehmet Ali DAYIOĞLU Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Makinaları ve Teknolojileri Mühendisliği Bölümü Elektrik devreleri ve bileşenleri Dirençler Dirençler,

Detaylı

BALIKESİR ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ DERGİSİ

BALIKESİR ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ DERGİSİ BALIKESİR ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ DERGİSİ Cilt 17 Sayı 1 Haziran 2015 ISSN 1301-7985 Journal of Balikesir University Institute of Science and Technology Volume 17 Number 1 June 2015 ISSN 1301-7985

Detaylı

Dağıtık Ortak Hafızalı Çoklu Mikroişlemcilere Sahip Optik Tabanlı Mimari Üzerinde Dizin Protokollerinin Başarım Çözümlemesi

Dağıtık Ortak Hafızalı Çoklu Mikroişlemcilere Sahip Optik Tabanlı Mimari Üzerinde Dizin Protokollerinin Başarım Çözümlemesi Dağıtık Ortak Hafızalı Çoklu Mikroişlemcilere Sahip Optik Tabanlı Mimari Üzerinde Dizin Protokollerinin Başarım Çözümlemesi İpek ABASIKELEŞ, M.Fatih AKAY Bilgisayar Mühendisliği Bölümü Çukurova Üniversitesi

Detaylı

BİLGİSAYAR YÜKLERİNİN HARMONİK AKTİVİTE KESTİRİMİ VE HARMONİK ANALİZİ

BİLGİSAYAR YÜKLERİNİN HARMONİK AKTİVİTE KESTİRİMİ VE HARMONİK ANALİZİ BİLGİSAYAR YÜKLERİNİN HARMONİK AKTİVİTE KESTİRİMİ VE HARMONİK ANALİZİ Bora ACARKAN (1) Osman KILIÇ (2) Selim AY (3) Niyazi GÜNDÜZ (4) (1), (3) Yıldız Teknik Üniversitesi, Elektrik-Elektronik Fakültesi,

Detaylı

Bir fazlı AA Kıyıcılar / 8. Hafta

Bir fazlı AA Kıyıcılar / 8. Hafta AC-AC Dönüştürücüler AC kıyıcılar (AC-AC dönüştürücüler), şebekeden aldıkları sabit genlik ve frekanslı AC gerilimi isleyerek çıkışına yine AC olarak veren güç elektroniği devreleridir. Bu devreleri genel

Detaylı

ÜÇ BOYUTLU ÖLÇÜM VE ANALİZ SİSTEMİ. www.promodsoftware.com.tr promod@promodsoftware.com.tr

ÜÇ BOYUTLU ÖLÇÜM VE ANALİZ SİSTEMİ. www.promodsoftware.com.tr promod@promodsoftware.com.tr ÜÇ BOYUTLU ÖLÇÜM VE ANALİZ SİSTEMİ PROKLT ÜÇ BOYUTLU ÖLÇÜM VE ANALİZ SİSTEMİ ProKLT, üç boyutlu ölçüm gereksinimleri için üretilen bir yazılım-donanım çözümüdür. ProKLT, incelenen cisme dokunmaksızın,

Detaylı

GSM VE UMTS ŞEBEKELERİNDEN OLUŞAN, ELEKTROMANYETİK ALANLARA, MOBİL TELEFON VE VERİ TRAFİĞİNİN ETKİSİ

GSM VE UMTS ŞEBEKELERİNDEN OLUŞAN, ELEKTROMANYETİK ALANLARA, MOBİL TELEFON VE VERİ TRAFİĞİNİN ETKİSİ GSM VE UMTS ŞEBEKELERİNDEN OLUŞAN, ELEKTROMANYETİK ALANLARA, MOBİL TELEFON VE VERİ TRAFİĞİNİN ETKİSİ Mehmet YILDIRIM 1 ve Ahmet ÖZKURT 2 1 Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu, İzmir, myildirim@btk.gov.tr

Detaylı

ÖZGEÇMİŞ VE YAYINLAR

ÖZGEÇMİŞ VE YAYINLAR ÖZGEÇMİŞ VE YAYINLAR Yrd. Doç. Dr. Afşın Alper CERİT AKADEMİK GEÇMİŞİ Aksaray Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Makine Mühendisliği Bölümü İmalat ve Konstrüksiyon Anabilim Dalı Adana Yolu Üzeri E-90 Karayolu

Detaylı

İSTANBUL TEKNİK ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ 1070 NM YFL LASERİ İLE BEYİN VE KARACİĞER DOKULARINDA KARŞILAŞTIRMALI SICAKLIK ÖLÇÜMLERİ

İSTANBUL TEKNİK ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ 1070 NM YFL LASERİ İLE BEYİN VE KARACİĞER DOKULARINDA KARŞILAŞTIRMALI SICAKLIK ÖLÇÜMLERİ İSTANBUL TEKNİK ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ 17 NM YFL LASERİ İLE BEYİN VE KARACİĞER DOKULARINDA KARŞILAŞTIRMALI SICAKLIK ÖLÇÜMLERİ YÜKSEK LİSANS TEZİ Müh. Ayşen GÜRKAN ÖZER Anabilim Dalı : ELEKTRONİK

Detaylı

Doç. Dr. Ersan KABALCI. AEK-207 Güneş Enerjisi İle Elektrik Üretimi

Doç. Dr. Ersan KABALCI. AEK-207 Güneş Enerjisi İle Elektrik Üretimi 6. Bölüm Şebeke Bağlantıları ve Şebeke Giriş-Çıkışları Doç. Dr. Ersan KABALCI 1 AEK-207 Güneş Enerjisi İle Elektrik Üretimi Giriş Elektrik şebekesinin bulunmadığı yerleşimden uzak bölgelerde enerji ihtiyacını

Detaylı

1 BEÜ./ÖĞR.İŞL FEN-EDEBİYAT FAKÜLTESİ FİZİK BÖLÜMÜ BÖLÜM KODU : 3111 HAZIRLIK SINIFI

1 BEÜ./ÖĞR.İŞL FEN-EDEBİYAT FAKÜLTESİ FİZİK BÖLÜMÜ BÖLÜM KODU : 3111 HAZIRLIK SINIFI HAZIRLIK SINIFI 01.Yarıyıl Dersleri 02.Yarıyıl Dersleri *FİZ000 Hazırlık Preparatory Course 30 *FİZ000 Hazırlık Preparatory Course 30 * İngilizce hazırlık isteğe bağlıdır. 1 BEÜ./ÖĞR.İŞL. 01.Yarıyıl Dersleri

Detaylı