YARGITAY HUKUK GENEL KURULU

Transkript

1 YARGITAY KARARLARI

2 YARGITAY HUKUK GENEL KURULU

3 2614 STANBUL BAROSU DERG S Cilt: 81 Say : 6 Y l 2007

4 YARGITAY HUKUK GENEL KURULU E : 2006/9-374 K : 2006/382 T : fi HUKUKU FAZLA ÇALIfiMA DENKLEfiT RME KURALI HAFTANIN BEL RL GÜNLER NDE GERÇEKLEfiEN ÇALIfiMA GÜNDE 14 SAAT ÇALIfiMANIN ESK VE YEN fi YASASINA GÖRE FAZLA ÇALIfiMA KAPSAMI* (1475 SK m 61, 4857 SK m 41, 63) Ö z e t : Dinlenme aras d fl nda günde net 14 saat çal flt kabul edilen iflçinin fazla çal flma süreleri, 1475 Say l Yasa dönemi bak m ndan haftal k 45 saati aflmas yönünden de erlendirilir Say l Yasa döneminde ise; günde net 14 saat çal flan iflçinin haftan n belirli günlerinde gerçekleflen çal flmalar bak m ndan günlük 11 saati aflan çal flmalar fazla çal flma olarak kabul edilebilir. Bu durumda fazla mesai say lan çal flma süresi toplam olarak haftada 45 saati aflmad ndan denklefltirmeden söz edilemez. Taraflar aras ndaki "Fazla Çal flma ve Vardiya Primi Alaca " d a v a- s ndan dolay yap lan yarg lama sonunda; Ankara 9. fl Mahkemesince davan n kabulüne dair verilen gün ve 2004/1716 E-2005/248 K. s a- y l karar n incelenmesi daval vekili taraf ndan istenilmesi üzerine, Yarg tay 9. Hukuk Dairesinin gün ve 2005/ say l ilam ile; (...1. Dosyadaki yaz lara toplanan delillerle karar n dayand kanuni gerektirici sebeplere göre, daval n n afla daki bentlerin kapsam d fl nda kalan temyiz itirazlar yerinde de ildir. 2. Dava fazla mesai ve vardiya primi alaca na iliflkindir. stekler hüküm alt na al nm fl karar daval vekilince temyiz edilmifltir. Davac n n ayda on gün, günde 24 saat süre ile daval idare bünyesinde radyoling istasyonunda güvenlik görevlisi olarak çal flmak üzere görevlendirildi i konusunda uyuflmazl k bulunmamaktad r. stek konusu dönem tarihleri aras d r. _ (*) Gönderen: Av. Talih UYAR

5 2616 STANBUL BAROSU DERG S Cilt: 81 Say : 6 Y l 2007 Sözkonusu sürenin bir k sm 1475 say l fl Kanunu di er k sm halen yürürlükteki 4857 say l fl Kanunu dönemine rastlamaktad r say l fl Kanunu nun 61. maddesine göre genel bak m ndan ifl süresi haftada en çok 45 saattir. Bu süre üst s n rd r. 45 saatin üstünde yap lan çal flmalar fazla çal flma say l r say l fl Kan unu nun 63. maddesince ilke olarak çal flma süresi haftada en çok 45 saat olarak belirtilmifl devam nda taraflar n anlaflmas ile haftal k normal çal flma süresi iflyerlerinde haftan n çal fl lan günlerine, günde onbir saati aflmamak koflulu ile farkl flekilde da t labilece i ifade edilmifltir. Ayn kanunun 41. maddesine göre fazla çal flma, kanunda yaz l koflullar çerçevesinde haftal k 45 saati aflan çal flmalard r. 63. madde hükmüne göre denklefltirme esas n n uyguland hallerde, iflçinin haftal k çal flma süresi, normal haftal k ifl süresini aflmamak koflulu ile baz haftalarda toplam 45 saati aflsa dahi bu çal flmalar fazla çal flma say lmaz. Davac iflçi yan nda di er bir iflçi ile nöbet tutmaktad r. Normal olarak günlük 24 saat çal flman n 12 saatinde bir iflçi kalan sürede di er iflçinin çal flt varsay l r. Çal fl lan bu süre içerisinde bir saatin zorunlu yemek ve di er ihtiyaçlar için harcand gözönüne al nd nda davac iflçinin günlük çal flma süresi 11 saati aflmaz. Haftada çal fl lan süre 77 saat eder. kinci haftaya sarkan üç günde de 33 saat çal flm fl olur. Gerek 1475 say l gerek 4857 Say l Kanun döneminde haftal k çal flma süresi 45 saat kabul edildi inden davac iflçinin 1475 Say l Kanun döneminde birinci haftan n fazla çal flmas 32 saatten hesaplama gerekir. 10 günlük sürenin ikinci haftaya sarkan üç gün için haftal k 45 saati aflan bir çal flmas bulunmad ndan an lan günler için fazla çal flma ücreti ödenmez. Davac iflçinin 4857 Say l Kanun dönemindeki çal flmas için örtülü bir denklefltirme söz konus u olur. Çünkü an lan dönemde davac iflçi günde 11 saati aflan bir çal flmas bulunmamaktad r. Her ay 10 gün çal flt - ndan kalan 20 gün için 4857 Say l Kanunun 63. maddesi gere ince denklefltirmenin varl kabul edilir. Mahkemece yukar da belirtilen usul ve hesaplamalara dayanm yan karar hatal olup bozmay gerektirmifltir. 3. Davac n n, Kapsam D fl Personel Yönetmeli inin 12. maddesinde belirtilen vardiyal çal flmalara iliflkin koflullara uygun bir çal flmas bulunmad ndan vardiya primi iste inin kabulü ayr bir bozma nedeni say l m a l d r... ) gerekçesiyle bozularak dosya yerine geri çevrilmekle, yeniden yap lan yarg lama sonunda, mahkemece önceki kararda direnilmiflt i r. TEMY Z EDEN: Daval vekili

6 Yarg tay Kararlar 2617 HUKUK GENEL KURULU KARARI Hukuk Genel Kurulu nca incelenerek direnme karar n n süresinde temyiz edildi i anlafl ld ktan ve dosyadaki ka tlar okunduktan sonra gere i görüflüldü: 1475 say l fl Kanunu nun 61. maddesine göre; ifl süresi haftada en çok 45 saattir. Bu süre üst s n rd r. 45 saatin üstünde yap lan çal flmalar fazla çal flma say l r say l fl Kanunu nun 63. maddesince ilke olarak çal flma süresi haftada en çok 45 saat olarak belirtilmifltir. Ancak taraflar n anlaflmas ile haftal k normal çal flma süresi iflyerlerinde haftan n çal fl lan günlerine, günde onbir saati aflmamak koflulu ile farkl flekilde da t labilece i ilkesi benimsenmifltir say l fl Kanununun 41. maddesine göre fazla çal flma, Kanunda yaz l koflullar çerçevesinde haftal k 45 saati aflan çal flmalard r. 63. madde hükmüne göre denklefltirme esas n n uyguland hallerde, iflçinin haftal k çal flma süresi, normal haftal k ifl süresini aflmamak koflulu ile baz haftalarda toplam 45 saati aflsa dahi bu çal flmalar fazla çal flma say lmaz. 1 -Davac zmit Hereke ve Babatepe R/L istasyonlar nda güvenlik görevlisi olarak bir hafta 3 gün ve 24 saat, di er hafta 4 gün 24 saat aral ks z çal flt n, haftada 3 ya da 4 gün nöbetten sonra di er haftadaki nöbeti gelene kadar dinlendi ini, ileri sürerek fazla çal flma ve vardiya primi ödenmesini talep ve dava etmifltir. Daval flirket, ileri sürüldü ü gibi davac n n (R/L) istasyonunda 24 saatin tamam nda görev bafl nda bulunmad n, dinlenme ve uyku sürelerini kulland n, davac ya mevzuata uygun olarak y ll k izinlerinin de nöbet dönemine denk gelecek flekilde kulland r ld n, davac n n istemlerinin haks z oldu unu cevaben bildirmifltir. Mahkemece, davac n n çal flt 24 saatlik süreden yemek, uyku gibi zorunlu ihtiyaçlar için 5 saatlik sürenin düflürülmesi sonucu günlük 19 saat çal flt n n kabulü ile buna göre hesaplanan bilirkifli raporunu benimseyerek davan n kabulüne karar verilmifltir. Özel Dairece yukar ya aynen al nan gerekçelerle hüküm bozulmufl, mahkeme önceki karar nda direnmifltir. Dosya kapsam na göre; davac n n daval flirkete ait radyolink istasyonunda ifl yerinin meskun mahal d fl nda bulunmas ve ulafl m zorlu u gibi zorunlu nedenler dolay s yla baz haftalarda 3 gün, baz haftalarda ise 4 gün ifl yerinde kalarak çal flt, haftan n di er günlerinde ise evinde istirahat etti i anlafl lmaktad r. Radyolink istasyonlar nda yap lan çal flman n niteli i, yap lan iflin ve ifl yerinin özelli ine göre bu tür çal flanlar n uyku vesair zorunlu ihtiyaçlar n karfl lamak için geçen zaman d fl nda günde 14 saat çal flabilece i

7 2618 STANBUL BAROSU DERG S Cilt: 81 Say : 6 Y l 2007 Hukuk Genel Kurulu'nun gün 2006/9-107 Esas, 2006/144 Karar say l bozma karar nda oldu u gibi somut olayda da benimsenmiflt i r. Türk Telekomünikasyon A.fi. (R-L) stasyonlar nda Çal flma Usul ve Esaslar 'na iliflkin düzenlemenin Çal flma Süresinin Düzenlenmesi ile ilgili 6. maddesi; "a) Çal flan, personel, 24 saatlik süre içinde 3 vardiya halinde haftal k 6 gün 45 saat esas na göre çal flt r l r, ancak bu flekildeki vardiyay oluflturacak say da personel bulunmay an istasyonlarda bu durum dikkate al narak, 4857 say l fl Kanununun 63. maddesine göre günde 11 saati aflmamak kofluluyla l Telekom Yöneticisinin onay ile farkl flekilde çal flma düzeni de oluflturulabilir. b) 4857 say l fl Kanununun 63. maddesinde yer alan denklefltirme esas na göre; haftal k normal çal flma süresinin, iflyerinde haftan n çal fl - lan günlerine, günde 11 saati aflmamak koflulu ile farkl flekilde da t labilir, bu flekilde en fazla dört ayl k süre içinde haftal k ortalama çal flma süresi normal haftal k çal flma süresini aflamaz. c) 4857 say l fl Kanununun 41. maddes ine göre; denklefltirme esas - n n uyguland hallerde baz haftalarda toplam 45 saati aflsa dahi yap - lan bu çal flmalar fazla çal flma say lmaz. d) Fazla çal flma yapan personel isterse bu çal flmalar karfl l zaml ücret yerine fazla çal flt her bir saat karfl nda 1 saat 30 dakikay serbest zaman (ücretli izin) olarak kullanabilir" hükümlerini içermektedir Say l Yasan n yürürlükte oldu u dönemde; Yarg tay' n istikrar kazanan uygulamas na göre haftal k 45 saati aflan çal flmalar n fazla mesai olarak kabulü gerekir. Davac n n günde 14 saat çal flt kabul edildi inde, haftada 3 gün çal flt nda, haftal k çal flma süresi 42 saat olacakt r. Bu haftalarda fazla mesai yap ld kabul edilemez. Dört gün çal fl lan haftalarda ise, haftal k çal flma 56 saat olup, davac n n bu haftalarda, haftada 11 saat fazla mesai yapt n n kabulü gerekir. Mahkemenin hükmüne esas al nan bilirkifli raporunda 1475 Say l Yasa döneminde günlük 7,5 saati aflan çal flmalar n fazla mesai olarak kabulü hat a l d r Say l Yasa döneminde ise; günlük 11 saati aflan çal flmalar ile haftal k 45 saatten fazla çal flmalar fazla çal flma olarak kabul edildi inden, haftada 3 gün çal fl lan haftalarda 11 saati aflan günlük 3 saat, haftal k 9 saat çal flman n; haftada 4 gün çal fl ld nda günlük 3, haftal k 12 saat çal flman n fazla çal flma saati olarak kabulü gerekir. Bu durumda fazla mesai say lan çal flmalar d fl ndaki çal flma süresi; haftada 3 gün çal fl ld nda günlük 11 saatten haftada 33 saati bulaca ; haftada 4 gün çal fl ld nda ise günlük 11 saatten haftal k 44 saate ulaflaca ndan ve haftal k 45 saati aflmad ndan denklefltirmeden söz edilemez.

8 Yarg tay Kararlar 2619 Bu çal flma flekline göre; davac n n fazla mesai çal flma alaca n n saptanmas için bilirkifliden Yarg tay denetimine elveriflli ek rapor al nmal ve sonucuna göre karar verilmelidir. Yanl fl de erlendirme ile yaz l flekilde fazla çal flma alacak iste i ile ilgili hüküm kurulmas hatal olup karar n aç klanan nedenlerle bozulmas gerekmifltir. 2 -Davac n n, Kapsam D fl Personel Yönetmeli i nin 12. maddesinde belirtilen vardiyal çal flmalara iliflkin koflullara uygun bir çal flmas bulunmad ndan vardiya primi iste inin kabulü de do ru görülmemifltir. SONUÇ: Daval vekilinin temyiz itirazlar n n kabulü ile, direnme karar n n yukar da gösterilen nedenlerden dolay HUMK un 429. maddesi gere ince B O Z U L M A S I N A, istek halinde temyiz peflin harc n n geri verilmesine, gününde oybirli iyle karar verildi.

9 2620 STANBUL BAROSU DERG S Cilt: 81 Say : 6 Y l 2007 YARGITAY HUKUK GENEL KURULU E: 2006/6-352 K: 2006/555 T: BORÇLAR HUKUKU TAfiINMAZ SATIfi VAAD SÖZLEfiMES K RALAYAN SIFATI K RALAYAN SIFATININ DEVRED LMES (BK m. 248) Özet: Borçlar Kanunu hükümleri bak - m ndan kiralayan n mutlaka malik olmas flart de ildir. Zira, kira sözleflmesi kiflisel hak do uran sözleflme olup üçüncü kiflilere ait olan mallar n dahi kiraya verilmesi mümkündür. Tafl nmaz sat fl vaadi sözleflmesiyle kiralayan s fat n n de iflece i ve kira sözleflmesinin devredilmifl oldu u sonucuna var lmal - d r. Taraflar aras ndaki Kira Tespiti Davas ndan dolay yap lan yarg lama sonunda; Ü. l. Sulh Hukuk Mahkemesince davan n reddine dair verilen gün ve 2002/ /1062 say l karar n incelenmesi davac vekili taraf ndan istenilmesi üzerine, Yarg tay 3. Hukuk Dairesinin gün ve 2004/ say l ilam ile, ("...Davac dilekçesinde; Ü. 6. Noterli inin tarih ve yevmiye nolu düzenleme fleklindeki gayrimenkul sat fl vaadi sözleflmesi ile sat n ald tafl nmazda kirac bulunan daval ya süresinde ihtarname ile bildirildi ini ileri sürerek tarihinde bafllayan dönem kira paras n n lira olarak saptanmas istenilmifl, mahkemece resmi flekilde yap lmayan sat fl sözleflmesinin geçersiz oldu u gerekçesi ile davan n reddi cihetine gidilmifl, hüküm, süresinde davac taraf ndan temyiz edilmifltir. Gerçekten, Borçlar Kanunu nun 11. maddesinin ikinci f kras na göre kanunun öngördü ü fleklin kapsam ve sonuçlar hakk nda baflka bir hüküm konulmam flsa, bu flekle uyulmadan yap lan sözleflme sahih olmaz. Baflka bir anlat mla Kanun geçerlilik flart düzenlemifl bulunmakta ve buna uyulmadan yap lan sözleflmelere "geçerlilik" müeyyidesini uygulamaktad r, yani, TMK n n 706. maddesi ile Borçlar Kanunu nun 11 ve 213. maddelerinin bu aç kl klar karfl s nda, tapuda kay tl tafl nmaz n haricen sat - m na iliflkin sözleflmeler geçersizdir. Ancak, hukukun her alan nda uygulama niteli ine sahip olan hakk n kötüye kullan lmas yasa kural n n, flekle ayk r l ileri sürmek hakk için de bir s n r teflkil etti i hakim taraf ndan resen gözetilmelidir.

10 Yarg tay Kararlar 2621 Yarg tay' n olay n özelli ini gözeterek, hakk n kötüye kullan lmas yasa kural yla flekil flart kural n aflt na ve dolay s yla bu tür sözleflmeleri geçerli kabul etti ine dair pek çok karar mevcuttur ( gün ve 12/26 say l, gün ve 2/2 say l içtihad birlefltirme kararlar ). Somut olayda, dava konusu tafl nmaz n kadastro tespit tutanaklar n n beyanlar hanesinde "6831 Say l Kanunun 2/B maddesi uyar nca hazine lehine orman s n rlar d fl na ç kart lm flt r. Bu parsel üzerindeki bina S. o lu MT'ye aittir" aç klamas mevcuttur. Davac, Gayrimenkul Sat fl Vaadi Sözleflmesi ile bu tafl nmaz MT'den sat n alm fl olup süresinde ihtarname ile daval ya bildirmifltir. Yukar da aç klanan ilkeler gere ince kira sözleflmesinin devredildi inin kabulü gerekir. Borçlar Kanunu nun 248. maddesine göre; kira akdi karfl l kl edimleri ihtiva eden bir sözleflmedir. Bir tarafta tafl nmaz kiraya veren kiralayan, di er tarafta kira paras n ödeyerek tafl nmaz iflgal eden kirac vard r. Kural olarak; Borçlar Kanunu hükümlerine uygun olarak yap lan kira sözleflmesinin taraflar kira tespit davas n açabilir. Bunun istisnas ise, kira sözleflmesine taraf olmayan malikin kira tespit davas n açabilmesidir. Kald ki, BK'n n hükümlerine göre kiralayan n malik olmas da flart de- ildir. Zira, kira sözleflmeleri kiflisel hak do uran sözleflmeler olup, üçüncü kiflilere ait olan mallar n dahi kiraya verilmesi mümkündür. O halde mahkemece, önceki malik ile yap lan kira sözleflmesinin tarihli olmas nedeniyle tarih ve 2/4 say l Yarg tay çtihad Birlefltirme Karar gere ince hak ve nesafet kurallar gere ince dönemi kira paras n n tespiti gerekirken davac n n malik ve kiralayan olmad ve kira tespit davas açamayaca gerekçesi ile davan n reddine karar verilmesi do ru görülmemifltir...") gerekçesiyle bozularak dosya yerine geri çevrilmekle yeniden yap lan yarg lama sonunda, mahkemece önceki kararda direnilmifltir. TEMY Z EDEN: Davac vekili. HUKUK GENEL KURULU KARARI Hukuk Genel Kurulunca incelenerek direnme karar n n süresinde temyiz edildi i anlafl ld ktan ve dosyadaki ka tlar okunduktan sonra gere i görüflüldü: Taraflar n karfl l kl iddia ve savunmalar na, dosyadaki tutanak ve kan tlara, bozma karar nda aç klanan gerektirici nedenlere ve özellikle; 3402 say l Kadastro Kanununun 19. maddesinin 1. f kras nda "Tapuda kay tl tafl nmaz mal n zilyet lehine tespitinde, mevcut ve her türlü takyit ile s n rl ayni haklar sakl tutulur. Eski tapu kay tlamadaki bu tür hak ve mükellefiyetler, kadastro tutana nda belirtilerek yeni kütüklere aynen geçirilir"; 2. f kras nda ise "Tafl nmaz mal üzerinde malikinden baflka bir kimseye veya paydafllar ndan birine ait muhdesat mevcut ise bunun sahibi, cin-

11 2622 STANBUL BAROSU DERG S Cilt: 81 Say : 6 Y l 2007 si, ihdas tarihi ve iktisap sebebi belirtilerek tutana n ve kütü ün beyanlar hanesinde gösterilir" hükmüne yer verilmifl olmas na: somut olayda, kira tespiti istemine konu. dava d fl Hazine ad na tapuya kay tl, L, Ü, A. D. Mah. Ada: 372; parsel: 18 (Eski parsel numaras 101) say l, 5814 m mesahal, bahçe vas fl tafl nmazla ilgili kadastro tutana n n "Beyanlar" hanesinde "6831 Say l Kanunun 2/B maddesi uyar nca Hazine lehine or - man s n rlar d fl na ç kar lm flt r. Bu parsel üzerindeki bina S. o lu MT a aittir" fleklinde aç klama bulunmas na; bu aç klamada ad geçen M.T. ile davac aras nda dava konusu kiralananla ilgili olarak, Ü. 6. Noterli ince resen düzenlenen tarihli, yevmiye nolu "Düzenleme fieklinde Tafl nmaz Mal Sat fl Vaadi Sözleflmesi" bafll kl sözleflmenin ve ayr - ca, yine tarihli olup, an lan sat fl vaadi sözleflmesine at f yap lan harici sat m sözleflmesinin düzenlenmifl olmas na; her iki sözleflme içeri- inden, tafl nmaz n sat fl vaadi tarihi itibariyle geçerlili ini sürdüren söz konusu kira sözleflmesiyle yükümlü olarak al c ya teslim edildi inin aç kça anlafl lmas na; böylece, dava d fl MT'nin, daval ile aras ndaki bafllang ç tarihli kira sözleflmesinden kaynaklanan "kiralayan" s fat n tüm hak ve borçlar yla birlikte görülmekte olan davan n davac s durumundaki MAD'ye devretmifl oldu unun kabulü gerekmesine göre, Hukuk Genel Kurulu'nca da benimsenen Özel Daire Bozma karar na uyulmak gerekirken, önceki kararda direnilmesi usul ve yasaya ayk r d r. Bu nedenle direnme karar bozulmal d r.

12 Yarg tay Kararlar 2623 YARGITAY HUKUK GENEL KURULU E: 2006/ K: 2006/642 T: MUARAZANIN MEN MADEN filet LMES MADEN S C L RÖDOVANS SÖZLEfiMELER Özet: Maden siciline tescil edilen iflletme hakk n n devri sözleflmesi, iflletme hakk bak m ndan devir alana öncelik hakk verir. Marka ve benzeri de erlerin belli bir yüzde karfl l nda devredilmesini amaçlayan rödovans sözleflmeleri Türk hukuk sisteminde has lat kiralar na iliflkin hükümler çerçevesinde de erlendirilmektedir. Herhangi bir flekil flart na tabi olmayan rödovans sözleflmesinin maden siciline tescil zorunlulu u da bulunmamaktad r. Taraflar aras ndaki "Muarazan n Men'i" davas ndan dolay yap lan yarg lama sonunda; Bal kesir 2. Asliye Hukuk Mahkemesince davan n reddine dair verilen gün ve 2003/562 E- 2004/539 K. say l karar n incelenmesi davac vekili taraf ndan istenilmesi üzerine, Yarg tay 11. Hukuk Dairesinin gün ve 2004/ /12044 say l ilam ile; (...Davac vekili, daval n n saha ve iflletme izin belgesi sahibi oldu u maden sahas n tarihli sözleflme ile rödovans karfl l daval - s FK'ya kiralad n, bu flahs n da yine sözleflmenin 1. maddesine dayanarak iflletmeyi tarihli sözleflme ile müvekkiline kiralad n, ayr ca müvekkili ile daval aras nda da tarihsiz bir sözleflme imzaland - n, sözleflme çerçevesinde davac n n tüm edimlerini yerine getirmesine ra men daval n n vekaletname vermemesi ve sevk irsaliyesi düzenlememesi sonucunda müvekkilinin ifl yapamaz duruma geldi ini, zira, yasa gere ince irsaliyelerin ya iflletme sahibinin ya da onun verece i vekaletname ile düzenlenmesi gerekti ini, sözleflme gere ince sahaya büyük miktarda yat r m yap ld n, al nan duyumlara göre de daval n n iflletme hakk n 3. flah slara kiralama peflinde oldu unu ileri sürerek, daval n n sözleflmeye uymas yönünden muarazan n önlenmesini, olmad takdirde fazlas sakl kalmak kayd yla 10 milyar TL maddi zarar n daval dan tahsilini istemifltir. Daval vekili, taraflar aras nda rödovans karfl l sözleflmenin yap ld - n ancak, davac n n sözleflmenin 4. maddesinde öngörülen rödovans 5. maddede belirtilen sürede ödemedi i gibi, 16. madde gere ince sondaj be- _ ( * ) Gönderen: Av. Talih UYAR

13 2624 STANBUL BAROSU DERG S Cilt: 81 Say : 6 Y l 2007 delleri karfl l verilmesi gereken iki adet bononun da verilmedi ini, keza sözleflmenin 6. maddesinde öngörülen rödovans bedelininde belirtilen sürede ödenmedi ini, tarihsiz sözleflme ile de TL nin müvekkiline, TL nin ise müvekkilinin borçlu göründü ü icra dosyas - n n ödenmedi ini, davac n n herhangi bir zarar n n bulunmad n savunarak, davan n reddini istemifltir. Asli müdahiller T.T. ve Ç. Ayakkab Ltd. fiti. vekili, davac n n sözleflme ile ald iflletme hakk na dayal olarak müvekkili Tacettin ile ayr bir ortakl k sözleflmesi imzalayarak hakk n n %40' n Tacettin'e, %30'unu di er müvekkiline de devretti ini, maden sahas na yat r mlar n müvekkillerince yap lmas na ra men davac n n kötüniyetli olarak "iflletme yetkili vekaletnameyi geri alarak Tacettin'i vekaletten azletti ini ileri sürerek, maden oca - n n iflletilmesinin kayy ma b rak lmas n ve iflletme hakk n n %40' n n Tacettin'e %30'unun da müvekkili flirkete ait oldu unun tespitini istemifltir. Müdahil D. Ltd. fiti. vekili, Maden Dairesi nezdinde maden ç karma hak, yetki ve sorumlulu un müvekkili flirkete ait oldu unu, daval yan nda müdahale talebinin kabulünü ve ihtiyati tedbir karar n n kald r lmas n istemifltir. Mahkemece, toplanan kan tlara göre, maden iflletme ruhsat n n daval ya ait oldu u, daval n n tarihinde dava d fl Feyzullah ile harici rödovans sözleflmesi imzalad, davac n n müdahil Tacettin ile ocaktan ç kacak kömürün %40' n n Tacettin'e, %30'un ise davac ya ait olaca - n n kararlaflt r ld, ancak, Maden flleri Genel Müdürlü ü'nün tarihinde daval ile di er müdahil D. Ltd. fiti. aras ndaki rödovans sözleflmesini kabul etti i, bu durumda her ne kadar daval, davac ve dava d fl Feyzullah aras nda yap lm fl bir sözleflme var ise de bu sözleflmenin Maden Yasas n n 38. maddesi gere ince maden siciline tescil ettirilmedi i, bu nedenle sözleflmenin daval y ve Maden Dairesi'ni ba lamad yasaya göre tescil edilmemifl kira sözleflmesine dayan larak davac ile müdahil Tacettin aras ndaki ortakl k sözleflmesinin müdahile herhangi bir hukuki koruma sa lamayaca, yasaya uygun olarak yap lmam fl sözleflmeye dayan larak daval dan herhangi bir talepte bulunulmayaca n, zira, halin icab na göre bu iflleri yapan davac n n Yasa'ya göre rödovans sözleflmesinin ne flekilde yap laca n bilmesinin gerekti i gerekçesiyle davac n n ve müdahil Tacettin'in davalar n n reddine, müdahil D. Ltd. fiti nin davas n n kabulü ile ihtiyati tedbirin kald r lmas na karar verilmifltir. Karar, daval vekili temyiz etmifltir. 1- Dava dilekçesinde daval n n rödovans sözleflmesine ayk r davrand,sözleflme konusu maden sahas n n iflletme hakk n n 3. flahsa devretmeye yeltenildi i ileri sürülerek, öncelikle daval n n sözleflmeye uymas yönünde muarazan n giderilmesi istenmifltir. Dava tarihinden önce daval yan, müdahil D. Ltd. fiti ile ayn maden sahas n n iflletme hakk n n devri sözleflmesi imzalam flt r. Bu sözleflme

14 Yarg tay Kararlar tarihinde maden siciline tescil edilmifltir. Bu durumda Maden Kanunu'nun 38. maddesi gere ince tescil edilen bu hakka dayal olarak müdahil flirketin sahay iflletme hakk do mufl oldu una göre eldeki dava müdahil D. Ltd. fiti'ni de etkileyece inden hakk nda dava aç lmas için davac ya süre verilmesi, dava aç ld takdirde birlefltirilerek görülüp sonuçland r lmas gerekir iken, yaz l gerekçeyle yarg lamaya devam ile hüküm kurulmufl olmas do ru görülmemekle karar n bozulmas gerekmifltir. 2- Yarg lama s ras nda D. Ltd. fiti. maden sahas n n davac ya teslimi konusunda verilen ihtiyati tedbir karar n n kald r lmas isteminde bulunmufltur. Bu talep bir dava de ildir. Mahkemece Duraksan Ltd. fiti nin açt - bir dava bulunmamas na ra men tedbir karar n n kald r lmas talebinin dava olarak de erlendirilerek davan n kabulü yolunda hüküm kurulmufl olmas da bozmay gerektirmifltir. 3- Davac, taleplerini dava d fl Feyzullah ile imzalad sözleflmeye ve bu sözleflmeye dayal olarak da M. Ltd. fiti. ile imzalad tarihsiz rödovans sözleflmesine dayand rm flt r. Her fleyden önce davan n hukuki nitelemesinin do ru biçimde yap lmas zorunludur. Hukukumuzda rödovans sözleflmelerine iliflkin özel bir düzenleme bulunmamaktad r. Bu sözleflmeler yerleflik Yarg tay uygulamalar nda BK'n n has lat kiralar na iliflkin 270 ve devam eden ilgili maddeleri hükümleri çerçevesinde de erlendirilmektedir. (Dairemizin tarih ve 1998/ say l ilam nda da önceden imzalanan ve bilahare maden siciline tescil edilen iki ayr sözleflmeye dayal talepler aç s ndan maden siciline kay tl sözleflme d fl ndaki sözleflme hükümlerinin de taraflar ba lay c oldu u belirtilmifltir.) Taraflar aras ndaki sözleflmenin maden siciline tescili zorunlulu u bulunmay p,tescil ancak madendeki devlet hakk n n takibi aç s ndan hüküm ifade etmektedir. O halde mahkemece herhangi bir flekil flart na tabi olmayan rödovans sözleflmesine dayal davac taleplerinin de erlendirilmesi gerekir iken, somut olayda uygulama yeri bulunmayan Maden Kanunu'nun 38. maddesine göre sözleflmenin maden siciline kaydedilmedi i gerekçesiyle davan n reddi do ru görülmemifl, karar n bu nedenle dahi bozulmas gerekmifltir...) gerekçesiyle bozularak dosya yerine geri çevrilmekle, yeniden yap lan yarg lama sonunda, mahkemece önceki kararda direnilmifltir. TEMY Z EDEN: Daval vekili. HUKUK GENEL KURULU KARARI Hukuk Genel Kurulu nca incelenerek direnme karar n n süresinde temyiz edildi i anlafl ld ktan ve dosyadaki ka tlar okunduktan sonra gere i görüflüldü: Taraflar n karfl l kl iddia ve savunmalar na, dosyadaki tutanak ve kan tlara, bozma karar nda aç klanan gerektirici nedenlere göre, Hukuk

15 2626 STANBUL BAROSU DERG S Cilt: 81 Say : 6 Y l 2007 Genel Kurulu nca da benimsenen Özel Daire bozma karar na uyulmak gerekirken, önceki kararda direnilmesi usul ve yasaya ayk r d r. Bu nedenle direnme karar bozulmal d r. SONUÇ: Daval vekilinin temyiz itirazlar n n kabulü ile, direnme karar n n Özel Daire bozma karar nda gösterilen nedenlerden dolay HUMK un 429. maddesi gere ince BOZULMASINA, istek halinde temyiz peflin harc n n geri verilmesine, gününde oybirli iyle karar verildi.

16 Yarg tay Kararlar 2627 YARGITAY HUKUK GENEL KURULU E: 2006/4-715 K: 2006/725 T: ÖZEL HUKUK TÜZEL K fi S ÖZEL HUKUK KURALLARI KAMUSAL TAHK M YÖNTEM * (3533 SY m 1) Özet: Anonim flirket statüsünde bulunan Türk Telekomünikasyon Afi özel hukuk hükümlerine tabi olmas ve sermayesinin tamam n n devlete ait olmamas gözönüne al nd - nda, 3533 Say l Yasada belirlenen tahkim yönteminin Türk Telekomünikasyon Afi ile belediye aras ndaki uyuflmazl a uygulanmas olanaks zd r. Taraflar aras ndaki "Tazminat" davas ndan dolay yap lan yarg lama sonunda; Ankara Asliye 13. Hukuk Mahkemesince davan n k smen kabulüne dair verilen gün ve 2003/ /259 Say l Karar n incelenmesi davac vekili ile daval lardan Ankara Büyükflehir Belediye Baflkanl vekili taraf ndan istenilmesi üzerine, Yarg tay 4. Hukuk Dairesinin gün ve 2004/13432 E. 2005/9275 K. say l ilam ile, (...1-Dosyadaki yaz lara, karar n dayand kan tlarla yasaya uygun gerektirici nedenlere, özellikle delillerin de erlendirilmesinde bir isabetsizlik görülmemesine göre davac n n daval lardan Murat a yönelik temyiz itirazlar n n reddi ile bu daval ya yönelik hükmün onanmas gerekir. 2- Taraflar n di er temyiz itirazlar na gelince; dava, haks z eylem nedeniyle u ran lan zarar n tazmini istemine iliflkindir. Yerel mahkemece dava k smen kabul edilmifl, karar davac ile daval lardan Ankara Büyükflehir Belediye Baflkanl temyiz etmifltir Say l Kanunun 1. maddesine göre genel, katma ve özel bütçelerle yönetilen daireler ve belediyelerle sermayesinin tamam devlete veya belediyelere yahut özel idarelere ait olan daire ve müesseseler aras nda ç - kan uyuflmazl klardan adalet mahkemelerinin görevi içinde bulunanlar o kanunda yaz l tahkim usulüne göre çözümlenir. Mahkemece taraflar n durumlar gözetilerek sözü edilen yasa buyru u uyar nca dava dilekçesinin görev yönünden reddine karar verilmek gerekirken iflin esas n n incelenmifl olmas bozmay gerektirir...) gerekçesiyle bozularak dosya geri çevrilmekle yeniden yap lan yarg lama sonunda; mahkemece önceki kararda direnilmifltir. _ ( * ) Gönderen: Av. Talih UYAR

17 2628 STANBUL BAROSU DERG S Cilt: 81 Say : 6 Y l 2007 TEMY Z EDEN: Davac ve Daval Ankara Büyükflehir Belediye Bflk. Vekilleri HUKUK GENEL KURULU KARARI Hukuk Genel Kurulu Karar nca incelenerek direnme karar n n süresinde temyiz edildi i anlafl ld ktan ve dosyadaki ka tlar okunduktan sonra gere i görüflüldü: Dava haks z eylem nedeniyle u ran lan zarar n tazmini istemine iliflkindir. Davac Türk Telekomünikasyon vekili, daval Belediye Fen flleri Yol fiube Müdürlü ü ne ait, di er daval Murat taraf ndan kullan lan B-9 Dozer ifl makinesi ile yol çal flmas yaparken, davac Türk Telekom Afi ye ait kablo ve güzergah na hasar verip zarara u ratt n, meydana gelen olaydan dolay davac kuruluflun zarar n n toplam TL oldu- unu, tespit dosyas nda da TL masraf yap ld n ileri sürerek zarar miktar ile tespit masraf n n daval lardan müflterek ve müteselsilen tahsiline karar verilmesini talep ve dava etmifltir. Daval Ankara Büyükflehir Belediye Baflkanl vekili, davac kurumu uyard klar halde kay ts z kald klar n, tesislerini kald rmad klar n ve görevli bir personel bulundurmad klar n bu nedenle hasar n meydana gelmesinde davac kurumun ihmali oldu unu, davan n reddine karar verilmesi gerekti ini cevaben bildirmifltir. Mahkemenin "Belediye'ye ait dozerin dikkatsiz ve tedbirsizce yol yap m çal flmalar s ras nda davac ya ait yer alt telefon kablolar na hasar verdi ini, toplam hasar miktar tutar n n TL oldu u, olayda daval Belediye ve dozer operatörünün müfltereken %80 oran nda kusurlu oldu u, davac n n olaydaki kusurunun ise %20 oran nda bulundu u" gerekçesiyle davan n k smen kabulüne dair verdi i karar, Özel Dairece yukar da belirtilen nedenle bozulmufl, mahkemece "Davac flirketin 3533 Say l Yasan n 1. maddesinde sözü edilen resmi Daire ve Müesseseler aras nda olmad dolay s yla uyuflmazl a 3533 Say l Yasan n 1. maddesinde bahsedildi i gibi tahkim usulü ile de il iflin esas na girilerek çözümlenmesi gerekti i sonucuna var ld " gerekçesiyle önceki kararda direnilmifltir. Direnme yoluyla Hukuk Genel Kurulu önüne gelen uyuflmazl k; taraflar n s fat na göre uyuflmazl n genel mahkemede mi, yoksa 3533 Say l Yasa hükümleri gere ince mecburi tahkim prosedürü çerçevesinde mi bak l p sonuçland r lmas gerekti i noktas ndad r. Sorunun çözümü, Türk Telekomünikasyon Afi'nin hukuki statüsünün irdelenmesini gerekli k lmaktad r. 406 say l Telgraf ve Telefon Kanunu nun 4000 Say l Kanun ile de iflik 1. maddesinde Telekomünikasyon hizmetlerinin Türk Telekomüni-

18 Yarg tay Kararlar 2629 kasyon Anonim fiirketi taraf ndan yürütülece i, 4673/1 md. ile de iflik f kras nda ise Türk Telekomun, bu Kanun ve özel hukuk hükümlerine tabi bir anonim flirket oldu u ifade edilmektedir. 233 say l KHK'ye ba l cetvelde Kamu ktisadi Kurulufllar aras nda say lmakta iken tarih ve 4502 Say l Kanunun geçici 3. maddesi ile (K K) listesinden ç kar lm flt r. Kamu iktisadi teflebbüsleri ticari iflletme kurup ifllettikleri için tacirdirler. Bunlar n sermayelerinin devlete ait olmas ve baz yönetim organlar n n tayin usullerinin özellik arz etmesi, bu kurumlara kamu hukuku müessesi vasf vermeyip, bu kurulufllar özel hukuk tüzel kiflisi olup, haklar nda hususi hukuk hükümleri uygulan r. Kald ki, Türk Telekom hisselerinin tamam Hazine'ye ait bulunmakta iken, Bakanlar Kurulu'nun tarih ve 2005/9146 say l Türk Telekomünikasyon Anonim fiirketi'nin %55 oran ndaki hissesinin blok olarak sat fl na iliflkin nihai devir ifllemlerine dair karar n yürürlü e konulmas hakk nda karar uyar nca, %55 oran ndaki hissesinin blok olarak sat fl suretiyle özellefltirilmifl bulunmaktad r Say l Yasan n 1. maddesinde; "Umumi, mülhak ve hususi bütçelerle idare edilen daireler ve belediyelerle sermayesinin tamam devlete veya belediye veya hususi idarelere ait olan daire ve müesseseler aras nda ç kan ihtilaflardan adliye mahkemelerinin vazifesi dahilinde bulunanlar bu kanunda yaz l tahkim usulüne göre halledilirler" denilmektedir. Bu aç k hüküm karfl s nda, davac Türk Telekomünikasyon Afi nin hangi yönüyle bak l rsa bak ls n bu kanun hükümlerine tabi olmad anlafl lmaktad r. Efl söyleyiflle davac n n anonim flirket statüsünde bulundu u daire veya müessese olmad, di er yandan flirketin aç kça özel hukuk hükümlerine tabi k l nmas, sermayesinin tamam n n devlete ait bulunmamas, göz önüne al nd nda 3533 Say l Yasa hükümlerinin davaya konu olayda uygulanma olana yoktur. Bu görüflü; Yarg tay Hukuk Genel Kurulu'nun tarih ve 2002/ E., 551 K.; gün ve 2005/4-650 E., 711 say l kararlar da do rulamaktad r. Bu nedenle davaya genel mahkeme s fat yla bak l p sonuçland r lmas usul ve yasaya uygun olup, mahkemenin buna iliflkin direnmesi de yerindedir. Ne var ki iflin esas na yönelik temyiz itirazlar özel dairece incelenmedi inden dosyan n temyiz itirazlar incelenmek üzere özel daireye gönderilmesi gerekir. SONUÇ: Yukar da aç kland üzere direnme uygun olup, iflin esas - na iliflkin davac ve daval Belediye vekillerinin temyiz itirazlar n n incelenmesi için dosyan n 4. Hukuk Dairesine gönderilmesine, oybirli i ile karar verildi.

19 2630 STANBUL BAROSU DERG S Cilt: 81 Say : 6 Y l 2007 YARGITAY HUKUK GENEL KURULU E: 2006/4-762 K: 2006/735 T: TAZM NAT DAVASI MAHKEME KARARLARI YARGIDA AÇIKLIK VE NETL K LKES ÖNCEK KARARDA D REN LMES NE DEN LEREK YEN B R KARAR YAZILMAMASI DURUMU* (HUMK m. 388, 389) Özet: Mahkeme kararlar nda taraflara yüklenen borç ve tan nan haklar n s ra numaras alt nda birer birer aç k ve tereddüt uyand rmayacak flekilde gösterilmesi gerekir. Bu biçim yarg da aç kl k ve netlik ilkesinin gere idir. Aksine durum, yeni tereddüt ve uyuflmazl klar yarat r, dava içinden yeni davalar do ar ve kamu düzeni ve toplumsal bar fl oluflturulamaz. Taraflar aras ndaki "Tazminat" davas ndan dolay yap lan yarg lama sonunda; Ankara 10. Asliye Hukuk Mahkemesince davan n reddine dair verilen gün ve 2004/ say l karar n incelenmesi davac lar taraf ndan istenilmesi üzerine, Yarg tay 4. Hukuk Dairesi'nin gün ve say l ilam yla bozularak dosya yerine geri çevrilmekle yeniden yap lan yarg lama sonunda; mahkemece önceki kararda direnilmifltir. TEMY Z EDEN: Davac lar vekili HUKUK GENEL KURULU KARARI Hukuk Genel Kurulu'nca incelenerek direnme karar n n süresinde temyiz edildi i anlafl ld ktan ve dosyadaki ka tlar okunduktan sonra gere i görüflüldü: Mahkeme kararlar nda nelerin yaz laca Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu'nun 388. maddesinde belirtilmifltir. Hüküm sonucu k sm nda gerekçeye ait her hangi bir söz tekrar edilmeksizin isteklerin her biri hakk nda verilen hükümle taraflara yüklenen borç ve tan nan haklar n mümkünse s ra numaras alt nda birer birer aç k flüphe ve tereddüt uyand rmayacak flekilde gösterilmesi gerekir. Ayn kural HUMK un 389. maddesinde de tekrarlanm flt r. Keza HUMK un 381. maddesi (karar n tefhimi en az 388. maddede belirtilen _ ( * ) Gönderen: Av. Talih UYAR

20 Yarg tay Kararlar 2631 hüküm sonucunun duruflma tutana na geçilerek okunmas suretiyle olur). Bu biçim yarg da aç kl k ve netlik prensibinin gere idir. Aksi hal, yeni tereddüt ve ihtilaflar yarat r. Hatta giderek denebilir ki, dava içinden davalar do ar, hükmün hedefine ulafl lmas n engeller, Kamu düzeni ve bar fl oluflturulamaz. Ayr ca bozma karar ile ilk hüküm hayatiyetini yitirdi inden ona at f suretiyle hüküm tesisinin yukar da aç klanan kurallara uygun düflmeyece i de aflikard r. Öte yandan Yarg tay' n yerleflmifl görüflü de bu yöndedir. (Hukuk Genel Kurulu'nun gün 323/391 say l ve gün say l ve gün say l kararlar.) Ceza Genel Kurulu'nca da CMUK un benzer hükümleri tafl yan 261 ve 268. maddelerinin uygulanmas nda bozulan karar n geçerlili ini ve yerine getirilme yetene ini yitirdi inden "önceki hükümde direnilmesine" denilmekle yetinilerek ve at f suretiyle hüküm kurulamayaca kabul edilmifltir (Ceza Genel Kurulu'nun gün say l karar ). Somut olayda da aslolan k sa kararda, hüküm f kras oluflturulmam fl; yaln zca "önceki kararda direnilmesine" denilmekle yetinilmifltir. O itibarla mahkemece HUMK un 388. maddesinin aç k hükmü gözetilmeksizin yaz l biçimde karar verilmesi do ru de ildir. Direnme karar bu nedenle bozulmal d r. SONUÇ: Davac lar vekilinin temyiz itirazlar n n kabulü ile, direnme karar n n yukar da gösterilen nedenlerden dolay HUMK un 429. maddesi gere ince BOZULMASINA, bozma nedenine göre sair temyiz itirazlar - n n incelenmesine flimdilik yer olmad na, istek halinde temyiz peflin harc n n iadesine, gününde oybirli iyle karar verildi.

21 2632 STANBUL BAROSU DERG S Cilt: 81 Say : 6 Y l 2007 YARGITAY HUKUK GENEL KURULU E: 2006/8-721 K: 2006/716 T: M RASÇILIK BELGELER ÇEK fimes Z YARGI KES N HÜKÜM YARGILAMANIN YEN LENMES * (HUMK m. 445) Özet: Mirasç l k belgeleri çekiflmesiz yarg sonunda al nan kararlard r. Bu tür kararlar maddi hukuk aç s ndan kesin hüküm de- ildirler. Zira, böyle bir belgenin aksi her zaman iddia ve ispat olunabilir. Çekiflmesiz yarg yöntemiyle al nm fl mirasç l k belgesinin, sonradan has ml olarak al nan yeni bir mirasç l k belgesiyle ortadan kald r lmas durumunda, yarg laman n yenilenmesini isteme olana vard r. Taraflar aras ndaki "Yarg lanman n Yenilenmesi" davas ndan dolay yap lan yarg lama sonunda; Çatalca 2. Asliye Hukuk Mahkemesince davan n reddine dair verilen gün ve say l karar n incelenmesi davac lar vekili taraf ndan istenilmesi üzerine, Yarg tay 8. Hukuk Dairesinin gün ve say l ilam ile, (...Davac lar vekili, vekil edenlerinin miras b rakan Hayriye'den kalan dava konusu 166, 422, 423, 439 ve 477 parsellerin miras paylar oran nda tapu kay tlar n n iptal ve tescili için daha önce açt klar ve retle sonuçlanan Çatalca 2. Asliye Hukuk Mahkemesinin gün 1996/304 esas 1999/324 Karar Say l kesinleflmifl hükmünün yarg laman n yenilenmesi yoluyla ortadan kald r lmas na karar verilmesini istemifl, dava tarihinden önce kay t maliki Fahri'nin mirasç lar na karfl aç lan ikinci dava dosyas bu dosyayla birlefltirilerek yarg lama yürütülmüfl ve sona erdirilmifltir. Daval lar vekili, ayn tafl nmazlar hakk nda davac lar n daha önce Çatalca 2. Asliye Hukuk Mahkemesine açt klar davan n reddedildi ini, bu davan n da reddine karar verilmesini savunmufltur. Mahkemece, yarg laman n yenilenmesi nedenleri bulunmad gerekçesiyle davan n reddine, 166, 422, 423 ve 439 parsellerin tespitlerinin kesinleflti i tarihten bu dosya ile birlefltirilen tapu iptali ve tescil davas na iliflkin 2001/290 esas nolu dava dosyas n n aç ld tarihe kadar on y ll k bak düflürücü sürenin geçmifl olmas nedeniyle reddine, tapu iptali ve tes- _ (*) Gönderen: Av. Talih UYAR

22 Yarg tay Kararlar 2633 cil davas ile 477 parsel hakk ndaki dava dosyas n n ayr lmas na, ayr esasa kayd na karar verilmesi üzerine; hüküm, davac lar vekili taraf ndan temyiz edilmifltir. Tapu kay tlar na göre, dava konusu 166, 422, 423 ve 477 parseller daval lar ad na hükmen, 439 parsel de ortak miras b rakan Ali ad na kadastro yoluyla tespit ve tescil edilmifllerdir. Davac lar vekili, dava konusu tafl nmaz n vekil edeninin yak n miras b rakan Hayriye'ye atalar ndan intikal etti ini, vekil edenlerinin mirasç l k s fat gizlenmek suretiyle daval lar ad na tescil edildi ini, tafl nmazlar Hayriye'den kalan yerlerden olmasa bile, Hayriye'nin ortak miras b rakan Mustafa o lu Ali'nin efli olmas nedeniyle miras pay n n bulundu unu, miras paylar oran nda iptal ve tescile karar verilmesini iddia etmifltir. Davac lar n ayn parseller hakk nda daha önce açt klar tapu iptali ve tescil davas, yukar da tarih ve say s yaz l hükümle reddedilmifltir. Esas numaras an lan dava dosyas nda dava konusu parsellerin ortak miras b - rakan Mustafa o lu Ali'den kald, Çatalca Sulh Hukuk Mahkemesinin 1981/ esas ve karar say l mirasç l k belgesinde; tafl nmaz n maliki Ali'nin mirasç lar n n daval lardan ibaret bulundu unun belirlenmesi karfl s nda davan n reddine karar verilmifl, davac lar n temyizi üzerine Yarg tay 8. Hukuk Dairesince onanarak karar düzeltme iste ine baflvurulmaks z n hüküm kesinleflmifltir. Davac lar n daha sonra has ml olarak Çatalca Sulh Hukuk Mahkemesine açm fl olduklar mirasç l k belgesinin iptali ve yeni belgenin verilmesi davas n n yap lan yarg lamas sonunda, gün, 555/768 esas ve karar say l hükümle yukar da tarih ve say s yaz l mirasç l k belgesinin iptaline, Mustafa o lu Ali'nin mirasç lar - n n belirlenmesine karar verilmifltir. Yeni mirasç l k belgesinde davac lar n da mirasç olduklar belirlenmifl ve bu hüküm tarihinde kesinleflmifltir. Davac lar, görülmekte olan davada elde ettikleri yeni mirasç l k belgesine dayanarak yarg laman n yenilenmesi iste inde bulunmufllard r. Yarg laman n yenilenmesi sebepleri HUMK un 445. maddesinde s n rl olarak say lm flt r. Ancak, an lan maddede yaz lan nedenlerin bulunmas halinde yarg laman n yenilenmesi yoluna baflvurulabilir. Bu maddenin 3. bendinde "Hükme esas ittihaz olunan bir ilam hükmü fesih ve nakzolunarak kaziyei muhkeme teflkil etmek suretiyle külliyen mürtefi olmas " yarg laman n yenilenmesi nedeni olarak kabul edilmifltir. Mirasç l k belgesinin al nmas çekiflmesiz yarg sonunda verilen bir karard r. Çekiflmesiz yarg ya iliflkin kararlar fleklen kesinleflmifl olsalar bile, maddi hukuk aç s ndan kesin hüküm teflkil etmezler. Bu nedenledir ki; bu tür belgelerin gerçe e ayk r olarak al nm fl olmas halinde istek üzerine mahkemece tekrar de ifltirilebilirler ve yeni bir mirasç l k belgesi verilebilir. Baflka bir anlat mla; böyle bir belgenin aksi her zaman iddia ve ispat edilebilir. Yukar da da aç kland üzere, çekiflmesiz yarg sonucu al nan kararlar maddi anlamda kesin hü-

23 2634 STANBUL BAROSU DERG S Cilt: 81 Say : 6 Y l 2007 küm oluflturmazlar. Somut olayda; davac lar, mirasç l k s fatlar n n gizlenmifl olmas karfl s nda has ml olarak ald klar ikinci mirasç l k belgesi ile Mustafa o lu Ali'nin mirasç lar olduklar n kan tlam fl ve belgelendirmifllerdir. Daha önce aç lan davada nazara al nan mirasç l k belgesi kesinleflen yeni bir hükümle ortadan kald r lm flt r. Bu hüküm HUMK un 445/3. f kras nda düzenlenen yarg laman n yenilenmesi sebebidir. Böyle bir hükme dayan larak yarg laman n yenilenmesi iste inde bulunulmas mümkündür. Mahkemece görülmekte olan davan n aç ld tarihte yeni tarihli mirasç l k belgesinin elde edilmedi i, daha önce aç lan ve retle sonuçlanan davada, tafl nmazlar n miras b rakan annesi Hayriye'den kald, bu davada da ortak miras b rakan Mustafa o lu Ali'den kald yönünden davac - lar n çeliflik iddiada bulunduklar, bu nedenle edinme sebepleri farkl oldu- u gerekçesiyle dava reddedilmifltir. Yarg laman n yenilenmesi yoluyla ortadan kald r lmas istenen davada davac lar tafl nmaz n miras b rakan n Hayriye'den kald n, Hayriye'den kalan yerler olmasa bile Mustafa o lu Ali'nin efli olmas nedeniyle miras pay ve hakk n n bulundu unu ileri sürmüfller, görülmekte olan davan n aç ld tarihte ikinci mirasç l k belgesinin al nmas için dava açm fl olmalar karfl s nda mahkemenin ret gerekçesine kat lmak mümkün de ildir. Yarg laman n yenilenmesi iste i mesmu görüldü ü takdirde iddia ve savunma çerçevesinde taraf delillerinin toplanarak sonucuna göre bir karar verilmesi gerekirken yaz l flekilde hüküm kurulmufl olmas nda bir isabet görülmemifltir...) gerekçesiyle bozularak dosya yerine geri çevrilmekle, yeniden yap lan yarg lama sonunda, mahkemece önceki kararda direnilmifltir. TEMY Z EDEN: Davac lar vekili HUKUK GENEL KURULU KARARI Hukuk Genel Kurulu nca incelenerek direnme karar n n süresinde temyiz edildi i anlafl ld ktan ve dosyadaki ka tlar okunduktan sonra gere i görüflüldü: Taraflar n karfl l kl iddia ve savunmalar na, dosyadaki tutanak ve kan tlara, bozma karar nda aç klanan gerektirici nedenlere göre Hukuk Genel Kurulu nca da benimsenen Özel Daire bozma karar na uyulmak gerekirken, önceki kararda direnilmesi usul ve yasaya ayk r d r. Bu nedenle direnme karar bozulmal d r. SONUÇ: Davac lar vekilinin temyiz itirazlar n n kabulü ile, direnme karar n n Özel Daire bozma karar nda gösterilen nedenlerden dolay HUMK un 429. maddesi gere ince BOZULMASINA, istek halinde temyiz peflin harc n n geri verilmesine, gününde oyçoklu u ile karar verildi.

24 Yarg tay Kararlar 2635 KARfiI OY YAZISI Davac lar NB ve alt arkadafl taraf ndan tarihinde yarg laman n yenilenmesi ve tapu iptali ve tescil istekli olarak aç lan davada davac lar dava konusu 166, 422, 423, 439 ve 477 nolu parsellerin kök miras b rakan Balkan harbinde öldü ü söylenen Mustafa o lu Ali'den kald n, ne var ki, arazi kadastrosu s ras nda bu yerlerin miras b rakan Mustafa o lu Ali ad na tespitinin yap ld, ancak, 166 nolu parsele Hazinenin uygulanan vergi kayd n n bu yere uymamas nedeniyle itiraz etti i, 422, 423 ve 477 nolu parsellere de, köy tüzel kiflili inin mera oldu undan bahisle itirazda bulundu u, Kadastro Mahkemesine her parsel için ayr ayr aç lan davalar n redle sonuçland n, Kadastro Mahkemesine sunulan 1981/ esas ve karar say l veraset belgesi dikkate al narak mirasç lar FU ve FD adlar na tescillerine karar verildi i 166 nolu parselin tarihinde hükmen, 477 parselin tarihinde hükmen, 422 ve 423 nolu parsellerin tarihinde hükmer kesinlefltikleri, dava konusu 439 nolu parselin tespitine itiraz olmad için tarihinde kesinleflti i, davac lar n ayn tafl nmazlar için tarihinde 1991/42 esasta kay tl dosya ile ayn hukuki sebebe tutunarak fakat bu yerlerin kök miras b rakan Mustafa o lu Ali'den de- il de, Ali efli Hayriye'den kald n ve Hayriye'ye de kendi ceddinden intikal etti- ini ileri sürerek paylar oran nda iptal ve teflci davas aç ld n, önce görülen 1991/42 esasta kay tl mahkemede verilen ilk kararla davan n kabulüne, paylar oran nda davac lar ad na tesciline karar verilmifltir. Temyiz edilmekle Yarg tay 8. Hukuk Dairesince araflt rma bozmas yap lm flt r. Yerel mahkeme bozmaya uymufltur. Bundan sonra, mahalli mahkeme dava konusu tafl nmazlar n iddia edildi i üzere davac lar n murisi Hayriye'den de il de, kök miras b rakan Mustafa o lu Ali'den kald n belirleyerek davan n reddine karar vermifltir. Bu karar Yarg - tay 8. Hukuk Dairesince tarihli ilam yla aç klama getirilerek nizal tafl nmazlar n kök muris Mustafa o lu Ali'den kald ve davac lar n ketmi verese hukuksal sebebi nedeniyle has ml olarak alacaklar veraset ilam yla önceki veraset belgesini iptal ettirerek yeni bir mirasç l k belgesi almalar gerekti ine de inilmifltir. Eldeki yarg laman n iadesi istemli dava Yarg tay 8. Hukuk Dairesinin aç klamal onama ilam ndan hareketle aç lm flt r. Davac lar, kök muris Mustafa o lu Ali'nin dul kalan efli Hayriye'nin 2. evlili- ini yapt Mehmet Avc 'dan olma çocuklar ve torunlar d r. Daval lar ise Hayriye'nin ilk kocas Mustafa o lu Ali'den olma torunlar d r. lk davadaki ve son davadaki hukuki sebep ketmi veresedir. lk davadaki iddia bu tafl nmazlar n Hayriye'den kald ve Hayriye'ye de kendi ceddinden intikal etti idir. kinci davas ndaki (eldeki davadaki) iddia ise kök murisi Mustafa o lu Ali'den kald d r ve iddian n de ifltirilmesine muvafakat edilmemifltir. Mahalli mahkeme, yarg laman n iadesi istemli davan n reddine karar vermifltir. Temyiz edilmekle Yarg tay 8. Hukuk Dairesinin ço unluk görüflü karar yla ilk derece mahkemesinin karar bozulmufltur, Yerel mahkeme az nl k görüflünün kendi düflüncesine uygun oldu unu belirlemekle önceki kararda srar etmifltir. Toplanan deliller tüm dosya içeri inden; HUMK un 445/3. maddesine tutunularak yarg laman n iadesi isteminde bulunulmufltur. Hemen belirtmek gerekir ki, Kadastro Mahkemesi nde karara esas al nan Sulh Hukuk Mahkemesi nin 1981/ esas ve karar say l veraset belgesi has ms zd r. Bir baflka anlat mla has ms z veraset belgesiz aksi sabit olun-

25 2636 STANBUL BAROSU DERG S Cilt: 81 Say : 6 Y l 2007 caya kadar geçerli bir belgedir. Mahkeme ilam de ildir. HUMK.nun 392/sor cümlesi gere ince böyle bir karara ilam vasf n n verilebilmesi için "kararda iki taraf n bulunmas " gerekir. Öte yandan Prof. Dr. Baki Kuru Hukuk Muhakemeleri Usulü Kitab n n 2001 bask s n n 3. cildinin sayfas nda "ilam kavram yaln z çekiflmeli yarg ya ait bir terimdir. Buna karfl l k ilam kavram çekiflmesiz yarg ya yabanc d r. Örnek, aksi sabit oluncaya kadar geçerli oldu u belirtilmek suretiyle verilen mirasç l k belgesi klasik anlamda bir ilam de ildir. lam kavram, yaln z çekiflmeli yarg ya ait bir terim olup, çekiflmesiz yarg ya yabanc d r. Her zaman aksi, iddia ve ispat edilebilir. Yap lan ifllemi tam bir dava olarak nitelemek yerinde olmaz. Nizas z kaza yolu ile an lan kararlar hiçbir zaman maddi anlamda kesin karar niteli i tafl maz." fleklinde aç klama getirmifltir. Bu durumda, iptali istenen ve Kadastro Mahkemesi kararlar nda esas al nan Sulh Hukuk Mahkemesinin 1981/ esas ve karar say l has ms z veraset belgesi ilam de ildir. Öyle ise, HUMK un 445/3. maddesi gere ince has ml olarak al nan veraset ilam yla iptale konu olan veraset belgesi ilam olmayaca ndan ortada HUMK un 445/3. maddesi uyar nca aranan koflul gerçekleflmemifltir. Öyle ise, böyle bir davan n görülebilme olana yoktur. Öte yandan HUMK un 447. maddesi gere ince üç ayl k yasal sürede geçmifltir. Bu süre mahkeme taraf ndan kendili inden re'sen dikkate al nmas gereken süredir. Sürelere mahkemeler uymak zorundad r. Aksi taktirde davalar n sonucu al nmaz ve kesin hüküm ortaya ç kmaz. Taraflar aras nda 1991/42 esasta kay tl önce görülen ve yarg denetiminden geçen dosya içerisinde daval lar (adlar na tescil yap lan kifliler) vekilleri cevap dilekçesiyle ve daha sonraki aflamalarda verdikleri dilekçelerle, davac lar ketmi verese nedeniyle kendilerinin sakland n ileri sürüyorlarsa Kadastro Mahkemesindeki has ms z veraset belgesini has ml olarak alacaklar ilamla iptal ettirerek mirasç l k belgesi almalar gerekti ini aç kl kla dile getirmifller ve yerel mahkeme hakimine bu konuda davac lara kesin önem verilmesi gerekti i yönünde uyar da bulunmufllard r. Hal böyle olmas na karfl n ilk dava 10 y l kadar devam etmekle gerek mahalli mahkeme hakimi, gerekse davac lar bu konuda dava açmam fllard r. Öyle ise, kendilerinin ketmediidi ini, 1991/42 esasta kay tl önceki davan n yarg lamas s ras nda ö renmifllerdir. Nitekim, kendileri de önceki davaya Sulh Hukuk Mahkemesinin 1991/ esas ve karar say l has ms z veraset belgesi ile mirasç olduklar n belirlemifllerdir. Öyle ise, kendilerinin al p sunduklar has ms z veraset belgesi ve daval lar n mahkemeye verdikleri cevap dilekçeleri ile bu durumu ö rendiklerinden HUMK un 447. maddesindeki üç ayl k süreleri de kaç rm fllard r. Her iki halde de yarg laman n yenilenmesi iste inin dinlenme olana kalmam flt r. Bu durumda mahalli mahkemenin direnme karar do rudur. Ne var ki, HGK n n ço unlu u taraf ndan yerel mahkeme karar n n bozulmas na iliflkin olarak tecelli eden görüfllerine kat lmam mümkün olmam flt r. Aç klad m nedenlerle mahalli mahkeme karar n n onanmas gerekti i düflüncesindeyim. S. ALTINGÖZ Üye