Ekonomi Bülteni. 09 Aralık 2013, Sayı: 45. Yurt Dışı Gelişmeler Yurt İçi Gelişmeler Finansal Göstergeler Makro Ekonomi ve Strateji

Transkript

1 Ekonomi Bülteni, Sayı: 45 Yurt Dışı Gelişmeler Yurt İçi Gelişmeler Finansal Göstergeler Makro Ekonomi ve Strateji Bitcoin e Yatırım Yapmak İçin Doğru Zaman Mı? Ekonomik Araştırma ve Strateji Dr. Saruhan Özel Ercan Ergüzel Ezgi Gülbaş Ali Can Duran 1

2 Yurt Dışı Gelişmeler Global olarak imalat sanayii istikrar kazanıyor, fakat Euro Bölgesi kendi içerisinde ayrışıyor. Geçtiğimiz hafta açıklanan imalat PMI endeksleri, global olarak imalat sanayindeki toparlanmanın yukarı yönlü trendinin güçlendiğine işaret etti. ABD nin PMI verisi ISM endeksi Kasım ayında beklentilerin üzerinde bir artış ile 57.3 seviyesine ulaştı. 50 nin üzerinin imalat sanayiinde genişlemeyi altının ise daralmayı işaret ettiği endeks böylece Nisan 2011 den bu yana en yüksek genişleme oranına ulaşmış oldu. 2. en büyük ekonomi konumundaki Çin de 0.1 puanlık gerileme ile 50.8 olarak açıklanan üretim PMI endeksi ise 3 aylık ortalamada son 4 aydır yukarı yönlü hareketine devam etti. Japonya da yeni ihracat siparişlerindeki güçlü artış ile 55.1 e yükselen üretim PMI endeksi de son 7 yılın en hızlı genişlemesine işaret etti. Euro Bölgesi nde imalat PMI endeksi Haziran 2011 den bu yana en yüksek değeri 51.6 ya yükselmesine karşın trendi daha net gösteren 3 aylık ortalamanın yataya yakın kalmasına engel olamadı. Ayrıca Euro Bölgesi ülkeleri kendi aralarında karşılaştırıldığında bölge ekonomisindeki toparlanmanın kendi içerisinde ayrışarak daha önceki raporlarımızda da belirttiğimiz gibi kırılgan bir yapı üzerine oturduğu görülüyor. Bölgenin en büyük ekonomisi Almanya da son 29 ayın, İtalya da son 30 ayın en yüksek değerine ulaşan (sırasıyla 52.7 ve 51.4) üretim PMI endeksleri, iki büyük ülke İspanya ve Fransa da hem 50 seviyesinin altında hem de son sırasıyla son 6 ve son 5 ayın en düşük seviyesindeler. Ayrıca İrlanda da endeks büyümeyi işaret etse de (52.4) son 3 ayın en düşük değerine geriledi. Bu ayrışma ise Euro Bölgesi ndeki toparlanmanın istikrarı açısından bir risk oluşturuyor. Euro Bölgesi ndeki toparlanmasının hız kaybettiğini perakende satışlar da teyit etti. Euro Bölgesi nin 2.çeyrekte bir önceki çeyreğe göre gösterdiği %0.1 lik büyüme performansına katkı sağlamayan hanehalkı harcamaları son çeyrekte de büyümeyi aşağı çekmeye devam edecek gibi duruyor. İç tüketimin gidişatı hakkında önemli sinyaller veren perakende satışları geriledi. Ekim ayında piyasa beklentisi %0.1 lik bir ılımlı artışa işaret etmesine karşın perakende satışlar önceki aya göre %0.2 oranında azaldı. (Eylül ayında da %0.6 oranında daralmıştı.) Haziran dan bu yana bir önceki yılın aynı ayına daralma oranında da kademeli olarak toparlanma görülen yıllık değişim oranı da yeniden %0.1 lik daralma ile yeniden negatif alana geçti. Ayrıca Kasım ayı bileşik PMI endeksi de 51.9 dan 51.7 ye gerileyerek iş dünyası aktivitesinin daha yavaş yükseldiğine işaret etti. Mario Draghi ek önlemler için aceleci olmayacaklarının sinyalini verdi. Avrupa Merkez Bankası (ECB) geçtiğimiz ay beklentilerden daha fazla gerileyen enflasyon oranı sonrası politika faizini 25 baz puan indirdikten sonra 2013 yılının son toplantısında herhangi bir değişiklik yapmadı. ECB Başkanı Mario Draghi karar sonrası gerçekleştirdiği basın toplantısında enflasyon oranının iki yıl boyunda orta vadeli hedefinin (%2 ye yakın ve altında) altında kalacağını açıkladı. ECB nin yaptığı tahminlere göre bu yıl enflasyon oranının %1.4, önümüzdeki iki yılda ise sırasıyla %1.1 ve %1.3 olarak gerçekleşmesi bekleniyor. Zayıf toparlanan ülke ekonomisi ve deflasyon riski nedeniyle faizini tarihi düşük seviyeye indiren ECB nin faiz tarafında manevra alanının daralması nedeniyle önümüzdeki dönemde ek önlemler alması gerektiği düşünülüyor. Fakat, Mario Draghi yaptığı konuşmada uzun bir süre seyredecek düşük enflasyon oranının yaratacağı aşağı yönlü risklerinin farkında olduklarını açıklamasına karşın ek önlemler (bankaların ECB deki mevduatlarına negatif faiz, parasal genişleme ya da yeni bir LTRO gibi.) konusunda spesifik bir politika aracı üzerinde yoğunlaşmadıklarını belirterek ECB nin netleşmiş bir planı olmadığının sinyalini verdi. ECB nin daha önce bankacılık sistemine enjekte ettiği uzun vadeli ucuz fonlama (LTRO) benzeri muhtemel bir operasyon hakkında ise Draghi bazı ince detaylar aktardı. Söz konusu LTRO benzeri bir operasyonu ancak ekonomiye destek vereceğine emin olduklarında gerçekleştireceklerini belirten Draghi, önceki gibi bu fonların carry-trade işlemleri gibi amaçlarla kullanılmayacağından emin olmaları gerektiğini söyledi. Özetle gelen verilerin ve yapılan analizlerin önceki ay alınan kararı desteklediği belirten ECB mevcut politikasından memnun olduğunun, yeni bir hamle için hazır olduklarının ama bunun ne şekilde ve ne zaman yapılacağı konusunda yine aceleci davranmayacaklarının sinyalini verdi. 2

3 Yurt Dışı Gelişmeler ABD de istihdam başta olmak üzere ekonomik veriler beklentilerin üzerinde geldi. Hafta başında ISM üretim PMI verisi ile başlayan hareketlilik, ADP özel sektör istihdam verisi, konut sektörü verileri, ABD 3.çeyrek büyüme oranı ile devam etti ve en önemli veri tarım dışı istihdam değişimi ile haftayı kapattı. Tüm hafta boyunca merakla beklenen tarım dışı istihdam değişimi bin adet olan beklentilerin üzerinde 203 bin adet olarak açıklandı. (Hafta ortasında açıklanan ADP özel sektör istihdam değişim anketi beklentilerin üzerinde açıklanarak tarım dışı istihdam verisinin de beklentilerin üzerinde gelebileceğinin sinyalini vermişti). Ayrıca önceki iki ayın verisine yapılan revizyonlar toplamda 8 bin adet daha fazla istihdam yaratıldığına işaret etti. Beraber açıklanan işsizlik oranı da bu doğrultuda %7.3 den %7.0 a geriledi. Daha önceki aylarda işgücüne katılım oranının gerilemesinden dolayı gerileyen işsizlik oranı bu sefer iş gücüne katılım oranının %62.8 den (1970 lerden bu yana en düşük oran) %63 e yükselmesine karşın gerileyerek olumlu bir resim çizdi. ABD de 2007 yılından sonra hızlı bir şekilde gerilemeye başlayan iş gücüne katılım oranı ABD de nüfusun ortalama yaşının giderek artması ile açıklanıyor. Fakat tarihi veri bu gerilemenin sadece demografik yapıda yaşanan değişimden değil, ayrıca ABD de yaş arasının iş gücüne katılım oranının resesyon dönemlerinde sert bir şekilde gerilediğini ortaya koyuyor. Bu nedenle demografik yapının değişmesi (emekli sayısındaki yükselme) işgücüne katılım oranındaki düşüşü açıklayan tek faktör değil. İş gücüne katılım oranındaki gerileme sadece demografik olarak yaşlanan bir ABD nüfusundan kaynaklansaydı, krize bağlı diğer faktörlerden dolayı yaşanan gerileme olmasaydı işsizlik oranı bugün %9.8 seviyesinde olacaktı. Kriz sonrasında işgücünden çekilen nüfusun bir kısmının ekonomik toparlanmayla beraber işgücüne işgücüne yeniden katılması beklenmeli. Çıkanların hepsi girmese de (%9.8 den daha düşük bir rakam olsa da) işsizlik oranının aşağı yönlü seyrini koruyabileceğine işaret eden daha fazla gelişmeye ihtiyaç var. Bu nedenle FED in bu tabloda aceleci davranıp Aralık ayında bir sürpriz yapması pek mümkün görünmüyor. 3

4 Yurt İçi Gelişmeler Enflasyon, Kasım 2013 Kasım ayında TÜFE aylık bazda ortalama %0.48 olan piyasa beklentisinin altında %0.01 oranında yükseldi. Yıllık TÜFE ise 14% baz etkisinin de desteğiyle %7.7 den %7.3 seviyesine, çekirdek Manşet ve Çekirdek TÜFE Manşet enflasyonda 7.5% dan %7.2 ye geriledi. TÜFE de ağırlığı en 12% yüksek olan gıda grubu fiyatlarında aylık bazda görülen % 10% 1.34 lük düşüş enflasyonun Kasım ayında beklentilerin altında kalmasını sağladı. Aynı zamanda, ulaştırma grubu fiyatlarında kurdaki yükselişe rağmen artış görülmemesi de, enflasyonun düşük gelmesini destekledi. Bu grubun enflasyona katkısı -% 8% 6% 7.3% 7.2% 0.02 oldu. Hizmet sektörü enflasyonunda ise konaklama hizmetlerinde %0.62 lik düşüş görülürken, yemek hizmetlerindeki Çekirdek I 4% artış devam etti (0.78%) ve grubun fiyatlarındaki yıllık artış % 9.67 oldu. Kira fiyatlarında ise Kasım ayında %0.68 lik artış 2% olurken, bu gruptaki yıllık enflasyon %6.32 ye çıktı (Ekim ayında: %6.2%). Diğer taraftan, Giyim ve Ayakkabı fiyatları Kasım ayında mevsimsel etkilerden dolayı en fazla artış gösteren grup oldu ve bu grupta bir önceki aya göre 3.27% lık artış görülürken, bunun endekse etkisi 0.22 puan oldu. Nisan ayından bu yana artış eğiliminde olan çekirdek TÜFE göstergeleri ise Kasım ayında gerileme gösterdi. Gıda, Enerji, Alkollü içecekler, tütün ürünleri, ve altını dışarıda bırakan özel kapsamlı TÜFE (I Endeksi), Ağustos 2012 den bu yana en yüksek seviyesi olan %7.5 ten Kasım ayında %7.2 ye geriledi. Geçtiğimiz aylarda kur tarafında devam eden yüksek seyir çekirdek enflasyonda ciddi yükselişe neden olmuştu, Kasım ayında bu göstergelerde hafif gerileme görülse de çekirdek enflasyonun bulunduğu seviyeler hala orta vadeli enflasyon hedefine (%5) ulaşmak için uygun seviyelerin oldukça üzerinde. -1% Üretici fiyatlarında ise Kasım ayında da aylık bazda %0.62 lik artış görülürken, yıllık ÜFE %6.77 den %5.8 e geriledi. Sanayi TÜFE Gıda GiyimUlaştırma Diğer sektörü fiyatları bir önceki aya göre %0.57 artarken, tarım fiyatları ise bir önceki ayki %4.4 lük artışın ardından %0.9 yükseldi. Tarım fiyatlarının bir önceki yılın aynı ayına göre değişimi ise %4.6 oldu. Kasım ayında enflasyon gıda fiyatlarında Ekim ayında görülen yükselişin tersine dönmesinden kaynakladı. Enflasyon verileri beklentilerden bir miktar daha olumlu gelse de, yıllık enflasyon ve çekirdek enflasyon göstergelerinin bulunduğu seviyeler orta vadeli hedeflerin halen üzerinde, bundan dolayı iyi gelen verinin Merkez Bankası nın sıkı para politikası duruşunda değişikliğe yol açmasını beklemiyoruz.. Önümüzdeki dönemde gecelik piyasa faizlerinin faiz koridorun üst bandına yakın seyretmesini ve Merkez Bankası nın haftalık repo ihalelerindeki fonlama miktarını ayarlayarak sıkı duruşunu korumasını bekliyoruz. Yılsonu enflasyonun Merkez Bankasının %6.3-%7.3 yıl sonu enflasyon bandının üst tarafına yakın bir seviyede gerçekleşeceğini düşünüyoruz. Reel Efektif Döviz Kuru (2003=100) Reel Efektif Döviz Kuru, Kasım Reel Efektif Döviz Kur endeksi geçtiğimiz ay Merkez Bankası tarafından aşırı değersiz olarak nitelendirilen kritik 110 seviyesinde kalmıştı. Kasım ayında enflasyonun düşük gelmesinin de etkisiyle seviyesine geriledi. Aralık ayında TL de değer kaybının devam etmesi reel efektif döviz kuru endeksindeki gerilemenin devam etmesine neden olacaktır. 2% 1% 0% TÜFE Artışına Katkı Ağustos 13 Eylül 13 Ekim 13 Kasım % -0.32% Aşırı Değersiz Para Birimi 0.22% -0.02% Aşırı Değerli Para Birimi Değerli Para Birimi 100 Oca.08 Oca.09 Oca.10 Oca.11 Oca.12 Oca %

5 H. Senedi Piyasaları Para Piyasaları Haftalık ve Aylık Getiri DenizBank Ekonomi Bülteni Finansal Göstergeler ABD veri akışı ile oluşan tapering tarihi belirsizliği piyasalarda baskı yarattı Kısa vadeli libor faizleri yukarı yönlü seyrediyor Risk iştahındaki düşüş hemen hemen bütün hisse senedi endekslerinin gerilemesine neden oldu Not: Tüm veriler raporun çıktığı Cuma günü saat 12:00 itibarı ile güncellenmiştir. 5

6 Emtia Piyasaları Döviz Piyasaları Tahvil Piyasaları DenizBank Ekonomi Bülteni Finansal Göstergeler Global olarak tahvil faizlerindeki artış gösterge tahvil faizinin %9.3 ün üzerine yükselmesini sağladı TL Cuma günü biraz toparlamış olsa da haftalık bazsa %1 değer kaybetti. Global ekonomik toparlanmaya yönelik pozitif gelişmelerle yükselen petrol fiyatları emtia endeksini yukarı taşıdı Not: Tüm veriler raporun çıktığı Cuma günü saat 12:00 itibarı ile güncellenmiştir. 6

7 Makro Ekonomi & Strateji Bitcoin e Yatırım Yapmak İçin Doğru Zaman Mı? Bugünlerde giderek artan bir oranda Bitcoin le alakalı haberleri duymaya başladık. Önce ABD Merkez Bankası Başkanı Bernanke nin kongreye yazdığı bir mektupta dijital para birimlerinden bahsetmesi, ardından Çin hükümetinin bitcoin alışverişini yasakladığına dair bir haber finans piyasalarının ve yatırımcıların Bitcoin merakını ciddi şekilde yükseltti. Çin le aynı gün içinde Fransa Merkez Bankası da Bitcoin in içerdiği risklere ilişkin bir açıklama yaptı. Benzer uyarıları Türkiye de de BDDK geçtiğimiz günlerde yapmış; bitcoin ve benzeri sanal paraların barındırdığı muhtemel risklere karşı kamuoyu uyarılmıştı. Bitcoin in tarihi çok yeni da Sakatoshi Nakamoto takma isimli bir bilgisayar programcısı tarafından yazılan bir software. Mantığı oldukça basit. Bilgisayar yardımı ile herkes Bitcoin üretebiliyor. Tüm Bitcoin işlemleri özel kişilere ait bilgisayarların oluşturduğu bir ağ (network) tarafından onaylanıyor ve kamuya açık bir bilgisayar defterine kayıt ediliyor. Maksimum üretilebilecek Bitcoin sayısı 21 milyon. Bugün itibarı ile yaklaşık 12 milyon Bitcoin üretilmiş durumda. Yani yaklaşık 9 milyon Bitcoin daha üretildikten sonra yenisini üretmek (en azından hackerlar bir yolunu bulmazsa) mümkün olmayacak. Yapılan projeksiyonlara göre yaklaşık olarak 2040 yılında 21 milyon Bitcoin limitine ulaşılmış olunacak. Bitcoin in üretmenin en önemli kısmı her yeni Bitcoin üretimi için giderek artan bir oranda daha güçlü bilgisayar sistemlerine ihtiyaç duyulması. Artık en gelişmiş bilgisayarlar dahi tek başına Bitcoin üretemedikleri için çok sayıda bilgisayar bir ağ üzerinde ortak çalışıp Bitcoin üretiyor. Bilgisayarlardaki gelişme ile Bitcoin üretme zorluğu beraber ilerleyeceği için ilerleyen yıllarda da bu durum çok değişmeyecek. Bu nedenle birçok yatırımcı bunu üretmek yerine internetten satın alıyor. Bitcoin ilgisinin temelde 3 nedeni var. 1- Kolay, Hızlı ve Masrafsız Alışveriş: Bitcoin kabul eden işletme sayısı arttıkça bu daha mümkün hale geliyor. Özellikle uluslararası para transferlerinin hiçbir maliyet olmadan gerçekleştirilebilmesi kullananlar açısından çok önemli. Bu hafta Time dergisinde bir muhabir tüm ailenin Noel hediyelerini Bitcoin le aldığını anlatan bir makale yazdı. ABD nin Kentucky eyaletinde maaşını Bitcoin le almak isteyen polis şefinin isteği kabul edildi ve isterlerse diğer kamu çalışanlarının da maaşlarını Bitcoin le alabilecekleri belirtildi. Kıbrıs ta bir Üniversite okul ücretinin Bitcoin le ödenebileceğini duyurdu. Kanada da Mart ta evini satan bir kişi fiyatı Bitcoin üzerinden açıkladı (Bu arada Mart ta 73 $ olan Bitcoin değeri bugün 1100 $ ın üzerinde) Örnekler çoğaltılabilir ve bundan sonra muhtemelen medyada her geçen gün yenilerinin eklendiği görülecek. Bitcoin in alışveriş boyutunu düşünerek Bitcoin ödeme sistemlerine yatırım yapan yeni kurulmuş firmalara (start-up lar) kaynak aktaran fonlar da oluşmaya başladı. Örneğin kullanımını daha kolay hale getiren Bitpay firmasına iki ayrı fon toplamda 3 milyon $ sermaye desteği sağladı. 2- Yasadışı faaliyetleri mümkün hale getirmesi: Ortada merkezi bir otorite olmadığı ve para transferi direk (banka aracılığı olmadan) kişiden kişiye yapılabildiği için her türlü yasadışı faaliyette kullanılabiliyor. Örneğin 2011 yılında faaliyete geçip internette gizli kimlikle yasa dışı uyuşturucu madde satan Silk Road isimli bir şirket satışlarının çoğunu Bitcoin ile yapıyordu Ekim ayında FBI tarafından kapatıldı ve şirket sahiplerinden 300 bine yakın Bitcoin ele geçirildi (Bugünkü değeri ile 300 milyon $ ın üzerinde). Bugüne kadar alışılagelmiş yöntemlerin tamamen dışında bir para akışı nasıl kontrol edilebileceği cidden zor bir konu. Kaldı ki Bitcoin den sonra kime ait olduğu bile belli olmayan kaydedilemeyen Anoncoin gibi yeni sanal paralar ortaya çıkmaya başladı. Bundan sonraki dönemde yasadışı para akışlarını kontrol etmek giderek daha zor hale geliyor olacak. 7

8 Makro Ekonomi & Strateji 3- Spekülatif Getiri Sunması: Alanların büyük çoğunluğu Bitcoin fiyatlarının artacağını düşünüp yatırım yapmış olanlar. Bitcoin çılgınlığına erken atlayanlar bu amaçlarını başarmış gibi görünüyor. Sene başında 13 Dolar olan bir Bitcoin değeri bugün 1100 $ ın üzerinde (%8360 getiri). Fakat bu hızlı fiyat artışına paralel yaşananların balon olduğu (ve bu balonun bir noktada patlayacağına ilişkin) yönünde yorumlar artmaya başladı. Tarihte nasıl lale soğanı, demiryolu ve teknoloji şirketleri balonları yaşandıysa bugün Bitcoin de olanların da bundan farksız olduğunu iddia edenlerin sayısı az değil. Eleştirilerde haklılık payı olmakla birlikte Bitcoin ve benzeri para birimlerinin yükselişe geçtiği döneme dikkat etmek gerekiyor arasında dünyanın en güçlü para birimlerinden biri olan Euro nun dağılmanın eşiğinden döndüğü, Dolar ve Japon Yeni gibi güvenli liman olarak tanımlanan para birimlerinin ilgili merkez bankaları tarafından yüksek miktarlarda para basılıp değersizleştirildiği; 1 sene önce ons u 1700 $ ın üzerinde olan altın fiyatının bugün 1200 $ ın altını zorladığı bir dönemden bahsediyoruz. Tüm bu pozitif göstergelere karşın Bitcoin e spekülatif yatırım yapmak için dikkatli olunması gerektiğini belirtmek gerekiyor. Bunun nedenleri şu şekilde sıralanabilir: a- 1 yılda %8360 artmış bir ürün doğal olarak en ufak bir negatif haberde ciddi satış dalgası yiyebiliyor. Çin in dün Bitcoin le ilgili açıklamasından sonra Bitcoin in değeri dakikalar içinde 1200 $ dan 1000 $ ın altına indi. Bundan sonraki dönemde de benzer sert hareketlerin görüleceği açık, zira herhangi bir para biriminde sert hareketler yaşandığı dönemde bunun arkasında olup faiz ve döviz satışları ile bu hareketleri yumuşatabilme gücüne sahip merkez bankaları varken Bitcoin in arkasında bu şekilde bir sigorta mekanizmasının olmadığının farkında olmak gerekiyor. Sigorta mekanizması açısından bir diğer önemli unsur da günlük işlem hacmi. Son dönemlerde artan Bitcoin ilgisi ve fiyata karşın sadece milyon $ arasında değişen bir günlük işlem hacmi var. Bu Bitcoin fiyatlarının global piyasalarda ufak çaplı satın almalarda bile ciddi volatilite yaşayabileceği ya da manipülasyona açık olabileceği anlamına geliyor ki zaten yaşananlar da bunun bir kanıtı. Bir karşılaştırma yapma açısından günlük EUR/USD işlem hacmi 4.8 trilyon $. Diğer bir ifade ile Bitcoin işlem hacminin 16 bin katı. b- Bitcoinlerin çok değerli hale gelmesi ile birlikte hırsızlık olayları son dönemde çok arttı. Bu bireylerin bilgisayarlarına yasadışı yollarla (hackleme) girilerek yapıldığı gibi daha büyük ve organize boyutlarda da oluyor. Avrupa daki bir takas sisteminden 1 milyon $ değerinde Bitcoin çalındı. Çin de de benzer bir olayda takas sisteminin komple ortadan kaybolması sonucunda 4.1 milyon $ değerindeki varlık kaybı yaşandı. c- Fikir kesinlikle mantıklı. Bundan 10 sene sonra dünyada sanal paraların sıklıkla kullanıldığı görülüyor olacak. Sadece 10 önce neredeyse çok limitli bir kesim dışında kimsenin hesabı olmadığını; bugünse artık i olmayan kişilerin azınlık haline geldiğini hesaba katmak lazım. Yalnız bu Bitcoin in yaşamaya devam edeceği anlamına gelmiyor. Kullanıcılar arasında müzik paylaşımını mümkün kılan ve kullanıldığı dönemde çok ses getirmiş olan Napster ın yerini çok daha kullanışlı olanlara bıraktığı unutulmamalı. Bitcoin in ses getirmesinin ardından bugün Litecoin, Peercoin ve Zerocoin gibi onlarca yeni sanal paranın çıktığı ve bunların Bitcoin in eksik taraflarına yönelik iyileştirmeler (daha hızlı para üretme, limitsiz para arzı, enflasyon, daha basit altyapı vb) getirdiğini vurgulamak gerekiyor. Özetle fikrin doğru olması Bitcoin in doğru olacağı anlamına gelmiyor. Fikrin kendisine yatırım yapmak isteyen yatırımcıların çok daha uygun seviyelerdeki Bitcoin alternatiflerine bakmaları daha güvenli ve çok daha az maliyetli bir yatırım stratejisi gibi gözüküyor. 8