Mahya Aşığı. Kenar Aşık

Transkript

1 . AŞIK HESABI.1 Yük Analizi lar makas üzerine basit mesnetli olarak teşkil edildikleri için, çatı örtüsü vasıtasıla her iki taraftan gelen alan ükünün arısına maruz kalacakları kabul edilebilir. Bu durumda; Orta bölgelerde bulunan aşıklara aşık bounca (t) genişliğinde bir alan ükü etkir. Kenar aşıklara (maha ve damlalık aşığı) ise aşık bounca (t/) genişliğinde bir alan ükü etkir. Çatı örtüsünün montajının apılabilmesi için bir düzlem oluşturulması gerektiği için en elverişsiz aşıklar için (orta aşıklar) tasarım apılır. Kenar aşıklar da anı boutta imal edilir. Kenar aşıklardaki bu bout fazlalığı daha sonraki aşamalarda değerlendirilir. ük idealleştirmesinin perspektif üzerinde gösterimi Orta (I profil) aha Aşığı akas q kg/m Kenar a a a a a a 1 statik sistemi I profilden imal edilecek olan aşıklar çubuk eleman oldukları için, çatı örtüsü vasıtası ile üzerine etkien alan ükleri, statik hesaplar için çizgisel üklere dönüştürülür. Bu aşamada üklerin özellikleri gözönünde bulundurulur. ların tasarımı için TS 648 gereğince iki arı ükleme apılması gerekmektedir. Bunlar; Esas ükler (EY) [ Ölü ükler ve kar ükünü (buz ükü) kapsar] Esas ve ilave ükler (EIY) [Ölü ükler, kar ükü (buz ükü) ve rüzgar ükünü kapsar] 1

2 A q α q A detaı q elemanları çatı düzleminde bulundukları için erçekimi ükleri altında eğik eğilmee maruz kalırlar. Bu nedenle aşıklara etkien çizgisel ük değerleri belirlendikten sonra bu üklerin, profil asal eksenlerine (,) karşılık gelen bileşenlerinin elde edilmesi gerekmektedir. ESAS YÜKER (EY) Çatı Örtüsü Ağırlığı: g örtü [kg/m ] g örtü * t =... kg / m Ağırlığı : g a [10 kg/m ] g a * a =... kg / m Kar Yükü: P k [kg/m ] P k * a =... kg / m Buz Yükü: P b (varsa [kg/m ] + P b * a =... kg / m q (EY) =... kg / m q (EY) = q (EY) * cosα =... kg / m q (EİY) = q (EİY) * sinα =... kg / m ESAS VE İAVE YÜKER (EİY) Bu ükleme durumunda Esas üklere ilave olarak rüzgar ükleri de gözönüne alınır. TS 498 de verilen değerler için çatı sistemine etkien rüzgar ükü dağılımları belirlenir. ük analizinde en elverişsiz ük değeri gözönüne alınır. Rüzgar ükünün özelliği gereği (TS 498) çatı düzlemine dik etkidiği kabul edilir. Bu nedenle, rüzgar ükü profilin () asal ekseni doğrultusunda etki apar, diğer doğrultuda herhangi bir etkisi olmaz. R E üzei F üzei P R +0,8q α 1-0,4q q q q α A detaı

3 E üzeindeki rüzgar ükü: P RE [(1.sinα-0.4)q kg/m ] P RE * t =... kg / m F üzeindeki rüzgar ükü: P Rf [-0.4q kg/m ] P RF * t =... kg / m Rüzgar ükü : P R = en elverişsiz (P RE ; P RF ) q (EİY) (EY) = q ± P R =... kg / m q (EİY) = q (EY) =... kg / m ( Bu ük bileşeni değişmez). Statik Hesabı EY ve EIY üklemelerinden elde edilen ük bileşenlerinin her biri için (q (EY), q (EY), q (EIY), q (EIY) ) aşık statik sisteminin hesabı apılarak kesit zorları (, T) belirlenir. Bunun için Cross, Açı, Kuvvet Yöntemi vb kullanılabilir. Gerber kirişin statik hesabında, gergili durumlarda Yaklaşık oment Değerleri kullanılabilir. Gerber mafsallarının teşkilinde kullanılmak üzere mafsal kuvvetlerinin de belirlenmesi gerekir. q (YDI), q (YDI), q (YDII), q (YDII) Tamamı sürekli kiriş k o o o o k q k _ q k 11 q o 16 q (YDI), q (YDI), q (YDII), q (YDII) İki açıklıklı sürekli kiriş o o o o o o Cross Yöntemi ile belirlenecek 3

4 q (EY), q (EY), q (EIY), q (EIY) Üç açıklıklı sürekli kiriş o o o o o o Cross Yöntemi ile belirlenecek q (YDI), q (YDI), q (YDII), q (YDII) Gerber kirişi k o o o o k q k _ q k q o 16.3 larda Gergi Elemanı Kullanılması Genellikle NPI enkesitli profilden teşkil edilen ve eğik eğilmee maruz olan aşıklarda, NPI kesitinde I >> I olması nedenile q üklerinden medana gelen gerilmeler ve sehimler çatı eğimine bağlı olarak çok büük değerlere ulaşmakta bu nedenle profil enkesitinin büütülmesi gerekmektedir. Bu sakıncaı önlemek ve profil boutlarını makul tutabilmek amacıla, aşıklara açıklık ortalarında eter saıda gergi elemanları bağlanarak, aşıkların çatı düzlemindeki (q ) eğilmesine karşı birer mesnet teşkil edilmektedir. Bölece, kullanılan gergi saısına bağlı olarak, açıklık değeri ve dolaısıla boutları azaltılmaktadır. Gergi elemanı olarak genellikle φ1, φ14 gibi betonarme çelikleri kullanılmaktadır. 4

5 Gergisiz Durum f f q f f q q Tek Gergili Durum f : değişmez f : gergi bağlantı noktasında sıfır olur f : ara bölgede çok küçülür. f f Sadece çatı düzleminde mesnet görevi apar Örneğin iki açıklıklı sürekli kiriş olarak teşkil edilen aşık sisteminde tek gergi kullanılması durumunda: q ve q üklemesi için iki farklı sistem kullanılır. q (kg/m) q (kg/m) / / / / Gergi nedeni ile oluşan mesnetler 5

6 Gerber kiriş olarak teşkil edilen aşık sisteminde tek gergi kullanılması durumunda : q üklemesine ait momentler değişmez, bu nedenle gergisiz durum için elde edilen momentler anen kullanılır. q üklemesine ait momentler ise aşağıdaki bağıntılar ardımı ile belirlenebilir [Bkz. H. Deren vd. (008)]. Kenar açıklık için: = 0.10 * q * l Orta açıklıklar ve mesnetler için: = * q * l l = l k / l = l o / (l k : kenar açıklık) (l o : orta açıklık) Çift Gergili Durum f : değişmez f : gergi bağlantı noktasında sıfır olur f : ara bölgede çok küçülür. Sadece çatı düzleminde mesnet görevi apar Örneğin iki açıklıklı sürekli kiriş olarak teşkil edilen aşık sisteminde çift gergi kullanılması durumunda: q ve q üklemesi için iki farklı sistem kullanılır. q (kg/m) q (kg/m) /3 /3 /3 /3 /3 /3 Gergi nedeni ile oluşan mesnetler Gerber kiriş olarak teşkil edilen aşık sisteminde çift gergi kullanılması durumunda : Kenar açıklık için: = * q * l Orta açıklıklar ve mesnetler için: = * q * l l = l k / 3 l = l o / 3 (l k : kenar açıklık) (l o : orta açıklık) 6

7 KAYNAKAR Çelik Yapılar, H. Deren, E. Uzgider, F. Piroğlu, E. Çağlaan, Çağlaan Kitapevi, 3. baskı, (008). Ahşap ve Çelik Yapı Elemanları, Y. Odabaşı, Beta Yaınları, (199). Çelik Çatı Elemanlarının Ekonomik Çözümleri, Y. Odabaşı, Teknik Kitaplar Yaınevi, (1981). 7