AISI 1050 MALZEMENİN DELİNMESİNDE İLERLEME KUVVETLERİ VE YÜZEY PÜRÜZLÜLÜĞÜNÜN REGRESYON ANALİZİYLE MODELLENMESİ

Transkript

1 Yıl: 011, Cilt:4, Sayı:1, Saya:31-41 TÜBAV BİLİM DERGİSİ AISI 1050 MALZEMENİN DELİNMESİNDE İLERLEME KUVVETLERİ VE YÜZEY PÜRÜZLÜLÜĞÜNÜN REGRESYON ANALİZİYLE MODELLENMESİ Güven MERAL 1, Hakan DİLİPAK, Murat SARIKAYA 3 1 Gazi Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara Gazi Üniversitesi Teknoloji Fakültesi, Ankara 3 Sinop Üniversitesi Meslek Yüksek Okulu, Sinop Özet Bu çalışmaa, eneyler sonuuna ele eilen ilerleme kuvvetleri ve yüzey pürüzlülüklerinin, matkap türü (kaplamalıkaplamasız), matkap çapı, ilerleme eğeri ve kesme hızı gibi eney parametrelerine bağlı olarak, lineer regresyon, ikini ereeen regresyon ve üstel regresyon metotları ile moellemesi yapılmıştır. Deneylere, enüstriyel uygulamalara yaygın olarak kullanılan ve işlenebilirlik özellikleri iyi bilinen AISI 1050 çelik malzeme reerans alınmıştır. Deneylere, 6, 8, 10 mm çaplarına kaplamasız ve PVD metou ile TiAlN kaplanmış kaplamalı HSS matkaplar kullanılmıştır. Deneyler, üç arklı kesme hızı (0, 30, 40 m/ak) ve üç arklı ilerleme (0.05, 0.1, 0.15 mm/ev) eğerine kuru elme şartlarına CNC ik işleme merkezine yapılmıştır. İlerleme hızı (), kesme hızı (V), matkap çapı () ve matkap türünün (q) yüzey pürüzlülüğü (Ra) ve ilerleme kuvvetleri (z) üzerineki etkisini belirlemek için, ANOVA (Varyans Analizi) kullanılmıştır. Sonuç olarak, uygulanan regresyon moelinin tümüne bakılığına, kesme parametrelerine karşılık gelen ilerleme kuvvetinin ve yüzey pürüzlülüğün moellenmesine kullanılaak en uygun metoun, ikini ereeen regresyon moeli oluğu görülmüştür. İkini ereeen regresyon moelinen ele eilen sonuçlara göre, ilerleme kuvvetinin kaplamalı matkaplara göre kaplamasız matkaplara aha azla oluştuğu, ayrıa artan ilerleme hızı ve matkap çapı ile beraber aha a arttığı gözlenmiştir. Yüzey pürüzlülüğü moelinen ele eilen sonuçlara göre, elik üzerine oluşan yüzey pürüzlülüğü, kaplamasız matkaplara göre kaplamalı matkaplara aha az oluşmuştur. Yüzey pürüzlülüğü, ilerleme hızı ve matkap çapı artışıyla oğru orantılı olarak artmış ve kesme kuvveti artışı ile ters orantılı bir şekile azalmıştır. Anahtar Kelimeler: Delme, ilerleme kuvveti, yüzey pürüzlülüğü, regresyon moeli MODELING WITH REGRESSION METHODS OF THE THRUST FORCES AND THE SURFACE ROUGHNESS IN THE DRILLING OF AISI 1050 MATERIALS Abstrat In this stuy, the thrust ores an the surae roughness obtaine with experimental results have been one the moeling with the linear regression, the seon egree regression an the exponent regression methos epen on as the rill types (oate unoate), the rill iameters, the ee, the utting spee rate. In the experiments, AISI 1050 materials use as a ommon in the inustrial appliation an well known mahinability properties have been use. In the experiments, unoate, oate TiAlN with PVD metho an HSS rills whih are 6, 8, 10 mm iameter have been use. The Experiments have been one in the CNC Vertial Mahining Center an in the ry rilling onitions by using the three utting spee (0, 30, 40 m/min) an the three ee rates (0.05, 0.1, 0.15 mm/rev). ANOVA (analysis o variane) tables have been use or etermination eeting on the surae roughness (R a ) an the thrust ores ( z ) o the ee rate (), the utting ore (V ), the rill iameter () an the rill type (q). As a result, in the investigation o all o the regressions moels, the best methos have been eterminate as the seon egree regression metho. As a results obtaine rom the seon egree regression metho, the thrust ore o unoate rills is bigger than the oate rills. Moreover, the thrust ore is inrease even with inreasing ee rate an rill iameter. As a results obtaine rom the surae roughness moeling, the surae roughness o the hole is less than the oate rills as the unoate rills. The surae roughness is inrease as iretly proportional with inreasing o the ee rate an rill iameter an erease as inversely proportional with inreasing o the thrust ore. Key Wors: Drilling, thrust ore, surae roughness, regression moels. E-posta: msarikaya@sinop.eu.tr

2 1.Giriş Delik elme işlemleri, iğer talaşlı imalat işlemleri arasına önemli bir paya sahiptir. İmalatta yoğun olarak uygulanan elme operasyonlarına karşılaşılan problemlerin çözümüne yönelik olarak atılaak aımlar a büyük önem taşımaktaır. Talaşlı imalat işlemlerine, son işlem yüzey pürüzlülüğünü etkileyen kesme parametreleri varır. Kesme hızı, kesme erinliği ve ilerleme hızı parametreleri kontrol eilen parametrelerir. Buna karşın, takım geometrisi, takım aşınması, talaş yükleri ve talaş oluşumu veya takım iş parçası malzeme özellikleri gibi aktörler kontrol eilememekteir. Makine takımlarının titreşimi, iş malzemelerinin yapılarınaki hatalar, takım aşınması veya üzensiz talaş oluşumu, işleme süresine yüzey hasarlarına sebebiyet vermekteir. Kontrol eilebilen parametreler ile istenilen yüzey pürüzlülüğü ve üretim kalitesini arttırmak için hız ve ilerleme gibi işleme parametrelerinin uygunluğunu eğerlenirmek ve rezelemeen öne ürünün yüzey pürüzlülüğünü tahmin etmek için teknikler geliştirilmekteir. Tahmin tekniğine önemli olan hususlar; hassasiyeti, güvenilirliği ve maliyetiir [1,, 3, 4]. Literatüre tahmin tekniğinin kullanılarak birçok çalışmanın yapılığı gözlenmiştir. Tahmin tekniği olarak, çoklu regresyon moelleme, regresyon moeli, lineer regresyon, ikini ereeen regresyon, üstel regresyon ve yapay sinir ağları yöntemlerinin kullanılığı görülmekteir [1, 4, 5, 6, 7, 8]. Frezeleme [1, 8] ve tornalama [4, 5, 6, 7] operasyonlarına yüzey pürüzlülüğünün tahmin eiliği çalışmalara, bağımsız eğişken parametreleri olarak kesme hızı, ilerleme hızı, kesme erinliği, takım uç yarıçapı ve kesii uç kaplamalarının kullanılığı tespit eilmiştir. SPSS istatistiksel paket programının kullanılığı çalışmaa, yüzey pürüzlülüğünün tahminine, ilerleme hızının en etkili parametre oluğu belirlenmiştir [1]. Yang ve arkaaşları çalışmalarına, yarı iletken olarak iyon implantasyon, elektron çubuklarına kullanılan yüksek salıkta grait iş parçasının, CNC rezeleme operasyonuna iyi bir yüzey kalitesi ele etmek için, kesme hızı, kesme erinliği ve ilerleme hızını, regresyon ile moelleyerek, kesme parametrelerinin etkilerini belirlemişlerir. ANOVA varyans analizi ile parametreler arasınaki ilişkiyi inelemişler ve tahmin moeli oluşturmuşlarır [8]. Tahmin moelleri arasına mukayesenin yapılığı çalışmalara mevuttur. Tosun ve Özler çalışmalarına LPG ile ısıtılmış yüksek mangan çelik numuneleri, yüzey sıaklığı, kesme hızları, kesme erinliği ve ilerleme hızları gibi arklı kesme şartlarına tornaa hazırlamışlar ve regresyon metou ile takım ömrünü tahmini için matematik moel geliştirmişlerir. Aynı zamana regresyon moeli ile yapay sinir ağları moelini mukayese etmişlerir [7]. Gerçekleştirilen bu çalışmaa ise, elik elme işlemlerine yaşanan problemler ışığına; kesme hızı ve ilerleme eğeri gibi çeşitli kesme parametreleri reerans alınarak, işlenebilirlik özellikleri iyi bilinen AISI 1050 çelik malzeme seçilmiştir. AISI 1050 malzemesinin, kaplamalı ve kaplamasız HSS matkaplar ile elinmesi esnasına oluşan, ilerleme kuvvetleri ve yüzey pürüzlülüğü eğerleri ele eilmiştir. Deneyleren ele eilen verilere göre, üç arklı regresyon moeli uygulanmış ve en uygun moel tespit eilmeye çalışılmıştır..materyal ve Metot Kimyasal bileşimi Çizelge 1 e verilen AISI 1050 imalat çeliği üzerine yapılan elme eneylerine üç arklı kesme hızı (0, 30 ve 40 m/ak) ve üç arklı ilerleme miktarı (5; 0,1 ve 0,15 mm/ev) belirlenmiştir. Çizelge 1. AISI 1050 Çelik Malzemenin Kimyasal Bileşimi SAE / AISI C MN SI P S ,54 0 0,90 0,10 0,30 4 en çok 5 en çok Deneylere; iki arklı tipte ve üç eğişik çapta (ø6, ø8 ve ø10), Makina Takım Enüstri A.Ş. taraınan imal eilmiş (DIN 338) kaplamalı ve kaplamasız HSS matkaplar kullanılmıştır. Kaplamalar PVD (Fiziksel Buharlaştırma Metou) ile DIN 338 HSS RN 118 taşlanmış matkap üzerine TiAlN malzeme kullanılarak yapılmıştır. Takım geometrisi çelik malzemeler için tavsiye eiliği şekile seçilmiş olup uç açısı 118 ir [9]. Bu giriler baz alınarak ve her eney için yeni bir matkap kullanmak suretiyle toplam 54 (elli ört) aet eney yapılmıştır. Matkap tipi, çapı ve kesme parametrelerinin giri olarak eğerleniriliği eneysel çalışmalar netiesine çıktı olarak; ölçülen kesme kuvvetleri içerisine elme sırasına büyük öneme haiz olan ilerleme kuvveti (itme-thrust kuvvet) [10,11] ve elik kalitesinin belirlenmesi için işlenen eliğin yüzey kalitesi (ortalama yüzey pürüzlülüğü, Ra) eğerlenirilmiştir. Kesme kuvvetlerinin ve momentin eneysel olarak belirlenmesi için Gazi Üniversitesi Teknoloji Fakültesi Talaşlı Üretim Anabilim Dalı a var olan kuartz kristal esasıyla çalışan KISTLER 957-B tipi inamometre ve Kistler Type 5070 ampliier kullanılmıştır. Yüzey kalitesini belirlemek amaıyla, işlenmiş yüzeylere ortalama yüzey pürüzlülük (Ra) eğerlerini ölçmek için yine portati bir yüzey pürüzlülük ihazı olan 3

3 Mahr Perthometer M1 ihazı kullanılmıştır. Üretii tavsiyeleri oğrultusuna, kesme parametreleri Çizelge e verilmiştir. moelleri ve varyans analizi için ise SPSS 15.0 paket programı kullanılmıştır. Çizelge. Deneylere kullanılan kesme parametreleri Kesiinin Cinsi Kaplamalı ve kaplamasız HSS, uç açısı 118º, çap toleransı h8, sağ kesme yönlü Stanart DIN 338 Kesii Geometrisi Ø mm, uç açısı 118º, helis açısı 30º Kesme Hızları 0, 30, 40 m/k İlerleme Miktarları 5; 0,1; 0,15 mm/ev 3.Deneysel Sonuçlar Metot bölüme verilen kesme parametreleriyle eneyler yapılmış olup, ortalama ilerleme kuvveti ve yüzey pürüzlülük eğerleri ölçülmüştür. Çalışmaa, tahmin eilen eğişkenlerin kombinasyonu ve eğişkenlik kriteri arasınaki korelâsyonu belirlemek için kullanılan AISI 1050 iş parçasının elinmesine, ortalama ilerleme kuvveti ve yüzey pürüzlülük tahmini için regresyon moeli kullanılmıştır. analizi, aralarına sebep sonuç ilişkisi olan iki veya aha azla eğişken arasınaki ilişkiyi inelemek ve o konuyla ilgili tahmin yapabilmek amaıyla oluşturulan ve matematiksel bir moel ile belirtilen istatistiksel bir analizir [1,13]. Genele, regresyon analizi; bağımlı eğişkeneki eğişimi açıklayabilmek, aktörlerin, iğer aktörlerin etkisi olmaksızın bağımlı eğişkene etkilerinin tahminini yapabilmek, bağımlı eğişkene ilişkin ortalama eğerlerin bulunması amaıyla kullanılmaktaır [14]. Böyle bir regresyon moeline bağımlı eğişkeneki eğişim, bağımsız eğişkenler ile açıklanılmaya çalışılır. Belirtme katsayısı (R²) olarak bilinen bağımsız eğişkenlerin bağımlı eğişkeni açıklama oranı ise, regresyon moelineki açıklama miktarının açıklanmayan miktara olan oranıır. katsayısı ise, ilgili bağımsız eğişkeneki bir birimlik artışın eğişkene oluşturaağı eğişim miktarıır. Tüm bu neenleren olayı, regresyon analizleri, kesme hızı, ilerleme, matkap türü ve matkap çapı gibi tahmin eii kesme parametresi eğişkenleri ile, ilerleme kuvveti ve yüzey pürüzlülük kriterini tahmin etmeyi sağlamaktaır. Çizelge 3 e yapılan 54 eneyin ortalama ilerleme kuvvetleri (N) ve yüzey pürüzlülük eğerleri (Ra) sonuçları verilmiştir. Çizelge 3. Deney No Kesii İlerleme Kesme Hızı Ort.İlerleme Ort.Yüzey Takım mm/ev m/k kuvveti, N Pürüzlülüğü, µm , , , , , , , , , , , , , , , , ,0 17 0, , , , , , ,43 0, ,145 Kaplamasız, ø6, 118º Kaplamalı, ø6, 118º Kaplamasız, ø8, 118º 33

4 , ,84 6 0, , , , , , ,94 3 0, , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , ,89 0, , ,967 Kaplamalı, ø8, 118º Kaplamasız, ø10, 118º Kaplamalı, ø10, 118º Kaplama malzemesi ve ilerleme hızına bağlı olarak kesme hızınaki artışla ilerleme kuvvetlerineki eğişim Çizelge 3 e görülmekteir. Kaplamasız ve TiAlN kaplı takımların her ikisine e kesme ve ilerleme hızına göre ilerleme kuvveti eğişim eğrileri paralellik arz etmekteir. Bütün kesme parametreleri kombinasyonlarına TiAlN kaplı takımlaran ele eilen ilerleme kuvveti eğerleri kaplamasız takımlarla ele eilenleren aha üşük olmuştur. TiAlN kaplamanın yüksek sertlik üşük sürtünme katsayısına sahip olması kesme esnasına talaş oluşumunu kolaylaştırması sürtünme katsayısını üşürmesi sonuu ilerleme kuvvetlerinin üştüğü üşünülmekteir. Kaplamalı takımlarla ele eilen en üşük ilerleme kuvveti 39 N olup 0 m/ak kesme hızı ve 0.05 mm/ev ilerleme hızına ele eilmiştir. Ayrıa her üç çap için e, ele eilen ortalama yüzey pürüzlülük eğerlerinin artan kesme hızı ile azalığı, artan ilerleme eğerlerine bağlı olarak ise artığı görülmekteir. Bu urum, geleneksel talaş kalırma işlemlerine beklenen tarza gelişmiştir. Kaplamalı takımlarla ele eilen en üşük yüzey pürüzlülük eğeri 1,686 µm olup ø6 mm lik matkap ile 40 m/ak kesme hızı ve 5 mm/ev ilerleme hızı kullanılarak ele eilmiştir. 4.Kesme Kuvveti ve Yüzey Pürüzlülüğü Moelleri Çizelge 3 e verilen eney sonuçlarına, lineer regresyon, ikini ereeen regresyon veüstel ereeen regresyon uygulanarak en uygun regresyon moeli seçilmiştir. En uygun regresyon moeli, enklemlerin R² belirtme katsayısı eğerine göre tespit eilmiştir. moellerine bağımlı eğişken ilerleme kuvveti (Fz) ve yüzey pürüzlülüğü (Ra) iken, bağımsız eğişkenler, kesme hızı (V ), ilerleme hızı ( ) matkap türü ( q ), ve matkap çapı ( ) ır. Lineer moeline ele eileek enklem ormları enklem (1) eki gibiir [4]. Ortalama ilerleme kuvveti ( z ) ve yüzey pürüzlülüğü ( Ra ) için enklem 1 e verilmiştir. z, Ra k 0 k 1V k k 3 q k 4 (1) SPSS paket programı vasıtasıyla ele eilen lineer regresyon moeli enklemleri enklem () ve (3) e verilmiştir. 34

5 z V q () Ra V q (3) İkini ereeen çoklu regresyon moeline ise ortalama ilerleme kuvveti ve yüzey pürüzlülüğü için enklem ormu enklem (4 ve 5) eki gibi ele eilmekteir [4,14]. Ortalama ilerleme kuvveti ( z ) için enklem 4 ve yüzey pürüzlülüğü ( Ra ) için enklem 5 yazılabilir z k kv k k q k kv k k q k k V k Vq k V k q k k q (4) a R k kv k k q k k V k k q k k V k Vq k V k q k k q (5) SPSS paket programı vasıtasıyla ele eilen ikini ereeen regresyon moeli enklemleri, enklem (6) ve enklem (7) e verilmiştir. z V q V V q 0.99V q q Ra V q V 0.003V q 0.001V 0.144q q V 0.09V (6) (7) Üstel çoklu regresyon moeli uygulanığına ise ortalama ilerleme kuvveti ve yüzey pürüzlülüğü için genel enklem ormu enklem (8 ve 9) a ele eilmekteir [3]. z Ra k1 k k3 k4 k0 lnv ln lnq ln ve ya ln z lnk0 k1 lnv k ln k3 lnq k4 ln (8) k1 k k3 k4 k0 lnv ln lnq ln ve ya lnra lnk0 k1 lnv k ln k3 lnq k4 ln (9) SPSS paket programı vasıtasıyla ele eilen üstel regresyon moeli enklemleri Denklem (10 ve 11) e verilmiştir. z V q (10) Ra V q 0. (11) Ortalama ilerleme kuvveti ve yüzey pürüzlülükleri için ele eilen regresyon moeline bağımsız eğişkelerin bağımlı eğişkeni açıklama oranları olan R ve üzeltilmiş R² eğerleri Çizelge 4 e verilmiştir. Çizelge 4. Moellerine ele eilen bağımsız eğişkenlerin bağımlı eğişkenlere açıklama oranları Ortalama İlerleme Kuvveti Yüzey Pürüzlülüğü Moelleri R Düzeltilmiş R² (%) (%) R (%) Düzeltilmiş R² (%) Lineer İkini Dereeen 95,4 93,9 95,1 93,5 Üstel 88, 87, 89,9 89,1 moeline ölçülen eğerler ile ele eilen eğerler arasınaki arklılıklar, hata ya a artık olarak iae eilmekteir. Lineer regresyon hatalarının normal olasılık eğrileri Şekil 1 e verilmiştir. Şekil 1.a a ilerleme kuvveti için olasılık eğrileri ve Şekil 1.b e ise yüzey pürüzlülüğü için olasılık eğrileri görülmekteir. 35

6 Bağımlı eğişken: z Bağımlı eğişken: Ra a) İlerleme kuvveti için olasılık eğrileri b) Yüzey pürüzlülüğü için olasılık eğrileri Şekil 1. Lineer regresyon moeli normal olasılık artık eğrileri İkini ereeen lineer regresyon hatalarının ilerleme kuvveti için olasılık eğrileri Şekil.a a ve yüzey pürüzlülüğü için olasılık eğrileri Şekil.b e verilmiştir. Bağımlı eğişken: z Bağımlı eğişken: Ra a) İlerleme kuvveti için olasılık eğrileri b) Yüzey pürüzlülüğü için olasılık eğrileri Şekil. İkini ereeen lineer regresyon moeli normal olasılık artık eğrileri Üstel regresyon hatalarının normal olasılık eğrileri Şekil 3 e verilmiştir. Şekil 3.a a ilerleme kuvveti için olasılık eğrileri ve Şekil 3.b e ise yüzey pürüzlülüğü için olasılık eğrileri görülmekteir Bağımlı eğişken: z Bağımlı eğişken:ra a) İlerleme kuvveti için olasılık eğrileri b) Yüzey pürüzlülüğü için olasılık eğrileri Şekil 3. Üstel regresyon moeli normal olasılık artık eğriler 36

7 Şekil 1, Şekil ve Şekil 3 ineleniğine, her üç graikte e, hataların çizgi etraına yoğunlaştığı ve verilerin normal ağılıman geliği söylenebilir. SPSS programına ilerleme kuvveti ne ait olarak regresyon moelleri için oluşturulan Anova Tablosu Çizelge 5 e gösterilmiştir. Çizelge 5. moelleri için ilerleme kuvveti Anova Tablosu ANOVA a Moelleri Moel K.T S.D K.O F Sig b Lineer İkini Dereeen Üstel Çizelge 5 ineleniğine, her üç moele e, her iki bağımlı eğişkenin signiiant (önemli) katsayısı 0.05 en küçük oluğu için, regresyon moelleri anlamlılık kazanmıştır. Bu uruma, ilerleme kuvveti ve yüzey pürüzlülüğü için alınan verilere lineer regresyon, ikini ereeen regresyon ve üstel regresyon moelleri uygulanabilir. İlerleme kuvveti için her üç regresyon moelinen ele eilen katsayılar çizelge 6 e verilmiştir. Çizelge 6. İlerleme kuvveti için regresyon moellerinen ele eilen katsayılar Moelleri Lineer İkini Dereeen Üstel a. Bağımlı Değişken: z Moel Sabit q V Sabit V V² ² ² V* V*q V* *q * q* q Sabit Inq In InV In Katsayılar B Beta Stanart Katsayılar t Sig

8 Çizelge 6 ineleniğine, anlamlılık katsayısı 0.05 en üşük olan parametrelerin, regresyon moellerine kullanılmaları uygun olmakla birlikte, anlamlılık katsayısı 0.05 en büyük olan parametrelerin regresyon moellerine kullanılmalarının uygun olmaıkları görülmüştür. Buna göre Çizelge 7 e, ilerleme kuvveti için, kullanılması uygun olan ve olmayan parametreler gösterilmiştir. Çizelge 7. İlerleme kuvveti için, regresyon moellerine göre anlamlılık katsayısı uygun olan ve olmayan parametreler Moelleri Anlamlılık Katsayısı<0.05 ( moellerine kullanılmaları uygun) Anlamlılık Katsayısı>0.05 ( moellerine kullanılmaları uygun eğil) Lineer,, q V İkini Dereeen q, *, *q, V*q, q*, V², ², V*, ², V*,, V, Üstel lnq, ln, ln lnv Yüzey pürüzlülüğü için her üç regresyon moelinen ele eilen Anova Tablosu Çizelge 8 e verilmiştir. Çizelge 8. Yüzey pürüzlülüğü için regresyon moellerinen ele eilen Anova Tablosu ANOVA a Moelleri Moel K.T S.D K.O F Sig. Lineer İkini Dereeen Üstel Yüzey pürüzlülüğü için her üç regresyon moelinen ele eilen katsayılar Çizelge 9 a verilmiştir. Moelleri Lineer İkini Dereeen Çizelge 9. Yüzey pürüzlülüğü için regresyon moellerinen ele eilen katsayılar Moel Sabit q V Sabit V V² ² ² V* V*q V* *q * q* q Katsayılar B Beta E b Stanart Katsayılar t Sig Üstel Sabit

9 Inq In InV In a. Bağımlı eğişken: Ra Çizelge 9 ineleniğine, anlamlılık katsayısı 0.05 en üşük olan parametrelerin, regresyon moellerine kullanılmaları uygun olmakla birlikte, anlamlılık katsayısı 0.05 en büyük olan parametrelerin regresyon moellerine kullanılmalarının uygun olmaıkları görülmüştür. Buna göre Çizelge 10 a, yüzey pürüzlülüğü için, kullanılması uygun olan ve olmayan parametreler gösterilmiştir. Çizelge 10. Yüzey pürüzlülüğü için, regresyon moellerine göre anlamlılık katsayısı uygun olan ve olmayan parametreler Moelleri Anlamlılık Katsayısı<0.05 ( moellerine kullanılmaları uygun) Anlamlılık Katsayısı>0.05 ( moellerine kullanılmaları uygun eğil) Lineer V,,, q - İkini Dereeen q, *, V*, ², ²,, V, V², V*, V*q, *q, q* Üstel lnq, ln, ln, InV - Uygulanan regresyon moelinin tümüne bakılığına, en küçük kareler yöntemi kullanarak, ortalama ilerleme kuvveti için ele eilen en yüksek R²=95,4% tür. Yüzey pürüzlülüğü için ele eilen en yüksek R²=95,1% olarak ikini ereeen regresyon moeline ele eilmiştir. Bu uruma, belirlenen kesme parametrelerine karşılık gelen ilerleme kuvvetinin ve yüzey pürüzlülüğün moellenmesine kullanılaak en uygun metot ikini ereeen regresyon moeli olmuştur. 150 Ölçülen Lineer İkini Deree Üstel İlerleme Kuvveti-z (N) Deney Sayısı Şekil 4. İlerleme kuvveti (z) için arklı regresyon metotları ile tahmin eilen sonuçlarının karşılaştırılması İlerleme kuvvetinin regresyonla moellenmesine üç arklı regresyon moelinen ele eilen tahmin sonuçları şekil 4 e verilmiştir. Bu tahmin sonuçları içerisinen ikini ereeen regresyon analizinen ele eilen tahmin sonuçlarının eney sonuçlarına aha yakın oluğu graik e açıkça görülmekteir. 39

10 Ölçülen Lineer İkini Deree Üstel.500 Yüzey Pürüzlülüğü - Ra Deney Sayısı Şekil 5. Yüzey pürüzlülüğü (Ra) için arklı regresyon metotları ile tahmin eilen sonuçlarının karşılaştırılması Yüzey pürüzlülüğünün regresyonla moellenmesine üç arklı regresyon moelinen ele eilen tahmin sonuçları şekil 5 e verilmiştir. Bu tahmin sonuçları içerisinen ikini ereeen regresyon analizinen ele eilen tahmin sonuçlarının eney sonuçlarına aha yakın oluğu graik e görülmekteir. 5.Sonuçlar Bu çalışmaa, eneyler sonuuna ele eilen ilerleme kuvvetleri ve yüzey pürüzlülüklerinin matkap türü (kaplamalı-kaplamasız), matkap çapı, ilerleme eğeri ve kesme hızı gibi eney parametrelerine bağlı olarak lineer regresyon, ikini ereeen regresyon ve üstel regresyon metotları ile moellemesi yapılmıştır. Hem ilerleme kuvveti için hem e yüzey pürüzlülüğü için en uygun moelin ikini ereeen regresyon moeli oluğu görülmüştür. Uygulanan regresyon moelinin tümüne bakılığına, en küçük kareler yöntemi kullanarak ortalama ilerleme kuvveti için ele eilen en yüksek R²=95,4%, yüzey pürüzlülüğü için ele eilen en yüksek R²=95,1% olarak ikini ereeen regresyon moeline ele eilmiştir. Ayrıa eney sonuçlarınan ele eilen ilerleme kuvveti ve yüzey pürüzlülüğü eğerlerine en yakın sonuçların, ikini ereeen lineer regresyon moeline ortaya çıktığı görülmüştür. İkini ereeen regresyon moelinen ele eilen sonuçlara göre; ilerleme kuvvetinin, kaplamalı matkaplara göre kaplamasız matkaplara aha azla oluştuğu, ayrıa artan ilerleme hızı ve matkap çapı ile beraber aha a arttığı gözlenmiştir. Yüzey pürüzlülüğü moelinen ele eilen sonuçlara göre; elik üzerine oluşan yüzey pürüzlülüğünün kaplamasız matkaplara göre kaplamalı matkaplara aha az oluştuğu görülmüştür. Aynı zamana, yüzey pürüzlülüğünün ilerleme hızı ve matkap çapı artışıyla oğru orantılı olarak arttığı, kesme kuvveti artışı ile ters orantılı bir şekile azalığı gözlenmiştir. Kaynaklar [1] Mıke, S., L., Joseph, C., Caleb M., Surae Roughness Preition Tehnique For Cn En-Milling, Journal O Inustry Tehnology, 15, 1, 1-1-6, (1998). [] Kaırgama, K., Naar, M., M., Zukı, M., M., Rahman, M., M., Rejab, M., R., M., Dau, R., Hesseın, A., Optimization O Surae Roughness An En-Milling On Moun Aluminium Alloys (Aa6061-T6) Using Response Surae Metho An Raian Basis Funtion Network, Joran O Mehanial An Inustrial Engineering,, 4, 09-14, (008). [3] Lahıı, B., Determining Deletion For Metal Turning Operations, Journal O Inustrial Tehnology, 13,, 1-33, (1997). [4] Çakır, C.,M., Mathematial ng O Surae Roughness For Evaluating The Eets O Cutting Parametres An Coating Material, Journal O Materials Proessing Tehnology, 09, , (009). [5] Çakır, C., M., Demirayak, İ., Kesme Parametrelerinin ve Kaplama Tabakasının İş Parçası Yüzey Kalitesi Üzerineki Etkilerinin İnelenmesi, Iv Makine Tasarım ve İmalat Teknolojileri Biliri Kitabı, 63-70, Konya, (007). [6] Thamma, R., Comparision Between Multiple Regression Moels Tostuy Eet O 40

11 Turning Parameters On The Surae Roughness, Proeeings O The 008 Iaj-Ijme International Conerene, , Usa, (008). [7] Tosun, N., Özler, L., A Stuy O Tool Lie İn Hot Mahining Using Artiiial Neural Networks An Regression Analysis Metho, Journal O Material Proessing Tehnology, 14, , (00). [8] Yang, Y. K., Chuang, M. T., Lın, S. S., Optimization O Dry Mahining Parameters For High-Purity Graphite İn En Milling Proess Via Design O Experiments Methos, Journal O Materials Proessing Tehnology, 09, , (009). [9] Akkurt, M., Talaş Kalırma Yöntemleri ve Takım Tezgahları, Birsen Yayınevi, İstanbul, 3-90 (1998). [10] Şeker, U., Talaş Kalırma Prensipleri Ders Notları, Ankara, (006). [11] Sanvik Coromant, Moern Metal Cutting, Sween, -61, (1994) [1] Montgomery, D., C., Design An Analysis O Experiments, John Wiey&Sons, Usa, (001). [13] Şahinler, S., En Küçük Kareler Yöntemi İle Doğrusal Oluşturmanın Temel Prensipler i, MKU Ziraat Fakültesi Dergisi, 5, (000). [14] Şıklar, E., Analizine Giriş, Anaolu Üniversitesi Yayınları, Eskişehir, (000). 41