FİZİK LABORATUARI III DENEY KILAVUZU 1

Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "FİZİK LABORATUARI III DENEY KILAVUZU 1"

Transkript

1 FİZİK LABORATUARI III DENEY KILAVUZU 1 DENEY NO: 1 DENEYİN ADI: DURAN DALGALAR DENEYİN AMACI: Bir ip üzerinde duran dalgaları ve rezonans koşullarını gözlemek, duran dalgaların dalga boyunun hangi parametrelere bağlı olduğunu incelemek. DENEY BİLGİSİ: Duran dalga, bir ortamda hareket etmek yerine, sabit bir konumda kalan dalgalardır. Bu dalga, bir dalganın yayılmasına izin vermeyen bir engelle sınırlanmış, herhangi bir ortamda oluşabilir. Çünkü bir ortamda yayılan dalga böyle bir sınıra geldiğinde, geri yansır. Bunun sonucu olarak ilerleyen bir dalga treni sabit bir sınıra çarptığında, yansıyan dalga, gelen dalga ile üst üste binerek ( süper pozisyon ) ortamda bir duran dalga deseni oluşturur. Bir cisim üzerindeki enine sinüs dalgaları ŞEKİL 1.1 de çizilmiştir. Genliği sıfır olan noktalar ( düğümler ) durgun olduklarından, toplam dalgaya duran dalga adı verilir. Bir düğüm noktası her zaman durgundur. ŞEKİL 1.1 den görüleceği gibi, bir düğümün, komşu bir düğümden uzaklığı dalga boyunun yarısına eşittir. Sicimin yalnız iki düğüm arasında kalan bölümü titreşir. Bu bölgenin orta noktasına, yani uzanımın en büyük değerini aldığı noktaya karın noktası denir. İki ucundan tutturulmuş bir gitar telini göz önüne alalım. Bu telin titreşebileceği frekansı ne belirler? Telin iki ucunun yer değiştirmesi söz konusu olmadığından, bu uçların duran dalga deseninde düğüm noktaları olacağı açıktır. Bu sınır koşullarını sağlayabilecek en uzun dalga, telin iki ucu arasında hiçbir düğüm noktası olmayan, yalnızca bir karın noktası olan dalgalardır. Telin boyu L ise, bu duran dalganın dalga boyu λ 1 = 2L dır. Bu sınır koşullarını sağlayan ikinci en uzun dalga ise, bu uç arasında yalnız bir düğüm noktası bulunan duran dalgalardır. Bu dalganın dalga boyu λ 2 = 2L/2 = L dır. Bundan sonraki en uzun dalganın dalga boyu λ 3 = 2L/3 dür. Bu biçimde düşüncemizi sürdürürsek, gitar telinde oluşabilecek bütün dalga boylarının genel olarak, bağıntısı ile verilebileceğini görürüz. λ n = 2L/n ( n = 1, 2, 3,.) ( 1.1 ) Herhangi bir dalganın frekansı, dalganın v hızını dalga boyuna bölerek elde edilir. Buradan, uçları sabit bir sicimdeki enine duran dalgaların titreşim frekanslarının, olabileceği sonucuna varırız. f n = v/λ n = nv/2l ( 1.2 )

2 FİZİK LABORATUARI III DENEY KILAVUZU 2 ŞEKİL 1.1. Bir ipte duran dalgalar Verilen bir durumun sınır koşulları, izinli titreşim frekanslarının saptanmasında çok önemlidir. Örneğin, sicimin bir ucunun karın noktası olma olasılığı vardır. Bu durumda değişik bir izinli frekanslar takımı elde edilir.

3 FİZİK LABORATUARI III DENEY KILAVUZU 3 KULLANILAN ARAÇLAR: Değişken frekanslı mekanik dalga sürücü ve dijital frekans üretici elastik ip, makara ve kütleler. DENEYİN YAPILIŞI: ŞEKİL 1.2 Deney Düzeneği ŞEKİL 1.2 de görülen deney düzeneğinde, sabit frekanslı bir titreştirici vardır. Bu titreştirici, bir ucu sabit bir noktaya tutturularak gerilmiş naylon ipi titreştirir. İp bir makaradan geçirilmiş ve öteki ucuna bir ağırlık asılmıştır. İpin gerginliği ve dolayısıyla dalganın hızı, ipin ucuna asılan ağırlık değiştirilerek ayarlanır. Titreştiriciyi çalıştırınız ve en az altı yarım dalga oluşan bir duran dalga deseni elde edinceye kadar, ipin ucundaki ağırlıkları arttırınız. Tam sayıda yarım dalga bölgesinden oluşan bir duran dalga deseninde, karın noktalarının genliği oldukça büyüktür. Dolayısı ile desen kolayca gözlenebilir. Düğüm noktalarının arasındaki uzaklığı ölçünüz ve ipi geren ağırlıkları tartınız. Bir eksik yani beş yarım dalga bölgesi elde edinceye kadar ipi geren ağırlıkları arttırınız. Verilen düğüm noktalarının arasındaki uzaklığı ölçünüz ve ağırlıkları tartınız. Bu işlemi üç yarım dalga bölgesi elde edinceye kadar tekrarlayınız ve değerleri Çizelge 1.1 e kaydediniz.

4 FİZİK LABORATUARI III DENEY KILAVUZU 4 İpi geren kuvvetlere karşı, ölçülen dalga boylarının karelerini bir grafik kâğıdına işaretleyiniz ve bu noktalardan geçen doğruyu çiziniz. Kurama göre bir ipin üzerindeki enine dalgaların hızı, ν = T.L M ( 1.3 ) bağıntısı ile verilir. Burada T ipteki gerilme, L ipin boyu ve M de ipin kütlesidir. λ n dalga boyu, sabit f frekansına, λ n = f v = f 1 T.L M ya da ( 1. 4 ) μ =(M / L) boyca öz-kütle olmak üzere, λ 2 = 1 n 2 f TL 1 = 2 M f T ( 1.5 ) biçiminde bağlıdır. Burada μ =(M / L) ipin birim uzunluğunun kütlesidir. Deneyde μ nün değeri verilecektir. Son denklemden görüleceği gibi, λ 2 n nin T ye bağlı olarak çizilecek grafiğinin s eğimi 1 / μ f 2 dir ve f nin değeri de f = 1 s ( 1.6 ) olur. Verilerinizle en iyi uyumu sağlayacak doğruyu çiziniz. Doğrunun eğimini bulunuz. Denklem ( 1.6 ) yı kullanarak titreştiricinin frekansını bulunuz ve bulduğunuz değeri, üzerinde yazılı olan frekansla karşılaştırınız.

5 FİZİK LABORATUARI III DENEY KILAVUZU 5 Çizelge 1.1 Yarım dalga bölgesi sayısı Düğüm noktaları arasındaki uzaklık(m) Dalga boyu λ (m) λ 2 (m 2 ) İpteki gerilme T (N)

6 FİZİK LABORATUARI III DENEY KILAVUZU 6 DENEY NO: 2 DENEYİN ADI: PERİYOTLU DALGALAR DENEYİN AMACI: Periyotlu bir dalganın dalga hızı, frekansı ve dalga boyu arasındaki bağıntının incelenmesi. Su dalgalarında yansıma, kırılma, kırınım ve girişim olaylarının gözlenmesi DENEY BİLGİSİ: Dalga hareketini incelemekteki asıl amacımız ışığın hareketlerinin açıklanmasıdır. Sarmal yay dalgaları bazı optik olayları açıklamakta yardımcı olur. Ancak yansıma kanunları, kırılma kanunları, düzlem ve parabolik aynada görüntü elde edilmesi ve beyaz ışığın renklerine ayrılması gibi optik olaylar su dalgaları ile açıklanabilmektedir. Su dalgalarının davranışlarını incelemek ve gözlemleri daha rahat yapabilmek için dalga leğeni kullanılır. Dalga leğeni, içine su konulacak şekilde kenarları 5-6 cm yükseltilmiş, tabanı cam olan ve dört ayak üzerine oturtulmuş bir laboratuar malzemesidir. Dalga leğeni, 2-3 cm derinliğinde su ile doldurularak üzerinden bir ışık kaynağı ile aydınlatıldığında su yüzeyinde oluşturulan dalgaların zemin üzerindeki iz düşümü, karanlık ve aydınlık bölgeler oluşturur. Doğrusal bir çubuğun veya noktasal bir cismin, durgun su içine batırılmasıyla dalga tepesi, çıkarılmasıyla da dalga çukuru oluşturularak bir tam dalga üretilmiş olur. Doğrusal çubuğun oluşturduğu dalgalara doğrusal su dalgaları, noktasal bir kaynağın oluşturduğu dalgalara ise dairesel su dalgaları denir. O halde dalga kaynağının şekline göre dalgalar oluşturulabilmektedir. Doğrusal dalgaların hareket yönü, bu dalgalara dik olan doğrultulardır. Dairesel dalgaların hareket yönü ise, uzantıları kaynaktan geçen doğrultular üzerindedir. λ ŞEKİL 2.1 Doğrusal ve Dairesel Dalgalar

7 FİZİK LABORATUARI III DENEY KILAVUZU 7 Periyodik dalga ve dalga hızı: Değişik ortamdaki dalgalar, farklı hızlarla yayılırlar. Bu hızı ölçmek için birkaç yol vardır. Bunlardan birisi, doğrusal bir atma oluşturup, bu atmanın belirli bir l yolunu alması için geçen t zamanını bir kronometre ile ölçmektir. Bu şekilde, dalganın v hızı, alınan l yolunun geçen t zamanına oranına eşittir. v = l / t ( 2.1 ) Diğer bir yol ise, birbirini izleyen iki atma oluşturmak ve ikinci atma oluşturulduğu zaman ilk atmanın almış olduğu l yolunun ölçmektir. Böylece oluşturulan iki atma arasındaki l yolu sabit kalır. Bu uzaklığı cetvel ile ölçersek, dalganın hızını yine eşitlik ( 2.1 ) den bulmuş oluruz. Böylece dalga leğenindeki su dalgalarının hızını ölçmüş oluruz. Bir diğer yöntem ise, eşit zaman aralıklarında birbiri ardınca dalgalar oluşturmaktır. Bunu yaparken, dalga kaynağının hareketi her T zaman aralığında bir kez tekrarlanır. Böyle bir harekete periyodik bir hareket ve T zaman aralığına da periyot denir. Bu periyodik hareketi tanımlamanın diğer bir yolu, birim zamanda hareketin kaç kez tekrar edildiğini yani birim zamanda tekrarlama frekansını vermektir. Örneğin hareket her 1 / 10 saniyede bir tekrarlanıyorsa frekans saniyede 10 dur. Bu da bildiğimiz f = 1 / T bağıntısıdır. Dalga kaynağından çıkan atmalar ele aldığımız noktaya doğru ilerler ve kaynaktan çıktıkları frekansla bu noktadan geçerler. Kaynaktan saniyede 10 atma çıkıyorsa, bu noktadan da saniyede 10 atma geçer. Dalgalar ilerlerken herhangi iki ardışık atma arasındaki uzaklık aynıdır ve bu uzaklığa λ dalga boyu denir. Periyodik bir dalganın hızını, bir çift atmanın hızını bulmak için kullandığımız yola benzer bir yoldan bulabiliriz. Atmaların birbirinden bir λ uzaklığında olduğunu ve her atmanın bu uzaklığı bir T zamanında aldığını biliyoruz. Buna göre, yayılma hızı: v= λ / T dir. ( 2.2 ) f = 1 / T bağıntısını kullanırsak; v= f. λ ( 2.3 ) eşitliğini buluruz. Dalgaların yayılma hızının ölçülmesinde stroboskop kullanılır. Basit bir laboratuar malzemesi olan stroboskop üzerinde belirli sayıda yarıklar vardır. Merkezi etrafında döndürülen stroboskobun yarıklarından, dalga leğeninde üretilen periyodik su dalgaları izlenir. Stroboskobun üzerinden dalga görüntülerine baktığımızda, göz hizasında bir yarığın yerini bir sonrakinin alma süresi, ardışık iki dalganın hareket süresine eşit veya bunun katları olduğu durumda, dalgalar duruyormuş gibi gözlenir. Dalgaların duruyormuş gibi görüldüğü bu anda stroboskobun döndürülme hızı sabit tutulur. Bu durumda stroboskoptaki bir yarığın yerini diğer bir yarığın alma süresi, dalga periyoduna eşit yada tam katları olur. Dalgaları duruyormuş gibi gördüğümüz durumda dalga görüntülerinin bulunduğu zemin üzerinde bir cetvel yardımı ile dalga boyunu ölçmek oldukça kolaydır. Frekans ise şu şekilde hesaplanabilir. Örneğin, stroboskop diskimizin 12 aralığı varsa ve 10 dönmeyi 9.90 saniyede yapmışsa frekans f = / 9.90 = s -1 dir.

8 FİZİK LABORATUARI III DENEY KILAVUZU 8 Su dalgalarının yansıması : Dalga leğeninde ilerleyen bir atmanın önüne engel konulduğunda, atmanın her noktası, engelde yansıyarak yoluna devam eder. Engele ilk gelen nokta önce yansıyıp yoluna devam ederken sonra gelen nokta en son yansıyarak yoluna devam eder. Gelen atmanın doğrultusunun engel ile yaptığı açıya gelme açısı, yansıyan atmanın doğrultusunun engel ile yaptığı açıya da yansıma açısı denir. Gelme açısı olarak, gelen atmanın hareket doğrultusunun engelin normali ile yaptığı açı ve yansıma açısı olarak da, yansıyan atmaların hareket doğrultusunun engelin normali ile yaptığı açı alınabilir. Yapılan deneyler gelme açısının yansıma açısına eşit olduğunu göstermiştir. Yani su dalgaları bir engelden yansırken, ışığın düzlem aynada yansımasında olduğu gibi yansıma kuralına uyarak yansımaktadır. Bu deneyde sırayla, doğrusal ve dairesel su dalgalarının, düzlem ve parabolik engellerden yansımaları gözlenecektir. ŞEKİL 2.2 Doğrusal dalganın düzlem ve dairesel engelden yansıması

9 FİZİK LABORATUARI III DENEY KILAVUZU 9 Su dalgalarında kırılma: Işığın farklı saydam ortamlarda farklı hızlarda yayıldığını biliyoruz. Işık, bir saydam ortamdan diğerine geçerken doğrultusu da değişir. Optikte ışığın kırılması olarak tanımlanan bu olay su dalgalarında da gözlenmiştir. Dalga leğeninde farklı derinlikte ortamlar elde edildiğinde dalga hızı değişir. Derin ortamdan sığ ortama gönderilen dalgaların her noktası, derin ve sığ ortamın ara kesitinde yeni bir hız kazanacağından kırılarak yoluna devam eder. Yayılma hızının suyun derinliğine bağlı olduğunu bulmak için, dalga leğeninin tabanına kalın bir cam levha koyup, derinlikleri farklı iki ortam oluşturalım ve bu ortamların ayrılma çizgisi, dalgaların tepe çizgilerine paralel olsun. (Ayırıcı yüzeye paralel gelen doğrusal dalgalar, hareket doğrultularını değiştirmeden yani kırılmadan diğer ortama geçer. ) Daha sonra dalgalara bir stroboskopla bakalım. Stroboskobu uygun frekansta döndürerek, her iki bölgedeki dalgaları duruyormuş gibi görebiliriz. Her iki bölgedeki dalgaların frekansları eşittir ve bu frekans suyun derinliğine bağlı değildir. ( ŞEKİL 2.3 ) Dalga boyu hangi ortamda daha kısadır? Yorumlayınız. ŞEKİL 2.3 Dalgaların derin sudan sığ suya geçmesi. Dalga leğeninde derin ortam ile sığ ortamın ayırıcı yüzeyine herhangi bir açı ile gelen atmalar doğrultu değiştirir. Bu olay, ışığın bir saydam ortamdan başka bir saydam ortama herhangi bir açı ile gelerek kırılmasına benzemektedir. ( ŞEKİL 2.4 ) ŞEKİL 2.4 Dalga leğeninde sığ ve derin bölgelerin sınırında dalgaların kırılması.

10 FİZİK LABORATUARI III DENEY KILAVUZU 10 Parabolik şekilli sığ ortamlarda kırılma: Dalga leğeninin tabanına ince ve kalın kenarlı mercek şeklinde cam levhalar yerleştirildiğinde, bu levhaların olduğu bölge sığ, etrafı derin olur. Dalgaların sığ ortamda derin ortamdakine göre daha yavaş ilerlediklerini biliyoruz. İnce kenarlı mercek şeklindeki cam levhanın bulunduğu sığ ortama doğrusal dalgalar gönderdiğimizde, bu dalgaların orta kısmı sığ bölgede daha uzun süre yol aldığı için geride kalacaktır. Böylece sığ bölgeyi geçen atmalar daireselleşerek odaklanacak ve buradan dağılacaklardır. Bu olay, ince kenarlı merceğe asal eksene paralel olarak gelen ışınların merceği geçtikten sonra odaklanmasına benzer. ( ŞEKİL 2.5 ) ŞEKİL 2.5 Doğrusal dalgaları kalın kenarlı mercek şeklindeki cam levhanın bulunduğu sığ ortama gönderdiğimizde, atmaların kenarları sığ bölgede daha uzun süre kaldığından geride kalır ve orta kısım ileri gider. Böylece atmalar, geldiği taraftaki bir noktasal kaynaktan üretiliyormuş gibi diğer bölgede dairesel atmalar şeklinde ilerler. Bu olay, kalın kenarlı merceğe, asal eksene paralel olarak gelen ışınların, merceği geçtikten sonra, ışığın geldiği taraftaki bir noktadan geliyormuş gibi dağılmasına benzer. (ŞEKİL 2.6 ) ŞEKİL 2.6

11 FİZİK LABORATUARI III DENEY KILAVUZU 11 Su dalgalarında kırınım: Tanecik modeli ışığın doğrusal yollar boyunca yayıldığını ve keskin gölgeler oluşturduğunu öngörüyordu. Dalga modeli de ışığın bu özelliklerini açıklamak için; dalga leğeninde dalgalar ile deney yapmaktır. Böyle bir deney için, dalga leğeninde aralarında az bir açıklık bulunan iki engele periyodik doğrusal dalgalar gönderelim. Engeller arasındaki dar yarıktan geçen atmaların diğer tarafta alacakları şekil, dalgaların dalga boyu ( λ) ile engeller arası genişliğe ( w ) bağlı olarak değişir. Engeller arası genişliğe göre dalga boyu çok küçük olan doğrusal dalgalar ( λ w ), aralıktan geçtikten sonra doğrultu değiştirmeden ilerler. Engeller arkasında ise dalga gözlenmez. Bu olay, ışık kaynağının önüne saydam olmayan bir cismin konulması durumunda engel arkasında ışığın görülmemesi yani gölge oluşmasına benzemektedir. ( ŞEKİL 2.7 ) ŞEKİL 2.7 Doğrusal dalgaların dalga boyu ( λ), engeller arası genişliğe ( w ) eşit ve büyük ( λ w) olduğu durumlarda, doğrusal dalgalar engel arkasında sağa ve sola bükülerek daireselleşir. Bu olaya su dalgalarında kırınım denir.

12 FİZİK LABORATUARI III DENEY KILAVUZU 12 Su dalgalarında girişim: Durgun su yüzeyinde herhangi bir sarsıntı ile meydana gelen dalgalar, tepe ve çukurlardan oluşur. Aynı kaynaktan periyodik olarak oluşan su dalgaları ilerlerken, dalga tepeleri ve çukurları birbirini takip ederek yayılır. İki farklı kaynağın ürettiği dalgaları düşünelim. Bu durumda farklı kaynaklardan gelen dalga tepeleri ile dalga çukurlarının birbirini bazı noktalarda kuvvetlendirdiği ve bazı noktalarda da zayıflattığı gözlenecektir. Bu şekilde, farklı kaynaklardan yayılan dalgaların birbirini kuvvetlendirme veya zayıflatması olayına girişim denir. Dalga leğeninde girişim elde etmek için noktasal iki kaynak kullanılır. Noktasal iki kaynak, aynı anda suya batıp çımalı ve eşit periyotlu olmalıdır. Dalga tepesi veya dalga çukuru üretirken aralarında gecikme olmayan bu şekilde iki dalga kaynağına aynı fazda ve özdeş kaynaklar denir. Bu iki kaynağın oluşturduğu dalgalar üst üste binince ne olur? Bileşke dalganın şeklini üst üste binme ilkesini kullanarak, önceden kestirebiliriz. İki dalga tepesinin üst üste bindiği yerde bir çift tepe oluşacaktır. Böyle çift tepeler dalga leğeninin altındaki perdede parlak bölgeler meydana getirecektir. ŞEKİL 2.8 da bu bölgeler beyaz ile gösterilmiştir. ŞEKİL 2.8 ŞEKİL 2.9 Girişim deseni. Açık bölgeler tepelerin, tepelerle karşılaştığı yerleri gösterir, zikzaklı bölgeler tepenin çukurla üst üste bindiği hareketsiz duran su bölgeleridir; çukurların üst üste bindiği yerler karanlık bırakılmıştır.

13 FİZİK LABORATUARI III DENEY KILAVUZU 13 Bir kaynağın oluşturduğu bir tepe ile öteki kaynağın bir çukurunun karşılaştığı nokta ise hemen hemen hiç hareket etmeyecek ve perde üzerinde bu noktalar daha az parlak görünecektir. (ŞEKİL 2.9 b ), ( ŞEKİL 2.9 a ) da ki dalgaların üst üste binmesi ile girişim deseninin elde edilmesinden oluşmuştur. ŞEKİL 2.10 Noktasal iki dalga kaynağı ile elde edilen girişim deseninde, çift tepe ve çift çukur noktalarından oluşan karın çizgileri ile düğüm noktalarından oluşan düğüm çizgilerinin şematik görünümü ( üstte ) ve fotoğrafı ( altta ) ( ŞEKİL 2.10 ) u incelediğimizde, düğüm çizgilerinin kaynakların yakınında hafifçe eğri olmasına rağmen, hemen sonra düzleştiğini görürüz. Ayrıca dalga boyu arttıkça, düğüm çizgileri sayısı azalmaktadır. Dalgaların görünüşü S 1 S 2 çizgisinin orta dikmesine ( merkez doğrusu ) göre simetriktir. Dalga kaynakları birbirinin aynı olduğu için bu simetri doğaldır ve bundan dolayı düğüm çizgilerinin sadece yarısını, örneğin sağdakileri saymamız yetecektir. Böylece merkez doğrusunun sağına düşen ilk düğüm çizgisine birinci, bundan sonrakine ikinci, düğüm çizgisi diyeceğiz. Düğüm çizgilerinin herhangi birine ise n. düğüm çizgisi diyeceğiz.

14 FİZİK LABORATUARI III DENEY KILAVUZU 14 Birinci düğüm çizgisi üzerinde bir P noktası alıp, PS 1 ve PS 2 doğru parçalarını çizerek bu noktaları kaynaklarla birleştirelim. PS 1 = 3 λ ve PS 2 = 2 ½ λ böylece yol farkı; PS 1 PS 2 = ½ λ olur. ( 2.4 ) n. düğüm çizgisi için ; PS 1 PS 2 = ( n ½ ) λ ( 2.5 ) Eşitliği ile gösterilebileceği sonucuna varırız. Bu eşitliğe göre yarıçapı r ve merkezi S 2 olan dairelerle, yarıçapı r + ( n ½ ) λ ve merkezi S 1 olan dairelerin kesiştikleri noktaları bularak düğüm çizgilerini oluşturabiliriz. Burada r, düğüm çizgisi üzerindeki her nokta için farklı değerdedir, n ise herhangi bir düğüm çizgisi boyunca sabittir. Dalga boyları, kaynaklar arası uzaklık ve açılar: Bir dalga leğeninde, bir düğüm çizgisi üzerindeki herhangi bir noktaya olan uzaklıkları ölçer ve ( 2.5 ) bağıntısından dalga boyunu hesaplayabiliriz. Ölçümleri S 1 ve S 2 den çok uzakta bulunan bir P noktası ile yapmak uygun olur. P noktası, n. düğüm çizgisi üzerinde, S 1 ve S 2 kaynaklarından o kadar uzakta bulunsun ki, CP ve S 1 P doğruları birbirine paralel ve AS 2 doğrusuna dik kabul edilebilsin. Merkez doğrusu d ye dik olduğundan, θ n = θ n olduğu görülür ( ŞEKİL 2.11 ). Fakat şekilden sinθ n = X n / L bulunur; burada L, PC uzaklığı X n, ise P den merkez doğrusuna olan uzaklıktır. Bu nedenle ( n ½ ) λ d = sinθ = sinθ = X n L ( 2.6 ) λ = d ( X L ) ( n ½ ) bulunur. ( 2.7 ) Biz deneyimizde aynı fazda çalışan iki noktasal kaynakla çalışıyoruz. Eğer iki noktasal kaynak arasında faz farkı olsaydı yazılan eşitlikler nasıl değişirdi? Dalga üreten iki kaynak birbirine göre gecikiyorsa, bu olay iki kaynak arasındaki faz farkı ile anlatılabilir. Faz farkı, sayısal bir değer olup kaynaklar arası gecikmeyi ifade eder. Kaynaklar arasındaki faz farkı, periyot ( T ) veya dalga boyu ( λ) cinsinden ifade edilir. Kaynaklardan biri diğerine göre bir t süresi kadar sonra çalışmaya başlamış ise bu durumda faz farkı ( p ), p = t T eşitliği ile tanımlanır. ( 2.8 )

15 FİZİK LABORATUARI III DENEY KILAVUZU 15 ŞEKİL 2.11 KULLANILAN ARAÇLAR: Dalga leğeni, güç kaynağı, lamba, kronometre, stroboskop, cetvel, doğrusal dalga kaynağı, dairesel dalga kaynağı, düzlem engel, parabolik engel, ince ve kalın kenarlı mercek şeklindeki cam levhalar, tahta bloklar. ŞEKİL 2.12

16 FİZİK LABORATUARI III DENEY KILAVUZU 16 DENEYİN YAPILIŞI: GÖZLEMLER: Doğrusal dalgalar yayan dalga üreticisini ( ŞEKİL 2.12 ) de görüldüğü gibi kurunuz. Dalga üreticisi ile çeşitli frekansta dalgaların nasıl meydana getirileceğini deneyerek öğreniniz. ( Elinizde biri doğrusal diğeri dairesel dalgalar üreten iki dalga kaynağınız olacak. Öncelikle doğrusal dalgalar üreten dalga kaynağını güç kaynağına bağlayınız.) Elde ettiğiniz doğrusal dalgaların önüne sırasıyla düzlem engeli, parabolik engelin çukur ve tümsek yüzeyini, ıraksak ve yakınsak mercek şeklindeki cam levhaları, kırınım olayını gözleyebilmek için iki tahta bloğu yerleştiriniz. Gözlemlerinizi bir kâğıda çiziniz. Kırınım olayını gözlemlerken yarık genişliğinin dalga desenine nasıl etki ettiğini inceleyiniz. Elde ettiğiniz sonuçları optikte ışığın bu koşullar karşısında gösterdiği özellikler ile karşılaştırınız. ( Işığın düzlem aynada yansıması, çukur ve tümsek aynada yansıması, ince ve kalın kenarlı mercekte kırılması. ) ŞEKİL 2.13 Dalgaların kırılmasını incelerken, ( ŞEKİL 2.13 ) deki düzenekleri de kullanabilirsiniz. Derin suda doğru şeklinde dalgalar meydana getiren kaynağı iki ortamı ayıran arakesite paralel tuttuğumuzda, derin sudan sığ suya geçen doğrusal dalgaların ne şekilde hareket ettiklerini kestirebilir misiniz? İnceleyiniz. Cam levhayı öyle döndürünüz ki, gelen dalgalar arakesite paralel olmasın. Kırılmış dalgalar doğru şeklinde midir? Gözlemleyiniz! Kırılma açısını gelme açısı ile karşılaştırınca ne görürsünüz? İki ortamın da dalga uzunluklarını karşılaştırınca ne görüyorsunuz? Gözlem sonuçlarını bir kâğıda çizerek, yorumlayınız.

17 FİZİK LABORATUARI III DENEY KILAVUZU 17 ÖLÇÜMLER: Doğrusal dalga kaynağı ile üretilen su dalgalarının izdüşüm dalga boyu ve gerçek dalga boyunu hesaplayınız. Bunu hesaplayabilmek için yapmanız gerekenler sırasıyla aşağıda verilmiştir. Dalga kaynağını küçük frekans için ayarlayınız. Daha rahat hesaplama yapabilmek için dalga leğeninin altına ( masanın üzerine ) boş bir kâğıt yerleştiriniz. Stboboskopla, dalga leğeni içinde ilerlemekte olan dalgaların, kâğıt üzerindeki izdüşüm görüntülerine bakınız. Dalgaları duruyor gibi gördüğünüz çevirme hızını bulana dek stroboskobu ekseni etrafında döndürünüz. Siz stroboskopla dalgaları duruyor görürken, deney arkadaşınız iki kuşun kalemi dalga leğeninin altındaki kağıt üzerine, dalgalara paralel ve birbirinden birkaç dalga boyu aralıkla yerleştirsin. ( Bu işlem sırasında sizin stroboskopu döndürme hızınız sabit olmalı. ) Siz stroboskobu sabit hızla döndürürken aynı anda kağıt üzerindeki kalemler arasında kaç dalga boyu olduğunu sayınız, arkadaşınız da stroboskobun 10 dönmesinin kaç saniyede oluğunu kronometre tutarak belirlesin ( t ). Bu işlemi birkaç kez tekrarlayıp en az 3 tane ( t ) süresi belirleyip, ortalama alınız. Buradan f = stroboskobun dönme sayısı. stroboskobun aralığı dönme için geçen sürenin ortalaması bağıntısını kullanarak frekansı hesaplayınız. İzdüşüm dalga boyunu bulmak için de iki kalem arasını cetvel ile ölçüp, bu uzaklığı iki kalem arasında saydığınız dalga boyu sayısına bölünüz. Gerçek dalga boyunu hesaplayabilmek için ise geometrik özelliklerden yararlanmanız gerekmektedir. ( Bakınız ŞEKİL 2.9 ) Lamba ile dalga leğeni ve dalga leğeni ile masa arasındaki uzaklıkları cetvel ile ölçünüz. Üçgen benzerliğinden yararlanarak gerçek dalga boyunu hesaplayınız. Hesaplanan izdüşüm ve gerçek dalga boyu değerlerini ve frekansı kullanarak, izdüşüm ve gerçek dalga hızı değerlerini de hesaplayınız. Girişim olayını gözlemlemek ve girişim dalga boyunu hesaplamak için güç kaynağına birbirinden 5 cm uzaklıkta olan iki noktasal kaynağı bağlayınız. Kâğıt üzerinde izdüşümü görülen girişim desenini inceleyiniz. ( ŞEKİL 2.11 ) den yararlanarak X, L ve d uzaklıklarını ölçerek dalgaların dalga boyunu hesaplayınız.

18 FİZİK LABORATUARI III DENEY KILAVUZU 18 DENEY NO: 3 DENEYİN ADI: KATI CİSİMLERDE SES HIZININ BELİRLENMESİ DENEYİN AMACI: Ses dalgası, sesin yayılma hızının ortama bağımlılığının incelenmesi, ses dalgasının dalga boyu hakkında bilgi edinmek. DENEY BİLGİSİ: Ses dalgaları, katı, sıvı ve gaz halindeki maddesel ortamlarda ortamın özelliklerine bağlı olan bir hızla yayılabilen boyuna dalgalardır. Ses, nesnelerin titreşiminden meydana gelen ve uygun bir ortam içerisinde ( hava, su, vb. ) bir yerden başka bir yere, sıkışma ( compressions ) ve genleşmeler ( rarefactions ) şeklinde ilerleyen bir dalgadır. Dolayısıyla ses, bir basınç dalgasıdır. ( ŞEKİL 3.1 ) ŞEKİL 3.1

19 FİZİK LABORATUARI III DENEY KILAVUZU 19 Ses, sıvı ve katı ortamlarda havadan daha hızlı ve daha az enerji kaybederek yayılır. Ses dalgası bir ortamda yayılırken, ortamın parçacıkları dalganın hareket doğrultusu boyunca yoğunluk ve hacim değişiklikleri üreterek titreşirler. Ses dalgaları şeklinde ortaya çıkan yer değiştirmeler, denge konumundan itibaren her bir molekülün boyuna yer değiştirmesini gerektirir. Bu durumda, sıkışma ve genişleme şeklinde yüksek basınç ve alçak basınç bölgeleri oluşturur. Genel olarak mekanik dalga hızı, aşağıdaki gibi verilir. v = geri çağırıcı kuvvet eylemsizlik çarpanı veya v = esneklik özelliği eylemsizlik özelliği ( 3.1 ) Sıkışma halinde geri çağırıcı kuvvet ortamın esneklik modülüne, eylemsizlik çarpanı ise ortamın yoğunluğuna bağlıdır. Katı bir çubukta bu eşitlik, v = Y ( Young modülü ) p ( 3.2 ) Bütün ses ve elektromanyetik dalgalar v = λ f eşitliğine uygun olarak yayılırlar. Burada; v: Dalganın ortamdaki yayılım hızı ( m s ) f : Frekans ( Hz ) λ: Dalga boyu ( m ) dir. Aynı denklem; dalganın periyodu, T ( s ) cinsinden v = λ T olarak da yazılabilir. Ses dalgalarının yayılma hızını; ortamın cinsi, yoğunluğu, ısısı ve diğer bazı faktörler belirler. Ortam ne kadar yoğun ise yayılma hızı o kadar artar. Sesin havadaki yayılma hızı 332 m s dir. Ses, sıcak havada soğuk havaya nazaran daha hızlı hareket eder. Sıcaklıktaki bir derece artışa karşın 0,6 m s lik bir hız artışı görülür. 20 C de ses, havada 344 m s hızla hareket eder. Bazı ortamlarda sesin yayılma hızı aşağıda verilmiştir. Çeşitli Ortamlarda ( 0 C de ) Sesin Yayılma Hızı ( m s ) Hava 332 Su 1454 Tahta 3828 Demir 5103 Taş 5971

20 FİZİK LABORATUARI III DENEY KILAVUZU 20 Ses dalgasının uyduğu bir dalga denklemi var mıdır? ŞEKİL 3.2 Sesin dalga boyu: Bir periyotluk süre içinde ses dalgasının kat ettiği yoldur. ( ŞEKİL 3.2 ) Frekans: Bir dalganın frekansı, dalganın hava veya başka bir ortamın içinden geçerken ortamdaki partiküllerin ne sıklıkla titreştiğine bağlıdır. Saniyedeki titreşim sayısı özel olarak Hertz birimi ile ifade edilir. ( 1 Hertz = 1 döngü saniye ) Yüksek frekans değerleri için Hertz in bin katı olan kilohertz ( khz ) birimi kullanılır. İnsan kulağının duyabildiği sesler 20 ile Hz ( 20 khz ) arasında frekansa sahip olabilir. Eğer bir frekans 20 Hz nin altında ise bu tür titreşimlere ses altı titreşimler, frekans 20 khz in üzerinde ise bunlara da ses üstü titreşimler denilmektedir. Sesin frekansı tek değere mi sahiptir? Genlik ( amplitüd ) : Ses dalgalarını oluşturan sıkışma ve genleşmeler arasındaki fark, dalgaların genliğini belirler. Sesin Şiddeti ve Desibel Ölçeği: Şiddet, ses dalgalarının taşıdıkları enerjiye bağlı olarak birim alana uyguladıkları kuvvettir. Birimi genellikle metrekare başına Watt ( W m 2 ) olarak ifade edilir. Sesin şiddeti, ses kaynağına olan uzaklığın karesi ile ters orantılıdır.

21 FİZİK LABORATUARI III DENEY KILAVUZU 21 Desibel ( db ): İnsan kulağı, çok düşük ve çok yüksek şiddette sesleri duyabilme yeteneğine sahiptir. İnsan kulağının algılayabileceği en düşük ses şiddeti, eşik şiddet olarak bilinir. Kulağa zarar vermeden işitilebilen en yüksek sesin şiddeti ise, eşik şiddetin yaklaşık 1 milyon katı kadardır. İnsan kulağının şiddet algı aralığı bu kadar geniş olduğundan, şiddet ölçümü için kullanılan ölçekte 10 un katları, yani logaritmik olarak düzenlenmiştir. ( desibel ölçeği ) Ses dalgasında da yansıma, girişim gibi fiziksel olaylar gözlenir mi? İncelediğiniz sistemde bunlardan hangisi geçerli veya değildir? KULLANILAN ARAÇLAR: Alüminyum, bakır ve pirinç çubuk ( çubukların boylarını ölçünüz ), Rochelle tuz kristal ( piezo elektrik elemanı, ses dalgasını elektrik titreşimlerine dönüştürür ) CASSY sensör, bilgisayar. DENEYİN YAPILIŞI: 1. Katı cisimlerde ses hızının belirlenmesi ŞEKİL 3.3 teki gibi deney düzeneği oluşturulur. ŞEKİL 3.3

22 FİZİK LABORATUARI III DENEY KILAVUZU 22 Çubuğun en üst noktasına bir çekiç yardımı ile puls oluşturmak amacı ile vurulur. Puls çubuğun alt ucuna ulaşır. Bu puls yansıyarak iki uç arasında birçok kez hareket eder. Bu pulslar birbirlerinden t ( gidiş ve geliş süresi ) süresince ayrılır. Pulsların kaydedilmesi, Cassy sensör ( bilgisayara ve tuz kristaline bağlantı yapılmalıdır ) ile yapılır. Veriler, bilgisayarda yüklü olan Cassy Lab programına aktarılır. Data alınışı: o F 9 tuşuna basarak ölçümleri başlatınız ( program trigger sinyali bekler ). o Küçük bir çekiçle metal çubuğun üstüne vurunuz. ( trigger sinyal oluşumu için ) o Deneyi diğer metal çubuklarla tekrar ediniz. Yanlış ölçümleri Delete Last Measurement Series ile siliniz. ( Tablo da maus un sağ tuşu ile ) Zaman farkını, t, pik merkezlerinin maksimumları veya minimumların merkezlerini düşey çizgileri kullanarak bulabilirsiniz veya ölçümlerden direkt elde edebilirsiniz. Ses hızı v = 2s t ( 3.3 ) olarak bulunur. Burada s: çubuk boyudur. ( Burada ki 2 rakamının anlamı nedir? ) Literatür değerleri Pirinç : Bakır : Alüminyum : 3500 m s 3300 m s 3900 m s 3710 m s 5000 m s 5040 m s DENEYİ YAPMAYA GELMEDEN ÖNCE, Dalgalar hakkında temel bilgiler hatırlanmalı, Young modülü, piezoelektrik kavramı araştırılmalıdır. Rapor yazımı sırasında kullanılması için verileri diskete alabilirsiniz.

23 FİZİK LABORATUARI III DENEY KILAVUZU 23 DENEY NO: 4 DENEYİN ADI: VURU OLAYI DENEYİN AMACI: Vuru olayı ve vuru frekansının belirlenmesi. DENEY BİLGİSİ: Bu deneye hazırlanmadan önce ses kavramıyla ilgili temel bilgiler için DENEY NO:3e ait deney bilgisi kısmını mutlaka okumalısınız. Girişimin göze çarpan bir örneği ses dalgalarında gözlenebilir. Şayet frekansları çok az farklı olan iki ses kaynağı aynı anda uyarılırlarsa, işitilen ses şiddetçe artar ve azalır. Bir anda yüksek şiddette bir ses işitiriz, sonra kısa bir an sessizlik olur ve bu böyle devam eder. Bu davranışın esası ŞEKİL 4.1 de şematik olarak gösterilmektedir. İki kaynaktan çıkan ses dalgaları yapıcı şekilde girişim yaptıkları ve böylece birbirlerinin etkilerini arttırdıkları zaman, yüksek şiddette ses meydana gelir. Dalgalar bozucu bir şekilde üst üste geldiklerinde ve böylece kısmen veya bütünüyle birbirlerinin etkilerini yok ettiklerinde zayıf şiddette ses meydana gelir. Bu olaya vuru olayı ve bu düzgün atışlara da vurular adı verilir. Vurular meydana geldiğinde işittiğimiz ses iki kaynağın frekanslarının ortalaması olan frekansa sahiptir: Bir saniye içindeki vuruların sayısına vuru frekansı adı verilir ve iki kaynağın frekansına eşittir:

SES DALGALARı Dalgalar genel olarak, mekanik ve elektromanyetik dalgalar olmak üzere iki ana gruba ayrılır. Elektromanyetik dalgalar, yayılmak için bi

SES DALGALARı Dalgalar genel olarak, mekanik ve elektromanyetik dalgalar olmak üzere iki ana gruba ayrılır. Elektromanyetik dalgalar, yayılmak için bi SES FĠZĠĞĠ SES DALGALARı Dalgalar genel olarak, mekanik ve elektromanyetik dalgalar olmak üzere iki ana gruba ayrılır. Elektromanyetik dalgalar, yayılmak için bir ortama ihtiyaç duymazlar ve boşlukta da

Detaylı

TİTREŞİM VE DALGALAR BÖLÜM PERİYODİK HAREKET

TİTREŞİM VE DALGALAR BÖLÜM PERİYODİK HAREKET TİTREŞİM VE DALGALAR Periyodik Hareketler: Belirli aralıklarla tekrarlanan harekete periyodik hareket denir. Sabit bir nokta etrafında periyodik hareket yapan cismin hareketine titreşim hareketi denir.

Detaylı

Işığın izlediği yol : Işık bir doğru boyunca km/saniye lik bir hızla yol alır.

Işığın izlediği yol : Işık bir doğru boyunca km/saniye lik bir hızla yol alır. IŞIK VE SES Işık ve ışık kaynakları : Çevreyi görmemizi sağlayan enerji kaynağına ışık denir. Göze gelen ışık ya bir cisim tarafından oluşturuluyordur ya da bir cisim tarafından yansıtılıyordur. Göze gelen

Detaylı

FİZ209A OPTİK LABORATUVARI DENEY KILAVUZU

FİZ209A OPTİK LABORATUVARI DENEY KILAVUZU T.C. GAZİ ÜNİVERSİTESİ GAZİ EĞİTİM FAKÜLTESİ ORTAÖĞRETİM FEN VE MATEMATİK ALANLARI EĞİTİMİ BÖLÜMÜ FİZİK EĞİTİMİ ANABİLİM DALI FİZ209A OPTİK LABORATUVARI DENEY KILAVUZU TÇ 2007 & ҰǓ 2012 Öğrencinin Adı

Detaylı

Su Dalgaları Testlerinin Çözümleri. Test 1 in Çözümleri

Su Dalgaları Testlerinin Çözümleri. Test 1 in Çözümleri Test 1 in Çözümleri 1. 5 dalga tepesi arası 4λ eder.. Su Dalgaları Testlerinin Çözümleri 4λ = 0 cm 1 3 4 5 λ = 5 cm bulunur. Stroboskop saniyede 8 devir yaptığına göre frekansı 4 s 1 dir. Dalgaların frekansı;

Detaylı

Suya atılan küçük bir taşın su yüzeyinde oluşturduğu hareketler dalga hareketine örnek olarak verilebilir. Su yüzeyinde oluşan dalgalar suyun alt

Suya atılan küçük bir taşın su yüzeyinde oluşturduğu hareketler dalga hareketine örnek olarak verilebilir. Su yüzeyinde oluşan dalgalar suyun alt Suya atılan küçük bir taşın su yüzeyinde oluşturduğu hareketler dalga hareketine örnek olarak verilebilir. Su yüzeyinde oluşan dalgalar suyun alt tabakalarını etkilemez. Yani su dalgaları yüzey dalgalarıdır.

Detaylı

DALGALAR. Su Dalgaları

DALGALAR. Su Dalgaları DALGALAR Su Dalgaları Su Dalgaları Su dalgalarının özellikleri tabanı cam olan ve içinde su bulunan dalga leğeni yardımıyla incelenir. Eğer kaynak noktasal ise oluşan dalga dairesel; eğer kaynak düz bir

Detaylı

EŞ POTANSİYEL VE ELEKTRİK ALAN ÇİZGİLERİ. 1. Zıt yükle yüklenmiş iki iletkenin oluşturduğu eş potansiyel çizgileri araştırıp bulmak.

EŞ POTANSİYEL VE ELEKTRİK ALAN ÇİZGİLERİ. 1. Zıt yükle yüklenmiş iki iletkenin oluşturduğu eş potansiyel çizgileri araştırıp bulmak. EŞ POTANSİYEL VE ELEKTRİK ALAN ÇİZGİLERİ AMAÇ: 1. Zıt yükle yüklenmiş iki iletkenin oluşturduğu eş potansiyel çizgileri araştırıp bulmak. 2. Bu eş potansiyel çizgileri kullanarak elektrik alan çizgilerinin

Detaylı

10. SINIF KONU ANLATIMLI. 3. ÜNİTE: DALGALAR 3. Konu SES DALGALARI ETKİNLİK ve TEST ÇÖZÜMLERİ

10. SINIF KONU ANLATIMLI. 3. ÜNİTE: DALGALAR 3. Konu SES DALGALARI ETKİNLİK ve TEST ÇÖZÜMLERİ 10. SINIF KONU ANLATIMLI 3. ÜNİTE: DALGALAR 3. Konu SES DALGALARI ETKİNLİK ve TEST ÇÖZÜMLERİ 2 Ünite 3 Dalgalar 3. Ünite 3. Konu (Ses Dalgaları) A nın Çözümleri 1. Sesin yüksekliği, sesin frekansına bağlıdır.

Detaylı

ÖĞRENME ALANI : FİZİKSEL OLAYLAR ÜNİTE 5 : IŞIK

ÖĞRENME ALANI : FİZİKSEL OLAYLAR ÜNİTE 5 : IŞIK ÖĞRENME ALANI : FİZİKSEL OLAYLAR ÜNİTE 5 : IŞIK C IŞIĞIN KIRILMASI (4 SAAT) 1 Kırılma 2 Kırılma Kanunları 3 Ortamların Yoğunlukları 4 Işık Işınlarının Az Yoğun Ortamdan Çok Yoğun Ortama Geçişi 5 Işık Işınlarının

Detaylı

BÖLÜM I GİRİŞ (1.1) y(t) veya y(x) T veya λ. a t veya x. Şekil 1.1 Dalga. a genlik, T peryod (veya λ dalga boyu)

BÖLÜM I GİRİŞ (1.1) y(t) veya y(x) T veya λ. a t veya x. Şekil 1.1 Dalga. a genlik, T peryod (veya λ dalga boyu) BÖLÜM I GİRİŞ 1.1 Sinyal Bir sistemin durum ve davranış bilgilerini taşıyan, bir veya daha fazla değişken ile tanımlanan bir fonksiyon olup veri işlemde dalga olarak adlandırılır. Bir dalga, genliği, dalga

Detaylı

Ünite. Dalgalar. 1. Ses Dalgaları 2. Yay Dalgaları 3. Su Dalgaları

Ünite. Dalgalar. 1. Ses Dalgaları 2. Yay Dalgaları 3. Su Dalgaları 7 Ünite Dalgalar 1. Ses Dalgaları 2. Yay Dalgaları 3. Su Dalgaları SES DALGALARI 3 Test 1 Çözümleri 3. 1. Verilen üç özellik ses dalgalarına aittir. Ay'da hava, yani maddesel bir ortam olmadığından sesi

Detaylı

Ahenk (Koherans, uyum)

Ahenk (Koherans, uyum) Girişim Girişim Ahenk (Koherans, uyum Ahenk (Koherans, uyum Ahenk (Koherans, uyum http://en.wikipedia.org/wiki/coherence_(physics#ntroduction Ahenk (Koherans, uyum Girişim İki ve/veya daha fazla dalganın

Detaylı

Girişim; iki veya daha fazla dalganın üst üste binerek, yeni bir dalga şeklinde sonuç

Girişim; iki veya daha fazla dalganın üst üste binerek, yeni bir dalga şeklinde sonuç GİRİŞİM Girişim olayının temelini üst üste binme (süperpozisyon) ilkesi oluşturur. Bir sistemdeki iki farklı olay, birbirini etkilemeden ayrı ayrı ele alınarak incelenebiliyorsa bu iki olay üst üste bindirilebilinir

Detaylı

DENEY 5 DÖNME HAREKETİ

DENEY 5 DÖNME HAREKETİ DENEY 5 DÖNME HAREKETİ AMAÇ Deneyin amacı merkezinden geçen eksen etrafında dönen bir diskin dinamiğini araştırmak, açısal ivme, açısal hız ve eylemsizlik momentini hesaplamak ve mekanik enerjinin korunumu

Detaylı

- 1 - ŞUBAT KAMPI SINAVI-2000-I. Grup. 1. İçi dolu homojen R yarıçaplı bir top yatay bir eksen etrafında 0 açısal hızı R

- 1 - ŞUBAT KAMPI SINAVI-2000-I. Grup. 1. İçi dolu homojen R yarıçaplı bir top yatay bir eksen etrafında 0 açısal hızı R - - ŞUBT KMPI SINVI--I. Grup. İçi dolu omojen yarıçaplı bir top yatay bir eksen etrafında açısal ızı ile döndürülüyor e topun en alt noktası zeminden yükseklikte iken serbest bırakılıyor. Top zeminden

Detaylı

OPTİK Işık Nedir? Işık Kaynakları Işık Nasıl Yayılır? Tam Gölge - Yarı Gölge güneş tutulması

OPTİK Işık Nedir? Işık Kaynakları Işık Nasıl Yayılır? Tam Gölge - Yarı Gölge güneş tutulması OPTİK Işık Nedir? Işığı yaptığı davranışlarla tanırız. Işık saydam ortamlarda yayılır. Işık foton denilen taneciklerden oluşur. Fotonların belirli bir dalga boyu vardır. Bazı fiziksel olaylarda tanecik,

Detaylı

Ses Dalgaları. Test 1 in Çözümleri

Ses Dalgaları. Test 1 in Çözümleri 34 Ses Dalgaları 1 Test 1 in Çözümleri 3. 1. 1 Y I. Sonar II. Termal kamera 2 Z 3 Sesin yüksekliği ile sesin frekansı aynı kavramlardır. Titreşen bir telin frekansı, telin gerginliği ile doğru orantılıdır.

Detaylı

OPTİK. Işık Nedir? Işık Kaynakları

OPTİK. Işık Nedir? Işık Kaynakları OPTİK Işık Nedir? Işığı yaptığı davranışlarla tanırız. Işık saydam ortamlarda yayılır. Işık foton denilen taneciklerden oluşur. Fotonların belirli bir dalga boyu vardır. Bazı fiziksel olaylarda tanecik,

Detaylı

Şekil 6.1 Basit sarkaç

Şekil 6.1 Basit sarkaç Deney No : M5 Deney Adı : BASİT SARKAÇ Deneyin Amacı yer çekimi ivmesinin belirlenmesi Teorik Bilgi : Sabit bir noktadan iple sarkıtılan bir cisim basit sarkaç olarak isimlendirilir. : Basit sarkaçta uzunluk

Detaylı

2. Işık Dalgalarında Kutuplanma:

2. Işık Dalgalarında Kutuplanma: KUTUPLANMA (POLARİZASYON). Giriş ve Temel ilgiler Işık, bir elektromanyetik dalgadır. Elektromanyetik dalgalar maddesel ortamlarda olduğu gibi boşlukta da yayılabilirler. Elektromanyetik dalgaların özellikleri

Detaylı

Leyla Yıldırım Bölüm BÖLÜM 2

Leyla Yıldırım Bölüm BÖLÜM 2 BÖLÜM 2 PERİYODİK HAREKETLERİN ÜSTÜSTE GELMESİ Birçok fiziksel durum, aynı sistemde iki veya daha fazla harmonik titreşimin aynı anda uygulanmasını gerektirir. Burada aşağıdaki temel kabule bağlı olarak

Detaylı

DENEY 2 SABİT İVME İLE DÜZGÜN DOĞRUSAL HAREKET VE DÜZLEMDE HAREKET

DENEY 2 SABİT İVME İLE DÜZGÜN DOĞRUSAL HAREKET VE DÜZLEMDE HAREKET DENEY 2 SABİT İVME İLE DÜZGÜN DOĞRUSAL HAREKET VE DÜZLEMDE HAREKET AMAÇ: Sabit ivme ile düzgün doğrusal hareket çalışılıp analiz edilecek ve eğik durumda bulunan hava masasındaki diskin hareketi incelenecek

Detaylı

1. IŞIK BİLGİSİ ve YANSIMA

1. IŞIK BİLGİSİ ve YANSIMA 1. IŞIK BİLGİSİ ve YANSIMA Işığın Yayılması Bir ışık kaynağından çıkarak doğrular boyunca yayılan ince ışık demetine ışık ışını denir. Işık ışınları doğrusal çizgilerle ifade edilir. Bir ışık kaynağından

Detaylı

DENEY 1 - SABİT HIZLA DÜZGÜN DOĞRUSAL HAREKET

DENEY 1 - SABİT HIZLA DÜZGÜN DOĞRUSAL HAREKET AMAÇ: DENEY 1 - SABİT HIZLA DÜZGÜN DOĞRUSAL HAREKET Bir nesnenin sabit hızda, net kuvvetin etkisi altında olmadan, düzgün bir hat üzerinde hareket etmesini doğrulamak ve bu hızı hesaplamaktır. GENEL BİLGİLER:

Detaylı

FİZ217 TİTREŞİMLER VE DALGALAR DERSİNİN 2. ARA SINAV SORU CEVAPLARI

FİZ217 TİTREŞİMLER VE DALGALAR DERSİNİN 2. ARA SINAV SORU CEVAPLARI 1) Gerilmiş bir ipte enine titreşimler denklemi ile tanımlıdır. Değişkenlerine ayırma yöntemiyle çözüm yapıldığında için [ ] [ ] ifadesi verilmiştir. 1.a) İpin enine titreşimlerinin n.ci modunu tanımlayan

Detaylı

Km/sn IŞIĞIN KIRILMASI. Gelen ışın. Kırılan ışın

Km/sn IŞIĞIN KIRILMASI. Gelen ışın. Kırılan ışın Işık: Görmemizi sağlayan bir enerji türüdür. Doğrusal yolla yayılır ve yayılmak için maddesel ortama ihtiyacı yoktur. Işınlar ortam değiştirdiklerinde; *Süratleri *Yönleri *Doğrultuları değişebilir Işık

Detaylı

derin sığ derin ADI: SOYADI: No: Sınıfı: Tarih.../.../... ALDIĞI NOT: a) Hava ortamından su ortamına gönderilen ses dalgalarının

derin sığ derin ADI: SOYADI: No: Sınıfı: Tarih.../.../... ALDIĞI NOT: a) Hava ortamından su ortamına gönderilen ses dalgalarının ADI: SOYADI: No: Sınıfı: Tarih.../.../... ALDIĞI NOT:... a) Enine dalgalarda ortamın parçacıklarının titreşim doğrultusu yayılma doğrultusuna... b) Ses en hızlı... en yavaş... yayılır. c) Dalgalar taşıdıkları

Detaylı

A A A A A A A A A A A

A A A A A A A A A A A S 2 FİZİ TESTİ. Bu testte 0 soru vardır. 2. Cevaplarınızı, cevap kâğıdının Fizik Testi için ayrılan kısmına işaretleyiniz.. Aşağıdakilerden hangisi momentum birimidir? joule joule A) B) newton saniye weber

Detaylı

Fiz102L TOBB ETÜ. Deney 1. Eş potansiyel ve elektrik alan çizgileri. P r o f. D r. S a l e h S U L T A N S O Y. D r. A h m e t N u r i A K A Y

Fiz102L TOBB ETÜ. Deney 1. Eş potansiyel ve elektrik alan çizgileri. P r o f. D r. S a l e h S U L T A N S O Y. D r. A h m e t N u r i A K A Y Fiz102L Deney 1 Eş potansiyel ve elektrik alan çizgileri P r o f. D r. T u r g u t B A Ş T U Ğ P r o f. D r. S a l e h S U L T A N S O Y Y r d. D o ç. D r. N u r d a n D. S A N K I R D r. A h m e t N u

Detaylı

12. SINIF KONU ANLATIMLI

12. SINIF KONU ANLATIMLI 12. SINIF KONU ANLATIMLI 3. ÜNİTE: DALGA MEKANİĞİ 2. Konu ELEKTROMANYETİK DALGA ETKİNLİK VE TEST ÇÖZÜMLERİ 2 Elektromanyetik Dalga Testin 1 in Çözümleri 1. B manyetik alanı sabit v hızıyla hareket ederken,

Detaylı

DALGALAR. Dalgalar titreşim doğrultusuna ve Taşıdığı enerjiye göre aşağıdaki şekilde sınıflandırılır.

DALGALAR. Dalgalar titreşim doğrultusuna ve Taşıdığı enerjiye göre aşağıdaki şekilde sınıflandırılır. DALGALAR Dalga hareketi Nedir? Durgun bir su birikintisine bir tas attığımızda, tasın suya düştüğü noktadan dışarıya doğru daireler seklinde bir hareketin yayıldığını görürüz. Bu hareket bir dalga hareketidir.

Detaylı

DENEY 6 BASİT SARKAÇ

DENEY 6 BASİT SARKAÇ DENEY 6 BASİT SARKAÇ AMAÇ: Bir basit sarkacın temel fiziksel özelliklerinin incelenmesi. TEORİ: Basit sarkaç şekilde görüldüğü gibi kütlesiz bir ip ve ucuna asılı noktasal bir kütleden ibarettir. Şekil

Detaylı

Mercekler Testlerinin Çözümleri. Test 1 in Çözümleri

Mercekler Testlerinin Çözümleri. Test 1 in Çözümleri 6 Mercekler Testlerinin Çözümleri 1 Test 1 in Çözümleri cisim düzlem ayna görüntü g 1 1. çukur ayna perde M N P ayna mercek mercek sarı mavi g 1 Sarı ışık ışınları şekildeki yolu izler. Mavi ışık kaynağının

Detaylı

4.1 denklemine yakından bakalım. Tanımdan α = dω/dt olduğu bilinmektedir (ω açısal hız). O hâlde eğer cisme etki eden tork sıfır ise;

4.1 denklemine yakından bakalım. Tanımdan α = dω/dt olduğu bilinmektedir (ω açısal hız). O hâlde eğer cisme etki eden tork sıfır ise; Deney No : M3 Deneyin Adı : EYLEMSİZLİK MOMENTİ VE AÇISAL İVMELENME Deneyin Amacı : Dönme hareketinde eylemsizlik momentinin ne demek olduğunu ve nelere bağlı olduğunu deneysel olarak gözlemlemek. Teorik

Detaylı

Elektromanyetik Dalga Teorisi

Elektromanyetik Dalga Teorisi Elektromanyetik Dalga Teorisi Ders-2 Dalga Denkleminin Çözümü Düzlem Elektromanyetik Dalgalar Enine Elektromanyetik Dalgalar Kayıplı Ortamda Düzlem Dalgalar Düzlem Dalgaların Polarizasyonu Dalga Denkleminin

Detaylı

10. Sınıf. Soru Kitabı. Optik. Ünite. 5. Konu Mercekler. Test Çözümleri. Lazer Işınının Elde Edilmesi

10. Sınıf. Soru Kitabı. Optik. Ünite. 5. Konu Mercekler. Test Çözümleri. Lazer Işınının Elde Edilmesi 10. Sını Soru itabı 4. Ünite Optik 5. onu Mercekler Test Çözümleri azer Işınının Elde Edilmesi 4. Ünite Optik Test 1 in Çözümleri 1. çukur ayna sarı mavi perde ayna Sarı ışık ışınları şekildeki yolu izler.

Detaylı

Bilal ELÇİ tarafından düzenlenmiştir.

Bilal ELÇİ tarafından düzenlenmiştir. SES BU ÜNİTEDE BİLMENİZ GEREKENLER 1. Bir ses dalgasının belli bir frekans ve genliği olduğunu 2. Sesin titreşimler sonucu oluştuğunu 3. Ses yüksekliğinin sesin ince veya kalın olması anlamına geldiğini

Detaylı

DENEY 2 SABİT İVME İLE DÜZGÜN DOĞRUSAL HAREKET VE DÜZLEMDE HAREKET

DENEY 2 SABİT İVME İLE DÜZGÜN DOĞRUSAL HAREKET VE DÜZLEMDE HAREKET DENEY SABİT İVME İLE DÜZGÜN DOĞRUSAL HAREKET VE DÜZLEMDE HAREKET AMAÇ: Sabit ivme ile düzgün doğrusal hareket çalışılıp analiz edilecek ve eğik durumda bulunan hava masasındaki diskin hareketi incelenecek

Detaylı

DENEYİN AMACI Akım uygulanan dairesel iletken bir telin manyetik alanı ölçülerek Biot-Savart kanunu

DENEYİN AMACI Akım uygulanan dairesel iletken bir telin manyetik alanı ölçülerek Biot-Savart kanunu DENEY 9 DENEYİN ADI BIOT-SAVART YASASI DENEYİN AMACI Akım uygulanan dairesel iletken bir telin manyetik alanı ölçülerek Biot-Savart kanunu deneysel olarak incelemek ve bobinde meydana gelen manyetik alan

Detaylı

SU DALGALARINDA GİRİŞİM

SU DALGALARINDA GİRİŞİM SU DALGALARINDA GİRİŞİM Yukarıda iki kaynağın oluşturduğu dairesel su dalgalarının meydana getirdiği girişim deseni gösterilmiştir Burada kesikli çizgiler dalga çukurlarını, düz çizgiler dalga tepelerini

Detaylı

DENEY 1. İncelenmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi

DENEY 1. İncelenmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi DENEY 1 Düzgün Doğrusal Hareketin İncelenmesi Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Fizik Bölümü Isparta - 2018 Amaçlar 1. Tek boyutta hareket kavramının incelenmesi. 2. Yer değiştirme ve

Detaylı

BÖLÜM 1: Matematiğe Genel Bakış 1. BÖLÜM:2 Fizik ve Ölçme 13. BÖLÜM 3: Bir Boyutta Hareket 20. BÖLÜM 4: Düzlemde Hareket 35

BÖLÜM 1: Matematiğe Genel Bakış 1. BÖLÜM:2 Fizik ve Ölçme 13. BÖLÜM 3: Bir Boyutta Hareket 20. BÖLÜM 4: Düzlemde Hareket 35 BÖLÜM 1: Matematiğe Genel Bakış 1 1.1. Semboller, Bilimsel Gösterimler ve Anlamlı Rakamlar 1.2. Cebir 1.3. Geometri ve Trigometri 1.4. Vektörler 1.5. Seriler ve Yaklaşıklıklar 1.6. Matematik BÖLÜM:2 Fizik

Detaylı

DENEY 3 ATWOOD MAKİNASI

DENEY 3 ATWOOD MAKİNASI DENEY 3 ATWOOD MAKİNASI AMAÇ Bu deney bir cismin hareketi ve hareketi doğuran sebepler arasındaki ilişkiyi inceler. Bu deneyde eğik hava masası üzerine kurulmuş Atwood makinesini kullanarak Newton un ikinci

Detaylı

BİLECİK ŞEYH EDEBALİ ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ MAKİNE VE İMALAT MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ

BİLECİK ŞEYH EDEBALİ ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ MAKİNE VE İMALAT MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ BİLECİK ŞEYH EDEBALİ ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ MAKİNE VE İMALAT MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MÜHENDİSLİKTE DENEYSEL METOTLAR II DOĞRUSAL ISI İLETİMİ DENEYİ 1.Deneyin Adı: Doğrusal ısı iletimi deneyi..

Detaylı

İletken Düzlemler Üstüne Yerleştirilmiş Antenler

İletken Düzlemler Üstüne Yerleştirilmiş Antenler İletken Düzlemler Üstüne Yerleştirilmiş Antenler Buraya dek sınırsız ortamlarda tek başına bulunan antenlerin ışıma alanları incelendi. Anten yakınında bulunan başka bir ışınlayıcı ya da bir yansıtıcı,

Detaylı

Ses Dalgaları Testlerinin Çözümleri. Test 1 in Çözümleri

Ses Dalgaları Testlerinin Çözümleri. Test 1 in Çözümleri 3 Ses Dalgaları Testlerinin Çözümleri 1 Test 1 in Çözümleri 1. Ses dalgalarının hızı ortamı oluşturan moleküllerin birbirine yakın olmasına ve moleküllerin kinetik enerjisine bağlıdır. Yani ses dalgalarının

Detaylı

FİZİK-II DERSİ LABORATUVARI ( FL 2 5 )

FİZİK-II DERSİ LABORATUVARI ( FL 2 5 ) FİZİK-II DERSİ LABORATUVARI ( FL 2 5 ) EŞ POTANSİYEL VE ELEKTRİK ALAN ÇİZGİLERİ AMAÇ: 1. Zıt yükle yüklenmiş iki iletkenin oluşturduğu eş potansiyel çizgileri araştırıp bulmak. 2. Bu eş potansiyel çizgileri

Detaylı

T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI ÖLÇME, DEĞERLENDİRME VE SINAV HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ SINIF DEĞERLENDİRME SINAVI

T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI ÖLÇME, DEĞERLENDİRME VE SINAV HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ SINIF DEĞERLENDİRME SINAVI T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI 05-06. SINIF DEĞERLENDİRME SINAVI - 4 05-06.SINIF FEN BİLİMLERİ TESTİ (LS ) DEĞERLENDİRME SINAVI - 4 Adı ve Soyadı :... Sınıfı :... Öğrenci Numarası :... SORU SAISI : 80 SINAV

Detaylı

10. Sınıf. Soru Kitabı. Dalgalar. Ünite. 3. Konu. Ses Dalgası. Test Çözümleri. Sismograf

10. Sınıf. Soru Kitabı. Dalgalar. Ünite. 3. Konu. Ses Dalgası. Test Çözümleri. Sismograf 10. Sınıf Soru Kitabı 3. Ünite Dalgalar 3. Konu Ses Dalgası Test Çözümleri Sismograf 2 3. Ünite Dalgalar Test 1 in Çözümleri 1. Ses dalgalarının hızı ortamı oluşturan moleküllerin birbirine yakın olmasına

Detaylı

BÖLÜM 4: MADDESEL NOKTANIN KİNETİĞİ: İMPULS ve MOMENTUM

BÖLÜM 4: MADDESEL NOKTANIN KİNETİĞİ: İMPULS ve MOMENTUM BÖLÜM 4: MADDESEL NOKTANIN KİNETİĞİ: İMPULS ve MOMENTUM 4.1. Giriş Bir önceki bölümde, hareket denklemi F = ma nın, maddesel noktanın yer değiştirmesine göre integrasyonu ile elde edilen iş ve enerji denklemlerini

Detaylı

Fotovoltaik Teknoloji

Fotovoltaik Teknoloji Fotovoltaik Teknoloji Bölüm 3: Güneş Enerjisi Güneşin Yapısı Güneş Işınımı Güneş Spektrumu Toplam Güneş Işınımı Güneş Işınımının Ölçülmesi Dr. Osman Turan Makine ve İmalat Mühendisliği Bilecik Şeyh Edebali

Detaylı

KUTUPLANMA (Polarizasyon) Düzlem elektromanyetik dalgaların kutuplanması

KUTUPLANMA (Polarizasyon) Düzlem elektromanyetik dalgaların kutuplanması KUTUPLANMA (Polarizasyon) Kutuplanma enine dalgaların bir özelliğidir. Ancak burada mekanik dalgaların kutuplanmasını ele almayacağız. Elektromanyetik dalgaların kutuplanmasını inceleyeceğiz. Elektromanyetik

Detaylı

YTÜ Makine Mühendisliği Bölümü Termodinamik ve Isı Tekniği Anabilim Dalı Özel Laboratuvar Dersi Radyasyon (Işınım) Isı Transferi Deneyi Çalışma Notu

YTÜ Makine Mühendisliği Bölümü Termodinamik ve Isı Tekniği Anabilim Dalı Özel Laboratuvar Dersi Radyasyon (Işınım) Isı Transferi Deneyi Çalışma Notu YTÜ Makine Mühendisliği Bölümü Termodinamik ve Isı Tekniği Anabilim Dalı Özel Laboratuvar Dersi Radyasyon (Işınım) Isı Transferi Deneyi Çalışma Notu Laboratuar Yeri: E1 Blok Termodinamik Laboratuvarı Laboratuar

Detaylı

9. MANYETİK ALAN AMAÇLAR

9. MANYETİK ALAN AMAÇLAR 9. MAYETİK ALA AMAÇLAR 1. arklı mıknatıslar tarafından oluşturulan manyetik alan çizgilerini gözlemek. 2. Manyetik alanın pusula iğnesi üzerindeki etkisini incelemek. 3. ir selenoidden geçen akıma uygulanan

Detaylı

EET-202 DEVRE ANALİZİ-II DENEY FÖYÜ OSİLOSKOP İLE PERİYOT, FREKANS VE GERİLİM ÖLÇME

EET-202 DEVRE ANALİZİ-II DENEY FÖYÜ OSİLOSKOP İLE PERİYOT, FREKANS VE GERİLİM ÖLÇME OSİLOSKOP İLE PERİYOT, FREKANS VE GERİLİM ÖLÇME Deney No:1 Amaç: Osiloskop kullanarak AC gerilimin genlik periyot ve frekans değerlerinin ölçmesi Gerekli Ekipmanlar: AC Güç Kaynağı, Osiloskop, 2 tane 1k

Detaylı

DENEY 1 SABİT HIZLA DÜZGÜN DOĞRUSAL HAREKET

DENEY 1 SABİT HIZLA DÜZGÜN DOĞRUSAL HAREKET DENEY 1 SABİT HIZLA DÜZGÜN DOĞRUSAL HAREKET AMAÇ: Bir nesnenin sabit hızda, net gücün etkisi altında olmadan düzgün bir hat üzerinde hareket etmesini doğrulamak ve bu hızı hesaplanmaktır. GENEL BİLGİLER:

Detaylı

12. SINIF KONU ANLATIMLI

12. SINIF KONU ANLATIMLI 12. SINIF KONU ANLATIMLI 3. ÜNİTE: DALGA MEKANİĞİ 2. Konu ELEKTROMANYETİK DALGA ETKİNLİK VE TEST ÇÖZÜMLERİ 2 Elektromanyetik Dalga Etkinlik A nın Yanıtları 1. Elektromanyetik spektrum şekildeki gibidir.

Detaylı

YGS FİZİK DENEME SINAVI 2

YGS FİZİK DENEME SINAVI 2 YGS FİZİK DENEME SINAVI 2 Açıklama: Bu deneme sınavında 14 fizik sorusu vardır. Deneme süresi 14 dakikadır. 2017 yılı fizik öğretimi kazanımlarına uygun olarak hazırlanmıştır. YGS konu dağılımına eşdeğer

Detaylı

Şekil 8.1: Cismin yatay ve dikey ivmesi

Şekil 8.1: Cismin yatay ve dikey ivmesi Deney No : M7 Deneyin Adı : EĞİK ATIŞ Deneyin Amacı : 1. Topun ilk hızını belirlemek 2. Ölçülen menzille hesaplanan menzili karşılaştırmak 3. Bir düzlem üzerinde uygulanan eğik atışta açıyla menzil ve

Detaylı

2 SABİT HIZLI DOĞRUSAL HAREKET

2 SABİT HIZLI DOĞRUSAL HAREKET 2 SABİT HIZLI DOĞRUSAL HAREKET Bu deneyin amacı, hava masası deney düzeneği kullanarak, hiç bir net kuvvetin etkisi altında olmaksızın hareket eden bir cismin düz bir çizgi üzerinde ve sabit hızla hareket

Detaylı

MIT 8.02, Bahar 2002 Ödev # 8 Çözümler

MIT 8.02, Bahar 2002 Ödev # 8 Çözümler Adam S. Bolton bolton@mit.edu MIT 8.02, Bahar 2002 Ödev # 8 Çözümler 24 Nisan 2002 Problem 8.1 RLC devresi. (a) Derste (ve Giancoli Kesim 31-6,s. 780 de) tartışıldığı gibi, bir akımın bir maksimuma (rezonans)

Detaylı

H a t ı r l a t m a : Şimdiye dek bilmeniz gerekenler: 1. Maxwell denklemleri, elektromanyetik dalgalar ve ışık

H a t ı r l a t m a : Şimdiye dek bilmeniz gerekenler: 1. Maxwell denklemleri, elektromanyetik dalgalar ve ışık H a t ı r l a t m a : Şimdiye dek bilmeniz gerekenler: 1. Maxwell denklemleri, elektromanyetik dalgalar ve ışık 2. Ahenk ve ahenk fonksiyonu, kontrast, görünebilirlik 3. Girişim 4. Kırınım 5. Lazer, çalışma

Detaylı

ÖĞRENME ALANI : FĐZĐKSEL OLAYLAR ÜNĐTE 5 : IŞIK (MEB)

ÖĞRENME ALANI : FĐZĐKSEL OLAYLAR ÜNĐTE 5 : IŞIK (MEB) ÖĞRENME ALANI : ĐZĐKSEL OLAYLAR ÜNĐTE 5 : IŞIK (MEB) D- MERCEKLER VE KULLANIM ALANLARI (4 SAAT) 1- ler ve Özellikleri 2- Çeşitleri 3- lerin Kullanım Alanları 4- Görme Olayı ve Göz Kusurlarının 5- Yansıma

Detaylı

Toplam

Toplam Gerçek basittir ama basit görülmez. Blaise Pascal Ad Soyad: Okul: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Toplam /6 /7 /12 /10 /11 /8 /10 /12 /10 /14 /100 SINAV KURALLARI 1) Sınav toplam 5 sayfadan oluşmaktadır, lütfen sınava

Detaylı

Su Dalgaları. Test 1. Suya parmağımızın ucu ile hafifçe dokunursak dairesel bir atma meydana gelir. Dalgaların hızı; v = m f

Su Dalgaları. Test 1. Suya parmağımızın ucu ile hafifçe dokunursak dairesel bir atma meydana gelir. Dalgaların hızı; v = m f 3 Su Dalgaları 1 Test 1 1. 3. dalga kaynağı = 4 c Suya parağıızın ucu ile hafifçe dokunursak dairesel bir ata eydana gelir. Bir ceteli su yüzeyinde sürekli ileri geri hareket ettirirsek dalga leğeninde

Detaylı

E-I. Şekil 2: E-I deney düzeneği

E-I. Şekil 2: E-I deney düzeneği Sarmal yapıdan kırınım (Diffraction due to Helical Structure) Giriş Foto 51 olarak bilinen Roselind Franklin in laboratuvarında çekilmiş DNA nın X- ışını kırınım (diffraction) görüntüsü (Şekil 1), DNA

Detaylı

ELEKTRİKSEL POTANSİYEL

ELEKTRİKSEL POTANSİYEL ELEKTRİKSEL POTANSİYEL Elektriksel Potansiyel Enerji Elektriksel potansiyel enerji kavramına geçmeden önce Fizik-1 dersinizde görmüş olduğunuz iş, potansiyel enerji ve enerjinin korunumu kavramları ile

Detaylı

ALTERNATĐF AKIM (AC) I AC NĐN ELDE EDĐLMESĐ; KARE VE ÜÇGEN DALGALAR

ALTERNATĐF AKIM (AC) I AC NĐN ELDE EDĐLMESĐ; KARE VE ÜÇGEN DALGALAR ALTERNATĐF AKIM (AC) I AC NĐN ELDE EDĐLMESĐ; KARE VE ÜÇGEN DALGALAR 1.1 Amaçlar AC nin Elde Edilmesi: Farklı ve değişken DC gerilimlerin anahtar ve potansiyometreler kullanılarak elde edilmesi. Kare dalga

Detaylı

Su Dalgaları. Test 1'in Çözümleri

Su Dalgaları. Test 1'in Çözümleri 3 Su Dalgaları 1 Test 1'in Çözüleri 1. 3. dalga kaynağı v = 4 c Suya parağıızın ucu ile hafifçe dokunursak dairesel bir ata eydana gelir. Bir cetveli su yüzeyinde sürekli ileri geri hareket ettirirsek

Detaylı

Mühendislik Mekaniği Statik. Yrd.Doç.Dr. Akın Ataş

Mühendislik Mekaniği Statik. Yrd.Doç.Dr. Akın Ataş Mühendislik Mekaniği Statik Yrd.Doç.Dr. Akın Ataş Bölüm 10 Eylemsizlik Momentleri Kaynak: Mühendislik Mekaniği: Statik, R. C.Hibbeler, S. C. Fan, Çevirenler: A. Soyuçok, Ö. Soyuçok. 10. Eylemsizlik Momentleri

Detaylı

İŞ : Şekilde yörüngesinde hareket eden bir parçacık üzerine kuvveti görülmektedir. Parçacık A noktasından

İŞ : Şekilde yörüngesinde hareket eden bir parçacık üzerine kuvveti görülmektedir. Parçacık A noktasından İŞ : Şekilde yörüngesinde hareket eden bir parçacık üzerine etkiyen F kuvveti görülmektedir. Parçacık A noktasından r geçerken konum vektörü uygun bir O orijininden ölçülmektedir ve A dan A ne diferansiyel

Detaylı

6. DENEY Alternatif Akım Kaynağı ve Osiloskop Cihazlarının Kullanımı

6. DENEY Alternatif Akım Kaynağı ve Osiloskop Cihazlarının Kullanımı 6. DENEY Alternatif Akım Kaynağı ve Osiloskop Cihazlarının Kullanımı Deneyin Amacı: Osiloskop kullanarak alternatif gerilimlerin incelenmesi Deney Malzemeleri: Osiloskop Alternatif Akım Kaynağı Uyarı:

Detaylı

ALTERNATİF AKIMIN TEMEL ESASLARI

ALTERNATİF AKIMIN TEMEL ESASLARI ELEKTRİK-ELEKTRONİK MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ ELEKTRİK-ELEKTRONİK MÜHENDİSLİĞİNE GİRİŞ DERSİ ALTERNATİF AKIMIN TEMEL ESASLARI Dr. Öğr. Üyesi Ahmet ÇİFCİ Elektrik enerjisi, alternatif akım ve doğru akım olarak

Detaylı

A) DENEY NO: HT B) DENEYİN ADI: Doğrusal Isı İletimi Deneyi

A) DENEY NO: HT B) DENEYİN ADI: Doğrusal Isı İletimi Deneyi 10 A) DENEY NO: HT-350-01 B) DENEYİN ADI: Doğrusal Isı İletimi Deneyi C) DENEYİN AMACI: Aynı boyutlarda ve aynı malzemeden yapılmış bir katı çubuk boyunca ısının doğrusal olarak nasıl iletildiğini göstermek,

Detaylı

Fizik 101-Fizik I 2013-2014. Dönme Hareketinin Dinamiği

Fizik 101-Fizik I 2013-2014. Dönme Hareketinin Dinamiği -Fizik I 2013-2014 Dönme Hareketinin Dinamiği Nurdan Demirci Sankır Ofis: 364, Tel: 2924332 İçerik Vektörel Çarpım ve Tork Katı Cismin Yuvarlanma Hareketi Bir Parçacığın Açısal Momentumu Dönen Katı Cismin

Detaylı

PROJE ADI: PARALEL AYNALARDA GÖRÜNTÜLER ARASI UZAKLIKLARININ PRATİK HESAPLANMASI

PROJE ADI: PARALEL AYNALARDA GÖRÜNTÜLER ARASI UZAKLIKLARININ PRATİK HESAPLANMASI 03.01.2014 PROJE ADI: PARALEL AYNALARDA GÖRÜNTÜLER ARASI UZAKLIKLARININ PRATİK HESAPLANMASI PROJE AMACI: Paralel aynaların arasına konulan bir cismin sonsuz tane görüntüsü vardır. Bu proje burada oluşan

Detaylı

Fizik 101-Fizik I 2013-2014. Statik Denge ve Esneklik

Fizik 101-Fizik I 2013-2014. Statik Denge ve Esneklik 1 -Fizik I 2013-2014 Statik Denge ve Esneklik Nurdan Demirci Sankır Ofis: 364, Tel: 2924332 2 İçerik Denge Şartları Ağırlık Merkezi Statik Dengedeki Katı Cisimlere ler Katıların Esneklik Özellikleri 1

Detaylı

Elektrik ve Magnetizma

Elektrik ve Magnetizma Elektrik ve Magnetizma 1.1. Biot-Sawart yasası Üzerinden akım geçen, herhangi bir biçime sahip iletken bir tel tarafından bir P noktasında üretilen magnetik alan şiddeti H iletkeni oluşturan herbir parçanın

Detaylı

TEKNOLOJİNİN BİLİMSEL İLKELERİ

TEKNOLOJİNİN BİLİMSEL İLKELERİ 9 Mekanik ve Elektromanyetik Dalga Hareketi TEKNOLOJİNİN BİLİMSEL İLKELERİ Adem ÇALIŞKAN Mekanik dalgalar Temelde taneciklerin boyuna titreşimlerinden kaynaklanırlar. Yayılmaları için mutlaka bir ortama

Detaylı

HAREKET HAREKET KUVVET İLİŞKİSİ

HAREKET HAREKET KUVVET İLİŞKİSİ HAREKET HAREKET KUVVET İLİŞKİSİ Sabit kabul edilen bir noktaya göre bir cismin konumundaki değişikliğe hareket denir. Bu sabit noktaya referans noktası denir. Fizikte hareket üçe ayrılır Ötelenme Hareketi:

Detaylı

1) Bir sarkacın hareketini deneysel olarak incelemek ve teori ile karşılaştırmak. 2) Basit sarkaç yardımıyla yerçekimi ivmesini belirlemek.

1) Bir sarkacın hareketini deneysel olarak incelemek ve teori ile karşılaştırmak. 2) Basit sarkaç yardımıyla yerçekimi ivmesini belirlemek. DENEY 4. BASİT SARKAÇ Amaç: 1) Bir sarkacın hareketini deneysel olarak incelemek ve teori ile karşılaştırmak. ) Basit sarkaç yardımıyla yerçekimi ivmesini belirlemek. Kuramsal Bili: Kendini belirli zaman

Detaylı

YAY VE SU DALGALARI BÖLÜM 30

YAY VE SU DALGALARI BÖLÜM 30 YAY VE SU DAGAAR BÖÜM 3 MODE SORU 1 DE SORUARN ÇÖZÜMER 4. dalga kayna V=cm/s 1. 1 λ λ 3 λ 4 λ 5 λ 6 dalga kayna 1cm Ardı ardına gelen 6 dalga tepesi arasındaki uzaklık 5λ dır. Bu durumda dalgaların dalga

Detaylı

7. DİRENÇ SIĞA (RC) DEVRELERİ AMAÇ

7. DİRENÇ SIĞA (RC) DEVRELERİ AMAÇ 7. DİENÇ SIĞA (C) DEELEİ AMAÇ Seri bağlı direnç ve kondansatörden oluşan bir devrenin davranışını inceleyerek kondansatörün durulma ve yarı ömür zamanını bulmak. AAÇLA DC Güç kaynağı, kondansatör, direnç,

Detaylı

DENEY 4 ÇARPIŞMALAR VE LİNEER MOMENTUMUN KORUNUMU

DENEY 4 ÇARPIŞMALAR VE LİNEER MOMENTUMUN KORUNUMU DENEY 4 ÇARPIŞMALAR VE LİNEER MOMENTUMUN KORUNUMU AMAÇ: Deneyin amacı esnek ve esnek olmayan çarpışmalarda lineer momentum ve kinetik enerji korunumunu incelemektir. GENEL BİLGİLER: Bir nesnenin lineer

Detaylı

ÖĞRENME ALANI: Kuvvet ve Hareket 2.ÜNİTE: Kaldırma Kuvveti ve Basınç. Kaldırma Kuvveti

ÖĞRENME ALANI: Kuvvet ve Hareket 2.ÜNİTE: Kaldırma Kuvveti ve Basınç. Kaldırma Kuvveti ÖĞRENME ALANI: Kuvvet ve Hareket 2.ÜNİTE: Kaldırma Kuvveti ve Basınç Kaldırma Kuvveti - Dünya, üzerinde bulunan bütün cisimlere kendi merkezine doğru çekim kuvveti uygular. Bu kuvvete yer çekimi kuvveti

Detaylı

Elektromanyetik Dalga Teorisi Ders-3

Elektromanyetik Dalga Teorisi Ders-3 Elektromanyetik Dalga Teorisi Ders-3 Faz ve Grup Hızı Güç ve Enerji Düzlem Dalgaların Düzlem Sınırlara Dik Gelişi Düzlem Dalgaların Düzlem Sınırlara Eğik Gelişi Dik Kutuplama Paralel Kutuplama Faz ve Grup

Detaylı

Hareket halindeki elektrik yüklerinin oluşturduğu bir sistem düşünelim. Belirli bir bölgede net bir yük akışı olduğunda, akımın mevcut olduğu

Hareket halindeki elektrik yüklerinin oluşturduğu bir sistem düşünelim. Belirli bir bölgede net bir yük akışı olduğunda, akımın mevcut olduğu Akım ve Direnç Elektriksel olaylarla ilgili buraya kadar yaptığımız tartışmalar durgun yüklerle veya elektrostatikle sınırlı kalmıştır. Şimdi, elektrik yüklerinin hareket halinde olduğu durumları inceleyeceğiz.

Detaylı

Şekil-1. Doğru ve Alternatif Akım dalga şekilleri

Şekil-1. Doğru ve Alternatif Akım dalga şekilleri 2. Alternatif Akım =AC (Alternating Current) Değeri ve yönü zamana göre belirli bir düzen içerisinde değişen akıma AC denir. En çok bilinen AC dalga biçimi Sinüs dalgasıdır. Bununla birlikte farklı uygulamalarda

Detaylı

7. İLERLEYEN DALGALAR

7. İLERLEYEN DALGALAR 7. İLERLEYEN DALGALAR Dalga, en basit anlamda; titreşim enerjisinin yayılması olarak tanımlanabilir. Günlük yaşantımızda her zaman karşılaştığımız su dalgaları, ses dalgaları, ışık dalgaları, radyo dalgaları

Detaylı

ALETLİ ANALİZ YÖNTEMLERİ

ALETLİ ANALİZ YÖNTEMLERİ ALETLİ ANALİZ YÖNTEMLERİ Spektroskopiye Giriş Yrd. Doç. Dr. Gökçe MEREY SPEKTROSKOPİ Işın-madde etkileşmesini inceleyen bilim dalına spektroskopi denir. Spektroskopi, Bir örnekteki atom, molekül veya iyonların

Detaylı

Dielektrik malzeme DİELEKTRİK ÖZELLİKLER. Elektriksel Kutuplaşma. Dielektrik malzemeler. Kutuplaşma Türleri 15.4.2015. Elektronik kutuplaşma

Dielektrik malzeme DİELEKTRİK ÖZELLİKLER. Elektriksel Kutuplaşma. Dielektrik malzemeler. Kutuplaşma Türleri 15.4.2015. Elektronik kutuplaşma Dielektrik malzeme DİELEKTRİK ÖZELLİKLER Dielektrik malzemeler; serbest elektron yoktur, yalıtkan malzemelerdir, uygulanan elektriksel alandan etkilenebilirler. 1 2 Dielektrik malzemeler Elektriksel alan

Detaylı

DENEY 2. Statik Sürtünme Katsayısının Belirlenmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi

DENEY 2. Statik Sürtünme Katsayısının Belirlenmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi DENEY 2 Statik Sürtünme Katsayısının Belirlenmesi Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Fizik Bölümü Isparta-2018 Amaç 1. Kuru yüzeler arasındaki sürtünme kuvveti ve sürtünme katsayısı kavramlarının

Detaylı

ELEKTROMANYETİK DALGALAR

ELEKTROMANYETİK DALGALAR ELEKTROMANYETİK DALGALAR Hareket eden bir yük manyetik alan oluşturur. Yük sabit hızla hareket ederse, sabit bir akım ve sabit bir manyetik alan oluşturur. Yük osilasyon hareketi yaparsa değişken bir manyetik

Detaylı

Waveguide to coax adapter. Rectangular waveguide. Waveguide bends

Waveguide to coax adapter. Rectangular waveguide. Waveguide bends Rectangular waveguide Waveguide to coax adapter Waveguide bends E-tee 1 Dalga Kılavuzları, elektromanyetik enerjiyi kılavuzlayan yapılardır. Dalga kılavuzları elektromanyetik enerjinin mümkün olan en az

Detaylı

Elektromanyetik Dalgalar. Test 1 in Çözümleri

Elektromanyetik Dalgalar. Test 1 in Çözümleri 38 Elektromanyetik Dalgalar 1 Test 1 in Çözümleri 1. Radyo dalgaları elektronların titreşiminden doğan elektromanyetik dalgalar olup ışık hızıyla hareket eder. Radyo dalgalarının titreşim frekansı ışık

Detaylı

DENEY FÖYÜ 4: Alternatif Akım ve Osiloskop

DENEY FÖYÜ 4: Alternatif Akım ve Osiloskop Deneyin Amacı: DENEY FÖYÜ 4: Alternatif Akım ve Osiloskop Osiloskop kullanarak alternatif gerilimlerin incelenmesi Deney Malzemeleri: 5 Adet 1kΩ, 5 adet 10kΩ, 5 Adet 2k2Ω, 1 Adet potansiyometre(1kω), 4

Detaylı

HT-350 ISIL İLETKETLİK EĞİTİM SETİ DENEY FÖYLERİ

HT-350 ISIL İLETKETLİK EĞİTİM SETİ DENEY FÖYLERİ HT-350 ISIL İLETKETLİK EĞİTİM SETİ DENEY FÖYLERİ DENEYSAN EĞİTİM CİHAZLARI SANAYİ VE TİCARET LTD. ŞTİ. Küçük Sanayi sitesi 12 Ekim Cad. 52.Sok. No:18/ABALIKESİR Tel:0266 2461075 Faks:0266 2460948http://www.deneysan.com

Detaylı

1. Şekildeki düzlem aynaya bakan göz K, L, M noktalarından hangilerini görebilir? A-)K ve L B-)Yalnız L C-)Yalnız K D-)L ve M E-)K, L ve M

1. Şekildeki düzlem aynaya bakan göz K, L, M noktalarından hangilerini görebilir? A-)K ve L B-)Yalnız L C-)Yalnız K D-)L ve M E-)K, L ve M FİZİK DÖNEM ÖDEVİ OPTİK SORULARI 1. Şekildeki düzlem aynaya bakan göz K, L, M noktalarından hangilerini görebilir? A-)K ve L B-)Yalnız L C-)Yalnız K D-)L ve M E-)K, L ve M 2. Üstten görünüşü şekildeki

Detaylı

YAKLAŞIM SENSÖRLERİ (PROXIMITY) Endüktif, Kapasitif ve Optik Yaklaşım Sensörleri

YAKLAŞIM SENSÖRLERİ (PROXIMITY) Endüktif, Kapasitif ve Optik Yaklaşım Sensörleri YAKLAŞIM SENSÖRLERİ (PROXIMITY) Endüktif, Kapasitif ve Optik Yaklaşım Sensörleri Sanayi fabrika otomasyonunda proximity (yaklasım) sensorler kullanılır. Porximity sensorler profesyonel yapıda cevre sartlarından

Detaylı