Yük Vagonları için Finansal Kiralama Modelleri ve Bu Modeller Arasında ECM nin Yeri

Ebat: px

Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "Yük Vagonları için Finansal Kiralama Modelleri ve Bu Modeller Arasında ECM nin Yeri"

Savas Meric
8 yıl önce
İzleme sayısı:

1 Yük Vagonları için Finansal Kiralama Modelleri ve Bu Modeller Arasında ECM nin Yeri Mak. Yük. Müh. Dr. Ömür AKBAYIR, İletişim: DDGM Özet Ülkemizde demiryollarının serbestleşme sürecine girmesiyle birlikte yük vagon filosuna sahip leasing şirketlerinin oluşacağı öngörülmektedir. Leasing şirketleri ile müşteri arasında değişik çalışma modelleri bulunmaktadır. Bu çalışmayla emniyet açısından büyük önem arz eden ECM sorumluluğunun bu çalışma modelleri içindeki yerinin anlaşılmasının sağlanması amaçlanmıştır. Abstract It is expected that Leasing Companies will be established with liberization of railway in our country. There are different working models between Leasing Companies and customers. This study is intended to understanding of place of ECM responsibility having a great importance in terms of safety in the working models. 1. Giriş Günümüzde kullanılan yapılandırılmış, karmaşık finansal kiralama veya leasing metotları bulunmaktadır. Bu metotlardaki en belirgin benzerlik; temel olarak leasing e konu mal veya ekipmanın sahipliğinin kiralayanda yani Leasing şirketinde, kullanım hakkının ise kiracıda yani kira dönemince mal veya ekipmandan faydalanan firma veya kişide olmasıdır [1]. Ülkemizde 28/06/1985 tarihli 3226 sayılı kanunla Leasing'in hukuki altyapısı oluşturulmuş ve ilk leasing şirketi olan iktisat leasing 1986 yılında kurulmuştur. Bu tarihten bu yana ülkemizde Leasing'in yatırımlardan aldığı pay giderek artmasına rağmen; sabit sermaye yatırımları içinde Leasing'in payı gelişmiş sanayi ülkelerinde %30 civarındayken, bu oran Türkiye'de %10`un altında kalmaktadır. Bu nedenle ülkemizde büyük bir gelişme potansiyeli beklenmektedir [1].

Leasing şirketleri ile müşteri arasında değişik çalışma modelleri bulunmaktadır.

2 Demiryolu sektöründe ağırlıklı olarak yük vagonu ve lokomotif sahibi leasing şirketleri bulunmaktadır. Ülkemizde birçok sektörde olduğu gibi demiryolu sektöründe de bir leasing şirketi yoktur. TSI şartlarına sahip yeni bir yük vagonunun fiyatı yaklaşık olarak Euro civarında olduğu düşünüldüğünde 10 adet vagon sahibi olmak istenmesi durumunda Euro yatırımın yapılması gerekmektedir. Ülkemizde demiryollarındaki serbestleşme kanunuyla emniyet sertifikasına ve bir lisansa sahip demiryolu kuruluşlarının (railway undertaking) kurulacağı ön görülmektedir. Bu iki nedenden dolayı rekabetin artacağı ve böylece demiryolu araçları konusunda leasing şirketlerinin oluşacağı tahmin edilmektedir. Bu çalışmada ülkemizde yakın gelecekte oluşacağı tahmin edilen yük vagonu ve lokomotif filosuna sahip leasing şirketlerinin çalışma modelleri ortaya konulmuştur. Bu çalışma modellerinin incelenmesiyle; sahiplik, teknik hükümler/düzenlemeler, zilyed, ECM (Bakımdan Sorumlu Birim), revizyon tamiri ve bakım sorumlularının belirlenmesi ve bu sorumlular içerisinde ECM sorumluluğunun anlaşılabilmesi amaçlanmıştır. 2. Yük Vagonları için Finansal Kiralama Modelleri Çizelge 1 de yük vagonu filosuna sahip leasing şirketlerinin (L.Ş.) müşteri (Müş.) ile yaptığı sözleşmede kullandığı 7 adet çalışma modeli görülmektedir [2]. Çizelge 1. Yük vagon filosuna sahip leasing şirketlerinin (L.Ş.) müşteri (Müş.) ile yaptığı sözleşmede kullandığı çalışma modelleri Model Model Model Model Model Model Model Sorumluluk Sahiplik L.Ş. L.Ş. L.Ş. L.Ş. L.Ş. L.Ş. L.Ş. Teknik hükümler ve düzenlemeler L.Ş. L.Ş. L.Ş. L.Ş. L.Ş. L.Ş. L.Ş. Zilyed L.Ş. L.Ş. L.Ş. Müş. Müş. Müş. Müş. ECM L.Ş. L.Ş. L.Ş. L.Ş. L.Ş. Müş. Müş. Revizyon tamiri L.Ş. L.Ş. Müş. L.Ş. Müş. Müş. L.Ş. Bakım L.Ş. Müş. Müş. Müş. Müş. Müş. Müş. Burada revizyon tamiri terimiyle; yük vagonlarına 5 yılda bir yapılan planlı bakım anlaşılmalıdır. Bakım terimi ise; iki revizyon tamiri arasında vagonun işletilmesi esnasında yapılan bakım ve tamir işleri anlamına gelmektedir. Yük vagonunun sahip olması ve uyması gereken teknik standartlar, kurallar ve düzenlemeler tüm modellerde leasing şirketinin sorumluluğundadır. Çizelge 1 den de anlaşılacağı üzere; tüm modellerde yük vagonunun yasal olarak sahibi ve bu sahiplik sonucu yasal mevzuata uyulması sorumluluğu leasing şirketine aittir. Aşağıda tek tek bu çalışma modelleri açıklanmıştır.

000 Euro yatırımın yapılması gerekmektedir.

3 2.1. Finansal Kiralama Modeli 1 Yük vagon filosuna sahip leasing şirketlerinin müşteri ile yaptığı sözleşmede en çok kullanılan çalışma modeli Model 1 dir. Model 1 de tüm sorumluluk leasing şirketine ait olmaktadır [2] Finansal Kiralama Modeli 2 ve 3 Model 2 de bakım sorumluluğu müşteriye aittir ve buradaki bakım terimi Çizelge 1 altındaki ilk paragrafta tanımlanmıştır. Model 2 de leasing şirketinin sorumluluğunda bulunan ECM tarafından, müşterinin TSI ve GCU gereksinimlerine uygun olarak yaptığı bakım işleri genel olarak aşağıdaki konularla ilgili hazırlanan bir kontrol formu vasıtasıyla değerlendirmektedir. Örnek bir kontrol formuna kaynaktan 3 ten ulaşılabilir. Model 2 de müşterinin üstlendiği bakım sorumluluğuna rağmen, ECM nin tüm sorumluluğu leasing şirketinde kalmaktadır. Söz konusu değerlendirme; aşağıda sözü edilen konulara dikkat edildiğini ve yerine getirildiğini doğrulamaya yaramaktadır [2]. yük vagonunun emniyetli işletmeciliğini sağlamak için yağlama yük vagonunun emniyetli işletmeciliğini sağlamak için günlük bakım işleri temizleme, tamir ve bakım işlerinin dokümantasyonu Eğer Leasing şirketi ile müşteri arasındaki sözleşme uzun süreli ise Revizyon tamiri sorumluluğunun müşteride olduğu Model 3 tercih edilebilmektedir Finansal Kiralama Modeli 4, 5, 6 ve 7 Model 5 ve 6 daha çok ECM düzenlemesi yürürlüğe girmeden önce yaygın olarak kullanılan modellerdi. Şu anda ise eskiden devlet demiryolları olan şirketlerce talep edilmektedir. Bilindiği üzere GCU (Vagonların Tek Tip Kullanım Sözleşmesi); zilyed ile demiryolu kuruluşu arasındaki ilişkiyi düzenleyen tek tip bir anlaşmadır. Demiryolu kuruluşları yük vagonu kiraladıklarında zilyed sorumluluğunu da üstlenerek GCU nun daha rahat

. 2.2. Finansal Kiralama Modeli 2 ve 3 Model 2 de bakım sorumluluğu müşteriye aittir ve buradaki bakım terimi Çizelge 1 altındaki ilk paragrafta tanımlanmıştır.

4 uygulanmasını sağlamaktadırlar. Model 5 ve 6 da bakım ve revizyon tamiri sorumluluğunu müşteri üstlendiğinden tamir işlerinin bir üçüncü şahıs üzerinden organize edilmesinin getirdiği dezavantajlar ortadan kalkmaktadır. Ayrıca eskiden devlet demiryolları olan şirketler atölyelere sahip olduğundan bu atölyelerde bakım ve revizyon tamiri işlerini gerçekleştirebilmektedir [2]. Model 5 te ECM sorumluluğu müşteriye devredilmemiştir. Bu nedenle bakım ve revizyon işlerini de yapan müşteri ile aynı zamanda bir ECM olan leasing şirketi arasında bir ECM Anlaşması yapılır. Bu anlaşma genel olarak bilgi akışının yani veri alış verişinin nasıl yapılacağıyla ilgili prosedürleri içerir [2]. Model 5 ve 6 nın tercih edildiği durumlarda; eğer Leasing şirketi ile müşteri arasındaki sözleşme kısa süreli ise Revizyon tamiri sorumluluğunun Leasing şirketinde olduğu Model 7 tercih edilebilmektedir yılına kadar Almanya da zilyed ve ECM nin farklı şirketler olması kanunen yasaktı. Bu nedenle benzer kanunu bulunan ülkelerde demiryolu kuruluşlarıyla Model 6 uygulanmaktadır. Model 6 nın uygulanması durumunda, leasing şirketiyle müşteri arasında bir ECM Anlaşması yapılmaktadır. Bu anlaşmada ECM nin ikinci işlevinin sorumluluğunun leasing şirketinde olduğu belirtilmekte, böylece vagonların bakım ve revizyon tamirleri aynı zamanda bir ECM olan leasing şirketinin oluşturduğu bakım dosyasına göre yapılmaktadır [2]. 3. Sonuç Yük vagon filosuna sahip leasing şirketlerinin müşteri ile yaptığı sözleşmelerde genel olarak en çok kullanılan çalışma modelleri Model 1 ve 2 dir. Leasing şirketleri genellikle ECM sorumluluğunun kendisinde kalmasını istemektedirler. Özellikle filosunda tehlikeli madde taşıyan sarnıç vagonuna sahip leasing şirketleri ECM sorumluluğunu emniyet açısından müşteriye vermemektedir. Müşteri ile arasındaki çalışma modelinde ECM sorumluluğu müşteriye verilse dahi kendi hazırladıkları bakım dosyasına göre aracın bakım ve revizyon tamirlerinin yapılmasını istemektedirler. Diğer bir ifade ile müşteri, ECM sinin ikinci işlevini, bir alt yüklenici olarak leasing şirketinden temin etmektedir. 4. Kaynaklar

Ayrıca eskiden devlet demiryolları olan şirketler atölyelere sahip olduğundan bu atölyelerde bakım ve revizyon tamiri işlerini gerçekleştirebilmektedir [2].

5 [1] [2] AAE leasing şirketinin 22 Mayıs 2014 tarihli i. [3] Bir Yük Vagonu İçin ECM ve Sertifikasyonu, Ömür AKBAYIR, 1. Baskı, Haziran 2014, Ankara

şirketinin 22 Mayıs 2014 tarihli e-maili.

Benzer belgeler

BİR YÜK VAGONU İÇİN ECM VE SERTİFİKASYONU

BİR YÜK VAGONU İÇİN ECM VE SERTİFİKASYONU ECM (Bakımdan Sorumlu Birim - Entity in Charge of Maintenance) bir yük vagonunun bakım durumundan tamamen sorumlu olan organizasyondur. Bu çalışma OTIF ECM Düzenlemesinde