Üniversite Gençlerinin Psikolojik S oru n ları

Transkript

1 Üniversite Gençlerinin Psikolojik S oru n ları Öğr. Grv. Binnur YEŞİLYAPR AK (*) Genel Yaklaşım : Gençlik kesimi içinde konumu : üniversite gençlerinin G ençlere ilişkin ortaya konan bilgiler, ileri sürülen savlar genellikle örgün eğitim deki gençler üzerinde yapılan gözlem ve a raştırm a lara dayanm aktadır. Örgütlü bir program da olm aları nedeniyle g ençliğin kolay u laşılabilir bir kesitini oluşturm aları, bir ölçüde bu durumu zorunlu kılm aktadır. Bu zorunluluğun başta olduğu etkenler sonucu ülkem izde okuldışı gençlik (çalışan gençler, köy gençleri, g e ce kondu gençliği gibi) üzerindeki araştırm alar oldukça sınırlıdır. Gençlerin özellikleri ve sorunları, içinde bulundukları çağa özgü değişim ler nedeniyle genel-ortak bir eksende tartışılabilirse de; içinde bulundukları ortam ın onlara sağladığı olanaklar ya da yarattığı sınırlılıklar, diğer yandan çevre koşullarının farklılığı, sonuçta gençliği içinde bulundukları fiziksel, sosyo-kültürel ve psikolojik çevre konumu içinde düşünm eyi ve bu farklılıkların, özelliklere ve s o runlara yansım asını dikkate alan bir değerlendirm e yapm ayı k a çın ılm az hale getirm ektedir. Bu görüşten hareketle, gençlerin psikolojik sorunlarını ele a ld ı ğımız bu yazıda, konuyu gençliğin belli bir kesimiyle, «üniversite g e n ç le riy le sınırladık. Yukarıda belirlenen örgün bir eğitim kurumu içinde olm aları nedeniyle gözlem ve araştırm alarda kolay ulaşabilir ık özelliği dışında «sorunlar» açısından üniversitedeki gençlere yönelmenin bazı gerekçeleri var. Son yirmiyıl içinde, ülkemizde ve dünyada gençlik, değişik tutum ve davranışlarıyla toplum a yab a n cılaşmış. ulusları önemli kaygılara götüren bir görünüme girmiştir. Ö zellikle üniversite gençliği üzerinde odaklaşan bu durum, bizi üniversite gençlerinin özelliklerine, içinde bulundukları koşullara, gereksinim ve sorunlarına duyarlık gösterm eye zorlam aktadır. ( ) G. Ü. Mesleki Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Bölümü 32

2 Duyarlılık göstermek zorundayız çünkü; üniversiteler eğitim sis temimizin en üstünde yer alan ve bireylerin en geniş anlamda, topiuma yararlı olm ak üzere hazırlandıkları kilit kurumlardır. üniversite gençliği, gençlik kesimi içinde yaş ve gelişim özellikleri dolayısıyla değişime daha açık olması, diğer yandan sosyo-ekonomik-kültürel yönden toplumun en seçkin grubunu oluşturm ası ve bu seçkin konumlarının kendi özlerine ilişkin kişisel, kişilerarası ve sosyo-kültürel farklılıklara, çelişkilere daha duyarlı olm aları nedeniyle p sikolojik sorunları daha yaygın ve dikkat çekici olmaktadır. Genel olarak üniversite öğrencisinde nörotiklik derecesinin halka kıyasla daha fazla olduğunu belirleyen araştırm a bulguları da bu durumun beklenen bir sonucu olarak, bu kesimin sorunlarına eğilmek gereğini ortaya koym aktadır (1, s ). Oysa son yirmi yıl içinde üniversite gençleri üzerinde yapılan araştırm alar, onların sorunlarına yönelmekten çok, konuya «gençlik sorunu» olarak yaklaşan ve üniversiteli gençlerin toplum da yarattığı sorulara, onların siyasi tutum larına, öğrenci hareketlerine ve olaylara yönelen çalışm alardır. Onların psikolojik sorunlarına yönelik araştırm aları ise daha azdır. Ülkelerin kalkınmasında, ilerlemesinde toplumun yönlendirmesi beklenen, ülkenin geleceği, itici ve geliştirici gücü olarak kabul edilen üniversiteli gençlerin sorunlarına eğilmek, gerek bireysel, gerekse toplum sal açıdan büyük önem taşım aktadır. Psikolojik Sorunlar : Bu konuda ülkemizde yapılan bazı araştırm alar, üniversite öğ rencıierinin günlük yaşam alarında kendilerini genellikle ya da o ld u k ça «gergin» hissettiklerini ve m orallerinin de 'orta' ya da 'bozuk' o l duğunu ortaya koym aktadır (2, s. 10). Üniversite öğrencisi Kızların % 35'i, erkeklerin % 50'si «kişisel» olarak da niteleyebileceğim iz «psikolojik» sorunları olduğunu belirtm ektedir (3, s. 217). K işisel s o runları içinde arkadaşlık ilişkileri ve özellikle karşı cinsle ilişkiler, önem li boyutlarda görülm ektedir. Üniversiteli kızların % 88 inin, e r keklerin % 53'ünün karşı cinsten arkadaşı bulunmamaktadır (4, s. M3). Oysa öğrencilerin çoğunluğu, karşı cinsle arkadaşlığı doğal karşılam akta ve kabul etmektedir. A ncak bu konuda «arkadaşlık kurma» ve «sürdürme» de sorunları olduğu görülm ektedir (3, s. 216). Üniversite öğrencilerinin sorunları arasında önem li yer tutan d i ğer bir grubu ise, cinsel sorunlar oluşturm aktadır (5)...Cinsel konu 33

3 larda erkeklerin, kızlardan çok daha fazlasının belirttikleri görülm ektedir (3, s. 215). sorunları olduğunu K işisel sorunların dışında üniversiteli gençlerin m esleki ve eğitsel sorunlarının da onların psikolojik sağlığını olum suz etkilediği bilinmektedir. Bu alanda, özellikle, gençlerin m esleksel açıdan güven duym am aları, diledikleri-um dukları düzey ile çalışm a ve yaşam a koşulları arasında ciddi çelişm elerin olması, geleneksel öğretim yöntemlerinin yarattığı bezginlik, öğretim verimindeki düşüklük, istediği okul ya da bölümde okuyam am a gibi sorunların onlarda karam sarlığa, çatışm alara ve bunalım lara neden olabildiği gözlenm ektedir. Sonuç olarak, ergenlik ile toplum yaşam ında tam sorum luluk ve bağım sızlığa ulaşma dönemi arasındaki zaman kesitini kapsayan yaşlarında, üniversite öğrencisi; yaşadığı çağın gelişim ve değişim özellikleri ve seçkin konum larının çe lişkilere olan duyarlılığı arttırması nedeniyle önem li psikolojik sorunları olduğunu ortaya koym aktadır. Psikolojik Danışm a Yardım ına Başvuran Ö ğrencilerin Şikâyetleri Üniversite gençlerini uzman yardımı almaya getiren sorunlarını incelem ek, bu konuda daha som ut bir fikir verebilir. Ü niversitelerimizdeki M ediko-sosyal Dairelerindeki Psikolojik Danışma Servisine öğrenciler hangi yakınm alarla başvurmaktadır, bunu ele aldığım ızda karşım ıza çıkan durum şudur (6) s ): Psikolojik Danışm a Servisine gelen öğrencilerin şikâyetleri a ra sında «çok sıkılıyorum», «İçim daralıyor, karamsarım», «canım hiçbirşey yapm ak istemiyor», «hiçbirşeyden zevk almıyorum» gibi ifa delerle belirtilen «sıkıntı, m utsuzluk, isteksizlik» ilk sırayı alm aktadır. «Asabi gerginlik», «uykusuzluk» ve «uykuya ilişkin şikayetler» ikinci ve üçüncü sırada yer alm aktadır. Öğrencilerin özellikle sınav dönemleri öncesi aşırı bir gerilime girdiği ve «dikkatlerini toplayamama», «kendilerini derse verememe ve çalışam am a» gibi yakınm alarla servise başvurdukları görülm ektedir. Ö ğrencilerin «çok sinirliyim», «çabuk kızıyorum» «öfkemi denetlemekte güçlük çekiyorum» şeklinde ifade ettikleri «sakin olam a ma» durumu da şikâyetler arasında önemli düzeydedir. 34

4 Diğer şikâyetleri ise «korku», «toplum içinde konuşamama» (sıkılma veya aşırı heyecanlanma), «arkadaş edinememe ve ilişkilerde bozukluk» ile vücudun değişik yerlerinde, özellikle el ve kollarda titreme, kasılma, uyuşmalar, ağrı ve kramplar gibi «bedensel (psikosom atik) şikâyetler» olm ak üzere sıralanm aktadır. Şikâyetlerin P sikiyatrik Ö zelliği : Üniversite gençlerinin şikâyetlerini psikiyatrik açıdan incelediğimizde çoğunluğu, nevrotik durumların oluşturduğu görülmektedir. P sikiyatrik bozuklukların arasında önemli bir grubu oluşturan nevrozların kaynağı ruhsaldır. G enellikle hafif ruhsal bozukluklar o la rak tanımlanabilir. Bu durum, kişinin kendi içindeki bir çatışm adan kaynaklanır ve yoğun kaygı hali yaşanır (7, s. 195). Kaygı ya da p sikiyatri diliyle «anksiyete», endişe, korku, kuruntu, üzüntü, sıkıntı, huzursuzluk, gibi insanda baskı ve gerilim e yol açan duygu durumudur. Günüm üzde bu durumdan yakınanların sayısı hızla artm aktadır. Öyle ki 20. yüzyılı bir «kaygı çağı» olarak nitelemek mümkünrür. Gerçekte her insan, arada bir kaygı duyarsa da nevrotiklerde bu duygu daha sık ve daha yoğun yaşanır. Bazı nevroz vak'alarında kaygı panik derecesine varır, bazılarında ise iç çatışm a bir korku objesine yöneltilm iş olarak, saplantılı düşünce ya da davranışlar olarak ya da bedensel belirtiler olarak ortaya çıkabilir. Kaygının sü b jektif belirtisi olan sıkıntı, huzursuzluk, kişinin yardım istemesini sağlar. Bütün bu açıklam alar, öğrenci şikâyetleri ile belirlenen durumun nevrotik özelliklere uygunluğunu göstermektedir. Sonuç olarak, üniversite gençlerinin psikolojik danışm a yardım ına başvurm aları genellikle nevrotik şikâyetlerden olm aktadır. Bu durum, üniversite ö ğ rencisinde nevrotiklik derecesinin halka kıyasla çok daha fazla o l duğunu belirten araştırm a sonuçlarını destekler görünmektedir. Nedenlere Genel Bir B akış : Bilindiği gibi çevre, öğrenme, psikoseksüel gelişme ve ego gücü, kişinin süreçlere vereceği cevaplan hazırlar. N evrozların tem eli g e ç mişte, erken yaşlarda atılır. Bazen belirli bir olay, bazen de akik ne den olm aksızın bozukluk ortaya çıkar. Üniversiteli gençte, gençlik dönem ini önem li kılan ve sağlıklı yetişkinliğe ulaşabilm ek için İyi bir şekilde aşılm ası gereken gençlik bunalım larını kaçınılm az olarak yaşar. Bu dönem in kendine özgü bunalımları, fizyolojik gelişmelerin ve değişikliklerin gencin bünyesinde yarattığı yorgunluk, ruhsal yönden yerini bulam am anın verdiği huzursuzlukla birleşince ortaya çıkar. Üniversite öğrencilerinin sorun 35

5 larının da patlayıcı özelliği, büyük ölçüde onu karakterize eden gençlik dönem inin volkanik güçlerinin doğurduğu bir sonuçtur. Ergenlikten çıkıp yetişkinliğe geçiş dönem inin getirdiği bazı s o runlarla birlikte üniversiteli öğrencide sorun yaratan başka faktö r ler de söz konusudur. Öyle ki birçok üniversite öğrencisi, ilk kez ailesinden ayrılarak kendi başına kalmıştır. Yaşadığı çevreden, ev ve aileden ayrılma, onlar için önemli bir uyum sorunu yaratır. Genç, artık kendi başınadır ve sorunlarını kendi çözm ek zorundadır. Z a man ve parasını ayarlam a, arkadaşlarını kendi seçm e, sosyal iliş k i leri idare etme, geleceğe ilişkin kararlar verme, değişen çevre ile birlikte değişen değer yargılarına uyma, karşı cinsle ilişkiler kurma, bağım sızlığını kanıtlam a çabaları, kişisel değerler aram a, kendini ta nıma ve geliştirme, akadem ik başarı sağlayabilm e gibi durumlar, üniversite öğrencisini zorlayan ve psikolojik sorunlara yol açan fa k törlerdir. Psikolojik Yardım Hizm etleri : Psikolojik sorunları konusunda üniversiteli gence yeterli yardım hizmetlerinin verilebildiğini söylemek ne yazık ki mümkün değildir. Üniversite bünyesindeki psikolojik danışm a servisleri ya da m erkezleri, bugüne kadar tam fonksiyon gösterecek bir yeterliliğe ne n ice liksel ne de niteliksel olarak ulaşam am ıştır. Bu konu, en son YÖ K tarafından ele alınm ış ve şubat 1984 de yayınlanan bir yönetmelikle her üniversitede kurulan «Mediko-Sosyal. Sağlık, Kültür ve Spor İşleri Dairesi» tarafından öğrencilerin d i ğer alanlarda olduğu Psikolojik Danışma ve Rehberlik alanında da gereken hizm etlerin sağlanm ası karara bağlanm ıştır (8, s. 25). Ü niversitelerim izde bu yoldaki çalışm alar sürdürülmektedir. Ancak bu konunun önem le ele alınarak hizm etlerin istenilir düzeye u laştırılmasında; yeterli personelin sağlanması, hizmetlerin fonksiyonel bir şekilde örgütlenmesi, görev ve sorum lulukların belirlenmesi, M ediko -Sosyal Daireleri ile üniversitelerin diğer yönetsel ve akadem ik iliş ki ve işbirliğinin bütünleştirici ve birbirini destekleyici bir sisteme kavuşturulm asının gerekli olduğu kanısındayız. Sorunlu üniversite gençliğinden, birey olarak kendini ge rçe kle ş tiren. toplumun gelişim inde etkin rol alan sa ğ lıklı yetişkine u laşabilmek için bu alanda üniversitelerim izin gençlere gelişim leri için uygun ortam oluşturm a ve gerekli psikolojik yardım hizm etlerini su n a bilme için çaba harcam aları kaçınılm az bir zorunluluktur, içinde bulunduğum uz gençlik yılında, üniversite gençlerinin sorunlarına gös 36

6 terilen ilginin artm ası ve bu yılın, tüm gençlere olduğu kadar üniversite gençlerine de gelişim leri ve uyumları için yeterli hizmetler verebilm e çalışm alarının hızlandırılm ası ve bu yolda önemli bir ile r lemenin katedilerek değerlendirilm esini umut ederek... KAYNAKLAR (1) Me. Arthur. Charles C. «Distinguishing Patterns of student Neurosesin Blaine, G. (ed.) Emotional Problems of the student (2) özgüven. 1 Ethem Üniversite Öğrencilerinin Akademik Başarılarını Etkileyen Zihinsel Olmayan Faktörler. Ankara: H. Ü. Basımevi, (3) Ekşi, Aysel, Gençlerimiz ve Sorunları. İstanbul Matematik Araştırma Merkezi, (4) Kışlalı, A. Taner, öğrenci Ayaklanmaları. Ankara: Bilgi Basımevi (5) Göksel, Fuat. «Türkiye'de Gençlik Sorunları ve Üniversite Bunalımı» Çeşitli Ülkelerde Gençlik Sorunları (Derleyen: F. Gürsoy - B. Gökyay) Ankara: Yurtkur, (6) Yeşilyaprak, Binnur. «Üniversite Gençlerine Sağlanan Psikolojik Hizmetler.» Yayınlanmamış Araştırma Raporu. Gazi Üniversitesi, (7) Zileli, Leyla. «Psikonevrozlar*. Rutısaglığı ve Hastalıkları. (Yayın sorumlusu: M. Orhan özrük) Ankara: 1981 (8) Resmi Gazete, 18301; 3 Şubat «Geleceğe hazırlanan yurt çocuklarına hiçbir güçlük karşısında boyun eğm emelerini, olanca güçleriyle bıkm adan ve yılm adan ç a lış m alarını ve okum akta olan çocuklarım ızın ana - babalarına da yavrularının öğrenim lerini bitirm eleri için ellerinden geleni esirgem em e lerini öğütlerim.» ATATÜRK (Atatürk'ün Söylev ve Dem eçleri II, s. 16) 37