ENERJİ ÜRETİMİNDE ESCO MODELİ KONFERANS VE ÇALIŞTAYI 1 Nisan 2016, Conrad Bosphorus Hotel, Istanbul

Transkript

1 Organize edenler Tasarlayan Destekleyen Uygulayan ENERJİ ÜRETİMİNDE ESCO MODELİ KONFERANS VE ÇALIŞTAYI 1 Nisan 2016, Conrad Bosphorus Hotel, Istanbul Ana sponsor Altın sponsorlar Gümüş sponsor

2 Trijenerasyon Sistemlerinin Mevzuat Açısından İncelenmesi ve Karlılığa Etkileri ESKO ENERJİ GRUBU CEM ALİ ATILGAN-CEO Nisan 2016 ESKO Enerji Servisleri ve Kojenerasyon Yatırımları A.Ş.

3 3 YAP-İŞLET MODELİ HAKKINDA NEDEN YAP-İŞLET MODELİ YAP-İŞLET MODELİNİN AVANTAJLARI YAP-İŞLET MODELİNİN KAPSAMI PROFİL RİSKİ ŞEBEKE İLE TİCARET RİSKİ DENGESİZLİK RİSKİ HUKUKSAL RİSKLER İŞLETME RİSKLERİ KUR & FAİZ RİSKLERİ MEVZUAT DURUMU

4 4 YAP-İŞLET MODELİ HAKKINDA Dış Alım yada Yap-İşlet modeli; şirket faaliyetlerinizden bir kısmını Uzman bir taşeron firmaya devrederek, onun düşük maliyetleri ve yüksek hizmet standartları ile nispeten yabancı olduğunuz bir sektörün olası risklerinden korunmanızı sağlar. Dış Alım yada Yap-İşlet modeli ile öncelikle; - Finansman (Özkaynak ve Kredi Limiti) - İnsan Kaynakları - Zaman ve Emek gibi çok değerli İç kaynaklarınızı, kendi İş kolunuz için ayırarak tasarruf edebilirsiniz. Dış Alım yada Yap-İşlet modelinde ölçülebilir sonuçlar alacağınızdan, sorumluluğu devretmiş olsanız bile beklediğiniz neticelere ulaşırsınız.

5 5 NEDEN YAP-İŞLET MODELİ ENERJİDE Yap-İşlet Müşterinin ihtiyacı olan elektrik, ısı ve soğutma enerjisini karşılamak amacıyla uzman bir firma tarafından yatırımın tamamı üstlenilerek işletmecilik hizmeti verilmesi yöntemidir. Kiralama, satın alma, leasing gibi fonlama yöntemlerinde enerji üretilip üretilmediğine bakılmaksızın bankaya ödeme yapılır fakat Yap-İşlet modelinde tüketici sadece tükettiği enerji miktarı kadar bedel öder. Dış Alım yada Yap-işlet modelinde sözleşmenin niteliğine göre; Teknik,Operasyonel,Hukuksal ve İşletme risklerinin bir kısmı veya tamamı Taşeron firma üzerinde kalır

6 6 Lisanslı YAP-İŞLET MODELİNİN AVANTAJLARI Müşteri sadece yatırım maliyetlerinden değil, aynı zamanda işletmecilikle ilgili tüm maliyetlerden de kurtulur (yağ, antifriz, sigorta, yedek parça, bakım onarım, işletmecilik ve doğal gaz). Yap-İşlet müşterisi, tüm yatırım, işletme ve bakım hizmetlerinden taahhüt edilen şekilde sıfır masraf ile faydalanır Yap-İşlet müşterisi santral yatırımı için evrak işleri veya izinler ile uğraşmaz Ayrıca bu modeli tercih edenler tasarruf için kredi veya öz kaynak kullanmaz Yap-İşlet modelinde santral emreamadeliği %100 dür.

7 Lisanslı YAP-İŞLET MODELİNİN KAPSAMI 7 Ana hat RMS istasyonu arası borulama giderlerinin tamamı RMS istasyonu (gerekirse) maliyetinin kojenerasyon sistemi ile ilgili kısmının tamamı Kojenerasyon/Trijenerasyon sistemi borulama masraflarının tamamı Trafo giderlerinin tamamı Fider donatım giderlerinin tamamı Üniversite, Emisyon, İtfaiye gibi Raporların tamamı Gaz motoru ve Soğutma Grubu yatırımın tamamı Bakanlık Kabulu ve Lisanslamayla ilgili giderlerin tamamı Tüm yağ dolumlarının tamamı Bakım Onarım ve İşçlik giderlerinin tamamı Doğalgaz Giderinin tamamı Enerji Servis Şirketi TARAFINDAN KARŞILANIR

8 PROFİL RİSKİ 8 3 Farklı İşletmenin Gerçek Tüketim Profilleri ve Maliyeti üç zamanlı tek zamanlı toptan tedarik t1 50,63% t2 26,25% t3 23,13% üç zamanlı tek zamanlı toptan tedarik t1 57,51% t2 32,65% t3 9,84% üç zamanlı tek zamanlı toptan tedarik t1 49,65% t2 21,34% t3 29,01% Aynı miktarda tüketimde aylık fark 57bin, yıllık 685 bin TL

9 9 ŞEBEKE İLE TİCARET RİSKİ Kojenerasyon kullanacak Lisanssız Santraller İçin 1 kwh Elektrik enerjisi dağıtım şirketlerinde; Ticarethane Abonesi için => T1=313TL/MWh T2=479TL/MWh T3= 187 TL/MWh tir Bu fiyat farklılığından dolayı pek çok işletmede görülen T3 zaman diliminde santrali kapatıp şebekeden elektrik alımı, özellikle T1 ve T2 zaman dilimlerinde (gündüz ve akşam üstü) ağırlıklı yükü olan tüketiciler için yönetilmesi zor olan son derece Büyük Risk YARATMAKTADIR Zira kojenerasyon santraliniz 8760 saatte değil, EN İYİ İHTİMALLE 8000 saatte çalışarak daha en baştan dengeyi bozar!

10 10 SORU Ucuz Gece Elektriğinden faydalanmak için geceleri kapatmayı, gündüzleri çalıştırmayı planladığınız gaz motorunuz duruşlarını yılın hangi günlerinde ve hangi saatlerde yapar?

11 11 ARIZA SAATLERİNDE ELEKTRİK ALIMI Pollyanna : Geceleri ve bayramlarda veya Pazar günleri Gerçek hayat : 1- Planlı duruşlar için Teknik Servise hafta içi gündüz saatlerinde ulaşılabilir, aksi halde ekstra maliyeti olur. Bu yüzden planlı duruşların hemen hemen tamamı hafta içi gündüz saatlerindedir 2- Bir motor arıza yapacaksa çalışırken yapar, dururken yapmaz. (Plansız duruş hali) Bu durumda 2 MW lık tüketim için 760 saatlik T1 ve T2 planlı ve plansız duruşunuz olacak Şebeke den arıza ve bakım onarım sırasındaki elektrik alım maliyetiniz; Arıza Saatleri Elektrik Alım Bedeli TL/yıl Arıza saatleri Otel AVM Hastane t t toplam

12 12 GECE (T3) SAATLERİNDE ELEKTRİK ALIMI Ayrıca Santralinizi gece saatlerinde çalıştırmayacağınız için Gece Saatleri Elektrik Alım Bedeli TL/yıl Gece saatleri Otel AVM Hastane t toplam TL daha bütçe ayırmanız gerekecektir.

13 13 DENGESİZLİK RİSKİ NEDİR? Santrallerin planlı plansız duruş, kaza, hasar veya diğer gerekçelerle üretim kaybı yaşayarak, üretimin yetersiz kalması hali ile planlanan üretim arasında gerçekleşen farka veya talebin azalması neticesinde arz fazlası yaşanmasına DENGESIZLIK denir. Dengesizlik hali Lisanslı santrallerde PMUM(Epiaş), lisanssız santrallerde ise bölge dağıtım şirketi ile dengelenir. Lisanslı santrallerde çift yönlü olan dengesizlik (alım-satım yönlü), Lisanssız santrallerde tek yönlüdür(alım yönlü). Ancak bu durumda Lisanssız olarak yük takip modunda çalışan ve şebekeye elektrik kaçırmamak için az üretim yapan santraller, daha az ısı/soğutma enerjisi üretirler, bu durum da Isıl Dengenin bozulmasına neden olur.

14 14 DENGESİZLİK RİSKİ Tüketicinin enerji talebi mevsimsel değişiklikler de gösteriyorsa artan profil maliyetleri de yatırımcı için çok riskli olabilir.

15 15 HUKUKSAL RİSKLER Enerji piyasasında sıklıkla mevzuat değişiklikleri yapılmaktadır, bu değişikliklerden kaynaklı kayıplar santral işletmecilerinin hiç beklemediği büyüklükte olabilir. Örneğin, Doğalgaz kaynaklı yatırımlara teşviklerin kaldırılması Ekstra vergi maliyetlerinin (Güneş Piyasasında olduğu gibi) işletmecilere yüklenmesi «C» katsayısı ile ilgili hukuki düzenlemeler Yeni tesis kabul yönetmeliğindeki değişiklikler

16 Ocak 14 Mart 14 Mayıs 14 Temmuz 14 Eylül 14 Kasım 14 Ocak 15 Mart 15 Mayıs 15 Temmuz 15 Eylül 15 Kasım HUKUKSAL RİSKLER Emreamade Bedelin Değişimi Emre Amade Bedeli kr/ay/kw Emreamade bedel santral işletmecilerinin, tüketicinin kurulu gücüne bağlı olarak dağıtım sistemine ödemeleri gereken bir birim bedeldir Bu bedel Elektrik tarifelerine göre değiştirildiği için aslında hesaplanması güç ve öngörülemeyen bir maliyettir

17 17 İŞLETME RİSKLERİ Gaz Fiyatlarının Değişimi Bir Kojenerasyon Santrali için en riskli parametre operasyon dönemi içindeki düzenli olarak artış gösteren gaz maliyetleridir. Özellikle gaz fiyatları ile elektrik fiyatları arasındaki fark açıldığı için, gaz maliyetleri Kojenerasyon yatırımcıları için dikkatle takip edilmesi gereken bir parametredir

18 18 İŞLETME RİSKLERİ Piyasa Fiyatlarındaki Değişime Maruz Kalma

19 19 KUR & FAİZ RİSKLERİ Euro luk bir yatırımın kur Riski => Aralık 2015 Euro kuru = 3,025 = TL => Bugünkü Euro kuru = 3,2160 = TL 90 Günlük Fark = TL

20 20 Gerçekten Değer mi? Önemli olan Kojenerasyon santralinden elde edilen karın az veya çok olması değil, bunu elde edebilmek için neleri göze aldığınızdır. Ne olacağını baştan öngöremediğiniz tasarrufları elde edebilmek için büyüklüğünü tam da ölçemediğiniz Risklerle baş başa kalabilirsiniz. Halbuki, Lisanslı Yap-İşlet Modelinde, taşeron firmanız bu tasarrufu size 10 yıl için taahhüt edebilir. Bu durumda, NE her yıl değişen Toptan elektrik fiyatlarından etkilenirsiniz, NEDE gaz fiyat artışlarından, veya hesapta olmayan bir büyük arızadan.

21 Sizin tasarruf ederiz umuduyla kuracağınız küçük enerji santrali, Bizim Ana İşimizdir.

22 22 Yurtdışında ESKO Tanımı AB çerçevesinde ESKO iş modeli, Enerji verimliliği ve çok defada anahtar teslim tasarruf sağlayan proje uygulayan firmalara verilen genel bir tanımdır. ESKO nun genel olarak 3 özelliği vardır; 1- ESKO lar daha uygun maliyetlerle sağladıkları enerji tedarik hizmetini garantili ve sabit fiyatlarla uzun dönemli olarak müşterilerine sunabilirler. Performans kontratı olarak da adlandırılan tasarrufların paylaşımı modelinde müşteriler zaten ödemekte oldukları enerji giderlerini daha az öderlerken, tasarrufun bir kısmı da ESKO ya yatırımlarının amortismanı olarak bırakılmaktadır. 2- ESKO modeli kazan kazan presipine dayalıdır; 3- ESKO yatırımın tamamının finansmanından, sistem kurulmasına ve işletmeciliğine kadar işin her adımında rol alabilir.. Kısaca, «ESKO» Enerji tedarik sürecinde riskleri üstlenen ve bunun karşılığında uzmanlığı ile sağladığı maliyet avantajlarını müşterisi ile önceden garanti edilmiş hükümlere göre paylaşan bir şirkettir.

23 Ülkemizde Esko İşinin gelişiminde karşılaşılan sorunlar 23 ESKO iş modeli için Hukuksal altyapının güncel olmaması. Isı satışının regüle edilmemiş olması, Kabul ve Lisans Prosedürlerinin çok karmaşık ve uzun olması Lisanslı ve Lisanssız uygulamalar arasında ciddi hukuksal ve ticari farklılıklar bulunması Özellikle Lisanssız uygulama için 100 Kw sınırının çok düşük kalmış olması Enerji Tasarrufu ve Karbon emisyon azaltımının teşvik edilmiyor olması Emre amade bedelin yıllar içinde misli ile yükselmiş olması Emre amade bedelden ayrı olarak aynı güç için bir de Güç bedeli uygulanması EDAŞ ların kendi sistemleri içinde üretim tesislerine sıcak bakmamaları Doğalgaz tüketimine yönelik olumsuz bakış açısı AVM Otel ve Hastane gibi ticarethane niteliğindeki lokasyonlarda santral kurulabilecek yer olmaması Otoprodüktör fider kilitleme maliyetlerinin aşırı yüksek olması ve uygulamadaki haksızlıklar EDAŞ DM ve TM lerinde bağlantı kapasiteleri Uzun dönemli sözleşme imzalamada yaşanan sorunlar Uzun dönemli gaz tedarikinin yapılamaması Kamunun bu alana henüz müşteri olarak katılmamış olması

24 DAĞITIM LİSANSI SAHİBİ TÜZEL KİŞİLER VE GÖREVLİ TEDARİK ŞİRKETLERİNİN TARİFE UYGULAMALARINA İLİŞKİN USUL VE ESASLAR Dağıtım sisteminin kullanıma ilişkin bedeller MADDE 10 (1) b) Güç bedeli: Dağıtım sistemine bağlı kullanıcılardan çift terimli tarife sınıfına tabi olanlar için bağlantı anlaşması veya sözleşmesinde belirtilen güç üzerinden aylık olarak alınan kw birim bedelidir. d) Emreamade kapasite bedeli: Bir üretim tesisi ile müşterileri ve/veya iştirakleri ve/veya serbest tüketiciler arasında özel direkt hat tesis edilmesi halinde tüketiciler adına üreticilere uygulanan bedeldir. 23

25 24 Tarife sınıfı ve tarife sınıfı değişikliği Sanayi abone grubu (6) Lisanslı üreticilerin kendi ihtiyaçlarına ilişkin elektrik enerjisi tüketimleri (deneme amaçlı üretimleri için ihtiyaç duyulan elektrik enerjisi tüketimleri dahil) bu abone grubu kapsamındadır. Bu üreticiler elektrik enerjisi ihtiyaçları için tüketici konumundaki üreticiler olup, tüketicilere ilişkin ilgili hükümler uygulanır. Lisanssız üreticiler ise tüketimlerine ilişkin olarak kendi abone gruplarına dahil edilir. MADDE 11 2) Çift terimli tarife sınıfı: Dağıtım sisteminden çekilen elektrik enerjisi kwh miktarı üzerinden dağıtım bedeli ile buna ek olarak bağlantı anlaşması veya sözleşmesinde belirtilen güç karşılığı kw miktarı üzerinden güç bedeli alma ve bu gücün aşılması halinde aşılan kısım için ilave güç aşım bedeli alma esasına dayalı tarife sınıfıdır. Bununla beraber yalnızca OG seviyesinden bağlı tüketiciler çift terimli tarifeden faydalanabilir Çift terimli tarife sınıfına tabi aboneler tarafından çekilen gücün en yüksek anlık değerinin belirlenmesi için demandmetreli sayaç tesis edilmesi zorunludur. MADDE 16 (1) Dağıtım sistemine OG seviyesinden bağlı tüm üretim tesisleri veriş yönünde zorunlu olarak çift terimli tarife sınıfına tabidir.

26 26 MADDE 17 Özel direkt hat tesis edilmesi halinde tüketiciler adına üreticilere uygulanacak tarife (1) Elektrik Piyasası Bağlantı ve Sistem Kullanım Yönetmeliği kapsamında özel direkt hat tesis edilmiş olması halinde, sistem kontrol/bağlantı anlaşmasındaki tüketim tesisine ilişkin sözleşme gücü dikkate alınarak tarife çizelgelerinde kw bazında belirlenen emreamade kapasite tarifesi uygulanır. Sistem kontrol veya bağlantı anlaşmasında sözleşme gücünün yer almaması halinde yapılacak ek anlaşma/sözleşme ile emreamade kapasite tarifesinde dikkate alınacak güç belirlenir. (2) Emreamade kapasite tarifesi emreamade güç bedeli ve emreamade güç aşım bedelinden oluşur. Emreamade güç bedeli sistem kontrol anlaşmasında belirtilen güç karşılığı kw miktarı üzerinden ve emreamade güç aşım bedeli bu gücün aşılması halinde aşılan güç için aylık olarak alınır. (3) Emreamade bedeli ödemekle yükümlü kullanıcılar için çekilen gücün en yüksek anlık değerinin belirlenmesi için demandmetreli sayaç tesis edilmesi zorunludur. 4) Emreamade kapasite tarifesine tabi kullanıcılara dağıtım şebekesinden çekilen enerji için emreamade kapasite tarifesi kapsamında belirlenen dağıtım bedeli uygulanır. Dağıtım şebekesinden çekilen enerji için ayrıca bağlantı durumuna göre reaktif enerji bedelleri uygulanır.

27 ELEKTRİK PİYASASINDA LİSANSSIZ ELEKTRİK ÜRETİMİNE İLİŞKİN YÖNETMELİK 26 MADDE 4 (1) Bu Yönetmelikte geçen; a) Adalanma: Dağıtım sisteminin üretim tesisi bulunan bir bölgesinin enerjili kalacak şekilde dağıtım sisteminden fiziksel olarak ayrılmasını, m) Kojenerasyon tesisi: Isı ve elektrik ve/veya mekanik enerjinin eş zamanlı olarak üretiminin gerçekleştirildiği tesisi, n) Bu Yönetmelik kapsamındaki kojenerasyon tesisi: Bakanlıkça belirlenen verimlilik değerini sağlayan kategorideki kojenerasyon tesisini, o) Mikrokojenerasyon tesisi: Elektrik enerjisine dayalı toplam kurulu gücü 100 kwe ve altında olan kojenerasyon tesisini, (2) Bu Yönetmelik çerçevesinde, üretim tesisiyle tüketim tesisinin dağıtım sistemine aynı baradan bağlı olması halinde ilgili üretim ve tüketim tesisleri aynı yerde kabul edilir. Lisans alma ile şirket kurma muafiyeti MADDE 5 (1) Önlisans ve lisans alma ile şirket kurma yükümlülüğünden muaf olarak kurulabilecek üretim tesisleri şunlardır: ç) Ürettiği enerjinin tamamını iletim veya dağıtım sistemine vermeden kullanan, üretimi ve tüketimi aynı ölçüm noktasında olan, yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı üretim tesisleri, e) Mikrokojenerasyon tesisleri, (4) Bu Yönetmelik çerçevesinde, dağıtım sisteminde yeterli kapasite bulunması halinde bir tüketim tesisi için birden fazla kojenerasyon veya yenilenebilir enerji kaynağına dayalı üretim tesisi kurulmasına izin verilebilir. Her bir tüketim tesisi için birinci fıkranın (c) bendi kapsamında kurulabilecek yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı üretim tesisinin veya tesislerinin toplam kurulu gücü, birinci fıkranın (c) bendi kapsamındaki azami kapasiteden fazla olamaz. Bir gerçek veya tüzel kişi, uhdesindeki her bir tüketim tesisi için sadece bir adet mikrokojenerasyon tesisi kurabilir.

28 27 Lisansız Uygulamada Bağlantı ve sistem kullanımı için başvuru MADDE 9 (1) Hidrolik kaynağa dayalı üretim tesisleri bakımından Ek-3 te yer alan örneğe uygun Su Kullanım Hakkı İzin Belgesi düzenlemeye, başvuru yapılan İl Özel İdaresi yetkilidir. İlgili İl Özel İdaresi, su kullanım hakkı izin belgesini ancak başvurunun DSİ taşra teşkilatınca üretim tesisinin yapımının su rejimi açısından uygun bulunduğuna dair görüşü ve İlgili Şebeke İşletmecisinin uygun bağlantı görüşünün birlikte bulunması halinde düzenleyebilir. (3) İlgili gerçek veya tüzel kişilerin aşağıdaki belgeleri İlgili Şebeke İşletmecisine süresi içerisinde ve eksiksiz olarak sunmaları halinde, İlgili Şebeke İşletmecisi kendileriyle otuz gün içerisinde bağlantı anlaşması imzalamakla yükümlüdür: Teknik sorumluluk MADDE 14 (1) Şebekeye AG ve YG seviyesinden bağlanacak üretim tesislerinin yapımı, işletmeye alınması, işletilmesi ve iş güvenliği sorumluluğu üretim yapan gerçek veya tüzel kişiye aittir. Bu kapsamda, üretim tesisi sahibi gerçek veya tüzel kişiler YG seviyesinden yapılacak bağlantılar için, üretim tesisinin geçici kabulünden başlamak üzere işletme süresince, İlgili Teknik Mevzuata göre görev yapacak yetkili işletme sorumlusu istihdam etmek ve/veya bu konuda gerekli hizmetleri almakla yükümlüdür. (2) İşletme sorumlusu, üretim tesisi ve mütemmim cüzlerinin İlgili Mevzuat ve İlgili Teknik Mevzuata uygun olarak işletilmesinden sorumludur. Sorumlu olduğu mevzuata aykırılıklardan kaynaklanacak zararlardan işletme sahibi ile beraber müteselsilen sorumludur. Yasaklar ve yaptırımlar MADDE 28 (1) İlgili Şebeke İşletmecileri ile görevli tedarik şirketleri, bu Yönetmelik kapsamında faaliyette bulunan gerçek veya tüzel kişiler arasında ayrım yapamaz. (2) Bu Yönetmelik kapsamına giren üretim tesisleri İlgili Mevzuat kapsamında dengeleme birimi olamaz ve bu kapsamda uygulamalara katılamaz. (3) Bu Yönetmelik kapsamındaki üretim tesislerinde üretilen elektrik enerjisi, bu Yönetmelikte belirtilen istisnalar dışında, ticarete konu edilemez ve üretim tesisinin bulunduğu dağıtım bölgesinin dışında tüketime sunulamaz. (4) Bu Yönetmelik ve Tebliğ hükümlerine aykırı hareket eden gerçek veya tüzel kişi, ilgisine göre İlgili Şebeke İşletmecisi ve/veya görevli tedarik şirketi tarafından ihtar edilerek aykırılığın giderilmesi için kendisine 15 günden az olmamak kaydıyla makul bir süre verilir. Verilen süre zarfında da aykırılığın giderilmemesi ve söz konusu aykırılığın Şebekenin işleyişine zarar vermesi durumunda; bu kişinin sisteme elektrik enerjisi vermesi, tüketim tesisinin sistemden enerji çekmesine engel olmayacak biçimde İlgili Şebeke İşletmecisi tarafından doğrudan veya görevli tedarik şirketinin bildirimi üzerine engellenebilir. Bu fıkra kapsamına giren gerçek veya tüzel kişiler konuya ilişkin bilgi ve belgeler ile beşinci fıkra kapsamında Kuruma bildirilir. (5) Lisanssız üretim faaliyeti gösteren kişilerin İlgili Mevzuat hükümlerine aykırı davranması durumunda, Kurul tarafından Kanunun 16 ncı maddesinde öngörülen yaptırımlar uygulanır.