AÇIK OCAK YÖNTEMİ İLE ÇALIŞILAN BİR MADENDE ERGONOMİK RİSKLERİN ANKET YOLUYLA DEĞERLENDİRİLMESİ

Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "AÇIK OCAK YÖNTEMİ İLE ÇALIŞILAN BİR MADENDE ERGONOMİK RİSKLERİN ANKET YOLUYLA DEĞERLENDİRİLMESİ"

Transkript

1 T.C. ÇALIŞMA VE SOSYAL GÜVENLİK BAKANLIĞI İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ AÇIK OCAK YÖNTEMİ İLE ÇALIŞILAN BİR MADENDE ERGONOMİK RİSKLERİN ANKET YOLUYLA DEĞERLENDİRİLMESİ Bahar BOĞA (İş Sağlığı ve Güvenliği Uzmanlık Tezi/Araştırma) ANKARA-2014

2 T.C. ÇALIŞMA VE SOSYAL GÜVENLİK BAKANLIĞI İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ AÇIK OCAK YÖNTEMİ İLE ÇALIŞILAN BİR MADENDE ERGONOMİK RİSKLERİN ANKET YOLUYLA DEĞERLENDİRİLMESİ Bahar BOĞA (İş Sağlığı ve Güvenliği Uzmanlık Tezi/Araştırma) Tez Danışmanı İlknur ÇAKAR ANKARA-2014

3 T.C. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı İş sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğü O N A Y Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğü İş Sağlığı ve Güvenliği Uzman Yardımcısı Bahar BOĞA, İş Sağlığı ve Güvenliği Uzmanı Sn. İlknur ÇAKAR danışmanlığında tez başlığı Açık Ocak Yöntemi ile Çalışılan Bir Madende Ergonomik Risklerin Anket Yoluyla Değerlendirilmesi olarak teslim edilen bu tezin tez savunma sınavı 05/08/2014 tarihinde yapılarak aşağıdaki jüri üyeleri tarafından İş Sağlığı ve Güvenliği Uzmanlık Tezi olarak kabul edilmiştir. JÜRİ BAŞKANI ÜYE ÜYE ÜYE ÜYE Yukarıdaki imzaların adı geçen kişilere ait olduğunu onaylarım. Kasım ÖZER İSGGM Genel Müdürü

4 TEŞEKKÜR Uzmanlık tezi çalısmalarım süresince destekleyen başta Genel Müdürümüz Sayın Kasım ÖZER olmak üzere, Genel Müdür Yardımcısı Sayın İsmail GERİM e, Genel Müdür Yardımcısı Sayın Dr. Rana GÜVEN e, Genel Müdür Yardımcısı Sayın Sedat YENİDÜNYA ya, İSGÜM Müdürü Sayın Halil POLAT a, İSGÜM Müdür Yardımcısı Sayın Cemil AGAH a, İSGÜM Müdür Yardımcısı Sayın Nihat EĞRİ ye ve İSGÜM Müdür Yardımcısı Sayın Bülent GEDIKLI ye, Çalışmalarım süresince bilgi, deneyim ve desteği ile her zaman yanımda olan, sayın şefim Hediye Özgen TİMUÇİN e Çalışmayı gerçekleştirmemde çok büyük yardımları olan sayın Hakan ÖZENÇ ve sayın Mehmet YILDIZ a Çalışmalarım boyunca her türlü desteğini esirgemeyen her türlü yardımı gösteren çalışma arkadaşlarım Çağla Pınar TATAR, Turgay KAVAK, Yıldıray ERBAY, Zafer ALTIPARMAK, Yunus KISA, Hamza ALTINSOY ve değerli eşim Tolga Eray BOĞA ya Tezimle ilgili değerli görüşlerini sunan ve değerlendiren sayın jüri üyelerine, en içten duygularımla teşekkürlerimi sunarım. Bahar BOĞA Ankara, Ağustos 2014

5 ÖZET BOĞA, Bahar Açık Ocak Yöntemi ile Çalışılan Bir Madende Ergonomik Risklerin Anket Yoluyla Değerlendirilmesi Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, İş Sağlığı ve Güvenliği Enstitüsü Müdürlüğü İş Sağlığı ve Güvenliği Uzmanlık Tezi /Araştırması Ankara 2014 Ergonomi, çalışan ile kullandığı makine ve ortam arasında en iyi uyumu sağlayarak minimum çaba ve minimum zamanda, maksimum verimi elde etme yollarını ortaya koyan bir bilim dalıdır. Ergonomik rahatsızlıkların yol açtığı Mesleki Kas İskelet Sistemi rahatsızlıklarının önlenebilmesi için risklerin neler olduğunun bilinmesi gerekmektedir. Yapılan araştırma açık işletmede kömür üretimi yapılan bir madende gerçekleştirilmiştir ve çalışmaya 254 çalışan katılmıştır. Araştırma PPHSA (Pulp and Paper Health and Safety Association) tarafından geliştirilen mesleki kas iskelet sitemi hastalıkları ergonomik kontrol listesi kullanılarak yapılmıştır. Çalışmada, anketin başlangıcını oluşturan demografik özelliklerin sorulduğu giriş bölümü ve ergonomi ile ilgili soruların bulunduğu 7 bölüm için değerlendirme yapılmış, risklerin önlenmesi için tavsiyeler verilmiş ve en çok problem oluşturan ergonomik sorunlar tespit edilmiştir. Çalışmanın değerlendirilmesinde SPSS 15.0 programı kullanılmıştır. Açık işletme yoluyla kömür üretimi yapılan bir madende gerçekleştirilen bu çalışmada ergonomik riskler belirlenmiş ve madende bulunan bölümler arasında karşılaştırmalar yapılmıştır. Araştırmada en çok ergonomik risk içeren bölümün tamir bakım bölümü olduğu belirlenmiştir. Açık ocak bölümü en fazla ergonomik risk içeren ikinci bölüm olmuştur. Yapılan araştırmada çalışanların özellikle çevresel koşullar, uygun olmayan duruş pozisyonu ve tekrar eden hareketler kaynaklı risklerin yoğun olarak görüldüğü tespit edilmiştir. Araştırma sonucunda sorunların çözülebilmesi için ergonomik risk değerlendirmesi çalışması yapılması gerekliliği ortaya konmuştur. Bölüm bazlı ergonomik çalışmalar yapılması, çalışanlara ergonomi eğitimler verilmesi ve alınacak basit önlemler birçok ergonomik problem ve mesleki kas iskelet sistemi rahatsızlığının çözümü olacaktır. Anahtar kelimeler: Ergonomi, anket çalışması, mesleki kas iskelet sistemi hastalıkları

6 ABSTRACT BOĞA, Bahar The Evaluation of Ergonomic Risks in a Surface Mining through Surveys Ministry of Labour and Social Security, Directorate General of Occupational Health and Safety Thesis Occupational Health and Safety Expertise Ankara 2014 Ergonomics is a science that seeks to achieve maximum efficiency with minimum effort and time by providing the best harmony between the machine and the working environment. In order to prevent musculoskeletal disorders caused by ergonomic problems; the risks should be recognized. The research was conducted in a surface coal mine with 254 workers. Research is performed by ergonomic checklist of occupational musculoskeletal system diseases that is developed by PPHSA (Pulp and Paper Health and Safety Association). In this study; the evaluation for the beginning part of the survey regarding the questions about the demographic characteristics and the questions regarding the ergonomics in the later 7 parts have been made, recommendations for the prevention of risks are provided and most problematic issues in ergonomic are identified. SPSS 15.0 program is used for the evaluation of this study. In this study; ergonomic risks of a surface coal mine are identified and the comparison made between the departments of the mine. Among these departments; repair and maintenance department is determined to have the highest ergonomic risk factors. Open pit department sector is the second highest ergonomic risky area. Conducted research shows that risks associated with environmental factors, stabile and unsuitable posture and repetitive movements has been found to appear frequently. As a result of this thesis the need of ergonomic risk assessments to solve the problems related ergonomic factors and the necessity of generating solutions that will provide improvements have been revealed. Department based ergonomic studies and improvements, worker training about ergonomics and taking simple precautions will be a solution of occupational musculoskeletal disorders. Keywords: Ergonomics, survey, musculoskeletal disorder

7 İÇİNDEKİLER TEŞEKKÜR... ÖZET... SUMMARY... İÇİNDEKİLER... SİMGE VE KISALTMALAR... GİRİŞ VE AMAÇ... 1 GENEL BİLGİLER... 3 ERGONOMİNİN TANIMI... 3 ERGONOMİNİN TARİHÇESİ... 4 ERGONOMİNİN KAPSAMI... 4 ERGONOMİ BİLİMİNİN AMAÇLARI VE HEDEFLERİ... 7 ERGONOMİNİN HEDEFLERİ... 6 ERGONOMİK PROBLEMLERİN ARTMASININ NEDENLERİİ... 6 ERGONOMİK RİSK FAKTÖRLERİ... 7 PSİKOLOJİK RİSK FAKTÖRLERİ... 8 İŞYERİ RİSK FAKTÖRLERİ ÇEVRESEL RİSK FAKTÖRLERİ... 25

8 BİREYSEL RİSK FAKTÖRLERİ GEREÇ VE YÖNTEMLER BULGULAR TARTIŞMA SONUÇLAR KAYNAKLAR ŞEKİLLER LİSTESİ TABLOLAR LİSTESİ ÖZGEÇMİŞ EK

9 SİMGELER VE KISALTMALAR MKİH: Mesleki Kas İskelet Sistemi Hastalıkları BTH: Birikimsel Travma Hastalıkları N: Newton TVT: Tüm vücut titreşimi EKT: El-kol titreşimi EKTS: El-kol titreşimi sendromu ISO: Uluslararası Standartlar Organizasyonu (International Organization for Standardization) ABD: Amerika Birleşik Devletleri NIOSH: Ulusal İş Sağlığı ve Güvenliği Enstitüsü (The National Institute for Occupational Safety and Health) OSHA: İş Sağlığı ve Güvenliği Örgütü (Occupational Safety and Health Administration) HSE: İngiltere İş Sağlığı ve Güvenliği Kuruluşu (Health and Safety Executive) k: Kişi Sayısı

10 GİRİŞ VE AMAÇ Teknolojik gelişmeler her alanda olduğu gibi çalışma yaşamında da önemli değişimleri beraberinde getirmektedir. Bu değişimlerin bir sonucu olarak, üretim sürecinde de hızlı ve yoğun bir makineleşme yaşanmaktadır. Bu hızlı değişim, üretim sürecinde fiilen çalışan insanların yeteneklerini bedensel ve düşünsel açıdan çeşitlendirmekte ve çalışanlar üzerinde önemli baskı yaratmaktadır. Bu durum çalışanın sağlığı ve güvenliği üzerinde olumsuz etkilere neden olmaktadır. Bu olumsuz etkilerin ortadan kaldırılması veya etkilerinin minimuma indirilmesi açısından ergonomi büyük önem kazanmaktadır [1]. Birçok bilimle iç içe olan ergonomi, çalışanların çalışma ortamını, insana etkileyebilecek tehlikelerden ve kazalardan koruma, bunun yanı sıra çalışanların iş ortamlarında mutlu ve sağlıklı olmalarını hedeflemektedir. Çalışan bireylerin günün büyük bir kısmını işyerlerinde geçirdikleri dikkate alındığında, sağlıklarını olumsuz yönde etkileyen çeşitli faktörlerin ortadan kaldırılmasının gereği ve önemi belirginleşmektedir. Bu belirginleşme de ergonominin önemini artırmış, işyerlerinin ergonomik olarak tasarlanmasını zorunlu kılmıştır[2]. İş ile ilgili aktiviteler nedeniyle gelişen Mesleki Kas İskelet Hastalıkları (MKİH) endüstrileşmiş ülkelerde önemli bir sağlık sorunudur ve sakatlığın önde gelen nedenlerinden biridir. Ergonomik risk faktörlerine uzun süre maruz kalmak çalışan vücudunda hasara ve Mesleki Kas İskelet Sistemi Hastalıklarına (MKİH) neden olmaktadır. MKİH dan etkilenen vücut kısımları kollar, eller, parmaklar, boyun, sırt, bilekler, bacaklar, omuzlar, bel bölgesidir 1

11 [3,4]. Tümüyle önlenebilir olan MKİH sonucu maddi ve manevi kayıplar, ülkelerin ekonomilerinde önemli boyutlara ulaşmaktadır. [5]. MKİH nın gelişmesinde çalışma pozisyonu ve vücudu zorlayacak hareketler, tekrarlanan hareketlerin sıklığı ve süresi, titreşim, elle taşıma işleri ve termal konfor gibi fiziksel risk etmenleri etkili olabilmektedir. Bunun yanında iş yükü algısı, iş monotonluğu, işini nasıl yapacağı konusunda seçim hakkı olmamak, yönetici ve iş arkadaşlarından yeterli desteği görememe gibi psikososyal risk etmenleri de rol oynayabilmektedir [3]. Ergonomik riskler, işyerine ve işyerinde bulunan çalışma bölümlerinde farklılıklar göstermektedir. Bu risklerin çalışmanın yapıldığı açık ocak maden işletmesinde ve işletmenin bölümlerine göre ergonomik risklerin dağılımlarını tespit etmek yapılan bu çalışmanın amacıdır. Araştırmada incelenen açık ocak maden işletmesini oluşturan tamir bakım, açık ocak, stok sahası ve ofis bölümlerinde görülen ergonomik riskler anket uygulaması yöntemiyle araştırılmıştır. Yapılan anket sonucunda bölümlerin ergonomik riskleri belirlenerek karşılaştırılmıştır. 2

12 GENEL BİLGİLER ERGONOMİNİN TANIMI Ergonomi kelimesi eski yunanca iş anlamına gelen Ergon ve doğal yasa veya düzen anlamına gelen Nomos tan üretilmiştir. Ergonomi için kullanılan bir diğer terim ise insan faktörleri dir. Ergonomi insan kullanımına yönelik tasarım, çalışma ve yaşama koşullarının optimal hale getirilmesini amaçlayan uygulamalar bütünüdür. Ergonomi, iş çevresi ile çalışan arasında ilişki kuran bir çalışma ortamı olarak ortaya çıkmış bir yapıdır. Ergonomi, çalışan ile kullandığı makine ve ortam arasında en iyi uyumu sağlayarak minimum çaba ve minimum zamanda, maksimum verimi elde etme yollarını ortaya koyan bir bilim dalı olarak da tanımlanabilir. Temel amacı, tüketim ve üretim alanlarında insan öğesinin güvenliği, üretkenliğini artırmak ve iş koşullarını iyileştirmektir. Başka bir ifade ile çalışanın işe değil, işin çalışana uydurulmasının sağlanmasıdır. Ergonomide fizyolojik özelliklere uygun çalışma düzeni, kullanılan araç ve gerecin işe ve kullanan kişiye uyumunun sağlanması temel amaçtır. Ekipmanın kullanıcı ve görev ile eşleşmesi ergonomidir. Ekipman seçerken ekipmanı kullanacak kişinin özellikleri dikkate alınmalıdır. Örneğin; çalışma masasının yüksekliğinin arttırılması, çalışanın birçok kez işine ulaşmak için gereksiz yere aşağıya doğru eğilmesini önleyecek ve bu küçük değişiklikle çalışan üzerinde olumlu etkide bulunacaktır [1,3,6]. 3

13 ERGONOMİNİN TARİHÇESİ Çağlar boyunca farklı kültürlerden insanlar daima işlerini daha hızlı ve daha kolay yapmanın yollarını aramışlardır. Çeşitli aletlerin yapım ve kullanımı, tarih öncesi çağlardan beri insan ve çevresi arasındaki etkileşim çerçevesinde sorunları çözmek için özel ve akılcı yaklaşımlar geliştirildiğinin kanıtıdır. Mesleki riskler ve sağlığın bozulması arasındaki ilişkinin gözlenmesi yüzlerce yıl öncesine dayansa da, işe bağlı hastalıkların sistemik bir şekilde tanımlanması 17. Yüzyılın sonlarına doğru Bernardino Ramazzini tarafından yapılmıştır yılında De Morbis Artificum Diatriba (Çalışanların Sağlığı) isimli kitabı ile işyerleri ve çalışma koşullarına ilişkin analizler yapmıştır. Bahsedilen dönemde iş yerlerine ve atölyelere girerek, çalışanların nasıl çalıştığını incelemiştir. Ramazzini bazı tehlikeli materyallerin solunum ve deri yolu ile vücuda geçerek zararlı etkilerini gösterebileceğini ve gürültünün işitme kaybına yol açabileceğini gözlemlemiştir. Ancak çalışma ortamının fiziksel ve kimyasal özellikleri dışında uygun olmayan beden postürü, tekrarlayan hareketler ve ağır kaldırma ile ilişkili bir geniş grup hastalık olduğunu da yazmıştır. Her ne kadar işe bağlı kas iskelet sistemi hastalıklarının risk faktörleri üzerine detaylı bir çalışma yapmamış olsa da, bu hastalıkları sürekli sabit pozisyonda çalışanlar (seyisler, yazıcı ve dokumacılar gibi) ile marangoz ve hamallar gibi ağır bedensel efor gerektiren işlerde çalışanlar ile ilişkilendirmiştir [3]. ERGONOMİNİN KAPSAMI Ergonomi bilimi birçok bilimle iç içedir. Mühendislik bilimleri ve iş hijyeni bu bilimlere örnek olarak verilebilir. Fakat ergonomi, insan biyolojisi bilimlerini temel almaktadır: anatomi, fizyoloji ve psikoloji. Anatomi vücudun yapısı ile ilgilenirken fizyoloji vücudun görevleri (vücudun biyolojik prosesinin sağlaması) ile ilgilenmektedir. Psikoloji ise davranışları göz önüne almaktadır [4,7,8]. Şekil 1 de ergonominin ilişkili olduğu bilimler görülmektedir. 4

14 Şekil 1. Ergonominin bileşenleri Anatominin iki ana dalı antropometri ve biyomekanik ergonominin gelişmesinde önemli katkı sağlamaktadır. Antropometri standart bazı noktaların esas alınmasıyla insan vücudunun ölçümlerini yapmaktadır. Biyomekanik ise anatomik yapıların, ortamın fiziksel öğeleri ve koşulları ile etkileşimini temel almaktadır. İş ortamının düzenlenmesinde, oturma araç ve gerecinin ve düzeneğinin tasarım ve üretiminde, çalışma postürü, araç ve gereç tasarımında antropolojinin insanlarla ilgili olarak sağladığı standart ölçüm sonuçlarından yararlanılmaktadır. Fizyoloji bilim dalının iki ana dalı iş fizyolojisi ve çevre fizyolojisi de ergonomi konusunda önem taşımaktadır. İş enerji ilişkisini, iş ve egzersiz sırasında enerji sağlanmasıyla ilgili mekanizmaları iş fizyolojisi incelemektedir. Çevre fizyolojisi ise fiziksel öğelerin insan üzerindeki etkilerini konu edinmektedir. Bu fiziksel öğeler arasında aydınlanma, gürültü ve termal konfor şartları sayılabilmektedir [6]. Çalışanların fizyolojik kapasitelerinin üst düzeyde tutulması ve korunması verimli bir iş hayatının temelidir. Yapılan araştırmalar, sağlıklı insanların günde ortalama 2000 kcal. iş enerjisi harcayarak çalışabileceğini göstermektedir. İnsan vücudu belirli fizyolojik özelliklere sahiptir. Bu özellikler metabolik iş verimi, kas gerilimi, hastalıklara karşı direnci, uyku ve dinlenme süresi gereksinmeleri şeklinde özetlenebilir. İnsanın bu özelliklerinin boyutları insandan insana, hatta aynı insanda gün içinde ve günden güne değişim gösterir. İnsan fizyolojik özellikleri yorgunluk, alkol ve sigara 5

15 kullanımı, kimyasal maddelerin bulunduğu ortamda çalışma, hastalık ve ortam koşulları (sıcaklık, rutubet, toz, vb.) titreşim ve gürültü etkileriyle olumsuz etkilenebilmektedir [1]. Ergonominin dayandığı diğer bir ana bilim dalı da psikolojidir. Meslek seçimi ve meslek eğitimi, meslek doyumu, bireysel farklılıklar, iş psikolojisinin ana ilgi alanları arasındadır. İş başarabilme yeteneği, karar verme, bilgilerin yorumlanması ve değerlendirilmesi, bu değerlendirmelere göre etkinliğin yönlendirilmesi, yorgunluk, çalışma temposunun yarattığı stres etkisi, zihinsel yorgunluk, çalışma düzeninin yarattığı etkiler, yaş performans ilişkisi ve performansı etkileyen diğer öğeler deneysel psikolojinin konuları arasındadır [6]. ERGONOMİ BİLİMİNİN AMAÇLARI VE HEDEFLERİ Ergonomik çalışmalarla ulaşılmak istenen amaç, çalışma ortamını, insana gelebilecek tehlikelerden ve kazalardan arındırmanın ötesinde; çalışma ortamını, insanın hoşuna gidecek ve onu mutlu edecek güdüleyici bir ortama dönüştürmektir. Çağdaş ergonomik ilkelere uygun olarak oluşturulan böyle bir ortamda, araç ve gereçler insan özelliklerine ve yeteneklerine göre tasarımlanır; çalışma yöntemleri ve çevre koşulları insana uygun duruma getirilir; yapılan işin anlamlı, ilginç ve yararlı olarak algılanması sağlanır; çalışanlara yeteneklerini kullanma ve kendini kanıtlama olanağı verilir; çalışanların kendilerini bir değer olarak görmeleri sağlanır. Böylece bir işyerinde iş güvenliğini sağlayıp, iş kazalarını önlemek ve iş gücü kaybını azaltmak, çalışan performansını arttırmak, çalışan sağlığının korunması ve iyileştirilmesini sağlamak ve çalışan mutluluğunun ve doyumunun sağlanması için işyeri ile çalışanlar arasında eşgüdümün sağlanması gerekmektedir. Bunun için de ergonomi bilimi iyi bilinmeli ve uygulamalıdır [1]. Ergonomi biliminin ana hedefi; özellikle çalışma hayatının kalitesini arttırmaktır. Bu hem fiziksel hem de psikolojik şartlara bağlıdır[1,6]. ERGONOMİK PROBLEMLERİN ARTMASININ NEDENLERİ Endüstri gün geçtikçe daha yüksek üretim gücüne ulaşmaktadır. Rekabete ortak olmak ve işin içinde kalmak için de günümüzün çalışmaları çalışanları daha da zorlamaktadır. Bu durumun bir sonucu olarak ergonomik problemler atmaktadır. Bu problemler: 6

16 Sürekli kaldırma, taşıma ve herhangi bir yardım almadan yük çekme ve itme Tek bir işte uzmanlaşma ve bu durumun sonucu olarak çalışanın tek bir duruş ya da hareketi uzun sure veya günler boyunca yapması Günde 8 saati aşan çalışma süresi Çalışma hızının yüksek olması İş aletlerini kullanırken sıkı bir şekilde kavrama Uygun olmayan aletler Zayıf makine alet, iş düzeni veya işyeri tasarımı olan işlerde daha fazla risk oluşturmaktadır [4]. ERGONOMİK RİSK FAKTÖRLERİ Mesleki kas ve iskelet sistemi rahatsızlıklarıyla ilgisi olan ve rahatsızlık sürecini hızlandıran işten kaynaklı faktörler ergonomik risk faktörleri olarak nitelendirilmektedir. Bu faktörler dolaylı olarak veya doğrudan rahatsızlıkların oluşumunu etkilemektedir ve rahatsızlıkların fizyolojik süreci ile bağlantılıdır. Ergonomik risk faktörleri 4 ana başlık altında incelenebilir: 1. Psikolojik Risk Faktörleri a) Psikososyal Faktörler b) Organizasyonel Faktörler 2. İşyeri Risk Faktörleri (İş ve İşyerinden Kaynaklanan Faktörler) a) Tekrarlayan Hareketler Faktörleri b) Duruş (Postür) Faktörleri c) Yükler/Kuvvetler Faktörleri 3. Çevresel Risk Faktörleri a) Gürültü Faktörü b) Titreşim Faktörü c) Termal Konfor Faktörü d) Aydınlatma Faktörü e) Kimyasallar, Tozlar ve Ortam Zararlıları Faktörü 7

17 4. Bireysel Risk Faktörleri (İşi Yürüten Kişiden Kaynaklı Faktörler) a) Antropometri Faktörü [9] Psikolojik Risk Faktörleri Psikososyal risk faktörleri İşyerindeki şartlar güvensizlik, korku ve karmaşanın olduğu bir ortam oluşturabilmektedir. Bu şartlar çalışanlarda rahatsızlıkların artmasına sebep olmaktadır. Psikososyal risk faktörleri işin nasıl organize edildiği, denetlendiği ve yönetildiği ile ilgili çalışanın şahsi anlayışıdır. Bu anlayışlara sınırlı kariyer fırsatları ve iş tanımının belirsizliği örnek olarak gösterilebilir. Çalışanların çalışmalarını olumsuz yönde etkileyen psikolojik sorunlar aşağıdaki gibi özetlenebilir: Grup içerisinde çalışma baskısı, Negatif sosyal iletişim (iş arkadaşları ya da üstler tarafından desteğin düşük olması gibi) Agresif üretime odaklanan durumlar, çalışanların desteklenmemesi ve performanslarının izlenmemesi. Monoton görevler Personel uyuşmazlığı Personel üzüntüleri (Akraba veya arkadaşlara ait hastalık, ölüm vb. üzüntüler) Ailevi sorunlar Meslek sorunları Ekonomik zorluklar Güvensizlik Bu gibi durumlar psikolojik baskıya sebep olmakta, kas ve iskelet sistemi rahatsızlıklarını artırmaktadır. 8

18 Yukarıda sayılan nedenlerle ortaya çıkan psikolojik sorunlar çalışanlarda; kızgınlık, öfke, üzüntü, isteksizlik, ilgisizlik, tembellik şeklinde ortaya çıkan, iş ve çalışma koşullarını olumsuz etkileyen tepkilere neden olmaktadır. İşyerinde psikolojik düzenlemelerin amacı; çalışana, işyerinde rahat edebileceği bir atmosferin hazırlanmasıdır. Ergonomik çalışmalar, psikolojinin incelediği davranışları iş ortamında ele alır; çalışanın moralini yükselterek, sağlığını, güvenliğini ve performansını arttırıcı önlemleri tercih eder. Monoton işlerde değişiklik, çalışanın hoşuna giden çalışma ortamını kurabilmesinde belirli bir serbestliğin verilmesi bu önlemlerden bazılarıdır. Zihinsel yüklenme de çalışanın psikolojik davranışlarını etkilemektedir. Aşırı zihinsel yüklenme, çalışanın iş memnuniyetinde ve sağlığında negatif bir etkiye sebep olmaktadır [6,10]. Organizasyonel Risk Faktörleri Düzensiz iş çizelgeleri (örneğin çalışma vardiyaları ve vardiya değişimleri) çalışanın uyuma ve yeme alışkanlıklarını, aile ve sosyal iletişimlerini etkilemekte, iş kazalarına sebebiyet vermektedir. Çalışanın iş yükü arttıkça, çalışan üzerindeki iş baskısı artar ve performans talepleri yükselir. Bu iş baskısı çalışanın çeşitli riskler alarak işini kısa yoldan tamamlaması için cesaretlenmesine de sebep olmaktadır. Ayrıca fazla mesai, çalışanın yorulmasına ve olaylara tepki verememesine sebep olabilir. Bunun sonucunda da iş kazası ve mesleki kas iskelet sistemi hastalıkları olasılığı artmaktadır[10]. Bazı işyeri koşullarında, örneğin işyeri yerleşimi, iş hızı ve kaldırılan maddenin ağırlığı da bu faktörleri etkilemektedir. Diğer bir durum da işyerindeki fizikososyal faktörler de mesleki kas iskelet sistemi hastalıklarının oluşmasına katkıda bulunmaktadır. Yani hem fiziksel hem de fizikososyal faktörlerin incelenmesi gerekmektedir [11]. 9

19 İşyeri Risk Faktörleri İşyeri risk faktörleri, işten ve işyerinden kaynaklanan risk faktörlerini kapsamaktadır. İşyeri risk faktörleri, mesleki kas iskelet sistemi rahatsızlıkları ve iş kazaları gibi riskler oluşturmaktadır. İşyeri risk faktörlerinin oluşturduğu mesleki kas iskelet sistemi hastalıkları bilinmeli ve çalışanlar bilgilendirilmelidir. Mesleki Kas İskelet Sistemi Hastalıkları Mesleki kas iskelet sistemi hastalıkları (MKİH), iş aktiviteleri sırasında fiziksel ve psikososyal risklere maruz kalmaya bağlı olarak gelişen; genellikle sinir, kas, tendon, kıkırdak, eklem gibi destekleyici yapılarda ağrı, hareket kısıtlılığı ve sakatlanmalarla karakterize hastalıklardır. MKİH işgünü kayıplarının ve rahatsızlıkların nedenlerinin başında gelmektedir. MKİH genellikle işyerinde fiziksel ve psikososyal stres etkenlerine aylarca veya yıllarca maruz kalma sonucunda birikimli hasara bağlı olarak gelişmektedir. Farklı endüstri ve işlerde çalışanlar ağır yük kaldırma, baş hizasının üzerine uzanma, eğilme, ağır yükleri çekme ve itme, uygun olmayan duruş ile çalışma ve tekrar eden hareketler gibi risk faktörlerinden etkilenebilmektedirler. MKİH oluşturan bu risk faktörlerine maruz kalan çalışanların yaralanma riski artmaktadır. Fakat mesleki kas iskelet sistemi hastalıkları önlenebilir rahatsızlıklardır. Ergonomi bu kısımda devreye girmektedir. İşin insana uyarlanması kas yorgunluğunu azaltır, üretkenliği artırır ve MKİH oluşumunu azaltır. Beslenme, bireysel duyarlılık ve varyasyonlar, kullanılan ilaçlar, sigara ve alkol alışkanlığı, şişmanlık gibi birden çok etmenin MKİH oluşumuna etkisi vardır [3,12,13]. Ergonomik risk faktörlerine uzun süre maruz kalmak çalışan vücudunda hasara ve MKİH na neden olmaktadır. MKİH dan etkilenen vücut kısımları kollar, eller, parmaklar, boyun, sırt, bilekler, bacaklar, omuzlar, bel bölgesidir [4]. İş dışındaki bazı aktiviteler de MKİH oluşumuna katkıda bulunmaktadır. Tablo 1 de mesleki kas iskelet hastalıklarına birkaç örnek verilmiştir [4,14]. 10

20 Tablo 1. Mesleki Kas İskelet Hastalıklarına Örnekler Etkilenen Vücut Bölgesi Semptomlar Muhtemel Nedenler Etkilenen Meslekler Hastalığın Adı Başparmak Başparmak dibinde ağrı Çevirme ve elde sıkı yumruk yapma hareketi Kasaplar, temizlikçiler, paketleme işleri yapanlar, dikiş dikenler vb. De Quervain Tenosinoviti Parmak Parmak hareketinde zorlanma, takılma İşaret parmağının sürekli kullanımı Mezbaha çalışanları ve kümes hayvanlarını ayıklayanlar, marangozlar, montaj hattında çalışanlar vb. Tetik parmak Omuz Ağrı, hareket kısıtlılığı Baş seviyesinin üstünde çalışmak Montaj hattında çalışanlar, kaynaktamir işleri yapanlar, boyacılar vb. Rotator cuff sendromu El, bilek Ağrı, şişme Tekrarlayıcı ve zorlayıcı el- bilek hareketleri Mezbaha çalışanları ve kümes hayvanlarını ayıklayanlar vb. Tenosinovit Parmaklar, el Uyuşma, karıncalanma, deri renginde solma, his ve hareket kaybı Titreşime maruz kalmak Testere, darbeli matkap, taşlama gibi elektrikli el aleti kullananlar vb. Raynoud Sendromu (Beyaz parmak hastalığı) Parmaklar, bilek Karıncalanma, uyuşma, ciddi ağrı, başparmak- işaret parmağı veya orta parmak- yüzük parmağının yarısında his kaybı İyileşme zamanı bırakmayacak sıklıkta tekrarlayıcı ve zorlayıcı hareketler Mezbaha çalışanları ve kümes hayvanlarını ayıklayanlar, dikişçiler, döşemeciler, montaj hatlarında çalışanlar, ekranlı araç kullananlar, kasiyerler vb. Karpal Tünel Sendromu Sırt, bel Bel ağrısı, üst bacakta kas spazmı veya uyuşma Tüm vücut titreşimine maruz kalmak Kamyon ve otobüs şoförleri, traktör ve metro sürücüleri, depo çalışanları hemşireler vb. Bel sakatlıkları Bilek, ön kol Gün geçtikçe artan ağrı, nesneyi kavrama ve kaldırma sırasında oluşan ağrı Sık tekrarlarla yapılan işlerin tendonları zorlaması Tenis, bovling, oynama, çekiç, tornavida kullanma, küçük parça montajı, et kesme, müzik aletleri çalma vb. Epikondilit, tenisçi dirseği Boyun Baş ağrısı, baş dönmesi, bulantı, unutkanlık,, konsantrasyon bozukluğu Boyun, omuzlar, kolların uzun süreli statik pozisyonu, ellerde veya omuzda uzun süre yük taşıma Yük taşıma, montaj, paketleme çalışanları vb. Boyun gerilmesi sendromu 11

21 Tablo 1. Mesleki Kas İskelet Hastalıklarına Örnekler (Devam) Etkilenen Vücut Bölgesi Semptomlar Muhtemel Nedenler Etkilenen Meslekler Hastalığın Adı Ön kol, bilek El bileğini, başparmağı ve parmakları yukarı yönde hareket ettiren kaslarda belirgin bir kuvvet kaybı Önkolun pronasyon veya supinasyonu ile birlikte tekrarlanan bilek fleksiyonu El aletleri kullanan çalışanlar Radiyal tünel sendromu El, dirsek Parmaklarda uyuşukluk, dirseklerde bailayan ağrı Dirseğin sürekli fleksiyon ve ekstensiyonu, hipotenar baskı, ulnar olukta baskı oluşturan sürekli bilek fleksiyonu Müzisyenler, marangozluk, tuğla örme, çekiç kullanan çalışanlar Ulnar sinir basısı, Guyon tuneli sendromu Gelişmiş ülkelerde MKİH nın sıklık ve maliyetindeki çok hızlı artış nedeniyle etkin korunma politikaları oluşturulmuştur. Etkinliği ve maliyet etkinliği gösterilen korunma ve ergonomi programları pek çok gelişmiş ülkede yaygın olarak uygulanmaktadır. Gelişmemiş ülkelerde MKİH ile ilgili veri toplamada sorunlar olsa da hastalıkların sıklık ve etkilerinin gelişmiş ülkelerdekine benzer olduğu düşünülmektedir. Ülkemizde MKİH ve etkiler çalışanlar, işveren ve diğer paydaşlar tarafından yeterince bilinmemektedir. Yasalarda bel ve boyun ağrıları ve diğer birçok kas iskelet hastalığı meslek hastalığı olarak tanımlanmıştır [15]. Ergonomik problemlerin önlenmesi genelde basit ve maliyet olarak ucuzdur. Fakat MKİH nın maliyeti yüksektir. MKİH bütün işgünü kayıpları ve yaralanmaların %34 ünü oluşturmaktadır. Amerika da her yıl yaklaşık gün iş günü kaybı yaşanmakta olduğu tespit edilmiştir. Örneğin karpal tünel sendromu rahatsızlığının iyileşme süresi 28 günken, uzuv kesilmesi ya da kırık iyileşmesi için gereken süre daha kısadır [4]. Meslek hastalığı tanımı ulusal mevzuatta kanun düzeyinde ilk olarak 5510 Sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu nda yer almıştır. Sigortacılık açısından yapılmış bu tanım (meslek hastalığı, sigortalının çalıştığı veya yaptığı işin niteliğinden dolayı 12

22 tekrarlanan bir sebeple veya işin yürütüm şartları yüzünden uğradığı geçici veya sürekli hastalık, bedensel veya ruhsal özürlülük halleridir) ile hangi koşullarda tazmin boyutunun devreye gireceği belirtilmeye çalışılmıştır (T.C. Resmi Gazete, 16 Haziran 2006, sayı: 26200) 30 Haziran 2012 tarihli Resmi Gazete de yayınlanan 6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu nda meslek hastalığı tanımı mesleki risklere maruziyet sonucu ortaya çıkan hastalık şeklinde yapılmıştır. İşverenler bununla ilgili kayıtları tutmak, gerekli incelemeleri yaparak bununla ilgili raporları düzenlemek ve meslek hastalığı tanı veya ön tanısını öğrendiği tarihten itibaren 3 iş günü içerisinde Sosyal Güvenlik Kurumu na bildirimde bulunmakla yükümlüdür. (T.C. Resmi Gazete, 30 Haziran 2012, sayı: 28339) [3]. Mesleki kas iskelet sistemi hastalıklarının neden olduğu başlıca rahatsızlıklar birikimsel travma hastalıkları ve bel ağrılarıdır. Bu rahatsızlıklar iki başlık altında incelenmiştir. Birikimsel Travma Hastalıkları Birikimsel travma hastalıkları (BTH); sürekli tekrarlanarak çalışanın biyomekanik kapasitesini aşan ve travma oluşturan hareketler sonucunda eklem, kas, tendon ve diğer yumuşak dokularda bozulma, fonksiyon kaybı ve ağrı ile seyreden sendromların genel adıdır. Birikimsel travma hastalıklarına neden olan risk faktörleri Tablo 2 de gösterilmiştir [14]. 13

23 Tablo 2. Birikimsel Travma Hastalıklarına Neden Olan Risk Faktörleri Risk faktörü Uygunsuz postür Ağır efor Örnekler Ayakta durma, boynu uzatarak veya bükerek çalışma, baştan yukarıda çalışma, şekli ve büyüklüğü uygun olmayan el aletleri ile çalışma, yüksek bir masada daktilo, bilgisayar kullanma, bilek hiperfleksiyonuyla çalışma (kümes hayvanları kesimi), eğilerek çalışma vb. Hasta taşıma, inşaat malzemesi taşıma, gıda ve yemek taşıma, gücü ve verimliliği iyi olmayan aletleri zorlama, vida sıkma, tornalama, itme, çekme vb. Statik postürler Montaj hattında gün boyu ayakta durma, günboyu mikroskoba bakma, gün boyu oturma; sert bir zemin üzerinde saatlerce ayakta çalışma (berberler, cerrahlar gibi) vb. Tekrarlanan hareketler Titreşim Kuaförlerin sürekli makas ve saç maşasıyla çalışmaları, mezbaha veya gıda sektöründe sürekli aynı kesim işlemini yapmak, inşaatta sürekli cıvata ve somun sıkma, bilgisayarda sürekli klavye veya fare kullanma, fabrika veya gıda üretim sektöründe montaj hattında çalışma vb. Darbeli matkap kullanma, oyma, kumlama, taşlama, cilalama, tornalama, elektrikli testere kullanma, makineyle çim biçme vb. Yapılan iş ve hareketlerin doğasına uygun basit ergonomik önlemlerin alınması korunmada en önemlisidir. İş aktiviteleri, çoğu zaman yarım dakikadan az aralıklı tekrarlamalardan oluşur. Dakikada 10 kez malzeme tutma veya dakikada 20 kez tekrarlanan el hareketi veya yoğun tekrarlanan hareket; 1 kg.dan ağır malzemenin elle tutulması ağır güç kullanımı olarak nitelenebilir. Çalışan, iş sırasında kas gücünün % 30 dan fazlasını kullanır. Vücudun uzun süre zorlayıcı pozisyonlarda kalması gerekebilir. Kullanılan alet ve makineler vücuda veya bir bölümüne titreşim iletebilir. Havalı alet kullanımlarında soğuk ve hava akımı etkilenmesi olur. Çoğu zaman da bu risk faktörleri birlikte görülür. Çalışma ortamının doğru 14

24 kurgulanması, uygun pozisyonda çalışma, uygun el aletleri kullanma bunların başında gelir. Ergonomik önlem tablolarından yararlanılabilir. Eğitim ve fizyolojik düzeltme egzersizleri önemlidir. İşe giriş muayenelerinde kas, eklem, kemik hastalıklarının varlığı araştırılmalı, uygun işe uygun insan kuralına göre işe yerleştirme yapılmalıdır. Aralıklı gözlem muayeneleri, erken etkilerin saptanıp, iş koşullarının ve semptomların erken düzeltilmesine yönelik olmalıdır. Hastalığa neden olan iş aktiviteleri ve koşulları ile düzeltme önerileri, çalışana ve işverene bildirilmelidir. Kullanılan alet ve makinelerin bakım onarımları düzeni izlenmeli, vibrasyon üretimleri ölçülmelidir. İşte tekrarlanan hareketler, sıklığı, duruş, ağır kaldırma koşulları izlenmelidir. Birikimsel travmaya bağlı hasarın mekanizması çok açık değildir. Postür, tekrarlama, güç, titreşim, soğuk maruziyeti ve bunların bileşimi risk faktörleri olarak kabul edilmektedir. Birikimsel travma sinirleri irrite eder, kan akımını yavaşlatır. Etkilenme en çok el, kol, omuz ve boyun bölgesindedir. Hasar temel olarak yumuşak dokuda, tendon ve kılıflarındadır. Ancak kemik hasarı da oluşturabilir, hatta yayılabilmektedir. Fizik muayene bulguları olabilir ya da olmayabilir [14]. Bel Ağrıları Bel rahatsızlıkları sık rastlanan mesleki yakınmalar arasındadır. Bu rahatsızlıklara her tür işte rastlanır. Özellikle fiziksel güce dayalı çalışanlarda sık görülmektedir. İşle ilgili bel ağrıları kavramı, bilinen bir nedeni olmaksızın en az 24 saat süren ve alt kaburgalarla glutea kıvrımları arasındaki ağrıları kapsar. Altı haftadan kısa sürerse akut, 6-12 hafta arasında subakut, 12 haftanın üzerinde kronik ağrı olarak adlandırılır. Kronik ağrı, hastaların %5 inde görülmekle birlikte, iş gücü kaybı ve tazminat olarak maliyetin % 85 ini oluşturur [13]. İşyerinden ve çalışma koşullarından kaynaklanan pek çok nedeni vardır. Bu risk faktörlerinin en önemlileri şunlardır; Elle yapılan ağır işler ve özellikle ağır ve rahatsızlık veren yüklerin kaldırılması (Elle günlük çalışma süresinin %10 undan daha uzun süre ve 15 kg dan ağır taşıma) (Yeraltı madenleri gibi farklı yerlerde elle yük taşıma gibi) (Şekil 2) 15

25 Şekil 2. Ağır Yük Kaldırma Martopikör kullanmak gibi tekrarlayan işler, Sabit çalışma pozisyonu, Uzun mesafelerde araç kullanma ya da özellikle koltukların uygun duruma getirilemediği ya da yeterince yatırılamadığı durumlarda tümsekli yollarda araç kullanma, Alçalma, eğilme, bükülme veya çömelme (örneğin dik durmaya yetecek alan sınırlı olduğunda kötü pozisyonlarda çalışmak), Aşırı güç gerektiren yükleri itme, çekme veya sürükleme, Normal beceri ve sınırlar aşılarak ve fazlasıyla yorgunken çalışma, Sıcaklık ya da nem açısından olumsuz koşullarda çalışma, Titreşim etkilenimi, Germe, döndürme ve uzanma. (Şekil 3) [13] Şekil 3. Dönme ve Yük Taşıma 16

26 Bel ağrılarının önlenmesi için aşağıdaki tedbirler alınabilir: Mekanik destek kullanılması Yükün büyüklüğünün ve ağırlığının azaltılması, kulplu olması Uygun ve kullanılabilir yükseklikte depolama Yeterli aydınlatma Düzgün çalışma pozisyonu Uzun süre sabit pozisyonda kalmaktan kaçınma Ayakta çalışırken tezgahın dirsekten 8 cm alçak olması Uzun süre ayakta çalışma koşullarında ergonomik sandalye kullanma Direksiyon koltuklarında sırt yastığı ve lumbal eğim olması Eğitim [13] Tekrarlayan hareketler Tekrarlayan hareketler özellikle aynı eklemler ve kas grupları ile tekrar tekrar yapılan hareketlerde, aynı hareket çok sık, çok hızlı ve çok uzun süre yapıldığında tehlikelidir. Tekrarlayan hareket gerektiren işler her zaman diğer MKİH risklerini de taşımaktadır. Örneğin çalışan işi yapabilmek için omzunu ve boynunu aynı kuvveti uygulamak için sabit bir pozisyonda tutmalıdır. İşin sabit bir pozisyon ve kuvvet gerektirmesi MKİH na neden olabilmektedir. Hareketlerin düşük ya da yüksek tekrarlı olarak nitelendirilebilmesi için kesin bir kural yoktur. Bazı kaynaklarda 30 saniyeden düşük tamamlanma süresi olan işler çok tekrarlı olarak adlandırılırken, 30 saniyeden fazla tamamlanma süresi olan işler az tekrarlı olarak sınıflandırılmıştır. Buna rağmen MKİH nın hangi noktada gerçekleşeceği bilinmemektedir. Hastalığın şiddeti, hareketin özelliğine, çalışma yöntemine, kişinin geçmişi ve alışkanlıkları gibi başka etkenlere de bağlıdır. Çalışmanın ne kadar tekrarlı olduğunu analiz etmek için çalışma basamak basamak incelenmelidir. Tablo 3 te farklı vücut bölümleri için yüksek riskli tekrar oranları verilmiştir [11,16]. 17

27 Tablo 3. Farklı vücut bölümleri için yüksek riskli tekrar oranları Vücut Bölümü Omuzlar Üst kol-dirsek Ön kol kısmı Parmaklar Dakikadaki Tekrar Miktarı 2,5 ten fazla 10 dan fazla 10 dan fazla 200 den fazla Duruş (Postür) Faktörleri İşyerinin hatalı konumlandırılması, işyeri düzeni veya işin doğası çalışanların doğal olmayan çalışma poziyonlarında çalışmalarına neden olmaktadır. Uzun süre tekrarlandığında, her hareket ve duruş rahatsızlığa ve yorgunluğa yol açabilir. Ayakta durma, normal bir vücut pozisyonudur ve belirli bir sağlık riski değildir. Fakat ayakta durarak uzun süre çalışılırsa kas yorgunluğu ve bel ağrısı gibi rahatsızlıklara neden olmaktadır. İki temel neden incinmelere katkıda bulunmaktadır. Birincisi vücut pozisyonudur. Vücutta herhangi bir kısım hareket yaparken zorlanırsa, tendonların ve sinirlerin sıkışmasına neden olmaktadır. Sabit ya da uygun olmayan vücut pozisyonunda ne kadar uzun kalınırsa, mesleki kas iskelet sistemi rahatsızlıklarının oluşma riski de o kadar artmaktadır. Örneğin öne eğilerek yapılan çalışmada bel kısmında gerilme oluşacaktır. Gergin vücut pozisyonlarına da omuz hizasının üzerine uzanma, kolun dönme hareketi yaparak çalışması, bileğin öne, arkaya veya yan yana ya da vücuttan çok uzak bir yere uzanılması da örnek verilebilir. Bu hareketler Şekil 4, 5, 6,7,8 de gösterilmiştir. Şekil 9 da ise maksimum çalışma alanı görülmektedir [11]. 18

28 Şekil 4. Öne Eğilme Şekil 5. Omuz hizasından yükseğe uzanma Şekil 6. Gövdenin arkasına doğru uzanma 19

29 Şekil 7. Kolun ve bileğin dönme hareketi ile çalışması Şekil 8. Zayıf Omuz/Bilek Pozisyonu Şekil 9. Çalışma Alanı 20

30 İncinmelere sebep olan ikinci neden ise boyun ve omuzları sabit bir pozisyonda tutmaktır. Kolla herhangi kontrollü bir hareket gerçekleştirmek için omuzdaki ve boyundaki kaslar kasılacak ve iş bitene kadar kasılı kalacaktır. Kasılı olan kaslar damarları sıkacak ve bu da ele giden damarlardaki kan akışını kısıtlayacaktır. Ancak bu durumda eller kanın en çok gerektiği yerdir çünkü en çok enerji harcanımı bu bölgededir. Sonuçta iki şey gerçekleşir. Omuzlar ve boyun çok az hareket olmasına ya da hiç hareket olmamasına karşın yorulacaktır. Aynı zamanda kolun dinlenmesi için gerekli kan hareket eden kaslarda yorgunluğa neden olur ve onları yaralanmaya yatkın hale getirir [11,9]. Ekranlı Araçlarla Çalışmalarda Sağlık ve Güvenlik Önlemleri Hakkında Yönetmelik nde (16 Nisan 2013 tarihli ve sayılı Resmi Gazete) çalışanların bilgilendirilmesi ve eğitilmesi ile ilgili maddenin hükümlerinde çalışanlara iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili verilmesi gereken eğitimlerde doğru oturuş, gözlerin, kas ve iskelet sisteminin dinlendirilmesi, ara dinlenme ve egzersizler gibi ergonomik problemlere karşı korunma ve engellemeye yönelik hükümler bulunmaktadır. Ayrıca kullanılacak ekipmaların, örneğin sandalyenin dengeli ve operatörün/çalışanın rahat bir pozisyonda oturabileceği ve kolaylıkla hareket edebileceği şekilde olması gerektiği belirtilmiştir [17]. Ayrıca İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği nde (25 Nisan 2013 tarihli ve sayılı Resmi Gazete) Asgari sağlık ve güvenlik gereklerinin uygulanmasında, çalışanların iş ekipmanı kullanımı sırasındaki duruş pozisyonları ve çalışma şekilleri ile ergonomi prensipleri işverence tam olarak dikkate alınır. maddesinin de (Madde 9) önemi büyüktür [18]. Yükler ve Kuvvetler Çekme ve itme Çekme ve itme hareketi en çok gerçekleştirilen hareketlerdendir ve yaralanmalara sebep olurlar. Çalışmada çekme ve itme hareketi barındıran işlere el arabası ve kamyon kullananlar, 21

31 düz zeminlerden karton gibi maddeleri sürükleyenler, kapı açma ve kapama işi yapanlar ve paketleme ya da ambalajlama işi yapanlar örnek verilebilir. Çekme ve itme işi en çok bel ağrısına neden olmaktadır. Kayma ve düşme kaynaklı kazalarında genellikle çekme ve itme işleriyle ilgili oldukları görülmüştür. Çekme ve itme yapılırken cisimlerin arasına sıkışma gibi yaralanmalar da gerçekleşebilmektedir. İtme ve çekme esnasında vücudun karmaşık bir doğası olduğundan, endüstride uygulanacak standart değer geliştirilememiştir. Fakat Tablo 4 te yatay çekme ve itme işlerinde tavsiye edilen maksimum güç değerleri ve Tablo 5 te Dikey çekme ve itme işlerinde tavsiye edilen maksimum güç değerleri, Newton (N) biriminde yer almaktadır. Bu değerler uygulanabilecek kuvvet miktarlarıdır. Dikkat edilmesi gereken nokta, tablodaki kuvvet değerlerinin itilip çekilen cisimle aynı ağırlıkta olmadığıdır. Yani tablodaki değerleri taşıma yapılırken değil, itme- çekme hareketleri için kullanılmalıdır. Bu değerleri sadece eğitimli personeller özel olarak üretilmiş cihazlarla belirleyebilirler [11]. Tablo 4. Yatay çekme ve itme işlerinde tavsiye edilen maksimum güç değerleri Duruş Aşılmaması Gereken Değer Örnek Hareketler Ayakta durma a. Bütün vücut 225 N Aletleri tekerlek üzerinde hareket ettirme, miller üzerinde rulo sürme b. Ön kol ve omuz kasları, kolların tamamen uzanması Diz çökme Oturma 110 N 188 N 130 N Omuz yüksekliğinde ya da üstünde bir cisim itme Tamir işi sırasında bir cismin yerini değiştirme Konveyör üzerinde cisim hareket ettirme 22

32 Tablo 5. Dikey çekme ve itme işlerinde tavsiye edilen maksimum güç değerleri Duruş Aşılmaması Gereken Değer Örnek Hareketler Aşağı çekme (baş hizasında) 540 N Kanca ile çekme Aşağı çekme (omuz hizasında) 200 N Zincir vinç ile çalışma Yukarı çekme (yerden 25 cm yukarıda ise) 315 N Kablo çekme Yukarı çekme (dirsek hizasında) 148 N Kapak kaldırma Yukarı çekme (omuz hizasında) 75 N Kapak kaldırma İtme (Dirsek hizasında) 290 N Paketleme Elle Taşıma Elle Taşıma İşleri Yönetmeliği kapsamında (24 Temmuz 2013 tarih ve sayılı Resmi Gazete) elle taşıma işi; bir veya daha fazla çalışanın bir yükü kaldırması, indirmesi, itmesi, çekmesi, taşıması veya hareket ettirmesi gibi işler esnasında, işin niteliği veya uygun olmayan ergonomik koşullar nedeniyle özellikle bel veya sırtının incinmesiyle sonuçlanabilecek riskleri kapsayan nakletme veya destekleme işlerini ifade eder [19]. Yükle ilgili risk faktörleri Elle Taşıma İşleri Yönetmeliği nde şu şekilde belirtilmiştir: Yükün özellikleri Çok ağır veya çok büyükse, Kaba veya kavranılması zorsa, Dengesiz veya içindekiler yer değiştiriyorsa, 23

33 Vücuttan uzakta tutulmasını veya vücudun eğilmesini veya bükülmesini gerektiren bir konumdaysa, Özellikle bir çarpma halinde yaralanmaya neden olabilecek yoğunluk ve şekildeyse, Fiziksel güç gereksinimi Çok yorucu ise, Sadece vücudun bükülmesi ile yapılabiliyorsa, Yükün ani hareketi ile sonuçlanıyorsa, Vücut dengesiz bir pozisyonda iken yapılıyorsa, Çalışma ortamının özellikleri Çalışılan yer, işi yapmak için yeterli genişlik ve yükseklikte değil ise, Zeminin düz olmamasından kaynaklanan düşme veya kayma tehlikesi varsa, Çalışma ortam ve şartları, çalışanların yükleri güvenli bir yükseklikte veya uygun bir vücut pozisyonunda taşımasına uygun değil ise, İşyeri tabanında veya çalışılan zeminlerde yüklerin indirilip kaldırılmasını gerektiren seviye farkı varsa, Zemin veya üzerinde durulan yer dengesiz ise, özellikle sırt ve bel incinmesi riskini artırabilir. Eğer ergonomik özelliklere uygun olmayan bir çalışma alanı söz konusu ise rahatsız çalışma durumuna uyum sağlayabilme çabasına bağlı zorlanmalar ve zedelenmeler olabilecektir, Ayrıca kazalara karşı korunabilme olanağı azalacak ve sakınabilme alanı daralacaktır. Kaza ve hata yapma oranında artım söz konusu olacaktır. Çalışma ortamının düzenlenmesinde antropometrik değerlerin yanı sıra, yatay ve dikey uzanım değerleri, duruş biçimi, görevin duyusal bölümünün niteliği, görme ya da işitme duyuları ile mi yönlendirileceği, görevin özelliği ve beklenen verim ve çalışma hızı göz önüne alınmak zorundadır. Böyle bir düzenlemenin sadece mühendisler ya da hekimler tarafından yapılamayacağı birçok meslek grubunun bir ekip olarak çalışmasının gerektiği açıkça görülmektedir. Çalışanların ulaşabileceği alan sınırı bir kişinin kendi başına ulaşabileceği alan sınırının altındadır. Büyük insan çoğunluğunun rahatça o etkinliği sürdürebileceği yükseklik 24

34 önemlidir. Yukarıda söz konusu edilen işbirliğini sağlayarak dünyanın insana uygun hale getirme işini ergonomi bilimi üstlenmiştir [6]. Sıkışma Yumuşak dokunun, kemik ile sert veya keskin bir nesne arasında sıkışmasıdır. Kavramadan ya da el aletlerinin köşeleri ile temastan kaynaklanan sıkışma, kan akısını ve sinir iletimini azaltır, tendonlara ve tendon korumalarına zarar verebilir. Sıkışmalar, ergonomik iyileşmelerle önlenebilir. Şekil 10 da sıkışma pozisyonlarına (bileğin bükülmesi ve temas gerilimi) örnekler verilmiştir [10]. Şekil 10. Bileğin Bükülmesi ve Temas Gerilimi Çevresel Risk Faktörleri Gürültü faktörü Gürültü genel olarak istenmeyen ve rahatsız eden ses olarak tanımlanır. Ses; mekanik titreşim enerjisiyle oluşturulan, elastik bir ortamda, genellikle hava yoluyla yayılan ve işitsel algıya neden olan bir olgudur. İşyerindeki gürültüye bağlı olan işitme kaybı, mesleki işitme 25

35 kaybı olarak adlandırılmaktadır. Sağlıklı bir insan kulağı 0dB 140dB arasında bulunan ses şiddetine karsı duyarlıdır. Ayrıca Hz frekans ve 60-90dB ses basıncı aralığı insan kulağının en duyarlı olduğu aralıktır. Ofislerdeki gürültü duyma kaybına sebebiyet verecek kadar fazla değildir. Ancak endüstriyel ortamda gürültü sebebiyle duyma kaybı söz konusudur. Etkilenme yıllar içinde, yavaş gelişmektedir. Duyarlılığa göre değişmekle birlikte, 10 yıldan az zaman almamaktadır. Akustik travma ise tek, yüksek düzeyde gürültü sonucu oluşan işitme kaybıdır. Duyarlı kişiler dışında, günde 8 saat sürekli 85 db altında gürültüye maruz kalmak genellikle işitme kaybına neden olmamaktadır. 100 db gürültüye sürekli maruziyet; ortalama olarak 5 yılda 5 db, 20 yılda 14 db, 40 yılda 19 db işitme kaybına neden olmaktadır. Gürültü zararlarının meslek hastalığı sayılabilmesi için gürültülü işte en az iki yıl, gürültü şiddeti sürekli olarak 85 db nin üstünde olan işlerde en az 30 gün (1 ay) çalışılmış olması gereklidir. Ayrıca gürültüye bağlı işitme kayıplarına ilişkin yükümlülük süresi 6 aydır. Gürültü insan üzerinde fizyolojik ve psikolojik olmak üzere iki türlü etkide bulunmaktadır [13]. Gürültünün Fizyolojik Etkileri: İnsan sağlığına fizyolojik olarak veya duyma kaybına sebebiyet vermektedir. Gürültünün Psikolojik Etkileri: Gürültü ortamının büyüklüğüne göre çalışanlar üzerinde psikolojik olarak farklı düzeylerde etki gösterebilir. Ancak çalışanlar çoğunlukla konsantrasyon eksikliği, dikkat kapasitesinde zayıflama, yorgunluk, uyku bozuklukları ve geç uyuma, sinirli olma, karşılıklı anlaşma bozuklukları ve algıda azalma gibi şikayetlerle karşılaştırmaktadırlar [19,13]. İşitme kaybını etkileyen faktörler gürültünün şiddeti (db), şekli (sürekli, aralıklı, geçici), frekansı, içeriği, maruziyet süresi ve kişisel duyarlılıktır. Sanayide makineleşmenin artması gürültü düzeyini artırmaktadır. Yüksek riskli meslekler madencilik, tünelcilik, taş ocakçılığı (patlatma, delme), dökümcülük, presçilik, demir dövme, ağır iş makineleri kullanımı, inşaatçılık ve buna benzer birçok meslektir. Önemli gürültü kaynakları arasında pnömatik darbeli aletler, yüksek hızlı taşlama aletleri, presler, torna, tesviye, testere ve diğer sanayi makineleri, plazma püskürtme tabancalarının kullanımı ve havaalanları sayılabilir. 26

36 Mesleki işitme kaybı yavaş gelişmektedir, gürültüden uzaklaşmakla ilerlemesi durur. Çeşitli aşamalarında ciddiyetini ayırt etmek mümkündür. İşitme azlığı duysal duyarlılığın nicelik olarak azalmasıdır. Sesleri ayırt etme yeteneği azalır, akustik sinyalleri ayırt etme yeteneğinde niteliksel bir bozulma vardır. Bazen iki kulak arasında belirgin fark olmaktadır. Atıcılık bunun örneğidir. Atıcılarda, sağ omuz kullanılıyorsa, kafanın sağ kulağı gölgeleyip koruması nedeniyle sol kulakta daha fazla işitme kaybı olur. Gürültü maruziyeti tanısı koymak için bilinmesi gereken parametreler iş kolu, yapılan iş, yapılan her bir işin süresi, yaş, çalışma süresi, etkilenilen gürültünün tanımı, kişisel koruyucular (tipi, kullanım süresi vb.) ve son ürün veya hizmettir. İşitme kaybının ilerlemesini durdurulması için ortamdan ve diğer kolaylaştırıcı faktörlerden uzaklaşmak önem arz etmektedir. Geçici işitme kayıpları düzelebilen rahatsızlıklardandır [13]. Mevzuatımızda Çalışanların Gürültü ile İlgili Risklerden Korunmalarına Dair Yönetmelik te (28 Temmuz 2013 tarihli ve sayılı Resmi Gazete) belirtilen gürültü maruziyet eylem değerleri ve maruziyet sınır değerleri aşağıda verilmiştir: En düşük maruziyet eylem değerleri: (LEX, 8saat) = 80 db(a) veya (Ptepe) = 112 Pa [135 db(c) re. 20 µpa](20 µpa referans alındığında 135 db (C) olarak hesaplanan değer). En yüksek maruziyet eylem değerleri: (LEX, 8saat) = 85 db(a) veya (Ptepe) = 140 Pa [137 db(c) re. 20 µpa]. Maruziyet sınır değerleri: (LEX, 8saat) = 87 db(a) veya (Ptepe) = 200 Pa [140 db(c) re. 20 µpa] [14, 20, 21]. Titreşim faktörü Mekanik titreşim, merkezi bir sabit konumun salınım hareketleri olarak tanımlanabilir. Titreşim sıklığı Hertz (Hz) birimiyle ifade edilir. Uçak, otomobil, inşaat, elektrikli aletler vb. 27

37 alet, makine, ekipman ve zemin gibi nesneler ile temas yoluyla insan vücudunda hissedilir. Vücudun titreşim kaynağına temas durumuna göre iki alt grupta değerlendirilir; Tüm vücut titreşimi (TVT): Her çeşit ulaşım, sanayi ve inşaat taşıtları gibi titreşen bir yüzeyin üzerinde olmak ya da titreşen bir sanayi makinesinin yakınında çalışmak gibi koşullarda hissedilir. El-kol titreşimi (EKT): Titreşim sağlayan aletlerin elle tutulması ve kullanılmasıyla hissedilen titreşimdir tarihli ve sayılı Resmi Gazete de yayınlanan Çalışanların Titreşimle İlgili Risklerden Korunmalarına Dair Yönetmelikte titreşim için maruziyet sınır değerleri ve maruziyet eylem değerleri bulunmaktadır. Bu değerler aşağıda verilmiştir: El-kol titreşimi için; o Sekiz saatlik çalışma süresi için günlük maruziyet sınır değeri: 5 m/s 2. o Sekiz saatlik çalışma süresi için günlük maruziyet eylem değeri: 2,5 m/s 2 Bütün vücut titreşimi için; 1) Sekiz saatlik çalışma süresi için günlük maruziyet sınır değeri: 1,15 m/s 2. 2) Sekiz saatlik çalışma süresi için günlük maruziyet eylem değeri: 0,5 m/s 2 [22]. Titreşim hasarı; bireysel duyarlılık, titreşimin şiddeti, maruziyet sıklığı, süresi (yıl), yalıtım düzeyi, kavrama gücü, kaynakla etkilenen vücut kısmı, kullanılan aletlerin bakım onarımı gibi çeşitli faktörlere bağlıdır. El kol titreşimi Titreşimin iletimi, fiziksel özellikleri kadar parmak-el kol sisteminin dinamik cevabıyla da ilişkilidir. EKT Sendromu (EKTS), titreşimle birlikte çeşitli faktörlerin etkisi altında gelişen karmaşık bir süreçtir. EKT ile ilgili frekans aralığı Hz arasında değişmekle birlikte, genellikle Hz arasında ortaya çıkar. Titreşim maruziyeti; belirli bir zaman süresindeki 28

38 (genellikle 8 saat) ve m/s 2 olarak ölçülen maruziyetin ortalaması olarak ifade edilir. Taşlama, eğirme, zımpara taşı ve döner testere kullanımı, yüksek basınçlı su hortumu, pnömatik tokmak, matkap, çekiç kullanımı, presleme gibi işlemler, yol ve beton kırılması, el değirmenciliği, çim biçme makinesi, yol silindiri kullanımı EKT nin mesleki maruziyet kaynaklarıdır. Titreşim çoğu zaman kapalı alanlarda ve gürültü maruziyetiyle birliktedir [13]. Düşük frekanslı titreşimler (<50 Hz) el ve ön kolda çok az kayıpla iletilirler. Dirsekteki kayıp pozisyonla ilgilidir, dirseğin bükülmesi arttıkça kayıp artar. Titreşimin frekansı arttıkça enerji kaybı da artar Hz üzerinde, titreşim enerjisinin çoğu el ve parmaklardaki dokulara yayılır. Ayrıca kemik ve eklem hasarları, görme bozukluğu, iç kulak hasarına bağlı olarak denge bozukluğu gibi birçok soruna neden olur. Semptomlar uzun süre içinde gelişir. Ortalama 3 m/s 2 üzerinde günlük titreşime maruz kalan çalışanların %10 unda 10 yıl içinde beyaz parmak ve periferik nöropati gelişir. ISO tarafından, titreşimli el aletleri üreticilerine EKTS etkilenme sınırı olan 2.5 m/s 2 yi aşmayacak titreşim üretecek el aletlerinin üretimi tavsiye edilmektedir (Şekil 11). Şekil 11. El Kol Titreşimi Ortam gürültü ve titreşim ölçümleri, alet ve makinelerin gürültü üretimleri düzenli olarak ölçülmeli, erken belirtiler izlenmelidir. Eldiven kullanımı el ve parmakları sıcak tutar ve travmadan korumaktadır. Ayrıca titreşimi emen koruyucu eldivenler kullanılabilir. Bazı el aletlerinin yüksek frekanslı titreşim bileşenlerine karşı koruyucu olan eldivenler bulunmaktadır. Çalışanların sağlık gözetimi yapılmalıdır. Titreşime maruz kalanlarda işe giriş muayenesi ve 29

39 düzenli aralıklarla kontrol muayeneleri yapılmalıdır. Amaç çalışanı bilgilendirme, sağlık durumunu değerlendirme ve titreşimle ilişkili hastalıkların erken tanısıdır. İşe giriş muayenesinde titreşim maruziyetinin artırabileceği yapısal beyaz parmak eğilimi, bazı ikincil Raynaud fenomenleri, geçmişte üst ekstremitelerin titreşim maruziyeti, nörolojik hastalıklar gibi durumlara özellikle dikkat edilmelidir. Belirtilerin şiddeti ve iş koşulları değerlendirildikten sonra, çalışanın maruziyetten kaçınması veya azaltılmasına karar verilebilir. Başlangıçta 5 yılda bir, semptomlu olgularda 2-3 yılda bir kemik grafileri alınmalıdır. Titreşimli alet ve makine kullanıcılarına güvenli ve doğru kullanım konusunda bilgilendirme ve eğitim yapılmalı, istirahat aralıklarıyla bölünmüş çalışma düzeni uygulanmalıdır. Daha az titreşimli aletlerin seçimi yapılmalı, ergonomik düzenlemelere özen gösterilmelidir [13]. Tüm vücut titreşimi Tüm vücut titreşim maruziyeti, sanayi, trafik ve diğer endüstriyel alanlarda giderek önemi artan bir problemdir. Titreşimli bir platform üzerinde uzun süre oturmak, ayakta durmak, uzun süre titreşimli bir makine kullanmak bu soruna neden olabilir. Uzun süre ticari araç veya iş makineleri kullananlar risk altındadır. Maruziyet, vücudun titreşime temas yüzeyleriyle olur; oturarak çalışılıyorsa koltuk altlığı ve arkalığı, ayakta çalışılıyorsa ayaklar ve bacaklar aracılığıyla iletilir. Örneğin bir sürücünün tüm vücut titreşiminden etkilenmesi aşağıdaki faktörlere bağlıdır: Araç tipi ve düzenlemesi Araç yaşı ve bakımı Araç süspansiyon sistemlerinin bakımı; Koltuk düzenlemesi, süspansiyonu, bakımı Araç hızı, sürücü yetenekleri Yol yapımı ve bakımı Aydınlatma ve görme İş organizasyonu Tüm vücut titreşimi (Şekil 12) sadece işyerinde değil, günlük yaşamın her alanında, toplu ulaşımda, evde de insan sağlığını ve iş verimliliğini etkilemektedir. 30

40 Şekil 12. Tüm Vücut Titreşimi Araç sürücülerinin oturdukları pozisyonunun gözden geçirilmesi ve süspansiyonlu oturakların kullanımı proaktif bir yaklaşımdır. Araç süspansiyon sistemlerinin ve bakımlı yolların da koruyucu katkısı yüksektir. Ayak altında lastik paspaslar bulundurmak, çalışma sürelerini kısa tutmak diğer koruyucu önlemlerdir. İşe giriş muayeneleri ve periyodik muayeneler özenle yapılıp kaydedilmelidir [13]. Sıcaklık, nem ve hava akımı (Termal konfor) Çalışılan yerlerde iç hava kalitesinin insanların sağlığı ve verimi ile doğrudan ilişkisi nedeniyle günümüzde önemi artmaktadır. Bu bakımdan çalışanların günün en az sekiz saatini geçirdiği işyerlerindeki termal konforun sağlanması son derece önemlidir. Ortam sıcaklığı, ısıl konfor şartlarından en önemli parametredir. Ortam sıcaklığı kış ve yaz durumuna göre insanların kendilerini rahat hissedecekleri bir düzeyde olmalıdır. Sıcaklık ne çok düşük ne de çok yüksek derecelerde olmalıdır. Yaz şartlarında iç hava sıcaklığı daha çok dış sıcaklığa göre seçilmesine rağmen, kış aylarında sıcaklık ortamın kullanım amacı ve tipine göre belirlenmektedir. Ortamdaki nem miktarı ısıl konforu belirleyen diğer faktördür. Normalin üzerindeki nemli ve sıcak hava, sıkıntı veren havadır. Düşük nemde ise burun, göz ve ağızda kuruluk olur ve vücut hızla su kaybettiğinden, sık sık su içme ihtiyacı hissedilir. Bağıl nem değerinin % aralığında olması önerilmektedir. İç ortamın sıcaklık ve bağıl nem değerleri birlikte düşünülmesi gerekir. Bu nedenle, sıcaklık ve bağıl neme göre konfor bölgeleri, yaz ve kış 31

41 durumu için belirlenir. ABD standartlarına göre ideal şartlar için sıcaklığın 20-25,5 o C, nemin ise % arasında olması gerekmektedir. Verimli ve sağlıklı bir işyeri ortamında ideal hava akımı 150 mm/s civarında olmalıdır. Bu akım 510 mm/s düzeyine çıktığında ortam esintili, 100 mm/s düzeyine düştüğünde ise ortam havasız olarak nitelendirilir [13]. Aydınlatma İşyerlerinde güvenli bir çalışma ortamı sağlanmasında, görsel işlerin kolaylıkla yapılmasında ve uygun bir görüş alanı oluşturulmasında en önemli faktörlerden biri aydınlatmadır. Güvenli çalışma ortamının sağlanması en önemli önceliklerden biridir ve iş güvenliği koşullarının iyileştirilmesi işyerindeki tehlikelerin görünür kılınması ile sağlanacaktır. Aydınlatmanın görsel etkisinin yanında çalışanın kendini iyi hissetmesi, moralinin yüksek olması ve yorgunluk hissetmemesi gibi biyolojik ve psikolojik etkileri de bulunmaktadır. İşyerlerinde aydınlatma iş performansını da çok büyük ölçüde etkilemektedir. Aydınlatma öncelikle, yapılan iş ve işlemlerde tüm detayın görülebilmesi için gereklidir. İş sağlığı ve güvenliği açısından ise aydınlatmanın işin uygulanan kalite standartlarının gerektirdiği şekilde yapılmasını ve hata oranlarının azaltılmasını sağlamasının yanında iş kazalarının önlenmesinde de büyük bir etkisi bulunmaktadır. Aydınlatma ihtiyacı, yapılan işin gerekliliğine göre değişmektedir. İhtiyacımız olan aydınlatma iki yol ile sağlanır: Doğal ışık ve yapay ışık. Yeşil binaların arttığı ve enerji tasarrufunun çok önemli olduğu günümüzde doğal aydınlatmanın önemi büyüktür. Çalışma ortamı doğal ışıktan maksimum yararlanacak biçimde tasarlanmalıdır. Yapay aydınlatmaya göre daha fazla aydınlatma şiddetine sahip olmasından dolayı gün ışığının insanlar üzerinde birçok olumlu etkisi bulunmaktadır. Güneşli bir günde açık havada aydınlatma şiddeti lüks, gölgede ise lüks değerinde olabilmektedir. Yapay aydınlatma ile işyerlerinde genellikle 500 lüks civarı aydınlatma şiddetine ulaşılabilmektedir. İşyerlerinde sağlanan 32

42 aydınlatmada ışığın gözü rahatsız etmeyen bir konfora sahip olması ve dengeli bir dağılımı gereklidir. Gün ışığı ve yapay aydınlatma sistemlerinin birlikte, dengeli olarak kullanılması uygulanabilirlik açısından en uygun çözümdür [21]. Çalışılan plan veya projenin yanına masa lambası konulması gibi doğru noktalara ışık odaklaması uygulanmalıdır. Düşük kontrastlı ışık kullanarak çalışanların performansını düşürmemek gerekmektedir. Işığın yansımaları doğru kullanılmalı tavandan, duvardan, yerden veya masalardan ne kadar ışık yansıtılacağı iyi hesaplanmalıdır. İşyerlerinde aydınlatma için kullanılan ışık göz kamaştırmamalı, doğru renk ve ton seçilmeli, floresanda olduğu gibi kırpma olmamalıdır. Toplam aydınlatma hesabı yapılırken gün ışığı da dikkate alınmalıdır. Çoklu çalışma ortamında, yapılan işe göre genel aydınlatmanın yanında kişisel aydınlatma da kullanılmalıdır. Genel aydınlatmada tercih edilecek sarkıtlar da kişisel çalışma bölümlerine direkt ışık verebilen uygun seçimler arasındadır. Masalara yakınlaştırma olanağı bulunan sarkıtlar, ek bir çalışma aydınlatması ihtiyacını ortadan kaldıracağından, daha ekonomik bir seçim olacaktır. Aydınlatma şiddeti ve işyerindeki dağılımının çalışanın görsel bir işi ne kadar hızlı, güvenli ve rahat algılayıp gerçekleştirdiğinde büyük bir etkisi vardır. Aydınlatma şiddeti arttıkça yapılan isin ince detaylarının fark edilmesi o kadar kolay olmaktadır. Bu konuda yapılan çalışmalar, yüksek aydınlatma şiddetinin konsantrasyon ve motivasyonunun artmasına ve bunun çalışanın performansının %50 oranında artmasına sebep olduğunu göstermektedir. Çalışanın hata yapma oranı azaldığı için, yüksek aydınlatma şiddeti olan işyerlerinde iş kazaları da azalmaktadır. İş kazalarının büyük bir oranı aydınlatma şiddetinin 200 lüks den az olduğu işyerlerinde gerçekleşmektedir. Amerikan Ulusal Güvenlik Konseyinin raporuna göre kötü aydınlatma tüm iş kazalarının %5 inin sebebidir ve bu oran kötü aydınlatmadan kaynaklanan göz yorgunluğu ile birlikte değerlendirildiğinde iş kazalarının %20 sine ulaşmaktadır [21,23]. 33

43 Kimyasallar, Tozlar ve Ortam Zararlıları Kimyasal maddeler, işyeri ortamında sıvı, gaz, buhar, toz veya katı olarak bulunmaktadır. Bazı kimyasal maddeler solunduğunda veya deri ve göze temas ettiğinde çeşitli ciddi sağlık problemlerine neden olurlar. Rahatsızlıkların semptomları kısa ya da uzun süre sonra ortaya çıkar. İşyeri ortamında alınacak tedbirlerle maruziyetler işçinin rahatının sağlanması için azaltılmalıdır [10]. Bireysel Risk Faktörleri Bu faktörler işi yürüten çalışanın yaşı, ağırlığı, vücut ölçüleri gibi özellikleri ile ilgili faktörlerdir. Özellikle işi yaparken kullanılan ekipmanlar, çalışanın bireysel özelliklerine uygun tasarlanmadığında, MKİH oluşumu hızlanmaktadır. İş ekipmanlarının ergonomi prensiplerine göre tasarımında, antropometri bilimi anahtar rol üstlenmektedir. Antropometri insanın vücut ölçülerinin belirlenmesi ve iş yerinin insana uygun düzenlenmesi ile uğraşan bir bilim dalıdır. Vücut ölçüleri bilimi olan antropometri, çalışma yeri tasarımının temelini oluşturmaktadır. Genel bir yaklaşım açısıyla antropometri, insanlar tarafından kendisine yardım ve hizmet etmesi için oluşturulmuş, bütün eşya ve araç tasarımının ayrılmaz bir parçasıdır. Antropometrik veriler ırk, yas, cinsiyet, beslenme, sağlık, spor ve benzeri gibi faktörlere göre değişim göstermektedir. Örneğin erkekler ortalama olarak kadınlardan yaklaşık 13 cm daha uzundur. Ülkeden ülkeye bireylerin genetik farklılıkları söz konusudur. Fakat genetik haricindeki faktörler de vücut ölçülerinde değişmelerin olmasına sebebiyet vermektedir. Örneğin son yirmi senede Japonların yeme alışkanlıklarının değişmesi gibi dış unsurların etkisinden dolayı, yapılan istatistiklerde ortalama boyun 2 cm civarında arttığı tespit edilmiştir. Bu anlamda antropometri bilimi, fertler ve gruplar arasındaki anatomik farklılıkları ve benzerlikleri saptamak amacıyla vücut ölçülerinin bilinmesi ve değerlendirilmesiyle ilgilenir [10]. 34

44 Türkiye ve Amerika da Ergonomi İstatistikleri SGK istatistiklerine göre Türkiye de 2012 yılında iş kazası, 395 meslek hastalığı oluşumu gerçekleşmiştir. Bu iş kazalarında; 159 kişi iklimsel ya da çevresel sıcağa maruz kalma 213 kişi iklimsel ya da çevresel soğuğa maruz kalma 393 kişi aşırı efor gerektiren cisimleri kaldırma 183 kişi aşırı efor gerektiren cisimleri itmek veya çekmek 96 kişi aşırı efor gerektiren cisimleri tutmak ya da atmak 247 kişi ağır yorucu hareketler sonucunda etkilenme yaşamışlardır. Şekil 13 te 2012 yılında ergonomik nedenlere bağlı gerçekleşen iş kazaları yüzdesel olarak görülmektedir [24]. Ergonomik Nedenlere Bağlı İş Kazaları % 14% 19% 12% 31% 17% iklimsel ya da çevresel sıcağa maruz kalma iklimsel ya da çevresel soğuğa maruz kalma aşırı efor gerektiren cisimleri kaldırma aşırı efor gerektiren cisimleri itmek veya çekmek efor gerektiren cisimleri tutmak ya da atmak ağır yorucu hareketler Şekil 13. Ergonomik nedenlere bağlı iş kazaları 2012 Amerikan İş İstatistikleri Bürosu (Bureau of Labor Statistics) tarafından yapılan araştırmaya göre, 2010 yılında nesne ya da ekipmanla temas, aşırı yorgunluk ve düşme kaynaklı en az olay gerçekleşmiştir. Bu üç kategori bütün sektörlerde işten uzak kalma yaralanma ya da hastalıkların %22 sini oluşturmuştur. Nesne ya da ekipmanla temas

TEMEL İSG Elle Kaldırma ve Taşıma İşlerinde İş Sağlığı ve Güvenliği

TEMEL İSG Elle Kaldırma ve Taşıma İşlerinde İş Sağlığı ve Güvenliği TEMEL İSG Elle Kaldırma ve Taşıma İşlerinde İş Sağlığı ve Güvenliği Ders Nu: 35 www.ustadlar.com.tr Elle Kaldırma ve Taşıma İşlerinde İş Sağlığı ve Güvenliği Konu; Elle Kaldırma ve Taşıma İşlerinde İş

Detaylı

ELLE TAŞIMA İŞLERİ YÖNETMELİĞİ

ELLE TAŞIMA İŞLERİ YÖNETMELİĞİ ELLE TAŞIMA İŞLERİ YÖNETMELİĞİ Amaç MADDE 1 (1) Bu Yönetmeliğin amacı; elle taşıma işlerinden kaynaklanabilecek sağlık ve güvenlik risklerinden, özellikle sırt ve bel incinmelerinden, çalışanların korunmasını

Detaylı

OFİS ERGONOMİSİ. Prof.Dr.Elif Akalın Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi FTR Anabilim Dalı

OFİS ERGONOMİSİ. Prof.Dr.Elif Akalın Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi FTR Anabilim Dalı OFİS ERGONOMİSİ Prof.Dr.Elif Akalın Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi FTR Anabilim Dalı SUNUM PLANI Ofiste kas iskelet sistemi problemleri gelişiminin sebepleri Sık karşılaşılan problemler Korunma

Detaylı

TİTREŞİM. Mekanik bir sistemdeki salınım hareketlerini tanımlayan bir terimdir.

TİTREŞİM. Mekanik bir sistemdeki salınım hareketlerini tanımlayan bir terimdir. TİTREŞİM Mekanik bir sistemdeki salınım hareketlerini tanımlayan bir terimdir. TİTREŞİMİN ÖZELLİĞİNİ 1 Frekansı ve 2 Şiddeti belirler. Titreşimin Frekansı: Birim zamandaki titreşim sayısına titreşimin

Detaylı

İSG 5003 İş ve Sağlık İlişkisinde Temel Kavramlar

İSG 5003 İş ve Sağlık İlişkisinde Temel Kavramlar İSG 5003 İş ve Sağlık İlişkisinde Temel Kavramlar Güz 2014 Prof.Dr.O.Alp ERGÖR DEÜ Tıp Fakültesi, Halk Sağlığı AD DEÜ İş Sağlığı Araştırma ve Uygulama Merkezi İSAMER DEÜ Hastanesi Çalışan Sağlığı Birimi

Detaylı

ERGONOMİK RİSK ETMENLERİ

ERGONOMİK RİSK ETMENLERİ ERGONOMİK RİSK ETMENLERİ AMAÇ: Katılımcılar, ergonomi ve iş fizyolojisi konusunda temel kavramlar, işyerinde ergonomik düzenlemeler ve çalışma ortamı tasarımları hakkında bilgi sahibi olabilecek. 1 HEDEFLER

Detaylı

Ergonomi Yunanca. Ergos: iş Nomos: Yasa

Ergonomi Yunanca. Ergos: iş Nomos: Yasa 20-)ERGONOMİ Ergonomi Yunanca Ergos: iş Nomos: Yasa kelimelerinin birleşiminden meydana gelmektedir. İnsan, araç-gereç ve çevre koşullarının etkileşimini inceleyen ve bu etkileşmeyle ortaya çıkan fiziksel

Detaylı

ELLE KALDIRMAve TAŞIMAİŞLERİNDE İ S G.

ELLE KALDIRMAve TAŞIMAİŞLERİNDE İ S G. ELLE KALDIRMAve TAŞIMAİŞLERİNDE İ S G http://www2.worksafebc.com/publications/multimedia/videos.asp?reportid=36871 ELLE KALDIRMA VE TAŞIMA İŞLERİNDE İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ ELLE TAŞIMA İŞLERİ YÖNETMELİĞİ

Detaylı

İÇİNDEKİLER. Giriş Birinci Bölüm ERGONOMİYE GİRİŞ

İÇİNDEKİLER. Giriş Birinci Bölüm ERGONOMİYE GİRİŞ İÇİNDEKİLER Giriş... 1 Birinci Bölüm ERGONOMİYE GİRİŞ I. Ergonomi... 5 II. Ergonomist... 7 III. Ergonominin Tarihi Gelişimi... 7 A. Dünya da Ergonominin Gelişimi... 8 B. Türkiye de Ergonominin Durumu...

Detaylı

Yöntemleri Uygulanarak Ergonomik Risk Değerlendirilmeleri

Yöntemleri Uygulanarak Ergonomik Risk Değerlendirilmeleri Zor Meslek Gruplarına Ait İşçi Duruşlarının umedergonomi Yazılımı ile REBA ve RULA Yöntemleri Uygulanarak Ergonomik Risk Değerlendirilmeleri WWW.AKROMUHENDISLIK.COM MEHMET EROL ÇAKIR BİLGİSAYAR MÜHENDİSİ

Detaylı

İŞ İLE İLİŞKİLİ KAS İSKELET SİSTEMİ BOZUKLUKLARI

İŞ İLE İLİŞKİLİ KAS İSKELET SİSTEMİ BOZUKLUKLARI İŞ İLE İLİŞKİLİ KAS İSKELET SİSTEMİ BOZUKLUKLARI Öğr. Gör. Uzm. Dr. Banu DİLEK Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi Fiziksel Tıp ve Rehabilitasyon Anabilim Dalı Öğrenme Hedefleri İşe bağlı KİS bozukluğu

Detaylı

Konunun genel amacı Katılımcıların, ergonomi ve iş fizyolojisi konusunda temel kavramları bilmelerini ve işyerinde ergonomik düzenlemeler ve çalışma

Konunun genel amacı Katılımcıların, ergonomi ve iş fizyolojisi konusunda temel kavramları bilmelerini ve işyerinde ergonomik düzenlemeler ve çalışma Ergonomi Konunun genel amacı Katılımcıların, ergonomi ve iş fizyolojisi konusunda temel kavramları bilmelerini ve işyerinde ergonomik düzenlemeler ve çalışma ortamı tasarımları hakkında bilgi sahibi olmalarını

Detaylı

SAĞLIK AÇISINDAN ERGONOMİ

SAĞLIK AÇISINDAN ERGONOMİ SAĞLIK AÇISINDAN ERGONOMİ Ergonominin Çalışma alanı Fiziksel boyut ve biçim Fiziksel gereksinimler Vücut ritimleri İnsan girdi karakteristikleri Enformasyon ve karar İnsan çıktı karakteristikleri Çevresel

Detaylı

Ekranlı Araçlarla Çalışmalarda Sağlık ve Güvenlik Önlemleri Hakkında Yönetmelik Resmi Gazete Yayım Tarih ve Sayısı : 16.04.

Ekranlı Araçlarla Çalışmalarda Sağlık ve Güvenlik Önlemleri Hakkında Yönetmelik Resmi Gazete Yayım Tarih ve Sayısı : 16.04. MESGEMM İSG/Mevzuat/Yönetmelikler İçindekiler Birinci Bölüm - Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar Madde 1 Amaç Madde 2 Kapsam Madde 3 Dayanak Madde 4 Tanımlar İkinci Bölüm - Genel Hususlar Madde 5 İşverenin

Detaylı

ELLE TAŞIMA İŞLERİ YÖNETMELİĞİ Perşembe, 13 Ocak :28 - Son Güncelleme Perşembe, 13 Ocak :28

ELLE TAŞIMA İŞLERİ YÖNETMELİĞİ Perşembe, 13 Ocak :28 - Son Güncelleme Perşembe, 13 Ocak :28 ELLE TAŞIMA İŞLERİ YÖNETMELİĞİ 11 Şubat 2004 - Sayı : 25370 Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığından: BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar Amaç Madde 1 Bu Yönetmeliğin amacı, elle yapılan taşıma

Detaylı

İşyerinde oluşan hastalığa neden olan, sağlık ve

İşyerinde oluşan hastalığa neden olan, sağlık ve MESLEKİ RİSKLER VE İŞ HİJYENİ İş Hijyeni; İşyerinde oluşan hastalığa neden olan, sağlık ve iyilik ilik halini i bozan, işçiler il ve toplumdaki bireyler arasında önemli ölçüde huzursuzluk ve verimsizlik

Detaylı

EL ALETLERİ ELLE TAŞIMA

EL ALETLERİ ELLE TAŞIMA EL ALETLERİ ELLE TAŞIMA Çalışanların bilgilendirilmesi ve eğitimi MADDE 8 (1) İşveren; elle taşıma işlerinde çalışanların ve/veya temsilcilerinin, çalışanların iş sağlığı ve güvenliği eğitimlerine ilişkin

Detaylı

İş Sağlığı Ve Güvenliği Yasası (35/2008 sayılı Yasa) 44 üncü Madde Altında Yapılan Tüzük

İş Sağlığı Ve Güvenliği Yasası (35/2008 sayılı Yasa) 44 üncü Madde Altında Yapılan Tüzük İş Sağlığı Ve Güvenliği Yasası ( sayılı Yasa) 44 üncü Madde Altında Yapılan Tüzük Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Bakanlar Kurulu İş Sağlığı ve Güvenliği Yasası nın 44 üncü maddesinin kendisine verdiği yetkiye

Detaylı

EKRANLI ARAÇLARLA ÇALIŞMALARDA İSG

EKRANLI ARAÇLARLA ÇALIŞMALARDA İSG Sıra no: 38 Amaç Öğrenim hedefleri EKRANLI ARAÇLARLA ÇALIŞMALARDA İSG Ekranlı Araçlarla yapılan çalışmalarda İSG hakkında bilgi edinmek. Ekranlı araçlarla yapılan çalışmalardan kaynaklanabilecek İSG riskleri,

Detaylı

EKRANLI ARAÇLARLA ÇALIŞMALARDA SAĞLIK VE GÜVENLİK ÖNLEMLERİ HAKKINDA YÖNETMELİK TASLAĞI. BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar

EKRANLI ARAÇLARLA ÇALIŞMALARDA SAĞLIK VE GÜVENLİK ÖNLEMLERİ HAKKINDA YÖNETMELİK TASLAĞI. BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığından: EKRANLI ARAÇLARLA ÇALIŞMALARDA SAĞLIK VE GÜVENLİK ÖNLEMLERİ HAKKINDA YÖNETMELİK TASLAĞI BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar Amaç Madde 1 - (1) Bu Yönetmeliğin

Detaylı

ORMANCILIK İŞ BİLGİSİ. Hazırlayan Doç. Dr. Habip EROĞLU Karadeniz Teknik Üniversitesi, Orman Fakültesi

ORMANCILIK İŞ BİLGİSİ. Hazırlayan Doç. Dr. Habip EROĞLU Karadeniz Teknik Üniversitesi, Orman Fakültesi ORMANCILIK İŞ BİLGİSİ Hazırlayan Doç. Dr. Habip EROĞLU Karadeniz Teknik Üniversitesi, Orman Fakültesi 1 Ergonomi Türkçe anlamı ile iş bilim olarak adlandırılan ergonomi, insan çalışmasına ilişkin bilim

Detaylı

Ergonomi Uygulamaları ile Kâr Etmenin Yolları

Ergonomi Uygulamaları ile Kâr Etmenin Yolları Ergonomi ile Verimlilik Paneli Ergonomi Uygulamaları ile Kâr Etmenin Yolları Uludağ Üniversitesi Endüstri Müh. Böl. 13.05.2010 BURSA ERGONOMİ Çalışan ile teknik sistem arasındaki ilişkiyi inceleyen; bilimsel

Detaylı

ERGONOMİ. HASAN KALYONCU ÜNİVERSİTESİ Sürekli Eğitim Merkezi. Dr. Nilüfer Kosku, MD, PhD. (Halk Sağlığı)

ERGONOMİ. HASAN KALYONCU ÜNİVERSİTESİ Sürekli Eğitim Merkezi. Dr. Nilüfer Kosku, MD, PhD. (Halk Sağlığı) ERGONOMİ HASAN KALYONCU ÜNİVERSİTESİ Sürekli Eğitim Merkezi Dr. Nilüfer Kosku, MD, PhD. (Halk Sağlığı) EĞİTİMİN AMACI Ergonomi temel kavramları İş fizyoloji temel kavramları İşyerinde ergonomik düzenlemeler

Detaylı

Çalışma Duruşlarının Ergonomik Analizi

Çalışma Duruşlarının Ergonomik Analizi Çalışma Duruşlarının Ergonomik Analizi Duruş (postür) : vücudun, başın, gövdenin, kol ve bacak üyelerinin boşluktaki konfigürasyonu, hizalanması olarak tanımlanmaktadır. Çalışma duruşu : vücudun, başın,

Detaylı

EKRANLI ARAÇLARLA ÇALIŞMALAR

EKRANLI ARAÇLARLA ÇALIŞMALAR EKRANLI ARAÇLARLA ÇALIŞMALAR EKRANLI ARAÇLARLA ÇALIŞMALAR Konunun Genel Amacı Katılımcıların, ekranlı araçlarla yapılan çalışmalarda oluşabilecek riskler ve bunlara karşı alınması gereken iş sağlığı ve

Detaylı

3. İşyerinde risk değerlendirmesi yapıldıktan sonra önlemlere karar verilirken, hangi öncelik sıralamasının yapılması doğrudur?

3. İşyerinde risk değerlendirmesi yapıldıktan sonra önlemlere karar verilirken, hangi öncelik sıralamasının yapılması doğrudur? ÇALIŞMA SORULARI-İŞ KAZALARI-Bilal ÇOLAK 1. Aşağıda verilenlerden hangisi tehlikeli kimyasal maddelerle yapılan çalışmalarda riskin elimine edilmesi ya da azaltılması adına diğerlerine göre önceliğe sahiptir?

Detaylı

UYGUN İŞE YERLEŞTİRME. Volkan Dündar

UYGUN İŞE YERLEŞTİRME. Volkan Dündar UYGUN İŞE YERLEŞTİRME Volkan Dündar UYGUN İŞE YERLEŞTİRME KAPSAMI İşe giriş muayenesi ve işe yerleştirme birbirini tamamlayan kavramlardır. İşe Giriş Muayenesi Aralıklı Kontrol Muayenesi Erken Kontrol

Detaylı

PROGRAMLA İLGİLİ GENEL BİLGİLER

PROGRAMLA İLGİLİ GENEL BİLGİLER PROGRAMLA İLGİLİ GENEL BİLGİLER Ofis, bir işletmeyi veya bir hizmeti yönetmek üzere organizasyonel faaliyetlerin yapıldığı alandır. Ergonomi, maksimum iş güvenliği ve verimlilik sağlamak amacıyla, insanların

Detaylı

Öğrenme Hedefleri. Bu dersin sonunda katılımcılar; Ergonomiyi ve temel kavramlarını tanımlar. Ergonomik risklerin etkilerini belirler

Öğrenme Hedefleri. Bu dersin sonunda katılımcılar; Ergonomiyi ve temel kavramlarını tanımlar. Ergonomik risklerin etkilerini belirler ERGONOMİ 1 2 Konunun Genel Amacı Katılımcıların, ergonomi ve iş fizyolojisi konusunda temel kavramları bilmelerini ve işyerinde ergonomik düzenlemeler ve çalışma ortamı tasarımları hakkında bilgi sahibi

Detaylı

Katılımcı Risk Değerlendirme. Doç Dr Meral Türk Ege Üni. Tıp Fakültesi Halk Sağlığı AD

Katılımcı Risk Değerlendirme. Doç Dr Meral Türk Ege Üni. Tıp Fakültesi Halk Sağlığı AD Katılımcı Risk Değerlendirme Doç Dr Meral Türk Ege Üni. Tıp Fakültesi Halk Sağlığı AD endüstriyel hijyen döneminin başlangıcından itibaren; Sorun.Önleme Ölçümler Sınır değerler ile karşılaştırma Genel

Detaylı

Kaynak: Forum Media Yayıncılık; İş Sağlığı ve Güvenliği için Eğitim Seti

Kaynak: Forum Media Yayıncılık; İş Sağlığı ve Güvenliği için Eğitim Seti Kaynak: Forum Media Yayıncılık; İş Sağlığı ve Güvenliği için Eğitim Seti İnsan, araç - gereç, çevre koşullarının etkileşimini inceleyen ve bu etkileşmeyle ortaya çıkan fiziksel ve psikososyal sorunların

Detaylı

Ekranlı Araçlarla Çalışma Ergonomisi / Sağlık ve Güvenlik Önlemleri l 1 2 3 4 5 ÇALIŞMA ORTAMI BOYUTLARI (Oates, Evans and Hedge, Computers in Schools, 14,55-63,, 1998 BOYUTLAR ÖNERİLEN GÖZLENEN KLAVYE

Detaylı

KALDIRMA-TAŞIMA İŞLERİNDE İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ. 145148005 Mehmet Emin KÜÇÜKOĞLU

KALDIRMA-TAŞIMA İŞLERİNDE İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ. 145148005 Mehmet Emin KÜÇÜKOĞLU KALDIRMA-TAŞIMA İŞLERİNDE İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ 145148005 Mehmet Emin KÜÇÜKOĞLU Nisan-2015 EĞİTİMİN AMACI Elle kaldırma ve taşıma işlerinde iş sağlığı ve güvenliği hakkında bilgi edinmek Öğrenim Hedeflerimiz

Detaylı

BURSA HALK SAĞLIĞI MÜDÜRLÜĞÜ ÇALIŞAN SAĞLIĞI ŞUBESİ

BURSA HALK SAĞLIĞI MÜDÜRLÜĞÜ ÇALIŞAN SAĞLIĞI ŞUBESİ BURSA HALK SAĞLIĞI MÜDÜRLÜĞÜ ÇALIŞAN SAĞLIĞI ŞUBESİ ERGONOMİNİN TANIMI: Ergo: İş Nomos: Bilim (Yasalar) Ergonomi: İşbilimi(Yunanca) Ergonomi, insanın davranışsal ve biyolojik özelliklerini inceleyerek

Detaylı

Ekranlı Araçlarla Çalışmalarda. İş Sağlığı ve Güvenliği

Ekranlı Araçlarla Çalışmalarda. İş Sağlığı ve Güvenliği Ekranlı Araçlarla Çalışmalarda İş Sağlığı ve Güvenliği 1 Amaç Ekranlı araçlarla çalışmalarda alınacak asgari sağlık ve güvenlik önlemlerini belirlemektir. 2 Kapsam Ekranlı Araçlarla Çalışmalarda Sağlık

Detaylı

İŞ SAĞLIĞI ve GÜVENLİĞİ EĞİTİMİ G Ü R Ü L T Ü

İŞ SAĞLIĞI ve GÜVENLİĞİ EĞİTİMİ G Ü R Ü L T Ü İŞ SAĞLIĞI ve GÜVENLİĞİ EĞİTİMİ G Ü R Ü L T Ü GÜRÜLTÜ, GENEL OLARAK İSTENMEYEN VE RAHATSIZ EDEN SES OLARAK TANIMLANIR. Ses; Hava basıncındaki dalgalanmaların kulaktaki etkisinden ileri gelen fiziksel bir

Detaylı

Hedefler. Ergonomi ve MSD MusculoSkeletal Disorder (Kas iskelet sistemi Rahatsızlıkları) tanımlayın Ergonomik risk faktörlerini tanımlayın

Hedefler. Ergonomi ve MSD MusculoSkeletal Disorder (Kas iskelet sistemi Rahatsızlıkları) tanımlayın Ergonomik risk faktörlerini tanımlayın Ofis Ergonomisi Hedefler Ergonomi ve MSD MusculoSkeletal Disorder (Kas iskelet sistemi Rahatsızlıkları) tanımlayın Ergonomik risk faktörlerini tanımlayın MSD belirtilerini tanıyın Stres ve gerilimi en

Detaylı

Prof. Dr. Mehmet BEYAZOVA

Prof. Dr. Mehmet BEYAZOVA Yazar Ad 125 Prof. Dr. Mehmet BEYAZOVA Beş ergin insandan dördü bel ağrısı yaşamaktadır. İşyerinizde, dışarda veya evde yaptığınız işler, hareketler belinizi ağrıtabilir. Bulaşık yıkama, evi süpürme,

Detaylı

Çalışma alışma Ergonomisi. Temel Ergonomi İlkeleri

Çalışma alışma Ergonomisi. Temel Ergonomi İlkeleri Çalışma alışma Ergonomisi Temel Ergonomi İlkeleri Temel Ergonomi İlkeleri İşçi sağlığı ve güvenliği açısından işyeri koşullarının izlenerek ergonomik prensiplerin uygulanması ve problemlerin çözülmesi

Detaylı

7.Hafta: Risk ve Risk Analizi. DYA 114 Çevre Koruma. BÜRO YÖNETİMİ ve YÖNETİCİ ASİSTANLIĞI PROGRAMI Yrd.Doç.Dr. Sefa KOCABAŞ

7.Hafta: Risk ve Risk Analizi. DYA 114 Çevre Koruma. BÜRO YÖNETİMİ ve YÖNETİCİ ASİSTANLIĞI PROGRAMI Yrd.Doç.Dr. Sefa KOCABAŞ 7.Hafta: Risk ve Risk Analizi DYA 114 Çevre Koruma BÜRO YÖNETİMİ ve YÖNETİCİ ASİSTANLIĞI PROGRAMI Yrd.Doç.Dr. Sefa KOCABAŞ RİSK ve RİSK ANALİZİ Risk Belirli bir tehlikeli olayın meydana gelme olasılığı

Detaylı

BÜRO ERGONOMİSİ. Bursa Teknik Üniversitesi İş Sağlığı ve Güvenliği Koordinatörlüğü

BÜRO ERGONOMİSİ. Bursa Teknik Üniversitesi İş Sağlığı ve Güvenliği Koordinatörlüğü BÜRO ERGONOMİSİ Bursa Teknik Üniversitesi İş Sağlığı ve Güvenliği Koordinatörlüğü BÜRO ERGONOMİSİ AÇISINDAN NE DURUMDAYIZ? Çalıştığınız büro YETERİNCE büyük mü? Çalıştığınız büro YETERİNCE aydınlık mı?

Detaylı

Spor yaralanmaları sportif aktivite sırasında meydana gelen yaralanmaların genel adıdır. Normal yaşamda yaralanmalar sıklıkla dış etkilerle

Spor yaralanmaları sportif aktivite sırasında meydana gelen yaralanmaların genel adıdır. Normal yaşamda yaralanmalar sıklıkla dış etkilerle Doç. Dr. Onur POLAT Spor yaralanmaları sportif aktivite sırasında meydana gelen yaralanmaların genel adıdır. Normal yaşamda yaralanmalar sıklıkla dış etkilerle gelişirken, spor yaralanmalarında hem dış

Detaylı

AHMET DEMİR ÖRTÜN GENEL RİSK DEĞERLENDİRME RAPORU FULYA MAH.MEVLUT PEHLİVAN.SOK.NO8/1 D.10 ŞİŞLİ-İSTANBUL

AHMET DEMİR ÖRTÜN GENEL RİSK DEĞERLENDİRME RAPORU FULYA MAH.MEVLUT PEHLİVAN.SOK.NO8/1 D.10 ŞİŞLİ-İSTANBUL Risk Değerlendirme No: 1 S.M.M.M AHMET DEMİR ÖRTÜN GENEL RİSK DEĞERLENDİRME RAPORU Tarih: 31.12.2012 İşveren: Risk Değerlendirilmesinin Geçerlilik Tarihi İşyeri Adresi: Yapılan İş Nedir? AHMET DEMİR ÖRTÜN

Detaylı

Ekranlı Araçlarla Çalışmalarda Sağlık ve Güvenlik Önlemleri Hakkında Yönetmelik. iş SAĞLIĞI VE GÜVENLiĞi MEVZUATI

Ekranlı Araçlarla Çalışmalarda Sağlık ve Güvenlik Önlemleri Hakkında Yönetmelik. iş SAĞLIĞI VE GÜVENLiĞi MEVZUATI X b) Operatör: Esas işi ekranlı araçlarla çalışmak olan ve normal çalışmasının önemli bir bölümünde ekranlı araç kullanan kişiyi, c) Çalışma merkezi: Operatörün/çalışanın oturduğu sandalye, ekranlı aracın

Detaylı

İmalat. Hizmet. Ofis işleri. Ev işleri ve boş zaman aktiviteleri. Tüketici ürünleri. Ergonominin prensipleri: 1. Nötral pozisyonlarda çalış

İmalat. Hizmet. Ofis işleri. Ev işleri ve boş zaman aktiviteleri. Tüketici ürünleri. Ergonominin prensipleri: 1. Nötral pozisyonlarda çalış Ergonomi, insan ve sistemler arasındaki ilişkileri optimize etmek üzere alet, ekipman ve görev dizayn etmek alanında yapılan çalışmalardan oluşur. Ergonominin konusuna giren sektörler: İmalat Hizmet Ofis

Detaylı

SİVAS VOTORANTİM ÇİMENTO FABRİKASI ÇALIŞANLARINDA TİTREŞİM MARUZİYETİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ

SİVAS VOTORANTİM ÇİMENTO FABRİKASI ÇALIŞANLARINDA TİTREŞİM MARUZİYETİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ SİVAS VOTORANTİM ÇİMENTO FABRİKASI ÇALIŞANLARINDA TİTREŞİM MARUZİYETİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ Melek UYGUN, Hatice Rumeysa KIZILGÖZ ALTINBAŞ ÜNİVERSİTESİ İş Sağlığı Ve Güvenliği Programı Titreşim Kinetik enerjinin

Detaylı

Sekreterlik ve Büro Hizmetleri. Ders-3 Büro Tasarımı ve Ergonomi

Sekreterlik ve Büro Hizmetleri. Ders-3 Büro Tasarımı ve Ergonomi Sekreterlik ve Büro Hizmetleri Ders-3 Büro Tasarımı ve Ergonomi Ergonomi Ergonomi, Yunancada iş anlamına gelen «ergon» ve doğal yasa ve düzen anlamına gelen «nomos» kelimelerinden türetilmiş «iş yasası»

Detaylı

İŞYERİ EGZERSİZLERİ. Hazırlayan: Uzman Fizyoterapist Meral HAZIR

İŞYERİ EGZERSİZLERİ. Hazırlayan: Uzman Fizyoterapist Meral HAZIR İŞYERİ EGZERSİZLERİ Hazırlayan: Uzman Fizyoterapist Meral HAZIR EGZERSİZLERİ Günümüzde, özellikle endüstriyel toplumlarda aktif olmayan yaşam şekli, ergonomik olmayan çalışma koşulları ve İŞYERİEGZERSİZLERİ

Detaylı

Ergonomi. Ofis Çalışanları için

Ergonomi. Ofis Çalışanları için Çalışma ve Sosyal Güvenlik Eğitim ve Araştırma Merkezi Yayını Ofis Çalışanları için Ergonomi Çalışma ve Sosyal Güvenlik Eğitim ve Araştırma Merkezi nin (ÇASGEM) Kurumsal Kapasitesinin Güçlendirilmesi Teknik

Detaylı

Araç-gereç, makine, sistem, iş, çalışma akış ve düzeninin; insanlar tarafından rahat, etkili, verimli ve güvenli olarak kullanılmasını sağlamak için;

Araç-gereç, makine, sistem, iş, çalışma akış ve düzeninin; insanlar tarafından rahat, etkili, verimli ve güvenli olarak kullanılmasını sağlamak için; ERGONOMİ: Araç-gereç, makine, sistem, iş, çalışma akış ve düzeninin; insanlar tarafından rahat, etkili, verimli ve güvenli olarak kullanılmasını sağlamak için; insanların davranışı, yetenekleri, kısıtlılıkları

Detaylı

Konu; Ekranlı Araçlarla Çalışmalarda İş Sağlığı ve Güvenliği

Konu; Ekranlı Araçlarla Çalışmalarda İş Sağlığı ve Güvenliği 1 Ekranlı Araçlarla Çalışmalarda İş Sağlığı ve Güvenliği Konu; Ekranlı Araçlarla Çalışmalarda İş Sağlığı ve Güvenliği Konunun genel amacı; Katılımcıların, ekranlı araçlarla yapılan çalışmalarda oluşabilecek

Detaylı

İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİNDE RİSK YÖNETİMİ VE DEĞERLENDİRMESİ DOÇ. DR. İBRAHİM OCAK DOÇ. DR. ALİ İSMET KANLI

İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİNDE RİSK YÖNETİMİ VE DEĞERLENDİRMESİ DOÇ. DR. İBRAHİM OCAK DOÇ. DR. ALİ İSMET KANLI İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİNDE RİSK YÖNETİMİ VE DEĞERLENDİRMESİ DOÇ. DR. İBRAHİM OCAK DOÇ. DR. ALİ İSMET KANLI Konu Başlıkları 1. Temel Kavramlar ve Tanımlar 2. İlgili Mevzuat 3. Risklerden Korunma Yöntemleri

Detaylı

c) Avrupa Birliğinin 29/5/1990 tarihli ve 90/270/EEC sayılı Konsey Direktifine paralel olarak,

c) Avrupa Birliğinin 29/5/1990 tarihli ve 90/270/EEC sayılı Konsey Direktifine paralel olarak, 16 Nisan 2013 SALI Resmî Gazete Sayı : 28620 YÖNETMELİK Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığından: EKRANLI ARAÇLARLA ÇALIŞMALARDA SAĞLIK VE GÜVENLİK ÖNLEMLERİ HAKKINDA YÖNETMELİK BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam,

Detaylı

Ergonomi, Nükleer Felaketleri Önler mi?

Ergonomi, Nükleer Felaketleri Önler mi? Ergonomik Riskler ve Sağlığa Etkileri Dr. Dilek TĐRYAKĐ Ergonomi, Nükleer Felaketleri Önler mi? Ergonomi Đşi ve işyerini, insan vücudunun yetenekleri ve sınırları ile uyumlu olacak şekilde tasarlayan bilim

Detaylı

ORMANCILIK İŞ BİLGİSİ. Hazırlayan Doç. Dr. Habip EROĞLU Karadeniz Teknik Üniversitesi, Orman Fakültesi

ORMANCILIK İŞ BİLGİSİ. Hazırlayan Doç. Dr. Habip EROĞLU Karadeniz Teknik Üniversitesi, Orman Fakültesi ORMANCILIK İŞ BİLGİSİ Hazırlayan Doç. Dr. Habip EROĞLU Karadeniz Teknik Üniversitesi, Orman Fakültesi 1 Çevre Koşullarının İnsan Üzerindeki Etkileri Çevre: Bir elemanın dışında çeşitli olayların geçtiği

Detaylı

Uneo Koleksiyonu. Tasarım Martin Ballendat

Uneo Koleksiyonu. Tasarım Martin Ballendat Uneo Koleksiyonu Tasarım Martin Ballendat Ağırlığınıza otomatik uyum sağlayan en iyi performans koltuklarından biri. Uneo, ağırlığınıza uyum sağlamanın yanı sıra vücut ölçülerinize göre ayarlayabileceğiniz,

Detaylı

Alüminyum Profil İmalatında İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği

Alüminyum Profil İmalatında İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Alüminyum Profil İmalatında İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Prof. Dr. Fevzi YILMAZ Yrd. Doç Dr. Ebubekir KOÇ Met. ve Malz. Müh. Yaşar AKÇA (C Sınıfı İş Güvenliği Uzmanı) ALUS 06 4 Ekim 2013 Bazı Tanımlar

Detaylı

Elle Kaldırma ve Taşıma İşlerinde İş Sağlığı ve Güvenliği

Elle Kaldırma ve Taşıma İşlerinde İş Sağlığı ve Güvenliği Elle Kaldırma ve Taşıma İşlerinde İş Sağlığı ve Güvenliği Eğitimimizin Amacı Elle kaldırma ve taşıma işlerinde iş sağlığı ve güvenliği hakkında bilgi edinmek Öğrenim Hedeflerimiz Elle kaldırma ve taşıma

Detaylı

Müfredat özeti International General Certificate in Occupational Health and Safety

Müfredat özeti International General Certificate in Occupational Health and Safety Müfredat özeti International General Certificate in Occupational Health and Safety Mart 2011 Müfredat özeti - NEBOSH International General Certificate in Occupational Health and Safety (Mart 2011 spesifikasyonlarına

Detaylı

ÇAĞRI MERKEZLERİ İÇİN KONTROL LİSTESİ

ÇAĞRI MERKEZLERİ İÇİN KONTROL LİSTESİ ÇAĞRI MERKEZLERİ İÇİN KONTROL LİSTESİ Zemin kayma veya düşmeyi önleyecek şekilde uygun malzeme ile kaplanmış olup ve iç ve dış zeminler (salon girişi, merdivenler vs.)düzenli olarak kontrol ediliyor mu?

Detaylı

İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ KOORDİNATÖRLÜĞÜ. Ergonomi. Prof.Dr.M.Sarper Erdoğan Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Halk Sağlığı AD

İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ KOORDİNATÖRLÜĞÜ. Ergonomi. Prof.Dr.M.Sarper Erdoğan Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Halk Sağlığı AD Ergonomi Prof.Dr.M.Sarper Erdoğan Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Halk Sağlığı AD İçerik Ergonomi tanımı, temel kavramları İş fizyolojisi ve biyomekanik Stres Zorlanma Yorgunluk Ergonomi Yunanca; Ergon = Çalışma,

Detaylı

GENEL RİSK DEĞERLENDİRMESİ ÖRNEK FORMU

GENEL RİSK DEĞERLENDİRMESİ ÖRNEK FORMU GENEL RİSK DEĞERLENDİRMESİ ÖRNEK FORMU Risk Değerlendirme No: Tarih: İşveren: İşyeri Adresi: Yapılan İş Nedir? (Kısaca açıklayınız) İşçi sayısı: Erkek Kadın Çocuk Çırak Öğrenci RİSK DEĞERLENDİRMESİ YAPILMASININ

Detaylı

Ekranlı Araçlarla Çalışmalarda Sağlık ve Güvenlik Önlemleri Hakkında Yönetmelik

Ekranlı Araçlarla Çalışmalarda Sağlık ve Güvenlik Önlemleri Hakkında Yönetmelik Ekranlı Araçlarla Çalışmalarda Sağlık ve Güvenlik Önlemleri Hakkında Yönetmelik Resmi Gazete: 23 Aralık 2003-25325 BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar Amaç Madde 1 Bu Yönetmeliğin amacı, ekranlı

Detaylı

EKRANLI ARAÇLAR YÖNETMELİĞİ

EKRANLI ARAÇLAR YÖNETMELİĞİ EKRANLI ARAÇLAR YÖNETMELİĞİ Kapsam MADDE 2 (1) Bu Yönetmelik, 20/6/2012 tarihli ve 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu kapsamına giren ve ekranlı araçlarla çalışmaların yapıldığı tüm işyerlerini

Detaylı

KONUT MUTFAKLARINDA ERGONOMİK VE ANTROPOMETRİK YAKLAŞIMIN BİREY YAŞAMINA ETKİLERİNİN ARAŞTIRILMASI

KONUT MUTFAKLARINDA ERGONOMİK VE ANTROPOMETRİK YAKLAŞIMIN BİREY YAŞAMINA ETKİLERİNİN ARAŞTIRILMASI MYO-ÖS 2010- Ulusal Meslek Yüksekokulları Öğrenci Sempozyumu 21-22 EKİM 2010-DÜZCE KONUT MUTFAKLARINDA ERGONOMİK VE ANTROPOMETRİK YAKLAŞIMIN BİREY YAŞAMINA ETKİLERİNİN ARAŞTIRILMASI İbrahim PINARCI 1 Bilecik

Detaylı

Statik ve dinamik işleri kan dolaşımı ve oksijen tüketimi yönünden iş örneklemeleri ile değerlendiriniz.

Statik ve dinamik işleri kan dolaşımı ve oksijen tüketimi yönünden iş örneklemeleri ile değerlendiriniz. KARADENİZ TEKNİK ÜNİVERSİTESİ ORMAN FAKÜLTESİ ORMAN ENDÜSTRİ MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ OREN 008 ERGONOMİ VE İŞ ETÜDÜ DERSİ ARASINAV LARI 8.04.017 15:00 Süre : 90 Dakika Öğrenci No Adı Soyadı : : İmza : Aldığı

Detaylı

Ekranlı Araçlarla Çalışmalarda Sağlık ve Güvenlik Önlemleri Hakkında Yönetmelik (*) BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar

Ekranlı Araçlarla Çalışmalarda Sağlık ve Güvenlik Önlemleri Hakkında Yönetmelik (*) BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar Ekranlı Araçlarla Çalışmalarda Sağlık ve Güvenlik Önlemleri Hakkında Yönetmelik (*) BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar Amaç Madde 1 Bu Yönetmeliğin amacı, ekranlı araçlarla çalışmalarda alınacak

Detaylı

Decubitus Prophylaxis Üstün Tedavi

Decubitus Prophylaxis Üstün Tedavi Decubitus Prophylaxis Üstün Tedavi Decubitus Prophylaxis Üstün Tedavi TEMPUR-MED Ürününün Sağladıkları Optimum basınç azaltımı Yüksek konfor Yüksek hijyen Kullanım kolaylığı Geniş uygulama alanı Minimum

Detaylı

SES YALITIMI UYGULAMALARI

SES YALITIMI UYGULAMALARI TMMOB Makina Mühendisleri Odası Yalıtım Kongresi 23-24-25 Mart 2001 Eskişehir - Türkiye SES YALITIMI UYGULAMALARI Sadık ÖZKAN/Mimar 2D Yapı Danışmanlık Uygulama Ltd. Şti. Salih Omurtak Cd. No: 7/1 Koşuyolu/İstanbul/TÜRKİYE

Detaylı

Sağlıklı Bilgisayar Kullanımı

Sağlıklı Bilgisayar Kullanımı BİLGİSAYAR NEDİR? Sağlıklı Bilgisayar Kullanımı ŞEYDA BETÜL KÖSE UFUK TAŞDURMAZLI 1 www.bilgisayarnedir.net 2 Sağlıklı Bilgisayar Kullanımı Sağlıklı Bilgisayar Kullanımı Klavye veya fare kullanımı ciddi

Detaylı

Konu: Bilişim Teknolojileri Kullanımı ve Sağlık. Aydın MUTLU İstanbul

Konu: Bilişim Teknolojileri Kullanımı ve Sağlık. Aydın MUTLU İstanbul Bilişim Teknolojileri ve Yazılım Dersi 5.Sınıf Konu: Bilişim Teknolojileri Kullanımı ve Sağlık 5.Hafta Aydın MUTLU 2016 - İstanbul YANLIŞ BİLGİSAYAR KULLANIMINDA OLUŞABİLECEK SAĞLIK SORUNLARI Bilgisayarla

Detaylı

DİŞ KLİNİK VE MUAYENEHANELERİ İÇİN KONTROL LİSTESİ

DİŞ KLİNİK VE MUAYENEHANELERİ İÇİN KONTROL LİSTESİ DİŞ KLİNİK VE MUAYENEHANELERİ İÇİN KONTROL LİSTESİ Zemin kayma veya düşmeyi önleyecek şekilde uygun malzeme ile kaplanmış ve iç ve dış zeminler (salon girişi, merdivenler vs.)düzenli olarak kontrol ediliyor

Detaylı

Yaşlanmaya Bağlı Oluşan Kas ve İskelet Sistemi Patofizyolojileri. Sena Aydın 0341110011

Yaşlanmaya Bağlı Oluşan Kas ve İskelet Sistemi Patofizyolojileri. Sena Aydın 0341110011 Yaşlanmaya Bağlı Oluşan Kas ve İskelet Sistemi Patofizyolojileri Sena Aydın 0341110011 PATOFİZYOLOJİ Fizyoloji, hücre ve organların normal işleyişini incelerken patoloji ise bunların normalden sapmasını

Detaylı

İş Sağlığı Güvenliğine Genel Bakış ve Güvenlik Kültürü Güvenlik, yapılan işin ve/veya çalışma şartlarının zarar ve/veya tehlike içermeme durumudur. Güvenliği sağlamanın üç ana kuralı vardır; 1- Güvenliği

Detaylı

OYAK RENAULT ERGONOMİ UYGULAMALARI. DRH / 1740 Département Conditions et Santé de Travail 1

OYAK RENAULT ERGONOMİ UYGULAMALARI. DRH / 1740 Département Conditions et Santé de Travail 1 OYAK RENAULT ERGONOMİ UYGULAMALARI 1 ERGONOMİ ÇALIŞANLARIMIZIN SAĞLIĞINI KORUMAK İÇİN ÇOK ÖNEMLİDİR 2 İÇERİK 01 02 03 04 ERGONOMİ GENEL KAVRAMLAR OYAK RENAULT DA ERGONOMİ ORGANİZASYONU VE KULLANILAN ÖLÇÜM

Detaylı

İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ ANABİLİM DALI TEZSİZ YÜKSEK LİSANS PROGRAMI DERS İÇERİKLERİ. Dersin Adı Kod Yarıyıl T+U AKTS. Dersin Adı Kod Yarıyıl T+U AKTS

İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ ANABİLİM DALI TEZSİZ YÜKSEK LİSANS PROGRAMI DERS İÇERİKLERİ. Dersin Adı Kod Yarıyıl T+U AKTS. Dersin Adı Kod Yarıyıl T+U AKTS İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ ANABİLİM DALI TEZSİZ YÜKSEK LİSANS PROGRAMI DERS İÇERİKLERİ 1. Yıl - GÜZ DÖNEMİ ZORUNLU DERSLER İş Sağlığı Epidemiyolojisi ISG701 1 3 + 0 6 İş sağlığı ve epidemiyoloji kavramlarının

Detaylı

FİZİKSEL ETKENLER. 1 GÜRÜLTÜ 2 TİTREŞİM 3 TERMAL KONFOR FAKTÖRLERİ 4 İYONİZAN ve NONİYONİZAN RADYASYON 5 BASINÇ

FİZİKSEL ETKENLER. 1 GÜRÜLTÜ 2 TİTREŞİM 3 TERMAL KONFOR FAKTÖRLERİ 4 İYONİZAN ve NONİYONİZAN RADYASYON 5 BASINÇ FİZİKSEL ETKENLER 1 GÜRÜLTÜ 2 TİTREŞİM 3 TERMAL KONFOR FAKTÖRLERİ 4 İYONİZAN ve NONİYONİZAN RADYASYON 5 BASINÇ G Ü R Ü L T Ü GÜRÜLTÜ, GENEL OLARAK İSTENMEYEN VE RAHATSIZ EDEN SES OLARAK TANIMLANIR. ENDÜSTRİDEKİ

Detaylı

FTR 331 Ergonomi. yrd. doç. dr. emin ulaş erdem

FTR 331 Ergonomi. yrd. doç. dr. emin ulaş erdem FTR 331 Ergonomi yrd. doç. dr. emin ulaş erdem ERGONOMİDE KULLANILAN MODELLER Modelleme, farklı öğeler arasındaki ilişkilerin tanımlanmasında kullanılan bir yöntemdir. Modeller, kullanıldıkları alanlara

Detaylı

Prof. Dr. Ahmet PEKER A Sınıfı İş Güvenliği Uzmanı

Prof. Dr. Ahmet PEKER A Sınıfı İş Güvenliği Uzmanı Prof. Dr. Ahmet PEKER A Sınıfı İş Güvenliği Uzmanı 1957 Karaağaç, Gömeç Balıkesir Selçuk Üni. Mühendislik Fakültesi Endüstri Mühendisliği Bölümü Bşk - İş Güvenliği, Ergonomi, İnsan Mühendisliği, İş Etüdü

Detaylı

İSG Risklerinin Değerlendirilmesi ve Yaşanan Sorunlar. Ali TURAN CMSE Certified Machinery Safety Expert A Sınıfı İG Uzmanı, İSG Eğitmeni

İSG Risklerinin Değerlendirilmesi ve Yaşanan Sorunlar. Ali TURAN CMSE Certified Machinery Safety Expert A Sınıfı İG Uzmanı, İSG Eğitmeni İSG Risklerinin Değerlendirilmesi ve Yaşanan Sorunlar Ali TURAN CMSE Certified Machinery Safety Expert A Sınıfı İG Uzmanı, İSG Eğitmeni Yasal Süreç İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetmeliği: RG 09.12.2003/25311

Detaylı

İŞYERİNDE SAĞLIĞI GELİŞTİRME ve PROGRAM PLANLAMA. Prof.Dr.Ayşe Beşer Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi ayse.beser@deu.edu.

İŞYERİNDE SAĞLIĞI GELİŞTİRME ve PROGRAM PLANLAMA. Prof.Dr.Ayşe Beşer Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi ayse.beser@deu.edu. İŞYERİNDE SAĞLIĞI GELİŞTİRME ve PROGRAM PLANLAMA Prof.Dr.Ayşe Beşer Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi ayse.beser@deu.edu.tr 1 HEDEFLER.Sağlığı, koruma ve geliştirme kavramlarını bilme İşyerlerinde

Detaylı

DÜNYADA VE TÜRKİYEDE MESLEK HASTALIKLARI

DÜNYADA VE TÜRKİYEDE MESLEK HASTALIKLARI 1 DÜNYADA VE TÜRKİYEDE MESLEK HASTALIKLARI Meslek hastalıkları, işyeri ortamında bulunan faktörlerin etkisi ile meydana gelen hastalıkların ortak adıdır. Dünya Sağlık Örgütü ve Uluslararası Çalışma Örgütü

Detaylı

İLKER KIYAK Makine Müh. A Sınıfı İSG UZMANI

İLKER KIYAK Makine Müh. A Sınıfı İSG UZMANI İŞ SAĞLIĞI ve İŞ GÜVENLİĞİ RİSK DEĞERLENDİRME ve DERECELENDİRME İLKER KIYAK Makine Müh. A Sınıfı İSG UZMANI İŞ SAĞLIĞI ve GÜVENLİĞİ YÖNETİM SİSTEMİ İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetim Sistemi : İşletmemizdeki

Detaylı

Risk Yönetimi ve Değerlendirmesi ALIŞTIRMALAR

Risk Yönetimi ve Değerlendirmesi ALIŞTIRMALAR Risk Yönetimi ve Değerlendirmesi ALIŞTIRMALAR Aşağıdakilerden hangisi iş sağlığı ve güvenliği açısından en uygun tehlike tanımıdır? a) Büyük zarara yol açabilecek durum b) Malın, malzemenin ya da işyeri

Detaylı

İKİNCİ BÖLÜM Genel Hükümler

İKİNCİ BÖLÜM Genel Hükümler Amaç GEBE VEYA EMZİREN KADINLARIN ÇALIŞTIRILMA ŞARTLARIYLA EMZİRME ODALARI VE ÇOCUK BAKIM YURTLARINA DAİR YÖNETMELİK (14 Temmuz 2004 tarih ve 25522 sayılı Resmi Gazetede yayımlanmıştır) BİRİNCİ BÖLÜM Amaç,

Detaylı

Risk Değerlendirmesi ve Yönetimi

Risk Değerlendirmesi ve Yönetimi Risk Değerlendirmesi ve Yönetimi 6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu İşveren, iş sağlığı ve güvenliği yönünden risk değerlendirmesi yapmak veya yaptırmakla yükümlüdür. 6331 sayılı İş Sağlığı ve

Detaylı

ELLE KALDIRMA VE TAŞIMA İŞLERİNDE İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ

ELLE KALDIRMA VE TAŞIMA İŞLERİNDE İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ ELLE KALDIRMA VE TAŞIMA İŞLERİNDE İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ AMAÇ Elle kaldırma ve taşıma işlerinde İSG hakkında bilgi edinmek. Öğrenim hedefleri Elle kaldırma ve taşıma işlerinden kaynaklanabilecek İSG riskleri,

Detaylı

FİZİKSEL UYGUNLUK VE ESNEKLİK

FİZİKSEL UYGUNLUK VE ESNEKLİK FİZİKSEL UYGUNLUK VE ESNEKLİK ESNEKLİK Bir hareketi eklemlerin müsaade ettiği en geniş açıda yapabilme yeteneğidir Esnekliği Etkileyen Faktörler Eklem Yapısı Merkezi sinir sistemi Kas lifi ve derinin gerilme

Detaylı

Yaşlılarda düzenli fiziksel aktivite

Yaşlılarda düzenli fiziksel aktivite Düzenli fiziksel aktivite ile kazanılmak istenen yaşam kalitesi artışı özellikle yaşlı nüfusta önemli görülmektedir. Bu kısımda yaşlılar için egzersiz programı oluşturulurken nelere dikkat edilmesi gerektiği

Detaylı

EKRANLI ARAÇLARLA ÇALIŞMA. 1 / 3 ü 5 eden sayı kaçtır.

EKRANLI ARAÇLARLA ÇALIŞMA. 1 / 3 ü 5 eden sayı kaçtır. EKRANLI ARAÇLARLA ÇALIŞMA 1 / 3 ü 5 eden sayı kaçtır. Amaç Her katılımcı, ekranlı araçlarla çalışmada uyulması gereken İSG kuralları ve ilgili yönetmelik hakkında bilgi sahibi olacak. İçerik Ekranlı Araçlarla

Detaylı

ERPİLİÇ ENTEGRE TESİSLERİ

ERPİLİÇ ENTEGRE TESİSLERİ ERPİLİÇ ENTEGRE TESİSLERİ İŞ KAZASI TALİMATI REVİZYON REVİZYON NO AÇIKLAMA TARİH 0 YENİ YAYIN 08.07.2013 İŞ KAZASI A) (Ilo)Uluslararası Çalışma Örgütü: Önceden Planlanmamış, Bilinmeyen Ve Kontrol Altına

Detaylı

OFİSLER İÇİN KONTROL LİSTESİ

OFİSLER İÇİN KONTROL LİSTESİ OFİSLER İÇİN KONTROL LİSTESİ Zemin kayma veya düşmeyi önleyecek şekilde uygun malzeme ile kaplı ve iç zeminler düzenli olarak kontrol ediliyor mu? Zemindeki çökme, erime vb. deformasyonlar giderilmiş Cam

Detaylı

T.C. ÇALIŞMA VE SOSYAL GÜVENLİK BAKANLIĞI İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ. Muhammed Furkan KAHRAMAN

T.C. ÇALIŞMA VE SOSYAL GÜVENLİK BAKANLIĞI İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ. Muhammed Furkan KAHRAMAN T.C. ÇALIŞMA VE SOSYAL GÜVENLİK BAKANLIĞI İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ «DOĞRU» «YANLIŞ» Muhammed Furkan KAHRAMAN İş Sağlığı ve Güvenliği Uzmanı Endüstri Yüksek Mühendisi Mayıs, 2014 Tanım Ergonomi

Detaylı

(ISPARTA-SÜTÇÜLER İLÇESİ ÖRNEĞİ) -ŞUBAT-MART 2015- SUNUM PROF. DR. NAZMİ AVCI. MAYıS, 2015

(ISPARTA-SÜTÇÜLER İLÇESİ ÖRNEĞİ) -ŞUBAT-MART 2015- SUNUM PROF. DR. NAZMİ AVCI. MAYıS, 2015 MERMER OCAKLARINDA ÇALIŞANLARA İLİŞKİN İŞ YERİ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ ÜZERİNE TESPİTLER (ISPARTA-SÜTÇÜLER İLÇESİ ÖRNEĞİ) -ŞUBAT-MART 2015- SUNUM PROF. DR. NAZMİ AVCI 1 MAYıS, 2015 lerinde 2 Bu araştırma

Detaylı

Ergonomik risk Etmenleri Elle Taşıma ve Kaldırma ruhioktem.blogspot.com Ruhi Öktem

Ergonomik risk Etmenleri Elle Taşıma ve Kaldırma ruhioktem.blogspot.com Ruhi Öktem Ergonomik risk Etmenleri Elle Taşıma ve Kaldırma ruhioktem.blogspot.com oktemruhi@yahoo.com Ruhi Öktem Ruhi Öktem A Sınıfı ve İSİG Bilim Uzmanı Ankusem Rektorluk 14.6.2015 İse giris 1/69 Ergonomi; insan

Detaylı

HAS İş Sağlığı ve Güvenliği II 01- UYGULAMA İLKELERİ

HAS İş Sağlığı ve Güvenliği II 01- UYGULAMA İLKELERİ HAS223-26 İş Sağlığı ve Güvenliği II 01- UYGULAMA İLKELERİ İSG Kanunu Haziran 2012 MADDE 4- (1) İşveren, çalışanların işle ilgili sağlık ve güvenliğini sağlamakla yükümlü olup bu çerçevede; İŞ SAĞLIĞI

Detaylı

Endüstri Mühendisliğine Giriş ERGONOMİ

Endüstri Mühendisliğine Giriş ERGONOMİ Endüstri Mühendisliğine Giriş ERGONOMİ Yrd. Doç. Dr. Selçuk scebi@ktu.edu.tr Sistem Nedir? Ortak amacı Sınırları Elemanları Elemanları arasında etkileşim 2EBİ İnsan Makina Sistemin Yapısal Analizi Girdi

Detaylı

Ġġ SAĞLIĞI VE GÜVENLĠĞĠ YASASI (35/2008 Sayılı Yasa) Madde 8(6) Altında Yapılan Tüzük

Ġġ SAĞLIĞI VE GÜVENLĠĞĠ YASASI (35/2008 Sayılı Yasa) Madde 8(6) Altında Yapılan Tüzük Ġġ SAĞLIĞI VE GÜVENLĠĞĠ YASASI ( Sayılı Yasa) Madde 8(6) Altında Yapılan Tüzük Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Bakanlar Kurulu, İş Sağlığı ve Güvenliği Yasası nın 8 inci Maddesinin (6) ıncı Fıkrasının kendisine

Detaylı

HAS İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ

HAS İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ HAS223-26 İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ 1 Bacak uzunluğu ile ilgili ergonomik uygulamalarda aşağıdaki verilerin hangisi yanlıştır? Sandalye yüksekliği ve çalışma yüzeyi yüksekliği (masa veya tezgâh) bacak uzunluğuna

Detaylı