Adres: Atatürk Mah. 75.Yıl Kültür Merkezi ERZİNCAN Tlf: ERZİNCAN KEMALİYE OCAK KÖYÜ ÖZEL MÜZESİ

Transkript

1 ERZİNCAN MÜZESİ 75.Yıl Kültür Merkezi kompleksi içerisinde Müze bölümleri de yer almaktadır. Açık hava müzesi, teşhir salonu, depolar ve idari odaların fiziki inşaatı tamamlanmış olup, hizmete hazır durumdadır. Erzincan da Bakanlığımıza bağlı hizmete açık bir müze bulunmamaktadır. Yöreden temin edilen ve çoğunluğunu mezar taşlarının oluşturduğu arkeolojik ve etnoğrafik eserler açık hava müzesinde sergilenmektedir. Müzede uzman personel bulunmamaktadır. Müze Müdürlüğünde bir bekçi ve bir şef görev yapmaktadır. Adres: Atatürk Mah. 75.Yıl Kültür Merkezi ERZİNCAN Tlf: ERZİNCAN KEMALİYE OCAK KÖYÜ ÖZEL MÜZESİ Ocak Köyü Kemaliye İlçesi`ne yaklaşık 40 km. uzaklıkta modern ve örnek bir köydür. Ocak köyü önceleri "Şeyhler Köyü" adı ile tanınırmış. Köyün kurucusunun manevi dünyasına candan bağlı olanlar Ocak Köyü adı yerine, genelde "Hıdır Abdal Sultan Ocağı" ismini kullanırlar. Köyde bulunan "Hıdır Abdal Sultan Türbesi" bu köye manevi yönden ayrı bir önem kazandırmaktadır. Bu türbe ve çevresindeki külliye, köyün sosyal ve kültürel yönden gelişmişliğinin güzel bir örneğidir. Ocak Köyü Özel Müzesi köy halkından Mustafa Gürerìn şahsî girişim ve katkılarıyla 21 Ağustos 1994 tarihinde kurulmuştur. Hıdır Abdal Ocağı`nı süsleyen bu özel müze, bir trafik kazasında yaşamını yitiren Mustafa Gürerìn oğlu Ali Gürerìn anısına yaptırılarak köye armağan edilmiştir. Bu müze Kültür Bakanlığı`nın denetiminde Erzincan`da kurulmuş tek özel müzedir. İki katlı modern bir binada hizmete açılan bu müzede genelde etnografik eserler yer almaktadır. Mustafa Gürerìn özel koleksiyonundan ve Ocak Köyü halkı ile çevre köylerden bazı insanların bağışladığı çeşitli eserler bu müzede sergilenmektedir. Bu güne kadar yaklaşık 1300 adet eser, eserleri verenlerin isimleri ile birlikte müzede teşhir edilmektedir. Müzenin açık hava bölümünde Atatürk büstü ile Türk büyüklerinin kabartmalı resimleri ve harman makinesi, kağnı arabası ve tarihi taşlar yer almaktadır. Müzenin ikinci katında çok sayıda kitabın yer aldığı bir kütüphane bulunmaktadır. Adres: Kemaliye Ocakköyü Kemaliye/ERZİNCAN Tlf: ALTINTEPE Şehir merkezine 15 km. uzaklıkta, Erzincan-Erzurum karayolunun 100 m. kuzeyinde yer almaktadır. Günümüze kadar ulaşabilmiş en sağlam Urartu şehirlerinden birisidir yılında yapılan bilimsel kazı ve araştırmalarda iç içe iki kale duvarı ile korunan tapınak - saray kompleksi, mezarlar, konutlar ve çok sayıda arkeolojik eserler ortaya çıkarılmıştır. Höyükte bulunan ve MÖ. 8. yüzyıla ait eserler arasında, fildişi ve madeni eşyalar, miğfer ve kalkanlar, seramikler ve duvar resimleri bulunmaktadır. Çivi yazılı tunç eşyada, kral adları bulunmuştur. Urartu sanatının parlak dönemine ait yüksek düzeyli eserler Ankara Anadolu 1 / 5

2 Medeniyetleri Müzesi`nde sergilenmektedir. Altıntepe buluntularında tanrı, insan, hayvan figür ve motifleri önemli yer tutmaktadır. Altıntepe kalıntıları, tapınak-saray kompleksi, sütunlu kabul salonu, açık hava tapınağı, üç adet mezar ve depo binasından oluşmaktadır. KEMAH KALESİ Yalçın kayalara yapılmış, alınması güç bir kaleydi. Yapım tarihi ve yapımcısı bilinmemektedir. Arsak (Arsak) krallarının adı geçtiğinden Hitit ya da daha sonra gelen İranlılar Dönemi nde yapıldığı sanılmaktadır. Ani, Birana, Gamahha, Berberi adlarıyla bilinmektedir. Burç ve bedenleri büyük blok taşlardan yapılmış, beş köşeli bir yapıdır. İçkale de toprak damlı 60 ev vardı. Ayrıca üç cami, 8 mescit kalıntısı görülmektedir. Yavuz Sultan Selim in, kaleyi aldıktan sonra bir burç eklettiği söylenmektedir. Günümüzde çok yıkıktır. KÜMBET Eski Erzincan da Dörtyol da tarlalar içindedir. Yapım tarihi ve yapımcısı bilinmemektedir.xiii. yy başlarından kaldığı sanılan taştan, sekizgen planlı bir yapıdır. Altta mumyalık vardır. Yapının piramit biçimi çatıyla örtülü olduğu sanılmaktadır. Kuzeydeki giriş ve pencereler sivri kemerlidir. Güneyde mihrap nişi vardır. Süslemesiz olan yapının çatısı ve üst bölümü çöküktür. KOYUN BİÇİMİ MEZAR ANITLARI Akkoyunlu ve Karakoyunlular ın ongunu (totem) koç biçiminde anıtlardır. Kimi ayakta, kimi aynı taştan yontulmuş kaideli, kimi de çökmüş durumadır. Bu anıtların biri çocuk bahçesinde, öbürü şeker fabrikasının bahçesindedir. Fabrika bahçesindeki anıt pembe granittendir. Arka bacakta daire içinde altı köşeli yıldız, ortada rozet motifi vardır. Ön bacaktaysa, 1381 tarihinin üstünde rozet bulunmaktadır. BEY HAMAMI Dörtyol da çifte hamam planında bir yapıdır. Yazıtında, 1471`de Emir Seyyid kızı Zeyyad Hatun un yaptırdığı bildirilmektedir. Haç biçimi dört eyvanh, köşe hücreli hamamlar türündendir. Soğukluk beşik tonoz, sıcaklık pandantifti kubbeyle örtülüdür. ÇADIRCI HAMAMI Gerekgerek Mahallesi ndedir. Yazıtında, 1548`de Şeyh Ahmed bin Mahmud un yaptırdığı bildirilmektedir. Klasik Osmanlı hamamları planında, haç biçimi dört eyvanh, köşe hücreli yapılardandır. Soyunma, soğukluk, sıcaklık bölümlerinden oluşmaktadır. Soğukluk beşik tonoz, sıcaklık ve halvet hücreleri pandantifii kubbelerle örtülüdür. TAŞDİBİ KİLİSESİ Kemah ilçesinin kuzeyinde, Karasu kıyısındaki kayalara yapılmıştır. Hıristiyanlık ın ilk 2 / 5

3 dönemlerinde, Aya Thekala nın yaptırdığı sanılmaktadır. İçte, kara üstüne al renkte melek Meryem Ana- İsa üçlüsü çizilmiştir. Kalıntı ve resimler sağlamdır. MERYEM ANA KİLİSESİ Koruyolu Köyü ndedir. Yapım tarihi ve yapımcısı bilinmemektedir. Yazıtı yoktur.. İSA VORİÇ KİLİSESİ (ÇAMLI MANASTIR ÇANGİLİ VANK) Gökkaya Köyü yakınlarında, Karadağ Yaylası ndadır. Çok yıkıktır. GÜLABİ BEY CAMİİ Çarşı Mahallesi ndedir. Üç yazıtı vardır. Başka bir yerden getirildiği sanılan yazıtta, 1328 tarihi görülmekte, asıl yazıtta, 1450`de Emir Gülabi Bey in yaptırdığı bildirilmektedir. Ayrıca, XVIII. yy dan onarım yazıtı bulunmaktadır. Kare planlı, eğimli çatıyla örtülü bir yapıdır. Doğu ve batı duvarlarında 2 dizide 3`er, güney duvarında mihrabın yanlarında 2 dizide 2`şer penceresi vardır. Kuzeye, daha geç dönemde son cemaat yeri eklenmiştir. İçten 4 dizide 12 ahşap sütunla 5 nefe ayrılmıştır. Sütunlar, ahşap kemerlerle birbirine bağlanmaktadır. Dikdörtgen niş içindeki mihrap mukarnas dolguludur, çevresi Barok süslemelidir. Niş içindeki taç kapının yanlarında sütunçeler vardır; ortadaki asıl giriş yuvarlak kemerlidir. TUGAY HATUN KÜMBETİ Çarşı Mahallesi nde, bahçe içindedir. XIII. yy da Mengücük Beyliği Dönemi nde yapıldığı sanılmaktadır. Silindirik gövde ve konik kubbeden oluşan yapı, çok yıkıktır. Haç biçimi planlı mezar odası pandantifli kubbeyle örtülüdür. Taçkapınını özenli taş işçiliği ilginçtir. Burası, kıvrık dallar rumiler, Selçuklu geçmeleri, örgü ve bitki palmet motiflerinden dört dizi süslemeyle çevrelenmiştir. Çatı boyunca, palmetlerden bir korniş yapıyı çevrelemektedir. MELİK GAZİ KÜMBETİ `de yöreye egemen olan Mengücük Beyliği zamanmdandır. Kemah ın kuzeybatısında, Karasu ya egemen kayalıklara yapılmıştır. Tuğladan, sekiz köşeli, iki katlı bir yapıdır. Alttaki mezar odasının ortasında üst katı taşıyan sekizgen bir sütun vardır. Orta direk, tavan silmeleri ve tavan, tuğla örgü düzenindedir. Sırsız tuğlaların arasındaki alçı dolgu süslemeler ve taçkapıdaki firuze çiniler, Büyük Selçuklular ın İran daki mimarisiyle bağlantılı görülmektedir. Melik Gazi Kümbeti bu bağlantının kurulabilmesi açısından önemli bir yapıdır. XII. yy sonu ya da XIII. yy başından olduğu sanılmaktadır. Bir başka görüşe göre yapı, Ebül Fetih Selçuk Şah ın türbesidir. BEHRAMŞAH KÜMBETİ Melik Gazi Kümbeti nin yanındadır. Biri tromplu, öbürü pandantifli ikj kubbeyle örtülüdür. Birbirine geçmeli iki kare mekândan oluşmaktadır. Ana yapı taştan, anıtsal kapısı tuğladandır. Kapıda, pişmiş tuğla ve mozayikçini bir arada kullanılmıştır.kırmızı tuğla ve firuze mozayik 3 / 5

4 çiniler.yapıya renkli bir görünüş kazandırmıştır. 1971`de onarıldığından, yalnızca taçkapı ve penceresi özgündür. Günümüzdeki biçimiyle kare kaideli, içten tromplu kubbe, dıştan piramit biçimi çatıyla örtülüdür. GÜLCÜ BABA KÜMBETİ Taşboğası çevresinde, yüksek bir tepeye yapılmıştır. XIII. yy ın ilk yansından olduğu sanılmaktadır. Düzgün kesme taştan, iki katlı bir yapıdır. Altta mezar odası, üstte sekizgen gövdeden oluşmaktadır. İçten kubbe, dıştan piramit biçimi çatıyla örtülüdür. 1971`de yenilenirken.piramit çat 1 kesme taştan yapılmıştır. TERZİ BABA TÜRBESİ Erzincan Mezarlığındadır. Türbede arasında yaşamış bir İslâm âlimi medfundur. Bir yangın sonucu harap olan türbe, 1972 de tekrar yaptırılmıştır. ALİ BABA TÜRBESİ Çarşı Mahallesi ndedir. 1969`da onarılmıştır.kare planlı, kubbeli bir yapıdır. Güneyde girişi ve her yüzde birer penceresi vardır. GÜLABİ BEY HAMAMI Caminin 10 m batısındadır. 1328`de camiyle birlikte yapıldığı sanılmaktadır. Soyunma, soğukluk, sıcaklık ve külhan bölümlerinden oluşan, klasik Osmanlı hamamları planındadır. Haç biçimi üç eyvanlı ve köşe hücrelidir. Sıcaklık ortada büyük bir kubbe, eyvanlar beşik tonozla örtülüdür. İki halvet hücresi kare planlı ve kubbelidir. MAMA HATUN TÜRBESİ Anadolu da örneğine rastlanmayan planı ve mimari özellikleriyle özgün bir yapıdır.1192`de ölen Saltuklu Erzurum Sahibesi Mama Hatun için yaptırıldığı; sanılmaktadır. Saltuklu egemenliği 1202`de son bulduğundan, arasında yapılmış olmalıdır. Mimarı Ahlatlı Ebulnema bin Mufaddal dır. Kimi ayrılıkları dışında, genel çizgileriyle Ahlat kümbetlerini andırmaktadır. Sarımsı kesme taştan yapı, iki bölümden oluşmaktadır. Ortada ana kümbet ve çevresinde dairesel duvar vardır. Çevre duvarı, içten 11 nişlidir. Bu nişlere Mama Hatun un yakınlarının sandukaları yerleştirilmiştir. Ortada yükselen kümbet iki katlıdır. Dıştan 8 dışbükey dilimler, köşelerde ince uzun sütunçelerle son bulmaktadır. 8 köşeli kaide üstünde yükselen kümbetin altında çapraz tonozlu mezar odası vardır. Üst kattaki mescide 7 basamakla çıkılmaktadır. Taçkapı mukarnas dolgu, geometrik motifler, çok dilimi rozetler ve dörtlü düğümlerle bezenmiştir. Bordürlü dikdörtgen niş içindeki mazgal pencereleri üzüm salkımı, palmet, rumi süslemelidir. MAMA HATUN KERVANSARAYI Türbenin 30 m doğusundadır. Onarımlar yüzünden özgün biçimini yitirmiştir. Daha çok Osmanlı kent hanları planındadır. Sarımsı renkte, düzgün blok taştandır. Çevre duvarı konik çatılı 16 4 / 5

5 silindirik yarır kuleyle desteklenmiştir. Doğuda sivri ke merli taçkapı vardır.girişin sağ ve solund dikdörtgen planlı tonozlu odalar (depo vardır. Ortada yamuk biçiminde üstü açı avlu, kuzey ve güneyinde yük hayvanlar için uzun odalar ve bir dizi hücre bulunmaktadır.planı ve mimari özellikleriyle 12 yy. sonunda yapıldığı sanılmaktadır. KÖTÜR KÖPRÜSÜ Tuzla suyuyla Karasunun birleştiği yerdedir.tümüyle yontma taştan yapının günümüzde yanlızca ayakları kalmıştır. BUZ MAĞARALARI Kemah ilçesinin Ayranpınar köyündedir. Mağaranın içinde büyük buz kütleleri ve buzların oluşturduğu sarkıt ve dikitler bulunmaktadır. ARA MAĞARASI Kemaliye ilçesinin kuzeydoğusunda bulunan mağaranın içinde dehliz ve kanallar bulunmaktadır. TAŞDİBİ KİLİSESİ Refahiye ilçesinin Altköy mevkiinde bulunan mağaraya taş merdivenlerle çıkılmaktadır. ABRENG KİLİSESİ Tercan ilçesinin Üçpınar Köyü yakınlarında bulunan kilisenin giriş kapısı üzerinde 1854 tarihi geçmektedir. Kilise ile birlikte bir şapel ve iki tane de dikili taş bulunmaktadır. Bu taşlar mimarisi ve bezemesiyle dikkat çekip XII. Yüzyıldan sonra Selçuklu Prensi Nasurettin dönemiyle tarihlenen kitabeler taşırlar. 5 / 5