Prostat Kanseri Hakkında Sık Sorulan Sorular

Transkript

1 Hasta Bilgilendirme Formu Türkçe Prostat Kanseri Hakkında Sık Sorulan Sorular Altı çizili terimler sözlükte listelenmiştir. Menüde, prostat kanseri hakkında sık sorulan sorular ile ilgili genel bir bakış bulacaksınız. Burada ele alınan konular hakkında Prostat Kanseri EAU Hasta Bilgilendirme nin çeşitli bölümlerinde daha fazla bilgiye ulaşabilirsiniz. Bu bölüm, ülkelere göre farklılık arz edebilen, genel bilgi ve durumları içermektedir. Sağlığınızla ilgili herhangi bir sorunuz veya endişeniz varsa, lütfen doktorunuza danışınız. Genel sorular Prostat kanseri nedir? Prostat kanseri, prostatta yer alan habis bir tümördür. Prostat kanserinin çeşitli evreleri vardır. Sizin tedavi ve yaşamınız tümörün belirli özelliklerine ve tıbbi ekibinizin uzmanlığına bağlıdır. Prostat kanserlerinin çoğu yavaşça gelişir ve herhangi bir bulguya neden olmaz. Hızlı büyüyen prostat kanseri nadir görülür. Prostat kanseri riski yaşın ilerlemesi ile artmaktadır. Prostat kanseri tanısında ortalama yaş 69 dur. Prostat kanseri Avrupa da yaşlı erkeklerde en sık görülen kanser türüdür. Avrupa da prostat kanseri için sağ kalma oranı oldukça yüksektir ve halen yükselmeye devam etmektedir. Prostat Nedir? Prostat, alt üriner sistemde, mesanenin altında ve üretranın etrafında yer alan bir salgı bezidir. Prostat sadece erkeklerde bulunur. Meniyi taşıyan sıvının bir kısmını üretir. Prostat, ejekülasyon sırasında semenin atılmasını sağlayan düz kaslara sahiptir. Sağlıklı bir prostat ceviz büyüklüğünde olup, mililitrelik bir hacme sahiptir. Erkek yaşlandıkça prostat yavaşça büyür. Prostat kanserinin semptomları nelerdir? Prostat kanseri genellikle asemptomatiktir, yani prostat kanserini gösteren açık bir belirti bulunmamaktadır. Çoğu durumda, semptomlar iyi huylu prostat büyümesi veya enfeksiyona bağlı olarak görülmektedir. Prostat kanserinin belirtiye neden olması çoğunlukla ileri evrede olduğuna işaret etmektedir. Bundan dolayı semptomlara neyin neden olduğunu anlamak için doktora başvurmanız önemlidir. Sayfa 1 / 6

2 Semptomlar şunları içerebilir: Sık idrara çıkma ve idrar akımının zayıf olması gibi üriner semptomlar İdrarda kan bulunması Sertleşme problemleri İdrar kaçırma Barsak kontrolünün kaybı Kalça, sırt, göğüs ve bacaklarda ağrı Bacaklarda güçsüzlük Kemik ağrısı, kanserin vücuda yayılmasının bir işareti olabilir. Bu durum metastatik hastalık olarak bilinmektedir. Prostat kanseri tanısı için hangi testler yapılmaktadır? Prostat kanserini tespit etmek için en yaygın kullanılan araç kandaki prostat-spesifik antijen (PSA) seviyesini ölçen bir testtir. Kanınızdaki PSA düzeyi çok yüksek ise, bu prostat hücrelerinin alışılmadık biçimde davranmakta olduğunu göstermektedir. Bu, prostatınızda yer alan bir tümör nedeniyle olabileceği gibi, enfeksiyon ya da iyi huylu prostat büyümesi nedeniyle de olabilir. Doktorunuz test sonucu ile birlikte yaşınızı ve aile geçmişinizi kullanarak prostat kanserine sahip olma ihtimalinizi değerlendirecektir. Risk yüksek ise, prostat dokusundan biyopsi alınması gerekebilir. Bu test tümöre sahip olup olmadığınızı doğrulamak amacıyla yapılmaktadır. Prostat biyopsisinde, 8 ile 12 arasında prostat doku örneği alınmaktadır. Doku örnekleri tanıda yardımcı olması ve gelecekteki tedavinin belirlenmesi açısından patolog tarafında analiz edilir. PSA testinin başlıca avantajı prostat kanseri gelişme riski yüksek olan erkeklerin düzenli olarak kontrol edilmesidir. Bu, tümörlerin daha erken saptanabilmesi ve daha iyi bir tedavi şansı anlamına gelir. PSA testinin temel başarısızlığı ise önemli sağlık sorunlarına neden olmayacak tümörlerin de saptanmasıdır. Bu tümörlerin tedavisi hoş olmayan fiziksel yan etkilere yol açabilmektedir. Kanser tanısı da ayrıca anksiyete ve strese yol açabilmektedir. Aşırı tedavi denilen bu durumdan korunmak için bazı ürologlar prostat kanseri taraması için düzenli aralıklarla PSA testi yapılmasına karşıdır. Doktorunuzla PSA testinin artı ve eksileri ile sizin için doğru olup olmadığını görüşünüz. Prostat tümörleri nasıl sınıflandırılır? Prostat tümörleri, tümör evresi ve tümör hücrelerinin agresiflik derecesine göre sınıflandırılır. Tümör evresi, tümörün ne kadar ileri düzeyde olduğunu ve kanserin lenf nodları ile diğer organlara yayılıp yayılmadığını belirtir. Sınıflamanın diğer bir unsuru Gleason skorlamasıdır. Gleason skoru, hücrelerin agresifliği ve tümörün ne hızda büyüdüğü hakkında bilgi verir. Yüksek skora sahip tümör daha agresiftir ve tedavi edilmesi daha zordur. Konsültasyon için nasıl bir hazırlık yapmalıyım? Konsültasyona hazırlık çok yararlı olabilir. Soru ve endişelerinizi cevaplamak açısından size ve doktorunuza yardımcı olacaktır. Şunları deneyebilirsiniz: PSA testi nedir? Prostat kanseri genellikle asemptomatiktir ancak bilinen çeşitli risk faktörleri vardır. Bunlar ileri yaş, prostat kanseri aile öyküsü ve etnik kökendir. Eğer prostat kanseri için yüksek risk sahibiyseniz doktorunuz kanınızdaki prostat-spesifik antijen (PSA) düzeyini ölçmek için bir test önerebilir. Bu test, PSA testi olarak bilinmektedir. Doktorunuza sormak istediğiniz soruları bir kenara yazın. Sormak istediğiniz şeyleri hatırlamanıza yardımcı olacaktır. Soruları yazmak düşüncelerinizi organize etmede de yardımcı olabilir. Eğer mümkünse yanınızda birini götürün. Doktorunuzun söylediklerini görüşmek ve muhtemelen farklı şeyleri hatırlamak için yanınızda birinin olması iyi olacaktır. Sayfa 2 / 6

3 Sahip olduğunuz kanserin türü ve tedavi seçenekleri hakkında bilgi isteyiniz. Eğer doktor anlamını bilmediğiniz kelimeler kullanırsa, açıklama isteyiniz. Tedavi hakkındaki sorular Prostat kanseri nasıl tedavi edilmektedir? Sizin için doğru tedavi yolu hakkındaki tüm kararlar, tümör sınıflandırılması, prognozunuz, genel sağlık durumunuz, hastanedeki tedavi seçenekleri, kişisel tercih ve değerleriniz dikkatli bir şekilde değerlendirildikten sonra alınır. Tedavi seçiminde en önemli faktör hastalığın evresi ve agresifliğidir. hormon tedavisi tümörün büyümesini durdurur. Aktif izlem nedir? Aktif izlem prostat kanserinde, tümörün ve büyümesinin doktor tarafından sık aralıklarla takip edildiği bir tedavi şeklidir. Her kontrolde kandan prostat-spesifik antijen (PSA) düzeyinin ölçümü dahil çeşitli tetkikler yapılmaktadır. Amaç; hastalığın ilerlediği yönünde bulgular saptandığında diğer tedavi seçeneklerine geçilmesidir. Aktif izlem lokalize prostat kanseri için bir tedavi yoludur. Eğer tümör prostat dışına büyümüş ve alt üriner sistemdeki diğer dokulara yayılmışsa başka tedavi yöntemleri önerilecektir. Prostat kanseri tedavileri: Radikal prostatektomi Radyasyon tedavisi Hormonal tedavi Aktif izlem Bekle gör Yeni deneysel teknikler Radikal prostatektomi nedir? Radikal prostatektomi, prostatın tamamının ve seminal veziküllerin çıkarıldığı cerrahi tedavidir. Bekle gör nedir? Bekle gör, prostat kanseri için semptomlara yönelik tedavi şeklidir. Amaç, belirtiler ortaya çıktığında diğer tedavi seçeneklerine geçmektedir. Bekle gör palyatif bakım yaklaşımının bir parçasıdır. CSAP nedir? Prostatın kriyo-cerrahisi (CSAP), prostat kanseri tedavisinde deneysel bir tekniktir. Dondurucu derece ısının, tümör hücrelerini öldürmek amacıyla direk olarak tümör hücrelerine uygulandığı minimal invaziv bir cerrahidir. Radyasyon tedavisi nedir? Radyasyon tedavisi, kanser hücrelerinin kontrol eden veya öldüren bir tür tedavidir. Prostat kanseri hücreleri radyasyon tedavisine genellikle duyarlıdır. Hormonal tedavi nedir? Prostat kanserinde hormonal tedavinin amacı tümör büyümesine yardımcı olan erkek seks hormonlarının aktivitesini veya üretimini durdurmaktır. Hormonal tedavinin diğer bir ismi androjen baskılayıcı tedavidir (ADT). Androjenler olarak bilinen hormonların aktivitesini durdurmak için doktorunuz anti-androjen ilaçları reçete edecektir. Androjenlerin üretimi; testislerin cerrahi olarak alınması veya kimyasal kastrasyona neden olan ilaçlar ile durdurulur. Etkili olduğunda HIFU nedir? Yüksek yoğunluklu ultrason odaklaması (HIFU), prostat kanseri tedavi için deneysel bir tekniktir. Yüksekfrekanslı ses dalgalarının enerjisi kullanılarak kanser hücrelerinin ısıtılması ve öldürülmesi sağlanmaktadır. Fokal terapi nedir? Fokal terapi, tüm prostat yerine sadece prostattaki küçük tümörlerin yok edilmesine dayanan çeşitli deneysel tedavi teknikleri için kullanılan bir terimdir. Tedavi direkt olarak tümör hücrelerine odaklandığından, prostatta ve alt üriner sistemdeki diğer dokularda fazla hasar meydana gelmemektedir. Sayfa 3 / 6

4 Kastrasyon-dirençli prostat kanseri nedir ve nasıl tedavi edilir? Kastrasyon dirençli prostat kanseri, genellikle metastatik hastalık tedavisi sırasında gelişen bir prostat kanseri türüdür. Bu tümörler ilerlemek için daha düşük düzeyde androjene ihtiyaç duyarlar. Bu, vücudunuz hiç androjen üretmese dahi tümörün büyümeye devam ettiği anlamına gelir. Bu kanserlere, hormonal kastrasyon tedavisine daha fazla yanıt vermediklerinden, kastrasyon-dirençli kanser adı verilmektedir. Kastrasyon-dirençli prostat kanserlerinin tedavisinin mümkün olmadığını kavramak önemlidir. Onun yerine, doktorunuz tümörlerin boyutunu azaltmak için çalışacaktır. Bu size daha az semptomla daha uzun yaşama şansı verecektir. Kastrasyon-dirençli prostat kanseri üzerine yapılan araştırmalar devam etmektedir ve tedavi seçenekleri hızla değişmektedir. Doktorunuz şunları tavsiye edebilir: Destekle ilgili sorular Prostat kanserinin hayatıma olan etkisi nedir? Kanser tanısı almanın, sizin ve sevdiklerinizin hayatına büyük bir etkisi vardır. Kaygı, belirsizlik, korku, hatta depresyon gibi duygulara neden olabilmektedir. Kanser tedavisi ağır bir tedavi olup, iş ve sosyal yaşamınızı etkileyecektir. Destek bulmak için, hastanedeki doktor ve hemşireniz veya aile hekimiz ile görüşünüz. Size hasta örgütlerinin, psikolojik destek veya finansal danışmalık gibi pratik konular hakkında yardımcı olabilecek birilerinin iletişim bilgilerini vermeleri mümkün olabilir. Prognozunuz, tedavinin iş ile sosyal hayatınız ve finansal durumunuza etkisi konusunda endişeye kapılabilirsiniz. Kanser tanısı konmuş pek çok kişi ve yakınları muhtemelen bu endişeleri taşıyacaktır. Eğer konuşmak için birine ihtiyaç duyduğunuzu hissediyorsanız, psikolojik destek açısından doktorunuz ile konuşabilirsiniz. Hasta kuruluşları da destek sunabilir. Yeni hormonal araçlar Kemoterapi İmmünoterapi Yeni hormonal ajanlar nelerdir? Yeni hormonal araçlar, standart hormonal tedavinin artık etkili olmadığı kastrasyon-dirençli prostat kanseri için kullanılan ilaçlardır. Prostat kanseri için en sık kullanılan hormonal ajanlar abiraterone acetate ve enzalutamide tir. Kemoterapi nedir? Kemoterapi, kanser hücrelerinin yok edilmesi için kimyasal maddelerin kullanıldığı bir kanser tedavisi türüdür. Kemoterapi ilaçları vücuttaki hücrelere saldırmak için kan dolaşımına enjekte edilebilir. Direkt tümöre de uygulanabilir. Docetaxel, prostat kanserinde en sık kullanılan kemoterapi ilacıdır. İmmünoterapi nedir? İmmünoterapi, tümör hücreleriyle savaşmak için kendi bağışıklık sisteminizi kullanan bir tedavi türüdür. Prostat kanserinde Sipuleucel-T adlı ilaç immünoterapide kullanılmaktadır. Tedavi süresince işten uzak olacaksınız. İşe geri dönmenin en iyi yolu hakkında patronunuzla görüşünüz. Belki yarı zamanlı veya farklı bir işlevde çalışabilirsiniz. Sağlık ekibinizde tedavinizin olası mali sonuçları hakkında görüşünüz. Ekonomik durumunuz hakkında tavsiye hatta mali yardım alabileceğiniz kişi veya yerlere yönlendirmeleri mümkün olabilir. Kanser tedavisi cinsel hayatınızı etkileyebilir. Radikal prostatektomi sonrası sertleşme problemi gelişebilir. Hormon tedavisi cinsel istekte azalmaya neden olabilir. Depresyon ve yorgunluk hissi de cinsel yaşamınız üzerinde olumsuz bir etkiye neden olabilir. Duygularınız hakkında eşinizle konuşmak önemlidir. Yakın olmanın pek çok yolu vardır. Cinsel olarak aktif olmanız zor ise, birbirinize yakın durunuz, birbirinize dokununuz, sarılarak kucaklaşınız ve yanyana oturunuz ya da uzanınız. Sayfa 4 / 6

5 Prostat kanserim tedavi edilemez ise? Bazen prostat kanserinde iyileşme mümkün olmamaktadır. Doktorunuz ile birlikte palyatif bakım hakkında görüşebilirsiniz. Palyatif bakım, hastalığınızdan kurtulamama durumunda, yaşam kalitenizi optimize etmek amacını taşıyan bir bakım konseptidir. Palyatif bakım sırasında siz ve sevdikleriniz, multidisipliner bir ekip tarafından desteklenirsiniz. Birlikte fiziksel, psikolojik, sosyal ve ruhsal soruları ele alacaksınız. Palyatif bakım, semptomlarınızın kontrolünü ve ağrı yönetiminin tıbbi tedavisini içerir. Destek ve diğer bilgi kaynaklarını nerede bulabilirim? Hastalığınız ve pratik konular hakkında daha fazla bilgi ve destek almak için yerel bir hasta örgütüne başvurunuz. Size en yakın hasta grubu hakkında hastanedeki doktorunuz veya hemşirenize ya da aile hekiminize danışınız. Ayrıca internette de arama yapabilirsiniz. İnternette bulduğunuz tüm bilgilerin güvenilir olmadığını unutmayınız. Prostat kanseri olan bir aile ferdi ya da arkadaşım var, nasıl yardım edebilirim? Kanser tanısı sadece hastayı değil, etrafındaki insanları da etkiler. Çok farklı şekillerde destek sunabilirsiniz. Bazen çamaşır yıkama, bahçe işleri veya alışveriş gibi pratik konularda yardım edebilirsiniz. Doktora beraber gitmek de yardımcı olabilir. Aracı kullanmayı teklif edebilir ya da görüşmede sorulacak soruların formüle edilmesinde yardımcı olabilirsiniz. Görüşmede bulunmak bile iyi olabilir. Daha sonra konuşacağınız farklı şeyleri hatırlayabilir ya da diğer detaylara odaklanabilirsiniz. Ayrıca doktora tedavinin bakım ve psikolojik etkileri açısından hayatınızı nasıl etkileyebileceğini sorabilirsiniz. Hasta kuruluşları da finansal destek ve pratik konularda yardımcı olabilir. Prostat kanseri olan bir aile ferdi ya da arkadaşım var, nereden destek alabilirim? Tanı ve tedavi kanser olan herkes için çok duygusal olabilir. Kanser tedavisi ağırdır ve hayatınız aniden değişebilir. Prognoz hakkında sorular, tedavinin etkileri, hatta ölme olasılığı bile ortaya çıkabilir. Aile bireyi ya da arkadaş olarak orada bulunabilir ve sadece dinleyebilirsiniz. Cevapları bilmenize gerek yoktur. Eğer konuşmak için birine ihtiyaç duyarsanız, aile hekiminize veya tıbbi ekibinizden destek alabilirsiniz. Hasta örgütleri de, kanser tanısı almış insanların ailelerine ve arkadaşlarına destek sunabilmektedir. Eşim prostat kanseri, nereden destek alabilirim? Kanser teşhisi ilişkiniz üzerine baskı oluşturabilir. Tedavi için harcanan zaman ve enerji yüzünden, birbirinizle konuşmak genellikle daha zor olur. Sorunlarınızı bir terapist ile konuşmayı düşünebilirsiniz. Eşinizinkine benzer derecede bir stres, öfke ve depresyon yaşayabilirsiniz. Kendinizi hem duygusal hem de fiziksel olarak bitkin hissedebilirsiniz. Bu durum, eşinizin bakımındaki sorumluluklar ve evde üstlendiğiniz ekstra görevlerin bir sonucu olabilir. İhtiyaç ve isteklerinizi düşünmek ve kendiniz için zaman ayırdığınızdan emin olun. Eşinizin kanser tedavisi cinsel hayatınızı etkileyebilir. Duygularınız hakkında eşiniz ile konuşmaya çalışın. Yakın olmanın pek çok yolu vardır. Birbirinize yakın durunuz, birbirinize dokununuz, sarılarak kucaklaşınız ve yanyana oturunuz ya da uzanınız. Yalnız kalma konusunda endişelenmeniz normaldir. Eğer konuşmak için birine ihtiyaç duyarsanız, aile hekiminize veya manevi danışmanınızdan destek alabilirsiniz. Hasta kuruluşları da destek olabilir. Yakınınızda bir hasta kuruluşu bulmak için Hasta grupları çok yararlı olabilir. Size yakın bir tane bulmak için aile doktorunuza, hastanedeki hemşire veya doktorunuza sorunuz. Ayrıca hasta grubu için internetten de arama yapabilirsiniz. Sayfa 5 / 6

6 Bu bilgiler Ocak 2015 te güncellendi. Serilere katkıda bulunanlar: Bu broşür; EAU Prostat Kanseri Hasta Bilgilendirme nin parçasıdır. Hastalık hakkında genel bilgiler içerir. Bireysel tıbbi durumunuz ile ilgili olarak herhangi bir özel sorunuz varsa doktorunuza veya profesyonel sağlık kuruluşunuza danışmalısınız. Hiç bir broşür, doktorunuz ile yapacağınız özel bir görüşmenin yerini alamaz. Bu bilgilendirme; Avrupa Üroloji Derneği (EAU) tarafından, EAU Uro-Oncology (ESOU), the Young Academic Urologists (YAU), the European Association of Urology Nurses (EAUN), and Europa Uomo bölümlerinin işbirliği ile hazırlanmıştır. Bu broşürün içeriği EAU Kılavuzları ile uyumludur. Dr. Roderick van den Bergh Prof. Dr. Zoran Culig Prof. Dr. Louis Denis Prof. Bob Djavan Sn. Enzo Federico Sn. Günter Feick Dr. Pirus Ghadjar Dr. Alexander Kretschmer Prof. Dr. Feliksas Jankevičius Prof. Dr. Nicolas Mottet Dr. Bernardo Rocco Sn. Maria Russo Utrecht, Hollanda Innsbruck, Avusturya Antwerp, Belçika Viyana, Avusturya Trieste, İtalya Pohlheim, Almanya Berlin, Almanya Münih, Almanya Vilnius, Litvanya Saint-Étienne, Fransa Milan, İtalya Orbassano, İtalya Ürolojik hastalıklar ile ilgili bu ve diğer bilgilere web sitemizden ulaşabilirsiniz: Sayfa 6 / 6