2. 1. Perakendecilik Yönetim Kuralları

Transkript

1 1. PERAKENDECİLİĞİN ANLAMI, TARİHÇESİ VE ÖNEMİ Perakende satıģ küçük parçalar hâlinde, azar azar en son tüketiciye yapılan satıģtır. Uygulama alanı çok geniģtir. Çünkü hemen hemen her alanda perakende satıģ yapılır. Bu nedenle de istihdam alanı çok geniģtir. Dünyada perakendecilik her geçen gün daha da önem kazanmakta ve geliģen teknoloji ile birlikte dev bir sektör hâline gelmektedir. Türkiye de de perakendecilik son yıllarda giderek geliģmiģ ve en büyük sektörlerden biri hâline gelmiģtir; daha da geliģecektir. Sabit yatırım miktarının sanayi yatırımlarına göre nispeten düģük olması ve kredi ile iģ yapma imkânının bulunması dolayısıyla perakendecilik sektörüne girmek çok zor değildir. Ancak düģünülebileceği gibi pazara giriģin bu kadar kolay olduğu bir alanda rekabet de bir hayli yoğun olacaktır. Her gün yeni perakendeciler sektöre girerken eskilerden birçoğu da rekabete yenik düģerek sektörü terk etmek zorunda kalmaktadır 1.2. Perakende Sözlüğü (Jargonu) Türk perakende sektöründe birtakım kelime, kavram ve tanımlar kullanılmaktadır. Bunların tümüne birden Perakende Jargonu( jargon: Belli bir alana veya dar bir çevreye özgü kelime ve deyimler, sözlük) diyoruz Perakendeci Kurumlar Perakendeci kurumlar tek kiģilik küçük perakendeciler olduğu gibi (bakkal, kasap, tuhafiyeci), günümüzde artık örgüt anlayıģı içinde çalıģan, sürekli geliģerek çeģitlenen ve artan büyük perakendeciler de bulunmaktadır. Perakendecilik mağazalı veya mağazasız olarak yapılabilir. Örneğin kapıdan satıģ veya televizyon aracılığı ile satıģ, mağazasız perakendecilik örnekleridir. Perakendeciliği çeģitli Ģekillerde gruplandırmak mümkündür: Sattığı ürün çeģidine göre (Örneğin; her türlü ürünü satan mağazalar (marketler ), tek ürün satan mağazalar (ayakkabı veya elbise mağazası)) Bulunduğu yere göre (Örneğin; alıģveriģ merkezlerindeki mağazalar, cadde mağazacılığı veya seyyar satıcılık) Büyüklüğüne göre (Örneğin; büyük ölçekli mağazalar (çok katlı mağazalar) veya küçük ölçekli mağazalar (manav, kasap, bakkal)) ĠĢlevine göre (Örneğin; hizmet mağazaları, seyyar satıcılık veya e-ticaret) Mülkiyete göre (Örneğin; Ģube mağazalar, bağımsız perakendeciler veya franchising mağazalar) Pazarlama stratejilerine göre (Örneğin; outlet mağazalar veya indirimli mağazalar) Perakendeci kurumları yukarıda sayılanlar dıģında da çeģitli Ģekillerde sınıflandırmak mümkündür. AlıĢveriĢ merkezlerinin de gelecekte perakendecilik alanındaki önemi kaçınılmazdır. Esas olan kurumun amaçlarına ve kurallarına uygun çalıģarak baģarılı 1.5. Perakendecilikte BaĢarısızlığın Nedenleri Yapılan araģtırmalar sonucu, perakendecilikte firmaların baģarısızlığa uğrama nedenleri Ģunlardır: Firmanın satıģ hacminin yeterli olmaması Ödemelerin zamanında yapılmaması Giderlerin ve maliyetlerin aģırı yüksek oluģu Stok devir hızının yavaģ olması YanlıĢ stoklama yapılması Yöneticilerin yetkilerini doğru kullanamaması SatıĢ mağazasının yanlıģ yerde kurulmuģ olması Atıl durumda bekletilen değerlerin fazla olması Seçilen personelin eğitimsiz ve yetersiz olması Doğru ürünün, doğru zamanda satıģa sunulmaması SatıĢ sonrası hizmetlerin aksaması MüĢteri memnuniyetinin sağlanamaması Perakendecilik Yönetim Kuralları 1

2 Perakendecilik yönetiminde MüĢteri Memnuniyeti Yönetiminde de (CRM) uygulanan benzer kurallar uygulanmaktadır: Doğru malı, doğru zamanda, doğru yerde, doğru miktarda ve uygun fiyata satmak, bunu yaparken de müģteri ile iyi iletiģim kurmak ve geliģtirmek. Doğru mal için her Ģeyden müģteriyi tanımak, istek ve ihtiyaçlarını doğru değerlendirmek ve değiģen değerleri belirlemek gerekir. Ġnsanlar öncelikle ihtiyacı olanı alır, istekler ise daha sonra gelir. O hâlde perakendeci firmanın hangi malı satacağına, yapacağı araģtırmalar sonunda karar vermesi gerekir. Doğru zaman ise perakendecinin ürünü veya hizmeti müģterinin istediği zamanda sunmasıdır. Örneğin kıģ aylarında güneģ kremi talep eden müģterinin olamayacağı gibi. Doğru yer kuralını hem bölgesel anlamda hem de mağaza içi yerleģim düzeni olarak değerlendirmek gerekir. Bir ürünün satıģında bölgesel özellikler önemli bir rol oynar. Örneğin Karadeniz bölgesinde hamsi ve mısır unu çok tüketilirken Akdeniz bölgesinde zeytinyağlı yiyeceklerin tüketilmesi, gıda perakendecisinin bu bölgelerde satacağı malı bölgesel ihtiyaç ve istekler doğrultusunda belirlemesini gerektirir. Ayrıca mağaza içi düzenlemede de malların müģterinin kolay ulaģabileceği yer ve düzende olması gerekir. Doğru miktar malın talebe uygun miktarlarda mağazada bulundurulmasıdır. Bazı yerlerde çok fazla talep edilen bir ürün ya da hizmet baģka bir yerde çok fazla talep edilmeyebilir. Uygun fiyat ise ürün veya hizmetin, perakendecinin satıģ giderlerini karģıladıktan ve belirli bir kâr bıraktıktan sonra satılmasını sağlayan fiyattır. Ancak bu her zaman böyle olmayabilir. Bazen malın elde kalmaması için maliyet fiyatının altında da satılması mümkündür ki, pek çok perakendeci bunu uygulamaktadır. MüĢteri ile iletiģim perakendeciliğin en önemli konusudur ve müģteri memnuniyetinin kesinlikle sağlanması gerekir. Çünkü perakendecinin iģ yapabilmesi için müģteri gerekir. Bir perakendeci iģletme yönetiminde, üç temel değiģken grubunun mutlaka göz önünde tutulması ve bunların alt karmalarının yönetimi konusunda da hassas davranılması gerekir. Fiziksel dağıtım karması Mal ve hizmet karması ĠletiĢim karması Perakendecilikte BaĢarının Kuralları Perakendecilikte baģarılı olmanın temel kuralları Ģunlardır: Pazarı anlayınız ve araģtırınız: Trendleri (yeni eğilimler, yenilikler), ana tedarikçileri ve rakiplerinizi araģtırınız. Pazarla konuģunuz: Mağaza çıkıģı konuģmalardan ve telefon konuģmalarından yararlanınız. MüĢterinin size anlattığı taleplerini dikkatle dineyiniz. Pazara heyecan katınız: MüĢteriyi sadece hedeflere ulaģmada gerekli bir unsur gibi görmeyiniz. Can sıkıcı reklam gösterileri ile müģterinin zamanını almak yerine daha yaratıcı Ģeyler bulunuz. Farklı olunuz: ĠĢinizde de kendiniz gibi davranınız. Kimseyi örnek almaya çalıģmayınız. Unutmayın ki, aslı örneğinden daima daha iyidir. Farkınızla dikkat çekiniz. AraĢtırma sonuçlarını mutlaka dikkate alarak bir tutum belirleyiniz. Sonuçları analiz ediniz: Pazar sizden çok daha hızlı değiģebilmektedir. Bunun için araģtırma sonuçlarını sık sık analiz ediniz. Aksi takdirde hata kaçınılmaz olacaktır. MüĢteri önceliklidir: Bunu asla unutmayınız. MüĢteri olmadan iģ yapamazsınız. Farkınızı müģteriye yansıtınız. 1.1.Toptan Ticaretin Tanımı, Tarihçesi Ve Kapsamı Toptan ticaret perakendecilere veya diğer toptancılara büyük miktarlar halinde mal satıģıdır. Toptancı üreticiden veya diğer toptancıdan aldığı malın depolama, nakliye, finansman, riskleri üstlenme(ürünün depoda bozulması veya 2

3 çalınması, nakliye sırasında kırılması, kaybolması) gibi aracılık faaliyetlerini de üstlenerek dağıtımını yapar. Toptancılar böylece hem üreticilere ve imalatçılara hem perakendecilere hem de dolaylı olarak son tüketiciye hizmet vermiģ olur. Toptancılık zaman içinde geliģme sağlamıģ bir kurumdur. Teknolojik geliģmelerde toptancılığa katkı sağlamıģtır. Toptancılığın geliģmesinin baģlıca nedenleri Ģunlardır: Üretim ve imalat yerlerinin tüketicilerden uzak bölgelerde olması. Üretimin fazla miktarlarda yapılması. Üreticiyi ve imalatçıyı depolama, nakliye gibi faaliyetlerden kurtarmıģ olması. Perakendecinin fazla stok bulundurmak istememesi Toptancının Üreticilere Faydaları Toptancı firmaların üreticilere sağladığı hizmetler ve faydalar Ģunlardır: Üreticiyi temsil ederler. Üreticinin depolama ve nakliye iģlerini üstlenirler. Üreticiden toptan alım yaparak üretime teģvik ederler. Üreticinin risklerini azaltırlar. Üreticiler, perakendeciler ve tüketiciler arasında bilgi akıģını sağlarlar. Toptancılar sayesinde üreticilerin doğrudan satıģ yapmalarına gerek kalmayacağı için pek çok iģtende kurtulmuģ olurlar Toptancının Perakendecilere Faydaları Toptancı firmalar perakendecilere sağladığı pek çok hizmetle yardımcı olurlar: Stok kontrolüne yardımcı olurlar. Planlamaya yardımcı olurlar ve danıģmanlık yaparlar. Perakendeciye indirim yapabilirler. Konsinye satıģ yaparak perakendeciye finansman açısından yardımcı olurlar. Depolama ve nakliye iģlerini üstlenirler. Depolarında perakendecilere mal çeģitleri sunumu yapabilirler. Firmalar arası bilgi akıģını sağlarlar Toptancı ÇeĢitleri Toptancılar; dağıtım kanalı üzerinde, akıģına yardımcı oldukları ürünlerin nitelikleri, gördükleri iģlev ve sağladıkları faydalar açısından değiģik adlarla anılırlar. Sayılabilecek pek çok toptancılık yapan aracı kurumu üç temel grupta toplamak mümkündür. Birinci grupta kendi nam ve hesabına dağıtım yapan tüccar aracılar; ikinci grupta bir sözleģme ile dağıtım kanalında kendilerinden önce gelenlerin sağladığı mallan dağıtan acenteler ve komisyoncular yer alır. Üçüncü grupta ise dağıtım kanallarında üreticilerin kendi kurdukları toptancı aracılar yani satıģ Ģube ya da mağazaları yer alır. Tüccar Toptancılar: Tüccar toptancılar dağıtım kanalına sundukları ürün sayısı ve hizmet sunum düzeylerine göre; tam hizmet (genel toptancılar) ve sınırlı hizmet toptancıları olmak üzere iki grupta toplanabilirler. Genel toptancılar (full line-tam hizmet sunan toptancılar): Oldukça geniģ bir ürün karmasını tam hizmetle beraber sunan toptancılardır. Ġlaç, giyim sanayi gibi sektörlerdeki toptancılar bunlara örnek olarak verilebilir. Toptancı bayiler: Bir iģletmenin ürettiği mamul hattını bir bölgedeki bayilere dağıtmak üzere bayilerden birkaçı bölge bayi, ana bayi gibi isimlerle toptan mal satma hakkına sahip olabilirler. Bunun örneğini birçok sektörde görmek mümkündür. Endüstriyel dağıtıcılar veya plâsiyerler( toptancı bayiler arasında belirli bir bölgedeki endüstriyel tüketicilere mal sağlayan gezgin toptancılar) endüstriyel amaçlı mal satıģı yapmaktadırlar. Endüstriyel tüketiciler düzenli olarak bu satıcılardan mal alarak büyük miktarlı stok yapmaktan kurtulmaktadırlar. Plasiyerler üretici iģletme adına mal satıģı yaparken kazançları sattıkları mal oranında artmaktadır. Sınırlı mallarda uzmanlaģmıģ toptancılar: Ürün karması geniģliği dar, fakat ürün karması derinliği oldukça geniģ olan aracı kurumlardır. Belirli ürünlerde(sınırla sayıda üründe) çok çeģitli alternatifler sunabilirler. Oto yedek parça, deniz mahsulleri satıģı yapan toptancılar bunlara örnektir. 1. Distribütör: Endüstriyel malların satıģlarının belirli bir bölgedeki sorumlu dağıtıcısıdır. Üretici iģletmeler dağıtımını yapma imkânı bulamadıkları ürünlerin toptan olarak pazarlamasını baģka bir iģletmeye devredebilirler. Bu iģletmeler stoklarında mal bulundururlar. 3

4 Öde götür toptancıları (Cash and Carry): Sadece satıģ yapacaklara satıģ yapan, perakendecilik hizmeti çok sınırlı, satın alanların mallarını kendileri götürmeleri için düzenlenmiģ ve yalnızca nakit para ile satıģ yapan iģletmelerdir. dağıtım yapmadıkları gibi vadeli satıģ da yapmazlar. Bakkaliye ürünleri satıģı yapan toptancılar ile elektrik malzemeleri toptancıları buna örnek verilebilir. Gemi toptancıları: Tüccar aracılık yaparlar, ancak ellerinde ve stoklarında mal bulundurmazlar. Bir toptancıdan ya da üreticiden istenen malı karģılar ve malın doğrudan üreticiden satıcıya geçmesini sağlarlar. Kereste, kömür ve kimyasal maddeler gibi çok yüksek miktarlarda satılan mallara aracılık ederler. Raf toptancıları: perakendecilere satıģ yapabilmek için raflarda mallarını sergileyen toptancılardır. Ayakkabı toptancıları, halı toptancıları bunlara örnek verilebilir. Üretici kooperatifleri: Tarım ürünlerini satmak üzere çiftçilerin oluģturdukları birlikler olup, üyelerinin ürettikleri ürünlerin toptan satıģını yaparlar. Elde ettiği kârdan da üyelerine pay verirler. Bu tür kooperatiflere ülkemizde Fiskobirlik vb. pek çok örnek vardır. Posta ile satıģ yapan toptancılar: Hazırladıkları kataloglar yoluyla endüstriyel amaçlı olarak mal satıģını gerçekleģtiren toptancılardır. Bazı özellikli malların satıģı da bu Ģekilde gerçekleģir. Mallar daha sonra miktar ve büyüklüğüne göre posta veya kargoyla gönderilir. Komisyoncular: Komisyoncular, satılan mallarda mülkiyet faydası sağlamaksızın, sadece alıcılarla satıcıları bir araya getirerek yaptıkları bu hizmetin karģılığında, alıcıdan veya satıcıdan ya da her ikisinden komisyon alırlar. Özellikle ihracat pazarlaması iģi yapan iģletmeler, yurt dıģına iģ bağlantısını yaparlar ve mal satıģı yapılınca satıcıdan komisyonlarını alırlar. Komisyoncular risk üstlenmezler.kabzımallar, özellikle tarımsal ürünlerin toptan satıģında üreticilerin adına malları endüstriyel kullanıcılara satıp masrafları ve komisyonlarını düģtükten sonra üreticilerin mallarının karģılığını verirler. Kabzımallar, ülkemizde özellikle toptancı hali ismiyle tanınan tarımsal ürün toptancılarının yer aldığı mekânlarda faaliyet gösterirler. Acenteler: Dağıtım kanalında yer alan ve sıkça rastlanan toptancılardandır. Acenteler değiģik fonksiyonları nedeniyle çok çeģitlidir. Örneğin üretici iģletme adına ve hesabına hareket eden acenteler, kendi nam ve hesabına bir sözleģme ile satıģ yapma hakkını almıģ acenteler, sadece satın alma ile uğraģan acenteler, sadece aracılık yapan acenteler gibi. Üstlendikleri fonksiyonlara göre mal bulundurabilir, finansal risk üstlenebilirler. Simsarlar: Tellal olarak da bilinirler. Bu tür toptancılar uzman oldukları alanlarda namına hareket ettiği kiģi veya kuruluģu temsil ederler. Alıcı ve satıcıyı bir araya getirerek yaptığı iģin karģılığını ücret olarak alır. Simsarlar yapılan pazarlıklar esnasında tarafların anlaģmasına aktif olarak katkıda bulunabilirler. Simsarlar risk üstlenmezler, stok bulundurmazlar. Sermaye piyasası simsarları, emlak komisyoncuları gibi örnekler verilebilir. Spot satıcılar: Nakit paraya ihtiyacı olan bazı toptancı iģletmelerin tercih ettikleri satıģ Ģekli olarak bilinir. Spot toptancıları nakit sıkıģıklıklarını gidermek için mallarını bazen kârsız ve hatta zararına bile satabilmektedirler. Bu tür toptancılardan nakit para ile mal satın alan iģletmeler, satın aldıkları malları piyasa değerinden vadeli olarak veya fabrika fiyatına (bazen daha da altına) peģin olarak satabilmektedirler. Ülkemizde spot pazarlar oldukça yaygındır. Üreticiye Ait SatıĢ Yerleri: ġubeler, üretici iģletmeye bağlı olarak onların nam ve hesabına malları depolama satıģını yapma, teslim etme gibi hizmetler verirler. Alıcı iliģkileri merkezin olabileceğinden daha iyidir. Bu nedenle tutundurma görevini yapmıģ olurlar. Alıcılara satıģta vade tanıma (kredili satıģ) yapabilirler. SatıĢ büroları: Malların depolanmadığı sadece örneklerin sergilendiği, teģhir mağazaları veya irtibat büroları rolünü görüler. Üretici iģletmeye bağlı olarak faaliyet göstererek toptan mal satıģı da yapabilirler. 3. TOPTANCILIKTA DAĞITIM KANALLARI VE ÇEġĠTLERĠ Ticaret hayatında genel olarak düģünülen dağıtım faaliyetlerinin en kısa zamanda ve en az maliyetle yapılmasıdır. Ürünün müģterinin ulaģabileceği noktalara gönderilememesi halinde hiçbir değeri kalmaz. Bu noktada toptancılık açısından dağıtım kanalları büyük bir önem kazanmaktadır. TaĢıma hız ve devamlılık gerektiren bir iģlemdir. MüĢteri memnuniyeti ürünlerin istenilen yerde, istenilen zamanda bulunmasını gerektirir. Bazı ürünlerin ihtiyaç duyulacağı ana kadar depolanması söz konusu olabilir ama her ürün için geçerli değildir. Günümüzde depolama iģlemlerini de büyük çoğunlukla toptancılar üstlenmektedir. Ürün nakli bir strateji gerektirmektedir. Toptancı firmalar açısından bu anlamda ciddi bir altyapı ve araç gerekmektedir. Ürünlerin perakendeciye ulaģmasını sağlayan dağıtım kanalları için lojistik zincirinin önemli bir halkasını oluģturur diyebiliriz. GeliĢen teknoloji sayesinde dağıtım kanallarında da kolaylıklar sağlanmıģ ve masraflar daha azalmıģtır. 3.1 Dağıtım Kanalları Türleri Dağıtım kanalları kullanılan araca göre çeģitlendirilmiģ ve sınıflandırılmıģtır. Toptancılıkta kullanılan baģlıca dağıtım kanalları Ģunlardır: 4

5 Karayolu taģımacılığı: En fazla kullanılan dağıtım kanalıdır. Çok yönlü kullanıma açık bir taģımacılık Ģeklidir. Özellikle sebze meyve dağıtımında ön plana çıkmaktadır. Zaman kısıtlaması olan ürünlerde özellikle karayolu taģımacılığından faydalanılmaktadır. Pahalı ancak ülkemiz açısından vazgeçilmez bir dağıtım kanalıdır. Denizyolu taģımacılığı: En ucuz ve en yavaģ dağıtım kanalıdır. Ancak ülkemizde çok fazla kullanılmayan bir taģımacılıktır. Özellikle büyük hacimli ürünlerin taģınmasında ve kombine taģımacılıkta tercih edilen bir yöntemdir. Uluslar arası taģımacılıkta daha fazla ön plana çıkmaktadır. Trenyolu taģımacılığı: Ucuz bir taģıma Ģeklidir. Ancak ülkemizde hala çok fazla kullanılmayan bir dağıtım kanalıdır. Karayolu taģımacılığının alternatifidir. Havayolu taģımacılığı: En pahalı ancak en hızlı dağıtım kanalıdır. Küçük hacimli değerli ürünlerin kısa sürede nakledilmesinde özellikle tercih edilen bir dağıtım kanalıdır. Boru hattı taģımacılığı: Özellikle uluslar arası ticarette petrol, doğal gaz veya su gibi sıvı ürünlerin nakli için kullanılan bir yöntemdir. Bazı ürünlerin dağıtımında yukarıdaki dağıtım kanallarının tamamından veya birkaçından birden faydalanmak gerekebilir. Günümüzde toptancı firmalar sadece dağıtım kanalları olarak değil lojistik hizmetlerinin bütünü olarak olaya bakmaktadır. Bugün ülkemiz karayolu taģımacılığında oldukça geniģ bir nakliye kapasitesine sahip olmasına karģın deniz ve demiryolu ulaģımında yetersiz bir altyapıya sahiptir. ÖĞRENME FAALĠYETĠ 4 AMAÇ ARAġTIRMA TOPTANCI VE PERAKENDECĠ PAZARLAR Toptancınında üreticiler ve perakendeciler gibi pazar seçimi konusunda karar verirken çok dikkat etmesi gerekir. Toptancının yaģaması üreticinin ve perakendecinin yaģamasına bağlı olduğuna göre onların yerlerinede düģünerek, araģtırma yaparak, pazarlama ve pazar seçimi ile ilgili kararlar ve tedbirler almalıdır. Toptancı firmaların girecekleri pazarlar konusunda çok iyi seçim yapması, üreticiler ve perakendecilerle ortak hareket etmesi, onların yerinede araģtırma yaparak karar vermesi ve yönlendirmesi gerekir. 4.1 Toptancının Pazarlama Kararları Toptancı firma iģe baģlamadan önce Ģu konularda araģtırma yapmak ve karar vermek durumundadır: Hedef pazarların seçilmesi Pazara sunulacak ürünlerin belirlenmesi Sunulacak hizmetlerin belirlenmesi Uygun fiyat Sunulacak ürünün tutundurma faaliyetlerinin belirlenmesi Toptancının faaliyet göstereceği yer ile ilgili karar verilmesi 4.2. Toptancının Pazarlama Bilgi Sistemi Yukarıda da belirttiğimiz gibi toptancının kendini yenilemesi ve geliģen teknolojiye ayak uydurması gerekmektedir. Önceleri dosyalarla dolapta sakladıkları bilgileri artık bilgisayarlarda saklamaları ve gerektiğinde bu bilgilere hızlı bir 5

6 Ģekilde ulaģmaları gerekmektedir. Pazarlama bilgi sistemi yöneticilere karar verme aģamasında yardımcı olur, ürün ve hizmette verimlilik ve kalite artar, bu bilgiler sayesinde geliģme sağlanır, rakiplere karģı firma daha üstün duruma gelebilir. Pazarlama bilgi sisteminin uygulanabilmesi için verilerin toplanarak birleģtirilmesi gerekir. Bu konuda yönetim kadrosuna önemli görevler düģmektedir. Yönetimin bilinçlenmesi ve kendini geliģtirmesi gerekir. Firmanın pazarlama kararları için bilgi toplama görevi yapan pazarlama bilgi sistemi planlı bir kurallar ve metodlar dizisidir. Pazarlama bilgi sistemi Ģu unsurlardan oluģmaktadır: Ġç raporlama. SipariĢ bilgileri, envanter bilgileri, stok bilgileri, müģteri bilgileri, faturalar, satıģ bilgileri, muhasebe kayıtları gibi bilgilerin raporlarından oluģur. Bilgisayarda gerekli veri tabanı oluģturulduğunda kolaylıkla ve hızlı bir Ģekilde takip edilir. Pazarlama istihbaratı. Rakiplerin takip edilmesi, pazar çevresi, üretici ve perakendeci bilgileri, pazar değiģiklikleri gibi bilgilerin araģtırılması ve değerlendirilmesidir. Bu konuda uzmanlaģmıģ bir ekibin bulunması toptancı firmaya kolaylık sağlayacaktır. Pazarlama karar destek sistemi. Pazarlama bilgilerinin toplanarak saklanması ve gerektiğinde yöneticilere karar verme aģamasında çeģitli yollar sunarak yardımcı olmasıdır. Yöneticiler satıģ bilgileri, ürün bilgileri, pazarın durumu, rakipler ile ilgili konularda pazarlama karar destek sisteminden yararlanırlar. Bu alandada gerekli veri tabanının oluģturularak iģlemlerin bilgisayarda yapılması yöneticinin iģini kolaylaģtıracaktır. Pazarlama araģtırması sistemi. Toptancı firmanın belirli aralıklarla projeler üreterek problemlere çözüm getirmeye çalıģması ve bu konuda bilgi toplayarak değerlendirme yapmasıdır 1. KASA AÇILIġ ĠġLEMLERĠ 1.1. Ödeme Kaydedici Cihazların Alımı Mükelleflerin ödeme kaydedici cihaz kullanma mecburiyetlerinin olabilmesi için cihaz kullanmayı gerektiren bir iģle uğraģmaları veya hizmet ifasında bulunmaları gerekir. ĠĢ yerinde perakende satıģ (tüketiciye satıģ) yapılacaksa (3100 sayılı Kanun) yazar kasa (ödeme kaydedici cihaz) alınması zorunludur. Ödeme kaydedici cihaz kullanma mecburiyeti olan mükelleflerin, mükellefiyetin baģladığı tarihten itibaren 30 gün içinde ödeme kaydedici cihaz almaları gerekir. Cihazın alındığı tarihten itibaren (fatura tarihi) 15 gün içerisinde de vergi dairesine kaydettirip Ödeme Kaydedici Cihazlara Ait Levha yı alma yükümlülükleri bulunmakta; vergi dairesinin de belgelerin tam ve doğru olduğunu, cihazın Maliye Bakanlığınca onaylanan cihazlar arasında bulunduğunu tespit ettikten sonra kayıt iģlemini yapıp mükellefe, vergi dairesi müdürünce tasdik edilen Ödeme Kaydedici Cihazlara Ait Levha yı vermesi gerekmektedir. Levhanın iģ yeri tarafından alındığı tarihten itibaren yazar kasanın 3 ay içerisinde kullanılmaya baģlanması gerekir. Ödeme kaydedici cihaz kullanma mecburiyeti olmayan veya ödeme kaydedici cihaz fiģi ile belgelendirilecek bir satıģı bulunmayan mükelleflerin, ödeme kaydedici cihaz fiģi ile belgelendirilebilecek bir satıģ yaptıkları takdirde bu satıģın yapıldığı tarihten itibaren 30 gün içerisinde ödeme kaydedici cihaz almaları gerekir. Yetkili mercilere gerekli kayıt ve tasdik iģlemi yaptırılmadan veya ruhsatsız olarak ödeme kaydedici cihazlar; satılamaz, kiralanamaz, devredilemez veya diğer yollarla kullandırılamaz Ödeme Kaydedici Cihaz SatıĢı Yapan KiĢi ve KuruluĢlar Ödeme kaydedici cihaz (yazar kasa) satıģı yapan kiģi ya da kuruluģların, bu cihazların satıģını yaparken dikkatli olmaları ve satıģ sırasında aģağıda belirtilen durumlara dikkat etmeleri gerekir. Ödeme kaydedici cihaz kullanmakla yükümlü olduklarını, bağlı bulundukları vergi dairesinden alacakları yazıyla belgeleyen mükelleflere ödeme kaydedici cihaz satacaklardır. Diğer bir ifadeyle vergi dairesinin yazısını ibraz edemeyenlere (mükellef olmayanlara, götürü usulde mükellef olanlara vb.) hiçbir Ģekilde ödeme kaydedici cihaz satamayacaklardır. Satıcı, vergi dairesince verilen yazıyı aldıktan sonra, alıcının adı, adresi, vergi dairesi, sicil numarası, cihazın marka, model ve sicil numarası gibi bilgilerin yanı sıra vergi dairesi yazısının tarih ve numarasını da belirtmek suretiyle düzenleyecekleri bir fatura ile satıģ iģlemini gerçekleģtireceklerdir. Cihazla birlikte, kullanma kılavuzu ve ruhsatnameyi de alıcıya vereceklerdir. Ruhsatnamenin satıģa iliģkin bölümlerini eksiksiz bir Ģekilde doldurup tasdik edeceklerdir. Ödeme kaydedici cihazları kimlere sattıklarını, satıģın yapıldığı tarihten itibaren 30 gün içerisinde cihazın marka, model ve sicil numarasını da belirtmek suretiyle bir taraftan alıcının (müģterinin) kayıtlı olduğu vergi dairesine diğer taraftan da ilgili üretici veya ithalatçı kuruluģa bildireceklerdir. 6

7 1.3. Ödeme Kaydedici Cihaz Alan ĠĢletmelerin ĠĢ Yerine Asılması Gereken Levhaları Ödeme Kaydedici Cihazlara Ait Levha Ödeme kaydedici cihaz kullanan mükellefler bağlı oldukları vergi dairesinden verilecek bir levhayı, cihazın üzerine veya müģterilerin devamlı surette görebileceği bir yere asacaklardır. Fiyatlarımıza Katma Değer Vergisi Dâhildir Levhası Bu levhayı; gerçek usulde Katma Değer Vergisi mükellefi olan, perakende mal satıģı ile hizmet ifa eden mükellefler asacaklardır. Levha en az 20 x 30 ebadında olacaktır. Levha müģterilerin görebileceği bir yere asılacak ve varsa vitrinler ile katlara da asılacaktır Ödeme Kaydedici Cihazlar Katma Değer Vergisi mükelleflerince, satıģların ve yapılan hizmetlerin belgelendirilmesi için kullanılması zorunlu olan ödeme kaydedici cihazlar Ģunlardır: Elektronik yazar kasalar Yazıcı tertibatı bulunan elektronik teraziler Elektronik terminaller 1.8. Kasiyer Kasiyer, müģterinin kasa ile ilgili tüm iģlemlerini ve kasa açılıģ-kapanıģlarını, kendi baģına ve belirli bir süre içerisinde yapma bilgi ve becerisine sahip nitelikli kiģidir Mesleğin Bugünkü Durumu Artan nüfus ve buna bağlı olarak geliģen yoğun ĢehirleĢme ve değiģen tüketim alıģkanlıkları, büyük ölçekli iģletme sayısının artmasına neden olmakta, bu ise alanda önemli bir canlanma sağlamaktadır. ĠĢletme sayı ve ölçeğindeki hızlı büyüme ile birlikte kasiyerlik mesleğinde çalıģan sayısı da giderek artmaktadır. Bu meslekte eğitim yaygın olarak iģletmelerde hizmet içi eğitimi ve iģbaģı eğitimi yoluyla yapılmaktadır. Kasiyerlerin bu eğitimlerin yanı sıra meslekteki yenilikleri takip etmeleri ve bilgi, becerilerini sürekli yenilemeleri gerekmektedir. Hizmet sektöründe yer alan diğer alanlarda olduğu gibi bu meslekte de müģteri iliģkilerine verilen önemin artmasıyla birlikte, iģletme içerisinde kasiyerlerin rolü de giderek daha fazla önem kazanmaktadır. Eskiden yalnızca kasa iģlemlerini yapan kiģiler olarak kabul edilen kasiyerlerin, mesleklerinde iyi eğitilmiģ, nitelikli kiģiler olmaları, dıģ görünüģlerine özen göstermeleri, güzel ve etkili konuģma gibi temsil özelliklerine sahip olmaları beklenmektedir. Bugün olduğu gibi gelecekte de iģletmelerde kasalarda müģteriye yönelik iģlemlerin ve davranıģ biçimlerinin çeģit ve öneminin artması ve dolayısıyla kasiyerlik mesleğinde iletiģim becerilerinin daha da önem kazanması beklenmektedir. ĠĢ yerlerinin sayısal artıģı, hızla değiģen teknolojinin çalıģma koģullarını etkilemesi ve çıkıģ bantlarının yaygınlaģması kasiyerlere olan talebi giderek artırmaktadır. Sektördeki hızlı büyüme nedeni ile önemli bir kasiyer açığı ortaya çıkmaktadır. Meslekte edinilen bilgi ve beceriler satıģ elemanlığı mesleğinde de kullanılabilir Kasiyerin Yaptığı Görev ve ĠĢlemler Kasiyer, iģletmenin genel çalıģma prensipleri doğrultusunda, araç gereç ve ekipmanları etkin bir Ģekilde kullanarak iģçi sağlığı, iģ güvenliği ve çevre koruma düzenlemelerine ve mesleğin verimlilik ve kalite gerekliliklerine uygun olarak aģağıdaki görev ve iģlemleri yerine getirir. ĠĢ Organizasyonu Yapmak MüĢteriyi ürün vb. hakkında bilgilendirmek Kasa AçılıĢ Öncesi Hazırlıkları Yapmak 7

8 MüĢteri SatıĢ ĠĢlemlerini Yapmak almak Kasa KapanıĢ ĠĢlemlerini Yapmak Genel Olarak Kullanılan Araç Gereç ve Ekipmanlar Araçlar, Makine ve Ekipmanlar e para makinesi Gereçler (Malzemeler Adisyon Istampa ve mürekkebi 8

9 MüĢteri ile Yüzyüze ĠliĢkiler Kasaya gelen müģteri ürünün sahibidir. Kasiyerin bunu bilmesi ve hassas davranması gerekir. MüĢteri kasada sabırsızdır. Beklemeye tahammülü yoktur. Kasiyerin beden diline dikkat etmesi gerekir. Kasaya gelen müģteriye hoģ geldiniz, giderken de güle güle denilmelidir. Yani müģteri karģılandığı gibi uğurlanmalıdır. MüĢteri odaklı olmak, müģteri ihtiyaç ve beklentilerini algılamak, yerine getirmek ve müģteri memnuniyetini sürekli artırmak için özellikle müģteri ile yüz yüze iliģkide bulunan personelin aģağıdaki özelliklere dikkat etmesi gerekir. MüĢterilerle duygusal bağlantı kurmak: Duygusal bağlantı yetersizliği; kabalık, dürüst olmamak, vaat edileni yapmamak ve değiģiklikleri müģteriye zamanında bildirmemek biçiminde ortaya çıkmaktadır. Bunun için; Ģlamadan müģteriye sıcak ve olumlu sinyaller gönderiniz. yol açacak bir Ģey yapmayınız. Tersine duygularını dürüstçe ifade ederken kendisini iyi hissetmesini sağlayınız. Dürüstlük: ġirket, çalıģanlar ve müģteriler arasında her yüzleģmede güven uyandırma yeteneğidir. Bunun için; ıkarlarını kendi çıkarlarınızdan üstün tutunuz. MüĢterilerin ses tonuyla ilgili Ģu örnekler verilebilir: EndiĢeli bir ton MüĢteri satın alma konusunda kararsızdır. o Aceleci bir ton MüĢterinin zamanı çok dardır. o Güvenli bir ton MüĢteri ne istediğini bilmektedir. o Mutlu bir ton MüĢteri uzun zamandır aradığı ürünü bulmuģtur. o Dostça bir ton MüĢteri ürün almak kadar sizinle sohbet etmeye de ilgi duymaktadır. o ġoka uğramıģ bir ton Fiyat karģısında ĢaĢırmıĢtır. o Öfkeli bir ton MüĢteri uzun süredir beklemektedir. o Yalvaran bir ton MüĢteri acilen yardım istemektedir Kasiyerin Genel Bilgi ve Becerileri Kasiyerlerin aģağıda belirtilen bilgi ve becerilere sahip olması gerekir. Araç gereç ve ekipman bilgisi Bilgisayarlı kasa ve yazar kasa kullanma bilgisi Ekip içinde çalıģma yeteneği El becerisi 9

10 Ġkna etme yeteneği ĠletiĢim yeteneği Ġnsan psikolojisi bilgisi ĠĢçi sağlığı ve iģ güvenliği önlemleri bilgisi ĠĢ yeri çalıģma prosedürleri bilgisi Mesleki matematik bilgisi Mesleki teknolojik geliģmelere iliģkin bilgi Mesleki terim bilgisi Öğrenme yeteneği Kasiyerin Genel Tutum ve DavranıĢları Kasiyerlerin aģağıda belirtilen tutum ve davranıģlara sahip olması gerekir. ÇalıĢkan olmak Çevre korumaya karģı duyarlı olmak Dikkatli olmak Dürüst olmak Güler yüzlü olmak Güzel ve etkili konuģmak Hızlı olmak Ġnsan iliģkilerine özen göstermek ĠĢ disiplinine sahip olmak ĠĢ güvenliğine dikkat etmek ĠĢ yeri çalıģma prensiplerine uymak ĠĢ yerine ait araç gereç ve ekipmanların kullanımına özen göstermek Kaliteye dikkat etmek Meslek ahlakına sahip olmak Planlı ve organize olmak Sabırlı ve soğukkanlı olmak Sorumluluk sahibi olmak Temiz olmaya özen göstermek 2.3. Tahsilât ĠĢlemi Ürün satıģı tamamlandıktan sonra müģteri ödeme yapacaktır. Ödeme değiģik yollarla yapılmaktadır. Bunlar; Nakit ödeme Kredi kartı ile ödeme AlıĢveriĢ çeki ile ödeme Ticked ile ödeme Bono Çek Nakit Ödeme SatıĢ iģlemi tamamlandıktan sonra TOPLAM tuģuna basılır. MüĢterinin ödeme tutarı klavyeden girilir. EVET tuģuna basılır. Alınan nakitlerin kasaya konulması gerekir. ÇEKMECE AÇ tuģuna basılarak kasanın çekmece açılır. MüĢterinin verdiği para miktarı kasiyer tarafından bilgisayara girilir ve ödenmesi gereken para üstü her iki ekranda da görülür Para Eski çağlardan günümüze kadar para, en önemli değiģim araçlarından biri olmuģtur. Emek sarf etmeden kolayca elde edebilmek için bir kısım insanlar parayı taklit etmeye baģlamıģlardır. Paranın taklit edilmesine genel olarak kalpazanlık denilmektedir Sahte Para Nasıl Tanınabilir? Gerçek banknotlar; dizayn, renk ve baskı yönünden çok net ve düzgün görünümdedir. Dikkatle bakıldığında kolayca algılanabilecek bu net ve temiz görünüm yanında, elle dokunmak suretiyle yapılacak kontrolde sahte ve gerçek banknotları birbirinden ayırmak mümkündür. 10

11 Paraların gerçek olup olmadıklarının anlaģılabilmesi için para birimlerinin çoğunda bulunan aģağıdaki güvenlik unsurlarına dikkat edilmesi yeterli olacaktır. Bunlar: Kabartma baskı, Filigran, Emniyet Ģeridi, BütünleĢik görüntü, Optik değiģken bant, Renk değiģtiren mürekkep, Bono (Emre Muharrer Senet) Bono, üzerinde yazılı belirli tutarda bir paranın bir kiģiye veya emrine ödeneceğine dair kayıtsız Ģartsız bir ödeme taahhüdüdür. Bonoda ikili bir iliģki vardır. Asıl borçlu (keģideci) senet bedelini lehdara ödemeyi taahhüt eder. Tediye Tarihi: Ödeme tarihi KeĢide Tarihi: Düzenleme tarihi KeĢideci: Düzenleyen Lehtar: Kıymetli evrakta kendisine alacak hakkı tanınmıģ olan kiģidir. Muhatap: Borçlu Bononun Düzenlenmesi Düzenlenen bir bonoda aģağıdaki Ģekil Ģartları yer almalıdır: dilde bono karģılığı olarak kullanılan kelime ecek ise onun ad ve soyadı Bono örneği Vade Tarihi Türk Lirası Kuruş 22/11/ TL Kr İş bu emre muharrer senedim mukabilinde 22/KASIM/20.. tarihinde ESENCE SAN. Ve TİC. LTD.ŞTİ ne veya emrühavalesine yukarıda yazılı yalnız BİN Yeni Türk Lirası.. YKr ödeyeceğim. Bedeli mal ahzolunmuştur. İş bu bono vadesinde ödenmediği taktirde müteakip senetlerinde muacceliyet kespedeceğini, ihtilaf vukuunda İSTANBUL Mahkemelerinin selahiyetini şimdiden kabul ederim. Düzenlenme Tarihi: 22/09/20.. BORÇLUNUN Adı Soyadı: ALİ MERMER İmzası İmzası Adres: Taşmektep sokak N0: 22 Üsküdar / İSTANBUL Müşterek Borçlu ve Müteselsil Kefilin Adı Soyadı. İmzası İmzası Adres Ciro ve ÇeĢitleri Senedin devrine ciro denir. Senedi taģıyan, ciro yoluyla senet borçlusuna borcunu ciro edilen kiģiye ödemeye yetki verir. Ciro yoluyla ciro edilen kiģiye de alacağı tahsil etme yetkisi verir. Ciroda, ciranta (ciro eden) sadece senetten doğan haklarını devreder. Ciro yazılı olur. Sözlü ciro olmaz. Ciro kaydı bononun arka yüzüne veya bononun arka yüzünün devamı olarak kabul edilen ve alonj denilen ek kâğıt üzerine yapılmalıdır. Ciro Ģart ihtiva etmez. ġarta bağlı ciroda bu Ģartlar hiç yazılmamıģ sayılır. Kısmi ciro geçersizdir. ÇizilmiĢ ya da karalanmıģ ciro hiç yapılmamıģ sayılır. Ciro türleri aģağıda belirtilmiģtir. Temlik Cirosu 11

12 Temlik cirosu; senetten doğan tüm hakların devredilmesi için yapılır. Temlik cirosu, tam ciro veya beyaz ciro Ģeklinde yapılabilir. Beyaz ciro ise; lehine ciro yapılan kimse belirtilmeden yapılan cirodur (Örnek: Ödeyiniz. Ġmza). Tam ciro; lehine ciro yapılan kiģinin belirtilmesiyle olur (Örnek: Sağıroğlu Tic. Ltd. ġ ne ödeyiniz. Ġmza). Tahsil Cirosu Burada, cirantanın (senedi ciro edenin) amacı; senetten doğan tüm haklarını devretmek değil, sadece kendi namına, ciro edilene alacağını tahsil etme yetkisini vermektir. Ciro edilen, cirantanın temsilcisi durumundadır. Özellikle bankalara tahsile verilen senetler bu türden ciro edilerek devredilen senetlerdir Senetlerde Protesto ĠĢlemleri Borçlu senetten doğan borcunu vadesinde ödemekle mükelleftir. Bono borçlusu borcunu vadesinde ödememiģ ise, durum ödememe protestosu ile tespit edilir. Ödememe protestosu ödeme gününü (vadeyi) takip eden iki iģ günü içinde çekilmelidir. Protesto, noterlikçe tanzim edilir ve noter vasıtasıyla muhataba gönderilir. Protesto masrafları senet borçlusuna aittir Çek Bir Banka hesabına para yatırmak ya da Banka hesabından para çekmek için kullanılan kıymetli evraka çek denir. Çek, hukuki mahiyeti itibarıyla bir ödeme aracıdır. Bankada çek hesabı açılarak çek defterinin alınması gerekir. Bankada çek hesabının açılabilmesi için; Bankalar çek hesabı açarken hesap sahibinin; fotoğraflı nüfus cüzdan örneği ve kimlik numarasını, ikametgâh belgesini, tacir olanların ticaret sicil kayıtlarını, vergi kimlik numaralarını almak ve bu belgeleri hesabın kapatılmasını izleyen beģ yıl süresince saklamak zorundadırlar. Bankanın çek hesabı açılırken toplanan tüm bu bilgileri ve çek hesabının kapatılması hâlinde de bu durumu on beģ gün içerisinde T.C. Merkez Bankası na bildirmesi zorunlu hâle gelmiģtir Çekin Hazırlanması Çeklerin rakam ve yazı ile okunaklı Hazırlanan bir çekte aģağıdaki Ģekil Ģartları yer almalıdır: Çek kelimesini ve eğer çek Türkçeden baģka bir dille yazılmıģ ise o dilde Çek karģılığı olarak kullanılan kelimeyi, Kayıtsız ve Ģartsız belirli bir bedelin ödenmesi için havaleyi, Ödeyecek kimsenin muhatabın ad ve soyadını, Ödeme yerini, KeĢide gününü ve yerini, Çeki düzenleyen kimsenin (keģidecinin) imzasını ihtiva eder. Ayrıca; Çekler, emre yazılı, Nama yazılı ve hamiline yazılı olarak düzenlenebilir. Sürenin son günü tatile rastladığı takdirde, süre takip eden ilk iģ gününe kadar uzar. Kambiyo senetlerinin (poliçe, bono, çek) (Arka yüzüne yapılacak iģlemler için yer kalmadığı zaman, çeke uzunlamasına eklenen kâğıda alonj denmekte ve alonj üzerinde yapılacak her türlü iģlem çekin arkasına yazılmıģ sayılmaktadır.) üzerine yazılması gereklidir. Cironun kayıtsız ve Ģartsız olması ve bir silsile içinde birbirini takip etmesi gerekir. KeĢidecinin çekten cayması, ancak ibraz müddeti geçtikten sonra hüküm ifade eder. KeĢideci tarafından ödemeden men talimatı verilmesi hâlinde, çekin ibrazında arkasına, Banka tarafından, keģidecinin ödemeden men talimatı bulunduğu ve bu nedenle iģlem yapılamadığı belirtilerek karģılığı olup olmadığı yazılır ve karģılık veya kısmi karģılık var ise bu miktar bloke edilir. Çek Örneği 12

13 ZİRAAT BANKASI Türkiye Ziraat Bankası A.Ş. Üsküdar Şubesi/İSTANBUL Keşide Yeri Keşide Tarihi İstanbul 23/12/ Kr Bu çek karşılığında ZEY-MER Gıda San. Tic. Ltd. Şti emrine Yalnız İkibin TL ve. Kr ödeyiniz. Müşteri No : Hesap Sahibi V.K. No : Hesap No : CEYLAN GIDA PAZARLAMA Çek No : LİMİTED ŞİRKETİ Fatura Fatura; satılan emtia veya yapılan iģ karģılığında müģterinin borçlandığı meblağı göstermek üzere emtiayı satan veya iģi yapan tüccar tarafından müģteriye verilen ticari vesikadır. MüĢteriye yapılan perakende satıģlarda yazar kasa fiģi verilebilir. Ancak müģterinin istemesi hâlinde fatura verilmesi zorunludur. Ayrıca belirli tutarı aģan perakende satıģlar içinde fatura düzenlenmelidir Deponun Düzenli Olması Deponun düzenli olmasının avantajları vardır. Bunları Ģöyle sıralayabiliriz: Stok sayımının doğru ve hızlı yapılabilmesi Hatasız mal kabul ve sevkiyat yapılması SipariĢ kontrollü sevkiyat yapılabilmesi Seri no, lot, parti ve FIFO takibi yapılabilmesi Adres takibi ile malın depo içindeki yerinin tespit edilebilmesi Radyo frekanslı el terminalleri sayesinde bilgisayar ve evrak kullanmadan iģlemlerin yapılabilmesi Barkod ve el terminali ile depo hareketlerinin hızlı yapılabilmesi Kazanılan hız sayesinde maliyetlerin düģürülmesi Bu özelliklerin müģterinin isteğine uygun olarak düzenlenebilmesi Anlık ve doğru olarak stokların bilinmesi, stok maliyetlerinin düzenlenmesinde kolaylık sağlaması Anlık iģlem ile iģ verimliliğinin artırılabilmesi 1.4. Depolama Hizmetleri Lojistik sektöründe depo hizmetinin alınması veya sunulmasında dikkat edilecek belli baģlı noktalar Ģunlardır Doğru Yer Seçimi Depoların ulaģım açısından kolay eriģebilir yerlerde olmasına dikkat edilmelidir. Özellikle TIR veya kamyon gibi yüksek tonajlı araçların giriģ-çıkıģ yapacağı düģünülürse önemi daha kolay anlaģılır. Deponun bulunduğu yerdeki yol-altyapı ve Telekom alt yapısının düzgün olmasına dikkat edilmelidir. Depoların, ürünün satıģa sunulacağı yere yakın bulunması iģ akımı açısından en rasyonel yerdir. Bunun faydaları ise Ģöyledir: Malların kısa mesafede depolara taģınması, kazaya uğrayarak devrilme ve dökülme olasılığını minimuma indirir. Ġstihdam edilmesi gereken personel sayısı azaldığından personel tasarrufu sağlanır Doğru Raf Sistemleri ve Ġstif Makinelerinin Seçimi Depolanacak mamüllere uygun raf sisteminin olması, bunlara yük konulması sırasında uygun istif makinelerinin seçilmesi önemlidir. Özellikle depo içindeki hareket kabiliyetinin rahat olması, hızlı ve sorunsuz yükleme-boģaltma iģlemlerinin yapılabilmesine dikkat edilmelidir. Depolarda kullanılan raflar, özellikle gıdalar için kullanılacak raflar, krom-nikel paslanmaz çelikten yapılmalıdır. Metalden yapılan ayarlanabilir raflar da tercih edilmektedir. Hava akımının sağlanabilmesi için rafların delikli olması sağlanmalıdır. Depolarda rafların yerleģtirilmesinde en iyi düzenleme biçimi; rafların duvarlardan uzakta olmasıdır. Bu durum malların rahatlıkla alınabilme ve yüklenebilme kolaylığını getirir. Stok devir iģlemi kolaylaģtırır Doğru Operasyon ġeklinin Seçimi 13

14 Ürün toplama, mal kabul, mal yerleģtirme, besleme, yükleme-boģaltma gibi operasyonlarda hız, maliyet, araç gibi unsurların göz önünde bulundurularak doğru operasyon yöntemlerinin belirlenmesi ve iģ akıģlarının çıkartılması gerekir Doğru Sayıda ve Nitelikte Eleman Seçilmesi Depo içindeki operasyon sırasında yeterli sayı ve nitelikte elemanın bulunması önde gelen Ģartlardan biridir. Yetersiz eleman sayısı, operasyonların aksamasına, niteliksiz elemanların çalıģtırılması operasyonların kalitesizliğine yol açacaktır Doğru Bilgi Teknolojilerinin Seçilmesi Depo içindeki operasyonların doğru, zamanında ve hızlı bir biçimde yapılması için barkod sisteminin depo içindeki mal kabulünden çıkıģına kadarki tüm aģamalarında, RF (Radyo Frekanslı) barkod okuyucularıyla okutularak sistemde takip edilmesi sağlanmalıdır Stok (Envanter) Bulundurmanın Nedenleri Envanter, gelecekteki gereksinimleri karģılamak üzere, depo edilen mal demektir. Stok bulundurma kararları, imalatçı, toptancı ve perakendeciler düzeyinde çok önemlidir. Çünkü Firmanın yatırımlarının büyük bir bölümünü stoklar temsil eder. Dolayısıyla stok kararlarında yapılacak önemli bir yanlıģlık, müģteri servisini, satıģları ve maliyetleri etkileyeceği için kârlılığı da önemli ölçüde etkileyecektir. Stok bulundurmanın nedeni, üretim ve tüketim (Kullanım, satıģ) faaliyetlerinin aynı anda olmamasıdır. ĠĢletmede ya da depoda stok; yani envanter bulundurmanın nedenleri iģletmelere göre değiģir. Genel olarak stok bulundurmanın baģlıca nedenleri Ģöyle sıralanabilir. Satın alma, taģıma ve üretimde tasarrufları sağlama Arz ve talepteki mevsimlik değiģmelere karģı korunma Talep ve sipariģ süresindeki belirsizliklerden, fiyat artıģlarından kıtlıklardan korunma ve müģteri servis düzeyini geliģtirme Maliyetleri azaltma ve dağıtım kanalı üyeleri arasındaki iliģkilerde tampon görevi görme 1.6. Stok ÇeĢitleri Stokları, iģletmede bulunma nedenlerine göre Ģöyle gruplandırabiliriz: Dönem stoku : normal koģullarda talebi karģılamak için gerekli olan tazeleme stoku. Transitteki stok: Yolda hareket halindeki stok. Tampon stok: Emniyet stoku da denir. Talep veya sipariģ süresindeki belirsizlikten dolayı normal dönem stokunun üzerinde fazla olarak tutulan stok. Spekülatif stok: Normal talebi karģılama amacı dıģında elde tutulan stok. Mevsimlik stok: Mevsim baģında istikrarlı bir akıģ sürdürebilmek için yapılan stoklama. Ölü stok: Önceden belirlenen bir süre içinde talebi olmamıģ stok Depoda Ürün Hareketleri Her depo normal olarak kendi içinde yerleģim noktalarına bölünür. Fiziksel depolarda ürünlerin durumuna göre raflar bulunur. Bu noktalar numaralanır ve / veya isimlendirilir. Satın alınan veya üretilen malları adreslenmiģ bir deponun içine yerleģtirmek daha sonraki iģlemleri kolaylaģtıracaktır. Mallar depoya, ürünlerin üzerine etiket yapıģtırılarak veya ürünlerin konulduğu raflar etiketlenerek yerleģtirilebilir. Ürünler depoya: YerleĢim noktalarına göre, Ürün isimlerine göre, Ürün kodlarına göre, GiriĢ tarihlerine göre, olmak üzere değiģik ölçütler dikkate alınarak depoya Borkod Etiketi Tipleri Stok Etiketleri: Depoda ya da iģ yerinde bulunan ürünlerdeki etiketlerdir. Alt Stok Etiketleri : Herhangi bir ürünün özelliğine göre verilen kodlardır. Örneğin, ceket ana stok, ceketin beden numaralarına göre ayrılması alt stoktur. Lot Etiketleri: Üretilen ürünlerin parti numarasının verildiği etiketlerdir. Depo Raf Etiketleri: Ürünlerin yerleģtirildiği rafların numarasının verildiği etiketlerdir. Genel Amaçlı Etiketler: ĠĢ yerinde kullanılmak amacı ile alınan ürünlere verilen etiketlerdir Ambalaj Kaplarının Özellikleri Ambalaj kapları Ġçindeki ürünü ezilmeye karģı korumalıdır. Sallanma ve üzerindeki istif basıncından koruyacak derecede sağlam ve sert olmalıdır. 14

15 Temiz ve dikkat çekici - kokusuz ve hafif olmalıdır. Havalanmaya ve soğutulmaya uygun olmalıdır. BoĢken kolay taģınmalı ve az yer kaplamalıdır. Ambalaj materyali gıda maddesini özelliğine bağlı olarak sıcaklık değiģimleri, nem, hava, ıģık gibi olumsuz dıģ etkenlerden korumalıdır. Gıda maddelerinin bileģiminde istenmeyen değiģikliklere bozulmalara neden olmamalı ve gıda maddesiyle etkileģim göstermemelidir. Doldurma, taģıma ve depolama koģullarına dayanıklı ve istiflemeye uygun olmalıdır. Genellikle bir defa kullanılacak ambalaj kapları tercih edilir. Ancak, gidiģ-dönüģ mesafesi ve süresi kısa ise, çok kere kullanılacak tipler seçilir DondurulmuĢ Gıda Ürünlerinin Saklama KoĢulları ve Raf Ömürleri Bütün SuperFresh DonmuĢ ürün grupları (dondurulmuģ sebze - meyve ve unlu mamuller): Buzdolabında 24 saat, Buzlukta 7 gün, -18 C derin dondurucuda son kullanma tarihine kadar saklanabilir. Sebze-meyve ve su ürünleri 2 yıl, unlu mamuller ise 1 yıl; -18 deki derin dondurucuda son kullanma tarihine kadar tazeliğini korur. Çözdürme iģlemi buzdolabında yapılmalı, çözdürülmüģ gıdalar yeniden dondurulmamalıdır Ġçeceklerin Depolanması Ġçeceklerin niteliklerine göre depolanması, yiyeceklere göre çok daha dayanıklı olduğu unutulmamalıdır. Ġçeceklerin depolanmasında binaların gün ıģığı almayan bodrum ya da alt katların tercih edilmelidir. Ġçeceklerin depolanmasında aģağıdaki prensiplere dikkat edilmelidir: Depo Hareketi: Ġlk giren ilk çıkar ilkesine dayanır (FIFO), böylece içecekler içilemez duruma gelmeden tüketilmiģ olur. Sıcaklık: Ġçecekler sıcaklık daima sabit kalacak Ģekilde depolanmalıdır Kuru Erzakların Depolanması Kuru erzakların depolanmasında Ģu özelliklere dikkat edilmelidir. Depo içinde, ortam derecesi ve nem düzeyini gösteren termometre ve nemölçer aletler bulundurulmalıdır. Kuru erzak deposu rafları krom çelikten olmalı ve gıdaların kulanım silikasyonuna göre depolanması gerekmektedir. Erzak deposunda malzemelerin altına, havalandırma için paletler konulmalıdır. Tahıl, kuru baklagil, Ģeker gibi kuru gıdalar; karanlık, kuru ve serin ortamda depolanmalıdır. Resim 2.5: Kuru Gıda Deposu 2.3. Sağlık Ürünlerinin Depolanması Sağlık ürünlerinin depolanması özel önem gerektirmekir. Üreticiden tüketiciye kadar belirlenmiģ yasal iģlemler çerçevesinde iģlem görmektedir Sağlık Ürünlerinin Depolanması Tıbbî farmasötik ürünler, tıbbî malzeme, kozmetikler ve benzerleri gibi çeģitli ürün türleri birbirinden ayrı yerlerde depolanır. Her bir ürün, ıģıktan, nemden ve sıcaklıktan kaynaklanabilecek zararları önlemek üzere, imalâtçısınca belirlenen Ģartlar altında bulundurulur. Sıcaklık ve nem periyodik olarak izlenir; kaydedilir ve bu kayıtlar düzenli olarak gözden geçirilir. Özel sıcaklıkta saklama öngörülen durumlarda, depolama alanları, istenen Ģartların dıģına çıkıldığını belirten sıcaklık kaydediciler veya diğer cihazlar ile donatılmalıdır. Bu nitelikteki alanların her yerinde öngörülen Ģartların sağlandığını gösterecek yeterli cihazlar bulunmalıdır. Görevlilerin ve yetkililerin dıģındaki kiģilerin depolama alanlarına giriģi önlenmelidir. UyuĢturucu, psikotrop ilâçlar, canlı mikroorganizma içeren ilâçlar ve toksik ilâç ve maddelerin depolandığı yerler, ana depodan ve birbirlerinden ayrılmıģ olmalı ve kilit altında tutulmalıdır. Bu bölümlerde malların giriģ ve çıkıģ iģlemleri,hastanelerde sorumlu eczacının, diğer yerlerde sorumlu müdürün veya kalite güvencesi sorumlusunun veya bunların her ikisinin denetiminde yapılmalı ve kayıtları tutulmalıdır. Stok dönüģü, "ilk giren ilk çıkar" ilkesini garanti edecek bir sistemle sağlanmalı ve sistemin doğru Ģekilde çalıģtığını görmek üzere düzenli ve sık kontroller yapılmalıdır Ürünlerde Hijyen 15

16 Mikroplar gözle görülmeyecek kadar küçük mikroorganizmalardır. Bakteri, maya ve Küf mantarları da bu sınıfa dahildir. Basit bir Ģekilde mikropları, faydalı ve zararlı olarak iki ayrı gruba ayırabiliriz. Ġkinci gruba dahil olanlar, besin maddelerimizi etkileyip zarar verebilir ve ender olarak da sağlığımızı tehdit edebilir. Mikroplar her yerde bulunur ve küçük miktarlarda zararsız durumdadırlar. Ancak uygun ortam bulduklarında inanılmaz hızda çoğalabilir ve zararlı hale gelebilirler. Bazı mikroplar 20 ºC ile 45 ºC arasında son derece hızlı üreyebilmektedir. Daha düģük derecelerde üremeleri durdurulabilse bile ölmezler. 75º C üzerindeki sıcaklıklarda ise mikropların çoğu ölmektedir. Mikropların Üremesinde Etken Diğer Olgular: Su Oksijen Asit oranı düģük ortamlar Mikropların en çok sevdiği besin maddelerinin; et, balık, tavuk gibi çiğ besinler ile yıkanmamıģ sebze, yumurta ve hazır yiyecek maddeleridir. Ürünleri mikroplardan korumak için; Doğru Mal Teslimatı Gıda satın alırken, teslimat zamanını beklemek, gıda maddelerinin kontrolünü yapabilmek açısından önemlidir. Aksi halde kötü mal için yüksek bir fiyatın ödenmesi söz konusu olabilir. Alınacak ürünün, ambalajının zarar görüp görmediğine ve son kullanım tarihinin aģmamasına dikkat edilmelidir. Doğru Saklama KoĢulları Dayanıklı Gıdalar; kuru baklagiller, tahıl ve tahıl ürünleri, salça, konserve, kuruyemiģ, baharat, patates, soğan vb. ortam koģullarında depolanmalıdır.dayanıklı diğer ürünler de (konfeksiyon, sanayi ürünleri.. vb) ortam koģullarında depolanmalıdır. Çabuk Bozulabilen Gıdalar et, balık, tavuk, süt ve süt ürünleri, donmuģ meyve sebzeler vb. soğuk ortamlarda depolanmalıdır. sebze kolaylıkla bakteri üretebileceğinden bu gıda maddeleri saklanırken kesinlikle birbirlerine ve diğer gıda maddelerine değmemelidir. Uygun kaplara yerleģtirilerek veya paketlenerek, hijyenik bir Ģekilde saklanmaları sağlanabilir. ketlenmiģ veya üzeri kapalı da olsalar asla yerde depolanmamalıdır. önce tüketilecek Ģekilde yerleģtirilmesidir KiĢisel Hijyen KiĢisel hijyeni sağlamada dikkat edilmesi gereken noktalar: Ağız-Burun-Saçlar r zaman yerlere tükürülmemelidir. Giysiler yıkanarak temizliği sağlanmalıdır. idir. El Hijyeni 16

17 Gıda iģyeri çalıģanlarının elleri her zaman temiz ve bakımlı olmalı, kirletme ve çapraz bulaģmaya neden olmaması için yeteri sıklıkta temizlenip, dezenfekte edilmeli ve gerekli iģlerde steril eldiven kullanımı yoluna gidilmelidir. Ellerde oluģabilecek yara, yanık ve kesikler renkli ve plastik bir bant ile kapatılmalıdır. fırçalayınız. iz de dahil olmak üzere, sabunlu suyla yıkayarak, iyice durulayınız. Mümkünse tırnaklarınızı Ellerinizi kâğıt havlu ya da el kurutma makinesi ile kurulayınız. mıknatıslı sabunluk kullanılmalıdır. kullanılacaksa, duvara monteli yeceklere el sürmekten kaçınılmalı, yiyecekle temas eden hiçbir yüzeye el sürülmemelidir Tırnaklar kısa ve temiz olmalı, oje, alyans ve mücevherat bulundurulmamalıdır. Ellerde bulunan yara kesik ve sıyrıklar mikroorganizmaların çok rahat çoğalabileceği yerlerdir. Bu nedenle, besin zehirlenmelerine neden olmamak için hemen yaralı-bereli kısma antiseptik merhem sürülmeli ve su geçirmeyen bandajla kapatılmalıdır. Portör Muayenesi Gıda üretim yerleri ve sıhhi müesseselerde çalıģanların bulaģıcı hastalık taģıyıcılığı yönünden her 3 ayda bir muayene olma ve sıhhi rapor alma mecburiyeti getirilmiģ ve bu sıhhi muayenenin de ücretsiz olarak belediye tabipleri veya hükümet tabipleri tarafından yapılacağı belirtilmiģtir. Portör muayenesi, 3 ayda bir yapılması zorunlu fiziki muayene olup, iģ yeri hekimi olan iģletmelerde çalıģan personelin muayenesi iģyeri hekimi tarafından, iģ yeri hekimi olmayan iģletmelerde çalıģan personelin muayenesi belediye tabiplerince veya hükümet tabiplerince ücretsiz olarak yapılacaktır. Bu muayeneyi yapan tabip, gerek gördüğü takdirde portör muayenesine esas laboratuvar tetkiklerini daha sık talep edebilir Depoda Temizlik ve Dezenfektasyon Tüm alanların, döģemelerin ve üzerinde çalıģılan yüzeylerin temizliğinden emin olmak için belirli aralıklarla ve planlı olarak temizlik ve dezenfekte iģlemi yapılmalı, çalıģma ortamları, duvarlar ve yer günde bir kere veya gerektiğinde daha sık silinmeli, temizlik sırasında ulaģılması zor bölümler unutulmamalıdır. Hijyenin gerek duyulduğu alanlar ise mutlaka dezenfekte edilmelidir. ÇalıĢma yüzeylerinin dezenfekte edilmesi gerektiğinde, dezenfektan mutlaka kullanım talimatı doğrultusunda uygulanmalıdır. Temizlik sonunda kullanılmıģ olan fırça, kova ve benzeri yardımcı temizlik / dezenfekte maddeleri de iyice temizlenmelidir. Temizlik ve dezenfekte maddeleri ve yardımcı malzemeler, gıda maddelerinden ayrı bir dolapta, temiz ve kuru bir ortamda saklanmalıdır Deponun Korunması Depolardaki Güvenlik Faaliyetleri Depolar sürekli kapalı tutulmalıdır. Depoların bulunduğu bölgeye giriģleri, sadece yetkililer bakımından sınırlandırılmalıdır. Çalınma ve bozulmalara karģı depolar sürekli envanter sistemi ile kontrol edilmelidir. Depolar günlük olarak mesai bitiminde gerekli kontrolden geçirilmelidir. Güvenlik bakımından fiziksel yapı uygun olmalıdır. Depolarda uygun aydınlatma sistemi kurulmalıdır. Gerektiğinde kamera ile kontrol edilmelidir Sayım ĠĢlemleri Depo sayımı, bilgisayarda kayıtlı stok mevcutları ile fiili mevcutların karģılaģtırılması ve gerekli düzeltmelerin yapılması amacıyla yapılır. Sayım iģlemleri iki metod ile yapılabilir. Genel bir sayım ile (Dönem sonu envanter sayımı) bütün depo sayılacağından, depo bazında sayım emirleri ürün bulunan her yer ve ürün için yapılır. Yer ve ürün bazında sayım yapılır. Bunlar; Genel sayım: Ürünlerin tamamının sayılmasıdır. Özellikle dönem sonlarında yapılır. 17

18 Ürün bazında periyodik sayım: Ürün (Örneğin sadece gömlekler gibi ), ürün A/B/C grubu (Örneğin, X marka takım elbiseleden 46 ve 48 beden olanların sayılması gibi), yer ya da depo bölgesi bazında (örneğin depoda F rafındaki ürünlerin sayılması gibi), son sayım tarihinden itibaren geçen süre esas alınarak yapılır. Ürün bazında sayım: Ürün bazında ürüne ait sayım iģlemlerinin yapılmasıdır. (Örneğin, depodaki mallardan sadece Y marka ceketlerin sayılması gibi ) Ürün-Adres bazında sayım: Ġstek üzerine bir yerdeki bir cins ürünün sayılması iģlemidir.(örneğin, depoda A rafında bulunan Z marka kazakların sayılması gibi ) Küçük çaplı iģletmelerde sayım iģlemleri manuel (El ile tek tek) yapılabilir. Ancak büyük depolarda sayım iģlemlerinin manuel olarak yapılması imkânsızdır. Ürünler barkodlu olduğu için el terminalleri kullanılarak sayım yapılmaktadır. El terminaline yüklenen sayım sonuçları ile bilgisayardaki sonuçlar karģılaģtırılır. Farklılıklar varsa düzeltme iģlemleri yapılır. Sayım iģlemi bittiği zaman gerekli düzeltme iģlemleri yapılmalıdır. Düzeltme iģleminden sonra sistem mevcutları ile fiili sayım mevcutları birbirine eģitlenmiģ olur. MODÜL 1 ÜRÜN ALIMI Mevcut bir mala yeni bir şekil ve görünüm kazandırmak da üretimdir. Örneğin paketlemek, ambalajlamak, tamir etmek gibi. Doktorun, öğretmenin, komisyoncunun hizmeti de üretimdir. O hâlde üretim, yeni bir fayda meydana getirmek veya malların mevcut faydasını artırmaktır. Üretim faktörleri (girdiler) kullanılarak belirli bir işlemden sonra üretim (hâsıla) gerçekleştirilir. Üretim faktörleri (Toprak, emek, sermaye, müteşebbis) Üretim İşlemi Çıktı (Ürün) Üretim Çeşitleri: Mal Üretimi (Sipariş ve seri üretim), Hizmet Üretimi Hizmet İşletmelerinin Özellikleri:Hizmet işletmelerinin kendilerine özgü özellikleri vardır. Bunlar: Hizmet üretimde satılacak ürünün envanteri yoktur. Başarı verilen hizmetin niteliğine göre belirlenir. İş gücü maliyeti en büyük etkinlik harcamasını oluşturur. Hizmet tekrarlama veya sürdürme özelliği taşır (bankacılık, sağlık, eğlence, kuaförlük gibi) Büyük bir çoğunluğu sınırlı bir bölgeye hizmet eden küçük işletmelerdir.(kuaför, hastane, sinema, gibi Ürün stratejisi, tek ürün, ürün dizileri eve ürün karmaları konusunda eş güdümlü kararlar almayı gerektirir. Normal olarak herhangi bir ürün üç ana düzeyde ele alınmaktadır. Öz (asıl) ürün; alıcının bir ürünü satın alırken neyi satın aldığını ifade eder. Ürünün jenerik özelliklerine ağırlık verir. Sorun çözmeye dönük hizmetler demetinin özünü oluşturur. Örneğin fotoğraf makinesi maddi özelliklerinin yanında nostajiyi doyuran ölümsüzlük isteğine, statü arzusuna başka insanlarla iletişim kurma çabalarına cevap veren nitelikler taşır. Somut (maddi) ürün; öz ürünlerin büründürüldüğü maddi yapı ve görünümdür. Örneğin bilgisayar, ruj, eğitim hizmeti, siyasi aday, daktilo, çelik vb. somut ürünlerin temel karakteristikleridir. Genişletilmiş ürün; maddi ürünle birlikte sunulan ek yarar ve hizmetlerin bütünüdür. komple, sistem, bütünleşik ürün de denilir. Bu üründe ürün özelliklerinin içinde teslimat, montaj, özel ilgi, garanti, reklamasyon, beğenilmediğinde iade kabulü vb. gibi konular da vardır. Örneğin x firmasının genişletilmiş ürünü PC yanında kullanma talimatı, yazılımlar, paket programlar, servis kalitesi, garanti vb. gib hizmetleri de içerir. 18

19 STOK BILGISI VE SIPARIŞ VERME Stok, saklanmak üzere ham madde, yarı mamul ve mamul maddelerin çeşitli amaçlarla değişik dönemler için tutulduğu sabit noktalardaki ürünlerdir. Saklanan üründen ne kadar olduğu iş yeri bünyesinde stok takip kartları açılmalı buna göre stokların takipleri sağlanmalıdır. İşverene her an stok bilgisi bu sistemde verilebilir. Eksilen ürünleri bu kart sayesinde görebiliriz. Stok kartı ekranında ürüne ait güncel ve geçmiş fiyat bilgileri, barkodları, minimum, maksimum stok adetleri, raf adresleri vb. gibi izlenebilmektedir. Bir dönemin stokları ile net satışları arasında kurulacak ilişki stok devir hızını bulmaya yarar. Bunun için de, net satışların stoklara bölünmesi gerekir. Net Satışlar Stok Devir Hızı Oranı = Ortalama Stoklar Oran, işletmenin stoklarının ne kadar süratle satıldığını gösterir. Bütün stoklar maliyet bedeli ile kaydedileceğinden aynı oran doğru olarak; Satılan Malın Maliyeti Stok Devir Hızı Oranı = şeklinde de bulunur. Ortalama Stoklar Ortalama stoklar ise şu şekilde hesaplanır: Ortalama Stoklar = (D.Başı Stoklar + D.Sonu Stoklar) / 2 Stok devir hızı, stokların yıl içinde kaç kez satıldığını gösterir. BÜTÇELEME SİSTEMİ Gelecek faaliyet dönemi için, işletmenin amaçlarına, hedeflerine ve işletme politikalarına uygun olarak işletme yönetimi tarafından hazırlanan gelecek dönem faaliyetlerini ve sonuçlarını parasal ve sayısal olarak ifade eden raporlara bütçe denir.günümüzde işletmelerde, sabit ve esnek olarak iki tür bütçe uygulaması yapılmaktadır. Sabit bütçe, düzenlendiği tarihten sonraki dönemlerde oluşacak muhtemel değişiklikler karşısında hiçbir şekilde değiştirilmez. Esnek bütçe ise, düzenlendiği tarihten sonraki bir tarihte üretim maliyetlerinde genel yönetim giderlerinin dolaylı etkileri dikkate alınarak ve gelecekteki muhtemel değişikliklere uyarlanabilen bütçelerdir. LOJİSTİK SEKTÖRÜNDE DIŞ KAYNAK KULLANIMI: tedarik zinciri içindeki temel lojistik faaliyetlerinden birkaçının (ardışık olarak en az üç farklı faaliyet - örneğin depolama, nakliye ve stok yönetimi) konusunda uzman lojistik şirketleri tarafından üstlenilmesi dir. Sağlanan Yararlar Ana işe odaklanmak Maliyetin azaltılması Sabit maliyetin değişkene dönüştürülmesi Süreç ve prosedürleri azaltmak Kaynak sürekliliği Maliyet ve teknoloji risklerinin azalması 19

20 MODÜL 2 ÜRÜN HAZIRLAMA Mevcut bir mala yeni bir şekil ve görünüm kazandırmak da üretimdir. Örneğin paketlemek, ambalajlamak, tamir etmek gibi. Doktorun, öğretmenin, komisyoncunun hizmeti de üretimdir. O hâlde üretim: yeni bir fayda meydana getirmek veya malların mevcut faydasını artırmaktır. Ürünün Cinsi, Kullanımı, Çeşidi, Kimlere Satılacağı, Fiyatı ile İlgili Genel Bilinmesi Gerekenler Ürün niteliği: Yapımında kullanılan ham ve yardımcı maddeler, tasarım, stil, boyutlar, renk, tat, kullanım özellikleri ve kolaylıkları. Ürün ambalajı: Yasal yükümlülükler, koruma, kullanım bilgileri, satış yöntemleri, tüketiciyi özendirmesi ve satış işlevi, tüketicinin profili. Dış ambalaj: Ürünü korumadaki mukavemeti, taşıma, yükleme ve boşaltmadaki kolaylıkları, depolama ve kullanımdaki yer hacmi gibi. Taşıma ve satış: Bulunabilme, maliyet ve satış fiyatı, satış şartları, ürünün hareket hızı, güvenlik ve risk şekli Dağıtım kanalları: Dağıtım kanallarının kullanımı, stok durumu ve sevk süreleri, önemli dağıtıcıları, karlılık oranları Fiyatlandırma: Fiyatlarda alt ve üst sınırlar, rakiplerin fiyatları ve fiyat stratejileri, ürün üstünlükleri ve avantajları Reklam ve satış promosyonları: Medya etkinlikleri ve etkinlik maliyetleri, dağıtım kanallarınca yapılan tanıtım faaliyetleri, rakiplerin verdikleri mesajlar ve izledikleri yöntemler ile bu uğurda yaptıkları harcama yükleri Teknik hizmetler: Garanti, bakım, onarım ve yedek parça sağlama ve karşılama hizmetleri Destek hizmetler: Ürünün kullanımı ve dağıtımıyla ilgili danışmanlık ve eğitim faaliyetleri ile bilgilendirme, şikâyetleri karşılama hizmetleri * Yapılacak veya satışı söz konusu malzemelerin müşteriye sunulması sırasında üreticiye veya satış yapacak kişilere yardımcı malzemelerin tümüne sarf malzeme denir. Bunlar; kasa malzemesi, temizlik malzemesi, promosyon malzemesi ve demirbaş malzemesinden oluşur. Müşteriyi teşvik etmede kullanılan promosyon yöntemleri şunlardır: Kupon dağıtımı Armağanlar Gösteriler Örnek ürün dağıtımı Piyango ve yarışmalar Konsolidasyon terimi depo yönetiminde aynı müşteri ve/veya güzergâha ait olan malların gruplandırılmasını tanımlamaktadır. MODÜL 3 DEPOLAMA Ürünün Hayat Seyri : Tanıtma-büyüme-olgunlaşma-doyma-gerileme dönemi 20