AFETLERDE PSİKOSOSYAL HİZMETLER BİRLİĞİ (APHB) SOMA DAYANIŞMA AĞI (SOMADA) PROJESİ KAPANIŞ RAPORU

Transkript

1 AFETLERDE PSİKOSOSYAL HİZMETLER BİRLİĞİ (APHB) SOMA DAYANIŞMA AĞI (SOMADA) PROJESİ KAPANIŞ RAPORU

2 2 YÖNETİCİ ÖZETİ Afetlerde Psikososyal Hizmetler Birliği (APHB) üyesi 6 sivil toplum örgütü (Türkiye Kızılay Derneği, Türk Psikologlar Derneği, Sosyal Hizmet Uzmanları Derneği, Türkiye Psikiyatri Derneği, Çocuk ve Gençlik Ruh Sağlığı Derneği, Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Derneği) ilk günden itibaren Soma maden kazasında etkilenen yurttaşlarımıza psikososyal destek hizmeti sunmaya devam etmektedir. Mevcut çalışmalarını derinleştirmeyi ve yaşanan travmanın yıkıcı etkilerini bertaraf etmeyi amaçlayan APHB, farklı il ve ilçeleri kapsayan geniş bir alanda uygulanacak SOMADA (SOMA Dayanışma Ağı) adı verilen bir proje geliştirmiştir. Kazada yaşamını yitiren madencilerimizin 17 il, 35 farklı ilçede defnedilmesi nedeniyle; Manisa nın Soma ve Balıkesir in Dursunbey ilçelerinde 2 psikososyal destek merkezi oluşturulmuştur. Bu merkezlere bağlı olarak çalışan gezici ekipler, proje kapsamında her iki merkez için temin edilen 2, toplamda 4 saha aracı ile, ihtiyaç sahiplerinin ikamet ettiği diğer ilçe ve köylerde yerinde psikolojik destek hizmeti vermiştir. Proje bünyesinde Soma ve Dursunbey Psikososyal Destek Merkezleri ne, her merkez için 1 psikolog ve proje kapsamında 1 proje koordinatörü istihdam edilmiştir. APHB tarafından geliştirilen ve 1 yıl süren SOMADA Projesi kapsamında, APHB üyesi derneklerden katılan 378 gönüllü uzman aracılığıyla faciadan çeşitli şekillerde etkilenen kişilerin psikososyal destek ihtiyaçlarının karşılanması, travma ile başa çıkma becerilerinin arttırılması ve sosyal- mesleki vb. bireysel kapasitelerinin güçlendirilmesi hedeflenmiştir. Bu merkezler, aynı zamanda s a h a d a ç a l ı ş a n diğer sivil toplum kuruluşları ile işbirliği içinde çalışmış, sosyal fayda sağlayan farklı çalışmalara ev sahipliği yapmıştır. Merkezler 4 ana alanda psikososyal destek hizmeti sağlamıştır: 1) Bireysel görüşmeler, 2) Ev/Köy ziyaretleri, 3) Grup çalışmaları, ve 4) Sahada çalışan sivil toplum kuruluşlarının çalışmalarına destek vermek ve ev sahipliği yapmak. SOMADA projesi kapsamında yapılan çalışmalarda, Haziran 2015 sonu itibariyle faciadan etkilenmiş 4836 kişiye yukarıda belirtilen alanlarda psikososyal destek hizmeti ulaştırılmıştır. Merkezlerde gerçekleştirilen 3203 görüşme ile 906 kişiye bireysel psikolojik destek sağlanmıştır. Maden kazasından etkilenenlerin yerleşim yerlerinin dağınık olması, merkezden uzak ilçe ve köylerde yaşıyor olmaları nedeniyle merkezdeki çalışmalara ek olarak gezici ekipler aracılığıyla hizmet verilmiş olup 164 köy ve 819 haneye ziyaret yapılmış, psikososyal destek hizmetleri sunulmuştur. Maden faciasında yakınlarını kaybetmiş kişiler, sağ kurtulan ve/veya arama-kurtarma çalışmalarına katılmış madenciler, halen madende çalışan maden işçileri, çeşitli kurum ve kuruluşlarda faciadan sonra destek hizmet personeli olarak çalışmış kişilere yönelik düzenlenen 273 grup çalışmasında 2067 kişiye ulaşılmıştır. Sahada farklı sivil toplum ve kamu kurum ve kuruluşları ile iş birliği içinde çalışılmıştır.

3 3 APHB SOMA PSİKOSOSYAL DESTEK ÇALIŞMALARI Afetlerde Psikososyal Hizmetler Birliği (APHB) sekretaryasını yürüten Kızılay ın çağrısı doğrultusunda, APHB üyesi örgütler 14 Mayıs 2015 sabahının erken saatlerinden itibaren Soma ve çevre ilçelerinde psikososyal destek çalışmalarına başlamıştır. Planlama, uygulama, izlemedeğerlendirme süreçlerinin tamamında AFAD, Sağlık Bakanlığı ve Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı (ASPB) ile koordineli bir çalışma yürütülmüştür. Kazada yaşamını yitiren m a d e n c i lerin yakınları başta olmak üzere yurttaşlarımızın bir kısmında görülen/görülebilecek travma sonrası stres belirtilerinin azaltılması amacıyla kazanın birincil zarar gören grubu olan anne-baba, eş ve çocuklar ile kurtarma sürecinde görev alan ekipler, maden ocağında ç alışan tek n i k p ersonel ve d iğer vardiyalarda çalışan madencilere yönelik uzun dönemli bir psikososyal destek programı uygulanmaktadır. Psikososyal destek hizmetlerinin yanı sıra bölgedeki psikososyal destek kapasitesinin güçlendirilmesi, alanda hizmet vermek isteyen farklı sivil toplum örgütleri ile iletişime geçilmesi ve uygun bir çalışma ortamı oluşturulması yapılan temel çalışmalar arasındadır. Toplum ruh sağlığını olumsuz etkileyen afetler ve kriz durumlarında psikososyal müdahalelerin yürütülmesinde tarafların sorumluluklarını ve işbirliği ile ilgili esaslarını düzenlemeyi amaç edinen APHB; Ağustos 2006 da Türkiye Kızılay Derneği, Türk Psikologlar Derneği, Sosyal Hizmet Uzmanları Derneği, Türkiye Psikiyatri Derneği, Çocuk ve Gençlik Ruh Sağlığı Derneği, Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Derneği nin katılımlarıyla kurulmuştur. APHB protokolü, afetlerin psikososyal etkilerinin azaltılması konusunda afet öncesi, sırası ve sonrasında yürütülecek psikososyal faaliyetler ile ilgili işbirliği konularını, birlikte çalışma esas ve usullerini içerir. Afetlerde ve olağan dönemlerde; psikososyal hizmetlere gereksinim duyan kişi ve grupların ihtiyaçlarının, en etkili biçimde ve işbirliği halinde karşılanması, ulusal ve uluslararası alanda meydana gelen afetlere Birlik üyesi tüm sivil toplum kuruluşlarıyla daha etkili müdahale edebilmek amacıyla gerekli alt yapının kurulmasını amaçlar.

4 4 SOMADA (SOMA DAYANIŞMA AĞI) PROJESİ Soma Maden Faciası nın yarattığı travmanın yıkıcı etkilerini bertaraf etmeyi amaçlayan APHB, farklı il ve ilçeleri kapsayan geniş bir alanda uygulanacak bir proje kurguladı. SOMADA (Soma Dayanışma Ağı) adı verilen proje kapsamında coğrafi yapı ve kayıpların dağılımı göz önüne alınarak, Manisa nın Soma ve Balıkesir in Dursunbey ilçelerinde 2 psikososyal destek merkezi oluşturulmuş ve bu merkezlere bağlı olarak çalışacak gezici ekipler diğer ilçe ve köylerde hizmet vermiştir. Yaşamını kaybeden 301 madencinin eşleri olan 255 kadın, 432 çocuk ile anne, baba, kardeş ve akrabalarından oluşan yaklaşık kişinin, yine kazadan kurtulan 487 madencinin eş, çocuk, anne, baba, kardeş ve akrabalarından oluşan yaklaşık kişinin ve e yakın arama-kurtarma-destek personeli ile aynı madende çalışan, ancak farklı vardiyalarda/görevlerde bulunan den fazla personelin kazadan etkilendiği öngörülmüştür. APHB, facianın yaşandığı ilk günden Haziran 2015 tarihine kadar Soma, Dursunbey ve diğer ilçelerde proje ekibi ve gönüllü uzmanları aracılığıyla hizmet vermiştir. SOMADA Projesi kapsamında, 3 proje personeli ve 378 gönüllü ruh sağlığı uzmanı aracılığıyla faciadan etkilenen 4836 kişinin psikososyal destek ihtiyaçlarını karşılamak, travma ile başa çıkma becerilerini arttırmak, sosyal-mesleki vb. bireysel kapasitelerini güçlendirmek amacıyla çalışmıştır. Bu merkezlerin, aynı zamanda diğer sivil toplum kuruluşlarına da açık olması hedeflenmiş. Bu amaçla merkezler sosyal fayda sağlayan farklı çalışmalara ev sahipliği yapmıştır.

5 5 Proje Kapsamında Gerçekleştirilen Faaliyetler SOMADA projesi kapsamında gerçekleştirilen başlıca etkinlikler şunlar: Manisa Soma ve Balıkesir Dursunbey de, ihtiyaç sahiplerine psikososyal yardım, kısa ve uzun dönemli psikolojik destek hizmetlerinin verileceği 2 ayrı merkez oluşturulmuştur. Bu merkezlerde ihtiyaç sahiplerine saha personeli ve gönüllü uzmanlar aracılı ile bireysel psikososyal destek hizmeti verilmiştir. Maden kazasından etkilenen kişilerin yerleşim yerlerinin dağınık olması ve merkezden uzak ilçe ve köylerde yaşıyor olmaları nedeniyle her merkez için tahsis edilen 2 saha aracı ile gezici ekipler oluşturulmuş ve ev ve köy ziyaretleri ile yerinde psikososyal değerlendirme ve destek hizmeti sağlanmış ve gerekli yönlendirmeler yapılmıştır. Kazanın meydana geldiği Eynez maden ocağından yaralı olarak kurtulan madenciler ve arama kurtarma çalışmalarına katılan işçiler/ekiplere çalışana destek hizmetleri sunulmuştur. Faciadan etkilenmiş çeşitli kişilerin bir araya geldiği (eş kaybı, baba kaybı, kardeş kaybı, yaralı kurtulan ya da aramakurtarma çalışmalarına katılmış maden işçileri, vb.) gruplar oluşturularak, yaşadıkları travmanın olumsuz etkilerini azaltmak ve baş etme becerilerini arttırmayı hedefleyen grup çalışmaları yapılmıştır. Ailelerin yaşanan travmatik olayın doğası ve sonuçlarına dair bilgilendirilmesi, güçlendirilmesi ve etkili baş etme becerilerinin kazandırılması için psikoeğitim ve psikolojik destek hizmetleri sağlanmıştır. Soma ve çevre ilçelerde kazadan etkilen yurttaşlarımıza yönelik hizmet sunmak isteyen diğer STK lara bilgi, iletişim, eşgüdüm ve mekân desteği verilmiştir. SOMADA GÖNÜLLÜLERİNİN PSİKOSOSYAL DESTEK HİZMETLERİ APHB SOMADA Psikososyal Destek Merkezi bünyesinde, Soma merkez ile çevre ilçe ve köylerde bugüne kadar yapılan çalışmalarda Psikolog, Psikiyatrist, Psikolojik Danışman ve Sosyal Hizmet Uzmanlarından oluşan farklı deneyim ve uzmanlıkta toplam 378 APHB gönüllüsü yer almıştır. Gönüllü uzmanlar merkez faaliyetlerinde proje personeline destek vermiştir. ASPB çalışmalara 1 sekreter ve gerekli uzman desteği ile katkı yapmıştır.

6 6 SOMADA PSİKOSOSYAL DESTEK MERKEZLERİ Soma Psikososyal Destek Merkezi Merkezin Kurulması Soma nın bölgenin en büyük ilçesi ve facianın merkez üssü olması, kayıpların önemli bir bölümünü Soma da ikamet eden yurttaşlarımızın oluşturması, diğer ilçelerde defnedilen bazı madencilerimizin ailelerin halen Soma da ikamet etmesi gibi nedenlerle ilk merkezin Soma da kurulması kararlaştırılmıştır. İhtiyaç sahipleri tarafından kolayca ulaşılabilecek, herhangi bir olumsuzluk hissetmeden yardım alabilecekleri bir merkez oluşturulması amacıyla Soma da bir yer arayışı başlatılmıştır. Kaymakamlık, Belediye, ASPB vb kurumlarla yapılan görüşmeler sonucunda, ilk etapta Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı Soma Kaymakamlığı Sosyal Hizmet Merkezi nin APHB SOMADA Projesi çalışmalarına tahsisi sağlanmıştır. Borusan ın desteği ile faaliyet gösteren Soma merkeze 1 Eylül 2014 ten itibaren merkez sorumlusu olarak Psikolog Cansu Dikmen istihdam edilmiştir. SOMADA Proje Koordinatörü olarak görev yapan Uzman Psikolog Çiğdem Yumbul, Soma ve Dursunbey merkezlerine destek olmak, iki merkez arası arasında eşgüdüm sağlamak, paydaş sivil toplum kuruluşları, kurum ve kişilerle iletişim sağlamak amacıyla görevlendirilmiştir. Soma merkezden uzak ilçe ve köylerde ikamet eden kişilere ulaşmak ve psikososyal destek hizmeti götürmek amacı ile proje kapsamında 2 saha aracı temin edilmiştir. Soma ve civar il ve ilçelerde faciada yakınlarını kaybetmiş aileler, yaralı kurtulan maden çalışanları ve aileleri, arama kurtarma çalışmalarına katılmış destek personelinin listeleri İlçe Kaymakamlıkları, Belediyeleri ve Sosyal Dayanışma ve Yardımlaşma Vakıfları ile iletişime geçilerek edinilmiştir. Etkilenmiş bölgelerin haritası çıkarıldıktan sonra Soma merkeze yakın olan ve kayıpların yoğun olduğu Manisa nın Soma, Akhisar ve Kırkağaç, İzmir in Kınık ve Bergama ve Balıkesir in Savaştepe ilçeleri ve köyleri belirlenip, ev ve köy ziyaretleri başlatılmıştır. İhtiyaç sahibi kişiler Soma merkeze, ya da psikolojik destek alabilecekleri kurum ve kuruluşlara yönlendirilmiştir.

7 7 Yeni Soma Merkez in Kuruluşu Soma Kaymakamlığı Sosyal Hizmet Merkezi binasında Mayıs-Aralık aylarında hizmet veren Psikososyal Destek Merkezi nin yeri Aralık ayında Soma Merkez de yer alan 4 katlı bir binaya taşınmış, Aralık-Haziran aylarında bu merkezde ihtiyaç sahiplerine destek verilmeye devam edilmiştir. Bireysel görüşmelerin tamamı ve grup çalışmalarının bir kısmı bu Merkez de gerçekleştirilmiştir. Merkez in ilk iki katı Soma Kaymakamlığı tarafından SOMADA Projesi nin kullanımına tahsis edilmiştir. Diğer 2 katın giderleri ve merkezin 4 katının tefrişatı Borusan desteği ile sağlanmıştır. Merkezin elektronik altyapı malzemeleri SAP tarafından karşılanmıştır. Soma Psikososyal Destek Merkezi yeni binası giriş kat danışan kabul, birinci kattaki 3 oda 2 yetişkin ve 1 çocuk görüşme odası, ikinci kat merkez sorumlusu konaklama ve toplantı odası ve üçüncü kat gönüllü konaklama odaları olarak düzenlenmiştir. Merkez Binası Giriş Kat: Danışan Kabul 1. Kat: Görüşme Odaları (2 Yetişkin, 1 Çocuk Görüşme odası) 2. Kat: Toplantı Odası ve Merkez Sorumlusu Konaklama 3. Kat: Gönüllü Konaklama

8 8 Dursunbey Psikososyal Destek Merkezi Merkezin Kurulması Soma maden faciasında Balıkesir ilinden 84, Kütahya ilinden 33 maden çalışanı hayatını kaybetmiştir. Dursunbey ilçesi, Balıkesir ve yöresinde en çok kaybın yaşandığı ilçelerden biridir. İlçenin Kütahya gibi kayıpların yoğunlukta olduğu başka illere olan yakınlığı sebebi ile SOMADA projesinin ikinci psikososyal destek merkezi Allianz ın desteğiyle Ekim 2014 te Dursunbey de açılmış ve Haziran 2015 e kadar faaliyet göstermiştir. Dursunbey Psikososyal Destek Merkezi nde görevlendirilmek üzere Uzman Psikolog Gamze Akarca merkez sorumlusu olarak istihdam edilmiştir. Proje Koordinatörü Uzman Psikolog Çiğdem Yumbul Dursunbey merkezin işleyişi ve yürütülen faaliyetlerde görev almıştır. Bölgedeki yerleşim birimlerinin dağınık olması ve bölgenin dağlık yapısı nedeniyle, merkezin ilk faaliyet alanı saha çalışmaları olarak planlanmıştır. Bu nedenle proje kapsamında temin edilen 2 saha aracı ile merkez sorumlusu ve gönüllü uzmanlardan oluşan gezici ekipler kurulmuş, etkilenen ailelere ev ve köy ziyaretlerinde bulunulmuştur. SOMADA projesini ve Dursunbey de açılacak Psikososyal Destek Merkezini tanıtmak ve fizibilite çalışmalarına destek için Dursunbey Kaymakamı Yaşar Aksanyar ve Dursunbey Belediye Başkanı Ramazan Bahçıvan ile görüşmeler yapılmıştır. Bu görüşmeler esnasında Kaymakam ve Belediye Başkanı, ilçedeki çeşitli sorunları dile getirmiş, uzman eksikliğinden dolayı bu ailelerin destek alamadığını vurgulamıştır. Dursunbey ilçesinde görev yapan ruh sağlığı uzmanı bulunmamaktadır. Bu nedenle, merkez bu konularda da Dursunbey ve civar ilçelere destek sağlamıştır. Dursunbey Belediyesi ile yapılan görüşmelerde, Soma faciasının yanı sıra, 2006, 2009 ve 2010 yıllarında meydana gelen Grizu patlamalarında toplam 45 kaybın daha olduğu, söz konusu kayıp ailelerin özellikle psikososyal desteğe olan ihtiyaçları gündeme gelmiş ve çalışma kapsamı, diğer maden kazalarını da kapsayacak şekilde genişletilmiştir.

9 9 Dursunbey Psikososyal Destek Merkezi nin faaliyetleri Soma Merkez in erişim alanına uzak olan Kütahya ve Balıkesir illeri, ilçeleri ve köylerine destek götürmüştür. Çalışmalar, kayıp yakınlarının ve maden facialarından etkilenenlerin yoğun olarak yaşadığı Dursunbey merkez ve çevre köylerden Boyalıca, Taşkesiği, Kavacık, Hamzacık, Yunuslar, Büyük Akçaalan, Durabeyler, Odaköy, Göbül, Taşpınar, Aşağı Yağcılar, Aşağı Musalar, Güğü, Sağırlar, Karagöz, Çamharman, Delice, Meydançayır, Mıcırlar, Kızılöz, Kütahya merkez ve ilçeleri Tavşanlı, Emet ve Gediz, Balıkesir merkez ve ilçesi İvrindi yi kapsamıştır. Kaymakam ve Belediye Başkanı ile yapılan görüşmeler sonucunda, Mehmet Akif Ersoy Kültür Merkezi nin ikinci katındaki 3 oda Dursunbey Psikososyal Destek Merkezi ne tahsis edilmiştir. Dursunbey Psikososyal Destek Merkezi ne tahsis edilen 3 oda, 1 çocuk, 1 yetişkin ve 1 grup.görüşme odası şeklinde düzenlenmiştir. Merkezin düzenlenmesi ve tefrişat belediye tarafından karşılanmıştır. Hazır hale gelen merkez Ekim-Haziran ayları arasında aktif olarak hizmet vermiştir. Merkez Binası Danışan Kabul ve Grup Çalışması Odası Yetişkin Görüşme Odası Çocuk Görüşme Odası

10 10 SOMA VE DURSUNBEY PSİKOSOYAL DESTEK MERKEZİ FAALİYETLERİ Merkezlerde yürütülen faaliyetler 4 ana başlık altında toplanmaktadır: 1) Bireysel görüşmeler; 2) Köy ve hane ziyaretleri; 3) Grup çalışmaları; ve 4) Proje yönetimi ve diğer kurum ve kuruluşlarla ilişkiler. A. Bireysel Görüşmeler Merkezlerde yürütülen faaliyetlerin başlıcası ruh sağlığı uzmanları tarafından sağlanan bireysel psikososyal destek görüşmeleridir. Faciada yakınlarına kaybeden aile bireylerinin (eşler, çocuklar, ebeveynler, akraba ve yakınları) yanı sıra sağ kurtulan ve yakınları, maden çalışanları, arama-kurtarma faaliyetlerine katılmış maden çalışanları ve destek personeline yönelik yürütülen çalışmalarda ihtiyaç sahibi çocuk, genç ve yetişkinlere bireysel psikososyal destek sağlanmıştır. Merkez e yapılan başvurular randevu usulü ile kabul edilmiş, farklı kanallardan ulaşılan listeler aracılığı ile kazadan direk veya dolaylı olarak etkilenen kişilere telefonla ulaşılmış, ev ziyaretleri veya grup çalışmalarında ihtiyacı olduğu belirlenen kişiler bireysel görüşme için m e r k e z l e r e yönlendirilmiştir. Ayrıca maddi yardım, hukuki yardım, sağlık yardımı gibi ihtiyacı olan kişiler yardım alabilecekleri kurumlara yönlendirilmişlerdir. Soma ve Dursunbey Psikososyal Destek Merkezleri nde Haziran 2015 sonu itibari ile 906 kişi ile 3203 bireysel görüşme gerçekleştirilmiştir. SOMA MERKEZ Kadın Erkek Çocuk Toplam Bireysel Görüşme Yapılan Kişi Sayısı Bireysel Görüşme Sayısı 2631 DURSUNBEY MERKEZ Bireysel Görüşme Yapılan Kişi Sayısı Bireysel Görüşme Sayısı 572 TOPLAM MERKEZ VERİLERİ (Bireysel Görüşme Sayısı)

11 11 B. Köy ve Hane Ziyaretleri Maden kazasından etkilenenlerin yerleşim yerlerinin dağınık olması, merkezden uzak ilçe ve köylerde yaşıyor olmaları psikososyal müdahalenin gezici ekipler aracılığıyla ulaştırılmasını gerekli kılmıştır. Vefat eden madencilerin yakınları aranarak psikososyal ihtiyaçları olanların merkeze davet edilmesi sırasında ortaya çıkan acil ihtiyaçlar doğrultusunda merkezde görev alan uzmanların oluşturduğu mobil ekipler, proje için tahsis edilen saha araçları ile ev ve köy ziyaretleri gerçekleştirmiştir. Ev ziyaretleri planlanırken merkeze gelemeyecek durumda olan aileler veya merkeze gelmeyi kabul etmeyen kişilerin olduğu haneler öncelikli olarak değerlendirilmiş ve gerekli durumlarda ev ziyareti esnasında, merkez aranarak bireysel görüşme randevuları alınmıştır. Gezici ekipler, ziyaret ettikleri mahalle ve köylerde bilgilendirme toplantıları, yaş gruplarına yönelik etkinlikler, ihtiyaç doğrultusunda bireysel ve grup çalışmaları gerçekleştirmişlerdir. Gezici ekiplerin hedefi çalışmaları esnasında sürekli taramalar ve bilgilendirmeler yoluyla daha yapılandırılmış ve uzun soluklu psikolojik desteğe gereksinimi olan kişiler belirlenmiş ve Merkez lere ve civar ruh sağlığı uzmanlarına yönlendirilmiştir. Gerekli görüldüğü durumlarda uzmanlar sahada psikososyal müdahalede bulunmuştur.

12 12 Gezici ekipler, maden faciasından doğrudan ya da dolaylı olarak etkilenme düzeyleri daha fazla olan bölgelere öncelik vermiştir. Bu bölgelerin muhtar vb. ileri gelenlerinden ihtiyaç sahiplerinin belirlenmesi için destek alınmış; köy veya mahallenin ortak kullanım alanları (köy kahvesi, muhtarlık binası, halk eğitim merkezleri vb.) ziyaret edilerek grup toplantıları düzenlenmiş, gezici ekibin ve Psikososyal Destek Merkezleri nin hizmetleri tanıtılmıştır. Haziran 2015 sonu itibariyle SomaDA projesi kapsamında 164 köy ve 819 ev ziyareti gerçekleştirmiş, toplamda 1863 kişiye ulaşılmıştır. Ev Ziyareti Sayısı Köy Ziyareti Sayısı Ulaşılan Kişi Sayısı SOMA MERKEZ DURSUNBEY MERKEZ TOPLAM MERKEZ VERİLERİ

13 13 C. Grup Çalışmaları Grup çalışmaları, sahada ve merkezlerde, faciada yakınlarını kaybeden ailelere, sağ kurtulan maden işçilerine, arama-kurtarma çalışmalarına katılmış kişilere destek psikososyal destek sağlamayı hedeflemiştir. Grup Çalışması Sayısı Ulaşılan Kişi Sayısı SOMA MERKEZ Psikolojik Destek Grupları Baba Kaybı Eş Kaybı Evlat Kaybı 4 5 Sağ Kurtulan/Arama Kurtarma Etkilenen aile ve madenciler Arama Kurtarmada Görev Almış ve/veya Maden Çalışanlarına Destek Grupları Maden Çalışanları (İmbat) Emniyet Çalışanları İmamlar 6 11 Dernek Çalışanları 3 6 Sosyal Dayanışma ve Yardımlaşma Vakfı ve Kamu Kuruluş Çalışanları 4 16 Çocuklarla Sanat Atölyeleri Türk Psikologlar Derneği Aile İçi Şiddet Seminerleri DURSUNBEY MERKEZ Çocuk Grup Çalışmaları (Baba Kaybı) Dursunbey Çocuk Kütüphanesi nde Kazanım Odaklı Çocuk Grup Çalışmaları Sahada Onarıcı/Koruyucu Grup Çalışmaları Kadın Grup Çalışmaları (Eş Kaybı) 5 22 TOPLAM

14 14 D. Proje Yönetimi ve Diğer Kurumlar ile İlişkiler I. Proje Yönetimi ASPB, Soma Psikososyal Destek Merkezi nde görev yapmak üzere 1 idari personeli geçici görevle tam zamanlı olarak proje bitimine kadar görevlendirmiştir. Soma Merkez in giderleri Borusan, Dursunbey Merkez in giderleri ise Allianz tarafından APHB SOMADA projesi için sağlanan fon ile gerçekleştirilmiştir. SOMADA Projesi kapsamında 1 proje koordinatörü ve 2 merkez sorumlusu işe alınmıştır. Personel Eylül 2014-Temmuz 2015 arası SOMADA projesinde görev yapmıştır. APHB üyesi derneklerden gönüllü olarak SOMADA projesine ka lan uzmanların kamu kuruluşlarında çalışanların izin yazıları Kızılay aracılı ile ASPB tarafından temin edilmiştir. Gönüllü ve personelin konaklama ve ulaşım masrafları Ocak 2015 sonuna kadar Kızılay, Haziran 2015 sonuna kadar merkezlerin proje bütçelerinden karşılanmıştır. Her iki merkezde gezici ekiplerin kullanması için 2 şer saha aracı satın alınmış ve köy ve hane ziyaretleri bu araçlarla yapılmıştır. Soma Merkez in araçları Borusan, Dursunbey Merkez in araçları ise Allianz desteği ile temin edilmiştir. Soma Merkez Mayıs-Aralık aylarında ASPB ye bağlı Soma Sosyal Hizmetler Binası nda faaliyet göstermiştir. Aralık-Haziran aylarında Soma Merkez 4 katlı yeni binasına taşınmıştır. Yeni Soma Merkez in ilk iki katı Kaymakamlık tarafından tahsis edilmiş, diğer iki katın giderleri, teşrifatı ve altyapısı Soma Merkez bütçesinden Borusan desteği ile karşılanmıştır. Ekim 2014 te faaliyet göstermeye başlayan Dursunbey Merkez binası ve tefrişatı Dursunbey Belediyesi tarafından karşılanmıştır. Her iki merkezin elektronik ve teknolojik altyapı masrafları SAP bağışı tarafından karşılanmıştır. Merkezler faaliyetlerini Haziran 2015 tarihi itibariyle tamamlamıştır. Proje personeli Temmuz ayında raporlama ve dosyalama işlemlerinin tamamlanması için çalışmalarına devam etmiştir. II. Bütçe ve Finansal Yönetim APHB SOMADA Projesi ne yönelik yapılan bütçe öngörüleri doğrultusunda Soma da çok taraflı bir projenin gerçekleştirilebileceği görülmüş olup bu doğrultuda kaynak geliş rme süreci başla lmış r. Özel sektör kurumlarının da sürece ka lması ile APHB SOMADA projesi uzun vadeli aşamaya geçmiş; Borusan, Soma Psikososyal Destek Merkezi nin, Allianz ise Dursunbey Psikososyal Destek Merkezi nin destekçisi olmuştur. Kızılay projeye Mayıs-Ocak aylarında Soma ve Dursunbey merkezlerinin personel, ulaşım, konaklama vb giderlerinin karşılanması ve projenin diğer bazı genel masraflarının karşılanmasında maddi destek sağlamıştır. SAP bilişim altyapısı için sponsor desteği sağlamış olup, her iki merkezin teknolojik altyapısı SAP tarafından karşılanmıştır. III. Gönüllü Yönetimi Haziran sonu itibariyle APHB üyesi derneklerden katılan toplamda 378 gönüllü ruh sağlığı uzmanı Soma ve Dursunbey PDM lerde hizmet vermiştir.

15 15 Kızılay, gönüllü olarak sahaya gelen ekiplerde bulunan kamu personelinin izin süreçlerinde destek olmuştur. Ocak 2015 sonuna kadar sahaya gelen ekiplerin ulaşım, konaklama giderlerini karşılamış, daha sonra bu giderler proje bütçelerinden karşılanmıştır. Türk Psikologlar Derneği Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Derneği Türkiye Psikiyatri Derneği Sosyal Hizmet Uzmanları Derneği Çocuk ve Ergen Psikiyatrisi Derneği Öğrenci TOPLAM Haftalık Gönüllü Uzman Sayısı IV. İletişim İstanbul Ticaret Üniversitesi 3. Psikoloji Günleri nde Prof. Dr. Gökhan Malkoç, Doç. Dr. Metehan Irak, Psk. Suat Özçağdaş ve Uzm. Psk. İbrahim Eke SomaDA projesini tanıtmıştır. Türk Psikologlar Derneği İzmir Şube de travma alanında uzman ruh sağlığı uzmanlarına düzenlenen toplantıda APHB SOMADA projesi tanıtılmıştır. Bu toplantıda İzmir ve civarında, Soma maden faciasından etkilenmiş ailelere ücretsiz psikolojik destek sağlayabilecek ve Soma merkez tarafından ihtiyaç sahiplerinin yönlendirilebileceği bir uzman ağı oluşturulmuştur.

16 16 Türk Psikologlar Derneği İstanbul İzmir ve Ankara Şubeleri tarafından gerçekleştirilen toplantıda SOMADA projesine destek vermiş gönüllü psikologlara teşekkür belgeleri ve Borusan tarafından isimlerine hazırlanan SOMADA rozetleri ile teşekkür edilmiştir. İstanbul da gerçekleştirilen 8. Uluslararası Ruhsal Travma Toplantıları nda SomaDA projesi sunuldu. Türk Psikologlar Derneği İzmir Şubesi nde Doç. Dr. Sedat Işıklı tarafından SomaDA projesinde gönüllü çalışan meslektaşlara yönelik ücretsiz olarak düzenlenen 'Kayıp ve Yas', 'Mağdurun Öfkesi' eğitimleri verilmiştir. SomaDA Projesinde çalışan gönüllülerimize yönelik olarak Uluslararası Grup Psikoterapisi ve Grup Süreçleri Derneği (IAGP) ve APHB işbirliği ile düzenlenen 'Soma Yardım Sağlayanlarına El Uzatış-Bir Yıl Sonra' grup çalışması Eva Fahlström Borg ve Hande Karakılıç tarafından gerçekleştirilmiştir.

17 17 V. STK lar ve Kamu Kurumları ile İlişkiler ve Projeler Dursunbey Çocuk Kütüphanesi Dursunbey Kaymakamlığı, Belediye si, Allianz desteği ile APHB SOMADA projesi öncülüğünde yürütülen projenin amacı çocuklarda kütüphanenin eğlenceli ve erişebilir bir mekan olduğu algısını yaratmak ve bunun sonucunda çocukların kitapla ve okuma alışkanlığı ile olan bağını güçlendirmektir. Dursunbey de 18 yaş altı genç ve çocuklara yönelik kurulacak kütüphanenin yeri, teşrifat ve içeriğindeki materyaller Dursunbey Belediyesi, kitap desteği ise Allianz ve kişisel bağışlar tarafından karşılanmıştır. Kütüphane Mayıs 2015 te açılmış ve hizmet vermeye başlamıştır. SomaDA projesinin tamamlanmasının ardından kütüphane Dursunbey Belediyesi tarafından devam ettirilmektedir.

18 18 APHB ile Bilim Kahramanları El Ele SOMADA Bölgede, Psikososyal Destek Merkezi kuruluş çalışmalarına eş zamanlı olarak, Allianz sponsorluğu ile Bilim Kahramanları Derneği ile iş birliği içinde çalışmaya başlamıştır. Bilim Kahramanları Derneği ne faciadan etkilenmiş çocukların bulunduğu okulları belirleme, okullarda belirlenen koçlarla görüşme sürecinde destek verilmiştir. Takım koçları öğretmenler için Bursa da düzenlenen koçluk eğitiminde, APHB SOMADA proje koordinatörü Çiğdem Yumbul Çocuk ve Ergenlerde Travma, Kayıp ve Yas ile ilgili bir seminer vermiştir. Seminerin amacı öğretmenleri çocuk ve ergenlerde travma ve yas süreci ile ilgili bilgilendirmek, maden faciasından etkilenen çocuklarla çalışırken neleri dikkat etmeleri ve hangi durumlarda çocukları uzmanlara yönlendirmeleri hakkında yönlendirmek olup, seminer sırasında koçlara SOMADA projesi tanıtılmış ve Soma ve Dursunbey psikososyal destek merkezleri ve sorumlularının iletişim bilgileri verilmiştir. APHB, Bilim Kahramanları Derneği nin gerçekleştirdiği faaliyetler kapsamında Allianz gönüllülerine yönelik İzmir de verilen eğitimde, SomaDA proje koordinatörü Uzm. Psk. Çiğdem Yumbul Travma Sonrası Çocuk ve Ergenlerle İletişim adlı bir seminer vermiştir. Seminerin kapsamında faciadan etkilenen çocuklarla olan iletişimde dikkat edilmesi gereken noktalar gönüllülerle paylaşılmıştır. Bilim Kahramanları nın Allianz gönüllüleri ile birlikte okullara yaptıkları ziyaretlere APHB psikososyal destek merkezlerinden katılan uzmanlar, takımlardaki çocukları gözlemlemekte, öğretmenlerle görüşmekte ve psikososyal desteğe ihtiyacı olan çocukları ve velilerini bireysel görüşme için merkezlere davet edilmiştir.

19 19 Bilim Kahramanları Derneği nin düzenlediği Bilim Kahramanları Buluşuyor 11. sezon turnuvasında Soma maden faciasından etkilenmiş çocukların bulunduğu takımlar da yarıştı. APHB SomaDA proje çalışanları turnuvaya jüri üyesi olarak destek vermiştir. Türk Psikologlar Derneği Kadın ve Aile Çalışmaları Birimi tarafından geliştirilen Aile İçi Şiddet Seminerleri nde konusunda uzman eğitimciler, Soma ve Dursunbey de seçilen İlköğretim okullarında 8 hafta süren 14 grup çalışmasında 438 anneye olumlu ebeveynlik becerilerini geliştirme ve aile içi şiddet konularında bilgilendirme seminerleri vermiştir. Çağdaş Yaşamı Destekleme Derneği (ÇYDD) ile faciadan etkilenen ailelere sağlayacakları eğitim bursu için görüşülmüş, bireysel, hane ve köy görüşmelerinde tespit edilen eğitim ihtiyacı sahibi aileler ÇYDD ye yönlendirilmiştir. Gıda Bankacılığı ve Temel İhtiyaç Derneği nin (GBtider) İzmir de düzenlediği Soma da Kadınların Güçlendirilmesi konulu çalıştayda APHB SOMADA projesi tanıtılmıştır. GBtider in Soma da kadın istihdamını arttırmaya yönelik başlattığı proje kapsamında hazırlanan saha tarama anketlerine destek verilmiştir. Soma nın, Yırca köyünde faaliyet gösteren Gıda Bankacılığı ve Temel İhtiyaç Derneği nin (GBtider) Yırcalı kadınlara istihdam sağlamak amacıyla kurduğu sabun atölyesi ziyaret edilmiş ve APHB SOMADA gönüllülerinden 2 psikolog, 29 kadınla 3 grup çalışması gerçekleştirilmiştir. Sivil Toplum ve Afet Platformu (SİTAP) ve APHB işbirliği ile düzenlenen "İnsani Yardımın Psikososyal Boyutu" konulu panelde APHB Yönetim Kurulu Üyesi Suat Özçağdaş ve APHB SomaDA Projesi Koordinatörü Çiğdem Yumbul tarafından Soma Dayanışma Ağı (SomaDA)

20 20 projesi tanıtılmış ve Afetlerde Psikososyal Müdahaleler konu başlıklı bir sunum gerçekleştirilmiştir. Diyetlif Beslenme Danışmanlık Merkezi, APHB ve Soma Kaymakamlığı işbirliği ile düzenlenen Beslenme Danışmanlığı seminerlerinde 3 uzman diyetisyen, 39 anne ve 20 çocuğu yetişkin ve çocuk beslenmesi alanında bilgilendirilmiştir. Kayıpların en yoğun olduğu yerlerden biri olan Balıkesir in Savaştepe ilçesinde faaliyet göstren Savaştepe Madenciler Derneği nin desteği ile ilçede faciadan doğrudan ya da dolaylı etkilenmiş maden işçileri, aileleri, ve yakınlarının bilgileri temin edilmiştir. Dernek üyesi maden işçileri, gezici ekiplere köy ve hane ziyaretlerinde destek olmuştur. Sosyal Haklar Derneği nin düzenlediği toplantıda 80 kayıp yakını ve madenciye psikoeğitim ve bilgilendirme yapılmıştır. Kayıp aileleri ve yakınları ve işten çıkarılan maden işçilerinin hukuki süreçlerine destek olmak amacıyla Sosyal Haklar Derneği ve APHB işbirliği ile Soma ve Dursunbey de bilgilendirme toplantıları yapılmıştır. Hangi İnsan Hakları? Derneği nin APHB Soma Psikososyal Destek Merkezi nin desteği ile gerçekleştirdiği sanat atölyelerinin ikincisi 7-8 Şubat tarihlerinde tamamlanmıştır. İki eğitimcinin yönettiği 4 grupla, 42 çocuk ve ergen ile kısa film, çizgi film ve animasyon çalışmaları gerçekleştirilmiştir. Soma GAP-Cheetos Çocuk Gelişim Merkezi nde görevli öğretmenler için Çocuklarda Kayıp, Travma ve Yas Süreçleri başlıklı düzenlenen seminerde 11 öğretmene çocukların travma ve kayıplara verdikleri tepkiler ve hangi durumlarda uzmanlara yönlendirmeleri konusunda bilgilendirme yapılmıştır. Ege Üniversitesi Gönüllü Öğrenci Projesi Ege Üniversitesi ortaklığında, APHB SOMADA Psikososyal Destek Merkezleri nde gönüllü öğrencilerin görev almasına yönelik, Gönüllü Öğrenci Projesi yapılmıştır. Psikoloji 3. ve 4.

21 21 Sınıf öğrencileri, her hafta 3 gün boyunca iki merkezde görev almışlardır. Travma Yaşantısı Sonrası Onarıcı/Koruyucu Yapılandırılmış Grup Çalışmaları Türk Psikologlar Derneği İzmir Şube nin desteği ile SOMADA projesi kapsamında yerel kapasiteyi geliştirmek amacıyla 15 kişilik psikolog ve psikolojik danışman ekibine Psk. Dr. Çağla Gülol tarafından Soma faciasından etkilenenlere özel yapılandırılmış 2 günlük bir grup terapisi eğitimi verilmiştir. Eğitime katılan uzmanlar Nisan-Haziran aylarında SOMADA projesi kapsamında etkilenen madenci. kayıp yakınları ve destek personeli ile grup yapılan grup çalışmalarında 62 oturumda 113 farklı kişiye ulaşmıştır. Dursunbey Sevgi Evi Projesi Projenin genel amacı Dursunbey Sevgi Evi nde yaşayan 19 kişinin yaşlılığın getirdiği fiziksel ve ruhsal sıkıntılarında rahatlama sağlamak ve sahip oldukları rahatsızlıklar için farkındalık yaratmaktır. Bu amaca istinaden, proje iki aşamalı olarak tasarlanmıştır. Birinci aşama, 60 yaş üstü bireylerin fiziksel ve ruhsal sağlıklarında iyileşme yarattığı bilimsel çalışmalarla kanıtlanmış süreğen aktiviteleri tanıtmak ve bireyleri bu aktiviteleri yapmaya teşvik etmektir. İkinci aşamada ise Sevgi Evi nde hizmet veren personelin bunama, şizofreni vb. kronik durumlara dair psikoeğitim almaları planlanmaktadır. Her Sevgi Evi misafiri için bir çiçek alınmış ve çiçeği sulama ve bakma sorumluluğu çiçek sahibine verilmiştir. Her gün, her yaşlı ile 6 dakikalık yürüyüşler yapılmıştır Bir personelin eşlik ettiği yürüyüşlerde, tercihen açık hava, ya da evin içinde gerçekleştirilmiştir. Bir halk oyunu eğitimcisi tarafından düzenlenen derste, müzik eşliğinde katılımcılara basit dans figürleri gösterilmiş ve yapmalarına eşlik edilmiştir. Hafıza ve dikkat için tasarlanmış kutu oyunları alınmış ve belirli günlerde kalan yaşlılar için küçük gruplarla ya da bireysel olarak oynanmıştır.

22 22 VI. Proje Bitimi ve İleriye Dönük Faaliyet Planları Haziran 2015 sonu itibariyle Soma ve Dursunbey merkezlerin faaliyetleri tamamlanmıştır. Projede kullanılması için Borusan ve Allianz tarafından temin edinilen saha araçları ilerideki afetlerde kullanılması için Türk Psikologlar Derneği ne devredilmiştir. SAP tarafından bağışlanan merkezlerin teknolojik altyapı malzemeleri afet durumlarında kullanılmak ve kurulabilecek olası afet bölgesi psikososyal destek merkezlerinin teknolojik altyapılarını oluşturmak için kullanılması adına Türk Psikologlar Derneği ne devredilmiştir. Soma PDM nin tefrişatı Soma da maden işçileri, ve faciadan etkilenen ailelere destek veren Sosyal Haklar Derneği ne, ihtiyaç sahiplerine ulaştırılmak üzere devredilmiştir. Projenin sonuçlarının değerlendirilmesi adına APHB dernekleri üyelerinin ve proje destekçilerinin katılımı ile oluşturulacak bir kongre düzenlenmesi planlanmaktadır. SomaDA projesinin çıktılarının detaylı olarak anlatılacağı, sonraki afetlerdeki psikososyal çalışmalara yol gösterici olması açısından bir kitapçık hazırlanması planlanmaktadır.