Transkript

1 GİRİŞ Gümrük Birliği nin en temel özelliği üye ülkelerin kendi aralarındaki ticarette hiçbir şekilde miktar ve gümrük vergisi kısıtlamalarının bulunmaması ve üçüncü ülkeler ile ticaretlerinde de ortak bir gümrük tarifesi uygulamaları olarak özetlenebilir. Bununla birlikte, takip edilecek ticaret politikaları ortak olarak belirlenir. Nitekim Avrupa Birliği için, diğer ülkelerle gümrük birlikleri veya serbest ticaret anlaşmaları yapılması, ortak ticaret politikalarının tespiti hep Topluluk düzeyinde gerçekleşir. Bu amacın gerçekleştirilmesi için oluşturulan ve sürekli yenilenip ihtiyaca göre değiştirilen yasal mevzuat, kapsamı ve ayrıntıları itibari ile devasa boyutlardadır. Bu durum, ortak ticaret politikasının takip edilebilmesi adına büyük kolaylık sağlaması yanında önemli bir riski de beraberinde getirmektedir ki; o da yanlış, eksik, yeknesak olmayan uygulamaların ortaya çıkabilme tehlikesidir. Bu potansiyel sorunun çözümü olarak, sürekli yenilenen ve değiştirilen mevzuatın yorumlanması, kodlanması ve dağıtımının tek merkezden yapılması bir zorunluluk olmuştur. İşte bu zorunluluğun altında TARIC in yaratılış amacı yatmaktadır. Zira TARIC en basit anlatımı ile; Topluluğun ortak tarife ve ticaret mevzuatının derlenmiş ve de özgün ve yeknesak bir şekilde kodlanmış halini ifade etmektedir. Uygulama ve yönetimi ise DG TAXUD tarafından işletilen merkezi bir veritabanı vasıtası ile olmaktadır. İlk başlarda TARIC veritabanının içeriğinin sadece matbu halde ve Topluluk Resmi Gazetesinin C (Communications) serisinde yayınlanması arzulanmıştır. Nitekim her yıl nisan ayı içinde, TARIC in basılı hali Resmi Gazetesinin C serisinde yayınlanmaktadır. Fakat bugün TARIC in hizmet ettiği asıl amaç değişmiştir ve bu amaç TARIC in matbu halde yayınlanmasından çok daha farklıdır. Günümüzde TARIC ile hedeflenen asıl amaç, mevzuatın üye ülkelerin milli idarelerine otomatik olarak transfer edilmesi olmuştur 1. TARIC veritabanından günlük olarak yapılan güncellemeler üye ülke idarelerine yine aynı gün elektronik 1 Avrupa Komisyonu, DG TAXUD, TARIC Kullanıcı El Kitabı, Brüksel, 9 Eylül 2002, s:1 1

2 formatta ulaştırılmaktadır. Üye ülkeler ise kendilerine elektronik olarak ulaştırılan mevzuata ilişkin bu verileri gümrük işlemlerini gerçekleştirmek amacıyla kendi sistemlerini desteklemek için kullanırlar. Bu sayededir ki üye ülkeler sürekli güncellenen mevzuatı gümrük işlemlerinde vakit kaybetmeden ve yeknesak bir biçimde uygulayabilmektedirler. Bu bağlamda TARIC sistemi ve işleyişi, gümrük işlemlerinin bilgisayar ortamında otomatik olarak gerçekleştirilmesi amacıyla tam uyumludur. TARIC veritabanı, her gün TARIC yöneticileri tarafından güncellenir. Bu yöneticiler, yayınlanan veya çok yakında yayınlanacak taslak mevzuatları incelerler ve bunları kelimenin tam anlamı ile TARIC diline çevirirler. Bu veriler veri muhafaza servisi tarafından veritabanında tutulurlar. İşte söz konusu mevzuat bilgilerinin TARIC formatına uygun veriler haline dönüştürülme işlemine TARIC Entegrasyonu adı verilmektedir. Topluluk yasal mevzuatının en geç, Resmi Gazete de yayınlandığı gün TARIC e entegrasyonunun tamamlanmış olması gerekmektedir. Mevzuat yayınlanmadan önce, taslak halde iken entegrasyon gerçekleştirilebilir. Güncellemeler, entegrasyon sonrasında aynı gün üye ülke idarelerine iletilir. TARIC yöneticileri TARIC veritabanını en güncel halde tutmaktan ve hatalarını düzeltmekten sorumludurlar. Eğer üye ülkelere gönderilen verilerde hata bulunuyorsa, üye ülkelerin bunu en kısa zamanda Komisyona bildirmelere gerekmektedir ki; bu şekilde hatanın düzeltilmesi yoluna gidilir. Üye ülkeler hataları kendi başlarını düzeltemezler, çünkü aksi halde üye ülkeler arasında mevzuatın yeknesak olarak uygulanması engellenmiş olur ve bu durum Topluluk içinde ticari trafik sapmasına sebebiyet verir. Bu çalışma ile amaçlanan, TARIC in yapısı, kapsamı ve uygulamasına ilişkin bilgiler ışığında, özellikle 2004 yılı mayıs ayı itibariyle AB ye resmen üye olacak olan ülkenin son üç yıldan günümüze kadar Topluluğun Entegre Tarife İşletim Sistemleri ve özellikle de TARIC konusundaki tecrübe ve çalışmalarını da göz önünde bulundurarak, Türkiye nin TARIC e uyumu konusunda geçmişte ve günümüzde yaşanan gelişmeleri ortaya koymak ve ileriye yönelik tespit ve önerilerde bulunmaktır. 2

3 Çalışmanın ilk bölümünde TARIC in nasıl ortaya çıktığına değinen kısa bir tarihçenin yanında, onun yasal dayanağını oluşturan Tarife ve İstatistik Nomanklatürü ile Ortak Gümrük Tarifesine İlişkin 2658/87 sayılı Tüzüğünün TARIC ile ilgili maddeleri tek tek incelenmiş ve TARIC in temel bir profili çıkarılmaya çalışılmıştır. İkinci bölümde, TARIC in kapsamı, yapısı ve unsurları irdelenmiş, bu kapsamda TARIC e ilişkin temel kavramlar, TARIC verilerinin iletimi ve entegrasyonu konuları ele alınmasının yanında temel seviyede TARIC in uygulamalarına da değinilmiştir. Bu esnada, teknik kavram ve anlatımlardan olabildiğince kaçınılarak, teknik boyutu oldukça ön planda olan yapının daha rahat anlaşılması amaçlanmıştır. Çalışmanın üçüncü bölümünde ise, uygulama açısından kolaylık sağlamak ve bir bilgisayar sistemi olan TARIC in daha rahat kavranması amacıyla somutlaştırılmasına yönelik olarak onun yayınlanması konusu ele alınmış ve bu yayının kağıt üzerindeki biçimi kısaca açıklanmaya çalışılmıştır. Buna ilaveten, bir önceki bölümde kısaca değinilen uygulamaların açıklaması ve devamı olarak TARIC in işletiminden de bahsedilmiştir. Dördüncü bölümde, Topluluğa 2004 yılı mayıs ayında tam üye olacak olan ülkelerin yanı sıra Topluluğa 2007 yılında üye olacak Romanya ve Bulgaristan da TARIC ve daha geniş anlamda ITMS (Entegre Tarife İşletim Sistemi) konularında yaşanan gelişmelere değinilmiştir. Özellikle 2000 yılından bu yana Topluluğun yoğun talep ve takipleri doğrultusunda (ITMS ve diğer Topluluk IT sistemlerinin tam üyelik tarihi ile birlikte çalışır duruma getirilmiş olması amacı ile) söz konusu Aday Ülkelerde yoğun çalışmalar yapılmakta olup, bu tecrübelerin Türkiye nin TARIC ile ilgili çalışmalarında büyük fayda sağlayacağı düşüncesi, bu çalışmada Aday Ülkelerdeki gelişmelere de değinilmesinin nedenidir. Beşinci bölümde, bu çalışmanın esas amacına yönelik konular ala alınmıştır. Bu bölümde öncelikli olarak TARIC projesinin de onun bir parçası olduğu ITMS Projesinden bahsedilmiştir. Toplulukta tarifeye ilişkin tüm sistemler ITMS başlığı altında toplanmış olup, TARIC, TQS, EBTI gibi alt sistemler bu sistem altında 3

4 birbirine bağlanmış bir bütündür. Topluluk, çerçevesini belirlediği plan ve stratejiler kapsamında Aday Ülkelerden Topluluk IT sistemlerine uyum sağlamasını beklemekte ve bu konuda teknik ve mali yardım sağlamaktadır. ITMS projesinin özellikleri ve gelişiminden bahsedilmesinin ardından TARIC konusunda geçmişten günümüze Türkiye de yaşanan gelişmelere ayrıntılı olarak değinilmiştir. Çalışmanın sonuç bölümünde ise, TARIC konusunda yaşanan gelişmeler ışığında Türkiye nin durumu değerlendirilerek çeşitli tespit ve önerilerde bulunulmuştur. 4

5 BÖLÜM I TARIC İN TARİHÇESİ VE YASAL DAYANAĞI: 1.1. TARIC in Tarihçesi: Avrupa Birliği özünde aynı zamanda bir Gümrük Birliği dir. Topluluğu kuran Roma Anlaşması nın 2 21 adet maddesi 3 (Madde 9 ila 29) malların serbest dolaşımına değinmektedir ki bu diğer bir ifade ile Gümrük Birliği demektir. Nitekim, Anlaşmanın 9 uncu maddesi 4 Topluluğun temeli olarak Gümrük Birliği ne işaret etmektedir. Bir Gümrük Birliği tesisi olmadan, Ortak İç Pazar ve Ekonomik ve Parasal Birlik ten söz etmek imkansızdır. Bu doğrultuda 6 üye ülke ve 4 gümrük bölgesi ile, her bir bölge kendine ait ayrı tarifeye sahip olduğu halde, yola çıkılmıştır. İlk adım olarak 1950 Brüksel Nomanklatürü bağlamında üyeler arasında ortak bir Nomanklatür benimsenmiştir. Bu üye ülkeler arasında ortak gümrük dilinin ve tarifesinin kullanılması adına önemli bir adım olmuştur ama yeterli görülmemiştir. Zira 25 Ocak 1958 tarihli Dış İşleri Bakanları Toplantısı Raporunun Teknik Gümrük Çalışmaları başlığı altında şöyle denmektedir: Dört farklı Nomanklatür ün (Almanya, Benelüx, Fransa, İtalya) Brüksel Nomanklatürü çerçevesinde birleştirilmesinin gümrük bağlamında oldukça karmaşık bir iş olduğunu belirterek, Temsil Komitesi bu çalışmayı, ilgili kurumlara 2 25 Mart 1957 tarihinde Avrupa Ekonomik Topluluğu (AET) ve Avrupa Atom Enerjisi Topluluğu nu (Euratom) kuran anlaşmalar, Altılar tarafından (Fransa, Almanya, İtalya, Belçika, Hollanda, Lüksemburg) Roma da imzalandı. Söz konusu anlaşmalar, bu tarihten itibaren Roma Anlaşmaları olarak anılmaya başladı.anlaşma 1 Ocak 1959 tarihi itibariyle yürürlüğe g,irmiştir. 3 Söz konusu Roma Anlaşmasının 9 ila 29 uncu maddeleri Malların Serbest Dolaşımı başlığı altında Gümrük Birliği ve Ortak Gümrük Tarifesi çerçevesinde yer almaktadır. 4 Söz konusu 9 uncu maddede şöyle belirtilmektedir: Topluluk; tüm eşya ticaretini kapsayan ve ithalat ve ihracatta Üye Ülkeler arasındaki gümrük vergilerinin ve eş etkili tüm vergileri kaldırılması ve de üçüncü ülkeler ile ilişkilerinde ortak bir gümrük tarifesinin benimsenmesini içeren; bir Gümrük Birliğine dayanmaktadır. 5

6 sunmak üzere hazırlamıştır. Sonuç olarak Komite, Ortak Gümrük Nomanklatürü ve aynı zamanda Ortak Gümrük Tarifesinin (ve bu kapsamda vergi hesaplamalarının) oluşturulması için bir gümrük uzmanları grubunu ortak çalışma yapmak üzere görevlendirmiştir. Ortak Gümrük Tarifesi nin doğuşu işte bu şekilde olmuştur. Adım adım seyreden gelişmeler 1 Temmuz 1968 yılında Roma Anlaşması nın Gümrük Birliği olarak bahsettiği olguyu dünyaya getirmiştir. Esasında bu gelişme, gümrük birliğinin yeknesak gümrük kurallarını gerektirmesi ve bu kuralların o tarihte mevcut olamamasına binaen, gerçek bir gümrük birliğinden çok tarife birliği olarak adlandırılabilir. Zaten Roma Anlaşması gümrük kurallarının temelinin ne olduğuna ilişkin bir madde ihtiva etmemektedir 5. Bahsedilen bu kuralların oluşturulması için 1968 yılı üzerinden bir 10 yılın geçmesi gerekmiştir. Ve bu kuralların; Gümrük Kodu altında 12 Ekim 1992 tarih ve 2913/92 sayılı Konsey Tüzüğü 6 ve uygulama hükümlerine ilişkin 2 Temmuz 1993 tarih ve 2454/93 sayılı Komisyon Tüzüğü 7 vasıtası ile düzenlenmesi ilave 10 yıllık bir sürede gerçekleştirilebilmiştir. Ortak Gümrük Tarifesi de Topluluk Gümrük Kodu ile benzer bir süreçten geçmiş ve Nomanklatürün yeknesak olarak uygulanması için gerekli önlemlere ilişkin düzenlemeler, 950/68 sayılı Tüzük 8 ve uygulama hükümlerine ilişkin 97/69 sayılı Tüzük 9 ile gerçekleştirilmiştir. 70 li yılların başında; EFTA ve Magrib ülkeleri gibi bazı ticari ortak ülkeler için tarife indirimleri, halihazırda kendine has vergi oranları 1962 yılında yürürlüğe girmiş olan ortak tarım politikası ve spesifik otonom önlemlerinin gerekliliği kapsamında ortaya çıkan tarife kotaları ve askıya alma gibi uygulamalar çerçevesinde Topluluk Ortak Ticaret Politikası başlatılmıştır. 5 Avrupa Komisyonu, Customs 2002 Semineri- TARIC Kullanıcı El Kitabının Aday Ülkelere Tanıtılması Seminerine İlişkin Rapor, Budapeşte-Macaristan, Eylül 2002, s:10 6 ATRG OJ L 302, ATRG OJ L 253, ATRG OJ L 172, ATRG OJ L 014,

7 Topluluk, 14 Haziran 1983 tarihinde imzaya açılan Armonize Sistem Sözleşmesini 22 Eylül 1987 tarihinde imzalayarak 1 Ocak 1988 tarihinden itibaren uygulamaya başlamıştır 10. Armonize Sistem öncesinde Avrupa Birliğinde mal tanım ve kodlamaları için iki ayrı doküman niteliğindeki Ortak Gümrük Tarifesi (OGT) ve Avrupa Toplulukları Dış Ticaret İstatistiğine Ait Mal Nomanklatürü ve Üye Devletler Arasında Ticaret İstatistiği (NIMEXE) Cetvelleri kullanılmaktaydı. OGT alfa-numerik (hem harflerden hem de rakamlardan oluşan) bir kodlama sistemi benimserken, NIMEXE numerik (rakamsal) bir kodlama sistemine sahipti ve OGT ye göre daha detaylı idi. Lakin Topluluk bünyesinde gümrük tarifelerine ilaveten, oldukça geniş kapsamlı diğer ticaret önlem ve uygulamalarının da mevcut olması sebebiyle, söz konusu OGT ve NIMEXE ihtiyaçlara cevap veremiyordu. Nitekim 1987 yılında, 2558/87 sayılı Konsey Tüzüğü çıkarılarak tarife ve istatistik nomanklatürü Kombine Nomanklatür olarak adlandırılan tek bir çatıda toplanmış ve bu şekilde bir düzen getirilmeye çalışılmıştır. Yaratılan Kombine Nomanklatür, Brüksel Nomanklatürünün yerini alan Armonize Sisteme adapte edilerek, onu temel alacak şekilde oluşturulmuştur. Bununla birlikte, sayıları ve kapsamı zamanla daha da artan Topluluk ticaret önlemlerinin yönetimi güçleşmiş, gerek gümrük idareleri, gerekse tüccarlar bir anlamda gittikçe karmaşık hale gelen sistem içinde bir anlamda şaşkına dönmüşlerdir. Bu sorunlara çözüm olarak, Topluluk ortak ticaret politikasına ilişkin tüm bilgi ve düzenlemeleri bir araya getirmek için çalışmaya başlamıştır. Önce bu toparlama faaliyeti kağıt üzerinde gerçekleşmiş, daha sonra ise bir veritabanı oluşturulmuştur İLGÜZ, A. Ercan, Avrupa Toplulukları Entegre Tarifesi (TARIC) Oluşumu, İşleyişi, Uzmanlık Tezi, Ağustos 1998, Ankara, s: Avrupa Komisyonu, Customs 2002 Semineri- TARIC Kullanıcı El Kitabının Aday Ülkelere Tanıtılması Seminerine İlişkin Rapor, Budapeşte-Macaristan, Eylül 2002, s:11 7

8 TARIC adı altında tanımlanan bu yeni sistem, tüm Topluluk dış ticaret mevzuatına ilişkin hüküm ve ticaret önlemlerinin bir araya getirildiği Topluluk Entegre Tarifesi olarak adlandırılmıştır TARIC in Yasal Zemini TARIC yasal dayanağını Ortak Gümrük Tarifesi ve Tarife ve İstatistik Nomanklatürüne ilişkin 23 Temmuz 1987 tarihli ve 2658/87 sayılı Konsey Tüzüğü nden 12 almaktadır. Armonize Sistem Nomanklatürünü tarihinden itibaren uygulamaya başlayan Avrupa Topluluğu, bu uygulamanın nasıl yapılacağını, özellikle Kombine Nomanklatür ve TARIC e ilişkin kurallar ile kodlama sistemini, söz konusu Tüzük ile belirlemiştir /87 sayılı Konsey Tüzüğü 17 maddeden oluşmakta idi. Fakat 1987 yılından günümüze kadar Tüzükte yapılan 5 adet değişiklik ile 14 4, 7, 11 ve 13 üncü maddeler iptal edilmiştir. Dolayısı ile bugün itibariyle Tüzükte 13 madde bulunmaktadır. Söz konusu Tüzüğün iki adet eki bulunmaktadır. Ek I de Topluluk Kombine Nomanklatürü yer alırken, Ek II de ise Topluluğun Ticaret Önlemleri bir liste halinde belirtilmektedir. 15 TARIC in yasal dayanağı, söz konusu 2658/87 sayılı Konsey Tüzüğü nün 2 nci maddesinde şu şekilde ifade edilmektedir: 12 ATRG OJ L 256, s.1 Bkz: EK 1 13 İLGÜZ, A. Ercan, Avrupa Toplulukları Entegre Tarifesi (TARIC) Oluşumu, İşleyişi, Uzmanlık Tezi, Ağustos 1998, Ankara, S Ortak Gümrük Tarifesi ve Tarife ve İstatistik Nomanklatürüne ilişkin 23 Temmuz 1987 tarihli ve 2658/87 sayılı Konsey Tüzüğü nde yapılan değişiklikler, Bkz: Ek /87 sayılı Tüzüğün 2 nci maddesinde belirtilen Spesifik Topluluk Önlemleri ; Ortak Gümrük Tarifesi ve Tarife ve İstatistik Nomanklatürüne ilişkin 23 Temmuz 1987 tarihli ve 2658/87 sayılı Konsey Tüzüğünün II no.lu Eki, 8

9 Komisyon, Ortak Gümrük Tarifesine, dış ticaret istatistiklerini, eşyanın ithalat ve ihracatı ile ilgili ticaret, tarım ve diğer Topluluk politikalarına ilişkin ihtiyaçlara cevap verebilmek açısından, bundan sonra TARIC olarak anılacak olan, Avrupa Topluluklarının Entegre Tarifesini oluşturacaktır. Tarife, Kombine Nomankatürü temel almaktadır ve; (a) Bu Tüzükte yer alan önlemlerini, (b) Ek II de listelenen belirli Topluluk önlemlerine tabi eşyanın tanımlanması için ihtiyaç duyulan ve TARIC alt pozisyonları olarak anılacak ek Topluluk alt ayrımlarını, (c) 3 üncü maddenin 2 inci ve 3 üncü fıkralarında tanımlanan TARIC kodları ve ek kodların yönetimi ve uygulanması için gerekli diğer bilgileri, (d) Belli eşyaların İthalat ve ihracatı esnasında uygulanan tercihli tarife oranları ve vergi muafiyetlerini içeren gümrük vergi oranları ve diğer ithalat ve ihracat vergilerini, (e) Belli eşyaların ithalat ve ihracatında uygulanan ve EK II de gösterilen önlemleri ihtiva etmektedir. Tüzüğün 3 ncü maddesinin ikinci fıkrasında ise TARIC alt pozisyonlarının, CN alt pozisyonu 8 rakamlı kod numarasına ile birlikte TARIC kod numaralarını oluşturan 9 ve 10 uncu rakamlarla tanımlanacağı ifade edilmektedir. Topluluk alt ayrımının bulunmadığı durumlarda ise 9 ve 10 uncu rakamların 00 olacaktır. Aynı maddenin üçüncü fıkrasında ise, dört karakterden oluşan ek TARIC kodlarının 9 ve 10 uncu basamaklarının ya hiç kodlanmamış veya eksik kodlanmış olan belli Topluluk önlemlerinin uygulanması için kullanıldığı ifade edilmektedir. TARIC in kim tarafından ve ne amaçla kullanılacağı 5 inci maddenin ilk fıkrasında belirtilmektedir. Buna göre, TARIC, Topluluk ve Üye Ülkeler tarafından, 9

10 Topluluğa yapılan ithalatta ve Topluluktan yapılan ihracata dair Topluluk önlemlerinin uygulanması amacıyla kullanılmaktadır. Maddenin devamında yer alan 2 nci fıkrada ise TARIC kod ve ek kodlarının, bu kodlara karşılık gelen alt pozisyonlar kapsamı eşyanın ithalatında ve uygun olduğu durumlarda ihracatında uygulanacağı belirtilmektedir. Üye Ülkeler ulusal gereksinimleri söz konusu olduğunda, mevcut TARIC kodları ve ek kodlarına alt ayrımlar ve ilave kodlar ekleyebilmektedirler. Üye Ülkeler bu konuda yasal dayanağı ise aynı 5 inci maddenin 3 üncü fıkrasından almaktadırlar. Komisyon TARIC in oluşumundan, güncellenmesinden, işletiminden ve iletiminden sorumludur. Bu husus 2658/87 sayılı Tüzükte şu şekilde belirtilmektedir: Mümkün olduğu her yerde bilgisayarlı yöntemleri kullanan TARIC, Komisyon tarafından oluşturulur, güncellenir,.yönetilir ve iletilir. Komisyon, özellikle, (a) Bu Tüzük te yer alan veya Ek II de gösterilen önlemleri TARIC e entegre etmek; (b) TARIC kodları ve TARIC ek kodlarını tespit etmek ; (c) TARIC i anında güncellemek; (d) TARIC te yapılan elektronik biçimdeki değişiklikleri anında haber vermek için gerekli adımları atar. Diğer taraftan, 2658/87 sayılı Tüzük, gerektiği durumlarda ve Topluluk ihtiyaçlarına cevap verebilmek amacı ile -eğer Kombine Nomanklatürde açılmasından daha uygun ise- TARIC te istatistiki amaçlı altpozisyonlar açılabilmesine olanak tanımaktadır Ortak Gümrük Tarifesi ve Tarife ve İstatistik Nomanklatürüne ilişkin 23 Temmuz 1987 tarihli ve 2658/87 sayılı Konsey Tüzüğü nün 9 üncü maddesi, Bkz EK 1 10

11 BÖLÜM II TARIC İN YAPISI, UNSURLARI VE İŞLEYİŞİ 2.1. Ana Kavramlar Eşya Nomanklatürü Tarife ve ticaret önlemlerinin uygulandığı tüm eşyaların belirlenmiş ve tanımlanmış olmaları gerekmektedir. Uygun bir tanımlama ancak bir kodlama sistemi ile mümkündür. Bu kodlamanın temeli nomanklatür kodları ve bu kodları tamamlayan eşya tanımlarıdır Kodlama Eşya kodları 10 basamaklı olarak yapılandırılmıştır. İlk 6 basamak armonize mal tanım ve kodlama sistemine diğer adı ile Armonize Sistem (AS) göre belirlenmiş kodlardır. AS kodunun ilk iki basamağı eşyanın yer aldığı Fasıl ı göstermektedir. AS de toplam 96 adet Fasıl bulunmaktadır. 77. Fasıl halihazırda kullanılmamakta olup, gelecekte ihtiyaç duyulmasına binaen saklanmaktadır. Bu Fasıllar 21 adet Bölüme ayrılmıştır. Bölümler, Fasılların aksine, mevcut kod yapısına yansıtılmamaktadır ve tıpkı AS İzahnamesi ve AB Kombine Nomanklatüründe (CN) olduğu gibi, sadece basılı TARIC versiyonunda görülür. AS kodları her 5 yılda bir, DGÖ bünyesinde üye ülkelerin katılımıyla yapılan çalışmalar neticesinde revize edilir. En son revizyon 2002 yılında gerçekleştirilmiş olup, bir sonraki 2007 revizyonu için çalışmalar devam etmektedir Avrupa Komisyonu, DG TAXUD, TARIC Kullanıcı El Kitabı, Brüksel, 9 Eylül 2002, s:3 11

12 Topluluk, 6 basamaklı AS kodlarına iki basamak daha ilave ederek, 8 basamaklı CN açılımlarını oluşturmuştur. CN her yıl itibari ile revize edilerek Ekim ayı sonuna doğru Resmi Gazete yayınlanarak, 1 Ocak itibariyle yürürlüğe girer. CN in Topluluk tarife ve ticari mevzuatlarını eksiksiz şekilde karşılayacak ayrıntıda olmaması sebebiyle, CN nin 8 basamaklı açılımlarına 2 basamak daha ilave edilerek 10 basamaklı TARIC kodları yaratılmıştır. 2 basamak ilaveli TARIC kodları 99 a kadar gidebilmektedir ve CN alt pozisyonu altında açılım yapılmadığı takdirde kod 00 ile sona ermektedir. Yasal ihtiyaçlara binaen yeni kodların açılması her zaman mümkündür. Bu şekilde oluşan 10 basamaklı yapıyı (ilave TARIC Ek Kodu ile birlikte) aşağıda yer alan tablo ile özetleyebiliriz: Tablo 1: TARIC kodu ve Ek Kodların Yapısı: AS FASIL 1 2 AS POZİSYONU AS ALT POZİSYONU CN ALT POZİSYONU TARIC ALT POZİSYONU EK TARIC KODU TARIC veritabanında, eşya koduna iki basamaklı ek bir kod ilave edilmektedir. Bu eke product-line adı verilmiştir. Bu ekin 80 den farklı olması, o eşya kodunun sadece alt ürünler için pozisyon olarak kullanılan bir ara kod olduğunu ifade etmektedir. Şayet ek 80 ise, bu ek eşya kodunun gerçekte sınıflandırılan bir eşya veya eşya gurubunu temsil ettiği anlaşılır Eşya Tanımları: TARIC, eşya tanımlarını tüm resmi Topluluk dillerinde içerir. Eşya kodları o eşyaya ilişkin tanımın herhangi bir değişikliğe uğramadan aynen kaldığı süreyi ifade 18 A.g.e., s: 4 12

13 eden tanım süreleri ile bağlantılıdır. Her eşyaya ilişkin özel tanım süreleri de tüm üye ülke dillerinde tanımlıdır. Çeviri ve yazım hataları gibi küçük hatalara ilişkin düzeltmeler ürünün tanımına direkt işlenir. Eğer ürünün tanımı anlam olarak güncellenirken ürünün kendisi hala aynı kalıyorsa, bu yeni oluşturulan tanım ile eşzamanlı olarak yeni bir tanım süresi oluşturulmuş olur. Eğer üründe değişiklik olursa, mevcut kod kapatılır ve yerine yenisi açılır Girinti Eşya tanımları, tıpkı CN de olduğu gibi hiyerarşik yapıyı daha da belirginleştirebilmek açısından, girintiler ile ifade edilir. Girintileri mevcut hiyerarşi içinde düzgün bir şekilde gösterebilmek için kısa çizgi ( - ) kullanılır. Bir eşya kodu belli sayıda girinti ile ilişkilendirilir. Eşya hiyerarşik düzen içinde aşağı seviyelere indikçe kısa çizgi sayısı dolayısı ile girinti de artar Türetme ve Emilme Bir eşya kodunun parçalanarak birden çok koda ayrılması halinde veya yeni bir kodun eski kodun yerini alması durumunda; mevcut bir eşya kodundan yeni bir kodun türetilmesi durumu ortaya çıkar. Bir eşya kodunun kapatılarak, o kodun diğer bir kod kapsamına alınması durumu; bir kodun diğer bir kod tarafından emilmesi yani diğer kodun içine ilave edilmesi şeklinde ifade edilir. Fasıl kodları (2 basamaklı) herhangi bir koddan türetilemezler A.g.e., s:4 13

14 Nomanklatür Grupları: Eşyalar, özelliklerine göre nomanklatür gruplarına ayrılabilirler: Tarım ürünleri, tekstil ürünleri, bir ortak pazara örgütü kapsamı ürünler, elektronik ürün kategorileri gibi Artık Kodlar: Nomanklatür kodları ürünlerin sınıflandırılması için kullanılırlar. Bazı durumlarda, ürün kodlarını, beyan edilen her ürünün bir ürün kodunun tam tanımına karşılık geldiği sınırlı bir yapıya ayırmak mümkündür 20. Ne yazık ki çoğu zaman bu mümkün olmamaktadır. Bununla birlikte, bu şekilde bir ayrım yapmak gerekli de değildir. Birden fazla ürünün aynı tarife ve istatistik uygulamasına tabi olduğu durumlarda, tüm ürünler gümrüklerde aynı ürün kodu ile beyan edilebilirler. Bu tip durumlarda kullanılan kodlar Artık kod olarak adlandırılmaktadır. Tanımları genelde Diğerleri olarak ifade edilmektedir ve kendileri ile aynı seviyedeki ürün kodları dışındaki tüm ürünleri ihtiva etmektedirler. Örnek vermek gerekirse; Damızlıklar Düveler (Doğurmamış Dişi Sığırlar) İnekler Diğerleri kodu, Düveler (Doğurmamış Dişi Sığırlar) ve İnekler dışındaki tüm Damızlıkları ihtiva etmektedir. 20 A.g.e, s: 4 14

15 EK Kodlar TARIC kodları ek kodlar kullanılarak daha da detaylandırılabilmektedir. Ek kodlar eşya kodlarının bir parçası olmasalar da onları tamamlamaktadırlar. Bu şu manaya gelmektedir: Ek kodlar ayrı bir nomanklatür olup varlıkları kendilerinden menkuldür ve kendi bağımsız tanımları vardır. Ek kodlar genelde eşya nomanklatürünün belli amaçlar için daha da detaylandırılmasının gerektiği durumlarda kullanılsalar da eşya kodların kendilerinin bölünüp ayrılması pratik bir yol değildir. Bu nedenledir ki, ek kodlar eşya nomanklatürü kodlarına ilave edilmektedir. Ek kodlar 4 basmak veya karakter uzunluğundadır. İlk basamak veya karakter kodun türünü belirtir 21. (mesela A= Antidamping) Bazı tipik kullanım örneklerinden bahsetmek gerekirse; Bazı antidamping vergileri eşya ihracatı ve üretimi yapan belli şirketlere işaret eder. Bu şirketler ek kodlar ile ifade edilirler. Bazı eşyalar, temel eşya nomanklatürü dışında tanımlanan özel bir eşya listesine ait olup olmamalarına bağlı olarak, belli gümrük muamelelerine tabidir. Böyle bir listede bir eşya kodunun varlığı ek kod ile gösterilir. Örneklendirmek gerekirse; ek kod 2500 eşyanın eczacılığa dair maddeler listesinde yer aldığı ve bu kapsamda vergiden muaf olduğunu göstermektedir. Tercihli vergi oranları eşyanın AB sınırlarına ihraç edilme yoluna bağlıdır; kara yolu ile, deniz yolu ile, vs. Tüm bu farklı taşıma yöntemleri TARIC te ek kodlar ile gösterilirler. 21 Avrupa Komisyonu, DG XXI/A/1, TARIC Yayını, Brüksel, , s:45 15

16 Meursing (Bileşim) Ek Kodları bazı tarım ürünlerinin belli bir bileşimini ifade etmektedir. Bu bileşim sakkaroz, nişasta, süt yağı, vs oranları olarak tanımlanmıştır. Bileşime göre bazı ek vergilerin ödenmesi gereklidir. (Ek e tablo konabilir) Belli bazı ek kodlar işlenmiş tarım ürünlerinin imalatında kullanılan temel tarım ürünlerinin sınıflandırılmasında kullanılmaktadırlar. Ek kodlar için belirlenmiş tanım süreleri yoktur. Tüm dillerde tanımlar 4 basamaklı kodlar ile doğrudan bağlanmıştır 22. Şu hususta unutulmamalıdır ki ek kodlar da tıpkı eşya kodları gibi artık kodlara sahip olabilirler. Mesela, belli bir ürün için bazı şirketler indirimli antidamping oranından faydalanıyor iken, diğer tüm şirketler (Diğerleri) antidamping vergisini indirimsiz olarak ödeyebilirler İhracat İadesi Nomanklatürü: İhracat İadesi Nomanklatürü, bazı tarım ürünlerinin ihracatı durumunda söz konusu olan geri ödemeler için kullanılan özel bir nomanklatürdür. Bu nomanklatür CN koduna ilave edilen 4 basamaktan oluşur ve İhracat İadesi Ek Kodu adını alır. Eşyaların tanımı, bu ek kodun ilave edilmesi ile oluşan 12 basamaklı kod ile ilişkilendirilir. İhracat iadesi ek kodları CN kodlarından bağımsız olarak varolamazlar. Tıpkı TARIC kodlarının 9 ve 10 uncu basamaklar şeklinde 8 basamaklı CN kodlarının uzantıları olduğu gibi, bu kodları da CN in uzantıları olarak ifade edebiliriz Coğrafi Alanlar: Bir coğrafi alan bir ülke, ülke gurubu ya da bir bölge (diğer bir ifade ile alan) olabilir. Bir ülke veya bölge, yapılan ithalatın menşeini veya ihracatın yapıldığı yeri 22 A.g.e. s: 46 16

17 belirtmek için kullanılır. Ülke grubu ise, benzer tarife ve ticari uygulamalara muhatap olan ülke ve bölgeleri ortak olarak gruplandırabilmek amacı ile kullanılır. Örneğin SPG, Genelleştirilmiş Tercihler Sisteminden faydalanan ülkelerin gruplandırıldığı ülke grubunu ifade etmektedir. Coğrafi alanlar belli tanım süreleri ile eşleştirilmiştirler ve tanımlar tüm Topluluk resmi dillerinde mevcuttur. Ülke ve bölgeler kendi ISO kodlarına göre tanımlanmışlardır. Mesela Türkiye: TR, Azerbaycan: AZ Meksika: MX gibi. Coğrafi Nomanklatür kodu sadece tarihsel nedenlere bağlı olarak hala mevcuttur. Mesela Meksika: 0412 gibi Ülke grupları 4 basamaklı kodlar ile belirtilmektedir. Örneğin, ACP (Afrika, Karayip, Pasifik) Ülkeleri: 1031 gibi Önlemler: Önlem esas itibariyle; belli bir yerden ithal edilen veya belli bir yere ihraç edilen eşyalara uygulanan Topluluk tarife ve ticaret mevzuatının, belirlenen bir süre boyunca uygulanması olarak ifade edilebilir Önlem Türleri: Önlemler, özelliklerine göre Önlem Türleri ne ayrılırlar. Önlem türleri, tercihleri, tarife kotalarını, tercihsiz önlemleri, antidamping önlemlerini, gözetimleri, ithalat ve ihracat kısıtlamalarını, yasakları, vs gösterir. Önlem türleri önlemin ne olduğunu tanımlayan ana unsurlardır. 23 Avrupa Komisyonu, DG TAXUD, TARIC Kullanıcı El Kitabı, Brüksel, 9 Eylül 2002, s:3 17

18 Önlem Türü Dizisi Önlem Türü Dizisi, beyan işlemindeki kullanımlarına göre, önlem türlerini ve dolayısı ile önlemleri yeniden gruplamak için kullanılırlar. Önlem türü dizisi, beyan işlemleri boyunca dizi başına kaç tane önlem uygulandığını tanımlar. Genelde her bir dizi başına bir önlem uygulanmaktadır. Örneğin; C: Uygulanabilir Vergi Oranı dizisi için, uygulanan önlem ya indirimli veri oranına tabi bir tercihli önlemdir, ya da herhangi bir indirimin söz konusu olmadığı bir tercihsiz önlemdir. İki önlemin aynı anda uygulanması söz konusu değildir. Bununla birlikte, bir dizi için birden fazla önlemin uygulandığı durumlarda görülebilmektedir. Örneğin; D: Anti-damping Vergileri veya Fark Giderici Vergiler dizisi için, aynı beyana hem anti-damping hem de fark giderici vergiler uygulanabilir Coğrafi Alanlar Teoride bir önlem, bir geliş (kaynak, menşe) veya varış için tanımlanır. Daha önce belirtildiği gibi, geliş/varış bir ülke veya bölge olabilir. Coğrafi alanı hariç iki aynı önlem hala iki ayrı önlemdir. Fakat, önlemlere ilişkin verilerin coğrafi alanlara tutulması pratik bir yöntem olmayacağı için, önlemler TARIC e ülke grupları için yerleştirilmiştir. Bunun manası şudur: Önlem grup içindeki tüm ülkelere uygulanabilir. Eğer bazı ülke grupları gruptaki diğer ülkelerden farklı olarak özel bir tarife uygulamasına tabi ise, önlemden muaf tutulurlar ve sistemde onlar için özel önlemler veri olarak tutulur. Bu durum, söz konusu ülkenin grubun dışında bırakıldığını göstermez 24. Bir önlem tüm gelişlere ve varışlara uygulanabilir. 24 Avrupa Komisyonu, DG XXI/A1, Arayüz Veri Belirtimleri - Unsurlar, Brüksel, 1 Haziran 2002, s:13 18

19 Önlemin Geçerlilik Süreleri Önlemler, geçerliliklerinin başlama tarih ile bitiş tarih arasında, askıya alınmadıkları sürece, geçerli sayılırlar.geçerlilik başlama tarihi, söz konusu önlemi yaratan Tüzük ile belirlenir. Bitiş tarihi, ya Tüzüğün fiili yürürlükten kalkış tarihinden ya da Tüzükte bizzat söz konusu önleme ilişkin belirtilen bitiş tarihinden anlaşılır. Eğer önlemin bitiş tarihi Tüzüğün yürürlükten kalkma tarihinden ileri veya bu tarihe eşit ise, Tüzüğün yürürlükten kalkma tarihi nihai tarih olarak alınır. Diğer durumda, yani önlemin bitiş tarihinin Tüzüğün yürürlükten kalkma tarihinden geride bir tarih olması halinde, önlemin bitiş tarihi nihai tarih olur Eşyalar Eşya Kodları Bir önlem eşya kodu seviyesinde tanımlanabilir. Bu durum, önlemin söz konusu kod kapsamı ürüne tamamen uygulandığını gösterir. TARIC veritabanında önlemin, üzerinde uygulanacağı eşya kodlarına doğrudan yerleştirilmesi gerekmemektedir. Eşyaların hiyerarşisi içinde bir üst seviyeye de yerleştirilebilir. Eğer bir önlem tüm Fasıl a uygulanabiliyorsa, örneğin; 93 üncü Fasıl için (silahlar ve mühimmatlar) ihracat yasağı söz konusu olduğunda, 93 üncü Fasıl kapsamı tüm ürünlere ilişkin önlemlere dair verilerin tutulması hiç de pratik bir uygulama olmayacaktır. Bu çerçevede, Fasıla ilişkin eşya kodlarında kodu kapsamında bir tek önlem gösterilecektir. Bu durum, söz konusu önlemin 93 üncü Fasıl kapsamı tüm eşyalara uygulanabileceğini ifade eder. Bu uygulamaya üst seviye kodlardan alt seviye kodlara doğru bir önlem taşması adı verilir 25. TARIC veritabanını yorumlarken, eşyalara uygulanan tüm önlemlere sahip olabilmek açısından, önlem taşması prensibinin uygulanması zorunludur. 25 Avrupa Komisyonu, DG TAXUD, TARIC Kullanıcı El Kitabı, Brüksel, 9 Eylül 2002, s:7 19

20 Ek Kodlar Bir önlem ek kod seviyesinde de tanımlanabilir. Bu durumda birkaç husus ortaya çıkabilir: Önlem bir eşya kodu ile ek kodun bileşimine ait olabilir. Önlemin kendisi eşya kodu ile ek kod arasında bir bağlantıdır. Ek kod ile detaylı olarak ifade edildiği şekle bağlı kalınarak, önlem tüm eşyaya uygulanabilir. Örneğin: bir anti-damping vergisi eşya kodu ile tanımlanan belli ürünlere o ürünün ancak ek kod ile tanımlanan belli bir şirket tarafından üretilip ihraç edilmesi şartı ile- uygulanabilir. Bir önlem ihraç iadesi nomanklatürüne ait olabilir. Bu durum yukarıda bahsedilen duruma benzemektedir fakat arada bir fark sözkonusudur: CN seviyesindeki eşya kodu ile ek kod arasındaki bağ önlemden bağımsız olarak mevcuttur. Önlem sadece bir ek koda aittir, eşya kodu ile bir bağlantısı yoktur. Bu Meursing (Bileşim) ek kodudur ve önlem ek kod ile tanımlanan bileşime sahip ürüne uygulanabilecek vergi oranını gösterir Sıra Numarası Sıra Numarası bir önlemin alternatif tanımlanmasıdır. Sıra numarası tarife kotaları, tarife tavanları ve gözetim için tanımlanmıştır. Eğer bir operatör tarife kotalarından faydalanmak isterse, gümrük beyannamesinde sıra numarası üzerinden söz konusu kotayı belirtmelidir Önlem Unsurları Önlem Unsurları önlem içinde verginin ifade ediliş biçimini gösterir. 20

21 Ölçü birimleri ve niteleyenler Vergiler, beyan edilen eşyanın değerinin yüzdesel ölçümü ile ifade edilebilir. Bu ad valorem vergi türüdür. Gümrük vergileri ayrıca beyan edilen malın bir ölçüsü olarak da ifade edilebilir. Bu tür vergi ise spesifik vergi olarak adlandırılır. Örneğin; Eğer gümrük vergisi 100 kilo başına 15 Euro ise, bu ölçüm için eşyanın ölçü birimi 100 kilodur. Ölçümü yapılan eşyanın belli özelliklerine göre ölçü birimleri niteleyen e sahip olabilir. Örneğin yukarıdaki örnekte belirtilen 100 kilo tabiri, 100 kilo net kuru madde için olabilir. Bu durumda, net kuru madde bir niteleyen olur. Spesifik vergiler para birimi cinsinden ifade edilir Ölçüm Şartları ve Eylemleri Önlemler belli şartlara bağlanmış olabilir. Yani bir gümrük uygulaması belli şartlara bağlı olabilir. Bu şartlar belli belge veya ruhsatların zorunlu ibrazı, beyan edilen ürün için minimum fiyat kriterine uyma vs. olabilir 26. Eylem ise şartın yerine getirilmesi sonucunda gerçekleşen gümrük uygulamasını ifade eder. Bu eylemler; malın serbest dolaşıma girişine izin verilmesi veya yasaklanması, spesifik vergi oranının uygulanması vs. olabilir Önlemlerin Çakışması TARIC önlemlerin çakışması durumunu kabul etmez. Belirli bir beyanda, en fazla belirli bir önlem türü uygulanabilir. 26 Avrupa Komisyonu, DG TAXUD XXI, TARIC 2 de Kullanılan Kodlar, Brüksel, 15 Şubat 2001, s:8 21

22 2.1.6 Dipnotlar Dipnotlar, operatör tarafından dikkate alınması gerekli bilgiyi ifade eden fakat bilgisayar tarafından herhangi bir işleme tabi tutulmayan destekletici mahiyette metinlerdir. Görüntülenmesi uygun olmayan dahili verilerin alternatif olarak gösterilmesine veya başka bir yerde yer almayan ekstra bilgilerin teminine imkan sağlarlar. Dipnotlar eşya nomanklatürüne, ihracat iadesi nomanklatürüne, ek kodlara, önlemlere ve de Meursing (Bileşim) Tablolarına eklenebilirler. Aşağıdaki tabloda TARIC veritabanında yer aldığı şekli ile dipnot türlerine ilişkin kod ve tanımları görebilirsiniz 27 : Tablo 2: Dipnot Türleri (Kayıt No: 10000) KOD CA CD MH NC NM NX PB PN TM TN TANIM Ek Nomanklatür Şartlar Meursing (Bileşim Tablosu) İhracat İadesi Önlemi Nomanklatür İhracat İadesi Nomanklatürü Yayın Ek e Bakınız Önlem (TARIC) Nomanklatür (TARIC) 27 Avrupa Komisyonu, DG TAXUD XXI, TARIC 2 de Kullanılan Kodlar, Brüksel, 15 Şubat 2001, s:10 22

23 Yasal Mevzuatlar Topluluk Tarife ve Ticaret Mevzuatı içinde temel yasal mevzuatlar Tüzük ve Kararlardır. Bu mevzuatlar bir veya birkaç fonksiyona sahip olabilirler; temel teşkil etme, geçici veya nihai anti-dampinglerin belirlenmesi, yürürlükten kaldırma, kısmi yürürlükten kaldırma, süre uzatma, Tam Geçici Durdurma (FTS), Kısmi Geçici Durdurma (PTS) Bu yasal mevzuatlar için TARIC te kullanılan genel ifade Tüzük tür Tanımlama Yasal mevzuatın tanımlanması 4 unsurdan oluşur:. Aşağıda belirtilen değerlerden oluşan önek; o Taslak Tüzük, Karar ve Anlaşmalar için C sembolü, o Tüzükler için R sembolü, o Kararlar için D sembolü, o Anlaşmalar için A sembolü, o Bilgi için I sembolü. Bilgi sadece bilgilendirme amacıyla kullanılır ve yasal bir bağlayıcı yönü yoktur. Mesela TARIC in yapısı ve içeriğinden de bahseden ve her yıl yayınlanan ayrıntılı açıklama, o Avrupa Topluluğu Adalet Divanı Kararları için J sembolü, Yayın yılı (iki haneli); Topluluk Resmi Gazetesinde yayınlandığı şekli ile Tüzük No.su (4 haneli); 23

24 Tüzük No.su için sonek. Sonekler Tüzükleri, tek bir mevzuat olarak yayınlansalar da, mantıksal olarak ayırmak amacıyla kullanılırlar (Mesela, bir tek Tüzük içinde yer alan farklı geçerlilik sürelerini belirtebilmek için) Türler ve Fonksiyonları Taslak Tüzükler Genelde mevzuatlar Resmi Gazete de yayınlanmalarından önce TARIC veritabanına işlenirler. Taslak mevzuat bu durumda yayınlanacak mevzuatın yerini alır. Eğer taslak mevzuat daha onaylanmamış ise, hakkında tartışmalar devam etmekte demektir ve dolayısı ile taslak mevzuattaki önlemler sadece bilgi amacı ile kullanılırlar. Söz konusu onaylanmamış mevzuatın ancak temel veya değişikliğe uğramış bir mevzuat olması halinde sistemde onaylanmamış taslak olarak belirtilir. Eğer onaylanma aşamasında söz konusu taslak mevzuat reddedilirse, TARIC e işlenen tüm ilgili önlemler iptal edilir 28. Taslak mevzuat onaylanması ile birlikte basıma hazır hale gelir ve resmi basım için basım bürosuna gönderilir. Bu aşamada mevzuat TARIC veritabanına onaylanmış taslak olarak girilebilir. Söz konusu mevzuatın içeriği sabit olup, resmi hüviyet kazanmak için sadece Resmi Gazetede basımı beklediği için, TARIC e işlenir işlenmez uygulanmaya başlar. Bu özellik, TARIC kullanıcılarına, herhangi bir mevzuat yürürlüğe girmeden önce ondan haberdar olma avantajını sağlar. Ayrıca geçmişe dönük olarak yürürlüğe giren mevzuatlar için de oldukça kullanışlı bir özelliktir. Gerçek Tüzük yayınlandıktan sonra, getirdiği önlemeler ile birlikte, taslak tüzüğün yerine alır. Bazı istisnai durumlarda, birden çok yayınlanmış tüzük bir taslak 28 Avrupa Komisyonu, DG TAXUD, TARIC Kullanıcı El Kitabı, Brüksel, 9 Eylül 2002, s:10 24

25 tüzüğün yerini alır. Böle olunca, her bir yayınlanmış mevzuat taslak mevzuatın belirli kısımlarının yerini alır Önlem Yaratan Tüzükler Sadece temel, anti-damping ve değişiklik tüzükleri tarife ve ticaret önlemleri getirebilir. Bu yüzden bu tüzüklere Önlem Yaratan Tüzükler adı verilir. Diğer tür tüzükler ise sadece varolan önlemlerin uygulanmasın etkileyen tüzüklerdir. Bu tüzüklerden, temel tüzükler ve kısmi/nihai anti-damping tüzükleri tamamen yeni tarife ve ticaret önlemleri getirirler ve başka tüzüklerden tamamen bağımsızdırlar, kendiliklerinden oluşmuşlardır. Değişiklik tüzükleri ise ya bir temel tüzüğü veyahut başka bir değişiklik tüzüğünü değiştiren tüzüklerdir.bu tür tüzükler, değiştirdikleri tüzüklerin tarife ve ticaret ile ilgili hükümlerini etkilerken tüzüklerin bizzat kendilerini kaldırmaz veya uzatmazlar Süre Uzatan Tüzükler Bu tüzüklerin kendilerinin bir geçerlilik süresi olmamasına rağmen, temel veya değişiklik tüzüklerinin bitiş tarihlerine ilişkin geçerlilik sürelerini uzatırlar. Dolayısı ile süre uzatan tüzük kapsamı önlemlerin geçerlilik süreleri uzatılmış olur. Süre uzatan tüzükler değişik geçerlilik sürelerine sahip birden fazla tüzüğün mevcut geçerlilik süresini uzatabilir ve bir tüzüğün geçerlilik süresi birden fazla uzatılabilirler Tam Yürürlükten Kaldıran Tüzükler. Bu tüzükler temel, değişiklik veya FTS tüzüklerini yürürlükten kaldırırlar. Yürürlükten kaldırılan tüzük ve ilgili önlemleri hiç varolmamış kabul edilirler. Bu bir 25

26 yasanın iptali ile aynı anlama gelmektedir. Nadiren kullanılır. Mesela, hatalı yayınlar olduğu durumlarda. Tam yürürlükten kaldıran tüzüklerin geçerlilik süreleri yoktur Kısmi Yürürlükten Kaldıran Tüzükler Bu tüzükler belli bir tarihte temel, değişiklik veya FTS tüzüklerini yürürlükten kaldırırlar. Belirli olmayan bir bitiş tarihine sahip tüzüklere bir bitiş tarihi getirirler veya varolan bir bitiş tarihini daha ileri bir zamana atarlar. Yürürlükten kaldırılan tüzükte yer alan önlemlerden özel bir bitiş tarihine sahip olanlar hariç, tüm önlemlerin bitiş tarihleri değişir. Kısmi yürürlükten kaldıran tüzüklerin geçerlilik süreleri yoktur. Bu tüzükler, önlem yaratan tüzükler veya FTS tüzüklerinin geçerlilik sürelerini sona erdirirler Tam Geçici Durdurma (FTS) Tüzükleri FTS tüzükleri bir tüzüğün uygulanmasını belirli bir zaman için askıya alır. Yani, tüzük kapsamı önlemlerin uygulanması FTS geçerli olduğu süre boyunca askıya alınmış olur. FTS yürürlükten kalktığı veya geçerlilik süresini doldurduğunda, askıya alınan önlemler tekrar uygulanmaya başlarlar Kısmi Geçici Durdurma (PTS) Tüzükleri PTS tüzükleri sadece tüzük kapsamı bazı önlemlerin askıya alınması gerektiği hallerde kullanılır Avrupa Komisyonu, DG TAXUD, TARIC Kullanıcı El Kitabı, Brüksel, 9 Eylül 2002, s:12 26

27 Diğer taraftan, PTS tüzükleri bağımsız TARIC unsurları olarak ortaya çıkmazlar. Askıya aldıkları önlemlerde sadece bu tüzüklere ilişkin atıf ve geçerlilik süreleri belirtilir Tüzük Grupları Tüzük Grupları, tüzüklerin özelliklerine göre sınıflandırılması ile oluşur. En önemli tüzük grupları, Tek İdari Belge nin (Topluluk Gümrük Beyannamesi) 36 numaralı kutusunun içeriğine (tercih) karşılık gelmektedir Sertifikalar Sertifikalar, beyan sahibi tarafından ibrazı zorunlu olan TARIC içindeki belirli belgeleri ifade eder. Sertifikalar şartlar ve dipnotlar bölümlerinde belirtilirler. TARIC e entegre edilmiş başlıca sertifikalar şunlardır: Doğruluk, Kalite ve Hazırlanma Sertifikaları Anti-damping önlemleri söz konusu olduğunda aranan belgeler İhracat Yetkisi Gözetim belgeleri İthalat/İhracat Lisansları Belli şartlar uygulanmadığı sürece, EUR.1 veya Form A gibi menşe ispat belgeleri TARIC e entegre edilmemiştir. Bunun sebebi, çok fazla sayıda önlemin, özellikle de tercihli önlemlerin menşe ispat belgesi aramasıdır. 30 Avrupa Komisyonu, DG TAXUD, TARIC Kullanıcı El Kitabı, Brüksel, 9 Eylül 2002, s:12 27

28 2.2. TARIC te Verilerin İletimi Tam Çıkarma 31 (Full Extraction) TARIC i kullanan tüm sistemler, kendi veritabanlarına ilk yüklemeyi yapabilmek için start-up data files adı verilen başlangıç veri dosyalarına ihtiyaç duyarlar 32. İşte Tam çıkarma, diğer bir hedef veritabanına otomatik olarak yüklenebilen bir biçimde TARIC veritabanının bir kopyasını içeren bilgisayar dosyaları grubudur. Bu gerçekleştirildiğinde, hedef veritabanı değişiklik dosyalarını almaya hazır hale gelmiş demektir. Tam çıkarma dosyaları, ürün kodlarının tanımları gibi dile bağımlı verilere ve önlemler içinde tanımlanan vergi oranları gibi dilden bağımsız verilere ayrılmıştır. Dile bağımlı veriler içeren dosyalar sadece bir dil ihtiva ederler. Dosyalar ayrıca aktif veri ve arşiv veri olarak da ayrılırlar. Aktif veri, belli bir aktif tarih veya sonrasına kadar geçerli olan veridir. Arşiv veri ise belli bir arşiv tarihi veya sonrasına kadar geçerli olan fakat aktif tarihte geçerli olmayan veri tipidir. Bu ikinci dosya isteğe bağlıdır ve gerektiğinde eski veriye ulaşmak için kullanılır. Örneğin: Aktif tarih: 1. Ocak 2002: Aktif dosya 1 Ocak 2002 tarihi ve bu tarih sonrasında geçerli olan verileri ihtiva eder. Bu tarihten önce iptal edilmiş verileri içermez; Arşiv tarih: 1 Ocak 2001: Arşiv dosya 1 Temmuz 2001 tarihi veya bu tarih sonrasında geçerli olan verileri ihtiva eder lakin aktif tarih olan 1 Ocak 2002 tarihinde artık geçerli değildir. I Temmuz 2001 tarihinden önce iptal edilen verileri içermez. 31 İngilizce Extraction tabirinin çevirisi, Çıkarma olarak kullanılmıştır. 32 Avrupa Komisyonu, DG XXI/A1, Arayüz Veri Belirtimleri - Prensipler, Brüksel, 1 Haziran 2002, s:2 28

29 Hacimlerine bağlı olarak, tam çıkarma dosyaları genelde CD-ROM gibi veri depolayıcılar vasıtası ile iletilirler Değişiklik Dosyalarının Çıkarılması: TARIC dataları ile ulusal veritabanının güncel tutulması için değişiklik dosyalarının yaratılarak, üye ülke veritabanlarına iletimi zorunludur. Bu dosyalar TARIC veritabanında yapılan güncellemeleri içerir. Bu dosyalar düzenli olarak ve genelde hemen hemen her gün oluşturulurlar ve Brüksel yerel saati ile saat da üye ülke idarelerine iletilirler. Bir değişiklik dosyası, bir önceki değişiklik dosyasının oluşturulmasından bu yana TARIC veritabanında yapılan tüm güncellemeyi ihtiva eder. Değişiklik dosyası hem dile bağımlı verilerin hem de dilden bağımsız verilerin tümünü içerir 33. TARIC verileri ile kendi veritabanlarını güncel tutmak isteyen üye ülke idareleri değişiklik dosyalarını ardışık olarak işlemelidirler. Tüm dosyalar işlenmelidir, aksi takdirde güncellemeler arasında boşluklar oluşur ve ulusal veritabanı ile Komisyonun merkezi TARIC veritabanı arasında uyumsuzluk ortaya çıkar. Değişiklik dosyaları tanımlanıp depolanabilmeleri açısından ardışık şekilde numaralanmışlardır. Değişiklik dosyaları üye ülke idarelerine CCN/CSI network ağı üzerinden otomatik olarak gönderilirler. 33 Avrupa Komisyonu, DG XXI/A1, Arayüz Veri Belirtimleri - Prensipler, Brüksel, 1 Haziran 2002, s:8 29

30 Değişiklik Dosyasının Alımı ve Verilerin İşlenmesi: Genel: Günlük değişiklik dosyası Üye Ülkelere CCN/CSI network ağı üzerinden gönderilir. Bu dosyanın daha ileri işlenmesi Üye Ülkenin otomasyon seviyesine bağlıdır. Lakin, burada bir işlem gereklidir. Bu işlem otomatik veya otomatik olmayan şekilde gerçekleştirilebilir. Bundan sonraki aşamada, CCN/CSI ağının ve yerel TARIC sunucusunun (server) Üye Ülke network ağı ile tam entegrasyonunun sağlanmış olması gerekmektedir Otomatik olmayan (Manual) Prosedür: Bu prosedürde, Üye Ülkeler değişiklik dosyasının gelip gelmediğini CCN/CSI üzerinden otomatik olmayan bir şekilde, kendileri kontrol etmek durumundadırlar. Alınan değişiklik dosyasının ne şekilde işleneceği Üye Ülkenin mevcut kaynaklarına bağlıdır Otomatik Prosedür: Komisyon tarafından bu prosedür tavsiye edilmektedir. Üye ülkeler TARIC dosyalarının yüklendiği bilgisayara bekçi köpeği adı verilen gözcü bir program koyarlar. Bu program sürekli çalışan bir programdır ve bu programın temel amaçları şunlardır: TARIC değişiklik dosyalarının seçilmesi, Değişiklik dosyalarının statüsünün kontrol edilmesi, Yerel veritabanına değişiklik verilerinin işlenmesini başlatılması. 34 Avrupa Komisyonu, DG TAXUD/D2, TARIC Sentezi, Brüksel, 29 Eylül 2000, s:3 30

31 Veri İşleme Kuralları: Değişiklik dosyasının işlenmesi aşamasında şu kurallara uyulması önerilir: Başlık seviyesinde (numaralandırma, kayıtların sayıları) değişiklik dosyasının genel bir kontrolü, Kayıtın her bir alanının biçimsel ve içerik olarak kontrolü, Yerel veritabanını güncellerken mantıksal kontrolün gözden geçirilmesi, Uzman kullanıcılar için hataları bulunabilir hale getirilmesi, Mantıksal hatalar bulunduğunda, Komisyon ile bağlantıya geçilmesi Entegrasyon Entegrasyon Çalışması Entegrasyon çalışması, Ortak gümrük mevzuatın doğru, eşzamanlı ve yeknesak uygulamanın sağlanması ve Üye ülke gümrük idarelerine uygun şeklide gönderilebilmesi amacı ile kodlanmış veri halindeki söz konusu mevzuatın tercüme edilerek TARIC veritabanına yerleştirilmesi olarak tanımlanabilir. Entegrasyon çalışması iki bölüm olarak ele alınabilir: Yeni mevzuatın entegrasyonu, varolan mevzuatın muhafazası Yeni Mevzuat TARIC yöneticileri tarife ve tarife-dışı önlemlere ilişkin yeni mevzuat önerilerinin detaylandırılması çalışmalarına aktif olarak katılırlar. Böylece, yeni mevzuat olarak ne beklendiğinden haberdar olurlar. Bu şekilde gerçekleşen birimler arası danışma prosedürü TAXUD a, Tarım, Ticaret, Balıkçılık, Teşebbüs ve diğer Genel Müdürlüklerce hazırlanan mevzuat önerilerini inceleme ve öneride bulunma imkanı vermektedir. 31

32 Öneri tüm danışma birimlerinin olurunu aldıktan sonra, TAXUD söz konusu mevzuatı TARIC e entegre etme fırsatını yakalamış olur. Artık öneri TARIC veritabanına onaylanmamış taslak Tüzük olarak işlenecektir Mevzuat İlk aşama, önerinin fonksiyonunu belirlemektir. Bu açıdan, taslak tüzüğün yeni bir önlem mi yaratacağı yoksa varolan bir önlemi mi değiştireceği (önlem yaratan tüzük) ya da içerikte hiçbir değişikliğe yol açmadan sadece varolan bir mevzuatın geçerlilik süresini mi etkileyeceğinin (yürürlükten kaldırma, süre uzatma veya Tam Geçici Durdurma) tanımlanabilmesi açısından taslak mevzuatın analiz edilmesi önem arz etmektedir Eşya Kodları İkinci analiz, yeni eşya kodlarının oluşturulmasının gerekli olup olmadığını belirleyecektir. (TARIC seviyesinde daha tanımlanmamış olan ürünlerin öneri tarafından özel olarak irdelendiği durumlarda) Yeni eşya kodunun oluşturulduğu durumlarda, yeni kodun hangi koddan türetildiğini tanımlanabilmesi ve artık bir kodun ( Diğerleri ) yaratılması amacı ile, yaratılan söz konusu yeni kodun içine yerleştirileceği nomanklatürün yapısının analiz edilmesi zorunlu olacaktır Önlemler Üçüncü aşama, veritabanına yerleştirilecek önlemler ile herhangi bir çatışmaya mahal vermemek açısından, varolan bazı önlemlerin iptal edilmesi veya değiştirilmesinin gerekli olup olmadığının kontrol edilmesidir. Bu analiz varolan durumun ayrıntılı bir incelemesini gerektirir. Esasen TARIC yöneticileri, aynı türe ait varolan önlemlerin entegre edildiği seviyeyi (AS, CN veyahut TARIC), geçerlilik 32

33 sürelerini ve de ilişkili oldukları kaynağı (ülkeler veya ülke grubu) dikkate almak zorundadırlar Diğer Unsurlar Yeni mevzuatın TARIC e tümüyle entegrasyonu, dipnotlar, ek kodlar veya sertifikalar gibi ikincil unsurların yaratılması veya değiştirilmesi manasına gelebilir. 35 Şu da ifade edilmelidir ki, önlem türleri, koşul veya eylem kodları gibi bazı temel unsurların yaratılması gerekebilir. Bu durumda Üye Ülkeler, gerektiği hallerde sistemlerini bu yeni oluşumlara adapte edebilmek açısından, bilgilendirilirler Bakım Çalışması Her bir TARIC yöneticisi anti-damping vergileri, diğer ticaret önlemleri, tercihli anlaşmalar veya GTS tavizleri gibi spesifik dosyalardan sorumludurlar. TARIC e bir dosyanın entegre edilmesi diğer bir dosyanın entegrasyonunu etkileyebilir. Bundan dolayı, TARIC yöneticileri sorumlulukları altında bulunan her hangi bir mevzuatın (CN, otonom askıya alma veya kotalar...) önlemler üzerindeki muhtemel etkisini analiz etmek ve gerekli uyum tedbirlerini almak zorundadırlar. Örneğin: Kombine Nomanklatürde tanımlanan eşya kodlarının yapısı her sene değişir. Bu şu manaya gelir: Güncellenmiş CN kodlarına bağlı olan tüm TARIC kodları güncellenmelidir ve dolayısı ile bu TARIC kodlarına entegre edilen tüm önlemlerde yapılan güncelleme doğrultusunda kaydırılmalıdır. İndirimli gümrük vergileri genelde üçüncü ülkelere uygulanan vergi oranlarında yapılan aritmetik indirim olarak tanımlanır. (Mesela üçüncü ülke ülkelere uygulanan vergi oranının %30 u gibi) Dolayısı ile, her üçüncü 35 Avrupa Komisyonu, DG TAXUD, TARIC Kullanıcı El Kitabı, Brüksel, 9 Eylül 2002, s:91 33

34 ülke vergi oranları değiştiğinde, indirimli vergi oranlarının da yeniden hesaplanması gerekir. Bazı mevzuatların entegrasyonu bazen CN kodlarının daha ayrıntılı TARIC kodlarına ayrılmasını gerektirir. Eşya kodlarının yapısında bu tür bir değişikliğe gidilmesi halihazırda varolan önlemlerin kaydırılmasını gerektirebilir Ulusal Entegrasyon Giriş TARIC te yer alan önlemler AB mevzuatında yasal bir temele sahiptir. Topluluk içinde uyumlaştırması daha sağlanmayan mevzuatın ulusal seviyede entegrasyonu gerçekleştirilebilir. TARIC-AB mevzuatı önlemlerin içine yedirilir. Önlemler TARIC veri iletimi ile günlük olarak güncellenir. Ulusal önlemlere örnek vermek gerekirse: KDV Vergi Bitki sağlığı önlemleri Silah ve mühimmat Vs. 34

35 Muhtemel İlgili Kayıtlar Tablo 3: TARIC Kavramları ve Kayıtları KAVRAM KAYIT (NO) Tüzük Grubu 150 Ana Tüzük 285 Değişiklik Tüzüğü 290 Önlem Türü Dizisi 140 Önlem Türü 235 Coğrafi Alan (Grup) 250 Coğrafi Alan Üyeliği Ek Kod Kimliği 120 Ek Kod Türü/Önlem Türü 240 Ek Kod 245 Dipnot Türü 100 Dipnot 200 Önlem Entegrasyon için Genel Kurallar Ulusal önlemlerin entegrasyonu hususunda Üye Ülkeler belli kurallar üzerinde mutabakata varmışlardır. Bu kuralların amacı, veri iletim sorunlarının önlenmesi ve ulusal verilerin TARIC veritabanında herhangi bir uyuşmazlığa yol açmasına izin verilmemesidir. Bu kurallardan kısaca bahsedecek olursak: Normal olarak, ulusal verilerin TARIC e entegrasyonunda serbesttirler. Verilerin kodlanması için, TAXUD/416/94 36 ve TAXUD/1605/ simgeli belgeler kullanmaları için Üye Ülkelere alan sağlamaktadır. Üye Ülkeler için kodlar örneğin: 36 Avrupa Komisyonu, DG TAXUD/416/94 (Rev.9), TARIC 2 de Kullanılan Kodlar, Brüksel, 15 Şubat Avrupa Komisyonu, DG TAXUD/1605/02, TARIC in Tam İşletme Kuralları, Brüksel, 11 Ocak

36 o Ek kod türleri (kayıt 12000): Q-Z arası kodlar ve 0,1,5 türler. o Sertifika türleri: Üye Ülkeler için kullanım amacıyla sayısal kodlar önerilmiştir. İzlenecek entegrasyon yöntemi Üye Ülkelerin tercihine bırakılmıştır. Entegrasyon TARIC prensiplerine sadık kalmalıdır. Bununla birlikte yöntem gümrük beyannamelerinin sınırlamalarını da hesaba katmalıdır. Mesela; ek kod için elverişli sadece bir pozisyon vardır. Bu kodların ulusal amaçlar için kullanımı, üzerinde tartışılması gereken bir husustur. SID (sistem tanımlayıcı) bir önlem için o önleme özgü bir numaradır 38. Komisyon sadece 0 (sıfır) dan büyük SID numaralarının kullanımına karar verir. Bazı Üye Ülkeler önlemlerini negatif bir SID numarasına entegre etmeye karar verebilirler. Üye Ülkeler Komisyon tarafından kendilerine iletilen verileri değiştirmeye yetkili değillerdir. Eğer gerek duyarlar ise veriye ilave bilgi ekleyebilirler. Örneğin; Bir Üye Ülke için Topluluk dipnotu kafi gelmiyor ise, bu dipnota başka bir dipnot eklenebilir Önlemlerin Entegrasyonu için Uygulanacak Kurallar 1. Halihazırda bir kodlama mevcut ise, o kullanılacaktır. 2. Halihazırda bir Kodlama mevcut değilse, bir tane yaratılabilir. Fakat herhangi bir önlem bu koda ilave edilirken aşağıda belirtilen kuralların uygulanmasına dikkat edilmesi gerekmektedir: Temel bir Tüzük ancak bir tüzük grubu mevcut ise sisteme tanıtılabilir. 38 Avrupa Komisyonu, DG XXI/A1, Arayüz Veri Belirtimleri - Prensipler, Brüksel, 1 Haziran 2002, s:5 36

37 Yeni bir tane oluşturmadan önce tüzük gruplarının kodlaması mutlaka kontrol edilmelidir. Eğer gerekiyor ise yeni bir tane oluşturulabilir (kayıt 150). Bir değişiklik tüzüğü işaret edilen temel tüzüğün var olması koşulu ile sisteme tanıtılabilir. Dolayısı ile önce bir temel tüzük oluşturulur. Bu kurucu bir tüzük olmalıdır (kayıt 285). Eğer temel tüzük oluşturulmuş ise, değişiklik tüzüğü artık sisteme tanıtılabilir (kayıt 290). Sisteme girmek istenilen önlem için halihazırda bir önlem türü dizisi olup olmadığı kontrol edilmelidir. Eğer yoksa bir tane oluşturulmalıdır (kayıt 140). Sisteme girmek istenilen önlem için halihazırda bir önlem türü olup olmadığı kontrol edilmelidir. Eğer yoksa bir tane oluşturulmalıdır (kayıt 235). Yeni bir ülke grubu kullanılmak istenir ise bir tane oluşturulur (kayıt 250) ve tek bir ülke ile ilişkilendirilir (kayıt 25515/26015). Önlem için ek kodlar kullanılmak istenir ise yeni ek kodlar oluşturulur (kayıt 245). Fakat, öncelikli olarak yeni bir önlem türü kimliğine gerek olmadığından emin olunmalıdır (kayıt 120). Daha sonra ise, ek kod önlem türü ile ilişkilendirilir (kayıt 240). Önlemlere dipnot eklenmek istenirse, öncelikli olarak bu dipnotların oluşturulması gereklidir. Oluşturmadan önce ise, halihazırda varolan bir dipnot türü tanımının kullanılmasının mümkün olup olmadığı kontrol edilmelidir. Mümkün değil ise yeni bir tane yaratılabilir (kayıt 100). Ancak tüm bu kurallar göz önünde bulundurulduğu takdirde ulusal bir önlemin TARIC e entegrasyonu mümkün olabilir. 37

38 Bir önlem için yeni bir ölçüm birimi veya ölçü birimi niteleyeni gerektiği durumlarda, öncelikli olarak kayıt 210 ve kayıt 215 olarak bunların oluşturulması gerektiği unutulmamalıdır. Buna ilaveten, ölçüm birimi kodu veya ölçü birimi niteleyeni kodu arasındaki ilişkilendirmenin kayıt 220 adı altında mutlak surette yapılması gerekmektedir. 38

39 BÖLÜM III TARIC İN YAYINLANMASI VE İŞLETİMİ 3.1. TARIC Yayını Avrupa Komisyonu her sene 2658/87 sayılı Tüzüğün 6. maddesi uyarınca TARIC i yayınlar 39. TARIC Topluluk Resmi Gazetesinin C serisinde, her yılın Nisan ayı itibari ile yayınlanmaktadır 40. TARIC yayını Bilgi Teknolojileri Birimi ile Tarife Birimi tarafından hazırlanmaktadır. Gerekli veri ve referanslar. Yayınlanmak üzere Resmi Yayınlar Ofisine (OPOCE) gönderilir 41. TARIC 4 cilt olarak yayınlanır ve toplam 5 adet eki bulunmaktadır. Bunlar: Tarım Payları, Şeker için Ek Vergiler ve Un için Ek Vergiler Eczacılık Maddeleri Listesi CITES Çifte Kullanımlı Eşyalardır Bir Giriş Fiyatı Uygulanan Ürünler 39 TARIC in Topluluk Resmi Gazetesinde basılmış haline ilişkin örnek sayfalar için bkz. Ek yılı TARIC i Topluluk Resmi Gazetesinde 30 Nisan 2003 tarihinde yayınlanmıştır.( OJ C 103/A ) 41 Avrupa Komisyonu; DG TAXUD/B5/RL D(2002)12946, TARIC konusunda Açıklamalar; Komisyondan Cevaplar ; Brüksel, 16 Mayıs 2002 s:4 39

40 TARIC in Düzeni Genel TARIC olarak bilinen Avrupa Toplulukları Entegre Tarifesi Topluluk gümrük bölgesine ithal edilen ve bazı durumlarda da buradan ihraç edilen spesifik ürünlere uygulanan muhtelif kuralları göstermek üzere düzenlenmiştir. TARIC nomenklatürü 21 Bölüm (romen rakamı ile) ve 96 fasıldan oluşmaktadır. Bazı bölümlerin ve fasılların başında notlar veya ek notlar bulunmaktadır. TARIC, civarında (sekiz rakamlı kodlanmış) pozisyon içeren ve Ortak Gümrük Tarifesi ile Topluluğun dış ticaretine ve Üye Ülkelerin kendi aralarındaki ticarete ilişkin istatistiklerin temel nomenklatürünü oluşturan kombine nomenklatüre (CN) dayanmaktadır. TARIC, büyük kısmı aşağıda belirtilen önlemlerden kaynaklanan civarında ileri seviyede (iki ek rakam veya bir ek kod ile kodlanmış) alt bölümler ihtiva etmektedir: 1. Şartlı vergi muafiyetleri 2. Tarife kotaları 3. Aşağıda sayılan ülkelere tercihli tarife (kotalar ve tavanlar dahil): uygulanmaktadır ACP Devletleri (Afrika, Karayipler ve Pasifik Devletleri) ve OCT (denizaşırı ülkeler ve topraklar) Cezayir Andora Bulgaristan Ceuta Şili 40

41 Hırvatistan Kıbrıs Rum Kesimi Çek Cumhuriyeti Mısır Estonya Avrupa Ekonomik Alanı (EEA) (İzlanda, Lihtenştayn, Norveç) Faroe Adaları Makedonya Eski Yugoslavya Cumhuriyeti Macaristan İzlanda İsrail Ürdün Letonya Lübnan Lihtenştayn Malta Melilla Meksika Fas Norveç İşgal edilmiş Filistin toprakları Polonya Romanya San Marino Slovakya Slovenya Güney Afrika İsviçre Suriye Arap Cumhuriyeti Tunus Türkiye 41

42 Batı Balkan Ülkeleri (Arnavutluk, Bosna-Hersek, Sırbıstan ve Karadağ) 4. Gelişmekte olan ülkelere uygulanan genelleştirilmiş tercihleri sistemi (GTS) 5. Antidamping ve fark giderici vergiler 6. Fark giderici vergiler 7. Tarımsal kısımlar (işlenmiş tarım ürünleri) 8. Birim Kıymetler (bazı çabuk bozulur eşya için dönem kıymetleri) 9. Minimum fiyatlar ve referans fiyatları 10. İthalat yasaklamaları 11. İthalat kısıtlamaları Miktar Sınırlamaları CITES dahil diğer kısıtlamalar 12. İthalat gözetimleri 13. İspanya için tamamlayıcı ticaret mekanizması 14. İhracat yasaklamaları 15. İhracat kısıtlamaları Miktar Sınırlamaları CITES dahil diğer kısıtlamalar 16. İhracat gözetimleri 17. İhracat vergi iadeleri Antidamping vergiler, fark giderici vergiler, eczacılık maddeleri, bazı tercihli tarife kotaları, balık referans fiyatları ve bazı ithalat ve ihracat kısıtlamalarına ilişkin dipnotlar ve ek kodlar her faslın sonunda ve diğer ek kodlar ise TARIC in Ek lerinde yer almaktadır Düzen Aşağıda TARIC te yer alan bilgileri ihtiva eden (Resmi Gazete de basıldığı format) ve 11 adet sütundan oluşan tablo gösterilmektedir: 42

43 Çift numaralı sayfalarda ( Resmi Gazete nin sol tarafında yer alan) ilk 6 sütun yer alır (1-5b sütunlar). Tablo 4: 1-5b sütunları (sayfanın sağ tarafında) a 5b Kombine TARIC Tanım Birim İthalatla İhracatla Nomanklatür Kodu altpozisyonu Miktar) Ilgili hususlar (Yasak, gözetim) Ilgili hususlar (Yasak, gözetim Tek numaralı sayfalarda ( Resmi Gazete nin sağ tarafında yer alan) diğer 6 sütun yer alır (6-11. sütunlar) Tablo 5: sütunları (sayfanın sol tarafında) TARIC Kodu Vergi Oranları 3. ülkeler Tercihli Vergi Oranları Çift Numaralı (Sol Taraftaki) Sayfalar Çift numaralı sayfalarda aşağıda açıklanan altı sütun bulunmaktadır: 1 ve 2 nci Sütunlar: Kodlar 1. sütun, sekiz rakamlı CN kodlarını içermektedir. 43

44 2. sütun, TARIC Nomenklatürü alt pozisyonları için 2 rakamlı kodu ihtiva etmektedir. Son iki rakam ise dahili bilgisayar anahtarlarını göstermektedir. 3. Sütun: Eşyanın Tanımı 3. Sütun, eşyanın CN deki tam tanımını ve buna ilave olarak gerektiğinde TARIC in amacı doğrultusunda daha ileri alt ayrımları içerir. Bu sütunda ithalatta (bazı hallerde ihracat ) olduğu gibi Topluluk içi ticarette de uygulanacak muhtelif Topluluk mevzuatının kapsadığı özel bazı ürünlerin tesbiti mümkün bulunmaktadır. Topluluk önlemlerinin entegrasyonunun gerekli kıldığı bu TARIC alt pozisyonları 2. sütunda gösterilen kodlar ile belirtilmektedir. Tekstile ilişkin fasıllarda, tekstil ürün kategorileri, ürün tanımı sonunda parantez içinde gösterilmiştir ( TEXT kısaltması ve bunu takiben dört karaktere kadar bir kategori numarası) 4. Sütun: Yardımcı Birimler Kısaltmalarla gösterilen ek birimler 42, ilgili eşyanın kg. ağırlığı dışındaki bazı ek özelliklerine ilişkin istatislikler toplanmasına olanak sağlamaktadır Sütun - 5(a) ve 5(b): Gözlemler Sözkonusu gözlemler menşe/varış yeri ile birlikte bazı önlemlerin yürürlükte olduğunu gösteren kısaltmalardır. Bu kısaltmaları bazen numaralanmış bir dıpnot izlemektedir 43. Sütun 5(a) ithalata, sütun 5(b) ihracata uygulanır. 42 ATRG OJ C , s:23 43 ATRG OJ C , s:24 44

45 Washington Sözleşmesinin hükümleri çerçevesinde ithalat ve ihracat gözetimlerinin ayrıntıları TARIC in 3 no.lu ekinde yer almaktadır. Bu referanslar esas olarak hayvanlar, bitkiler ve söz konusu 3 no.lu ekte sayılanlardan yapılan eşyaları belirten kodlara sınırlandırılmıştır. Tekstil ürünleri için (50 ila 63. fasıllar) gözetim önlemleri, miktar sınırlamaları ve ithalat kısıtlamaları 5(a) sütununda gösterilmektedir. 5(b) sütunundaki DURX kısaltması, tanımları 149/2003 sayılı Konsey Tüzüğünde 44 yer alan çift kullanımlı eşyalar listesinde yer alan çift kullanımlı eşyalara ilişkin ihracat kısıtlamalarını ifade eder. Söz konusu Yönetmelik kapsamı liste TARIC in 4 no.lu ekinde 45 yer almaktadır. Bu tanımların yorumlanabilmesi için, listenin başında belirtilen notlar ve özellikle de parçalara ilişkin kural (Genel Notlar- 2 inci madde) göz önünde bulundurulmalıdır. Bu listede ayrıca numaralanmamış eşyalar çift kullanımlı da olabilir ve bu sebepten ötürü 1334/ sayılı Tüzüğün 4 üncü maddesi hükümleri uyarınca ihracat kısıtlamalarına tabidir. Bunun da ötesinde, çift kullanımlı eşyaların CN kodlarına yaptığı atıf yalnızca çift kullanımlı eşyalar listesinin bir yorumudur ve 149/2003 sayılı Konsey Tüzüğünün içeriğini değiştirmez. Tek Numaralı (Sağ Taraftaki) Sayfalar Sağ taraftaki sayfalar 6 dan 11 e kadar altı sütuna bölünmüştür.bu sayfalar,taric kodlarını ve menşe ülkeye bağlı olarak eşyaya tatbik edilecek kanuni ve tavizli gümrük vergilerini içerir. Bu vergiler 7. sütunda - Üçüncü Ülkeler İçin Vergi Oranları (S=Şartlı muafiyet, K=kota), ve 8 ila 11. Sütunlarda- Özel (Tercihli) Vergi Oranları (S=şartlı muafiyet, K=kota, P=tavan) sıralanmış bulunmaktadır. 44 Çifte Kullanımlı Eşya ve Teknolojilerin İhracatının Kontrolü İçin Bir Topluluk Rejimi Kuran 1334/2000 Sayılı Tüzüğü (EC) Değiştiren ve Güncelleyen 27 Ocak 2003 tarih ve 149/2003 sayılı Konsey Tüzüğü 45 TARIC Ek 4: Çifte Kullanımlı Mallar 46 Çifte Kullanımlı Eşya ve Teknolojilerin İhracatının Kontrolü İçin Bir Topluluk Rejimi Kuran 1334/2000 Sayılı Tüzük (EC) 45

46 Kota ve tavanların ayrıntılarını normal olarak ilgili mevzuatta gösterilen miktarlar ile bir bağ görevi yapan altı rakamlı bir sayı (sıra-numarası) takip eder. 8 ile 11. sütunlarda yeralan tercihli oranlar genel olarak menşe belgesi veya dolaşım belgesi refakatindeki eşyaya uygulanır (dipnotlar ile istisna getirilmemiş ise); aksi taktirde 7. sütundaki oran uygulanır. Bu sutunlarda kullanılan semboller aşağıdaki gibidir: - Tire işareti ( ) bir özel vergi oranı bulunmadığını ve bu nedenle 7. Sütundaki oranın uygulanacağını ifade etmektedir. - Sıfır ( 0 ) o fasıldaki ürünlerin ithal vergisinden muaf olarak ithal edileceğini ifade etmektedir. 7 ila 11. Sütunlardaki bir oranda farklılık mevcutsa (mesela eşyanın menşei ülke ve/veya sevkedildiği ülkeye göre), bu husus uygun ülke kodu harfleri 47 ile işaretlenmiştir. İstisnalar excl işareti ve bunu takip eden ilgili ülkenin alfa kodu harfleri ile gösterilmektedir.. 6. Sütun: TARIC Kodu Takip kolaylığı sağlamak için, TARIC kodu sağ taraftaki sayfaların başında da gösterilmektedir. 7. Sütun :Üçüncü Ülkeler İçin Vergi oranları (S= şartlı muafiyet, K= kota) Bu sütun verginin ahdi veya otonom olup olmadığını belirtmeksizin, normalde erga omnes uygulanacak oranları göstermektedir. Şartlı muafiyetler 47 ATRG OJ C , s:

47 için vergi oranları S, tarife kotalarına tabi vergi indirimleri K harfi ile belirlenmiştir. Bu vergilerle ilgili eşyanın menşe ülkesi dikkate alınmaksızın uygulanır. Bununla birlikte genel olarak uygulanabilir şartlı muafiyet, kota veya vergi indirimi yoksa bu ya sütun 8 ila 11 de (eşyanın menşei veya sevk edildiği ülke, sütun başlığında sayılmış ise), veya sütun 7 de bir dipnot vasıtasıyla belirtilir. Bu vergilere ilave edilebilecek antidamping veya fark giderici vergiler söz konusu ise sütun 5(a) da gösterilir. 8. Sütun: Genelleştirilmiş Tercihler Sistemi (GTS) Bu sütun GTS düzenlemeleri çerçevesinde Avrupa Toplulukları tarafından gelişmekte olan ülkelerden yapılan ithalata sağlanan tercihli tarifeleri göstermektedir Sütun: AEA (İzlanda (IS), Lihtenştayn (LI) ve Norveç (NO), İsviçre (CH); PHC (Çek Cumhuriyeti (CZ), Slovakya (SK), Macaristan (HU) ve Polonya (PL)); Bulgaristan (BG); Romanya (RD); Estonya (EE), Letonya (LV); Litvanya (LT); Slovenya (SI) Bu sütun, söz konusu ülkelerin Toplulukla olan Anlaşmaları uyarınca, bu ülkelerden yapılan ithalatta uygulanacak tercihli tarife oranlarını göstermektedir. İzlanda, Lihtenştayn ve Norveç, bu ülkelere, Avrupa Ekonomik Alanı Anlaşması hükümleri uygulandığı zaman ortak şekilde EEA sembolü ile gösterilirler. Bir ortak vergi oranı uygulandığında, Çek Cumhuriyeti, Slovakya, Macaristan ve Polonya ortak şekilde PHC olarak gösterilirler. Bir tercihli 48 ATRG OJ C , s:25 47

48 kotaya ek olarak, bu ülkelerden herhangi biri veya tümü için özel oran tespit edilmiş ise, söz konusu kota dolduğu andan itibaren tatbik edilir. 10. Sütun: Andora (AD); San Marino (SM) ve Türkiye (TR) Bu sütun; Andora Prensliği ile San Marino ve Türkiye Cumhuriyetlerine uygulanacak vergileri göstermektedir. Bu sütundaki tire ( - ) işaretinin istisnai bir anlamı vardır. Andora ve San Marino için vergi uygulanmayacağı; ayrıca sütunda bu ülkelerden bahsedilmediği durumda, uygulanacak herhangi bir önlemin olmadığı anlamına gelir. Andora ya ithal edilmek üzere üçüncü ülkelerden sevkedilmiş eşya bu Prenslik adına aşağıda sayılan gümrük idarelerinin birinden serbest dolaşıma alınabilir: Tououse-Portet, I Hospitalet-Pas de la Case, La Tour de Carol, Perpignan, Madrid, Barcelona, Toulouse-Blagnac ve Farga de Moles. San Marino ya ithal edilmek üzere üçüncü ülkelerden sevkedilmiş eşya bu ülke adına aşağıda sayılan gümrük idarelerinin birinden serbest dolaşıma alınabilir: Forli (Cesena), Cenova, Livorno, Ravena, Rimini, Roma II, Orio al Serio, Milano II, Bologna ve Trieste. 11. Sütun: ACP Devletleri (LOMA), OCT (LOMB) (LOMA+LOMB=LOMAB); Ceuta (XC); Şili (CL), Hırvatistan (HR), Kıbrıs (CY); Faore Adaları (FO); İsrail (IL); Maşrek (MCH)-Mısır(EG), Ürdün (JO), Lübnan (LB), Suriye (SY); Magrep (MGB)-Cezayir (DZ), Fas (MA), Tunus (TN); Malta (MT); Türkiye (TR); BCMS (Bosna- Hersek (BA); Hırvatistan (HR); Makedonya (XJ) ve Slovenya (SI) Eski Yugoslav Cumhuriyetleri; İşgal Altındaki Topraklar (XI). 48

49 Bu sütun sözkonusu ülkelerin Toplulukla olan Anlaşmaları uyarınca, bu ülkelerden yapılan ithalatta uygulanacak tercihli tarifeleri veya belirli ülkelere uygulanmakta olan otonom Topluluk düzenlemelerini gösterir TARIC in İşletimi Genel Topluluk Entegre Tarifesi, tüm tercihli önlemleri de içeren (266 adet ticari ortak ile) tarım ve sanayi ürünlerine ilişkin mevzuat hususunda bilgiler ihtiva eden merkezi olarak işletilen bir sistemdir. Bununda ötesinde, ithalat ve ihracatta uygulanan tüm ticaret politikaları (tercihli önlemler, gözetim, miktar kısıtlamaları, yasaklar, anti-damping önlemleri vs.) sistemde mevcuttur. Üye ülkeler, tarife verilerinin AB içinde başarılı bir şekilde yönetim ve dağıtımı için en iyi yolun bilgisayarlı bir sistemin oluşturulması olduğunda uzlaşmışlardır. TARIC olarak bilinen bu sistem TAXUD bünyesinde yer almaktadır ve gümrük işlemlerinin, ve Topluluk tarifesinin yayınlanması için gerekli tüm verileri içermektedir ve de söz konusu bilgilerin güncellenerek tüm AB üyesi Ülkelerin gümrük İdarelerine iletimine de imkan vermektedir. Bu bilgiler tüm Topluluk resmi dillerinde tutulmaktadır. Sistemin teknik desteği TAXUD Birim D3 (Unit D3) tarafından sağlanır. Bu bağlamda, üye ülkeler TARIC verilerini kabul etmek, bu veri kapsamı bilgiyi yorumlamak ve de bunları ülkelerindeki gümrük işlemlerinin yönetiminde uygulamakla yükümlüdürler. Bu sebeple her üye ülkede bu gereği yerine getirmek üzere ayrı bilgisayar sistemleri mevcuttur. Bundan dolayıdır ki, aday ülkelerin AB ye girmeden önce ulusal tarife sistemlerini bu doğrultuda geliştirerek AB sistemine uyum sağlamaları gerekmektedir. Bu sistemlerin kapsam ve dizaynlarını nasıl olacağı hususu üyelerin kendi kararlarına bırakılmıştır. Fakat sistemin TAXUD un merkezi 49

50 TARIC veritabanından kendilerine iletilecek verileri orijinal formatında kabul edecek özellikte olması gerekmektedir 49. Entegre Tarife Kodlarının üçüncü ülkelerle ticaret gümrük işlemlerinde ve istatistik beyanlarında kullanımı zorunludur. Bununla birlikte, gümrük idarelerinin çalışma tarifelerini oluşturması, entegre tarife verilerinin sayısını artırmaktadır. Bu artışlar tarife kodunda istatistik amaçlı olarak ek basamaklar kullanılmasını veya vergi oranlarını içermektedir. Sonuç olarak ise, ulusal tarife sisteminin, TARIC verilerinin uygulama ve yorumlanmasına ilişkin gereklere cevap vermesinin yanı sıra, ulusal verileri de destekleyecek yapıda olması gereklidir TARIC çerçevesinde Birim B5 in (Unit B5) Fonksiyonel Sorumlulukları Entegre Tarife İşlerinin ve TARIC Veritabanının işletiminden TAXUD Genel Müdürlüğü B5 Birimi sorumludur. Bu birim, tarifeye ilişkin mevzuat bağlamında, TARIC veritabanının güncellenmesi ve hatalarının düzeltilmesi ile görevlendirilmiştir. Birimin görevleri şu şekilde sıralanabilir. Diğer Komisyon Genel Müdürlükleri ile beraber (Dış İlişkiler, Ticaret, Teşebbüs, Tarım, Gelişim, Çevre, Balıkçılık) Toplulukla ilgili tarife mevzuatının hazırlanması çalışmalarına katılmak, Taslak haldeki yasaların pratikte uygulanabilirliğine ilişkin görüş belirtmek, Muhtemel hata ve değişiklik talepleri açısından yasal mevzuatlara ilişkin taslakları incelemek; Yorum farklılıkları durumunda Yasal Servislere danışmanlık yapmak; TARIC bilgisayar sistemine ithalat ve ihracata ilişkin gelecekte veya halihazırda uygulanacak yasal mevzuatın aktarılması; 49 Avrupa Komisyonu, DG TAXUD/D2, TARIC Sentezi, Brüksel, 29 Eylül 2000, s:3 50

51 İthalat ve ihracatla ilgili önlemlerin TARIC veritabanına entegrasyonu TARIC kodlarının simgelerini belirlemek; Veritabanının ulusal bilgisayar sistemlerine entegre edilmek üzere, Üye Ülkelere elektronik ortamda transfer edilmesi; Ticaret politikası değişikliklerini Üye Ülkelere elektronik ortamda transfer edilmesi; Gelecekte yürürlüğe girecek mevzuatın elektronik ortamda transfer edilmesi; TARIC veritabanı hakkında, özellikle Üye Ülke İdarelerinden gelecek soru ve taleplere cevap vermek; TARIC i yıllık olarak Topluluk Resmi Gazetesinde yayınlamak; Verilerin doğrulanması ve Topluluk resmi dillerine çevirisinin yapılması; Kamuya açık TARIC verilerinin internet ağı üzerinden kamuya sunulması (Veri Dağıtım Sistemi DDS) Bu şekilde sıralanan görev ve sorumlulukların merkezi olarak TAXUD Birim B5 tarafından gerçekleştirilmesi, ulusal tarife sistemlerinin kapsam ve şeklini haliyle etkileyecektir. Bu çerçevede, bazı Üye Ülkeler merkezden belirleme uygulamasından memnun olurken, bazı ülkelerin ise direkt alıp aynen uygulamadan önce verilerin kalitesini sorgulamaktadırlar 50. Bu bağlamda, TARIC sistemini yakın zamanda uygulamaya geçirecek olan aday ülkelerin kendi ulusal tarife sistemlerini oluştururken, TAXUD Birim B5 in 50 Avrupa Komisyonu, DG TAXUD/D2, TARIC Sentezi, Brüksel, 29 Eylül 2000, s:8 51

52 fonksiyon ve görevlerini ve bu bağlamda ülke olarak hangi çerçevede inisiyatiflerini kullanabilecekleri ve karar alabileceklerini iyice özümsemeleri gerekmektedir TAXUD Merkezi TARIC Veritabanı Bir Ulusal Tarife Sisteminin TAXUD Merkezi TARIC Veritabanında tutulan verilerin gümrük işleri için uygulamayı ifade etmesi nedeniyle, bu sistemindeki verilerin merkezi sistem vasıtasıyla belirlenen prensipleri temel alması normaldir. Bununla birlikte, ulusal tarife sistemi ile TARIC in iki farklı ana fonksiyona hizmet emesi nedeniyle, ulusal sistemin dizaynı TARIC veritabanın dizaynından oldukça farklı olabilmektedir. TARIC Veritabanının mevcut dizaynı şu ana veri gruplarını ve veri depolarını içermektedir: Nomanklatür: Nomanklatür Grubu Kombine Nomanklatür TARIC Kodu Ek Kod Ek Kod Tipi Yönetmelik: Yönetmelik Tipi Yönetmelik Grubu Yönetmelik Yenileme (Yönetmeliğin bir diğeri ile yer değiştirmesi) Yönetmelik Yürürlükten kaldırılma Yönetmelik Süre Uzatımı Yönetmelik Değiştirme Coğrafi Alan Ülke 52

53 Ülke Grupları (266 tercihli ortak) Bölge Önlem Önlem Türü (ithalat kısıtlamaları, uygulanabilir vergi oranları...) Önlem Etkisi Önlem Şartı Vergi İfadesi Dipnot Meursing Tablosu (Bileşim Tablosu) Sertifika Türü Parasal Birim Ölçü Birimi TARIC hakkında bazı Rakam ve Gerçekler Birim B5 te veri hazırlama ve veri girişi için 10 ila 15 kişi görev yapar. Bu sayı yeni üye ülkelerin Topluluğa katılımı ile artabilecektir. 15 personel operasyonel destek, teknik koordinasyon, yönetim ve bakım ile görevlendirilmiştir. TARIC te CN e ait başlık, TARIC Kodlarına ilişkin ise başlık bulunur. Önlem sayısı adettir. (her yıl değişebilir) Her an uygulanabilir olan önlem sayısı ise adettir. Toplam Veritabanı : ± kayıt mevcuttur (3 Gbytes + 10%/yıl) Verilerin birçoğu veritabanında değişik kodlar şeklinde tutulur. Bu kodlara yeri gelince değinilecektir 53

54 TARIC Arayüzü Daha öncede belirtildiği üzere, merkezdeki TARIC Veritabanında yapılan değişiklikler Üye Ülke Gümrük İdarelerine elektronik ortamda iletilir. Bu iletim özellikle CCN/CSI network ağı vasıtası ile gerçekleştirilmektedir. Bu sebepledir ki, TARIC ile dahili bir bağlantı kurulmasının öncelikli şartı işleyen bir CCN/CSI network bağlantısının sağlanmış olmasıdır. Bu bağlantının yapısı, özellikleri, işleyişi ve fonksiyonları ayrı bir çalışma konusudur. Elektronik TARIC verilerinin iletimi hayli detaylı olarak yapılandırılmıştır ve her Üye Ülke verileri kendi dilinde alır. TARIC Arayüz Veri özellikleri belli prensiplere, kendine özgü kayıtlara, terminolojiye, tanımlara ve de işletim kurallarına sahiptir 51. Aday ülkelerin minimum gecikme ile iletilen verileri alıp yorumlayabilmelerine imkan sağlayan bir bilgisayarlı sistemi AB ye üyelikten bir yıl öncesinde hayata geçirmiş olmaları zorunludur. Bu sürecin en önemli bölümü, TARIC Arayüz Veri Özelliklerinin tam anlamıyla kavranmasıdır. İleti dosyaları Üye Ülkelere, hafta sonları hariç, günlük olarak iletilir. Tabi ki TARIC kapsamında meydana gelen değişikliklerin yoğunluğuna göre veri iletiminin sıklığı azalıp artabilir. Nitekim, CN deki değişiklikler çerçevesinde özellikle her yıl başı ve ortasında ileti miktarları maksimum seviyeye ulaşır. Her yıl yaklaşık olarak 3000 civarında kayıt yine yıllık olarak 1000 civarında Yönetmelik modifiye edilir. Üye Ülkelere iletilen ortalama günlük veri transferi 100 kilobayt ila 6 megabayt arasında değişmektedir (Üye Ülke başına - günlük) Ulusal Tarife Sistemi Her bir Aday Ülke Gümrük İdaresinin AB den kendilerine iletilecek olan TARIC ile ilgili bilgileri alabilmeleri için bilgisayarlı bir ulusal gümrük tarifesi sitemi 51 Avrupa Komisyonu, DG XXI/A1, Arayüz Veri Belirtimleri - Prensipler, Brüksel, 1 Haziran 2002, s:2 54

55 geliştirerek uygulamaları gerekmektedir. İdareler ayrıca alınacak bu bilgiyi doğru ve diğer Üye Ülkeler ile uyumlu bir şekilde yorumlayıp uygulayabileceklerini kanıtlamakla da yükümlüdürler. Bunu en mükemmel şekilde başarabilmenin bir yolu, ulusal tarife sistemini diğer ilave verileri de yönetebilecek (KDV, Vergi, Ulusal Ek Kodlar vs) ve TARIC ile ulusal tarife bilgilerini Ulusal Gümrük Beyannamesi İşleme Sistemine entegre edebilecek fonksiyonlara haiz bir yapıda dizayn etmektir. Daha ileri bir seviye ise, bu sistemde TARIC verileri yanında Kota Ve Bağlayıcı Tarife Bilgilerinin de ihtiva eden bir sistemin yaratılmasıdır. Bu tür çalışmaların hafife alınmaması gerekir zira Belçika ve Hollanda Gümrük İdareleri bu tip bir sistemi ancak 2 yıl gibi bir sürede tamamlayabilmişlerdir. Ulusal Prosedürel Gereklilikler: Ulusal Gümrük Tarife Sistemi ve bu kapsamda TARIC in hayata geçirilmesi Gümrük İdarelerinde örgütsel ve fonksiyonel açıdan önemli değişikliklere yol açacaktır. Bu kapsamda göz önünde bulundurulacak hususlar başlıklar halinde: Ulusal Mevzuat Revizyonu Tarife Ve Tarife Yönetimi Birimlerinde Görevli Personele İlişkin Revizyon o Görev Ve Sorumlulukların Yeniden Tanımlanıp Belirlenmesi o Eğitim o Yeniden Konuşlandırma Gümrük İşlemlerine İlişkin Revizyon o Gümrük Beyannamesi İşlemleri Üzerindeki Etkileri o Gelir Toplama Üzerindeki Etkileri o İstatistik Verilerinin Tutulması Üzerindeki Etkileri Diğer Ulusal Birimler-Kurumlar o Ulusal İstatistikler o Ticaret Birimi 55

56 o Tarım-Balıkçılık Birimi o Diğer İdari Birimler/Kurumlar İçin Seminer Ve Atölye Çalışmaları Ticari Faaliyetler o Elektronik Veri Değişimi (EDI) Direkt Tüccar Girdisi (DTI) o Ticaret Seminerleri o Ticari Yayınlar İdarelerin Tarıc Verilerine Dahil Etmedikleri Fakat Entegre Tarife İşletim Sistemlerine Dahil Edecekleri Ek Ulusal Zorunluluklar. (KDV Bilgisi, Vergi Bilgisi...) Teknik Yardım Gereklilikleri (İşlevsel Açıdan) Yukarıda başlıklar halinde belirtilen hususların, TARIC in Ulusal Tarife İşletim Sistemlerine entegrasyonu için ulusal stratejinin bir parçası olarak algılanması zorunludur. Dolayısı ile, en önemli unsuru TARIC olan ITMS in ulusal sistem ve fonksiyonlarında gerektirdiği değişikliğin boyutları bu şekilde daha rahat kavranmaktadır. 56

57 BÖLÜM IV ADAY ÜLKELER DE TARIC E UYUM KONUSUNDAKİ GELİŞMELER 4.1. Bulgaristan TARIC e İlişkin Gelişmeler Bulgaristan TARIC ile ilgili çalışmalar kapsamında, 2000 yılı başında Viyana da düzenlenen TARIC atölye çalışması ile 2000 yılı haziran ayında TAIEX tarafından Brüksel de düzenlenen TARIC seminerine katılmıştır. Bunun ardından Bulgaristan ın Avusturya Gümrük İdaresi ile çok yakın bir işbirliği içerisinde, TARIC konusunda teknik destek sağladığı görülmektedir. Bulgaristan, TARIC için yasal değişikliklerin gerekliliğin farkında olmakla birlikte, ulusal tarifeleri %80 oranında TARIC Nomanklatürü ile uyumludur. Nitekim TARIC ile uyumlu bir şekilde tarife yapısını tanımlayan bir Bakanlar Kurulu Kararı yürürlüğe girmiştir. Bulgaristan TARIC in ulusal bazda bağımsız olarak kullanılması için aşamalı bir yaklaşım öngörmektedir. İlk aşama, Avusturya Gümrük İdaresi ile bağlantılı olarak TARIC için ticari gereksinimlerin analizini içermekte olup, ikinci aşama ise uygulama aşamasıdır. Avusturya Gümrük İdaresi ile yürütülen yakın işbirliği sayesinde bugün Bulgaristan TARIC in teknik gerekliliklerine ilişkin eksiksiz denebilecek bir anlayışa sahiptir. Tüm TARIC tabloları ve ilişkilerinin içeriğine dair bilgilere sahip olan Bulgaristan, DG TAXUD tarafından sağlanan TARIC başlangıç dosyalarını daha yüklememiştir. Bulgaristan ilk aşamayı tamamlamak için yeterli teknik bilgiye sahip olduğunu düşünmektedir. Bununla birlikte, ikinci aşamanın başlatılması 2004 yılının ikinci 57

58 çeyreğinde planlanmakta olup, bunun için 2003 PHARE Programının fonlarından yararlanılması düşünülmektedir 52. Bulgaristan Entegre Gümrük Bilgi Sistemi (BICIS) Bulgaristan Gümrük İdaresi nin AB ye üyelik için gerekli gördüğü tüm fonksiyonlara sahiptir. BICIS Entegre Tarife İşletim Sistemleri (ITMS) kapsamı altsistemleri de içermenin yanında (Fakat şu an TARIC kullanımda değil, onun yerine ulusal tarife yapısını baz alan işletim sistemi kullanılmaktadır) yakın gelecekte tam otomatik hesaplama modülünün de devreye girmesi öngörülmektedir PHARE Programına ilişkin mali düzenlemesi (2003 yılı sonu) ile proje ön çalışması ve ITT aşamasının sonuçlandırılmasını takiben(2004 yılı ortalarında), TARIC ile ilgili ITMS Bilgi Teknolojileri (ITMS IT) projesinin 2004 yılının ortalarında başlaması öngörülmektedir Interconnectivity Takımının Tavsiyeleri Interconnectivity Takımının Bulgaristan Gümrük İdaresinin TARIC konusundaki plan ve çalışmalarına ilişkin görüşü; özellikle ikincil yasal mevzuat bağlamında, yasal değişikliklere ihtiyaç duyulduğu ve TARIC konusunda teknik yardımın gerekliliği doğrultusunda adımlar atılmasına ilişkindir. Almanya ile yürütülen Twinning Projesinin yanı sıra, mevzuat alanında daha ileri teknik yardıma ilişkin hükümleri gibi hususların göz önünde bulundurulması istenmektedir. Bilgisayarlı Gümrük İşlemlerinde (özellikle beyanname doldurma) TARIC önlemlerinin uygulanması hususuna da dikkat çekilmektedir. Ayrıca, TARIC ile BICIS arasında bağlantıyı sağlayacak TARIC Arayüzünün (TARIC Interface) bilgisayarlı beyan sistemi ile beraber analiz edilmesine dikkat çekilmektedir. 52 Bulgaristan Birleştirilmiş Ülke Raporu (v 1.1), Brüksel, 17 Ağustos 2002, s:10 58

59 TARIC Bulgaristan Gümrük İdaresi nin IT Projelerine İlişkin Öncelikler Listesi nde ikinci öncelikli proje olarak belirtilmiştir. BICIS projesi kapsamında Bulgaristan Gümrük İdaresi nin TARIC in önceliğini gözden geçirmesi istenmektedir. Bu bağlamda, IT ve tarife uzmanlarından oluşacak bir TARIC inceleme grubunun en kısa sürede çalışmalarına başlamasının gerektiğine işaret edilmektedir Estonya Estonya 2000 yılı Temmuz ayında, PHARE fonundan desteklenen Estonya Ulusal Tarife Projesini başlatmıştır. Bu proje,taric ile bir Arayüz hazırlanmasını da içermektedir. IT Projeleri kapsamında Estonya ve Interconnectivity Takımı öncelikleri belirlemiştir. Bunlar 53 : ITMS 1 (TARIC Bilgisayarlı Ana Tarife Projesi) ITMS 2 (tarife ile ilgili diğer sistemler: TQS, EBTI, ISPP, SMS, ECIC, BOI, şartlı muafiyet) NCTS; SEED/EMCS Bu kapsamda Polonya Gümrükleri Ana Gümrük Projesini incelemek üzere bu ülkeye bir ziyaret düzenlenmiş fakat Polonya nın siteminin bir hesaplama modülü içermemesi sebebiyle söz konusu sistemin benimsenmesinden vazgeçilmiştir. TARIC uygulamalarına ilişkin tecrübelerinden faydalanmak amacıyla, Avusturya Gümrük İdaresinde iki haftalık bir inceleme gezisi gerçekleştirmiştir. Ulusal Tarife Projesinin kapsamı ve teknik altyapısını belirlemek ve Estonya Gümrük İdaresinin IT Stratejisi doğrultusunda, daha ileri faaliyetlerin zamanlamasının tespiti için Twinning kapsamında İsveç Gümrük İdaresi ile bir anlaşma yapılmıştır. Ocak 2001 de başlayıp Temmuz 2003 te son bulacak olan 53 Estonya Birleştirilmiş Ülke Raporu (v3.2), Brüksel, 8 Ocak 2003, s:8 59

60 Twinning kapsamı Estonya-İsveç ortak çalışması oldukça faydalı ve verimli sonuçlar doğurmaktadır. Ana Tarife Sistemine ilişkin Projeye Başlama Belgeleri (PID) 2001 yılı Aralık ayında onaylanmış ve ilk uygulama ilişkin belgeler 20 Mayıs 2002 tarihinde hazırlanmıştır. Bu kapsamda 11 Kasım 2002 tarihinde projenin teknik altyapı çalışmalarına başlamak için kontrat imzalanmıştır ve en geç iki hafta içinde çalışmaların başlaması karara bağlanmıştır. Söz konusu Proje kapsamında; Yasal amaçlar için altsistemlerin hazırlanması, Topluluk TARIC sistemi ile elektronik bir Arayüz oluşturulması, ASYCUDA beyan işleme sitemi (hesaplama modülü) Arayüz oluşturulması, tüm resmi kurumlar için (anlaşma imzalanması şartıyla) tarife verilerinin kontrol ve tedariki, ticaretle ilgilenenler için tarifeye ilişkin bilgileri oluşturulması, tarife sınıflandırma kararlarının oluşturulması, konsolide bir tarifenin oluşturulması, basılı bir tarifenin hazırlanması gibi hususların hayata geçirilmesi öngörülmektedir 54. Proje kapsamında sadece iki IT uzmanı çalışmakta olup bu sayı yetersiz görülmektedir. UNCTAD ve Estonya/İsveç ortak çalışma grubu TARIC ile ASYCUDA arasında kurulacak köprünün (bağlantı) çerçevesini belirlemek amacı ile 19 Temmuz 2002 tarihinde bir toplantı düzenlemişlerdir. Lakin UNCTAD tarafından geliştirilecek köprü ancak test amaçlı olarak 2003 te faaliyete geçebilecektir Macaristan Macaristan Gümrük İdaresi 1995 yılından beri IT İlerleme Stratejisi adı altında IT alanında gümrük idaresinde yapılacak yeniliklere ilişkin hedef ve stratejiler belirlemektedir. Bu konuda her yıl uygulanacak stratejiler güncellenerek bir rapor olarak yayınlanmaktadır. 54 Estonya Birleştirilmiş Ülke Raporu (v3.2), Brüksel, 8 Ocak 2003, s:10 55 A.g.e. s:11 60

61 IT Projeleri kapsamında Macaristan ın öncelikleri ise şu şekilde belirlenmiştir: CCN/CSI ITMS kapsamı projeler: o TARIC o TQS o EBTI o SMS o ISPP o CDPS Yüksek Öncelikli Yüksek Öncelikli Yüksek Öncelikli Orta Öncelikli Orta Öncelikli Orta Öncelikli Düşük Öncelikli (CDPS Macaristan Gümrük İdaresince ITMS kapsamında projelendirilmektedir) NCTS EMCS Yüksek Öncelikli Orta Öncelikli Bu projeler kapsamında Macaristan Gümrük İdaresinin Ocak 2002 de başlatmış olduğu çalışmalar 2 yıl sürmesi planlanan bir çalışmadır ve 2 yıl için 40 adet personel Macaristan Maliye Bakanlığı nın onayladığı toplam 13 milyon EURO luk bir bütçe çerçevesinde bu projelerde görevlendirilmiştir. Macaristan Gümrük İdaresi TARIC Projesini iki aşamalı olarak değerlendirmektedir 56. Aşama 1: o Temel Sistem ( tarihinde bitiş) o Yükleyici o Sadece HQ da (Oracle çekimlerinin gece boyunca iletimi) sorgulama yapabilme Aşama 2: o TARIC ve Ulusal verilerin tek bir veritabanında birleştirilmesi o Basılı bir tarife öngörülmüyor o Hesaplama modülü 56 Macaristan Birleştirilmiş Ülke Raporu (v 3.0), Brüksel, 19 Nisan 2002, s:15 61

62 o Herkes tarafından sorgulama yapılabilmesi TARIC veritabanına ulusal tarife önlemleri entegre edilerek bu şekilde tüm gümrük idarelerinin sisteme referans amaçlı direkt bağlantı kurmaları sağlanacaktır. Macaristan İdaresi, ITMS Proje Takımında aktif olarak görevli olan DG TAXUD da çalışan bir ulusal TARIC uzmanından 3 aylık süreyle faydalanmıştır. TARIC Projesi nın ilk aşaması 2003 yılı başı itibariyle tamamlanmıştır. Bu ilk aşamada, TARIC ve CDPS in birbiriyle entegrasyonu gerçekleşmemiş olsa da, gümrük memurları gümrük vergilerini otomatik olmayan bir şekilde hesaplamak için gereken TARIC veritabanı bilgilerine sahiptirler. Hesaplama Modülü nün ise 2003 yılı Eylül ayında devreye girmesi beklenmektedir. Bundan sonra gerçekleşecek 2 inci Aşamada ise CPDS nin başta TARIC olmak üzere tüm ITMS altsistemleri yanında işletim ve destek sistemleri (risk analizleri, merkezi verilerin depolanması ve güvenliği gibi) entegrasyonu amaçlanmaktadır Letonya Letonya da gerçekleştirilen bir TARIC semineri kapsamında Avusturya lı bir TARIC uzmanı, TARIC in yapısı ve fonksiyonları konusunda 1 hafta süren bir eğitim vermiştir. Letonya nın TARIC ile ilk ciddi karşılaşması bu seminer ile olmuştur diyebiliriz. Letonya Gümrük İdaresi nin yakın zamana kadar TARIC çalışmaları çerçevesindeki önceliği tarife kodlarının TARIC e uyumlaştırılması hususunda olmuştur. Letonya Gümrük İdaresi, birçok aday ülkede olduğu gibi, bilgisayarlı gümrük işlemlerinde veritabanı sistemi olarak ASYCUDA yı kullanmaktadır. Bu kapsamda, Topluluk IT uzmanları TARIC ve ASYCUDA bağlantısının (Arayüz ile gerçekleştirilecek olan) sağlanması konusunda incelemelerde bulunmak üzere Letonya ya gitmişlerdir. Letonya Gümrük İdaresi, sözkonusu bağlantının sağlanması 62

63 çalışmalarında, yine bir ASYCUDA kullanıcısı olan Estonya ile aynı yaklaşımın paylaşılmasını benimsemiştir. Letonya da TARIC projesi, yine birçok aday ülkede olduğu gibi, Ana Tarife Sistemi çalışmaları ile iç içe yürümektedir. Ana Tarife Sistemi Projesinde çalışmak üzere, 7 tane gümrük konularında (merkez - tarife bölümü ve bölge bürolarında görevli) ve 3 tane de IT alanında uzman olan toplam 10 kişi görevlendirilmiştir. Letonya Gümrük İdaresi, taslak bir ITMS Proje Başlatma Belgesi hazırlayarak geliştirmiş ve proje kapsamında RITI adlı bir danışmanlık firması ile bir kontrat yapılmış ve bu çerçevede proje yönetimi ve ITMS Kullanıcı Gereklilikleri ile ilgili ilk görüşme 2003 yılı Şubat ayında gerçekleştirilmiştir 57. TARIC veritabanının çevirisine ilişkin çalışmalara başlanmış, bu çerçevede özel bir çeviri şirketi ile anlaşma imzalanmıştır. Letonya Gümrük İdaresinin interconnectivity programında önceki gecikmelerin sonucunda, ve Topluluğa resmen üye olunacağı Mayıs 2004 tarihine kadar TARIC ve diğer gerekli sistemlerin tamamlanmasını teminen, ITMS konusunda çeşitli ara çözümler geliştirme ihtiyacı duymuştur. Bu bağlamda, İsveç Gümrük İdaresi ile ikili bir anlaşma çerçevesinde uygulanan çözümler, her iki ülke IT uzmanlarınca üzerinde çalışılan bir konudur. ITMS kısa ve orta vade çözümlerinin karşılanabilmesi için teknik bir ara çözüm olarak alternatif#2 58 en mantıklı seçenek olarak ortaya çıkmıştır. Letonya Gümrük İdaresi, TARIC ve ITMS in fonksiyonel gerekliliklerini yerine getirme konusunda, TARIC konusu üzerinde çalışmak üzere 3 aylığına Birim B5 e (TAXUD B5) stajyer gönderilmesi hususunda D2 Biriminin yardımını talep etmiştir. Tamamen Letonya nın ulusal fonlarından finanse edilen Alternatif#2 nin uygulaması en geç 31 Aralık 2003 tarihinde uygulamaya geçirilecektir. 57 Letonya Birleştirilmiş Ülke Raporu (v 4.2), Brüksel, 12 Şubat İsveç Gümrük İdaresinin sıkıştırılmış TARIC sisteminin bir kopyası Letonya Gümrük İdaresinin servis sağlayıcına yerleştirilecektir. İsveç Gümrük İdaresi kendisine Brüksel den gönderilen verileri sıkıştırdıktan sonra network üzerinden doğrudan Letonya Gümrük İdaresine bu sıkıştırılmış verileri güncellemesi için iletecektir. 63

64 4.5. Litvanya Litvanya da entegre gümrük tarifesini tanıtan ulusal mevzuat 2000 yılı Mart ayında yürürlüğe girmiştir. Litvanya da tarifenin yönetim ve yayınlanmasından sorumlu olan kuruluş Litvanya Ekonomi Bakanlığı dır. Litvanya Gümrük İdaresi tarifenin elektronik bir versiyonunu 2001 yılı Şubat ayında Ekonomi Bakanlığına iletmiştir. Bu tarifenin Litvanyada hazırlanan ilk ve tek elektronik versiyonu olmuştur. Litvanya Gümrük İdaresi, Fransız Bull 59 firması tarafından geliştirilen ve Polonya Gümrük İdaresince uygulanmakta olan ISZTAR Ana Tarife Sistemini temel alan bir ana tarife sisteminin geliştirilmesi (LITAR) için söz konusu firma ile bir kontrat yapmıştır. Fakat Litvanya Gümrük İdaresi söz konusu sistemde, aşağıda belirtilen hususlar çerçevesinde, çeşitli değişiklikler yapılmasını ve basitleştirmeye gidilmesini talep etmiştir: TARIC verilerinin ve ulusal önlemlerin tek bir veritabanında yer alması; Tüm önlem türlerinin tek bir ekranda görüntülenebilmesi; Veriler için onaylama konumu olmaması; Hassas süreler in olmaması; En son versiyon TARIC-2 karşılıklı değiştirilebilir veri kalıpları ile tam uyumluluk; Veri yükleyici (başlangıç dosyaları ve günlük iletimler için); Web yayını imkanı; Esnek kağıt yayını çözümü. Bull ile yapılan anlaşma çerçevesinde ayrıca, Ana Tarife Sistemi ile Litvanya nın kullanmakta olduğu ASYCUDA++ sistemi arasında bir arayüz oluşturulması da söz konusudur. Bu kapsamda, arayüz oluşturulması çalışmaları için 59 Bull Firması IT alanında faaliyet gösteren, açık sistemler için yazılım ve sunucu üreten bir Fransız firmasıdır. Ülkemizde kullanılan BİLGE sisteminin temelini oluşturan Farnsa daki SOFIX sistemini kurmuştur. Polonya, Litvanya, Malta, Güney Kıbrıs ta ana tarife, otomatik beyan ve vergi hesaplama sistemlerini kurmuştur. 64

65 bir şartname hazırlanması amacı ile UNCTAD ile Litvanya Gümrük İdaresi arasında teknik işbirliği üzerine bir anlaşma imzalanmıştır. UNCTAD ın ASYCUDA sisteminin yeni bir versiyonunu (versiyon 1.18) bu sistemin kullanıcılarına sağlaması beklenmektedir.bu yeni versiyon LITAR ile bir arayüzü de ihtiva etmektedir. Söz konusu yeni versiyonun kullanıcı ülkelere yüklenmesi 2003 yılı ortalarında planlansa da bu versiyonun tam kullanımının hangi tarihte olacağı belirsizdir. Diğer taraftan, geçerlilik kazandırma/hesaplama modüllerinin sistem içinde oluşturulması konusu Bull ile yapılan sözleşme kapsamında olmayıp, Hawlett Packard (HP) firması ile bu hususta ayrı bir kontrat imzalanmıştır. Nitekim hesaplama modülünün işlevsel bir prototipi 2002 yılı sonunda hazır hale gelmiştir. LITAR Projesinin son kabulü 2003 yılı Nisan ayı içersinde öngörülmektedir 60. Diğer taraftan, halihazırda Polonya da Bull firması tarafından geliştirilmekte olan ISZTAR2 Ana tarife Sisteminde, LITAR Projesi tecrübelerinden de faydalanılmaktadır. Litvanya Gümrük İdaresi TARIC konusundaki çalışmalarında teknik yardıma şiddetle ihtiyaç duymaktadır. Herhangi bir ortak Topluluk Üyesi bulunamamasından dolayı, Twinning Programı kapsamında bir teknik ve idari destek alınamamıştır. Kişisel ilişkiler vasıtası ile sadece Belçika ve Avusturya dan sınırlı destek temin edilebilmiştir Malta Malta Gümrük İdaresi 2002 e-gümrük projesi adı altında, Bull Integris firması ile TARIC gibi birçok elektronik tarife sistemlerin Bilgisayarlı Genel Gümrük 60 Litvanya Birleştirilmiş Ülke Raporu (v 3.2), Brüksel, 8 Ocak 2003, s:14 65

66 Beyan İşleme Sistemi ile entegrasyonunun sağlanmasını da içeren bir kontrat imzalanmıştır. E-VITA sistemi, bilgi temelli tarife sınıflandırma aracı olup, gümrük çalışanları ve ithalatçılar tarafından: Kombine Nomanklatür ve Topluluk TARIC sistemi; Ek kod bilgisi; Bölüm ve Fasıllara ilişkin Açıklama Notları; Bağlayıcı Tarife Bilgisi; İlgili metinlere linkler; İstisnalara ilişkin tarife ile ilgili tüm bilgilere oldukça kolay bir şekilde ulaşmaya imkan veren bir yapıdır. Tüm bu yeni projeler, gümrük çalışanları için çok yeni olan gümrük işe alanları ile ilgilidir. Örneğin; TARIC önlemleri (yasaklar, anti-damping vs...), AB kota sistemi, şartlı vergi muafiyetleri, ECICS, BTI, BOI, IPR vb. Bu sebeple Malta Gümrükleri, gümrük çalışanlarının iş konusunda oldukça kapsamlı bir şekilde eğitilmeleri gerektiğini düşünmektedir. Bu çerçevede Malta Gümrükleri, eğitim ihtiyaç duyulan konuları tespit ederek oluşturduğu eğitim planını uygulamaya koymuştur. Planın ilk aşamasında gümrük çalışanlarının eğitimi amaçlanmış olup, daha sonraki aşama ticaretle uğraşanlar için düzenlenecektir. İkinci aşama için halihazırda çalışmalar devam etmektedir E-custom 2002 projesi içinde bir TARIC modülünün oluşturulması da bulunmaktadır. Ulusal tarife önlemlerinin (ithalat vergisi, KDV ve diğer vergiler) TARIC e entegre edilmesi konusu Malta Gümrüklerince bir sorun olarak görülmemektedir.fakat diğer taraftan, AB ye üyelik sonrasında hangi vergilerin uygulanmaya devam edeceği (tarım vergileri gibi) konusu açık değildir. Tarife ile ilgili sistemler için (TARIC nomanklatürü, EBTI, kavramlar dizini vs) herhangi bir çeviri çalışması yapılmamaktadır zira bu sitemler için halihazırda İngilizce kullanılmaktadır. 66

67 Malta Gümrük İdaresi, özellikle TARIC çalışmalarında Danimarka Gümrük İdaresi ile de yakın işbirliği içindedir. Malta Gümrük İdaresi tarihinde TARIC uyumlu ITMS sistemlerinin test için hazır olmasını öngörmüş olup, tarihi itibari ile de tüm sistemin çalışır hale getirilmesini hedeflemektedir Polonya TARIC/ISZTAR 1& 2 Entegre Tarife İşletim Sistemi ISZTAR 1 27 Eylül 2001 tarihinde tamamlanmış ve aynı yıl ekim ayında faaliyete geçmiştir. ISTZAR TARIC, TQS, EBTI, SMS; ECICS; BOI ve Şartlı Vergi Muafiyeti sistemlerini içermektedir. BOI ve Şartlı Vergi Muafiyeti Sistemleri bir arayüze gerek duymamaktadır. Tüm Topluluk ITMS Sistemlerini içeren ISZTAR projesinin gelişimine kısa bir şeklide göz atarsak: Tablo 6 : ISZTAR Projesinin Gelişim Aşamaları 61 OLAY TARİH Fonksiyonel Kullanımın Başlaması Ekim 2001 (Faaliyete Geçiş Tarihi) Veri Girişi Ve Doğrulanmasının Bitirilişi Mart Tarifesinin Yayımı Haziran 2002 Yeni Kullanıcılar İçin Tarife Tarayıcıya Devam Etmekte Giriş Veritabanının Güncellenmesi Devam Etmekte Geçerli Hale Getirmek İçin ISZTAR Ve 2002 Sonu CELINA Arasında Arayüz Oluşturulması ISZTAR 1 in Nihai Kabulü Polonya Birleştirilmiş Ülke Raporu (v 3.33), Brüksel, 8 Ocak 2003, s.2 67

68 Polonya Gümrük İdaresi ISZTAR 2 nin daha da geliştirilmesi için, TARIC 2 ile tam uyumu da kapsayan, bir geliştirme ve bakım sözleşmesini Mart 2002 tarihinde imzalamıştır. ISZTAR2 Projesinde planlanan ilave uzantılar ve işlevsel değişiklikler şu şekilde olup, bu amacın gerçekleştirilmesinde Litvanya Gümrük İdaresi ile işbirliği yapılması öngörülmektedir: Halihazırdaki ISZTAR 1 sisteminin sahip olduğu veri modeli ile TARIC2 sisteminin fonksiyonları arasındaki farklılıkların analizinin yapılması Ek unsur ve kodların analizi Yeni iş kuralları ve çoklu dağılım görevinin analizi Arayüzün analizi (başlangıç dosyaları ve günlük dosyalar) ISZTAR 2 sisteminde veri modeli ve işlevsel uzantıların geliştirilmesi ve uygulanması Standart bir internet tarayıcı vasıtasıyla tüm gümrük idarelerinin ISZTAR verilerine ulaşabilmesine imkan veren teknik bir prototip oluşturulması Polonya Gümrük İdaresinin yürütülen tüm bu projeler kapsamında hedefi, 1 Ocak 2004 tarihi itibari ile sistemini TAXUD TARIC 2 ve Polonya CELINA sistemi (Otomatik Gümrük Beyan İşleme Sistemi) ile tam uyumlu olarak çalışacak şekilde için hazır hale getirmektir Romanya Romanya Gümrük İdaresi TARIC Projesi kapsamında, bir arayüz ile TARIC bağlantısı sağlanacak olan Romanya Entegre Tarife İşletim Sisteminin geliştirilmesi projesi üzerinde çalışmaktadır. Proje TARIR adı altında yürütülmektedir. TARIC e ilişkin olarak; Belçikalı iki tane tarife uzmanı Romanya Gümrük İdaresini TARIC hakkında bilgilendirmiştir. 68

69 Romanya, Avusturya Gümrük İdaresi tarafından Viyana da düzenlenen TARIC konulu seminere katılmıştır Romanya TARIC yayını hakkında bilgilenmiştir. Romanya nın TARIC yayınına uyumlu olarak ulusal tarifesini 2001 yılında basılı olarak yayınlanmıştır. Lakin, basılı TARIC yayınından farklı olarak, ulusal vergi ve KDV oranlarını da içermektedir. ASYCUDA++ nın Romanya versiyonu 8 li CN yapısına 3 haneli ulusal açılımlar da ilaveli olarak yapılandırılmış bir tarife modülü de içermektedir. Sistemin kodlama yapısı; TARIC ve ulusal tarife gereklilikleri yanında ulusal istatistik ihtiyaçlarını da karşılayacak şekilde 20 karaktere kadar arttırılabilecektir 62. Romanya Gümrük İdaresi, gelecekle ilgili planlara ilişkin olarak ise: Topluluk Entegre Tarifesi TARIC ile tam uyumlu olan Romanya Entegre Tarifesi TARIR in uygulanması kapsamında Avusturya Gümrük İdaresi ile Twinning Programı çerçevesinde işbirliği sözleşmesi imzalamak üzeredir. Bu işbirliği ile hedeflenen amaç ve yararlar: Ulusal ihtiyaçları karşılayacak şekilde ve bunun yanında TARIC yapısı ile uyumlu olarak, TARIR ve ilgili diğer tarife işletim sistemlerine ilişkin prensip ve kuralların geliştirilmesi; TARIR in bakımını sağlamak açısından (yasal hükümler, gümrük tarifesi- vergiler ve yasal yükümlülükler, ticari tercihler, gümrük işlemlerinde gerekli belgeler, kısıtlamalar/kotalar vs.) ve ticaret birlikleri ve gümrük birimlerine dağıtımını gerçekleştirmek bakımından bir TARIR İşletim Siteminin geliştirilmesidir. TARIR in ICIS (Entegre Gümrük Bilgi Sistemi) ile entegrasyonu, bilgisayarlı gümrük beyan işleme sistemi ve kaçakçılık, istatistik, muhasebe, iletişim gibi 62 Romanya Birleştirilmiş Ülke Raporu (v 2.0), Brüksel, 19 Nisan 2002, s.12 69

70 tamamlayıcı sistemlerin desteklenmesi açısından TAXUD ile işbirliği içinde Entegre Tarife İşletim Sistemlerinin dizaynı ve geliştirilmesi 2002 PHARE Ulusal Programı çerçevesinde önerilerek, bu projelerin hayata geçirilmesi için çalışmalara başlanmaktadır yılında tam üyelik öngören Romanya Gümrük İdaresi, esas IT gelişmelerini 2005 yılı öncesinde düşünmemektedir yılı için öngörülen gelişmelere ilişkin plan şu şekilde belirlenmiştir: Romanya Entegre Tarifesinin (TARIR) uygulanması Aralık 2003 Gümrük İşlemleri Sistemi ile (BİLGE benzeri) TARIC in entegrasyonu Mayıs 2005 Topluluk TARIC sistemi ile TARIR İn entegrasyonu Ekim Slovak Cumhuriyeti Slovak Gümrük İdaresinin kullanmakta olduğu Nomanklatür Topluluk CN i ile,ölçü birimleri de dahil, aynıdır. Gümrük Tarifesi her yıl bir tüzük olarak yayınlanarak resmi bağlayıcılık kazanmakta ve Maliye Bakanlığı tarafından da bir yayın olarak her yıl basılmaktadır. Slovak Cumhuriyetinin Gümrük Tarifesi, genel, kanuni ve tercihli vergi oranlarını, KDV yi, ulusal vergiyi, muhtemel ithalat ek vergilerini, ithalat/ihracat kısıtlamalarını, zorunlu ruhsat ve sertifikalarını vs. içerir şekilde bir entegre tarife olarak yayınlanır. 1 Temmuz 2001 tarihinde yürürlüğe giren yeni Gümrük Kanunu ile eşyaların 10 basamaklı olarak kodlanması kabul edilmiştir. Gümrük idaresi içinde yer alan Gümrük Politikaları ve Tarife bölümü ulusal entegre tarifeden sorumludur ve tam üyelik gerçekleşene kadar da TARIC in entegrasyonundan sorumlu olacaktır. Bu çerçevede söz konusu birim temsilcileri, 70

71 Topluluk tarafından düzenlenen TARIC atölye çalışmalarına aktif olarak katılım sağlamışlardır. Bir Temsilci topluluk bünyesinde üç ay süre ile TARIC konusunda çalışmıştır. Slovak Gümrük İdaresi TARIC hakkında yeterli bilgiye sahip olmak ile birlikte, TARIC in Slovak Gümrük İdaresince kullanılmayan, tarım ürünleri ve antidamping vergileri gibi önlemleri içerdiğini görmektedir. Yeni Gümrük Kanunu TARIC e giriş için bir temel teşkil etmektedir. Lakin, pratik seviyede, tarım ve antidamping konuları diğer ulusal idari girdilere gerek duyabilir. TARIC kullanıcı el kitabı halihazırda çeviri aşamasında olup, Çek Cumhuriyetinin de gayri resmi desteği ile ayrıntılı olarak incelenecektir. TARIC ile ilgili olarak Slovak Gümrük İdaresince Referans Tablolarının Konfigürasyon Yönetimi (CMR) sistemi ilişkin bir proje başlatılmıştır.bu projenin amaçları: Ulusal tarifeyi TARIC e yaklaştırmak amaçlı bir araç geliştirilmesi; DM1 (bilgisayarlı beyan işleme sistemi) ASYCUDA ve Tranzit (Slovak Ulusal Transit Sistemi) gibi halihazırdaki sistemlere referans niteliğinde veri sağlamak; Mali Bilgi Sistemi (FIS) ne referans niteliğinde veri sağlamatır. Buna ilaveten söz konusu proje kapsamında, mevcut ulusal sistemler ile Topluluk sistemlerinin bağlanması konusunda anal,z çalışmaları yapılmıştır. Diğer taraftan, Interconnectivity uygulama stratejisi kapsamında şu faaliyetler gerçekleştirilmiştir: Projelerin kapsamı ve tanımlanması; Projelerin örgütsel yapısı; Rol ve sorumlulukların tanımlanması Zamanlama Kaynak Gereklilikleri Slovak Gümrük İdaresi, TARIC başlangıç dosyalarını yükleme ve bu dosyaların yapılarını inceleme hususunda da oldukça başarılı çalışmalar yapmıştır. 71

72 Temmuz 2002 den beri, ISST (Slovakya nın ulusal Entegre Tarife işletim Sistemi) projesi için bir proje takımı oluşturulmuş ve IBM ile bir sözleşme yapılmıştır. Proje üç aşamadan oluşmaktadır 63 : Aşama 1: Detaylı Analiz (Proje Başlatma Belgesi, Kullanıcı Gereklilikleri... ) Aşama 2: Gelişme Aşama 3: Proje uygulama (Haziran 2004 tarihinde bitirilmesi hedeflenmiştir) Birinci aşama 5 Kasım 2002 tarihinde tamamlanmıştır. Bunun akabinde, TARIC pilot sistemini 2003 yılı içinde test edebilecek şekilde yazılım ve donanım yapısını hazırlanmasına geçilmiştir. Bu kapsamda; Başlangıç dosyalarının işletimi; Ulusal verilerin girişinin gerçekleştirilmesi; Günlük güncelleme dosyalarının işlenmesi; Ulusal veri ve TARIC in sorgulamasının yapılması hususları bulunmaktadır. Slovak Gümrük İdaresinin, ITMS in geliştirilmesi ve TARIC veri yönetimi konularında danışman talebi olumlu bulunarak, iki uzman bu konuda Topluluk tarafından PHARE Programı çerçeve sözleşmesi kapsamında görevlendirilmiştir. 63 Slovakya Birleştirilmiş Ülke Raporu (v 3.0), Brüksel, 12 Şubat 2003, s:9 72

73 Slovak Gümrük İdaresi, Çek Gümrük İdaresi ile TARIC konusunda yakın işbirliği yapmakta olup, ortak bir çalışma grubu da oluşturulmuştur Slovak Gümrük İdaresi nin TARIC kapsamında karşılaştığı problemler ise; ulusal bütçenin söz konusu projelerin finansmanında yetersiz kalması, TARIC in üyelikten bir sene önce hazır olması gerekirken, bunun mümkün görünmemesi (bu 2004 Mayıs ayında üye olacak aday ülkelerin çoğunluğunun problemidir), ellerinde yeterli TAXUD belgesinin bulunmaması, ASCYCUDA ile TARIC arasında geçişi sağlayacak Arayüz konusundaki belirsizlik olarak belirtilebilir Slovenya Sloven Gümrük idaresi, Interconnectivity takımın Ekim 2000 tarihinde gerçekleştirdiği inceleme gezisinin hemen ertesinde bir TARIC çalışma grubu oluşturulması çalışmalarına başlamıştır. TARIC Projesinin Gümrük İdaresinde mi yoksa Ekonomi İlişkiler ve Gelişme Bakanlığında mı sorumluluğu altında olduğuna ilişkin tartışma, TARIC in proje yönetiminin şubat 2002 tarihinde hükümet tarafından resmi olarak Slovenya Gümrük İdaresine verilmesi ile son bulmuştur. Sloven Gümrük İdaresi TARIC projesini iki aşamalı olarak ele almaktadır: 1. Aşama 1: TARIC ve ulusal tarife önlemlerini içeren bir ulusal veritabanı oluşturulması: Yeni proje hala oluşturulma aşamasındadır. Oluşturulan proje komitesi projeyi gözden geçirmektedir. TARIC veritabanının geliştirilmesi ile ilgili bir kontrat 15 Mayıs 2002 tarihinde imzalanmıştır. Bundan sonraki aşamalarda, sistemin TAXUD tarafından temin edilecek başlangıç dosyaları ile test edilmesi planlanmaktadır. Sloven Gümrük İdaresince TARIC konusunda detaylı çalışmalar gerçekleştirilmiş olup Avusturya Gümrük İdaresinin bu konuda desteği sağlanmıştır. Avusturya bu kapsamda bir hafta süre ile TARIC konusunda Sloven Gümrük İdaresinde bir seminer vermiştir. TARIC konusunda Avusturya ile bağlantı devam ettirilmekte olup, en son olarak, TARIC 73

74 konusunda idarenin cevabını merak ettiği sorular bir liste halinde yanıtlanması için Avusturya Gümrük İdaresine iletilmiştir. İlk aşama için uygulama planı şu şekilde belirlenmiştir: 15 Mayıs 2002 Veritabanı geliştirilmesi için özel bir firma ile kontrat imzalanası 31 Mayıs 2002 Ulusal Modelin tanımlanması 1 Haziran nci aşama için belgelerin hazırlanmaya başlanması 15 Temmuz 2002 İlk aşamanın geliştirilmesinin tamamlanması ve ilk testin gerçekleştirilmesi 1 Eylül 2002 CCN/CSI network ağı vasıtası ile Brüksel den temin edilecek verilerin canlı olarak test edilmesine başlanması 2. Aşama 2: Gümrük Bilgi Sistemi (CIS) ile TARICîn bağlantısının sağlanması: CIS üzerinde yeni bir TARIC kontrol ve hesaplama modülünün geliştirilmesi amaçlanmaktadır. Sloven Gümrük İdaresi halihazırda başlangıç dosyaları ve mevzuatta ye alan TARIC verilerini analiz ederek detayları hazırlamaktadır. İkinci aşama için uygulama planı şu şekilde belirlenmiştir: 1 Eylül 2002 Hesaplama modülü ve kontrolün İkinci aşama geliştirilmesi 1 Aralık 2002 Kontrat imzalanması 1 Şubat 2002 Kılavuz Belge ve talimatların başlatılması (ticaret ile ilgili bilgiler) 1 Şubat 2003 Hesaplama modülü yazılımımda testlere başlanması 1 Temmuz 2003 İkinci aşamanın nihai olarak test edilmesi 74

75 1 Eylül 2003 Halihazırdaki ulusal tarife ile paralel şekilde, TARIC ve hesaplama modülünün canlı olarak faaliyete geçmesi TARIC başlangıç dosyalarını ve TARIC yapısına benzeyen DDS web sitesinin yapısını içeren belgelerin güncellenmiş versiyonlarına ilişkin yeni CD-ROM Komisyondan temin edilmiştir. TARIC Kullanıcı El Kitabının çevirisi ise halihazırda devam etmektedir. Diğer taraftan, Sloven Gümrük İdaresi nin, TARIC sisteminin TQS gibi diğer tarife ile ilgili sistemler ile ne şekilde entegre olacağı üzerinde çalışması gerekmektedir. 75

76 BÖLÜM V ENTEGRE TARİFE İŞLETİM SİSTEMİ (ITMS) KAPSAMINDA TARIC PROJESİ VE TÜRKİYE NİN TARIC E UYUMU 5.1. ITMS VE TARIC Projesi Genel Ortak Gümrük Tarifesi ve Ticaret Politikaları kapsamında, yeni kuşak Aday Ülkelerin sistem ve mevzuatlarını Topluluğun mevzuat ve sistemlerine uyarlamaları çalışmalarında AB yeni bir strateji ve uygulamalar geliştirmiştir. Bu çerçevede, tarifeye ilişkin tüm mevcut topluluk sistemleri tek bir çatı altında toplanmış ve aday ülkelerin, Topluluğun tarife sistemine uyum sağlarken takip edeceği yol belirlenmiştir. Tüm tarife sistemlerini tek bir sistem altında toplayan sistemin adı Entegre Tarife İşletim Sistemi dir 64. Bu sistem kapsamında, başta TARIC olmak üzere; EBTI, TQS, IPR, TCO/TCT gibi alt sistemler yer almaktadır ve tüm aday ülkelerin bu sistemlerin hemen hemen tamamına üyelikten önce entegre olmaları beklenmektedir. Bu zorunlu entegrasyonda oldukça geniş kapsamı ile TARIC başı çekmektedir. ITMS e aday ülkelerin entegre olmaları her sistemin; ya özel bir web tabanlı uygulama ile (internet browser) veya TAXUD XML Arayüz Standartlarına uyumlu bir sistemin geliştirilmesi şeklinde; iki opsiyonlu girişi ile sağlanır. Her iki durumda da giriş CCN/CSI üzerinden sağlanmaktadır. 64 Avrupa Komisyonu, DG TAXUD/D2, Entegre Tarife İşletim Sistemi için Genel Proje Başlangıç Dokümanı, 9 Ocak 2002, s:8 76

77 Şekil 1: ITMS Sisteminin CCN/CSI Network Ağı Üzerinden İşleyişi TAXUD CCN/CSI Ulusal Alan (Domain) Web Uygulaması Web Tarayıcı Arayüz Standartı Arayüz Standartı Topluluk üyesi ülkeler arasında tarifeye ilişkin verilerin değişimi için üzerinde mutabakata varılmış kriter ve biçimin ve de açık arayüzlerden oluşan bir Entegre Tarife Ortamına şiddetli şekilde ihtiyaç duyulmuştur. Bu ihtiyacın yansımaları farklı alanlarda tezahür etmiştir. Bunlardan en önemlisi Bilgi Teknolojileri (IT) sistemlerinde olmuştur. 65 Bu bağlamda TAXUD, aşağıda belirtilen amaçlar doğrultusunda Entegre Tarife Ortamı projesini başlatmıştır: İşlevsel ve teknik açıdan, tarifeye ilişkin sistemler alanında açık arayüz stratejisinin açıklık getirmek; Komisyon ve Üye Ülkelerin açık sistemler geliştirmesine imkan vermek için gerekli ortak kriter ve biçim anlayışının gerçekleştirilmesi; 65 Tarifeye ilişkin sistemler (IT sistemleri); TARIC, TQS, EBTI, ISPP (Information Systems for Processing Procedure), SMS, ECICS, BOI ve Şartlı Vergi Muafiyetleridir. 77

78 Tarifeye ilişkin sistemler alanında Üye Ülkelerin bağlantılarını sağlamak ve kolaylaştırmak, Tüm tarifeye ilişkin sistemler için belirli önerinin teknik ve işlevsel etkilerini analiz etme becerisine sahip IT ve iş uzmanları için tartışma platformu oluşturmak, Aday ülkelerin, Topluluğa girişleri ile birlikte, TAXUD dan tarifeye ilişkin dosyaları alabilmek ve de tarifeyle ilgili verileri karşılıklı olarak değiştirebilecek durumda olmaları beklenmektedir. Bu çerçevede Aday Ülkelere, Topluluk üyesi olmaları ile birlikte, AB tarife mevzuatının etkin ve verimli bir şekilde uygulanmasını ve gerektiği şekilde karşılıklı veri değişimini sağlayacak ulusal bir Entegre Tarife İşletim Sistemi geliştirmeleri önerilmektedir. TAXUD tarafından başlatılan Interconnectivity Çalışması Topluluk IT sistemleri ile karşılıklı çalışabilirlik (inter-operability) için uygulama planları geliştirme konusunda Aday Ülkelerin büyük zorluklar ile karşılaştığını ortaya koymuştur. Bunun altında kısmen yatan neden, kaynak ihtiyaçları ve Topluluk sistemi ile benzer ulusal sistemlerin geliştirilmesi konusunda zamanlama hususlarındaki detaylı bilgiden yoksun olunmasıdır Karşılıklı Çalışabilirlik Uygulama Stratejisi (IIS) TAXUD bu çalışma kapsamında, Karşılıklı Çalışabilirlik Uygulama Stratejisi Belgesi ni hazırlamıştır. Bu belge, her Aday Ülkenin halihazırdaki durumuna göre oluşturduğu ulusal karşılıklı çalışabilirlik uygulama stratejilerini geliştirmek için her bir Aday Ülkenin gümrük ve vergi idareleri tarafından uyarlanana genel bir karşılıklı çalışabilirlik uygulama stratejisi (IIS) olarak düşünülmüştür. IIS nin Aday Ülke İdarelerince geliştirilmesi, uyarlanması ve kabulünü takiben, projelerin hayata geçirilmesi için ayrı projelerin oluşturulması ve proje takımlarının kurulması zorunludur. 78

79 IIS -Topluluğa üyelik için istenildiği şekilde- IT sistemleri ile karşılıklı çalışabilirliğin sağlanması için Aday Ülkeler tarafından 5 projenin uygulamaya geçirilmesini önermektedir. Bu 5 proje: CCN/CSI ITMS o Tarif Intégré Communautaire (TARIC) o Tarife Kotaları ve Gözetimi (TQS) o Avrupa Bağlayıcı Tarife Bilgisi (EBTI) o Model İşletim Sistemi (SMS) o Veri İşlenmesi Prosedürleri için Bilgi Sistemleri (ISPP) o Avrupa Kimyasal Maddelere İlişkin Gümrük Envanteri (ECICS) o Bağlayıcı Menşe Bilgisi (BIO) o Şartlı Vergi Muafiyetleri NCTS SEED/EMCS VIES Her bir ITMS kapsamı sistem için Topluluğa üyelik çerçevesinde ortaya çıkan zorunluluklar şu şekilde belirtilebilir: Tablo 7: ITMS Sisteminde Aday Ülkelerin Takip Etmesi Gereken Öncelikler Sistem Aday Ülkeler İçin Gereklilikler Öncelik TARIC TAXUD dan alınacak TARIC dosyalarının alımı, yorumlanması ve Yüksek etkili uygulamasını kolaylaştırmak için bir Tarife İşletim Sisteminin geliştirilmesi ve üyelikten bir yıl öce işler hale getirilmesi zorunludur. TQS Topluluğa üyeliğin ilk gününden itibaren, Topluluk Kotaları Yüksek kapsamı tercihli vergi oranlarına tabi eşyaların ithalatına ilişkin gümrük beyannamelerinin günlük olarak işleyişine imkan veren bilgisayarlı sistemin geliştirilmesi zorunludur. 79

80 Gözetim Gözetim altında bulunan eşyalara ilişkin gümrük beyannamelerinden edinilen verilerin TAXUD a iletimi. Bu iletim, manuel olarak (TAXUD un özel Gözetim Web Sitesi kullanılarak) veya geliştirilecek bilgisayar uygulaması ile otomatik olarak yapılabilir. EBTI Aday Ülkeler, Topluluk Gümrük Kodunun yasal hükümlerine uyumlu olarak verdikleri Bağlayıcı Tarife Bilgileri hakkında Avrupa Topluluğunu elektronik ortamda haberdar etmekle yükümlüdürler. Bu manuel olarak (üyelik tarihinden önce kullanımı mümkün olacak TAXUD un özel EBTI Web Sitesi kullanılarak) veya geliştirilecek bilgisayar uygulaması ile otomatik olarak yapılabilir. SMS Aday Ülkeler, gerektiği durumlarda elektronik görüntüleri (transit pulları, menşe mühürleri ve pulları, adresler gibi) algılayıp, iletebilecek durumda olmalıdırlar. Bu, manuel olarak (2002 yılı sonunda kullanımı mümkün olacak TAXUD un özel EBTI Web Sitesi üzerinden) veya geliştirilecek bilgisayar uygulaması ile otomatik olarak yapılabilir ISPP Aday Ülkeler ulusal Dahilde İşleme Veritabanı kayıtları (artı olarak gelecekte Hariçte İşleme ve Gümrük Gözetimi Altında İşleme Veritabanları da dahil edilecektir) hakkında Komisyonu elektronik ortamda bilgilendirmeleri zorunludur. Bu bilgilendirme, manuel olarak (2002 yılı sonunda kullanımı mümkün olacak TAXUD un özel IPR Web Sitesi üzerinden) veya geliştirilecek bilgisayar uygulaması ile otomatik olarak yapılabilir. ECICS ECICS in kullanımı için yasal bir gereklilik yoktur. Fakat kimyasal ürünler doğru olarak sınıflanmalıdır. Aday Ülkeler için herhangi bir IT Arayüzü şartı getirilmemiştir. BOI BOI ile ilgili bilgilerinin elektronik ortamda Komisyona iletimi yasal bir gerekliliktir. Fakat BOI için TAXUD da halihazırda bir IT sistemi mevcut değildir. Bu sebeple bir IT Arayüzü geliştirilmesi için bir gereklilik bulunmamaktadır. BOI bilgilerini oluşturmak ve TAXUD a basılı olarak iletmek için mevzuat ve prosedürün hazır olması gerekmektedir. Şartlı Vergi Bir IT sistemi öngörülmemektedir. Bu sebeple bir IT Arayüzü Muafiyeti geliştirilmesine gerek yoktur. Şartlı Vergi Muafiyeti ile ilgili tacirlerin taleplerine cevap verecek ve TAXUD a basılı olarak iletecek şekilde prosedürün hazır olması gerekmektedir Orta Orta Orta Orta Düşük Düşük Düşük 80

81 Geliştirme Adımları ITMS tarife ile ilgili olan ve çoğu aday ülkelerde kota yönetimi hariç olarak Gümrük Tarifesi Bölümlerinin sorumluluğunda bulunan bir kısım işlevleri bir sistem altında birleştirmektedir. Bu işlevler İşlevsel Modüller olarak belirtilmiştir 66 Söz konusu işlevsel modüllerin hangi aşamada ne seviyede işler hale getirileceğini gösterecek şekilde, TARIC ve tarife ile ilgili diğer sistemleri Üye Ülkelerin Komisyonun belirttiği üzere AB üyeliğinden bir yıl öncesinde hazır hale getirilebilmesi amacı doğrultusunda, Geliştirme Adımları belirlenmiştir. Bu bağlamda, aşağıda yer alan tabloda ITMS projesi kapsamında Üye Ülkelerin hangi sistemlerini hangi öncelik ile hazır hale getirmeleri gerektiği gösterilmektedir: Tablo 8: ITMS - Modüller Bazında Adım Adım Öncelikler MODÜL 1. ADIM 2. ADIM 3.ADIM MODÜL 0: Sistem İskeletleri Çalışır Halde MODÜL 1: Yükleyici Çalışır Halde MODÜL 2: Ulusal Tarife Çalışır Halde MODÜL 3: Hesaplama Usulleri Çalışır Halde MODÜL 4: Tarifeye İnternetten Ulaşım Çalışır Halde MODÜL 5: Kota Çalışır Halde MODÜL 6: Gözetim Çalışır Halde MODÜL 7: ISPP Çalışır Halde MODÜL 8: SMS Çalışır Halde MODÜL 9: BTI Çalışır Halde MODÜL 10: BOI Çalışır Halde MODÜL 11: CDPS Arayüzü Çalışır Halde MODÜL 12: Sistem İdaresi Çalışır Halde MODÜL 13:Yardımcı Uygulamalar Çalışır Halde Bu arada, 3 üncü adımda öngörülen geliştirmeler Topluluk üyeliği sonrasında da gerçekleştirilebilecektir. 66 İşlevsel Modüller Tablosu için bkz: Avrupa Komisyonu, DG TAXUD/D2, Entegre Tarife İşletim Sistemi için Genel Proje Başlangıç Dokümanı, 9 Ocak 2002, s: 12 81

82 Alan ve Veritabanları ITMS Kapsamı Projelere ilişkin sistemler bütününün tam yapısı ve işleyişi ise genel bir yaklaşımla, aşağıdaki şekil ile ifade edilebilir: Şekil 2: Topluluk IT Sistemlerinin İşleyiş Yapısı Avrupa Komisyonu ULUSAL MERKEZ CCN/CSI Sisteme Giriş Topluluk Veritabanı Kopyalama Birleştirici Uygulama Sunucusu Intranet Gümrük Ofisi Yükleyici Ulusal Veritabanı Gümrük Ofisi Veri Yönetimi/İdare Gümrük Ofisi ULUSAL ALAN Internet İnternet Kullanıcısı Yukarıda şekil ile ifade edilen yapı içinde, fark edileceği gibi, iki alan bulunmaktadır: Avrupa Komisyonu 82

83 Ulusal Alan Avrupa Komisyonu genelde TAXUD u Ulusal Alan içine bir nevi kopyalayan TARIC, EBTI vs gibi arayüzleri temin eder. Kopyalama iki yönlü olarak gerçekleşir; Topluluktan Üye Ülkeye ve Üye Ülkeden Topluluğa doğru güncelleme yapılması. Ulusal Alan, gümrük ve tarifeye ilişkin ulusal mevzuatı da ihtiva eden bir veritabanını da barındırmaktadır. Tek bir Veri ambarı oluşturulması açısından, tüm veritabanları (Komisyon ve Üye Ülke veri tabanları) tek bir veritabanında; Ulusal Veritabanında, birleştirilir. Ulusal Veritabanının üzerinde birkaç uygulamanın geliştirilmesi gerekmektedir. Bu uygulamalar, işlevleri ve ilgili kullanıcılara bağlı olarak 3 grubu ayrılır: a) Veri Yönetimi: Veri yönetimi, merkez veritabanının işletimi, bakım faaliyetleri gibi faaliyetleri ifade eder. Bu faaliyetler veritabanının fiziksel olarak yer aldığı mekanlar gibi ulusal merkezlerde gerçekleştirilir. b) Gümrük Ofisleri 67 Uygulamaları: Bu uygulamalar, ulusal merkezde konuşlanmış uygulama sunucuları vasıtasıyla ulusal veritabanına hem okunup yazılabilecek biçimde girecektir. c) İnternet Sorgulaması: Ulusal Alanının kapsamında yer alacak bir alt birimin, vergi hesaplaması ve sorgulama için İnternet kullanıcılarının hizmetine sunulması mümkündür. Veri Yönetimi yüksek güvenilirlik gerektiren hayati önemde bir faaliyettir. Veri tabanı ile aynı alan içinde ve az sayıda kullanıcı tarafından gerçekleştirildiği için en uygun yaklaşımın kullanıcı/dağıtıcı yaklaşımı olduğu görülmektedir. 67 Gümrük Ofisleri, Türk Gümrük Teşkilat yapısında Gümrük Müdürlükleri olarak karşılığını bulmaktadır. 83

84 ITMS Proje Organizasyonu ITMS Proje Yönetim Yapısı Aşağıdaki şekil Komisyon tarafından tavsiye edilen proje yönetim yapısını göstermektedir. Projeye başlangıçta ilk ve temel adım olan Proje Başlangıç Belgesi (PID) şekilde belirtilen yapıya göre oluşturulur. Şekil 2: Proje Yönetimi Yapısı Yönetici Komite DG TAXUD Birim B5 Karşılıklı Çalışabilirlik Program Direktörü Koordinasyon Birimi Proje Danışmanı ITMS Proje Sahibi IT Daire Başkanı DG TAXUD Birim D3 ITMS İş Proje Yöneticisi ITMS IT Proje Yöneticisi IT Destek Takımı Harici Unsurlar: Bankalar, Brokerlar Ticari Kurumlar Diğer Bakanlıklar Müteahhidin Proje Lideri DG TAXUD Test Takımı İş Proje Takımı Müteahhidin Proje Takımı 84

85 Proje yönetim yapısını genel olarak değerlendirmek gerekirse: Koyu renkli kutular, Gümrük İdaresi dışında yer alan yapıları ifade eder. Diğer kutular ise, Gümrük İdaresi nin sorumlulukları belirlemesi gerekeceği pozisyonları göstermektedir. Tek yönlü oklar tek taraflı ve hiyerarşik bağlantıya işaret ederken, çift yönlü oklar ise iki taraflı iletişimin olduğunu göstermektedir. Önceki tecrübelere dayanan faaliyetleri tavsiye edecek ve önerilerde bulunacak harici bir Proje Danışmanı atanması öngörülmektedir. Ayrıca değişik alt projeler için birçok proje takımı oluşturulabilir. Mesela TARIC konusunda çalışacak özel bir proje takımının oluşturulması gibi. IT Proje Yöneticisi, CCN/CSI ağ geçidinin yapılandırılması için CCN/CSI Proje Yöneticisi ile bağlantı kurmalıdır ITMS Projesinde Görev ve Sorumluluklar ITMS Projesi çerçevesinde belirlenmiş görev ve sorumluluklar şu şekildedir. Yönetici Komite: Bu komite her bir Gümrük İdaresinde Genel Müdürler tarafından kurulabilir. Komitenin başkanı yine Genel Müdürdür. Yönetici Komitenin Başkanı katılımcılar ve iş düzeni de dahil olmak üzere kendi örgütünü belirleyecektir 68. Yönetici Komitenin görevi Karşılıklı Çalışabilirlik Programı ve diğer ilgili programların yönetimi, geliştirilmesi, izlenmesi ve gözden geçirilmesi olarak ifade edilebilir. Söz konusu komite, öncelikleri belirleme ve projeye ilişkin en temel kararları almaya yetkili otoritedir. 68 Avrupa Komisyonu, DG TAXUD/D2, Karşılıklı-çalışabilirlik Uygulama Stratejisi Önerilen Yaklaşım, Brüksel,1998, s:23 85

86 Karşılıklı Çalışabilirlik (Inter-operability) Program Direktörü: Program direktörünün görevi, ITMS Projesini içeren Karşılıklı Çalışabilirlik Programının belirlenen strateji ve hedeflere uygun gelişip gelişmediğini kontrol etmektir 69. Program Direktörünün asli görevlerini şu şekilde sıralayabiliriz: o ITMS Projesinin gelişimini, mevcut iş planı, Topluluğa giriş stratejisi ve ulusal Karşılıklı Çalışabilirlik Uygulama Stratejisi çerçevesinde takip etmek, o Programın gelişimini etkileyebilecek herhangi bir stratejik değişikliği üzerinde anlaşmak ve Yönetici Komiteye onay için sunmak, o Karşılıklı Çalışabilirlik ile ilgili Proje Sahibinin işlerini yönetmek..koordinasyon Birimi: Koordinasyon Birimi, üzerine düşen sorumlulukları, projenin tamamlanması için gerekli faaliyetlere ve görevlere doğrudan dahil olmadan yerine getirir: Koordinasyon Birimi temel olarak iki alanda faaliyet göstermektedir; Sözleşme Yönetimi ve Kalite Yönetimi. ITMS Proje Sahibi: Proje Sahibi, iş amaç ve önceliklerini ortaya koymaktan sorumludur. Proje boyunca tüm işletim temel belgelerini onaylar Avrupa Komisyonu, DG TAXUD/D2, Entegre Tarife İşletim Sistemi için Genel Proje Başlangıç Dokümanı, 9 Ocak 2002, s:24 70 A.g.e. s:24 86

87 Proje Sahibi ayrıca, projenin koordinasyonu ve Program Direktörü ile iletişimden sorumludur. Kurumun Tarife Dairesi içinden görevlendirilmesi ve IT alanına yabancı olmaması gereklidir. IT Proje Yöneticisi: IT Proje Yöneticisi, Proje Sahibi tarafından oluşturulan Kullanıcı Gereklilikleri ve önceliklerine göre projenin teknik (IT) faaliyetlerini yönetmek ve yürütmek için görevlendirilen memurdur. Bununla birlikte, Müteahhit, IT Destek Takımı ve İş Proje Yöneticisi ile iletişimden de sorumludur. İş Proje Yöneticisi: Proje Sahibi tarafından oluşturulan Proje planları, Proje Kalite Planları ve önceliklerine göre projenin iş ve işlevsel faaliyetlerini yönetip idare etmek üzere Tarife Bölüm Başkanı veya Yönetici Komite tarafından görevlendirilen memurdur. İş Proje Yöneticisi ayrıca kullanıcı gereklilikleri ve işlevsel detayların tartışılması esnasında IT Proje Yöneticisi ve Proje Takımı Üyeleri arasındaki iletişimden sorumludur. Projenin uygulanması süresi boyunca diğer görevlerinden arındırılarak tam gün bu iş için görevlendirilmenin yanında temel seviyede IT alanında bilgi sahibi olmalıdır Proje Takımının Profili Nasıl Olmalıdır? Proje Sahibi: ITMS Proje Sahibi olarak Gümrük İdaresinin Tarife Bölümü Başkanı veya Başkan Yardımcısının görevlendirilmesi tavsiye olunmaktadır. Proje kapsamı tüm tarife ile ilgili sistemlere ilişkin sağlam bir geçmişe ve ulusal ve Topluluk mevzuatı ile tarifeye ilişkin sistemlerin işleyişi konusunda eksiksiz bir anlayışa vakıf olmalıdır. ITMS Projesi için proje gereklilikleri hususunda üst seviye 87

88 yöneticileri ve karar mercilerini etkileyebilmek açısından yeterli derecede kıdemli olmasını da bir başka zorunluluk olarak belirtebiliriz. IT Proje Yöneticisi: ITMS IT Proje Yönetmeninin Gümrük İdaresinde, tercihen Gümrük Beyan İşleme Sistemi - CPDS (Türkiye için BİLGE sistemi) ve tarife yönetiminde en az 5 yıllık tecrübesi olan kıdemli bir IT uzmanı olması önerilmektedir. IT Takımı Üyeleri: Ulusal IT uzmanları harici müteahhidin IT uzmanları ile birlikte IT geliştirme takımını oluşturmak üzere birlikte çalışırlar. Her bir ulusal IT uzmanının Gümrük İdaresinin IT bölümünde asgari üç yıllık tecrübesi olması ve ulusal CPDS nin teknik altyapısını, Topluluk IT sistemleri için TAXUD Birim D3 tarafından yayınlanan teknik belirtim gerekliliklerini ve ulusal geliştirme standartları kavramış olması zorunludur. İş Proje Yöneticisi: ITMS İş Proje Yöneticisinin gümrük beyannamesi işlemleri ve tarife işlerinde en az 5 yıllık tecrübesi olan kıdemli bir gümrük memuru olması tavsiye edilmektedir. İş Takımı Üyeleri: Tarife uzmanlarının Gümrük İdaresinin Tarife Bölümünde ve/veya Gümrük Beyanname İşleme Biriminde en az üç yıllık iş tecrübesinin olması gerekmektedir. Aday Ülkeler için ITMS in öncelikle kurulması gereken modülleri, Topluluk üyeliklerinin ilk günü itibariyle Topluluk ile TARIC ve TQS verilerinin değişimini sağlamaları gerektiği için, TARIC ve TQS sistemleridir. Bu yüzden asgari iki takım üyesinin tarife önlemlerinin uygulanması konusunda uzman olması ve TARIC ile Topluluk Kota Sistemi konularına yabancı olmaması 71 diğer bir zorunluluk olarak belirtilebilir. 71 Türkiye gibi bazı Aday Ülkelerde mevcut ulusal kota sistemi Gümrük İdaresi dışında başka bir devlet kurumu tarafından (Ticaret/Ekonomi Bakanlığı veya Türkiye için Dış Ticaret Müsteşarlığı, vs) yönetildiği için, bu Aday Ülkelerin ITMS Proje Takımında diğer bakanlıklardan tecrübeli kişilere de yer vermeleri gerekebilir. 88

89 Temel Proje Faaliyet ve Belgeleri Genel manada ITMS in ve bu kapsamda TARIC Projesinin hayata geçirilmesi için Topluluk çeşitli aşamalar öngörmektedir. Üye Ülkeler bu öngörülen plan ve aşamalar çerçevesinde hareket etmekle yükümlüdürler. Söz konusu Proje aşamalarını şu şekilde ifade edebiliriz 72 : Ön Çalışma Aşaması Teklif Aşaması IT Projesinin Başlangıç Aşaması Sistem Tanımlama Aşaması Dizayn Aşaması İnşa ve Test Aşaması Çalıştırma ve Bakım Aşaması Ön Çalışma Aşaması Bu aşamada, ITMS Projesi için Ön Analiz ve Ön Çalışma Raporunun tamamlanması öngörülmektedir. Bu ön çalışmaların sonuçları PID adı verilen Proje Başlangıç Dokümanına eklenir. Bu çerçevede, en uygun çözüme (kapsam, işlevsellik, temel teknik trendler vs) ilişkin kararlar proje başlamadan önce alınmış olmalıdır Proje Başlangıç Dokümanının Hazırlanması ITMS için ulusal PID in hazırlanması, Ön Çalışma Raporu sonucunda alınan kararlara dayanmak mecburiyetindedir. Ulusal ITMS PID i Yönetici Komite tarafından onaylanmak zorundadır. 72 Avrupa Komisyonu, DG TAXUD/D2, Karşılıklı-çalışabilirlik Uygulama Stratejisi Önerilen Yaklaşım, Brüksel,1998, s:24 89

90 Teklif Davetinin (ITT) ile Kullanma Şartlarının (ToR) Yayınlanması ITT, teklif sahiplerinin İdarenin belirlediği ticari gerekliliklerini görmelerini sağlar. Davette, konu, zamanlama, kısıtlamalar, varsayımlar, faturalam ve ödeme, vergi hükümleri, harcamalar, cezalar, idari bilgi, güvenilirlik gibi bölümler bulunmaktadır. ITT ekinde yer alan ToR, teklif sahiplerini proje ve beklenen faaliyetler konusunda teknik olarak bilgilendirmeyi amaçlamaktadır. ToR, teklif sahiplerini tüm maliyetleri hesaplamalarına imkan verecek şekilde detaylı bilgi sunmaktadır. Müteahhitten beklenen kalite seviyesine ilişkin Gümrük İdarelerinin gereklilikleri, Proje Kalite Planı (PQP) için bir taslak oluşturularak ifade edilmelidir. Müteahhit projenin başlangıç aşaması boyunca bu Proje Kalite Planını gerçekleştirmek zorundadır. ITT ve ekinde yer alan belgeler (ToR, PQP) Yönetici Komite tarafından onaylanmak mecburiyetindedir IT Projesinin Başlangıç Aşaması Başlangıç aşamasında aşağıda belirtilen belgelerin hazırlanması gerekmektedir: Proje Kalite Planının (PQP) Oluşturulması Bu ilk aşamada Müteahhitten, ITT nin ekinde yer alan PQP taslağına dayanan bir PQP hazırlaması ve onay için Proje Sahibine sunması istenmektedir. Onaylandıktan sonra tüm proje takımı PQP nin içeriği hakkında bilgilendirilir. 90

91 Proje Takımı Üyelerinin Eğitimi Eğer Müteahhit tarafından önerilen analiz ve geliştirme araçları İdare tarafından daha önceden kullanılmamışsa, İdarenin asgari 2 adet IT uzmanının Müteahhittin Geliştirme Takımına dahil edilmek üzere eğitilmesi zorunludur Analiz ve Geliştirme Ortamı için Sistem Yapısının Tanımlanıp Yüklenmesi Analiz ve Geliştirme Ortamlarının detaylarının tanımlanması, satın alınması ve/veya yüklenmesi gereklidir. Analiz ve Geliştirme Ortamları ile kastedilen bürolar, büro mobilyaları, bilgisayarlar, network, giriş hakları, veritabanı, geliştirme araçları gibi unsurlardır Sistem Tanımlama Aşaması İşlevsel Tanımlamanın Oluşturulması Bu belge sistem verileri ve sistem işlemlerinin kesin işlevsel tanımlarını içermekte olup, tüm kullanıcı ve teknik tasarımcılara yeni sistemin işlevleri hakkında detaylı bir perspektif sunmalıdır Eğitim Bilgi Stratejilerinin Gözden Geçirilmesi Yeni sistem konusunda eğitim, sistemin çalışmaya başladığı ilk günden itibaren başarılı şekilde kullanımı için oldukça önemlidir. Bunun yanında eğitimin doğru zamanda sağlanması da hayati bir husustur. Eğitimin tasarımı, geliştirilmesi, ve gerçekleştirilmesi konuları proje uygulama planında belirtilmelidir. 73 Avrupa Komisyonu, DG TAXUD/D2, Entegre Tarife İşletim Sistemi için Genel Proje Başlangıç Dokümanı, 9 Ocak 2002, s:33 91

92 Eğitim konusu yeni IT sistemlerinin teknik kullanımı ile sınırlandırılmamalıdır. Bazı Aday Ülkelerde, bu ülkelerin yabancı oldukları fakat AB de işlemekte olan yeni gümrük iş prosedürleri (mesela Topluluk Kota sistemi gibi) konusunda personelin eğitilmesi bir zorunluluktur. Eğitim sağlanması gereken bazı başlıklara değinmek gerekirse: Gümrük İş Eğitimi: Yeni alt sistemlerin çoğu, birçok Aday Ülkenin gümrük personelleri için de yeni olan, gümrük iş sahaları ile ilgilenmektedir. Mesela; anti-damping, kısıtlamalar gibi bazı TARIC önlem türleri, Topluluk Kota Sistemi gibi.. Gümrük Personelinin bu yeni iş sahalarında eğitiminin ITMS Uygulama Stratejisinin bir parçası olarak düşünülmesi gerekmektedir. Tacirlerin Eğitimi: ITMS in tanıtımına ilişkin Gümrük Komisyoncuları ile ithalatçı ve ihracatçılarla irtibata geçilmesi düzgün bir uygulama için oldukça gerekli bir husustur. Ticaretle uğraşan kesimleri yeni sistem ve bu sistemin işleri üzerinde oluşacak etkileri konusunda haberdar etmenin yanında, sistem ve prosedürleri hakkında bilgilendirme seminerleri ve eğitimler düzenlemek gerekli olabilir. Teknik Eğitim: Teknik Eğitimin IT Proje Takımı için geliştirme stratejisinin bir parçası olarak sağlanması önerilmektedir. İşlevsel Eğitim: Yeni sistemin işlevleri hakkında kullanıcıların eğitimi özel önem arz etmektedir. Bu husus eğitim stratejisi ve uygulama planına dahil edilmelidir Verilerin İnşası, Dönüştürülmesi ve Çevrilmesinin Gözden Geçirilmesi Verilerin inşa, dönüştürülme ve çevirileri için belirlenen ve PQP de tanımlamış olan stratejinin aşağıdaki hususları içerip içermediği kontrol edilmelidir: 92

93 Tüm veri kaynak ve karakteristiklerinin listesi: - Ulusal Tarife Önlemleri; - Ulusal BTI; - Ulusal IPR ve OPR durumları; - Ulusal pullar ve mühürler; - TARIC tanımları - Ve diğerleri Dönüştürme işleminin ayrıntılı bir tanımı (Mesela ulusal dildeki TARIC tanımları belli bir girdi formatında DG TAXUD a iletilmiş olmalıdır); Veri dönüştürme ve çevirme ile yeni sistemde yükleme yapabilmek için gerekli tüm yazılım ve donanımların listesi (tarayıcı, geçici arayüz gibi); Personel, yazılım, eğitim, yardım durumları ile projeye ilişkin kilometre taşlarını göz önünde bulundurarak tahmini bir dönüştürme sırasının belirlenmesi Test Etme Stratejisinin Gözden Geçirilmesi PQP de de tanımlanmış olan Test Etme Stratejisi gözden geçirilerek detaylandırılmalıdır 74 : Dizayn Aşaması Dizayn aşamasında, kullanıcı gereklilikleri göz önünde bulundurularak hazırlanan sistem veya alt-sistemlerin işlevsel özellikleri, detaylı teknik özelliklere çevrilir. 74 A.g.e. s:36 93

94 Bu çerçevede oluşturulacak Teknik plan (veya şartname) işlevsel planın içeriği ile tutarlı olmalıdır. Söz konusu teknik plan, işlevsel özelliklerin anlamlı, yönetilebilir ve test edilebilir teknik unsurlara çevrilmesine hizmet etmelidir. Teknik Planın oluşturulmasının ardından sıra Test Planları nın oluşturulmasına gelir. Test için gerekli test dosyaları test etme stratejisi ve de işlevsel ve teknik özellikler ile uyumlu olmalıdır. Dizayn aşamasında en son adımı Eğitim Planı nın oluşturulmasıdır. Söz konusu planda 75 ; Bireysel eğitim modülleri; İlgili durum çalışmaları (örnek olaylar) ve eğitim materyalleri, Gerekli IT ve IT-harici etkinliklerin detaylı olarak açıklanmış olması gereklidir İnşa ve Test Aşaması Bu aşama kapsamında yer alan hususlar; Test etme, Eğitim ve Üretim Ortamlarının Yüklenmesi; Programların Planlarının Oluşturulması; Program ve İşlemlerin İnşa ve Yorumlanması; Testlerin Yürütülmesi (Kabul hariç); Sistem Elkitaplarının Oluşturulması; Eğitim Materyallerinin Geliştirilmesidir. 75 Avrupa Komisyonu, DG TAXUD/D2, Karşılıklı-çalışabilirlik Uygulama Stratejisi Önerilen Yaklaşım, Brüksel,1998, s:33 94

95 Çalıştırma ve Bakım Aşaması Bu aşamada yer alan faaliyetler ise kabul testlerinin gerçekleştirilmesi, verilerin dönüştürülmesi, eğitim kurslarının düzenlenmesi ve en son aşamada da projenin hayata geçirilmesi için sistem hazırlayacak firma ile kontratın imzalanmasıdır Türkiye nin TARIC E Uyumu Türkiye nin TARIC e uyumu konusu AB ile Türkiye arasında 1/95 sayılı Ortaklık Komitesi kararı uyarınca Gümrük Birliği tesis edilmesinden de öncesine uzanmaktadır CASCU Projesi TARIC Türkiye nin gündemine ilk olarak 1994 yılında, Gümrük İdareleri Otomasyon Projesinin bir alt projesi olarak düşünülen CASCU (Customs Automation System- Customs Union) Projesi ile gelmiştir. Proje çerçevesinde ilk aşamada, Brüksel ile Ankara arasında TARIC verilerinin elektronik olarak aktarılması ve bu TARIC verilerinde Komisyon tarafından yapılacak güncellemelerin de ulusal veritabanına iletilmesi, TARIC in Türkçe versiyonun oluşturulması ve bir ileri adım olarak Merkez (Ankara) ile Taşra (Gümrük İdareleri) arasındaki bağlantının gerçekleştirilmesi hedeflenmiştir. Avrupa Birliği Komisyonu ile yapılan görüşmeler sonucunda CASCU Projesine ilişkin Anlaşma 76 imzalanmış ve toplam tutarı ECU olan ( ECU fizibilite çalışması, ECU seyahatler, ECU ise tercüme ve diğer giderler olmak üzere) bağış niteliğindeki yardım sağlamıştır. 76 Topluluk ile Türkiye arasında imzalanan Türkiye ile İşbirliği Konusunda Finansman Anlaşması, REf No: B B93 SIN , Ankara,

96 Anlaşmanın aşamaları ise aşağıdaki şekilde belirlenmiştir: Komisyon (DG XXI) Gümrük Müsteşarlığı bilgisayar altyapısını incelemek amacı ile Türkiye ye bir durum tespiti ziyareti yapacaktır. Bu ziyaretten sonraki iki ay içersinde 2 tarife, 2 bilgisayar uzmanı ile bir tercüman incelemede bulunmak üzere Brüksel e gidecektir. Bu ziyaret akabinde danışman tayini ve ihale ile ilgili şartlar (Komisyon ile irtibat halinde) hazırlanacaktır. Danışman tayini Gümrük Müsteşarlığı ve Komisyon tarafından onaylanacaktır. Danışman tarafından gerçekleştirilecek fizibilite çalışması an fazla 6 ay sürecek ve bu çalışma kapsamında iki bilgisayar uzmanı gerekecektir. Bu çerçevede Avrupa Komisyonu (DG XXI) temsilcileri S.F. Hewitt ve M.H. Walker, Gümrük Müsteşarlığının mevcut bilgisayar altyapısını inceleyerek durum tespiti (fact finding) yapmak, CASCU sistemi ile tarife ve ticaret politikaları açısından amaçlanan kesin hedefleri belirlemek açısından Eylül 1994 tarihlerinde bir ziyarette bulunmuşlardır. 77 Söz konusu temsilcilerin hazırladığı raporda 78 CASCU Projesinin amacı hükümetin ihtiyaçlarına daha hızlı cevap verebilmek ve daha esnek bir gümrük idaresi yaratmak olan büyük çaplı modernizasyon programlarının bir parçasını teşkil etmek olduğu belirtilmektedir. CASCU Projesi ile öngörülen amaçlar Dünya Bankası raporuna göre şu şekilde sıralanmaktadır: 77 İLGÜZ, A. Ercan, Avrupa Toplulukları Entegre Tarifesi (TARIC) Oluşumu, İşleyişi, Uzmanlık Tezi, Ağustos 1998, Ankara, S HEWITT S.F. & WALKER M.H., CASCU Projesi ile ilgili Türkiye Ziyareti Raporu (14-18 Eylül 1994), 28 Eylül 1994, Brüksel 96

97 Özel Sektöre daha iyi hizmet sunmak, Daha etkili gümrük kontrolleri gerçekleştirebilmek, Gümrük Kanunu nun uygulanmasında yeknesaklığı sağlamak, Daha etkin gelir toplayabilmek, Ticaret istatistiklerinin daha sağlıklı toplanması, Personel kaynaklarının daha rasyonel kullanımıdır. Söz konusu raporda CASCU gibi kapsamlı ve iddialı bir projenin uygulanmasının en öncelikli gerekliliği olan proje yönetimi araçları ve bunların kullanımı hakkında oldukça sınırlı bilginin bulunduğu eleştirisi getirilirken, proje takımı kurma ve proje planı oluşturma görevini yerine getirecek nitelikte bir proje yöneticisi bulma konusundaki zafiyete dikkat çekilmiştir. Komisyon, proje altyapı inceleme çalışmaları esnasında TARIC, EBTI, TQS gibi sistemlere ilişkin detaylı bilgiyi de Türk Gümrük İdaresine sağlamıştır. Komisyon temsilcilerinin Gümrük Müsteşarlığını ziyaretleri sonrasındaki değerlendirmeleri sonucunda, bir pilot projenin dahi uygulamaya başlamak üzere öngörülen tarihinde gerçekleştirilemeyeceği görüşü Gümrük Müsteşarlığına iletilmiştir. CASCU Projesi kapsamında TARIC ile ilgili bu gelişmeler yaşanırken, Gümrük Müsteşarlığı Fransız Gümrük İdaresi ile, Fransız Gümrüklerince kullanılan SOFIX sistemini değerlendirmeye yönelik ön görüşmelere başlamış bulunmaktaydı. Nitekim, Dünya Bankası kredi desteği ile Modernizasyon Projesi olarak gündeme gelen ve bugün BİLGE Sistemi olarak hayata geçirilmiş olan bilgisayarlı gümrük sistemi CASCU Projesinin bir süre sonra rafa kaldırılmasına neden olmuştur. CASCU kapsamında temin edilen ECU lük bağış niteliğindeki yardım ise kullanılamadan AB Komisyonuna iade edilmiştir. 97

98 Türkiye de, TARIC in kendisinden ilk kez bahsettirdiği CASCU Projesi konusunu kapatmadan önce S.F. HEWITT ve M.H. WALKER in raporlarından şu önemli ve gerçekçi tespitlerini belirtmek oldukça faydalı olacaktır: Halihazırda Türk Gümrük İdaresi Fransız Gümrük İdaresi ile SOFİX sistemini değerlendirmeye yönelik ön görüşmelere girmiş bulunmaktadır (SOFIX; UNIX işletim sistemi ile çalışan SOFI nin bir türevidir). DG XXI, üye ülkelerin sistemleri hakkında yorum yapmaktan kaçınarak, SOFIX veya herhangi bir beyan işlemlerine ilişkin sistem değerlendirmesine girişilmeden önce, Kullanıcı İhtiyaçlarının (Users Requirements) tespit edilmesi ve daha sonra sistemi uyumlu yapmak için Kullanıcı ihtiyaçlarında ve sistemin kendisinde yapılması gereken değişiklikler ile düzeltmelerin belirlenmesinin önemini vurgulamaktadır. Görebildiğimiz kadarı ile Türk Gümrük İdaresinin Kullanıcı İhtiyaçları hususunda ayrıntılı bir tanımlaması yoktur. 79 Yukarıdaki paragraftan da görüleceği üzere, Komisyon Modernizasyon Projesinin hayata geçirilme safhasında Türkiye yi sistem için gereken ihtiyaçları tespit etmesi ve özellikle Topluluğun halihazırdaki sistemi ile (TARIC ve o tarihte faaliyette olan tarife ile ilgili diğer elektronik sistemler) oluşturulacak sistemin uyumu hususunu düşünmesi için uyarmaktadır. Bu uyarı, o tarih itibariyle ertelenen TARIC uyumunun ileride Türkiye nin Topluluk Entegre Tarife Sistemlerine uyum sağlamasında bir sorun yaşamaması için geleceğe yönelik bir gönderme olarak da düşünülebilir En Son Gelişmeler TARIC konusu CASCU Projesinin hayata geçirilmeden rafa kaldırılması ve sağlanan Dünya Bankası kredisi ile Modernizasyon Projesi çerçevesinde Bilgisayarlı 79 HEWITT S.F. & WALKER M.H., CASCU Projesi ile ilgili Türkiye Ziyareti Raporu (14-18 Eylül 1994), 28 Eylül 1994, Brüksel 98

99 Gümrük Etkinlikleri (BİLGE) nin uygulamaya geçirilmesi ile Türkiye nin gündeminden uzaklaşmıştır. Lakin 2002 yılında Komisyonun TARIC in hayata geçirilmesi için Türkiye ye bir proje hazırlaması hususunda tavsiyede bulunması ve bu proje için gerekli mali desteğin sağlanabileceğini çeşitli platformlarda Türk temsilcilere iletmesi ile TARIC yeniden Gümrük Müsteşarlığı nın gündemine oturmuştur. Komisyonun, başlatılması konusunda ısrar derecesinde tavsiyede bulunduğu ve Türkiye nin gerçekleştirmeyi düşündüğü projeler içinde finansman ve teknik destek sağlama hususunda en hevesli göründüğü TARIC projesi esasında Türkiye yi biraz hazırlıksız ve aniden yakalamıştır. TARIC Projesinin ilk etapta Gümrük Müsteşarlığı bünyesinde oluşturulan AB Mevzuat Uyum Komitelerinde ele alınması benimsenmiştir yılı son çeyreğinde, en erken ayda bir toplanan 3 no.lu Teknik Komite^de TARIC konusunda yürütülen çalışmalar istenen verimi sağlayamamıştır. Bu verimsizliğin temel nedenleri şu şekilde belirtilebilir: TARIC konusunda Gümrük Müsteşarlığının ve daha geniş çerçevede Türkiye nin nasıl bir strateji izlemesi gerektiği belirsiz kalmış, Komitenin takip edeceği herhangi bir hedef oluşturulamamış ve bu doğrultuda bir plan geliştirilememiştir. Komite çalışmalarına başlanılmadan önce TARIC konusunda Komisyonun talep ve imkanlarının ne olduğu detaylı olarak sorgulanmamış, çalışmalar kapalı şekilde yürütülmüştür. TARIC teknik yönü ön planda olmakla birlikte, esasında Topluluğun tüm dış ticaret mevzuat ve politikalarının bütünleştirildiği bir sistemdir. Fakat TARIC genel olarak sadece bir elektronik sistem olarak algılanmış ve bu çerçevede Komite çalışmaları Gümrük Müsteşarlığı Muhabere ve Elektronik Dairesi Başkanlığı nın koordinesinde sürdürülmüştür. 99

100 Yukarıda kısaca belirtilen sebeplerden ötürü 3 no.lu Teknik Komite bünyesinde yürütülen çalışmalar kendisinden beklenen verimi sağlayamamış ve bir süre sonra ise tamamen durmuştur. TARIC konusunda ciddi sayılabilecek gelişmeler 2003 yılı itibariyle gerçekleşmeye başladığı söylenebilir. Nitekim bu çerçevede ilk gelişme, Uluslararası Teknik Yardım Birimi Başkanı Frank JANSSENS in 2003 yılı AB Teknik Yardımı ile ilişkili olarak ülkemizi ziyaret etmesi ile olmuştur. Ülkemizin Katılım Ortaklığı Belgesi ve Ulusal Program çerçevesinde yerine getirmesi gereken taahhütleri gerçekleştirmesine destek olmak amacı ile AB tarafından verilen katılım öncesi mali yardımın 2003 yılı programlama çalışmalarına ilişkin görüşmelerde bulunmak üzere Şubat tarihleri arasında gerçekleştirilen ziyaret kapsamında Gümrük Müsteşarlığı projeleri için sağlanacak. Teknik yardımın ne şekilde kullanılacağı da değerlendirilmiştir. 80 Toplantı esnasında, 2003 yılı AB Mali Yardım Programı çerçevesinde Türkiye için 144 milyon Euro tutarında bir miktarın yaklaşık %20 lik bölümünün gümrük alanında kullanılmasının öngörüldüğünü belirten JANSSENS, Gümrük Müsteşarlığının mevcut proje önerileri hakkında bilgi talebinde bulunmuştur. TARIC konusunda Komisyonun Türkiye ye gerekli desteği sağlamaya hazır olduğu fakat mevcut teknik altyapının ve Gümrük İdaresinin konuya ilişkin gereksinimlerinin belirlenmesi için detaylı bir çalışmanın yürütülmesi, Komisyon yetkilisi tarafından toplantıda dile getirilen diğer bir husus olmuştur. Söz konusu toplantıda ayrıca Gümrük Müsteşarlığı nın BİLGE sistemi hakkında sunuş yapılmış ve BİLGE içinde yer alan Tarife Modülü nün işleyişi maket bir program üzerinden Komisyon yetkilisi Sn. JANSSENS e gösterilmiştir Yılı AB Teknik Yardımlarına İlişkin Komisyon Yetkilerinin Ziyaretine ilişkin Rapor, Gümrük Müsteşarlığı AB ve Dış İlişkiler Genel Müdürlüğü, Ankara, Şubat 2003, 100

101 Sonuç olarak ortaya çıkan tablo şu şekilde ifade edilebilir: Bilge Sistemi ulusal bir nitelik arz etmekte olup, Topluluk uygulamam ve sistemleri açısından gereksinimleri karşılamayacağı aşikardır. TARIC ile Bilge nin uyumu konusunda teknik altyapı incelemesi gerekmektedir. Komisyon 2003 yılı için Euro tutarında bir ödeneği Türkiye nin TARIC e uyumu kapsamında tahsis etmiş olup, bu miktar önümüzdeki dönem kullanılmak üzere rezerv edilebilecektir 81. Mart ayı sonunda bir TARIC uzmanının İdaremizi ziyaret ederek, Türkiye nin TARIC e ne şekilde uyum sağlayacağı konusunda ortak bir çalışmanın gerçekleştirilmesi uygun bulunmuştur Şubat 2003 tarihleri arasındaki gerçekleştirilen ziyaret ile bir kez daha ifade edilen Topluluk Entegre Tarifesi TARIC e ilişkin proje çalışmaların başlatılmasına ilişkin Komisyonun talebi, AB ve Dış İlişkiler Genel Müdürlüğü, Gümrükler Genel Müdürlüğü ve Muhabere ve Elektronik Dairesi Başkanlığının katılımları ile Gümrük Müsteşarlığı bünyesinde 25 Mart 2003 tarihinde düzenlenen bir toplantıda tartışılmıştır. Toplantıda ifade edildiği üzere, konunun teknik boyutuna ilişkin Muhabere ve Elektronik Dairesi; Türkiye nin halihazırda TARIC in birçok fonksiyonlarını da ihtiva eden BİLGE sistemine sahip olduğu ve TARIC in mevcut sistem ile uyumunda büyük problemlerle karşılaşılacağını düşündüklerini belirtmişler ama diğer taraftan TARIC in BİLGE 82 ile doğrudan ilişkilendirilmeden, bağımsız bir sistem şeklinde ve sadece referans olarak kullanılmasının bir sakınca taratmayacağını ifade etmişlerdir. Aynı toplantıda AB ve Dış İlişkiler Genel Müdürlüğünün dile getirdiği bir diğer önemli husus ise, ilk etapta TARIC in teknik yönünden ziyade yasal yönünün ele 81 A.g.r. s:2 82 Gümrük Müsteşarlığı Bünyesinde Gerçekleştirilen TARIC Değerlendirme Toplantısına İlişkin Rapor, Gümrük Müsteşarlığı AB ve DIŞ İlişkiler Genel Müdürlüğü, Ankara, 25 Mart

102 alınması gerektiği, zira Türkiye nin TARIC in yasal dayanağını oluşturan 2658/87 sayılı Konsey Tüzüğüne tam uyumun bulunmadığı ama Ulusal Programda taahhüt edildiği belirtilmiştir. TARIC konusunda ilk kez Gümrük Müsteşarlığı bünyesinde tüm ilgili birimlerin katılımı ile gerçekleştirilen toplantı sonucunda; Gümrük Müsteşarlığı ve Dış Ticaret Müsteşarlığı yetkililerinin katılımı ile TARIC (ve Dahilde İşleme Rejimi Veritabanı) konusunun ele alınacağı bir toplantı düzenlenmesi AB Komisyonu yetkilerince, TARIC konusunda önümüzdeki aylarda gerçekleştirilecek ziyaret ve seminere Müsteşarlık ilgili birimlerince katılım sağlanması ve; Tam üyelik gerçekleşene kadar, TARIC in Topluluğun tüm dış ticaret önlemlerine ulaşabilmesine imkan verecek şekilde, ancak referans olarak kullanılabileceği hususları benimsenmiştir Mart 2003 tarihinde gerçekleştirilen toplantıda da öngörüldüğü gibi 2003 yılı AB Teknik Yardımı kapsamında TARIC ve Dahilde İşleme Veri Tabanı Proje Önerilerinin değerlendirilmesi ve Türkiye nin görüşünü belirlemek amacı ile 28 Mart 2003 tarihinde, Gümrük Müsteşarlığı ve Dış Ticaret Müsteşarlığı temsilcilerinin katılımları ile bir toplantı gerçekleştirilmiştir. Toplantıda, genel olarak hakim olan görüş, gerek teknik gerekse yasal altyapının uyumsuz olduğu düşüncesine dayanarak, TARIC konusunda bir Projenin başlatılmasına şu aşamada gerek olmadığı yönünde olmuştur. Toplantıda iki Müsteşarlığın ortak olarak benimsedikleri hususlar şu şekilde belirtilebilir 84 : 83 A.g.r. s: Yılı AB Teknik Yardımları Kapsamında TARIC ve Dahilde İşleme Veri Tabanı Proje Önerilerinin Değerlendirilmesi Toplantısına İlişkin Rapor, Gümrük Müsteşarlığı, Ankara, 28 Mart 2003, 102

103 31 Mart 2003 tarihine kadar Komisyon onayına sunulmak üzere, AB Komisyonu Teknik Yardım Bürosuna iletilmesi talep edilen TARIC Proje önerisinin bu yıl Komisyona iletilmeyerek, 2004 yılı teknik yardım programı döneminde tekrar değerlendirilmesine; Konu ile ilgili Gümrük ve Dış Ticaret Müsteşarlıklarında yeterli bilgi birikimini temin etmek üzere, Komisyondan teknik bilgi desteği yönünde yapılacak faaliyetler konusunda talepte bulunulmasına karar verilmiştir. Ayrıca, 2658/87 sayılı Konsey Tüzüğü içeriğine uyum sağlamak konusunda her iki Müsteşarlığın AB Genel Sekreterliğine iletecekleri izleme çizelgelerine ekleyecekleri ifadelerinde Tüzüğe tam uyum için devam etmekte olan çalışmaların tam üyelik ile birlikte sonuçlandırılacağı yönünde ortak bir ifade kullanmalarının yararlı olacağı yönünde mutabık kalınmıştır /87 sayılı Tüzük ile ilgili olarak Müsteşarlığımızın Avrupa Birliği Genel Sekreterliğine iletmiş olduğu çizelgede söz konusu Tüzüğe kısmen uyum sağlanmış olduğu belirtilerek, tam uyumun tam üyelik ile sağlanacağı belirtilmiştir. Ayrıca Tüzükle ilgili şu açıklamalara yer verilmiştir: Mevcut: Gümrük Giriş Tarife Cetveli nde değişiklik yapan 95/7591 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı. (İlk uyum söz konusu 95/7591 sayılı BKK ile sağlanmış olup, Türk Gümrük Giriş Tarife Cetveli Topluluğun o yıl içinde Kombine Nomanklatüründe yaptığı değişiklikler esas alınarak, her yıl Aralık ayında yeni bir BKK olarak yayınlanmaktadır. En son BKK: 2002/4976 sayılı BKK olarak 29 Aralık 2002 tarih ve sayılı Resmi Gazetede yayınlanmıştır). Uyum Düzeyi: TAM ÜYELİK Açıklama: 2658/87 sayılı Tüzüğün 1 no.lu ekinde yer alan Kombine Nomanklatür e (CN) kısmen uyumluyuz. (Eşya kodları ve tanımlarına, gümrük birliği kapsamı ürünlerin vergi oranlarına, ölçü birimlerine, Bölüm ve Fasıl Notları ile Ek Notlara). Tam uyum, tam üyelik ile sağlanacaktır. Söz konusu Tüzükten yasal dayanağını alan TARIC e uyum tam üyelik ile öngörülmektedir. Yine Tüzükte belirtilen a) CN İzahnamesi b) Sınıflandırma Kararlarına ise 2005 yılında (orta vade) tam uyum öngörülmektedir. Söz konusu Tüzüğün 2 no.lu ekinde liste halinde belirtilen Topluluğun ticaret önlemlerine uyum ise Dış Ticaret Müsteşarlığının sorumluluğunda bulunup, bu önlemlere kısmen uyumlu bulunulmaktadır. Tam uyum ise tam üyelik ile sağlanacaktır Hazırlık aşamasındaki Ulusal Programın en son halinde ise ABGS önerisi doğrultusunda, Tüzüğe ilişkin tam üyelik olarak belirtilen uyum tarihi. müzakere sürecinde belirlenecektir şeklinde değiştirilmiş, ayrıca kısmi uyum tabiri büyük ölçüde uyumlu şeklinde revize edilmiştir. 103

104 Diğer taraftan, TARIC konusunda 2003 yılının eğitim ve bilgilenme yılı olarak değerlendirilmesi yönündeki ortak kararın gereği olarak, her iki Müsteşarlığın ortak çalışma ziyaretleri ve eğitim programları talebinde bulunmalarının yararlı olacağı sonucuna varılmıştır. Uluslararası Teknik Yardım Birimi Başkanı Frank JANSSENS in ülkemizi ziyareti sırasında kararlaştırıldığı üzere, mart ayı sonunda TARIC konusunda uzman yetkililerin TARIC ve ITMS Sistemleri hakkında bilgi vermek ve halihazırdaki teknik altyapı için incelemeler yapmak ve görüş alışverişinde bulunmak üzere ülkemizi ziyaret etmesi hususu, o tarihlerde yaşanan Irak Savaşı sebebiyle ertelenmiştir. Savaşın sona ermesinin hemen ardından 6-8 Mayıs 2003 tarihlerinde planlanan ziyaret gerçekleştirilmiştir. Bu ziyaret ile Gümrük Müsteşarlığı ilk defa, Topluluğun tüm elektronik sistemlerine Aday Ülkelerin uyum sağlaması yönündeki çalışmalarında koordinatör ve yönlendirici nitelikte teknik yardım sağlamakla görevli Interconnectivity Takımı ile tanışmıştır. Interconnectivity Takımı üyeleri Marc JAMAR ve Brain MEARNS ın üç gün süren ziyaretleri sırasında, AB mevzuatına uyum kapsamında gümrük idarelerinin aynı otomasyon ve elektronik alt yapı ile donatılmış ortak bir veri tabanı kullanılmasını öngören Topluluk IT Sistemlerinin BİLGE sistemi ile uyumunu Gümrük Müsteşarlığı yetkilileri ile beraber değerlendirmişlerdir. Komisyon yetkililerinin verdiği teknik bilgiler ile BİLGE sisteminin değerlendirilmesi neticesinde oluşan gözlem ve sonuçlar şu şekilde özetlenebilir 86 : TARIC, Komisyon tarafından alınan dış ticaret önlemlerinin yansıtıldığı bir veri tabanı olup, üçüncü ülkelerle yapılan ticarette kullanılması zorunludur. Üçüncü ülkelerle yapılan ticarette kullanılmasının temel nedeni, üye 86 TARIC Konusunda Komisyon Yetkililerinin Gümrük Müsteşarlığını Ziyaretlerine İlişkin Rapor, Gümrük Müsteşarlığı, Ankara, 6-8 Mayıs

105 ülkelerin gümrük gelirlerinin AB bütçesine aktarılmak üzere denetlenmesinin gerçekleştirilmesidir. Üye Ülkeler gümrük gelirlerini Komisyon tarafından TARIC vasıtası ile iletilen önlemler kapsamında mutlaka Topluluk bütçesine aktarmalıdırlar. Türkiye tam üye değildir ve Topluluk ile arasındaki Gümrük Birliği tam olarak uygulanmamaktadır. Türkiye hala Topluluğun ortak dış ticaret politikalarına uyum sağlamadığından TARIC uygulamasına geçmesi imkansız görünmektedir. Bu sebeple, TARIC tam üyeliğe kadar ancak referans veri tabanı olarak kullanılabilecektir. Topluluğun IT Sistemleri kapsamında; CCN/CSI, TARIC, NCTS, EMCS/Seed, EDI, TQS, ECIC, Gözetim, IPR, SMS, Şartlı Muafiyet, EBTI, BOI ve VIES sistemleri bulunmaktadır. Toplantı esnasında Komisyon yetkilileri, Türkiye nin kendi imkanları ile TARIC projesini uygulamaya koymak zorunda olduğunu belirtmiştir. Bunun üzerine Türk yetkileri, TARIC i gündeme getiren tarafın Komisyon olduğu ve bu sebeple teknik yardımın sağlanması gerektiği vurgulanmıştır. Bu noktada, Aday Ülkelerin 2000 yılından bu yana devam eden Bilgisayarlı Ulusal Tarife Sistemlerini oluşturma çalışmaları sırasında Topluluk mali imkanlarından ve de Twinning ve PHARE gibi Topluluk Programlarından yaralandıkları ve özellikle Topluluk IT sistemleri kapsamında oturmuş yapıları ve uygulamaları olan Üye Ülkelerden teknik destek aldıkları göz önünde bulundurulmalıdır. Bu açıdan bakıldığında, Türk Gümrük İdaresinin Topluluğun desteği olmadan BİLGE sistemini hazırlayarak, tüm gümrük işlemlerini bilgisayar ortamına taşımış olması önemsenmeyecek bir adımdır 105

106 Nitekim, Topluluğun yukarıda belirtilen hususları, diğer Topluluk IT sistemleri yanı sıra halihazırda gündemde olan TARIC projesinde Türkiye nin teknik ve mali açıdan desteklenmesi kapsamında göz önünde bulundurmasının gerekli olduğu aşikardır. Komisyon yetkileri Brüksel deki merkezden gönderilen TARIC verilerini Ankara dan almak için araya bir Arayüz yerleştirilmesinin gerekeceği belirtilmiştir. Ayrıca Komisyon yetkilileri, Türk Gümrük İdaresinde görevli iki personele Komisyonun TARIC servisinde uzun süreli staj sağlanması hususunun Komisyona teklif edileceğini belirtmişlerdir Beklenen Gelişmeler TARIC konusunda şu an beklenen ilk gelişme Temmuz ayı içerisinde gerçekleştirilecek olan TARIC semineridir. TARIC konusunda ilk etapta eğitim ve bilgilenme ihtiyacına ilişkin talebimiz Topluluk tarafından olumlu karşılanmış ve TARIC konusunda tam anlamı ile uzman bir Komisyon yetkilisinin tüm detayları ile TARIC i anlatacağı bir seminer düzenlenmesi kararlaştırılmıştır. Söz konusu seminere Gümrük ve Dış Ticaret Müsteşarlıklarından toplam 60 kişi katılacak olup, Türkiye nin TARIC konusunda halihazırdaki bilgi eksikliğini gidermesi açısından bu seminer oldukça önemli bir fırsattır. TARIC konusunda geleceğe dair beklentilerden bahsederken, kısa ve uzun vadeli beklentiler olarak bir ayırım yapmak yerinde olacaktır. Kısa vade için hedef eğitim ve bilgilenme olarak tespit edilmiştir ve bu çerçevede 2003 yılı TARIC adına eğitim ve bilgilenme yılı olarak belirlenmiştir 106

107 Uzun vadede ise, TARIC konusunda projenin başlatılarak, tarifeye ilişkin diğer sistemlerle birlikte Topluluk IT sistemleri ile bağlantının sağlanması hedeflenmiştir. Uzun vade hedefin içeriği ve nasıl olacağı konusunda diğer Aday Ülkelerde olduğu gibi, Türkiye nin pek seçim şansı bulunmamaktadır. Zira Topluluğun sürekli geliştirip yenilediği ve TARIC in de bunun büyük bir parçası olduğu bir IT sistemi vardır. Aday Ülkelerden beklenen ise ulusal sistemlerini, Topluluk IT sistemleri ile sorunsuz şekilde haberleşebilecek şekilde uyumlaştırmalarıdır. Kısa ve uzun vadelerin kapsamının ne olduğu belirli olduğuna göre, geriye tek kalanın bu vadelerin hangi tarihlerde başlayacağının belirlenmesidir diyebiliriz. TARIC konusunda geleceğe ilişkin stratejiler belirlenirken bu noktanın göz önünde bulundurulması gerekmektedir. Yeni Ulusal Programda, TARIC konusuna uyuma ilişkin olarak tam uyumun müzakere sürecinde belirleneceği belirtilerek, uzun vadenin Türkiye nin üyelik için Topluluktan alacağı müzakerelere başlama tarihi ile birlikte başlayacağı zımni olarak ifade edilmiş bulunmaktadır. 107

108 BÖLÜM VI SONUÇ VE DEĞERLENDİRME TARIC i, Topluluğun ticaret mevzuatı ile Topluluk tarifesini birlikte derlenerek bir bütün olarak sunulduğu ve işletiminden Avrupa Komisyonu- Vergilendirme ve Gümrük Birliği Genel Müdürlüğü sorumlu olduğu bir veritabanı olarak tanımlayabiliriz. TARIC olarak bilinen Avrupa Toplulukları Entegre Tarifesi, Topluluk gümrük bölgesine ithal edilen ve bazı durumlarda ise gümrük bölgesinden başka ülke veya bölgelere ihraç edilen spesifik ürünlere uygulanan muhtelif kuralları göstermek üzere düzenlenmiştir. TARIC, 2658/87 sayılı Tüzüğün 2 maddesi uyarınca Kombine Nomanklatür ile birlikte oluşturulan bir araçtır. Tarifeye ilişkin ticari ve tarımsal önlemlerin yanı sıra uygulamada olan vergileri de göstermekte olup genel manada, Armonize Sistem hükümlerini, Topluluk Kombine Nomanklatür hükümlerini ve sayısı 17 yi bulan dış ticaret önlemlerine 87 ilişkin özel Topluluk mevzuatı hükümlerini içermektedir. Sekiz rakamlı olarak kodlanmış civarında pozisyon içeren TARIC, Ortak Gümrük Tarifesi ile Topluluğun kendi içinde ve üçüncü ülkeler ile ticaretine ilişkin istatistiklerin temel nomanklatürünü oluşturan CN e dayanmaktadır. TARIC, söz konusu pozisyonlara ilaveten civarında ileri seviyede alt bölümler ihtiva etmektedir ki bu alt bölümler iki ek rakam veya bir ek kod ile kodlanmışlardır. 87 Söz konusu ticaret önlemleri, Tarife ve İstatistik Nomanklatürü ile Ortak Gümrük Tarifesine İlişkin 2658/87 sayılı Konsey Tüzüğünün II No.lu Ekinde liste halinde belirtilmiştir. 108

109 TARIC kapsamında yer alan, Nomanklatür yorumu ile ilgili kurallar, vergiler hakkındaki genel kurallar, nomanklatür ve vergilere birlikte uygulanan genel kurallar ve özel hükümlere ilişkin açıklamalar CN hükümlerini yansıtmaktadır 88 Komisyon için Topluluğun Ortak Dış Ticaret Mevzuatını yeknesak olarak sunmayı sağlamanın tek yolu dış ticaret önlemlerinin entegre edilmesi ve eşya kodlama çalışmalarının tek elden, Komisyon tarafından gerçekleştirilmesidir. Bu manada, Komisyonun B-5 Birimi TARIC ten sorumludur. Birim B-5, Dış İlişkiler, Ticaret, Teşebbüs, Tarım, Gelişme, Çevre, Balıkçılık gibi Genel Müdürlükleri ile birlikte tarifeyle ilgili mevzuatın hazırlanmasında çalışır. Nitekim, taslak mevzuatların pratik uygulamaları konusunda bu birimin görüşlerine başvurulur. Her yıl Nisan ayı sonuna kadar Avrupa Topluluğu Resmi Gazetesinde yayınlanan TARIC in 5 eki bulunmaktadır. Bu ekler; Tarım Payları, Şeker için Ek Vergiler ve Un için Ek Vergiler Eczacılık Maddeleri Listesi CITES Çifte Kullanımlı Eşyalar Bir Giriş Fiyatı Uygulanan Ürünler dir. TARIC bilgi ve pratik kullanım amacı ile yayınlanmaktadır fakat kendisinin bizzat yasal bir statüsü yoktur. Bununla birlikte, 2658/87 sayılı Tüzüğün 5 inci maddesinin 2 nci fıkrası uyarınca TARIC kodlarının üçüncü ülkelerle ticaret kapsamında gümrük ve istatistik beyannamelerinde kullanımı zorunlu bulunmaktadır. Bu çerçevede, TARIC kodu Tek İdari Belgesinin 33 no.lu kutusunda belirtilmektedir. 88 ÖZDEMİR Deniz; Kombine Nomanklatür; Uzmanlık Tezi, Ankara, 1998, s:

110 Topluluk Ticaret Politikalarına ilişkin mevzuatlarda yapılan değişiklikler ki; bu aynı zamanda TARIC te değişiklik yapılması manasına gelmektedir; Üye Ülkelere anında iletilmelidir. Bu durum, söz konusu 2658/87 sayılı Tüzüğün 6 maddesinin d bendi uyarınca ortaya çıkan bir zorunluluktur. Süreklilik arz eden söz konusu değişikliklerin bir veritabanının yardımı olmadan mevzuata yansıtılması neredeyse imkansızdır. Nitekim, veritabanına duyulan bu gereksinim TARIC in oluşturulmasının altında yatan en önemli denenlerinden birisidir. Bu veritabanın geliştirilmesi ve de çalışmasından Bilgi Teknolojileri ile ilgilenen TAXUD Birim D3 sorumludur. TARIC veritabanında yapılan düzenli güncellemeler Üye Ülkelere her gün, bazen günde birkaç kez olmak üzere, elektronik ortamda iletilmektedir. Henüz yürürlüğe girmemiş gelecek mevzuata ilişkin veriler de özel bir prosedür çerçevesinde iletilebilmektedir. Bu şekilde Üye Ülkeler kendi idarelerini ve kullanıcılarını gelecek yenilik ve değişikliklere hazırlama fırsatını yakalamış olurlar. Toplulukta TARIC-I ve TARIC-II olmak üzere iki tür TARIC kullanılmaktadır. Ancak, bu iki TARIC arasında yapı ve mevcut hükümler itibariyle herhangi bir farklılık bulunmamaktadır. Bu farklılık sadece bilgisayar sistemindeki veri tabanından kaynaklanmaktadır. TARIC-II daha gelişmiş bir veri tabanına sahiptir. AB ülkelerinin bir kısmı oldukça masraflı olan TARIC-II yi kullanırken, kaynakları kısıtlı olan üye ülkelerde TARIC-I kullanılmaktadır 89. Avrupa Birliği, TARIC başta olmak üzere tüm Topluluk IT sistemleri ile Aday Ülkelerin kendi bilgisayar sistemleri arasındaki bağlantının sağlanması yönünde oldukça ısrarcı ve titiz davranmaktadır. 89 GÜNEY Yusuf, Bütün Yönleriyle Tarife ve Avrupa Toplulukları Entegre Tarifesi (TARIC), Gümrük Kontrolörleri Derneği, Yayın no:4, Ankara, Mart 1997, s:

111 Bu kapsamda, Komisyonun 2000 yılı itibari ile yeni bir perspektif ile Topluluk IT sistemlerine uyum konusunda Aday Ülkeler için yepyeni bir plan ve strateji geliştirdiği görülmektedir. Bu plan ve stratejinin kapsamına Bölüm V te ayrıntılı olarak değinilmiştir. Topluluk, Aday Ülkelerden çizdiği bu plan ve strateji kapsamında projeler oluşturmalarını talep etmekte ve bu çerçevede yürütülen faaliyetleri adım adım izlemekte, gerektiği durumlarda teknik ve mali desteklerde bulunmaktadır. Bu destek ve takip süreci özellikle 2004 Mayıs ayında Topluluğa resmen üye olacak Aday Ülkeler için oldukça sıkı ve yoğun geçmektedir. Topluluk ITMS ve diğer tüm Topluluk IT sistemleri arasında en çok TARIC üzerinde önemle durmaktadır. Bunun başlıca sebepleri ise; öncelikle TARIC in Topluluğun tüm dış ticaret önlemlerini kapsayan geniş içerikli bir enstrüman olması, Topluluk dış ticaret mevzuat, politika ve önlemlerinin tüm Üye Ülkeler arasında yeknesak bir şekilde uygulanması için vazgeçilemez bir role sahip olması ve Topluluğun kendi bütçesine aktarılacak Üye Ülkelerin gümrük vergisi gelirlerini bu sistem ile rahatça tespit ve kontrol etme imkanına sahip olmasıdır. Avrupa Birliği nin özünün Gümrük Birliği olarak ifade edersek, Gümrük Birliği nin de özünün TARIC olduğunu belirtmek abartı bir ifade olmayacaktır. Zira TARIC i aktif bir şekilde uygulayan bir ülkenin Topluluk dış ticaret mevzuatlarına ilişkin hüküm ve uygulamalardan hiçbirisine aykırı hareket imkanı kalmamaktadır. Topluluk TARIC vasıtası ile ortak gümrük tarifesi ve dış ticaret uygulamaları çerçevesinde tüm kontrolü elinde bulundurmakta ve tüm Üye Ülkeler arasında uygulamada yeknesaklığı sağlamaktadır. Bu nedenledir ki; Topluluğun tüm Aday Ülkelerden beklentisi TARIC i Topluluğa üyeliklerinin ilk günü itibari ile aksaksız bir şekilde uygulamaya geçirmiş olmalarıdır yılı itibarı ile Topluluğa resmen üye olacak ülkelerin mevcut bilgisayar altyapılarının oldukça zayıf olması ve tarifeye ilişkin mevzuatlarının Topluluk mevzuatları ile büyük oranda uyumsuz olmaları sebebiyle Komisyon 2000 yılı ile 111

112 birlikte IT Sistemlerine uyum konusunda çalışmaları başlatarak söz konusu ülkeleri yönlendirmeye başlamıştır. Bu amaçla, özellikle 2002 yılı ile birlikte Aday Ülkelerin Twinning ve PHARE gibi Topluluk Programları çerçevesinde TARIC konusunda tecrübeli Üye Ülkelerin yakın destekleri ile projelere başlamaları teşvik edilmiştir. Bununla birlikte, çeşitli seminer, uzman değişimi ve atölye çalışmaları ile ülkelere teknik destek sağlanmaya çalışılmıştır. Doğal olarak Topluluk, öncelikli olarak 2004 yılında tam üye olacak ülkelerle daha yoğun olarak çalışmaktadır. Öncelikli hedef, TARIC in temelini teşkil eden Kombine Nomanklatür ün (ve Kombine Nomanklatür İzahnamesi) söz konusu ülkelerce çevirisinin yapılarak ulusal mevzuatlarına yansıtılması ve ulusal tarifelerinin belkemiği haline getirilmesidir. TARIC ve tarife ile ilgili diğer sistem ve mevzuatlara uyum konusunda Polonya, Macaristan ve Çek Cumhuriyeti nin başı çektikleri görülmektedir. Topluluk 2004 mayıs ayından önce söz konusu ülkelerin TARIC i uygulamaya geçirebilmelerini teminen, her ülkenin kendisinin belirleyeceği bir TARIC uzmanını 2003 yılı Ekim ayından başlamak üzere 6 ay süre ile Komisyonda çalışmak üzere görevlendirmesini talep etmiştir. Bu şekilde bu ülkelerdeki çalışmalar yakından takip edilerek, Brüksel ile Aday Ülke Gümrük idareleri arasında bağlantının oluşturulması hedeflenmektedir yılında tam üyelikleri söz konusu olan Romanya ve Bulgaristan ise TARIC ve diğer IT sistemleri konusunda çalışmalara devam etmekle birlikte, 2004 yılı ikinci yarısından itibaren Topluluğun yakın takibine gireceklerini öngörmek yanlış olmayacaktır. Türkiye nin durumuna gelince; TARIC Projesi, 1994 yılında gündeme gelen ve Modernizasyon Projesi ile birlikte rafa kaldırılan CASCU Projesinin ardından, Topluluğun bir proje hazırlanması talebi doğrultusunda 2002 yılında tekrar Türkiye nin gündemine girmiştir. 112

113 AB aramızdaki Gümrük Birliği nedeni ile Türkiye nin durumu diğer Aday Ülkelere göre farklılık arz etmektedir. Gümrük Birliği ilişkisi Topluluk ile uyum açısından diğer Aday Ülkelere nazaran Türkiye ye büyük avantaj sağlamıştır. Örneğin diğer Aday Ülkelerce çevirisi daha yeni yapılan veya tamamlanma aşamasında olan CN, 1996 yılından beri ulusal tarife sistemimizin AS ile birlikte temelini oluşturmaktadır. Bunun yanında, sanayi ürünlerinde Topluluğun Ortak Gümrük Tarifesi uygulanmakta olup, yine Topluluğun üçüncü ülkelerle ticarette uyguladığı tercihli tarifeler de Türkiye tarafından uygulanmaktadır. TARIC in, 2002 yılı ikinci yarısından sonra Gümrük Müsteşarlığı bünyesinde AB ye Uyum çalışmaları kapsamında kurulan Teknik Komitelerde incelenmesine karar verilmiştir. Nitekim konunun teknik boyutunun ön planda olması sebebiyle, Muhabere ve Elektronik Dairesi Başkanlığının koordinatörlüğünde faaliyet gösteren 3 no.lu Teknik Komite tarafından ele alınmıştır. Lakin, TARIC hakkında yeterli derecede bilgi sahibi olunmaması ve ne yapılması gerektiğine ilişkin bir strateji geliştirilmemesi sebebiyle Komite çalışmalarından verim alınamamıştır. Komite çalışmasından beklenen verimin alınamamasının bir diğer nedeni ise TARIC projesinin daha çok teknik yönünün ön planda tutularak, kapsamının ve ulusal tarife yapısı ve mevzuatına getireceği değişikliğin bir bakıma göz ardı edilmesidir. Bu açıdan çalışmaların koordinasyonunun teknik bir birim tarafından gerçekleştirilmesinin, yapılan çalışmaların eksik ve verimsiz seyrine katkısı olduğu söylenebilir yılı ile birlikte, gerek konu hakkında bilgi sahibi Komisyon yetkililerinin ülkemizi ziyareti, gerekse konunun kurum içi ve de kurumlar arası toplantılarda görüşülmesi neticesinde, TARIC in daha verimli bir şekilde ele alındığı görülmektedir. 113

114 Gümrük Müsteşarlığı nın TARIC e ilişkin kısa vade hedefi seminer, inceleme gezisi ve uzman değişimi gibi eğitim faaliyetleri aracılığı ile konuya ilişkin bilgi edinmek şeklinde belirlenmiştir. Bu hedef gerçekleştirilirken, bir yıldan az bir süre zarfında tam üye olacak Aday Ülkelerin özellikle 2002 yılından buyana yaşadıkları süreci göz önünde bulundurulması faydalı olacaktır. Türkiye tarafından genelde katılım sağlanmayan çeşitli seminer, atölye çalışmaları ve inceleme gezileri Aday Ülkelerin TARIC konusunu gerçek boyutları ile kavrayarak, çalışmalarını bu doğrultuda gerçekleştirmelerine oldukça yardımcı olmuştur. Diğer taraftan, Avusturya, İsveç gibi TARIC konusunda en tecrübeli Üye Ülkelerin teknik desteğini alan Aday Ülkeler, bu ortak çalışmaları için Twinning ve PHARE Programlarından verimli bir şekilde yaralanmışlardır. Göz önünde bulundurulması gereken diğer bir husus ise, Aday Ülkelerin 2001 yılından bu yana tarife konusunda gerçekleştirdikleri IT ve mevzuat uyum çalışmalarının Türkiye tarafından büyük oranda 2000 yılı öncesinde gerçekleştirilmiş olduğudur. Lakin son bir yıl dikkate alındığında ise Aday Ülkelerin gerisinde kalındığı görülmektedir. Türkiye açısından TARIC projesi konusunda haklı nedenlere dayanan bir çekincenin varlığından söz edilebilir. Zira diğer Aday Ülkelerde olduğu gibi Türkiye nin önünde tam üyelik için veya tam üyelik müzakerelerine başlamak için belirli bir tarihin olmaması proje çalışmalarının başlatılması önünde büyük bir engel teşkil etmektedir. Diğer taraftan, her ne kadar TARIC in amaç ve kapsamına sahip olmasa da Türkiye nin halihazırda BİLGE gibi bilgisayarlı bir gümrük sisteminin olması ve bu 114

115 sistemin TARIC ile uyumu konusunun belirsizliğini koruyor olması TARIC e dair çekinceleri kuvvetlendirmektedir. Bununla birlikte, Avrupa Birliğine tam üye olmayı hedeflemiş olan ve bu konuda yoğun gayret gösteren Türkiye nin varolan engel ve zorlukların arkasına saklanması düşünülemez. Bu doğrultuda, tam üyelikle birlikte uygulamaya geçirilmesi zorunlu olan TARIC konusunda Türkiye nin gerçekçi plan ve stratejiler belirlemesi gerekmektedir. Tüm Aday Ülkelerde olduğu gibi Türkiye de de TARIC Gümrük İdaresinin sorumluluğunda bulunmaktadır. Bu nedenle Komisyon TARIC konusunda resmi muhatap olarak Gümrük İdaresini kabul etmektedir. TARIC gibi Topluluğun ortak gümrük tarifesinin ve dış ticaret önlemlerini ihtiva eden ve onların uygulanmasını sağlayan kapsamlı bir sistemin kurulması ve işletilmesinden sorumlu olmak azımsanmayacak bir görevdir. hususlar: Bu kapsamda Gümrük Müsteşarlığından ilk etapta gerçekleştirmesi beklenen Öncelikli olarak TARIC konusunda Topluluğun eğitim imkanlarının mümkün olduğunca değerlendirilmesi ve TARIC in tüm ayrıntıları ile beraber incelenmesi; İlgili birim ve kurumlarda TARIC konusunda uzman personelin yetiştirilmesi; Topluluğun sayıları bir hayli olan TARIC ve ITMS ile ilgili doküman ve belgelerinin incelenmesi ve çevirilerinin yapılması; 115

116 Yukarıda kısaca bahsedilen TARIC Projesine ilişkin varolan çekincelerinin ve diğer Aday Ülkelere göre farklılık arz eden yönlerin Topluluğa iletilmesi ve görüş alışverişinde bulunulması; Muhtemelen tam üyelik için bir müzakere tarihinin belirlenmesi ile birlikte başlatılacak olan TARIC Projesinin mümkün olan en kısa sürede bitirilebilmesi için, gerekli mevzuat ve sistem değişikliklerinin tespit edilmesi ve bu çerçevede bir faaliyet planının hazır bulundurulması, üyelikten önce gerçekleştirilmesi mümkün olan değişikliklerin ise vakit kaybetmeden gerçekleştirilmesi olarak sıralanabilir. Bununla birlikte, TARIC in Topluluk mevzuatına uyum sağlanması noktasındaki öneminin yanı sıra Türkiye açısından bir başka önemi ise; ülkemizde dağınık bir görünüm arz eden tarife ve dış ticaret önlemlerine ilişkin uygulamaların bir başlık altında toplanabilmesine hizmet edecek olmasıdır. Tüm tarife ve dış ticaret önlemlerinin otomasyonu ve ilgili tüm mevzuatların toparlanıp birleştirilmesi anlamına gelecek bir çalışmanın zaman, bütçe ve personel açısından getireceği tasarruf ve kolaylıklar hiçte küçümsenmeyecek boyutlardadır ve bu çerçevede bir çalışmanın gerçekleştirilmesi için TARIC Projesinin başlatılmasına gerek de olmayabilir. 116

117 EK I Tarife Ve İstatistik Nomanklatürü İle Ortak Gümrük Tarifesine İlişkin 23 Temmuz 1987 Tarihli KONSEY TÜZÜĞÜ (EEC) No 2658/87 AVRUPA TOPLULUKLARI KONSEYİ, Avrupa Ekonomik Topluluklarını kuran Antlaşmayı ve özellikle 28, 43 ve 113. maddeleri dikkate alarak, M1 İspanya ve Portekiz in Katılım Yasasını dikkate alarak, Komisyon un önerisini dikkate alarak, 90 Avrupa Parlamentosu nun görüşünü dikkate alarak, 91 Ekonomik ve Sosyal Komite nin görüşünü dikkate alarak, 92 Avrupa Ekonomik Topluluğunun, ortak gümrük tarifesinin kullanımını içeren bir gümrük birliğine dayandığını göz önüne alarak; Topluluğun dış ticaret istatistiklerine ilişkin verilerinin toplanması ve değişiminin en iyi, tarife ve istatistik gereksinimlerinin eş zamanlı karşılanabilmesi için mevcut Ortak Gümrük Tarifesi ile Nimexe Nomanklatürlerinin yerini alan bir Kombine Nomanklatürün kullanımıyla gerçekleştirilebileceğini dikkate alarak; Topluluğun, Gümrük Tarifelerinde Eşyanın Sınıflandırılmasına ilişkin Nomanklatür hakkında 15 Aralık 1950 tarihli Sözleşmenin yerine geçmesi amaçlanan ve armonize 90 ATRG C 154, , sayfa 6 91 ATRG C 190, Temmuz 1987 tarihli Görüş (Daha Resmi Gazete de yayınlanmamıştır) 117

118 sistem olarak bilinen Armonize Eşya Tanımı ve Kodlama Sistemi Sözleşmesi ne akit taraf oluğunu göz önüne alarak; Sonuç olarak söz konusu Kombine Nomanklatürün olduğunu dikkate alarak; armonize sisteme dayalı Üye Devletlerin ulusal istatistik alt ayrımları açmasına izin vermenin uygun olduğunu göz önüne alarak, Belirli spesifik Topluluk önlemlerinin Kombine Nomanklatür çerçevesinde ele alınamadığını; bu nedenle ilave Topluluk alt ayrımlarının açılması ve bunların Avrupa Toplulukları entegre tarifesi (TARIC) ne dahil edilmesinin gerekli olduğunu; TARIC in verimli yönetimi, anında güncelleştirme için bir sistemi gerektirdiği; bu yüzden Komisyona TARIC in yönetimi için yetki verilmesinin zorunlu olduğunu dikkate alarak; Katılım Yasasıyla sağlanan geçiş dönemi tarife düzenlemeleri sebebiyle İspanya ve Portekiz in TARIC düzenini diğer Üye Devletlerle aynı manada kullanamayacak olduğunu; bu iki Üye devlete geçiş düzenlemeleri uygulama dönemi süresince TARIC i uygulamama yetkisinin verilmesinin uygun olduğunu göz önüne alarak; Üye Devletlerin ilave ulusal gereksinimlerini karşılamak üzere TARIC alt pozisyonlarından sonra alt ayrım açması uygun görüldüğünü; bu alt ayrımların 678/85 (EEC), 1900/85 (EEC) ve 222/77 (EEC) 93 sayılı Tüzüklerde belirtilen şekillerde kullanılacak kodları belirleyen 22 Temmuz 1986 tarih ve 2793/86 sayılı Tüzük hükümleri uyarınca uygun kod numaraları ile tanımlanmasının gerekli olduğunu dikkate alarak; Kombine Nomanklatür veya kısmen veya tamamen ona dayalı veya ona alt ayrımlar ilave eden diğer bir nomanklatürün tüm Üye devletler tarafından uyumlu şekilde uygulanmasının gerekli olduğu; bu amaca yönelik hükümlerin Topluluk düzeyinde kabulünün mümkün olmasının gerekli olduğunu; ayrıca AKÇT nin 86/98/ECSC sayılı 93 ATRG L 263, sayfa

119 Kararında 94 yer alan Ortak Gümrük Tarifesi nomanklatürünün yeknesak uygulamasını temin eden Topluluk hükümlerinin Avrupa Kömür ve Çelik Topluluğunu kuran Antlaşma nın yetki kapsamına giren ürünlere uygulandığını dikkate alarak; Bu hükümlerin hazırlanması ve uygulanmasının Üye Devletler ve Komisyon arasında yakın işbirliğini gerektirdiği; herhangi bir gecikmenin sebep olabileceği ciddi ekonomik sonuçlar göz önüne alınarak bu hükümlerin uygulanmasının hızlı bir şekilde yürütülmesinin gerekli olduğunu dikkate alarak; Kombine Nomanklatürün yeknesak uygulamasını sağlamak üzere Komisyon a Kombine Nomanklatür, TARIC ve Kombine Nomanklatüre dayalı diğer nomanklatürlerle ilgili tüm sorunlardan sorumlu bir komite tarafından yardım edilmesinin gerekli olduğunu; Kombine Nomanklatürün uygulanma tarihinden önce mümkün olduğunca çabuk bu Komite nin faaliyete geçmesinin gerekli olduğunu göz önüne alarak; Kombine Nomanklatürün kapsamını tanımlamak üzere ön hükümler, bölüm ve fasıl ek notları ile uygun dipnotlar belirlemenin arzu edilir olduğunu dikkate alarak; Ortak Gümrük Tarifesinin yalnızca tavizli, kanuni ve Kombine Nomanklatüre dayalı olarak bu Tüzüğün Ek I inde belirlenen diğer ilgili vergilerden değil aynı zamanda TARIC ve diğer Komisyon mevzuatında yer alan tarife önlemlerinden oluştuğunu dikkate alarak; Tavizli vergi oranlarının belirlenmesinde GATT (Tarife ve Ticaret Genel Anlaşması) müzakerelerini dikkate almanın uygun olduğunu göz önüne alarak; Önceki nomanklatürden Kombine Nomanklatüre geçişin özellikle üçüncü ülkenin armonize sistemi kabul etmediği durumlarda belirli tercih sistemleri açısından menşe kurallarının uygulanmasına ilişkin zorlukları içerebileceğini dikkate alarak; bu durumlarda söz konusu güçlüklerin giderilmesine yönelik uygun önlemler almanın gerekli olacağını göz önüne alarak; 94 ATRG L 81, , sayfa

120 Avrupa Kömür ve Çelik Topluluğu nu kuran Antlaşma kapsamında yer alan ürünlere ilişkin nomanklatür ve gümrük vergileri Ortak Gümrük tarifesinin bir parçası olmamasına rağmen, bu ürünler için tavizli oranların bilgi mahiyetinde bu Tüzükte yer almasının uygun olacağını dikkate alarak; Kombine Nomanklatürün oluşturulmasını müteakip, özellikle ortak tarım politikası alanındaki birçok Topluluk mevzuatının bu nomanklatürün kullanımını dikkate almak amacıyla adapte edilmesinin gerekli olduğunu; bu adaptasyonların, genel bir kural olarak herhangi bir özde değişikliğe yol açmadığını; basitleştirme amaçlarına yönelik olarak söz konusu mevzuata gerekli teknik değişiklikleri Komisyonun kabul etmesine imkan vermenin uygun olduğunu göz önüne alarak; Bu Tüzüğün yürürlüğe girişinin, Ortak Gümrük tarifesine ilişkin 28 Haziran 1968 tarih 950/68 (EEC) sayılı Konsey Tüzüğü 95, son olarak 2055/84 (EEC) sayılı Tüzükle 96 değiştirilen Ortak Gümrük Tarifesi nomanklatürünün yeknesak uygulanmasına ilişkin önlemler hakkında 16 Ocak 1969 tarihli 97/69 (EEC) 97 sayılı Tüzüğün iptalini gerektirdiğini dikkate alarak; BU TÜZÜĞÜ KABUL ETMİŞTİR: Madde 1 1. Bundan sonra Kombine Nomanklatür olarak anılacak ya da kısaltılmış haliyle CN olarak adlandırılacak eşya nomanklatürü, Ortak Gümrük Tarifesi, Topluluğun dış ticaret istatistikleri ve eşyanın ithalat ve ihracatı ile ilgili diğer Topluluk politikalarına ilişkin ihtiyaçlarının hepsini aynı anda karşılamak üzere oluşturulmuştur. M5 2. Kombine Nomanklatür, 95 ATRG L 172, sayfa 1 96 ATRG L 191, sayfa 1 97 ATRG, L 14, sayfa 1 120

121 (a) armonize sistem nomanklatürü; (b) bu nomanklatüre ilave olarak, CN alt pozisyonları şeklinde anılan ve karşılarında vergi oranlarının belirtildiği Topluluk alt açılımları; (c) ön hükümler, bölüm veya fasıl ek notları ile CN alt pozisyonlarına ilişkin dip notlardan oluşmaktadır. 3. Kombine Nomanklatür Ek 1 de yayımlanır. Ortak Gümrük Tarifesinin vergi oranları ile diğer gerekli bilgilerin yanı sıra istatistiki ölçü birimleri adı geçen Ek te yer almaktadır. Söz konusu ek kanuni vergi oranlarından oluşmaktadır. Bununla birlikte, tavizli vergi oranlarının kanuni vergi oranlarından düşük olduğu veyahut kanuni vergi oranlarının uygulanmadığı hallerde, tavizli vergi oranları söz konusu Ek te belirtilmiştir. M5 Madde 2 Komisyon, Ortak Gümrük Tarifesine, dış ticaret istatistiklerine, eşyanın ithalat ve ihracatı ile ilgili ticaret, tarım ve diğer Topluluk politikalarına ilişkin ihtiyaçlara cevap verebilmek açısından, bundan sonra TARIC olarak anılacak olan, Avrupa Topluluklarının Entegre Tarifesini oluşturacaktır. Tarife, Kombine Nomankatürü temel almaktadır ve; (a) Bu Tüzükte yer alan önlemlerini, (b) Ek II de listelenen belirli Topluluk önlemlerine tabi eşyanın tanımlanması için ihtiyaç duyulan ve TARIC alt pozisyonları olarak anılacak ek Topluluk alt ayrımlarını, 121

122 (c) 3 üncü maddenin 2 inci ve 3 üncü fıkralarında tanımlanan TARIC kodları ve ek kodların yönetimi ve uygulanması için gerekli diğer bilgileri, (d) Belli eşyaların İthalat ve ihracatı esnasında uygulanan tercihli tarife oranları ve vergi muafiyetlerini içeren gümrük vergi oranları ve diğer ithalat ve ihracat vergilerini, (e) Belli eşyaların ithalat ve ihracatında uygulanan ve EK II de gösterilen önlemleri ihtiva etmektedir. M5 Madde 3 1. Her bir CN alt pozisyonu 8 rakamlı kod numarasına sahiptir: (a) ilk altı rakam, armonize sistem nomanklatürü pozisyon ve alt pozisyonlarına ilişkin kod numaralarıdır; (b) yedi ve sekizinci rakamlar, CN alt pozisyonlarını gösterir. Armonize sistem pozisyon veya alt pozisyonu Topluluk amacı için bölünmediyse, yedi ve sekizinci rakamlar 00 olacaktır. 2. TARIC alt pozisyonları, 1 inci fıkrada belirtilen kod numaraları ile birlikte TARIC kod numaralarını oluşturan 9. ve 10. rakamlarla tanımlanacaktır. Topluluk alt ayrımının bulunmaması durumunda 9. ve 10. rakamlar 00 olacaktır. 3 İstisnai olarak, dört karakterden oluşan ek TARIC kodları, 9 ve 10 uncu basamakları ya hiç kodlanmamış veya eksik kodlanmış olan belli Topluluk önlemlerinin uygulanması için kullanılabilir. M5 Madde 4 M5 122

123 Madde 5 1. TARIC, Topluluğa yapılan ithalata ve Topluluktan yapılan ihracata ilişkin Topluluk önlemlerinin uygulanması için Topluluk ve Üye Devletler tarafından kullanılır. 2. TARIC kodları ve TARIC ek kodları, bu kodlara karşılık gelen alt pozisyonlar kapsamı eşyanın ithalatında ve uygun olduğu hallerde ihracatında uygulanır. 3. Üye Devletler, ulusal gereksinimleri için alt ayrımlar veya ek kodlar ekleyebilirler. Tanımlayıcı kodlar, 2454/93 sayılı Tüzüğe uygun olarak bu alt ayrımlara ve ek kodlara tahsis edilirler. M5 Madde 6 Mümkün olduğu her yerde bilgisayarlı yöntemleri kullanan TARIC, Komisyon tarafından oluşturulur, güncellenir,.yönetilir ve iletilir. Komisyon, özellikle, (a) Bu Tüzük te yer alan veya Ek II de gösterilen önlemleri TARIC e entegre etmek; (b) TARIC kodları ve TARIC ek kodlarını tespit etmek ; (c) TARIC i anında güncellemek; (d) TARIC te yapılan elektronik biçimdeki değişiklikleri anında haber vermek için gerekli adımları atar. m5 Madde 7 M3 Madde 8 Topluluk Gümrük Kodu nun 247. maddesinde hükme bağlanan M3 Komite, başkanın kendi inisiyatifi ile veya bir Üye Devlet temsilcisinin talebi üzerine sunulan : 123

124 (a) Kombine Nomanklatüre ilişkin; (b) TARIC nomanklatürü ve Kombine Nomanklatüre tamamen veya kısmen dayalı veya buna alt ayrımlar ekleyen ve tarife önlemlerinin uygulanması ile eşyanın ticaretine ilişkin diğer önlemlerin uygulanması amacıyla özel Topluluk hükümlerince oluşturulan diğer bir nomanklatüre ilişkin herhangi bir konuyu inceleyebilir. Madde 9 1. Aşağıda belirtilen konulara ilişkin önlemler Madde 10 da belirtilen usule uygun olarak kabul edilecektir: (a) Özellikle; - Madde 8 de atıfta bulunulan nomanklatürlerde eşyanın sınıflandırılmasına; - Açıklama notlarına ve; - Gerektiği hallerde ve Topluluğun kendi ihtiyaçlarına cevap vermek açısından, Kombine Nomanklatürde açılmasından daha uygun olduğu durumlarda; TARIC te istatistik amaçlı altpozisyonların açılmasına ilişkin olarak; Kombine Nomanklatür ve TARIC in uygulanması M5 (b) İstatistik ve ticaret politikasına ilişkin gereksinimlerdeki değişikleri dikkate almak için Kombine Nomanklatür değişiklikleri; (c) Ek II değişiklikleri ; (d) Konsey veya Komisyon tarafından kabul edilen kararlar uyarınca Kombine Nomanklatür değişiklikleri ve vergilerde düzenlemeler; 124

125 (e) Metinlerin birleştirilmesi veya açıklığa kavuşturulması amacına yönelik veya teknolojik / ticari gelişmeleri dikkate almak için kabul edilmesi amaçlanan Kombine Nomanklatür değişiklikleri; (f) Armonize sistem nomanklatüründeki değişikliklerden kaynaklanan Kombine Nomanklatür değişiklikleri; (g) Gümrük İşbirliği Konseyi nde tartışılacak armonize sistemin uygulanması, işlemesi ve yönetimi ve bunların Topluluk tarafından uygulamalarına ilişkin sorunlar M5. 2. İlk fıkra ile kabul edilen hükümler - Gümrük vergileri oranlarını, - Tarımsal harçlar, geri ödemeler veya ortak tarım politikası çerçevesinde uygulanabilir diğer miktarlar veya tarımsal ürünlerin işlenmesinden kaynaklanan belirli ürünlere özel plan dahilinde uygulanabilen miktarları, - Topluluk hükümleri altında belirlenen miktar kısıtlamalarını, - Ortak tarım politikası çerçevesinde kabul edilen nomanklatürleri değiştirmez. 3. CN alt pozisyonlarındaki değişiklikler gerekli görülürse anında TARIC alt pozisyonları şeklinde düzenlenecektir. Değişiklikler, Madde 12 de atıfta bulunulan şartlar altında CN e dahil edilecektir. Madde Komisyon 2913/92 sayılı Tüzüğün maddesi uyarınca oluşturulan Gümrük Kodu Komitesinin yardımını alır. 98 ATRG L 302, , s. 1. En son olarak 955/1999 sayılı (ATRG L 119, , p.1) Tüzük ile değiştirilmiştir 125

126 2. Bu fıkraya atıf yapıldığı durumlarda, 1999/468 sayılı Kararın 99 4 ve 7 nci maddeleri uygulanır. 1999/468 sayılı Kararın 4 üncü maddesinin 3 no.lu fıkrasında yer alan süre üç ay olarak belirlenir. Madde 11 M3 Madde 12 M5 1. Komisyon her yıl, Konsey veya Komisyon tarafından benimsenen önlemlerden doğan, madde 1 e uygun vergi oranları ile birlikte Kombine Nomanklatürün tam metnini ihtiva eden bir Yönetmeliği kabul eder. Söz konusu Yönetmelik 31 Ekim den geç olmamak kaydıyla Avrupa Toplulukları Resmi Gazetesi nde yayımlanır ve müteakip yılın 1 Ocak tarihinden itibaren uygulanır. 2. Ortak Gümrük Tarifesi veya TARIC e ilişkin önlem ve bilgiler, mümkün olan her zaman, bilgisayar ortamında elektronik formatta iletilir. 3. Komisyon, Ortak Gümrük Tarifesi veya TARIC in yeknesak bir şekilde uygulanabilmesini teminen, Üye Ülkelerin gümrük laboratuarlarındaki uygulamaların koordinasyon ve uyumunu, mümkün olduğunca bilgisayarlı yöntemler kullanarak, geliştirir. Madde 13 M5 Madde Aralık 1987 tarihinde yürürlükte olacak Gümrük İşbirliği Konseyi nomanklatüründen doğan menşe kuralları temelinde bir tercihli tarife 99 ATRG L 184, , s

127 uygulandığında, bu kurallar o tarihte yürürlükte olan Topluluk kararlarına uyarınca uygulanabilir kalacaktır. Madde Kombine Nomanklatür temelinde oluşturulan eşya tanımları ve kodları, bu Yönetmeliğin yürürlüğe girmesinden önce Topluluk tarafından akdedilen uluslararası anlaşmalara ve söz konusu nomanklatürlerin uygulanmasında alınan önlemlere halel getirmeksizin Ortak Gümrük Tarifesi ve Nimexe nomanklatürüne dayalı olanların yerine geçecektir. Tarife ve istatistik nomanklatürünü içeren Topluluk mevzuatı Komisyon tarafından değiştirilecektir. 2. Çeşitli Topluluk mevzuatında yeralan Nimexe e yapılan atıflar Kombine Nomanklatüre yapılmış kabul edilecektir. Madde /68 (EEC) ve 97/69 (EEC) sayılı Tüzükler iptal edilmektedir. Madde 17 Bu Tüzük Avrupa Toplulukları Resmi Gazetesi nde üçüncü günde yürürlüğe girecektir. yayımlanmasını müteakip Madde 1-5 ve Madde 12-16, 1 Ocak 1988 tarihine kadar uygulanmayacaktır. Bu Tüzük bütünüyle bağlayıcı olup, tüm Üye Devletlerde doğrudan uygulanır. Brüksel, 23 Temmuz

128 Tarife Ve İstatistik Nomanklatürü İle Ortak Gümrük Tarifesine İlişkin 23 Temmuz 1987 Tarihli ve 2658/87 Sayılı Konsey Tüzüğünde Yapılan Değişiklikler: M1 3528/89 sayılı ve 23 Kasım 1989 tarihli Konsey Tüzüğü (EEC) (ATRG L 347, , s.1) M2 3845/89 sayılı ve 18 Aralık 1989 tarihli Konsey Tüzüğü (EEC) (ATRG L 374, , s.2) M3 2913/92 sayılı ve 12 Ekim 1992 tarihli Konsey Tüzüğü (EEC) (ATRG L 302, , s.1) M4 1969/93 sayılı ve 19 Temmuz 1993 tarihli Konsey Tüzüğü (EEC) (ATRG L 180, , s.9) M5 254/2000 sayılı ve 31 Ocak 2000 tarihli Konsey Tüzüğü (EC) (ATRG L 28, , s.16) 128

129 EK II TARIC in Topluluk Resmi Gazetesinde (OJ C 103/A 30 Nisan 2003) Yayınlanmış Versiyonundan Örnek Sayfalar 129

130 130

131 131

132 132

133 133

134 134

135 135

136 136