Uluslararası Ticaret Yüksek Lisansı Uluslararası Ticari Süreçler ve Uygulaması Ders Notları Doç. Dr. Hakan TUNAHAN

Transkript

1 ULUSLARARASI TİCARETTE ÖDEME YÖNTEMLERİ Dış ticarette ödeme yöntemlerini açıklamadan önce taraflar arasında ödeme yöntemlerini belirleyen faktörleri aşağıdaki gibi sıralamak mümkündür: 1. Riskler (Ticari Riskler, İhracatçı Riski, Kur Riski, Ülke Riski, Banka Riski, Sektör Riski ve Taşıyıcıya ve Taşıma İşlemine Ait Riskler) 2. İhracatçı ve ithalatçı ülkenin dış ticaret mevzuatları 3. Mal ve sektör bazında yerleşmiş gelenekler Dış Ticarette kullanılan Ödeme yöntemlerini beş başlık altında sıralamak mümkündür 1. Peşin Ödeme 2. Mal Mukabili Ödeme 3. Vesaik Mukabili Ödeme 4. Akreditifli Ödeme 5. Kabul Kredili Ödeme 1 Türkiye den Yapılan İhracatlarda Kullanılan Ödeme Şekillerinin Ağırlıkları (2015) 2015 % Mal mukabili ödeme ,19% Peşi ödee ,66% Vesaik mukabili ödeme ,79% Vadeli akreditif ,45% Bedelsiz ,99% Özel takas ,00% Akreditif ,73% Bağlı uaele ,00% Kabul kredili akreditif ,03% Kabul kredili vesaik mukabili ,10% Kabul kredili mal mukabili ,05% Özel hesap ,01% Toplam ,00% Türkiye nin İthalatında Kullanılan Ödeme Şekillerinin Ağırlıkları (2015) 2015 % Mal mukabili ödeme ,56% Peşi ödee ,37% Vesaik mukabili ödeme ,20% Peşi akreditif 44 0,00% Vadeli akreditif ,80% Bedelsiz ,35% Özel takas ,00% Akreditif ,29% Bağlı uaele ,01% Kabul kredili akreditif ,04% Kabul kredili vesaik mukabili ,22% Kabul kredili mal mukabili ,16% Özel hesap 263 0,00% Toplam ,00%

2 Dış Ticarette kullanılan ödeme yöntemlerini tarafların risklerine göre aşağıdaki şekildeki gibi ifade etmek mümkündür. Ödeme Yöntemlerinin Risklerinin Taraflara Göre Sınıflandırılması Dış Ticarette kullanılan ödeme yöntemlerini tarafların risklerine göre aşağıdaki şekildeki gibi ifade etmek mümkündür. 2 PEŞİN ÖDEME VE PREFİNANSMAN (Advance Payment, Cash Payment, Down Payment, Cash Before Delivery, Prefinancing) PEŞİN ÖDEMEDE İŞ AKIŞI BANKACILIK SİSTEMİ (HAVALE) VASITASIYLA YAPILAN İhracatçı PEŞİN ÖDEMEDE İŞ AKIŞ ŞEMASI 1. Alım Satım Sözleşmesi 5. Mal 9. Vesaik İthalatçı 6. Vesaik 4. Ödeme Çıkış Uluslararası Nakliye Giriş 10. Mal 2. Ödeme 8. Vesaik 3. Döviz Transferi İhracatçının Bankası İthalatçının Bankası 7. Vesaik

3 Peşin Ödemede İthalatçının Riskleri Öte yandan peşin ödeme ithalatçı açısından, satıcı için olduğu kadar elverişli ve güvenilir değildir. Çünkü; bu ödeme şeklinde; Alıcı, bedelini peşin ödemesine rağmen malı satıcıdan veya satıcının ülkesinden kaynaklanan sebeplerle teslim alamayabilir, Alıcıya sözleşmede belirlenenden daha farklı ve düşük kalitede ya da sipariş edilen miktardan daha az mal gönderilebilir, Mal bedelinin ödenmesine rağmen ihracatın gerçekleşmemesi durumunda,ödenen peşin bedelin iadesinde güçlük çekilebilir. İthalatçının Peşin Ödemeyi Kabul Etmesinin Sebepleri İthalatçı açısından bu denli riskli görünen bu ödeme şeklini ithalatçının kabul etmesini etkileyen faktörleri şu şekilde sıralanabilir: Alıcı ve satıcı arasında tam olarak güven tesis edilmiş olabilir. İhracatçının sattığı malı üreten firma sayısının sınırlı olması sebebiyle, ithalatçı satıcının şartlarını kabul etmek durumundadır. İthalatçının her türlü koşul altında malı alma mecburiyeti olabilir. İhracatçı peşin ödemeye karşılık, ithalatçıya belli oranda indirim teklif etmiş olabilir. Bazı mallar ve miktarlar için ihracatçının finansman yükünü karşılayamaması sebebi ile ithalatçı peşin ödeme yapabilir. 3 Peşi Ödemede İthalatçıı Risklerini Azaltma Yolları Peşin ödemede ithalatçının yukarıda sayılan risklerini azaltmak için aşağıdaki yöntemler uygulanabilir. İhracatçı ile ilgili Ranseyman yaptırmak. Banka Garantisi Karşılığında Peşin Ödeme yapmak Peşin Ödeme Benzeri Ödemeler Prefinansman İhracat, ihracat sayılan satış ve teslimler ve döviz kazandırıcı faaliyetlerle ilgili mal ve hizmet alımının finansmanında kullanılmak üzere firmalar tarafından yurt dışından (kişi, kurum ve kuruluşlardan) sağlanarak Türkiye deki bankalar veya özel finans kurumları aracılığıyla, (garanti verilerek veya verilmeksizin) yurda getirilerek alışı yapılmak suretiyle istisnalar hariç azami 18 ay vadeli kredilerdir (2002/YB-1 Sayılı Sermaye Hareketleri tebliği, Madde:3) Red Clause Akreditif Dış ticarette en önemli ödeme yöntemlerinden olan akreditifli ödemenin bir çeşididir. Akreditif bölümünde daha detaylı olarak açıklanacaktır.

4 MAL MUKABİLİ ÖDEME Cash Against Goods (CAG), Open Account, Clean Collection, Cash On Delivery Açık Hesap, Serbest Yükleme terimleri ile de açıklanan ve ülkemiz ihracatında oldukça sık kullanılan mal mukabili ödeme, mal bedelinin ödenmesinin, malların tesliminden sonra gerçekleştiği ödeme şeklidir. Vesaiki Baka Araılığı İle Göderildiği Mal Mukaili Ödeede İş Akışı Aracılığı İleGönderildiği İş Akışı Şekil 1 - VESAİKİN BANKA ARACILIĞI İLE GÖNDERİLDİĞİ MAL MUKABİLİ ÖDEMEDE İŞ AKIŞ ŞEMASI İhracatçı 2. Mal 1. Alım Satım Sözleşmesi 6. Vesaik İthalatçı 4 3. Bedelsiz Teslim Kaydıyla Vesaik 10. Ödeme Çıkış Uluslararası Nakliye 4. V e s a i k Giriş 7. Mal 7.Mal 5. Vesaik 8. Ödeme İhracatçının Bankası İthalatçının Bankası 9. D ö v i z T r a n s f e r i İhracatçının açısından Mal Mukabili bu denli Ödemeyi riskli görünen Kabul Etmesinin ödeme şeklini Sebepleri ihracatçının kabul etmesini etkileyen faktörleri şu şekilde sıralayabiliriz; Alıcı satıcının bir temsilcisi veya şubesidir. Alıcı ile satıcının alım satım ilişkisi yıllardır sürüyor olabilir. Ülke mevzuatı bu ödeme şeklini şart koşmakta olabilir. Alıcı güçlü bir konumda ise, ihracatçı alıcının satış koşulları üzerinden bu ödeme şeklini kabul etmek zorunda kalabilir. Satıcı yeni bir piyasaya giriyorsa, alıcının mallarını daha rahat pazarlayabilmesi için kolaylık sağlıyor olabilir. Bu ödeme şekli basit, masrafsız ve bürokrasiden uzaktır. İhracatçının Mal Mukabili Ödemede Riskini Azaltmasının Yolları Yukarıda açıklandığı üzere, mal mukabili ödemede ihracatçının çok önemli riskleri mevcuttur. Söz konusu riskleri azaltmanın yolları aşağıdaki gibi açıklanabilir: A. Ranseyman Yaptırmak: Bu konu daha önce açıklanmıştı.

5 B. Reklamasyon iddiası için bir süre koymak veya bu tür suiistimalleri veya talepleri engellemek için yapılacak sözleşmeye gözetim şirketi maddesini eklemek ve gözetim belgesinin her iki taraf için de bağlayıcı olduğu ifade etmek. C. Bankalar Tarafından Garanti Verilmesi: Daha önce açıklanan banka garantileri, bu kez ithalatçı tarafından, ihracatçıya verilmek üzere düzenlenmektedir. D. Banka Avalli veya Kabul Kredili Poliçe Tanzim Edilmesi: Kabul Kredili Ödeme konusunda açıklanacağı üzere, ihracatçı ithalatçının bankanın garantör olacağı bir poliçeyi kabul ettirerek riskini oldukça azaltabilir. VESAİK MUKABİLİ ÖDEME Vesikalı Tahsil, Belgeli Tahsil Cash Against Document (CAD), Documents Against Payment (D/P), Documentary Collection Dış Ticarette oldukça fazla kullanılan ödeme yöntemlerinden biri olan vesaik mukabili ödeme; bir malın ihraç ülkesinden yola çıkarılmış olduğunu gösteren belgeler (vesaik) karşılığında ithalatçının mal bedelini ödenmesi ya da ödeme taahhüdüne girmesi şeklinde yapılan bir ödeme şeklidir. 5 Tahsil işlemleri ile ilgili uluslar arası bankacılık uygulamalarındaki ihtiyaçlar sonucunda, vesaik mukabili ödeme yöntemi ile ilgili Tahsiller için Yeknesak Kurallar Uniform Rules for Collections), 1995 yılında revize edilmiş olan Milletlerarası Ticaret Odası MTO (ICC) nun 522 nolu broşürde yer almaktadır. Vesaik Mukabili Ödemede Taraflar Vesaik mukabili ödemede taraflar aşağıda açıklanmaktadır. 1. Amir (Principal - İhracatçı): Tahsil işlemi için emtiayı temsil eden vesaiki bankasına veren ihracatçı firmadır. Ancak amir her zaman ihracatçının kendisi olmayabilir. İhracatçı adına ve hesabına işlem yapmaya yetkili birisi de amir konumunda olabilir. 2. Bankalar: Vesaik mukabili ödemede üç bankanın varlığı söz konusudur: a. Gönderi Bankası (Remitting Bank Römiz Bankası - İhracatçının Bankası) a. Tahsil Bankası (Collecting Bank) b. İbraz Bankası (Presenting Bank) 3. Muhatap (İthalatçı Importer)

6 Vesaik Mukabili Ödemede İş Akışı Bankaların ödeme sürecinde yer aldığı bir vesaik mukabili ödeme akışı aşağıdaki şekilde açıklanmıştır. ŞEKİL: VESAİK MUKABİLİ ÖDEMEDE İŞ AKIŞ ŞEMASI Amir (İhracatçı) 2. Mal 1. Alım Satım Sözleşmesi 8a. Vesaik Muhatap (İthalatçı) 3. Vesaik 9b.Ödeme Çıkış Uluslararası Nakliye Giriş 4. Tahsile Gönderilen Vesaik 9a. Mal 5. Vesaik İhbarı e e m d Ö Ödeme 7. Vesaik Tahsile Gönderen Banka Tahsil Eden Banka 8b. Döviz Transferi 6 VESAİK MUKABİLİ ÖDEMEDE DİĞER YÖNTEMLER Vesaik mukabili ödemede aşağıdaki yöntemlerle de ödeme yapılabilmektedir. Bunlar: Kabul Kredili Vesaik Mukabili Ödeme o Kabul Karşılığı Belgeler ve İade o Kabul Karşılığı Belgeler ve Garanti Belgesi o Vadeli Poliçenin Kabulü Sonrasında Ödeme Karşılığında Belgeler o Kabul Tahsilatlı Vesaik Mukabili Ödeme Kişisel Taahhüt Mektubu Karşılığı Vesaik Teslimi Banka Garantisi Karşılığında Vesaik Teslimi Teslimat Karşılığı Ödeme Vesaik Mukabili Ödemenin İhracatçı Açısından Riskleri Vesaik mukabili ödemenin ihracatçı açısından bir takım riskleri bulunmaktadır. Bunlar aşağıdaki gibi sıralanabilir: Vesaik mukabili ödeme şeklinde ihracatçı ithalatçının verdiği söze güvenmek zorundadır. Vesaik mukabili ödeme şeklinde mal bedeli ithalatçı tarafından bankaya ödenmediği sürece, mal üzerindeki fiziki kontrolü ihracatçı üzerinde kalmaktadır.

7 Vesaik Mukabili Ödemede İhracatçının Riskini Azaltma Yolları İhracatçının yukarıda sayılan riskleri azaltmasının bazı yolları bulunmaktadır. Bunlar: 1. İhracatçı, ihracatı gerçekleştirmeden önce alıcı ve ülkesi hakkında detaylı bir araştırma yapmalıdır. 2. Bununla birlikte taraflar bu ödeme şeklini kararlaştırırken, emtianın muhatap tarafından teslim alınmasına yönelik özel şartlar öngörebilirler. Örneğin Türk hukukunda, Borçlar hukumuzda alıcının belgeleri alma yükümlülüğü bulunmaktadır. 3. İhracatçı, gönderdiği malların sipariş üzerine yapılan eşyalar olmamasına özen göstermelidir. Böylece alıcının malları kabul etmemesi gibi bir durumda, bir başkasına satış daha kolay olacaktır. 4. İthalatçının ülkesindeki bekleme riskini göze alıp, malın sigortasının süresini buna göre düzenlemelidir. 5. Mal bedelinin en azından bir kısmının peşin alınması da riski azaltabilecektir. AKREDİTİFLİ ÖDEME Kelime olarak itibar vermek, tasdik ve temin etmek anlamına gelen ve dış ticaretin yaygın ve en garantili ödeme şekillerinden biri olan akreditifi, en basit haliyle bir koşullu havale olarak tanımlamak mümkündür. Bu ödeme şeklinde alıcı (havale -havale amiri) belirli koşullara uyulması koşulu ile, satıcıya (ihracatçı-havale lehdarı) belirli bir tutarın ödenmesi hususunda aracı bankaya talimat vermekte; aracı banka da bu talimatın şartları yerine getirildiği taktirde ödemeyi yapmaktadır. 7 Daha teknik anlamıyla akreditif, alıcının talep ve talimatlarına dayanarak bir bankanın belli bir paraya kadar, belirli bir vade dahilinde, belli belgeler karşılığında ve öngörülen şartların yerine getirilmesi kaydıyla satıcıya ödeme yapılacağını, satıcı tarafından keşide edilen poliçeleri kabul ve iştira edeceğini, satıcıya karşı yazılı olarak taahhüt etmesidir Akreditifin Uluslararası Dayanağı Uluslar arası bankacılıkta akreditif işlemlerinin yeknesaklaştırılması ilk olarak MTO tarafından ele alınmış ve bugün bilinen yeknesak kuralların ilk şekli MTO nun 1933 deki Viyana Kongresi nde ortaya çıkmıştır. Ardından 1962, 1972 ve Ertelemeli Ödemeli Akreditif ile Standby akreditifi ortaya çıkartan 1983 revizyonu yapılmıştır revizyonundan sonra toplam 165 ülkede bankalar ve bankalar birliği Yeknesak Kuralların akreditif uygulamasında temel alınacağını kabul etmişlerdir. Ancak 1983 de kararlaştırılarak tavsiye edilen 400 sayılı yeknesak kuralların uygulanması sırasında ortaya çıkan çelişkiler ve davalar ile taşımacılıktaki yeni gelişmeler üzerine 1 Ocak 1994 den geçerli olmak üzere 500 sayılı yayın olarak (UCP 500 olarak adlandırılmaktadır) Vesikalı Krediler için Yeknesak Teamüller ve Uygulama (Uniform Customs and Practice for Documentary Credits UCP) uygulamaya konulmuştur 1. Şu anda ise 2007 Temmuz unda yürürlüğe kuran UCP600 broşürü yürürlüktedir. 1 1 Nisan 2002 itibariyle, MTO, akreditif tahtında vesaikin elektronik ibrazını kapsayan yeni kuralları yürürlüğe koymuştur. eucp olarak adlandırılan bu kurallar ile UCP 500 deki 49 Maddeye 12 madde eklenmiştir.

8 Akreditifli Ödemede Taraflar Akreditifli ödeme şeklinde, akreditifin özelliğine göre bir çok farklı taraf söz konusu olabilmektedir. Ancak basit bir akreditifte, Amir, Amir Banka, İhbar Bankası ve Lehdar olmak üzere dört tarafın mevcut olduğu unutulmamalıdır. Akreditifte yer alan tarafların hak ve sorumlulukları aşağıda açıklanmıştır. A. Amir (Applicant, Orderer, Principal, Account Party) Akreditif amiri, akreditifin açılmasını isteyen alıcı yani ithalatçıdır. Akreditif Amirinin Sorumluk Ve Hakları Temel olarak akreditifli işlemde amirin sorumlulukları aşağıda açıklanmıştır. i. Amirin Akreditifi Açtırma Sorumluluğu ii. Amirin Mal Bedelini Ödeme Sorumluluğu iii. Amirin Belgeleri Teslim Alma Yükümlülüğü iv. Amirin Komisyon ve Masrafları Ödeme Yükümlülüğü B.Amir Bankası - Akreditif Küşat Eden Banka (Opening Bank, Issuing Bank, Applicant s Bank) Amir banka, ithalatçının talimatı üzerine ihracatçı lehine akreditif açan ve bunu ihracatçının bankasına bildiren taraftır. Akreditif doğrudan doğruya amir bankanın sorumluluğunu doğurduğu için, akreditifin açılmasından sonra lehdara ödeme 8 yükümlülüğünü üstlenen bu bankadır. Amir Bankasının Sorumlulukları Akreditif açma talimatını alan banka, bunu kendi uzmanlık görüşü ve imkanları ile kontrol eder. Banka kredi değerlendirmesinin yanında, yapılan teklifin mevzuata ve bir para transferi söz konusu olduğunda kambiyo mevzuatına uygun olup olmadığını da kontrol eder. i.amir Bankasının Akreditifi Açma Yükümlülüğü ii. Amir Bankasının Ödeme Yükümlülüğü iii.amir Bankasının Vesaiki İnceleme Yükümlüğü C.İhbar Bankası -Avis Bankası (Advising Bank- Beneficiary s Bank) : İhbar Bankası, amir bankanın talimatlarına göre, işlemin gerçekleşmesini sağlayan, amir bankanın temsilcisi olup; amir bankadan aldığı akreditif metninde kendisine verilen görev gereği satıcıya, lehine akreditif açıldığını bildiren ve akreditif şartlarını yerine getiren bankadır.

9 İhbar Bankasının İhbar Yükümlülüğü İhbar Bankasının Vesaiki İnceleme Yükümlülüğü Lehdar (Beneficiary) Lehine akreditif açılan taraf olup, akreditif şartlarına uygun belgeleri ibraz ederek bedelini tahsil eden, vadede ödeme taahhüdü alan veya vesaike ekli poliçesine kabul imzası alan satıcıdır. Bir Akreditifte İş Akışı Bir akreditifte akış süreci aşağıda açıklanmıştır. AKREDİTİFLİ ÖDEMEDE İŞ AKIŞ ŞEMASI Lehdar (İhracatçı) 5. Mal 1. Alım Satım Sözleşmesi 11. Vesaik Amir (İthalatçı) Ödeme 6. Vesaik 4. Akreditif İhbarı Çıkış Uluslararası Nakliye Giriş 12. Mal 2. Akreditif Açtırma Talimatı 10. Ödeme ve Vesaik Teslimi İhbar Bankası 7. Uygunluk Kontrolü 3. Akreditif mektubu 8. Vesaik 10. Döviz Transferi Amir Banka 9. Uygunluk Kontrolü

10 KABULLÜ TAHSİLATTA İŞ AKIŞ ŞEMASI Keşideci (İhracatçı 2. Mal 1. Alım Satım Sözleşmesi 12. Vesaik Keşideli (ithalatçı) 3. Vesaik + Poliçe 7. Avalli Poliçe 12. Ödeme Çıkış Uluslararası Nakliye 4. Vesaik + Poliçe Giriş 13. Mal 5. Kabul İçin Poliçe 6..Kabul Edilmiş Poliçe 10. Mal Bedeli (vadede) 11. Vesaik Tahsile Gönderen Banka 7. Avalli Poliçe 12. Döviz Transferi Avalist Banka (Tahsil Eden Banka 6. Aval + Poliçenin bir nüshasını saklar 10 BANKA ÖDEME YÜKÜMLÜLÜĞÜ (BPO) Bank Payment Obligation Akreditifin güvencesini, mal mukabilinin kolaylığı ile birleştiren yeni bir ödeme yöntemidir. BPO; bir bankanın diğer bir bankaya verdiği ve satıcı tarafından bankası aracılığıyla sunulan işlem verilerinin elektronik ortamda belirlenen şartlara göre başarılı bir biçimde eşleşmesi sonucu ödemenin belirlenen bir vade de yapılmasını sağlayan geri dönülemez bir banka taahhüdüdür. İç ve dış ticarette kullanılabilir. Mevcut ticari finansmanları tamamlamak üzere tasarlanmıştır. BPO diğer ödeme yöntemlerini tamamlayıcı olsa da esas olarak açık hesap (mal mukabili) ve akreditif arasındaki açığı kapatmaktadır. Elektronik akreditif veya Light L/C olarak adlandırılsa da akreditif değildir. Akreditife göre çok daha kolay ve pratiktir. BPO nun ortaya çıkış sebebi; Ticareti kolaylaştırma, Elektronikleştirme, Kâğıdı ortadan kaldırma, Güvence sağlama ve Basitlik Bir BPO kullanıcısı, riskini azaltıp ödeme güvencesi elde ederken bu arada daha hızlı, kâğıtsız ve tamamen otomatik bir işleme de kavuşmuş olacaktır. Sonuçta ödeme sistemi hızlı, daha az karışık ve maliyeti optimum bir sistem söz konusudur.

11 Banka Ödeme Yükümlülüğü (BPO) nde Taraflar A.Alıcı: Malın alıcısı olan taraftır. Satıcı ile alım satım sözleşmesi yapar, BPO işleminin başlaması için Yükümlü Banka dan talepte bulunur, teminat ve talimat verir. B.Alıcının Bankası ( Buyer s Bank): Alıcının bankası bir Yükümlü Banka da olabilir. C.Satıcı (Seller): Malın satıcısı olan taraftır. Alıcı ile alım- satım sözleşmesi yapar. Malı yükler\ sevk eder ve işlemle ilgili olarak yükleme belgelerinden topladığı verileri Lehtar Bankaya gönderir. Lehtar Banka tarafından İşlem Eşleştirme Uygulaması (TMA) na gönderilen veriler uygu bulunduktan sonra Yükümlü Banka tarafından ödenen mal bedelini Lehtar Banka aracılığıyla alır. D.Satıcının Bankası (Seller s Bank): Satıcının bankası, bir Established Baseline nın Payment Obligation Segment kısmında Recipient Bank (Lehtar Banka) olarak gösterilecektir. Bir BPO işleminde Yükümlü Bankanın muhatabı olan bankadır. Yükümlü Banka (Obligor Bank) mesajları bu bankaya gönderir, ödemeyi bu bankaya yapar. E.Taraf Banka (Involved Bank): Satıcının bankası veya Recipient Bank, Alıcının Bankası, Yükümlü Banka veya Submitting Bank anlamına gelir. 11 F.Yükümlü Banka (Obligor Bank): Bir BPO yu düzenleyen banka anlamına gelir. Bir BPO işleminde geri dönülemez taahhüdüne giren bankadır. G.Lehtar Banka (Recipient Bank): Bir BPO nun lehtarı olan banka anlamına gelir. Recipient Bank her zaman Satıcının bankasıdır. H.Sunan Banka (Submitting Bank): Tek görevi sadece Established Baseline gereği bir veya birden fazla Data Set ini sunmak olan bir Taraf Banka dır.

12 Banka Yükümlülüğü Ödemenin (BPO) İş Akışı Banka yükümlülüğü ödeme şeklinin iş süreci aşağıda açıklanmıştır. 1. Satı alı taleii iletilesi ALICI 4. Yükleme SATICI 8. Yükleme Belgeleri 6. Yükleme verisi eşleşe raporu 2. Satı alı taleie istinaden BPO talebi BPO- Ödeme Yükümlü Banka TSU * 3. BPO bilgisinin iletilmesi 5. Yükleme verisinin iletilmesi BPO- Ödeme Yapıla Banka 7. Ödeei alaşıla tarihte yapılaağıı ihar edilesi 9. Vadede ödeei yapılası * TSU- Trade Services Utility SWIFT i Servis Sağlaa Platforudur) 12 İş akışı aşağıdaki gibi özetlenebilir: Veritabanı nın oluşturulması (Established Baseline) 1. Alıcı ve satıcı BPO şartlarında anlaşır ve alıcı satıcıya satın alım talebini iletir. 2. Alıcı ödeme yükümlü bankaya (BPO sağlayacak olan kendi bankasına) BPO ve satım alım şartlarını içeren minimum veri sağlar. 3. Satıcı, BPO ve satın alım şartlarını içeren veriyi kendi bankasına teyit eder. Söz konusu veri SWIFT platformu üzerinde eşleştiği takdirde, baseline oluşur. Alıcı ve satıcı eşleşme raporunu bankalarından alır. Eşleşme (Matching) 4. Satıcı malları yükler. 5. Satıcı yükleme verilerini bankasına iletir. Satıcının bankası ilgili verileri SWIFT sistemine girer. 6. Satıcı, bankasından eşleşme raporunu alır ve eğer eşleşmeyen bir veri bulunuyorsa, kabul onayını ve reddini verir. 7. Satıcının bankası başarılı veri eşleşmesi konusunda satıcıyı bilgilendirir. İşlemin Tamamlanması ( Settlement) 8. Satıcı yükleme belgelerini alıcıya iletir. 9. Ödeme vadesinde ödeme yükümlü banka, alıcının hesabını borçlandırarak satıcının bankasına ödemeyi yapar. Satıcının bankası satıcının hesabını alacaklandırır.

13 BPO İle İlgili Önemli Hususlar Global ticarette akreditifin kullanımı gittikçe azalmaktadır. Bunun nedeni de akreditifin kullanımı zor olmasıdır. Ödeme yöntemleri gittikçe mal mukabili veya açık hesaba doğru kaymaktadır. Mal mukabili kullanımı artarken, akreditifin kullanımı azalmaktadır. Hatta 2020 yılında %89 a ulaşacağı varsayılmaktadır. Şimdiler de %80- %82, akreditifin kullanımı % 10 civarında, vesaik mukabilinin % 1,4 civarındadır. İnsanların mal mukabili ödeme şeklini kullanıp ayrıca bir güvence kullandığı görülmüştür (faktoring, standby vb.). Akreditif bu güvenceyi vermektedir ama ödeme zorlukları olduğundan dolayı da kullanılmamaktadır. Bunun üzerine yeni bir teknik olan Banka Ödeme Yükümlülüğü (BPO) geliştirilmiştir; akreditifin zorluklarını ortadan kaldırmıştır, mal mukabili gibi hızlı ve kolaydır. 13 KULLANIM HIZ BANKA GÜVENCESİ PEŞİN Kolay Hızlı Yok MAL Kolay Hızlı Yok MUKABİLİ VESAİK Kolay Yavaş Yok MUKABİLİ AKREDİTİF Zor Yavaş Var BPO Kolay Hızlı Var BPO standart finansal mesaj tipleri ile kullanmaktadır; bunlar ISO 20022, TSMT mesaj formatlarıdır. Bu standart mesaj formatını kullandığı için satıcının sağladığı veriler arasındaki eksiklik ve uygunsuzluklar tümüyle ortadan kalkmaktadır. BPO nun güvence dışında bir amacı da alıcı satıcı ve tedarikçilere finansman imkânları sağlamaktır. Bunlar yükleme öncesi finansman, yükleme sonrası finansman, antrepo finansmanı, alacakların satın alınmasına dayalı finansman, esnek vadeli finansmandır. Özetle BPO nun amacı; Mal mukabili ödeme yöntemini banka güvencesi ile desteklemek, Saygın ve standart ISO mesajları ile rezerv konularını azaltmak, Operasyonu ve maliyetinin azaltmak, Hızlı, kolay ve otomatik bir ödeme yöntemi getirmek, Alıcı, satıcı ve tedarikçilere finansman imkânı sağlamak, Alıcı riskini ortadan kaldırmak, Ülke ve banka riskini ortadan kaldırmak (gizli teyit ile).

14 BPO İle Diğer Ödeme Yöntemleri Arasındaki Farklar A.BPO Ve Akreditif Arasındaki Fark 14 Akreditif Banka Ödeme Yükümlülüğü- BPO Fiziki belgeler üzerinde işlem yapılır. Fiziki belgeler yerine veriler üzerinde işlem yapılır. İşlemleri çok hızlı değildir. İşlemleri çok hızlı yapar. Finansman imkânları çok geniş Finansman imkânları kolay ve değildir. fazladır. UCP ve ISBP gibi ağır ICC kuraları vardır. URBPO gibi sade ve basit ICC kuralı vardır. Tekniği karışık ve komplekstir. Tekniği basittir, Sunu+TMA(elektronik eşleştirme)+ Raporlar Fiziki belgeler kaybolabilir. Fiziki belgelere özgü kaybolma riski yoktur. Fiziki belgeler akreditif şartları ve ICC Fiziki belgelere özgü rezerv kurallarına göre incelenir, uygun değilse konuları yoktur. rezerv konur. Belgeleri inceleyen kişi kendi yargısını kullanır, sübjektiflik söz konusu olabilir. Uyum kontrolleri kolay değildir, detayları fazladır gözden kaçabilir. Operasyon riski yüksektir, belgeleri inceleyen rezerv konularını gözden kaçırabilir. Belge inceleme sübjektifliği yoktur, makine verileri otomatik eşleştirme yapar. Uyum kontrolleri daha kolay ve objektiftir, detayları fazla değildir, veri elemanı azdır. Operasyon riski azdır. B.BPO Ve Açık Hesap (Mal Mukabili) Arasındaki Fark Açık Hesap (Mal Mukabili) Banka ödeme güvencesi yoktur. Finansman için teminat kabiliyeti yoktur. Yeni iş fırsatları pek yaratmaz. Otomatik olmadığı için operasyon ve maliyeti fazla olabilir. Kontrol, takip ve mutabakatı kolay değildir. Risk dengesizdir, satıcının riski fazladır. Banka Ödeme Yükümlülüğü- BPO Banka ödeme güvencesi vardır. Finansman için teminat kabiliyeti vardır. Yeni iş fırsatlarına kapı açar. Operasyon riski ve maliyeti azdır. Kontrol, takip ve mutabakatı kolaydır. Riski dengeler.

15 BPO nun Avantajları Uluslararası Ticaret Yüksek Lisansı A.BPO nun Akreditife Göre Avantajları Fiziki belgelerin yerine belgelerden elde edilen veriler (data) ibraz edilecektir, Fiziki belgeler ile uğraşılmadığı için BPO daha hızlı olacaktır, çünkü sadece veriler kullanılacaktır, Uyum sağlama konu ve kalitesinde düzelme olacaktır, Değişiklikler çok kısa sürede kolaylıkla yağılabilecektir, Finansman imkânlarına çok daha erken ve kolaylıkla ulaşılacaktır. B.BPO nun Açık Hesap a Göre Avantajları Ödeme riski azalacaktır, Ticari kazanç ilişkisi kolaylaşacaktır, Finansman için teminat olacaktır. C.BPO nun Bankalar İçin Avantajları 15 Düşük risk, hesaplı sermaye kullanımı, İstikrarlı komisyon ve gelir kaynağı, otomatik çözümler, Düşük operasyonel maliyetler, Yeni finansman imkânları, İlişkileri artırma ve sağlamlaştırma, Risk ve müşteri üzerinde piyasa ihtiyaçlarını daha fazla karşılama. D.BPO nun Satıcılar İçin Avantajları Nakit akışı optimizasyonu, nakit tahminlerini düzeltme, Zamanında ödeme alma, alacakları erken tahsil edebilme, Ödeme riskini bertaraf etme, Uyumsuzluk (rezerv) riskini ortadan kaldırma, E-fatura entegrasyonunu kolaylaştırma, Finansman imkânları, Faktöring e alternatif bulma, Faiz maliyetini azaltma. E.BPO nun Alıcılar İçin Avantajları Nakit akış optimizasyonu, Ödeme zamanını kontrol altında tutma, Kredi kullanımı optimizasyonu, Tedarikçilere zamanında ödeme, İdari masrafları azaltma, Araştırma ve tartışmaları azaltma, Dış kaynak kullanım imkanları, Ödeme süreleri uzatma, Tedarik riskini azaltma.