Yıl: 2, Sayı: 5, Aralık 2015, s

Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "Yıl: 2, Sayı: 5, Aralık 2015, s. 156-166"

Transkript

1 Yıl: 2, Sayı: 5, Aralık 2015, s Ayhan KARAKAŞ 1 OSMANİYE VE ÇEVRESİ HALK HEKİMLİĞİNDE DİNSEL-BÜYÜSEL UYGULAMALAR 2 Özet Halk hekimliği, halkın geçmişten günümüze çeşitli kültürel değişimlere uğrayarak taşıdığı bir değerler bütünüdür. Halkımız, modern tıbbın olmadığı dönemlerde imkânlar dâhilinde hastalıklarını sağaltmaya çalışmış ve bu uygulamalar oldukça zengin bir kültür birikim meydana getirmiştir. Halk hekimliği uygulamaları içerisinde gerçekçi nitelik taşıyanlar dışında dinsel-büyüsel özellik gösterenlere de rastlanmaktadır. Bu tür uygulamalarda eski kültür izleri yanında İslâmî rengin izlerini de görüyoruz. Çukurova bölgesi içerisinde halk kültürünün canlı bir şekilde yaşatıldığı yörelerden biri olan Osmaniye de de halk hekimliği uygulamaları oldukça zengindir. Osmaniye halk hekimliği içerisinde dinselbüyüsel uygulamalar oldukça dikkat çekicidir. Osmaniye halkı hastalıklar karşısında modern tıp dışında geleneksel uygulamalara da başvurmaktadır. Bu çalışmada Osmaniye halk hekimliği içerisinde sözlü kültürden derlenen dinselbüyüsel uygulamalara yer verilecek ve bu uygulamalardaki eski kültür izleri ve İslâmiyet etkisi değerlendirilecektir. Anahtar kelimeler: Osmaniye, Halk Hekimliği, Din, Büyü RELIGIOUS- MAGICAL PRACTICES IN OSMANIYE ENVIRONMENT FOLK MEDICINE Abstract Folk medicine is a set of values that suffered several cultural change by moving from past to present to the public. Our people have tried to cure the disease within the possibilities and applications in the absence of modern medicine has brought a rich cultural accumulation occurs. Religious magical properties in more realistic 1 Yrd. Doç. Dr., Çukurova Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi, Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü ABD., akarakas@cu.edu.tr 2 Bu çalışma TÜBİTAK tarafından 112K190 numaralı 1001 Araştırma Projesi ile desteklenmiştir.

2 Osmaniye ve Çevresi Halk Hekimliğinde Dinsel-Büyüsel Uygulamalar than those who practice folk medicine is also found showing. Besides traces of ancient cultures in these types of applications, we see thetraces of the Islamic color. Vividly in the Çukurova region of folk culture in Osmaniye, one of the areas where survival is very rich in folk medicine practices. Religious - magical folk medicine practices in Osmaniye is quite remarkable. Osmaniye traditional practices are resorted to in the face of modern medicine, people outside diseases. This work will be evaluated in folk medicine in Osmaniye will be compiled from oral cultures where religious -magical practices and the application traces ancient cultures and the impact of Islam. Keywords: Osmaniye, Folk Medicine, Religion, Magic GİRİŞ Halk hekimliği toplumun kültürel gelişim ve değişim süreci içerisinde kuşaktan kuşağa aktarılarak zenginleştirilen bir değerler bütünüdür. İnsanlık tarihi kadar eski olan geleneksel tıp uygulamaları insanın doğa ile olan mücadelesi sürecinde kazandığı tecrübelerle varlığını sürdürmüştür. İnsanoğlu zaman zaman karşılaştığı çeşitli hastalıkları olanakları ölçüsünde tedavi etmeye çalışmıştır. Halk hekimliği içerisindeki uygulamalar bağlı bulunulan kültürden de çeşitli izler taşımaktadır. Daha çok bitkilerden yararlanılarak geliştirilen gerçekçi tedavi yöntemleri dışında, din ya da inanç sitemlerinin de etkisiyle, bazı dinsel-büyüsel yöntemlere de başvurulmuştur. Türk kültürü açısından baktığımızda bugün Anadolu nun birçok yöresinde halk hekimliği uygulamaları içerinde başvurulan dinsel-büyüsel uygulamalarda İslâmî ögeler dışında eski kültürü izlerine de rastlamaktayız. 157 Folklorumuzun önemli bir bölümünü oluşturan halk hekimliği, insanlığın tarihi kadar eskidir. Hayvanların içgüdüleriyle yaptıklarını gözleyen insanoğlu daha sonra bunları kendilerine uygulayarak kendi kendilerinin hem doktoru hem eczacısı olmuşlardır. Bu dönemlerde hastalıkların nedenlerinde ve tedavisinde insanoğlu yetersiz kalmış ve hastalıklar ay ve güneş tutulmaları, yıldızlar, fırtınalar ve şimşek çakması gibi tabiat olaylarına bağlanmıştır. Bu nedenle eski çağlarda insanlar hastalıklarını tedavi etmek için büyüden yani sihirden yararlanmışlardır. İlkel insanlara göre akut hastalıkların, romatizmanın ve daha birçok hastalığın sebebi insan bedenine cinlerin girmesidir. Zamanla ilk insan bu tür varlıkları kutsal tutmaya başlamış ve böylece totem-klan anlayışı doğmuştur. Tedavi amacı olarak totemin sembolü olan muskalar, sihir ve döğmeler kullanılmıştır (Şehsuvaroğlu, 1970; Akt. Şar, 1989: 222). Halk tababeti veya geleneksel tababet, ilk insanın doğa olayları karşısında takındığı tavırlar ve ilişki şekillerinden doğmuş. Bunda sihir ve büyünün rolü büyük olmuş. Bu mekanist evren telakkisinde, ezelî ahengin bozulması veya tesisi, kötü veya iyi kuvvetler fikrine bağlanmış. İyi veya kötü kuvvetlerin insanlara musallat olması karşısında büyücüler, şamanlar, tabiatüstü unsurlarla temasa geçerler. Böylece, dinî inançlarla sihrin yönettiği bu geleneksel sistemlerde sağlık ve hastalık, insan bedenine yabancı unsurların girmesi ve bunların yaptıkları fenalıklarla izah ediliyor (Oğuz, 2005: 40-41). Gözlem ve deneme yoluyla elde edilen bilgiler yüzyıllarca birikerek kültür vasıtasıyla kuşaktan kuşağa aktarılmış ve tıp biliminin temelini oluşturmuştur. Savaşta, avda sakatlanmalar ve yaralanmalar, hayvanların hastalanmaları, doğum olayları insan nesline sürekli yeni bilgiler Sosyal Bilimler Dergisi / TheJournal of SocialScience / Yıl: 2, Sayı:5, Aralık 2015, s

3 Ayhan Karakaş kazandırmış; sonuç olarak iyi gözlemci ve yetenekli iyi ediciler toplum içinde ortaya çıkmıştır. Biraz deneyim, gözlem, sihir, büyü karıştırılarak elde edilen başarı toplum içinde dünyanın en eski uzmanlık kollarından olan yeni bir sınıfı oluşturmuştur. Bunlara büyücü, şaman, ocaklı, hekim gibi pek çok ad verilir (Serdaroğlu 1996: 3). Halk tıbbı aslında iki dala ayrılır: 1) Tabiî halk tıbbı, 2) Dinsel-büyüsel halk tıbbı. Tabiî halk tıbbı, insanın doğaya ilk tepkilerinden birini temsil eder ve hastalığını tedavi etmede çeşitli bitkiler, madensel ve hayvansal maddelerden yararlanmasını kapsar. Bazen akılcı veya bitkisel halk tıbbı da denilen tabiî tıp, ilkel kültürlerin malı olmakla birlikte, bu tıbbın bazı faydalı tedavi şekilleri bilimsel tıbba kadar uzanmıştır. Halk tıbbının ikinci dalı olan dinsel-büyüsel tıp ise hastalık tedavisinde muska, kutsal sözler ve benzeri işlemlerden yararlanır (Yoder, 1975: 23-24). Yerli toplumlardan günümüze uzanan ve halk tıbbı adı verilen sağlık uygulamaları temelde doğaüstü ile ilişkilidir. Yine kültürden kültüre farklılıklar mevcut olsa bile, geleneksel halk hekimliği alanı hastalıkların tedavisinde büyü ve din temel alanı çerçevesinde iş görmektedir. Kökeninde büyü-dinsel algının etkisini yoğun olarak gözlemlediğimiz bu tedavi yöntemlerindeki bilgi ve pratikler zamanla değişebilir, bazıları işlevini yitirdiği zaman yok olabilir. Ancak, halka ait tedavi yöntemlerinin kültürün bir parçası olarak ve yeniden üretilerek varlığını sürdüreceği ve halk tıbbının gelecek nesillerde de insan toplumsallığının bir ürünü olarak var olacağı söylenebilir (Kaplan, 2011: 156). Halk tıbbında olduğu gibi ilkel tıpta da insanı hastalıktan kurtarmanın en yaygın metotlarından biri, hastalığı doğrudan doğruya ya da bir aracı vasıtasıyla başka bir kişiye, hayvana bitkiye veya herhangi bir şeye devretme metodudur. Bu devir işlemi temas yoluyla veya sembolik olarak; örneğin bir siğilin satılması şeklinde olabilir. Doğrudan doğruya devretmenin en yaygın örneklerinden biri hastalığın ağaçlara veya çalılara kama veya çivi sokarak devredilmesi metodudur. Esasında bütün bu işlemlerin ardında yatan düşünce, genel anlamda kötülüğün devredilmesiyle bağıntılıdır (Yoder, 1975: 29). 158 Büyü ve din birbirinden ayrılmaz şekilde bir bütünün parçalarıdır. Rivers ın araştırmalarını yaptığı 1900 lü yılların başlarından bugüne geleneksel halk hekimliğinin kökenlerinde fazla bir değişim olmadığı, günümüzde de halk tıbbının dinsel ve büyüsel pek çok ögeyi bünyesinde barındırdığı söylenebilir. Yerli toplumlarda hastalıkların tedavilerinde kutsal olana başvurma, kutsal alandan yardım isteme sıklıkla izlenen bir yoldur. Bu topluluklar üzerine yapılmış pek çok araştırma, sağaltma pratiklerinde doğaüstü güçlerden istenen yardımlarla ilgili çeşitli uygulamalardan oluşan yoğun örnekler içermektedir. Yerli kültürler üzerine yapılan araştırmalarda ön plana çıkan ve kültürel çeşitlilik açısından oldukça zengin Afrika ve Malenezya da yapılmış alan araştırmaları verileri incelendiğinde, halk tıbbına ait çeşitli iyileştirme pratiklerinin kökeninde büyünün olduğu dikkati çeker (Kaplan, 2011: 156). Türkler; evreni, dünyayı, insanı anlamaya, kontrol altına almaya yardım eden inançlardan, hastalıkların sebebini anlamaya ve tedavi etmeye çalışırken de yararlanmışlardır. Ayrıca, günümüz Türkiye sinin kültürel yapısı göz önünde bulundurulduğunda sihir sistemine dayanan Şamanlığın, hâkim inanç olan İslâmiyet le beraber, hatta İslâmî bir unsurmuş gibi varlığını devam ettirmesi ilgi çekicidir (Kaya, 2001: ). Sağlığın, ruhlarla dolu olan çevre ile insanın dengeli olmasıyla kaim olduğuna inanılan İslam öncesi Orta Asya Türklüğünde, hastalıkların bu dengenin bozulmasıyla yani insan Sosyal Bilimler Dergisi /TheJournal of SocialScience / Yıl: 2, Sayı: 5, Aralık 2015, s

4 Osmaniye ve Çevresi Halk Hekimliğinde Dinsel-Büyüsel Uygulamalar ruhunun, kötü ruhlar tarafından kaçırılması veya bedenine kötü ruhların girmesiyle ortaya çıktığı kabul edildiğinden, bu düşüncenin hâkim olduğu ortamda göz ile görülebilen maddi sebeplerle ortaya çıkan hastalıklar genellikle yörenin bitki, maden ve hayvanlarını ilaç olarak kullanan emci, otacı denilen günümüz hekiminin eşdeğeri kişiler tarafından tedavi edilirken, ruhi bozukluklar ve akıl hastalıkları gibi sebebi bilinmeyen ancak kötü ruhların tesiri altına girmiş olduğuna inanılan kimselerin tedavilerini de kam, şaman ve İslami devirdeki adıyla baksılar üstlenmiştir. İslamiyet in Orta Asya da Türkler arasında yayılmasından sonra eski inançların bir kısmını Müslümanlık cilası altında yaşatan kamlar, baksılık adı altında, İslami kültürün yüzeysel olduğu yerlerde, yakın zamana kadar varlığını sürdürmüştür. Bu bakımdan baksı için, eski Türk Şamanizm inin İslami devirdeki devamıdır diyebiliriz (Bayat, 1989: 61-62). Halk hekimliği uygulamaları en eski çağlardan beri varlığını devam ettirmektedir. Bu uygulamalar zamanla kazanılan tecrübeler ışığında gelişerek günümüze kadar ulaşmıştır. Halk hekimliğindeki tedavi yöntemleri gerçekçi ve dinsel-büyüsel uygulamalar olarak iki ana kolda gelişmiştir. İnsanlar tedavide zorlandıkları ya da çözüm bulamadıkları birçok hastalıkla ilgili büyüsel yöntemler seçmişlerdir. Orta Asya Türk toplulukları arasında da özellikle Şamanlar tarafından dinsel-büyüsel uygulamalar yapılmaktaydı. İslâmiyet in Türkler arasında yayılmasıyla birlikte bu dinsel-büyüsel uygulamalar İslâmî bazı unsurlarından eklenmesiyle varlığını sürdürmüştür. Bugün Anadolu da birçok hastalığın tedavisinde bu türden dinselbüyüsel yöntemler kullanılmaktadır. Günümüzde Çukurova yöresi, halk kültürü ürünlerinin zenginliği açısından Türk halk kültürü içerisinde oldukça önemli bir yer tutar. Bu zenginlik yüzyıllar süren bir birikimin sonucu olarak karşımıza çıkar. Toplumumuzun son yüzyıl içerisinde geçirdiği çok önemli toplumsal, siyasal ve sosyo-ekonomik değişiklik ve dönüşümlere rağmen, Çukurova yöresi, özellikle Osmaniye nin dağlık kesimlerdeki kapalı toplum yapısıyla halk kültürü zenginliğini korumuş, bunun yanı sıra yeni kültürel ürünleri de ortaya koymuştur. Çukurova yöresinde, Cumhuriyet in ilanı ve 1950 lerden sonra yaşanan köyden kente göç olgusu ile tarıma dayalı bir sanayileşmenin olumsuz etkilerine rağmen bugün bile zengin bir kültürel yapı vardır. 159 Osmaniye yöresi Çukurova da en geç yerleşik hayata geçen yerlerden biridir. Daha 1950 lere kadar göçebe hayat tarzının hâkim olduğu yörede bugünkü kitle iletişim araçlarının varlığına rağmen halk kültürü ürünleri bütün canlılığı ile korunmuştur. Bunu yörede bugüne kadar yapılan halk kültürü ile ilgili çalışmalardan görmekteyiz. Zengin Osmaniye halk kültürünün en önemli bölümlerinden birini de halk hekimliği uygulamaları oluşturmaktadır. Yöredeki gerçekçi ve büyüsel halk hekimliği uygulamaları oldukça zengin bir görünüm sergilemektedir. Çalışmamıza konu olan Osmaniye halk hekimliğindeki hastalıklar ve bu hastalıklar karşısında başvurulan dinsel-büyüsel uygulamalara değinelim. Osmaniye Halk Hekimliğinde Dinsel-Büyüsel Uygulamalar Kişide siğil varsa yedi aylık doğan bir kişinin tükürüğü, o siğili geçirir (K31). Siğili geçirmek için aya bakarak: "Ay gördüm irkildim Ben bu siğilden sirkildim" dedikten sonra siğili olan el süpürgeyle süpürülür (K6). Vücutta bulunan siğil için, koyunun dalağına vücutta bulunan siğil sayısı Sosyal Bilimler Dergisi / TheJournal of SocialScience / Yıl: 2, Sayı:5, Aralık 2015, s

5 Ayhan Karakaş kadar arpa batırılır. Arpa batırılan dalak tasın altına konur. Taşın altına dalağı koyan kişi arkasına bakmadan gider (K40). Siğili geçirmek için bir miktar çiğ et toprağa gömülür (K43). Elinde siğil çıkan biri, önce bir baş soğan getirir, hoca önce okur, üfler sonra, soğanın sütünden siğile sürülür ve bir ağaca asılır. Bakmadan, ağaçtan aşağı inilir, soğan orada kurudukça siğil de elde kurur (K5). Siğil için akşamleyin hava karardıktan sonra mezarlığa gidilir. Çökmüş olan mezara siğil olan eli 3 kez sokup çıkarmak gerekir. Sonra da kişi arkasına bakmadan mezarlıktan çıkar (K16). Siğili iyileştirmek için, ay hilal şeklindeyken tekerleme söylenir. Tuz bir tayın altına konur ve şu dörtlük söylenir: Allahümmesalli/ Ay gördüm Allah/ Amentü billah / Günahım çoktur/affeyle Allah (K12). Siğili olan kişinin evinin bacasından aşağı tuz dökülür (K20). Bir mezara siğil sayısınca arpa gömülür ve o siğil geçer (K15). Bir yumurtaya küçük bir delik açarlar. Yumurtanın içine yedi tane arpa sayıp atarlar. Sonra bu yumurtayı sarıp bir yere gömerler. Böylece siğil geçer (K26). Siğil tedavisinde hayvan dalağı da kullanılır. Dalak kesinlikle kurban ya da adak dalağı olmalıdır. En az üç yerinden kesikler açılır. 40 buğday ve 40 arpa tanesi sıra gözetmeksizin, her tanede Fatiha Suresi okunmak şartıyla kesiklerin arasına konur. Eğer buğday ve arpa taneleri çiziklerin arasına sığmaz ve artarsa bir çizik daha atılır. 40 buğday ve 40 arpa tanesi yerleşene kadar bu işlem Fatiha Suresi okunarak yapılır. Ardından dalak ikiye katlanır. Bir yerden toprak eşilerek dalak oraya gömülür. Kedi ve köpek gibi hayvanlardan da korumak için üzerine taş koyularak toprakla kapatılır. Siğillerin geçmesi beklenir. Genelde de bir daha siğil çıkmayacağına inanılır (K4). Dereye gidilir, vücuttaki siğil sayılır, kaç tane ise o kadar tepsi çalısı çöpü kırılır, besmele çekilir; arkaya bakmadan eve gelinir (K30). Kişide siğil varsa yedi aylık doğan bir kişinin tükürüğü, o siğili geçirir (K13). Develik diye bilinen bir ağaç var, ince olan bu ağacın kökü iyice kıvratılır, üzerine taş katılır, dua edilir ve arkaya bakmadan gidilir. Bu işlem de siğili geçirirmiş (K11). İri bir tuz tanesi üzerine üç ihlâs bir Fatiha okuduktan sonra siğillere sürüp bir yere gömen kimsenin siğilleri bir haftada yok olur (K14). Karaçalı dikeni incire batırılır, incir asılır, incir kurudukça siğil de kurur (K13). Siğillere, Kurban Bayramında veya adak olarak kesilen kurbanının kanı sürülür. Mezarın kenarındaki bir çukura eli sokup çıkarılır. İki hafta boyunca Çarşamba ya da Cuma günleri yapılır (K16). Siğillere Kurban Bayramında 7 evden alınan 7 kurbanın kanı sürülür (K10). Siğil çıkan kişi fidan olan küçük çam ağacının başını kıvırır, buraya paslı çiviyi çakar. Böylece çam fidanı kuruyunca siğilinde kuruduğuna ve yok olduğuna inanılır (K40). Siğil için 7 nohut güneş doğmadan siğil sahibi tarafından bacağının arasından geriye doğru atılır. Geriye bakmadan gelinir. 7 gün içinde geçer (K17). Siğil için erkek davar böbreğinin üzerine gö taş tozu atılır. Bu, siğilin üzerine sarılır. Sabah gün doğmadan bir taşın altına konulur (K25). Siğil için murt ağacının dalı kırılır ve arkasına bakmadan yürümesi gerekir (K36). Siğil sayısı kadar arpaya herhangi bir dua okunur. Bir beze koyulup ot bitmeyen, pis bir 160 Sosyal Bilimler Dergisi /TheJournal of SocialScience / Yıl: 2, Sayı: 5, Aralık 2015, s

6 Osmaniye ve Çevresi Halk Hekimliğinde Dinsel-Büyüsel Uygulamalar çamura gömülür. Arpa orada çürüdükçe siğilin de çürüyüp geçeceğine inanılır (K29). Siğil sayısı kadar nohut tanesi nemli bir yere bırakılır ve kişi arkasına bakmadan geri döner. O nohutlar çürüdükçe siğiller de yok olur (K19). Siğil tedavisi için sabah erkenden kalkarak her iki avuca tuz doldurulur. Tuz dökülmesin diye el iyice sıkılır. Bir kavak ağacının dibine bu tuz dökülür ve arkaya bakmadan hızla uzaklaşılır. Ardından tüm siğiller bu tuz gibi dökülür gider (K15). Siğili gidermek için dağdan siğil otu toplanır. Bu ot kurudukça siğiller de kurur ve dökülür (K18). Siğili gidermek için hasta kişi bir elma ısırır ve onu açık havada bir yere asılır. Elma kuruyuncaya kadar siğilin geçeceğine inanılır (K28). Siğilin geçmesi için patlıcanın içine siğil sayısı kadar arpa sokulur, dua edilir, patlıcan ağaca ip ile asılır, arkaya bakmadan oradan gidilir ve siğil zamanla geçer (K27). Siğile kurbanda kesilen hayvanın öd suyu damlatılır (K15). Vücudun çeşitli yerlerinde çıkan siğilin, sayısı adedince bir ağaca çivi çakılırsa o siğilin geçeceği inancı var (K12). Doğumu kolaylaştırmak için kadına kocasının avucundan su içirilir (K35). Doğumu kolaylaştırmak için kadına Kâbe toprağı konmuş su içirilir (K23). Doğumu kolaylaştırmak için, türbe toprağı konmuş su içirilir. Çocuğun sancısını kesmek için, hocaya bıçak ağzı yazdırılır ve bu bıçağın batırıldığı su çocuğa içirilir (K24). Yürüyemeyen çocuk, üç gün, hiç tartılmamış etin içine konduğu su ile yıkanır. Sonra et, üç yol ağzına gömülür (K42). Kuşburnu ağacından kesilen uzunca bir dalın bıçakla arası ayrılır. İki dilime ayrılıp bir çember haline getirilen dalın içinden büyümeyen çelimsiz çocuklar arkası arkasına üç defa geçirilir. Aynı işlem üç çarşamba tekrar edilir (K23). Kırk basan çocuk çeşme veya değirmen çarkından alınan su ile yıkanır. Kırklama yapmak için kırk tas su sayılır. Suyun içine yeşillik, bıçak, tarak konur. Bu su loğusa ve çocuğun başına dökülür (K31). Kırklama yapmak için üç yol ağzında loğusa ve çocuğun başına elek konur. Eleğin içine tarak, ayna, anahtar, makas, dua okunmuş kırk tane küçük taş konur. Üç kere bunların üzerinden su dökülür (K44) Salyası akan çocuğun salyası makasla kesilir (K2). Bir kişi sarılık olduğu zaman sarılığı keserler. Bunun için, bir kişi eline baltayı alır, vay ben seni kesemedim mi derler vurur gibi yaparlar, korkuturlar (K21). Sarılık olan kişi için, bir ipe birçok düğüm atılır, dua okunur ve Çarşamba günleri kola veya bileğe bağlanır (K34). Ulu çınar ağaçlarının kovuklarının köklere, toprağa yakın yerlerinde kemer-köprü biçiminde delikler vardır. Bu deliklerden gelişmeyen çelimsiz, halk arasında "aydaş" denilen çocuklar ve sarılık hastaları geçirilir. Eğer bebek geçiriliyorsa annesi bir taraftan bebeği verirken öbür taraftan da anne ve bebeğin kanının karışmadığı birisi bebeği alır. Bu işlem üç çarşamba her defasında üç defa tekrar edilir. Her defasında ağacın bulunduğu yere para bırakılır ya da bir çocuğa para verilir. Sarılık hastaları da buradan aynı işlemler uygulanarak geçer (K35). Sarılık için; 3 çarşamba gün değmeden jiletle alından, ayak bileğinden ve göğüs 161 Sosyal Bilimler Dergisi / TheJournal of SocialScience / Yıl: 2, Sayı:5, Aralık 2015, s

7 Ayhan Karakaş ortasından çizik atma yoluyla kan akıtılır ve tılsım yapılır. Kolonya ve ispirtoyla mikroplar kırılır (K30). Sarılık olan kişi ocağa gider. Ocaklı kadın olur. Ocaklı kadın hastayı iyileştirmek için ocaktan bir parça kül alır, bunu bir bardak suya atar. Dua okuyarak suyu karıştırır. Hasta, bu suyu üç çarşamba geçecek şekilde içer, sarılık geçer. Hasta sahibi bunun karşılığında ocaklıya tuz verir (K38). İtdirseği çıkınca sarımsak sürülür veya gözünde itdirseği çıkan birisi tuvalette oynar gibi yapar. Birisi de "niçin oynuyorsun" der. O da "itdirseği çıktı da ondan" der. İtdirseği çıkan kişiye "oynamana gerek yok geçer" denir. Böylece itdirseği geçer (K44). İtin su içtiği yalaktan alınan su ile bir miktar toprak karıştırılarak çamur yapılır ve itdirseği olan göze sürülür (K9). Göz ağrısını geçirmek için, hane içinde Mehmet adında birinin olduğu dokuz evden çöp (çalı çırpı) toplanır. Toplanan çöplerin dışı bıçakla soyulur, yakılır. Dumanı, gözü ağrıyan kişiye doğru tutulur. Bu yöntemle göz ağrısının geçeceğine inanılır (K21). Boğaz ağrıları ile ilgili olarak koca karıların verdiği bilgiye göre, perşembe günü pisleyen köpeğin pisliği kurutulur, toz haline getirilir. Kamışla hastanın boğazına sıkar. Perşembe gününde köpeğin pisliği daha koyu olur (K7). Boğaz çeken belli kişiler vardır. Bu kişiler ezgili bir şekilde: İznallah İznallah İzninle kaldır Allah Ala Düldül dedesi, der (K7). Boğazı şişenler köstebek boğazlayan birine boğaz çektirirler. Bu kişi elini çocuklarına ya da torunlarına verebilir. Kadınlar kadınlara el verebilir (K30), (K34), (K39), (K41). Bademciği şişen kişiye "boğazı düşmüş" denir. İşin ehli olan bir kadın tülbenti rulo şeklinde katlayarak boğazı düşen kişinin çenesinin altına tutar, yukarıya doğru üç defa kaldırır Her kaldırma sonunda tülbenti hastanın başı üzerine çarpı şeklinde koyar, yine her kaldırma arasında üçer defa "gıç" denir (K3), (K15). Boyun tutulduğu zaman nişanlı bir kıza oklavayla ovalatılır. Ya da kardeş ekmeği yemeyen birine oklavayla ovalatılır (K17), (K20), (K30). Sırt ağrısı çekene, annenin ilk çocuğuna oklavayla hamur açar gibi ovdurulur, Birkaç kere düşürülerek ovalanır (K42). Kas gerilmesine "oklalık olmuş" denir. Kas gerilmesi olan kişi, tedavi yapacak kişinin akrabası olmamalıdır. Kas gerilmesini düzelten kişi hem kendi hem de kızı ile birlikte eline oklava alıp oturan hastanın başından koluna kadar üç kere bastırarak tedavi eder (K38). Küçük çocuğun ağzında yara varsa, kayınıyla evlenmiş kadının saçı çocuğun ağzına sürülür (K1). Ağız yaralarını gidermek için kocası ölmüş dul kadının saçları ağzı yaralarına sürülür. Bu işleme çalmacığını çalma denir. Ağzı yaralarına kesin çözümdür (K22). Elleri çok terleyen kişiler, düğünlerde "gelin duvanması" denilen adet gereği gelinin oturtulduğu mindere ya da gelin nereye oturtulduysa oraya bir süre oturtulur (K18). İpliği yedi kat yapıp bir düğüm atarken üç Kulhuvallahu okunur. Bu işlem yedi düğüme kadar tekrarlanır. İnanılarak yapılırsa romatizmal hastalıklara iyi geldiğine inanılmaktadır (K24). Hıçkırık tutan kişiyi "sen bizim evden bir şey çalmışsın deyip korkuturlar" 162 Sosyal Bilimler Dergisi /TheJournal of SocialScience / Yıl: 2, Sayı: 5, Aralık 2015, s

8 Osmaniye ve Çevresi Halk Hekimliğinde Dinsel-Büyüsel Uygulamalar böylece hıçkırığın geçeceğine inanılır (K33). Temrenin erkeği olursa çoğalmaz, dişisi olursa çoğalır. Erkek temre erkeklere, dişi temre kadınlara kopya kalemi ile yazdırılır. Yazan kişi temre üzerine tükürür. Geçmediğinde farklı kişilere yazdırılır (K14). 7 parça ateş külü üzerine dua okunur ve temreye sürülür (K4). Em ebremuemrem fe innemâmübrimün duası temre için okunur. Ancak tedaviye çarşamba günü başlanmalıdır. Öncelikle duayı okuyacak kişi abdest almalı, kadın ise başını da örtmelidir. Hasta için de bu kurallar geçerlidir. Mavi tahta kalem ya da mürekkebe batırılabilecek bir nesne alınır. Kalem suya batırılır ve yaralı bölgenin etrafı yukarıdaki ayet okunarak çizilir. Ardından asıl yaralı kısma gelinir. Yaranın üstü tamamen mürekkeple kaplanacak şekilde dairesel hareketlerle çizilerek dua tekrarlanır. 3 çarşamba aynı işlem tekrarlanır ve çarşambadan itibaren 3 gün yıkanmaması istenir. Yaraların geçmesi beklenir (K4). Uçuklar için aralarında akrabalık ilişkisi olmayan birisi, benzinli muhtar çakmağını yaranın etrafında çakılarak korkutulur (K17). Kabakulak olduysan dededen-nineden kalma miras tencerenin isi sürülür (K8). Gumarcık öksürmesinin geçmesi için yedi evden taze yağ toplanır, yedirilir (K32). Uçuk tedavisinde yaş çubuk veya tahta kaşık sıcak külün içinde ısıtılır. Uçuğun üzerine bastırılarak çekilir. Bu işlem "uçuk uçuk ülledi, uçuk beni belledi, ben uçuğu külledim" diyerek üç defa tekrarlanır (K43). Yılan sokması sonrası ocağa gidilir ve efsunlatılır. Ocaklı tarafından efsunladıktan sonra yılanın bulunduğu yerden toprak alınır ve bu toprak ısıtılıp ılık hale gelince soktuğu yere sarılır (K37). Basurlu kimse güneş batarken abdestli olarak deve dikeninin yanına gelip kendisinin ve annesinin ismini söyleyip falan oğlu falanın basurusun deyip o dikeni kökünden keserse basuru kısa zamanda kurur ve iyileşir (K14). 163 SONUÇ Osmaniye halk hekimliğinde kimi uygulamaların büyüsel nitelikli olduğunu, bazı durumlarda ise gerçekçi yöntemlerle büyüsel uygulamaların iç içe geçtiğini görüyoruz. Bazen de dinsel inanç ve dualardan yararlanılmaktadır. Dini öğelerden, dua ve ayetlerden yararlanma çok yaygın olmasa da başvurulan yöntemlerdendir. Her türlü hastalığa ya da olumsuz duruma karşı korunma veya kurtulmak için muska yazdırılmaktadır. Ancak bizim asıl üzerinde durmak istediğimiz konu belli hastalıklara karşı belli dua ve ayetlerin okunması veya yazılması durumudur. Özellikle temre hastalığı için Zuhruf Suresi'nin 79. Ayeti, Em ebremu emran fe inna mübrimün (Yoksa onlar işi sağlam mı tuttular? Muhakkak ki asıl biz, işi sağlam tutanlarız), okunmakta ve temrenin etrafının mürekkepli kalemle çevrelenmesi ile tedavi edilmektedir. Temre tedavisinde 7 parça ateş külü üzerine dua okunması, gece yanığı için ayva ağacının dibinden alınan toprağın üzerine 7 defa İhlâs suresi okunması, siğil tedavisinde 40 buğday ve 40 arpa tanesi üzerine Fatiha Suresi okunması vb. uygulamalarda kutsal sayılan 3, 7 ve 40 gibi formülistik sayılar dikkat çekmektedir. Ayrıca tedavilerde kutsal sayılan başka unsurlardan da faydalanılmaktadır. Böylelikle tedavide olağanüstü güçlerden de faydalanılacağı umulmaktadır. Örneğin siğil tedavisinde Sosyal Bilimler Dergisi / TheJournal of SocialScience / Yıl: 2, Sayı:5, Aralık 2015, s

9 Ayhan Karakaş kullanılacak dalağın mutlaka kurban ya da adak dalağı olma şartı, yine siğil tedavisinde kurban bayramında 7 evden alınan 7 kurbanın kanının sürülmesi, kurbanda kesilen hayvanın öd suyunun damlatılması şartları hep bu inancın birer göstergesidir. Yöredeki tedavi yöntemleri arasında dikkat çeken uygulamalardan bazıları taklit ve temas büyüsü niteliği taşıyan büyüsel uygulamalardır. Boğaz şişliği için köstebek boğazlayan birine boğaz çektirilmesi, Bademciği şişen kişinin bademciği çekilirken her kaldırma arasında üçer defa "gıç" denilmesi, Boyun tutulmasında nişanlı bir kıza oklavayla ovalatılması ya da kardeş ekmeği yemeyen birine oklavayla ovalatılması Sırt ağrısı çeken kişinin sırtının bir annenin ilk çocuğu olan kişiye oklavayla hamur açar gibi ovdurulması ve ovma esnasında oklavanın birkaç kere düşürülerek ovalanması, Erkek temrenin erkeklere, dişi temrenin kadınlara kopya kalemi ile yazdırılması, Ağız yaralarını gidermek için kocası ölmüş dul kadının saçlarının ağız yaralarına sürülmesi, Siğil için yedi aylık doğan bir kişinin tükürüğü, o siğili geçirir inancı, Basurlu kimse güneş batarken abdestli olarak deve dikeninin yanına gelip kendisinin ve annesinin ismini söyleyip falan oğlu falanın basurusun deyip o dikeni kökünden kesince basuru kısa zamanda kuruyup iyileşeceği inancı gibi. Bazı büyüsel uygulamalarda ezgili tekerlemelerden de yararlanılmaktadır. Örneğin uçuk tedavisinde tahta kaşık uçuğun üzerine bastırılırken "uçuk uçuk ülledi, uçuk beni belledi, ben uçuğu külledim" diyerek üç defa tekrarlanması bu niteliktedir. Yine diğer bir uygulamada boğaz çeken kişinin ezgili bir şekilde İznallah İznallah/ İzninle kaldır Allah /Ala Düldül dedesi söylemesi de dua ve büyüsel sözlere bağlanabilir. Osmaniye halk hekimliği içerisinde yer alan dinsel-büyüsel uygulamalar oldukça zengin bir görünüm sergilemektedir. Bu uygulamaların bazılarında gerçekçi ve büyüsel yöntemlerin iç içe geçtiğini görmekteyiz. Ayrıca eski kültür izlerinin yanında dinsel özellikte olan İslâmiyet in izlerini de görebilmekteyiz. 164 SÖZLÜ KAYNAKLAR K1 K2 K3 K4 K5 K6 K7 K8 K9 K10 K11 K12 K13 K14 K15 K16 K17 K18 Abdullah YILDIRIM (Otçu Abdullah), 1957, Gökçayır/Düziçi, İlkokul. Hüseyin YILMAZ, 1954, Arslanpınarı/Toprakkale, İlkokul, Muhtar. Ali KOCA, 1960, Toprakkale, Lise, Memur. Havva AKDAĞ, 1956, Kadirli, Okuryazar Değil, Ev Hanımı. Mehmet AKGÜNER, 1943, Oruçbey/Kadirli, Lise, Emekli Öğretmen. Şerife DAYANÇ, 1956, Lalegölü/Toprakkale, Okuryazar Değil, Ev Hanımı. Ömer TOPLU, 1971, Osmaniye, Üniversite, Aktar. Mehmet ÇETİN, 1955, Bahçe, İlkokul, Emekli. Abdurrahman ODABAŞI, 1964, Toprakkale, İlkokul, İşçi. Kamuran OCAK, 1956, Bahçe, İlkokul, Şoför. Keleş TOPCU, 1931, Kadirli, Okuryazar Değil, Çiftçi. Aliye KURT, 1929, Haruniye/Düziçi, Okuryazar Değil, Ev Hanımı. Arif ÇELİK, 1943, Hasanbeyli, İlkokul, Çiftçi. Atife İLA, 1958, Dereli/Osmaniye, İlkokul, Ev Hanımı. Abdülkadir BAKIR, 1963, Toprakkale, Lise, Memur. Nasıf KARALI, 1941, Gökçayır/Düziçi, İlkokul, Emekli. Ali ALÇI, 1946, Uzunbağ/Düziçi, İlkokul, Emekli. Arif ATEŞ, 1966, Arslanpınarı/Toprakkale, İlkokul, Çiftçi. Sosyal Bilimler Dergisi /TheJournal of SocialScience / Yıl: 2, Sayı: 5, Aralık 2015, s

10 Osmaniye ve Çevresi Halk Hekimliğinde Dinsel-Büyüsel Uygulamalar K19 K20 K21 K22 K23 K24 K25 K26 K27 K28 K29 K30 K31 K32 K33 K34 K35 K36 K37 K38 K39 K40 K41 K42 K43 K44 Ramazan KAYA, 1945, Bahçe, Üniversite, Emekli. Cennet ORDU, 1944, Bahçe, Okuryazar Değil, Ev Hanımı. Âdem GÜRLEK, 1955, Osmaniye, Üniversite, İşçi. Ali ÇABUK, 1956, Tüysüz/Toprakkale, İlkokul, Çiftçi. Dede ERİŞEN, 1946, Toprakkale, İlkokul, Emekli. Bekir YILMAZ, 1948, Toprakkale, İlkokul, Emekli. Fethiye KALE, 1949, Çiftlik/Düziçi, Okuryazar Değil, Ev Hanımı. Eda KÜÇÜK, 1980, Osmaniye, Üniversite, Hemşire. Ali Nuri YİĞİT, 1983, Sayhöyük/Toprakkale, Üniversite, Veteriner. Gülsüm DAYANÇ, 1938, Lalegölü/Toprakkale, Okuryazar Değil, Ev Hanımı. Emiş ARICAN, 1937, Kadirli, İlkokul, Ev Hanımı. Mehmet ÇOŞKUN, 1949, Bahçe, İlkokul, Çiftçi. Hatice GÖVCE, 1961, Osmaniye, İlkokul, Ev Hanımı. Fatma KAYPAK, 1955, Kaypak/Osmaniye, Okuryazar Değil, Ev Hanımı. Mehmet ÇİFTÇİ, 1976, Arslanpınarı/Toprakkale, Lise, Çiftçi. Saffet SARIOĞLU, 1971, Yukarı Karderesi/Bahçe, İlkokul, Çiftçi. Seher KÜÇÜK, 1957, Osmaniye, İlkokul, Ev Hanımı. Mehmet DAĞDEVİREN, 1938, Karakütük/Kadirli, Okuryazar Değil, Emekli. Hatice GÜLEÇ, 1943, Hasanbeyli, İlkokul, Ev Hanımı. Hulusi KAN, 1950, Toprakkale, Ortaokul, Emekli. Seval TONBALAK, 1963, Gökdere/Osmaniye, Lise, Emekli. Murat ABASIKELEK, 1972, Sayhöyük/Toprakkale, Ortaokul, Çiftçi. Hamide UÇAR, 1963, Bahçe, İlkokul, Ev Hanımı. Fatma AKSOY, 1923, Kadirli, Okuryazar Değil, Ev Hanımı. Mehmet MURT, 1960, Kadirli, Lise, Memur. Bekir YILANCIOĞLU, 1961, Osmaniye, İlkokul, Çiftçi. 165 YAZILI KAYNAKLAR BAYAT, A. H Türk Dünyasında Özellikle Anadolu Tıbbi Folklorunda Akıl Hastalıklarının Tedavi Yolları ve Kaynakları, Türk Halk Hekimliği Sempozyumu Bildirileri, ss KAPLAN, M Halk Tıbbının Kökenleri: Teşhisten Tedaviye Din ve Büyü İlişkisi, Milli Folklor, C.12, S.91, ss KARAKAŞ, A Osmaniye de Durmayan Çocuk İçin Yapılan Uygulamalar ve Bunlarda Eski Türk Kültürü İzleri, Türklük Bilimi Araştırmaları (Prof. Dr. Ömer Faruk Akün e Armağan), Sayı 19, ss KAYA, M Eski Türk İnanışlarının Türkiye deki Halk Hekimliğinde İzleri, Folklor/Edebiyat, C. VII, S.25, ss OĞUZ, B Türkiye Halkının Kültür Kökenleri 5. İstanbul: Anadolu Aydınlanma Vakfı Yayınları. SERDAROĞLU, Ü Eskiçağ da Tıp. İstanbul; Eskiçağ Bilimleri Enstitüsü Yayınları. Sosyal Bilimler Dergisi / TheJournal of SocialScience / Yıl: 2, Sayı:5, Aralık 2015, s

11 Ayhan Karakaş ŞAR, S Halk Hekimliğinin Dünü ve Bugünü, Türk Halk Hekimliği Sempozyumu Bildirileri, ss ŞEHSUVAROĞLU, B. N Eczacılık Tarihi Dersleri. İstanbul: Hüsnütabiat Matbaası. YODER, D Halk Tıbbı, Folklora Doğru, Sayı 43, ss Sosyal Bilimler Dergisi /TheJournal of SocialScience / Yıl: 2, Sayı: 5, Aralık 2015, s

İLK YARDIM DENEME SINAVI Aşağıdakilerden hangisi yaşam bulgusu değildir? A) Bilinç. B) Solunum ve dolaşım. C) Vücut ısısı kan basıncı

İLK YARDIM DENEME SINAVI Aşağıdakilerden hangisi yaşam bulgusu değildir? A) Bilinç. B) Solunum ve dolaşım. C) Vücut ısısı kan basıncı İLK YARDIM DENEME SINAVI 4 1. Aşağıdakilerden hangisi yaşam bulgusu değildir? A) Bilinç B) Solunum ve dolaşım C) Vücut ısısı kan basıncı D) Boşaltım 2. Aşağıdaki hastalardan hangisine ilk önce ilkyardım

Detaylı

Kurban Nedir Ve Niçin Kesilir?

Kurban Nedir Ve Niçin Kesilir? Kurban sözlükte yaklaşmak, yakınlaşmak gibi anlamlara gelmektedir. Kurban, Allah a yaklaşmak ve onun hoşnutluğunu kazanmak amacıyla belirli bir zamanda uygun nitelikteki bir hayvanı kesmektir. Kesilen

Detaylı

T.C ÇANAKKALE ONSEKİZMART ÜNİVERSİTESİ ARAŞTIRMA VE UYGULAMA HASTANESİ İLAÇ UYGULAMA TALİMATI

T.C ÇANAKKALE ONSEKİZMART ÜNİVERSİTESİ ARAŞTIRMA VE UYGULAMA HASTANESİ İLAÇ UYGULAMA TALİMATI T.C ÇANAKKALE ONSEKİZMART ÜNİVERSİTESİ ARAŞTIRMA VE UYGULAMA HASTANESİ İLAÇ UYGULAMA TALİMATI KODU: KLN.TL.12 YAYINLAMA TARİHİ: 21.04.2014 REVİZYON TARİHİ: 00 REVİZYON NO: 00 SAYFA SAYISI:05 1. AMAÇ: Bu

Detaylı

MEME KANSERİ. Söke Fehime Faik Kocagöz Devlet Hastanesi Sağlıklı Günler Diler

MEME KANSERİ. Söke Fehime Faik Kocagöz Devlet Hastanesi Sağlıklı Günler Diler MEME KANSERİ Söke Fehime Faik Kocagöz Devlet Hastanesi Sağlıklı Günler Diler KANSER NEDİR? Hücrelerin kontrolsüz olarak sürekli çoğalmaları sonucu yakındaki ve uzaktaki başka organlara yayılarak kötü klinik

Detaylı

* Gündüz kapalı bir havada odamızda yönümüzü pusulasız nasıl bulabiliriz?

* Gündüz kapalı bir havada odamızda yönümüzü pusulasız nasıl bulabiliriz? ÖRNEK ETKİNLİKLER 1- Durgun Elektrik * Televizyon ekranına kolumuzu yaklaştırdığımızda ne olur? * Vander graft jeneratörü nedir? Gerekli Malzemeler: Balon, karabiber, ince yemeklik tuz, ince ip, A-4 kağıt

Detaylı

İLKYARDIM TEMEL EĞİTİMİ TEORİ SINAV SORULARI-1

İLKYARDIM TEMEL EĞİTİMİ TEORİ SINAV SORULARI-1 İLKYARDIM TEMEL EĞİTİMİ TEORİ SINAV SORULARI-1 1) Aşağıdaki durumlardan hangisinde turnike uygulanır? a) Çok sayıda yararı varsa ilkyardımcı tek ise b) Yaralının güç koşullarda bir yere taşınması gerekiyorsa

Detaylı

Mitoloji ve Animizm, Fetişizm. Dr. Süheyla SARITAŞ 1

Mitoloji ve Animizm, Fetişizm. Dr. Süheyla SARITAŞ 1 Mitoloji ve Animizm, Fetişizm Dr. Süheyla SARITAŞ 1 Animizm Canlıcılık olarak da bilinin animizmin mitolojinin gelişmesinde önemli rolü vardır. İlkel devirde, eski insanlar her bir doğa olayının, eşyanın,

Detaylı

Kırık, Çıkık ve Burkulmalar

Kırık, Çıkık ve Burkulmalar Kemik bütünlüğünün bozulmasına kırık denir. Kırıklar darbe sonucu veya kendiliğinden oluşur. Kapalı ve açık kırık çeşitleri vardır. Kapalı Kırık: Kemik bütünlüğü bozuktur, ancak deri sağlamdır. Açık Kırık:

Detaylı

ERGENLİKTE HİJYEN SAĞLIK VE KİŞİSEL BAKIM. Hazırlayan Okul Rehber Öğretmeni İrem YILDIRIM

ERGENLİKTE HİJYEN SAĞLIK VE KİŞİSEL BAKIM. Hazırlayan Okul Rehber Öğretmeni İrem YILDIRIM ERGENLİKTE HİJYEN SAĞLIK VE KİŞİSEL BAKIM Hazırlayan Okul Rehber Öğretmeni İrem YILDIRIM SAĞLIK VE HİJYEN NEDİR? Sağlık; kişinin doğuştan getirdiği kalıtsal özellikleri ile fiziksel, biyolojik ve sosyal

Detaylı

Defne ağacı, bahçeye güzellik verir. Defne yaprağı, yemeklerinize lezzet katar. Defne yağlı sabunu ise cildinizi güzelleştirir

Defne ağacı, bahçeye güzellik verir. Defne yaprağı, yemeklerinize lezzet katar. Defne yağlı sabunu ise cildinizi güzelleştirir DEFNE Latince ismi : Laurus nobilis Defne ağacı, bahçeye güzellik verir. Defne yaprağı, yemeklerinize lezzet katar. Defne yağlı sabunu ise cildinizi güzelleştirir Defne Bitkisi: Anavatanı Asya olan Defne,

Detaylı

Sağlık Bülteni İLK YARDIM BÖLÜM VII KIRIK, ÇIKIK VE BURKULMALARDA İLKYARDIM

Sağlık Bülteni İLK YARDIM BÖLÜM VII KIRIK, ÇIKIK VE BURKULMALARDA İLKYARDIM Sağlık Bülteni İLK YARDIM ODTÜ G. V. ÖZEL MERSİN OKULLARI Mayıs 2014 BÖLÜM VII KIRIK, ÇIKIK VE BURKULMALARDA İLKYARDIM Kırık nedir? Kırık, kemik bütünlüğünün bozulmasıdır. Kırıklar darbe sonucu ya da kendiliğinden

Detaylı

BOĞULMALAR. Suda boğulmalar özellikle yaz aylarında çok fazla görülen kaza ile ölüm nedenlerindendir.

BOĞULMALAR. Suda boğulmalar özellikle yaz aylarında çok fazla görülen kaza ile ölüm nedenlerindendir. 1 BOĞULMALAR A- SUDA BOĞULMALAR Suda boğulmalar özellikle yaz aylarında çok fazla görülen kaza ile ölüm nedenlerindendir. Su ile temasta olan kişi havaya göre çok daha fazla ve hızlı olarak ısı kaybeder.

Detaylı

BOŞALTIM SİSTEMİ ORGANLARI

BOŞALTIM SİSTEMİ ORGANLARI BOŞALTIM SİSTEMİ BOŞALTIM NEDİR? O Vücudumuzda gerçekleşen olaylar sonucunda oluşan karbondioksit, üre, tuz, fazla miktarda bulunan su gibi atık maddelerin dışarı atılmasına boşaltım denir. BOŞALTIM SİSTEMİ

Detaylı

Kırık-Çıkık Ve Burkulmalarda İlk Yardım

Kırık-Çıkık Ve Burkulmalarda İlk Yardım Kırık-Çıkık Ve Burkulmalarda İlk Yardım Kırık Nedir? Kırık, kemik bütünlüğünün bozulmasıdır. Kırıklar darbe sonucu ya da kendiliğinden oluşabilir. Yaşlılık ile birlikte kendiliğinden kırık oluşma riski

Detaylı

GELİŞİM DÖNEMİ VE ÖZELLİKLERİ

GELİŞİM DÖNEMİ VE ÖZELLİKLERİ GELİŞİM DÖNEMİ VE ÖZELLİKLERİ 3-6 yaş arasını kapsayan ve okul öncesi dönem adını verdiğimiz süreç çocukların gelişimi açısından oldukça önemlidir. Okul öncesi dönem çocukta büyümenin ve gelişimin en hızlı

Detaylı

5 Mayısı 6 Mayısa bağlayan gece Hızır ın iyilik, mutluluk dağıtacağı, sorunları olanlara yardım edeceği inancı birtakım

5 Mayısı 6 Mayısa bağlayan gece Hızır ın iyilik, mutluluk dağıtacağı, sorunları olanlara yardım edeceği inancı birtakım HIDRELLEZ Hıdrellezden bir gün önce oruç tutulur. Bu uygulama kendine sıkıntı, çile çektirme ve canlılığa geçici bir dönem ara vermedir. Bu yolla yaşamın sona erişiyle bir başka deyişle kışın sona ermesiyle,

Detaylı

İLAÇ UYGULAMA TALİMATI

İLAÇ UYGULAMA TALİMATI Dok No:KLN.TL.08 Yayın Tarihi: NİSAN 2013 Rev.Tar/No:-/0 Sayfa No: 1 / 5 1.0 AMAÇ: Bu talimatın amacı ilaç uygulamalarını standardize etmektir. 2.0 KAPSAM: Bu talimat oral, intravenöz, subcutan,intramüsküler

Detaylı

MİT VE DİN İLİŞKİSİ. (Kutsal Metinlerle İlişkisi) DR. SÜHEYLA SARITAŞ 1

MİT VE DİN İLİŞKİSİ. (Kutsal Metinlerle İlişkisi) DR. SÜHEYLA SARITAŞ 1 MİT VE DİN İLİŞKİSİ (Kutsal Metinlerle İlişkisi) DR. SÜHEYLA SARITAŞ 1 Mit ve Din Mitolojiler genel olarak dinsel, ruhani ve evrenin ya da halkların oluşumu gibi yaratılış veya türeyiş gibi temaları içerirler.

Detaylı

ABDULLAH ALİYE CAN ANAOKULU UĞUR BÖCEKLERİ SINIFI KASIM AYI BÜLTENİ

ABDULLAH ALİYE CAN ANAOKULU UĞUR BÖCEKLERİ SINIFI KASIM AYI BÜLTENİ ABDULLAH ALİYE CAN ANAOKULU UĞUR BÖCEKLERİ SINIFI KASIM AYI BÜLTENİ BELİRLİ GÜNLER VE HAFTALAR Kızılay Haftası (29 Ekim 4 Kasım) Atatürk Haftası (10-16 Kasım) Öğretmenler Günü (24 Kasım) SERBEST ZAMAN

Detaylı

TIRTIL DAİRE BEDENİM. Görmek için gözlerim,(gözler gösterilir.) İşitmek için kulaklarım var, (kulaklar gösterilir.)

TIRTIL DAİRE BEDENİM. Görmek için gözlerim,(gözler gösterilir.) İşitmek için kulaklarım var, (kulaklar gösterilir.) Çocukların güne, gün içerisindeki etkinliklere hazırlamalarını sağlamak için serbest zaman etkinliklerine yer verildi. Serbest zaman etkinlikleri çocuğun yaratıcılığını geliştirme, kendisini ifade etmesini

Detaylı

Türkçe Dil Etkinlikleri Sanat Etkinlikleri Oyunlar Müzik Bilim Etkinlikleri

Türkçe Dil Etkinlikleri Sanat Etkinlikleri Oyunlar Müzik Bilim Etkinlikleri Türkçe Dil Etkinlikleri Sanat Etkinlikleri Oyunlar Müzik Bilim Etkinlikleri Sohbetler *Kendimi tanıyorum (İlgi ve yeteneklerim, hoşlandıklarım, hoşlanmadıklarım) *Arkadaşlarımı tanıyorum *Okulumu tanıyorum

Detaylı

12. ÜNİTE IŞIK KONULAR 1. IŞIK VE IŞIK KAYNAKLARI 7. IŞIK ŞİDDETİ, TAYİNİ VE AYDINLATMA BİRİMLERİ 9. ÖZET 10. DEĞERLENDİRME SORULARI

12. ÜNİTE IŞIK KONULAR 1. IŞIK VE IŞIK KAYNAKLARI 7. IŞIK ŞİDDETİ, TAYİNİ VE AYDINLATMA BİRİMLERİ 9. ÖZET 10. DEĞERLENDİRME SORULARI 12. ÜNİTE IŞIK KONULAR 1. IŞIK VE IŞIK KAYNAKLARI 2. Işık 3. Işık Nasıl Yayılır? 4. Tam Gölge ve Yarı Gölge 5. Güneş Tutulması 6. Ay Tutulması 7. IŞIK ŞİDDETİ, TAYİNİ VE AYDINLATMA BİRİMLERİ 8. Işık Şiddeti

Detaylı

EL SANATLARI TEKNOLOJİSİ

EL SANATLARI TEKNOLOJİSİ T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI EL SANATLARI TEKNOLOJİSİ DAVUL DERİSİ NAZARLIK 215ESB527 ANKARA, 2011 Bu modül, mesleki ve teknik eğitim okul/kurumlarında uygulanan Çerçeve Öğretim Programlarında yer alan

Detaylı

Temelde akılda tutulması gereken nöbetlerin iki çeşit olduğudur parsiyel (yani beyinde bir bölgeye sınırlı başlayan nöbetler jeneralize (beyinde

Temelde akılda tutulması gereken nöbetlerin iki çeşit olduğudur parsiyel (yani beyinde bir bölgeye sınırlı başlayan nöbetler jeneralize (beyinde EPİLEPSİ Basitleştirilmiş şekliyle epilepsi nöbeti kısa süreli beyin fonksiyon bozukluğuna bağlıdır, ve beyin hücrelerinde geçici anormal deşarjlar sonucu ortaya çıkar. Epilepsi nöbetlerinin çok değişik

Detaylı

HALK TIBBININ KÖKENLERİ: TEŞHİSTEN TEDAVİYE DİN VE BÜYÜ İLİŞKİSİ

HALK TIBBININ KÖKENLERİ: TEŞHİSTEN TEDAVİYE DİN VE BÜYÜ İLİŞKİSİ HALK TIBBININ KÖKENLERİ: TEŞHİSTEN TEDAVİYE DİN VE BÜYÜ İLİŞKİSİ Origins of Folk Medicine: The Relationship of Religion and Magic from Diagnosis to Treatment Dr. Melike KAPLAN* ÖZ Bu yazıda, halk kültürünün

Detaylı

Antibakteriyel bitkiler, Akneye iyi gelen bitkiler ve dahası. Antibakteriyel bitkiler, Akneye iyi gelen bitkiler ve dahası

Antibakteriyel bitkiler, Akneye iyi gelen bitkiler ve dahası. Antibakteriyel bitkiler, Akneye iyi gelen bitkiler ve dahası Antibakteriyel bitkiler, Akneye iyi gelen bitkiler ve dahası Antibakteriyel bitkiler, Akneye iyi gelen bitkiler ve dahası Ağrılı Adet Ezan Çiçeği Kullanımı: Tohum yağı genç kızlara 4 gr günde yetişkinlere

Detaylı

RESİMLERLE ABDESTİN ALINIŞI

RESİMLERLE ABDESTİN ALINIŞI RESİMLERLE ABDESTİN ALINIŞI 1) Önce kollar dirseklerin yukarısına kadar sıvanır, sonra "Niyet ettim Allah rızası için abdest almaya" diye niyet edilir. Ve "Eûzü billahi mineşşeytanirracîm, Bismillahirrahmanirrahîm"

Detaylı

ÖZEL EFDAL ANAOKULU KELEBEK VE YILDIZ GRUPLARI KASIM AYI BÜLTENİ

ÖZEL EFDAL ANAOKULU KELEBEK VE YILDIZ GRUPLARI KASIM AYI BÜLTENİ ÖZEL EFDAL ANAOKULU KELEBEK VE YILDIZ GRUPLARI KASIM AYI BÜLTENİ ATAM SENİ ÖZLÜYORUZ. BU AY ÖĞRENDİKLERİMİZ ATATÜRK Atatürk kim olduğunu hatırladık Atatürk ün hayatını inceledik. Atatürk ün kişisel özelliklerini

Detaylı

AİLE HAYATI, PLANLAMASI VE ANA ÇOCUK SAĞLIĞI

AİLE HAYATI, PLANLAMASI VE ANA ÇOCUK SAĞLIĞI AİLE HAYATI, PLANLAMASI VE ANA ÇOCUK SAĞLIĞI Aile nedir? Toplum içindeki en küçük sosyal kurumdur. Çekirdek aile Ana, baba ve çocuklardan oluşur. Geniş aile ise çeşitli akrabalardan oluşur. Aile kurumunun

Detaylı

ÇEVREMİZDEKİ VARLIKLARI TANIYALIM

ÇEVREMİZDEKİ VARLIKLARI TANIYALIM ÇEVREMİZDEKİ VARLIKLARI TANIYALIM Bulut Kuş OKUL Ağaç Çimenler Taş Ayşe Çocuklar Kedi Top Çiçekler Göl Yukarıdaki şekilde Ayşe nin okula giderken çevresinde gördüğü canlı ve cansız varlıkları inceleyelim.

Detaylı

PROF. DR. OSMAN GÜNDÜZ İLE YRD. DOÇ. DR. TACETTİN ŞİMŞEK İN UYGULAMALI KONUŞMA EĞİTİMİ EL KİTABI ADLI ESERİ ÜZERİNE

PROF. DR. OSMAN GÜNDÜZ İLE YRD. DOÇ. DR. TACETTİN ŞİMŞEK İN UYGULAMALI KONUŞMA EĞİTİMİ EL KİTABI ADLI ESERİ ÜZERİNE PROF. DR. OSMAN GÜNDÜZ İLE YRD. DOÇ. DR. TACETTİN ŞİMŞEK İN UYGULAMALI KONUŞMA EĞİTİMİ EL KİTABI ADLI ESERİ ÜZERİNE İzzet ŞEREF GÜNDÜZ, O. ve ŞİMŞEK, T. (2014). Uygulamalı Konuşma Eğitimi El Kitabı. Ankara:

Detaylı

ORAL İLAÇ UYGULAMA 07.11.2014. Oral İlaç Uygulama. 10.Sınıf Meslek Esasları ve Tekniği

ORAL İLAÇ UYGULAMA 07.11.2014. Oral İlaç Uygulama. 10.Sınıf Meslek Esasları ve Tekniği 10.Sınıf Meslek Esasları ve Tekniği 10.Hafta ( 17-21 / 11 / 2014 ) ORAL YOLLA İLAÇ UYGULAMA TEKNİĞİ ( SUBLİNGUAL ve BUKKAL YOL ) Slayt No: 16 ORAL İLAÇ UYGULAMA 2 İLAÇ UYGULAMA 1.) Enteral Yol ( oral,

Detaylı

Özel 4 Mevsim Çocuk Kreş ve Gündüz Bakımevi Çocuk Gelişim Formu

Özel 4 Mevsim Çocuk Kreş ve Gündüz Bakımevi Çocuk Gelişim Formu Gelişim Kendinden 20-30 cm uzaklıktaki parlak renkli nesneye bakar. Kendisiyle konuşan kişiye bakar. Kendiliğinden gülümser. Başını ve boynunu kısa süreli kontrol etmeye çabalar. Elleri yumruk hâlindedir.

Detaylı

Anlamı. Temel Bilgiler 1

Anlamı. Temel Bilgiler 1 Âmentü Haydi Bulalım Arkadaşlar aşağıda Âmentü duası ve Türkçe anlamı yazlı, ancak biraz karışmış. Siz doğru şekilde eşleştirebilir misiniz? 1 2 Allah a 2 Kadere Anlamı Ben; Allah a, meleklerine, kitaplarına,

Detaylı

Beyin Tümörü Sinir sisteminin (Beyin, omurilik ve sinirlerin) tümörleri, sinir dokusunda bulunan çeşitli hücrelerden kaynaklanabilir ya da vücudun başka bir yerindeki habis tümörün genellikle kan yolu

Detaylı

Sağlık Bülteni İLK YARDIM BÖLÜM V KANAMALARDA İLK YARDIM

Sağlık Bülteni İLK YARDIM BÖLÜM V KANAMALARDA İLK YARDIM Sağlık Bülteni İLK YARDIM ODTÜ G. V. ÖZEL MERSİN İLKÖĞRETİM OKULU Mart 2014 BÖLÜM V KANAMALARDA İLK YARDIM KANAMA NEDİR? Damar bütünlüğünün bozulması sonucu kanın damar dışına (vücudun içine veya dışına

Detaylı

Ö.Ç BİLFEN ANAOKULU 5 YAŞ GRUBU GÜNLÜK EĞİTİM PROGRAMI

Ö.Ç BİLFEN ANAOKULU 5 YAŞ GRUBU GÜNLÜK EĞİTİM PROGRAMI Ö.Ç BİLFEN ANAOKULU 5 YAŞ GRUBU 23 MART PAZARTESİ GÜNLÜK EĞİTİM PROGRAMI 23-27 MART 2015 SERBEST ZAMAN ETKİNLİĞİ: Çocuklarla selamlaşıldı ve istedikleri ilgi köşelerinde evden getirdikleri oyuncaklarla

Detaylı

NUMUNE ALMA İŞLEMİ NASIL YAPILIR

NUMUNE ALMA İŞLEMİ NASIL YAPILIR Kimyasal Su Numunesi Alınması NUMUNE ALMA İŞLEMİ NASIL YAPILIR Kimyasal analizler, nitelik ve miktar olarak insan sağlığını bozabilen, suyu içilmez bir hale getiren veya kirlenmenin ikinci derecede etkilerini

Detaylı

Ö.Ç BİLFEN ANAOKULU 5 YAŞ GRUBU GÜNLÜK EĞİTİM PROGRAMI

Ö.Ç BİLFEN ANAOKULU 5 YAŞ GRUBU GÜNLÜK EĞİTİM PROGRAMI 13 NİSAN PAZARTESİ Ö.Ç BİLFEN ANAOKULU 5 YAŞ GRUBU GÜNLÜK EĞİTİM PROGRAMI 13-17 NİSAN 2015 SERBEST ZAMAN ETKİNLİĞİ: Çocuklarla selamlaşıldı ve istedikleri ilgi köşelerinde evden getirdikleri oyuncaklarla

Detaylı

Danışman Olarak Hemşire

Danışman Olarak Hemşire ÜNİTE 6 Danışman Olarak Hemşire Bu üniteyi çalıştıktan sonra, Amaçlar Danışmanın ne olduğunu, Danışmanın yararlarını, Danışmanın kimlere yapılabileceğini? Danışmanın tekniklerini, öğrenmiş olacaksınız.

Detaylı

YAPACAĞIMIZ SANAT ETKİNLİKLERİ

YAPACAĞIMIZ SANAT ETKİNLİKLERİ KONULAR VE FAALİYETLER ATATÜRK VE ATATÜRKÇÜLÜK Bu ünitede ulu önder Mustafa Kemal Atatürk ün hangi şehirde doğduğunu, evini, annesinin ve babasının adlarını, soyadının neden olmadığını, ilk adının Mustafa

Detaylı

CANLILAR DÜNYASINI GEZELİM TANIYALIM

CANLILAR DÜNYASINI GEZELİM TANIYALIM CANLILAR DÜNYASINI GEZELİM TANIYALIM Bulut Kuş OKUL Ağaç Çimenler Taş Ayşe Çocuklar Kedi Top Çiçekler Göl Yukarıdaki şekilde Ayşe nin okula giderken çevresinde gördüğü canlı ve cansız varlıkları inceleyelim.

Detaylı

İÇİNDEKİLER BÖLÜM I BÖLÜM II. vii GİRİŞ / 1 ÇOCUK VE KİTAPLARI / 17

İÇİNDEKİLER BÖLÜM I BÖLÜM II. vii GİRİŞ / 1 ÇOCUK VE KİTAPLARI / 17 İÇİNDEKİLER BÖLÜM I GİRİŞ / 1 1. Çocuk Edebiyatının Tanımı, Niteliği ve Önemi / 1 Tanımı / 1 Niteliği / 3 Önemi / 5 / 8 Çocuk ve Kitapları / 8 Çocuk Edebiyatı ve Kitapları / 9 Çocuk ve Kitap / 12 Boş Zamanları

Detaylı

24.03.2015. Sevgili Anneciğim,

24.03.2015. Sevgili Anneciğim, Sevgili Anneciğim, Bugün yapmış olduğumuz etkinlikte atık yağların sıvı, katı, erimiş hayvansal yağların olduğunu öğrendik. Mesela tereyağı, fıstık yağı, zeytinyağı, salata sosları, et yağı vb. İşte bu

Detaylı

KÜLTÜREL MUHİTİN ÖĞRENCİ BAŞARISINA ETKİSİ ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA

KÜLTÜREL MUHİTİN ÖĞRENCİ BAŞARISINA ETKİSİ ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA KÜLTÜREL MUHİTİN ÖĞRENCİ BAŞARISINA ETKİSİ ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA Vedat Nuri TURHAN * Özet : Atatürk Üniversitesi Kâzım Karabekir Eğitim Fakültesinde 2006 2007 öğretim yılı 2. yarıyılı içerisinde öğrenim

Detaylı

MERAKLI KİTAPLAR Kavramlar

MERAKLI KİTAPLAR Kavramlar MERAKLI KİTAPLAR Kavramlar Bu kitabın sahibi:... Tüm zamanların insanları, bütün dünyada, her zaman içinde yaşadıkları ve barındıkları bir yaşam alanına, bir eve ihtiyaç duymuşlardır. Öncelikle, mimari,

Detaylı

GRİP İSTANBUL SAĞLIK MÜDÜRLÜĞÜ EĞİTİM ŞUBESİ 2008

GRİP İSTANBUL SAĞLIK MÜDÜRLÜĞÜ EĞİTİM ŞUBESİ 2008 GRİP İSTANBUL SAĞLIK MÜDÜRLÜĞÜ EĞİTİM ŞUBESİ 2008 GRİP HAKKINDA BİLMEMİZ GEREKENLER Gribin nasıl bir hastalık olduğunu, Gripten korunmak için neler yapmamız gerektiğini, Grip aşısını ve ne zaman aşı olmamız

Detaylı

KİMLER KURBAN KESMEKLE YÜKÜMLÜDÜR?

KİMLER KURBAN KESMEKLE YÜKÜMLÜDÜR? KİMLER KURBAN KESMEKLE YÜKÜMLÜDÜR? Müslüman olmak. Akıllı olmak. Ergenlik çağına gelmiş olmak. Hür olmak. Nisap miktarı mal yada paraya sahip olmak. Yolcu olmamak. DEVE En az 5 yaşını doldurmuş olmalı.

Detaylı

ŞAMANİZM DR. SÜHEYLA SARITAŞ 2

ŞAMANİZM DR. SÜHEYLA SARITAŞ 2 DR. SÜHEYLA SARITAŞ 1 ŞAMANİZM Şamanizmin tanımında bilim adamlarının farklı görüşlere sahip olduğu görülmektedir. Kimi bilim adamı şamanizmi bir din olarak kabul etse de, kimisi bir kült olarak kabul

Detaylı

BİZE KATILIR MISINIZ? ŞARKILAR

BİZE KATILIR MISINIZ? ŞARKILAR BİZE KATILIR MISINIZ? ŞARKILAR RESİMDEKİ ATATÜRK Gözlerin mavi mavi, Saçların sarı sarı, Candan severler seni. Bütün Türk çocukları, Karanfil, zambak, mine, Senin için toplarız. Öpücükler yollarız, Sınıftaki

Detaylı

dinkulturuahlakbilgisi.com KURBAN İBADETİ Memduh ÇELMELİ dinkulturuahlakbilgisi.com

dinkulturuahlakbilgisi.com KURBAN İBADETİ Memduh ÇELMELİ dinkulturuahlakbilgisi.com KURBAN İBADETİ Memduh ÇELMELİ KURBAN: AYET ve HADİSLER Biz, her ümmet için Allah ın kendilerine rızık olarak verdiği kurbanlık hayvanların üzerlerine onun adını anarak kurban kesmeyi meşru kıldık. İlahınız,

Detaylı

ÖZGEÇMİŞ. Derece Bölüm / Program Üniversite Yıl

ÖZGEÇMİŞ. Derece Bölüm / Program Üniversite Yıl ÖZGEÇMİŞ 1. Adı Soyadı : Fadime ÜSTÜNER TOP 2. Doğum Yeri ve Tarihi : Osmaniye 20.06.1977 3. Unvanı : Öğretim Görevlisi 4. Öğrenim Durumu : Derece Bölüm / Program Üniversite Yıl Y. Lisans Sağlık Bilimleri

Detaylı

TEMİZİK. Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı. Toplum İçin Bilgilendirme Sunumları 2015

TEMİZİK. Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı. Toplum İçin Bilgilendirme Sunumları 2015 TEMİZİK Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı Toplum İçin Bilgilendirme Sunumları 2015 Bu sunum Arş. Gör. Dr. Neslihan Yukarıkır ve Arş. Gör. Dr. Pınar Güner tarafından Prof.

Detaylı

KURAN IN ANLAMI İLE BULUŞMAK ARAŞTIRMASI

KURAN IN ANLAMI İLE BULUŞMAK ARAŞTIRMASI KURAN IN ANLAMI İLE BULUŞMAK ARAŞTIRMASI Kasım 2007 İÇİNDEKİLER Metodoloji I. Araştırmanın Metodoloji ve Örneklemin Yapısı II. Örneklemin Mezhep Bağlılığı ile İlgili Yapısı III. Dindarlık Algısı IV. Din

Detaylı

Bilim adamları canlıları hayvanlar, bitkiler, mantarlar ve mikroskobik canlılar olarak dört bölümde sınıflandırmışlar.

Bilim adamları canlıları hayvanlar, bitkiler, mantarlar ve mikroskobik canlılar olarak dört bölümde sınıflandırmışlar. 1- Canlının tanımını yapınız. Organizmaya sahip varlıklara canlı denir. 2-Bilim adamları canlıları niçin sınıflandırmıştır? Canlıların çeşitliliği, incelenmesini zorlaştırır. Bu sebeple bilim adamları

Detaylı

OKUMA ANLAMA ANLATMA. 1 Her yerden daha güzel olan yer neresiymiş? 2 Okulda neler varmış? 3 Siz okulda kendinizi nasıl hissediyorsunuz?

OKUMA ANLAMA ANLATMA. 1 Her yerden daha güzel olan yer neresiymiş? 2 Okulda neler varmış? 3 Siz okulda kendinizi nasıl hissediyorsunuz? Aşağıdaki şiiri okuyunuz. Soruları cevaplayınız. OKULUMUZ Her yerden daha güzel, Bizim için burası. Okul, sevgili okul, Neşe, bilgi yuvası. Güzel kitaplar burda, Birçok arkadaş burda, İnsan nasıl sevinmez,

Detaylı

SERBEST ZAMAN ETKİNLİĞİ

SERBEST ZAMAN ETKİNLİĞİ SERBEST ZAMAN ETKİNLİĞİ Çocukların güne, gün içerisindeki etkinliklere hazırlamalarını sağlamak için serbest zaman etkinliklerine yer verildi. Serbest zaman etkinlikleri çocuğun yaratıcılığını geliştirme,

Detaylı

Yahudiliğin peygamberi Hz. Musa dır. Bu nedenle Yahudiliğe Musevilik de denir. Yahudi ismi, Yakup un on iki oğlundan biri olan Yuda veya Yahuda ya

Yahudiliğin peygamberi Hz. Musa dır. Bu nedenle Yahudiliğe Musevilik de denir. Yahudi ismi, Yakup un on iki oğlundan biri olan Yuda veya Yahuda ya VAHYE DAYALI DİNLER YAHUDİLİK Yahudiliğin peygamberi Hz. Musa dır. Bu nedenle Yahudiliğe Musevilik de denir. Yahudi ismi, Yakup un on iki oğlundan biri olan Yuda veya Yahuda ya nispetle verilmiştir. Yahudiler

Detaylı

4.Sınıf Fen Bilimleri

4.Sınıf Fen Bilimleri Fen Bilimleri Adı: Soyadı: Numara: Besinler ve İçerikleri Canlıların yaşamlarını sürdürebilmek için yedikleri ve içtikleri maddelere besin denir.canlılar büyüyüp gelişmek, üremek ( çoğalmak ) ve solunum

Detaylı

DDD. m . HiKAYE. KiTAPLAR! . CİN. ALİ'NİN. SERiSiNDEN BAZILARI. Öğ. Rasim KAYGUSUZ

DDD. m . HiKAYE. KiTAPLAR! . CİN. ALİ'NİN. SERiSiNDEN BAZILARI. Öğ. Rasim KAYGUSUZ . CİN. ALİ'NİN. HiKAYE. KiTAPLAR! SERiSiNDEN BAZILARI 1 - Cin Ali'nin Atı 2 - Cin Ali'nin Topu 3 - Cin Ali'nin Topacı 4 - Cin Ali'nin Karagözlü Kuzusu 5 - Cin Ali'nin Oyuncakları 6 - Cin Ali Okula Başlıyor

Detaylı

2. Aşağıdakilerden hangisi göze yabancı cisim batmasında yapılan ilkyardım uygulamalarından biri değildir?

2. Aşağıdakilerden hangisi göze yabancı cisim batmasında yapılan ilkyardım uygulamalarından biri değildir? İLKYARDIM DENEME SINAVI 7 1. Aşağıdaki durumlardan hangisinde turnike uygulanır? A) Çok sayıda yaralının bulunduğu ortamda ilkyardımcı tek ise B) Yaralının güç koşullarda bir yere taşınması gerekiyorsa

Detaylı

2. SINIF İŞİTME ENGELLİ ÖĞRENCİLERİ İÇİN TEST ÇALIŞMASI. Hazırlayan Engin GÜNEY İşitme Engelliler sınıf Öğretmeni

2. SINIF İŞİTME ENGELLİ ÖĞRENCİLERİ İÇİN TEST ÇALIŞMASI. Hazırlayan Engin GÜNEY İşitme Engelliler sınıf Öğretmeni 2. SINIF İŞİTME ENGELLİ ÖĞRENCİLERİ İÇİN TEST ÇALIŞMASI Hazırlayan İşitme Engelliler sınıf Öğretmeni 1 Saçları hangisi tarar? o A) Bıçak o B) Tarak o C) Eldiven o D) Makas 2 Hangisi okul eşyası değil?

Detaylı

HAC YÜCE ALLAH IN (c.c) EMRİDİR.

HAC YÜCE ALLAH IN (c.c) EMRİDİR. HAC YÜCE ALLAH IN (c.c) EMRİDİR. Hac Allah Teala nın (c.c) emri, İslam ın beş temel şartından biridir: Ona varmaya gücü yeten kimsenin Kâbe yi tavaf etmesi Allah ın insanlar üzerindeki hakkıdır. (Al-i

Detaylı

TÜRKÇE. NOT: 1. 2. 3. soruları yukarıdaki metne göre cevaplayınız. cümlesinin sonuna hangi noktalama işareti konmalıdır?

TÜRKÇE. NOT: 1. 2. 3. soruları yukarıdaki metne göre cevaplayınız. cümlesinin sonuna hangi noktalama işareti konmalıdır? TÜRKÇE Hiçbir zaman elinde sapan olan bir arkadaşım olmadı. Daha doğrusu, öyleleri ile arkadaşlık yapmadım. Çünkü minicik bir kuşun canına kıyarken acıma duygusu olmayan kişi, zor duruma düşene elini uzatmaz.

Detaylı

KANAMA. Damar bütünlüğünün bozulması sonucu kanın damar. dıģına (vücut içine veya dıģına doğru) boģalmasıdır.

KANAMA. Damar bütünlüğünün bozulması sonucu kanın damar. dıģına (vücut içine veya dıģına doğru) boģalmasıdır. KANAMALAR KANAMA Damar bütünlüğünün bozulması sonucu kanın damar dıģına (vücut içine veya dıģına doğru) boģalmasıdır. KANAMANIN CĠDDĠYETĠNĠ BELĠRLEYEN DURUMLAR Kanamanın ciddiyetini belirleyen durumlar

Detaylı

CANLILARIN SINIFLANDIRILMASI

CANLILARIN SINIFLANDIRILMASI CANLILARIN SINIFLANDIRILMASI Dünyamızda o kadar çok canlı türü var ki bu canlıları tek tek incelemek olanaksızdır. Bu yüzden bilim insanları canlıları benzerlik ve farklılıklarına göre sınıflandırmışlardır.

Detaylı

MEB Okul Öncesi Yeni Programına Uygun MAYIS AYLIK PLAN. 11 Eylül 2013. eğiten kitap

MEB Okul Öncesi Yeni Programına Uygun MAYIS AYLIK PLAN. 11 Eylül 2013. eğiten kitap 5 MEB Okul Öncesi Yeni Programına Uygun AYLIK PLAN eğiten kitap 11 Eylül 2013 i MİLLİ EĞİTİM BAKANLIĞI...OKULU AYLIK EĞİTİM PLANI Tarih :... Yaş Grubu :... Öğretmen Adı :... AYLAR KAZANIM VE GÖSTERGELER

Detaylı

KADIN VE AİLE SAĞLIĞI HİZMETLERİ İSTANBUL BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ SAĞLIK VE SOSYAL HİZMETLER DAİRE BAŞKANLIĞI SAĞLIK VE HIFZISSIHHA MÜDÜRLÜĞÜ

KADIN VE AİLE SAĞLIĞI HİZMETLERİ İSTANBUL BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ SAĞLIK VE SOSYAL HİZMETLER DAİRE BAŞKANLIĞI SAĞLIK VE HIFZISSIHHA MÜDÜRLÜĞÜ KADIN VE AİLE SAĞLIĞI HİZMETLERİ İSTANBUL BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ SAĞLIK VE SOSYAL HİZMETLER DAİRE BAŞKANLIĞI SAĞLIK VE HIFZISSIHHA MÜDÜRLÜĞÜ KANAMALARDA İLKYARDIM BU EĞİTİMDE NELER PAYLAŞACAĞIZ? Kanama

Detaylı

7.4. Budama. 7.4.1. Modifiye Lider (Değişik Doruk Dallı) Terbiye Sistemi

7.4. Budama. 7.4.1. Modifiye Lider (Değişik Doruk Dallı) Terbiye Sistemi 7.4. Budama Elmalarda budama konusu çok önemlidir. Zira bir elma ağacının anaç ve çeşitinin kuvvetllik durumuna göre uygulanacak terbiye sistemi de değişiklik arz eder. Bu cümleden olarak elma bahçelerinde

Detaylı

Bebek Masajı Uygulama

Bebek Masajı Uygulama AMAÇ Bebek masajının doğru, uygun teknikle yapılarak bebeğin rahatlatılması ve düzenli yapılarak bebeğin büyüme, mental ve motor gelişimine olumlu katkı sağlanmasıdır. TEMEL İLKELER Bebek masajı yüz, göğüs,

Detaylı

BEK 274 Arşiv Malzeme Bilgisi ve Bozulmaları

BEK 274 Arşiv Malzeme Bilgisi ve Bozulmaları BEK 274 Arşiv Malzeme Bilgisi ve Bozulmaları Arşiv Malzemeleri Tür ve Tanımları Yazı Malzemeleri -Kil tabletler, Papirüs, Seramikler, Taş parçaları, Parşömen, Kağıt, Deri, Mürekkep Malzemelerin çeşitleri,

Detaylı

Veri Düzenleme - Veri Analizi

Veri Düzenleme - Veri Analizi . ÜNİTE ARAŞTIRMA SORULARI ÜRETME, VERİ TOPLAMA, DÜZENLEME VE GÖSTERME VERİ ANALİZİ VE YORUMLAMA 65 66 Veri Düzenleme - Veri Analizi ve Yorumlama Veri İşleme Ünite Öğrenelim Veri Düzenleme Veri Sıklık

Detaylı

ALMAN PASTASI TARİFİ VE PİDE TARİFİ

ALMAN PASTASI TARİFİ VE PİDE TARİFİ ALMAN PASTASI TARİFİ VE PİDE TARİFİ Bugün sizler için tatlı ve tuzlu olmak üzere iki farklı tarif hazırladım. İlk olarak tuzlu tarifimiz olan PİDEYİ sonrada tatlı olan tarifimiz ALMAN PASTASINI yazacağım.

Detaylı

D DAĞ DAKİKA DAKTİLO DALAK DALGA

D DAĞ DAKİKA DAKTİLO DALAK DALGA D DAĞ DAKİKA Her iki el göğüs hizasındadır. Sağ elin işaret ve başparmağı açık, öbür parmaklar kapalıdır (C el). Sağ elin açık parmaklarının uçları, sol el işaret parmağına değecek biçimde tutulur. Her

Detaylı

Sınav Süresi 85 Dakikadır

Sınav Süresi 85 Dakikadır Sınav Süresi 85 Dakikadır ŞEFKAT İMFO 5. SINIF SORU KİTAPÇIĞI ORTAOKUL 5. SINIF SORULARI ŞEFKAT KOLEJİ İMFO-2014 5.SINIF FEN SORULARI 1. "Eğrelti otu ve...,... bitkilerdir. Bu bitkilerin kalıntıları

Detaylı

TATÍLDE. Biz, Ísveç`in Stockholm kentinde oturuyoruz. Yılın bir ayını Türkiye`de izin yaparak geçiririz.

TATÍLDE. Biz, Ísveç`in Stockholm kentinde oturuyoruz. Yılın bir ayını Türkiye`de izin yaparak geçiririz. TATÍLDE Biz, Ísveç`in Stockholm kentinde oturuyoruz. Yılın bir ayını Türkiye`de izin yaparak geçiririz. Ízin zamanı yaklaşırken içimizi bir sevinç kaplar.íşte bu yıl da hazırlıklarımızı tamamladık. Valizlerimizi

Detaylı

Zulu folktale Wiehan de Jager Leyla Tekül Turkish Level 4

Zulu folktale Wiehan de Jager Leyla Tekül Turkish Level 4 Bal kuşunun intikamı Zulu folktale Wiehan de Jager Leyla Tekül Turkish Level 4 Bu hikaye bal kuşu Ngede ile Gingile adında aç gözlü bir genç adamın hikayesi. Bir gün Gingile avlanmaya gittiğinde Ngede

Detaylı

ABDULLAH ALİYE CAN ANAOKULU ÇİÇEKLER SINIFI ARALIK AYI BÜLTENİ

ABDULLAH ALİYE CAN ANAOKULU ÇİÇEKLER SINIFI ARALIK AYI BÜLTENİ ABDULLAH ALİYE CAN ANAOKULU ÇİÇEKLER SINIFI ARALIK AYI BÜLTENİ BELİRLİ GÜNLER VE HAFTALAR İnsan Hakları ve Demokrasi Haftası Yerli Malı Haftası Yeni yıl (31 Aralık-1 Ocak) GÜNE BAŞLAMA ETKİNLİKLERİ Oyun

Detaylı

Geleneksel Çin Tıbbı mucizesi Akupunktur/akupressur meridyen ve noktaların tanıtımı. Prof. Dr. Şahin Ahmedov shahmedov@yahoo.com

Geleneksel Çin Tıbbı mucizesi Akupunktur/akupressur meridyen ve noktaların tanıtımı. Prof. Dr. Şahin Ahmedov shahmedov@yahoo.com Geleneksel Çin Tıbbı mucizesi Akupunktur/akupressur meridyen ve noktaların tanıtımı Prof. Dr. Şahin Ahmedov shahmedov@yahoo.com Akupressur, geleneksel Çin tıbbının ayrılmaz parçasıdır 4600 yıl önce Çin

Detaylı

ÖZEL EFDAL ERENKÖY ANAOKULU PENGUEN GRUBU EKİM AYI BÜLTENİ

ÖZEL EFDAL ERENKÖY ANAOKULU PENGUEN GRUBU EKİM AYI BÜLTENİ ÖZEL EFDAL ERENKÖY ANAOKULU PENGUEN GRUBU EKİM AYI BÜLTENİ 1 SONBAHAR VE YAPRAKLAR Sonbahar Mevsimin de gözlemlediğimiz hava olaylarını isimlendirdik. Sonbahar mevsimine ait giysileri ayırt ettik Sonbahar

Detaylı

Kelime anlamı itibarıyla kudsi,mukaddes,bütün kusur ve noksanlıklardan uzak,pâk ve temiz olan anlamınadır.

Kelime anlamı itibarıyla kudsi,mukaddes,bütün kusur ve noksanlıklardan uzak,pâk ve temiz olan anlamınadır. KUDDÜS Kelime anlamı itibarıyla kudsi,mukaddes,bütün kusur ve noksanlıklardan uzak,pâk ve temiz olan anlamınadır. Hz.Ali-nin kullandığı altı isimden biridir. Sabah ve akşam namazından sonra 33 defa okunmasının

Detaylı

Kızınızın sağlığı için: HPV aşısıyla rahim ağzı kanserine* karşı önlem alın. * belli human papillom virüsleri neden olur

Kızınızın sağlığı için: HPV aşısıyla rahim ağzı kanserine* karşı önlem alın. * belli human papillom virüsleri neden olur Kızınızın sağlığı için: HPV aşısıyla rahim ağzı kanserine* karşı önlem alın * belli human papillom virüsleri neden olur TÜM INSANLARIN %80 i hayatları boyunca bunlarla temas eder HPV nedir ve neye yol

Detaylı

(01 EKİM-31EKİM 2013)

(01 EKİM-31EKİM 2013) EKİM AYI BÜLTENİ (01 EKİM-31EKİM 2013) 3 YAŞ GELİŞİM SÜRECİ MOTOR GELİŞİMİ Merdivenden yukarı ayak değiştirerek çıkar ve aşağı inerken her basamakta iki ayağını bitiştirir Alt basamaklardan atlayabilir

Detaylı

LokaL östrojen tedavisine GereksİnİMİ olanlar İÇİn Hastalar için bilgi 1

LokaL östrojen tedavisine GereksİnİMİ olanlar İÇİn Hastalar için bilgi 1 Lokal östrojen TEDAVİSİNE GEREKSİNİMİ OLANLAR İÇİN Hastalar için bilgi 1 2 İÇİNDEKİLER Östrojen hormonunda azalma ve vajinal şikayetler... 4 Oestring tedavisi... 5 Oestring in herhangi bir yan etkisi var

Detaylı

Yakın Doğu Üniversitesi Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksek Okulu

Yakın Doğu Üniversitesi Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksek Okulu Yakın Doğu Üniversitesi Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksek Okulu Yaşlı Bakım-Ebelik 2. Ders YB 205 Beslenme İkeleri 2015 Uzm. Dyt. Emine Ömerağa emine.omeraga@neu.edu.tr BESLENME Dünya Sağlık Örgütü (WHO-DSÖ)

Detaylı

ÇÖZÜNMÜŞ OKSİJEN TAYİNİ

ÇÖZÜNMÜŞ OKSİJEN TAYİNİ ÇEVRE KİMYASI LABORATUVARI ÇÖZÜNMÜŞ OKSİJEN TAYİNİ 1. GENEL BİLGİLER Doğal sular ve atıksulardaki çözünmüş oksijen (ÇO) seviyeleri su ortamındaki fiziksel, kimyasal ve biyokimyasal aktivitelere bağımlıdır.

Detaylı

REVİZYON DURUMU. Revizyon Tarihi Açıklama Revizyon No

REVİZYON DURUMU. Revizyon Tarihi Açıklama Revizyon No REVİZYON DURUMU Revizyon Tarihi Açıklama Revizyon No Hazırlayan: Onaylayan: Onaylayan: Hemşirelik Protokolleri Hazırlama Komitesi Adem Aköl Kalite Konseyi Başkanı Sinan Özyavaş Kalite Koordinatörü 1/5

Detaylı

Günümüzdeki ilke ve kuralları belirlenmiş evlilik temeline dayanan aile kurumu yaklaşık 4000 yıllık bir geçmişe sahiptir. (Özgüven, 2009, s.25).

Günümüzdeki ilke ve kuralları belirlenmiş evlilik temeline dayanan aile kurumu yaklaşık 4000 yıllık bir geçmişe sahiptir. (Özgüven, 2009, s.25). Günümüzdeki ilke ve kuralları belirlenmiş evlilik temeline dayanan aile kurumu yaklaşık 4000 yıllık bir geçmişe sahiptir. (Özgüven, 2009, s.25). Tarihsel süreç içinde aile kavramının tanımı, yapısı, türleri

Detaylı

BEL AĞRISI. Dahili Servisler

BEL AĞRISI. Dahili Servisler BEL AĞRISI Dahili Servisler İnsan omurgası vücut ağırlığını taşımak, hareketine izin vermek ve spinal kolonu korumak için dizayn edilmiştir. Omurga kolonu, birbiri üzerine dizilmiş olan 24 ayrı omur adı

Detaylı

Kanser tedavisi sırasında sağlıklı bir diyet hemen hemen başka zamanlardakiyle aynıdır. Her gün çeşitli gıdalar yemeniz gerekir.

Kanser tedavisi sırasında sağlıklı bir diyet hemen hemen başka zamanlardakiyle aynıdır. Her gün çeşitli gıdalar yemeniz gerekir. KANSER HASTALARINDA BESLENME DESTEĞİ Dengeli ve sağlıklı beslenme sadece tedavi gören kanser hastaları için değil tedavi sonrası süreçte de sağlıklı yaşamı oluşturan önemli unsurlardan biridir. Kanser

Detaylı

İSTEK ÖZEL ULUĞBEY ANAOKULU OKUANAOKULU

İSTEK ÖZEL ULUĞBEY ANAOKULU OKUANAOKULU İSTEK ÖZEL ULUĞBEY ANAOKULU OKUANAOKULU 2012 2013 EĞİTİM - ÖĞRETİM YILI KASIM KONULAR AYI VELİ BÜLTENİ KONULAR A) 10 KASIM ATATÜRK Ü ANMA HAFTASI 1) Atatürk ün Hayatı 2) Atatürk ün Yaptığı Yenilikler 3)

Detaylı

ANKARA ÜNİVERSİTESİ UYGULAMA ANAOKULLARI ÇOCUK BİLGİ FORMU. 2) Az sorunlu ya da çok sorunlu geçtiyse bu sorunların neler olduğunu kısaca yazınız:

ANKARA ÜNİVERSİTESİ UYGULAMA ANAOKULLARI ÇOCUK BİLGİ FORMU. 2) Az sorunlu ya da çok sorunlu geçtiyse bu sorunların neler olduğunu kısaca yazınız: ANKARA ÜNİVERSİTESİ UYGULAMA ANAOKULLARI ÇOCUK BİLGİ FORMU Çocuğun adı, soyadı: Çocuğun doğum tarihi:.../.../... Formun doldurulduğu tarih:.../.../.. DOĞUM ÖNCESİ DÖNEM 1)Çocuğun doğum öncesi dönemi nasıl

Detaylı

ADIM ADIM YGS LYS Adım DOLAŞIM SİSTEMİ 5 İNSANDA BAĞIŞIKLIK VE VÜCUDUN SAVUNULMASI

ADIM ADIM YGS LYS Adım DOLAŞIM SİSTEMİ 5 İNSANDA BAĞIŞIKLIK VE VÜCUDUN SAVUNULMASI ADIM ADIM YGS LYS 177. Adım DOLAŞIM SİSTEMİ 5 İNSANDA BAĞIŞIKLIK VE VÜCUDUN SAVUNULMASI İNSANDA BAĞIŞIKLIK VE VÜCUDUN SAVUNULMASI Hastalık yapıcı organizmalara karşı vücudun gösterdiği dirence bağışıklık

Detaylı

Memorial Hastanesi İç Hastalıkları Bölüm Koordinatörü Prof. Dr. Yavuz Baykal Ağız kokusunun nedenleri ve önlemenin yolları hakkında bilgi verdi.

Memorial Hastanesi İç Hastalıkları Bölüm Koordinatörü Prof. Dr. Yavuz Baykal Ağız kokusunun nedenleri ve önlemenin yolları hakkında bilgi verdi. Ağız Kokusuna Karşı Dilinizi de Fırçalayın Memorial Hastanesi İç Hastalıkları Bölüm Koordinatörü Prof. Dr. Yavuz Baykal Ağız kokusunun nedenleri ve önlemenin yolları hakkında bilgi verdi. İSTANBUL - Sağlıklı

Detaylı

ADIM ADIM TEMİZLİK İSTANBUL SAĞLIK MÜDÜRLÜĞÜ EĞİTİM ŞUBE 2008

ADIM ADIM TEMİZLİK İSTANBUL SAĞLIK MÜDÜRLÜĞÜ EĞİTİM ŞUBE 2008 ADIM ADIM TEMİZLİK İSTANBUL SAĞLIK MÜDÜRLÜĞÜ EĞİTİM ŞUBE 2008 ADIM ADIM TEMİZLİK EL YIKAMA AĞIZ VE DİŞ TEMİZLİĞİ VÜCUT TEMİZLİĞİ EL YIKAMA ELLERİMİZİ NİÇİN YIKARIZ? Ellerimizdeki mikropları uzaklaştırmak

Detaylı

Allah a Allah (ilah,en mükemmel, en üstün,en yüce varlık) olduğu için ibadet etmek

Allah a Allah (ilah,en mükemmel, en üstün,en yüce varlık) olduğu için ibadet etmek 1.VE EN YÜCESİ: Allah a Allah (ilah,en mükemmel, en üstün,en yüce varlık) olduğu için ibadet etmek 2.SEVİYE: Allah ın rızasını ve sevgisi kazanmak için 3.SEVİYE: Allah ın verdiği nimetlere(yaşam-akıl-yiyecekler

Detaylı

Kaç çeşit yara vardır? Kesik Yaralar Ezikli Yaralar Delici Yaralar Parçalı Yaralar Enfekte Yaralar

Kaç çeşit yara vardır? Kesik Yaralar Ezikli Yaralar Delici Yaralar Parçalı Yaralar Enfekte Yaralar YARALANMALAR YARA NEDİR? Bir travma sonucu deri yada mukozanın bütünlüğünün bozulmasıdır. Aynı zamanda kan damarları, adale ve sinir gibi yapılar etkilenebilir. Derinin koruma özelliği bozulacağından enfeksiyon

Detaylı

Orucun Manevi Hayatımıza Katkıları

Orucun Manevi Hayatımıza Katkıları Orucun Manevi Hayatımıza Katkıları Kur ân-ı Kerim de Oruç Ey müminler! Sizden öncekilere farz kılındığı gibi, size de sayılı günler içinde Oruç tutmanız farz kılındı. Umulur ki, bu sayede, takva mertebesine

Detaylı

21.12.2015 Pazartesi İzmir Basın Gündemi

21.12.2015 Pazartesi İzmir Basın Gündemi 21.12.2015 Pazartesi İzmir Basın Gündemi MANİSA HABER Soğuklarla birlikte sinüzit vakalarında artış yaşanıyor Kulak Burun Boğaz Hastalıkları Anabilim Dalı Başkanı Doç. Dr. Ercan Pınar, havaların

Detaylı

BEYKANAM DAN ÖĞRENDİĞİM DUALAR

BEYKANAM DAN ÖĞRENDİĞİM DUALAR BEYKANAM DAN ÖĞRENDİĞİM DUALAR Dursun YILDIRIM * ÖZET Bu makalede Rize nin Kayabaşı köyünde hastalıklar, göz değmesi ve uyku için okunan dualar ve bu duaların kültürel altyapısı üzerinde durulmaktadır.

Detaylı