Figen MERT TÜRK 1,** Duygu MERMER DOĞU * Yayın Geliş Tarihi: Yayın Kabul Tarihi:

Transkript

1 HR.Ü.Z.F.Dergisi, 2009, 13(2): 1-7 J.Agric.Fac.HR.U., 2009, 13(2):1-7 LAHANAGİLLERDE Sclerotinia sclerotiorum UN ÇANAKKALE VE EDREMİT KÖRFEZİ NDE YAYGINLIĞININ VE SALİSİTİK ASİTE DUYARLILIKLARI AÇISINDAN İZOLATLAR ARASINDAKİ FARKLILIKLARIN SAPTANMASI Figen MERT TÜRK 1,** Duygu MERMER DOĞU * Yayın Geliş Tarihi: Yayın Kabul Tarihi: Araştırma Makalesi ÖZET Geniş konukçu sınırına sahip bir patojen olan Sclerotinia sclerotiorum, lahanalarda beyaz çürüklük hastalığına sebep olmaktadır. Bu çalışmada, Çanakkale Merkez, Gelibolu Yarımadası ve Edremit Körfez Bölgesi nde, lahana ve akraba kültür bitkilerinin ekildiği alanlarda, S. sclerotiorum etmeninin oluşturduğu hastalık oranı ve şiddeti araştırılmış, izolatlar arasında salisilik asite (SA) duyarlılıktaki farklılıklar saptanmıştır. Bu amaçla toplam 100 parselde sörvey yapılmış, hastalıklı bitkilerden izolatlar toplanmıştır. Sörvey alanını kapsayan parsellerin %26 sının hastalık etmeni ile bulaşık olduğu saptanmıştır. Toplanan izolatlar 0.1, 0.5, 1, 5, 10 ve 100 mm SA eklenmiş patates dekstroz agar (PDA) ortamında geliştirilerek miselyal çap ve oluşan sklerot sayısı belirlenmiştir. İzolatlar 5, 10 ve 100 mm SA içeren dozlarda hiçbir miselyal gelişim göstermezken, izolatlar arasında 0.1, 0.5, 1 mm SA miselyal gelişim ve oluşan sklerot sayısı bakımından farklılıklar gözlenmiştir. Bu çalışma, Çanakkale ve çevresinde lahana ve akraba türlerden elde edilen S. sclerotiorum izolatları arasında farklılıklar olduğunu göstermektedir. Anahtar kelimeler: Sclerotinia sclerotiorum, lahana, lahanagiller, salisilik asit (SA) DETERMINATION OF THE DISEASE PREVELANCE OF Sclerotinia sclerotiorum IN BRASSICA PLANTS IN ÇANAKKALE AND EDREMIT GULF AND VARIATION OF THE ISOLATES TO SALYCILIC ACID ABSTRACT White rot disease caused by Sclerotinia sclerotiorum is a poliphag pathogen attacks a wide range of agricultural plants. The disease incidence and severity was investigated in cabbage and relative crops in the Çanakkale Gelibolu Peninsula and Edremit Gulf. The diversity on the response of isolates to salycilic acid (SA) in vitro on the means of mycelial growth and sclerotium number was also assessed. With these purpose 100 agricultural parcels was surveyed for disease incidence and severity and sclerotium samples were collected randomly for in vitro assays. 26% of the parcels were found to be infested with the pathogen. The isolates collected was placed on Petri dishes containing PDA amended with 0.1, 0.5, 1, 5, 10 ve 100 mm SA for mycelial growth and sclerotial number to find out the diffences amoung the isolates. None of the isolates grew on 5, 10 and 100 mm SA, however, there was great variatin among the isolates on means of mycelial growth and sclerotium number on 0.1, 0.5, 1 mm SA. This result proves that there is a variation in the population of S. sclerotiorum in brasicaseous plants. Key words: Sclerotinia sclerotior, Brassica, Brassicaceae, salycilic acid (SA) i Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Bitki Koruma Bölümü, ÇANAKKALE 1 Sorumlu Yazar: Figen Mert Türk : fturk@comu.edu.tr ** Bu çalışma Türkiye II. Bitki Koruma Kongresinde poster olarak sunulmuş ve kongre kitabında özet olarak yer almıştır.

2 GİRİŞ Sclerotinia sclerotiorum (Lib.) de Bary bitki patojenleri arasında en polifag olanlardan birisidir. Bu patojene karşı 64 familyaya bağlı 225 cins ve bu cinslere bağlı 400 den fazla bitki türü duyarlı olarak saptanmıştır (Purdy, 1979; Boland ve Hall, 1994). Patojenin bitkilerde oluşturduğu hastalıkların isimlendirilmesinde 60 dan fazla isim kullanılmaktadır: Beyaz küf, çiçek çürüklüğü, gövde çürüklüğü, yumuşak sulu çürüklük bunlardan bazılarıdır (Melvin ve ark, 2006). Fungusun oluşturduğu, uzun yıllar toprakta canlılığını sürdürebilen sklerotlar karpojenik (apotecium oluşturarak) ya da miselyal olarak çimlenerek etrafa dağılmakta ve potansiyel bir inokulum kaynağını oluşturmaktadır (Coley-Smith ve Cooke, 1971). S. sclerotiorum dünyada geniş alanda dağılım gösteren bir patojendir. Patojen üzerine süregelen çalışmalar, fungusun çok konukçuda hüküm sürmesi, geniş alanda yayılım göstermesi, yüksek konukçu dayanıklılığının bulunmayışı ve mücadelesinin genelde zor oluşundan ileri gelmektedir (Melvin ve ark., 2006). Sağlık açısından faydası bilinen, Brassicaceae familyası sebzeleri arasında yer alan beyaz lahana (Brassica oleracea var. capitata f. alba), kırmızı lahana (B. oleracea var. capitata f. rubra), brüksel lahanası (B. oleracea gemmifera), brokoli (B. oleracea italica) ve karnabahar (B. oleracea) Ege ve Marmara bölgelerinde yaygın olarak üretilmektedir. Birçok konukçuda enfeksiyonlara neden olan S. sclerotiorum, bu sebzelerin yetiştiriciliğinde de zaman zaman sorun oluşturmaktadır. Primer enfeksiyon sklerotların çimlenmesi ile gerçekleşmektedir. Hastalıkla enfekteli bitkilerde etmen, sulu bir çürüklük oluşturmakta ve bitki dokusu üzerinde beyaz miselleri gelişmektedir. Daha sonra etmenin dayanıklı, sert ve koyu renkli sklerotları misellerin bir araya gelmesi ile gelişmektedir. Enfeksiyonun ileri Patojenin İzolasyonu Sörvey çalışmaları esnasında hastalık simptomu görülen bitkiler üzerinde etmenin oluşturmuş olduğu sklerotlar eppondorf tüplere konularak laboratuara getirilmiştir. Her bir bitkiden toplanan sklerotlar, bir izolatı temsil etmek suretiyle bir tarladan rastgele seçilen mesafelerden birçok izolat aşamasında bitki tamamen çökmekte, ürün alınamamaktadır. Salisilik asit (SA) yüksek bitkiler ve bazı mikroorganizmalar tarafından sentezlenen metabolitlerdendir (Raskin ve ark., 1990). Ayrıca bitkide fungal, bakteriyel ve viral enfeksiyonlara karşı sistemik kazanılmış dayanıklılığı (SAR) aktive eden moleküllerin başında yer almaktadır (Ross, 1961; Sticher ve ark., 1997). SA in patojenlerin kültür gelişimleri üzerinde de etkili olduğu çeşitli çalışmalarla belirlenmiştir (Çokmuş ve Sayar, 1991; Coguez, 1995; Bayraktar ve Dolar, 2001). Bu çalışmada, Çanakkale Merkez, Gelibolu Yarımadası ve Edremit Körfez Bölgesi nde yetiştirilen lahana ve akraba kültür bitkilerinde S. sclerotiorum un yaygınlığı ve parsellerdeki hastalık oranları saptanmış, SA in S. sclerotiorum izolatlarında miselyal gelişime ve sklerot sayısına etkisi belirlenmiştir. MATERYAL ve METOT Hastalığın Yaygınlığı ve Yoğunluğunun Saptanması: Sörvey çalışmaları Brassicaceae familyasına ait beyaz lahana, kırmızı lahana, brüksel lahanası, brokoli ve karnabaharın yetiştirme döneminde gerçekleştirilmiştir. Çanakkale Merkez, Gelibolu Yarımadası ve Edremit Körfez Bölgesi nde (Burhaniye, Ören, Havran ve Çıkrıkçı Köyü) bulunan lahana ve akraba kültür bitkilerinin ekildiği alanlarda sörvey çalışmaları gerçekleştirilmiş ve gözlenen hastalık etmeni bu çalışmanın materyalini oluşturmuştur. Bu kapsamda Çanakkale Merkez de 32, Gelibolu Yarımada sında 39 ve Edremit Körfez Bölgesi nde 29 adet olmak üzere toplam 100 parselde gözlemler gerçekleştirilmiştir. Bölgedeki parseller büyük olmadığı için, bir sırada bulunan bitki sayısı bulunmuş ve toplam parseldekine oranlanmıştır. Daha sonra sıralar tek tek gezilerek hastalık belirtileri gösteren bitkiler not edilmiştir. Hastalığın yaygınlığı, gezilen toplam parsel sayısı içinde hastalıklı parsel sayısı dikkate alınarak hesaplanmıştır. Hastalık oranı ise bir parsel içinde toplam bitki içerisindeki hastalıklı bitki sayısı bulunarak hesaplanmıştır. toplanmıştır. Laboratuara getirilen sklerotlar çeşme suyunda yıkandıktan sonra, iki hafta oda sıcaklığında kurutulmuş ve eppendorf tüplere konularak, kullanılana kadar soğutucuda muhafaza edilmişlerdir. Sklerotlar önce %1 lik NaOCl solüsyonunda 1 dakika tutulmuş, 3 kez steril saf suda durulandıktan sonra, steril kurutma kağıtlarında 2

3 kurutulmuştur. Daha sonra bistüri yardımıyla kesilerek içerisinde patates dekstroz agar (PDA) bulunan petrilere ekilmiş, 22 o C de inkübatörde muhafaza edilmişlerdir (Singleton ve ark., 1992). Salisilik Asitin (SA) Sclerotinia sclerotiorum İzolatlarının Gelişimine Etkisi Bu denemede sörveyler esnasında toplanan 50 adet S. sclerotiorum izolatı kullanılmıştır. Değişik dozlardaki SA önce 1 ml %96 etil alkolde çözünmüş (0.1, 0.5, 1.0, 5.0, 10.0 ve mm) ve 50 o C ye soğutulan steril PDA ortamına eklenerek 9 cm lik petrilere dökülmüştür. Fungal diskler (9 mm) 22 o C de 4 gün inkübe edilen kültürlerden alınarak, SA içeren ortamlara her bir fungus için üç tekerrür olmak üzere ekilmiştir. Ayrıca kontrol PDA ve içerisinde SA içeren ortama eklenen miktarda alkol eklenmiş PDA ortamına da ekimler yapılarak 18 o C de karanlıkta inkübe edilmiş ve iki gün sonra miselyal çap ölçümleri ve 14 gün sonra kültürlerin oluşturdukları sklerot sayıları not edilmiştir. SONUÇLAR ve TARTIŞMA Sclerotinia sclerotiorum un Teşhis Edilmesi Hastalık, bitkilerde sulumsu bir çürümeye sebep olmuş ve etkilenen dokular fungal etmenin beyaz miselleri ile kaplanmıştır. Bu kısımlarda fungusun sert ve koyu renkli sklerotları oluşmuştur (Şekil 1). Bitki gövdeleri hastalık etmeni ile tamamen kuşatılmış, tüm bitkide genel bir sulu çürüklük simptomları gözlenmiştir (Şekil 2). Laboratuarımızda daha önce yürütülen çalışmalarla, türe özel primerler kullanılarak bazı izolatların moleküler teşhisleri de yapılmıştır (Mert-Türk ve ark., 2007). Hastalığın Yaygınlığının Saptanması Üç farklı çalışma alanında üretim yılında, beyaz lahana, kırmızı lahana, brüksel lahanası, brokoli ve karnabahar alanlarında toplamda 100 parsel gezilmiştir. Bu parsellerden 26 adetinde hastalık etmeni S. sclerotiorum saptanmıştır. Hastalık etmeninin sörvey alanındaki durumu Çizelge 1 de verilmiştir. Gözlem yapılan alanlarda hastalıkla bulaşıklık oranı %0,01 ile %20 arasında değişmiştir. Edremit Körfezi ndeki sörvey alanı içerisinde bulunan toplam 29 parselin 12 si (%41.3) hastalık ile bulaşık bulunurken, Gelibolu yarımadası nda 39 parsel içinde sadece 8 adeti bulaşık bulunmuştur. Çanakkale Merkezdeki hastalıkla bulaşıklık oranı, diğer çalışma alanlarına göre en az seviyede olduğu tespit edilmiştir (%18.75). Çanakkale Merkezde en fazla hastalıkla bulaşıklık oranı, Şekerpınar mevkiinde bulunmuştur. Bu çalışmada sörveyi yapılan sebzeler arasında hastalığın yaygınlık oranı incelendiğinde beyaz lahanada yaygınlık oranı %63, diğer kültür bitkileri olan karnabahar, brokoli ve kırmızı lahanada ise sırası ile %29, %7 ve %1 olarak saptanmıştır. Salisilik Asitin (SA) Sclerotinia sclerotiorum İzolatlarının Gelişimine Etkisi SA eklenmemiş ortamlarda izolatların miselyal gelişimleri ile sklerot sayıları bakımından istatistisel olarak farklar bulunmuştur (Çizelge 2). Miselyal çap bakımında B230 izolatı en iyi gelişim gösterirken B215 ile B219 in gelişimleri en az olmuştur. Sklerot sayısı bakımından izolatlar karşılaştırılınca, yine istatistiki bir fark gözlenmiştir. Miselyal çap bakımından en iyi gelişen B230 izolatının, diğerleriyle kıyaslandığında sklerot sayısının da en fazla olduğu tespit edilmiştir. Fakat genel olarak miselyal çap ile sklerot sayısı arasında direk bir korelasyonun olmadığı saptanmıştır. Salisilik asit eklenmiş PDA ortamından izolatlar arasında hem miselyal çap ve hem de sklerot sayısı bakımından da istatistiki fark bulunmuştur. Hiçbir izolat SA in 5.0, 10.0 ve mm dozlarında miselyal gelişim göstermemiş ve sklerot oluşumu gözlemlenmemiştir. SA in 0.1, 0.5 ve 1.0 mm lık konsantrasyonda PDA ortamına eklenmesi sonucunda ise izolatların belli oranlardaki inhibisyonununa rağmen, gelişebildikleri ve sklerot oluşturdukları saptanmıştır. Miselyal çap bakımından çalışılan dozlar açısından en iyi gelişim, 0.1 mm oranında PDA ya eklenmiş ortamlarda gözlenmiştir. Bazı izolatların kontrol petridekilerle benzer bir gelişim gösterdikleri saptanmıştır (örn. B237, B213, B225 gibi). Kontrol petrilerinde olduğu gibi, izolatların oluşturdukları sklerot sayısı ile miselyal çap arasında da bir korelasyon görülmemiştir. PDA a eklenen SA nın 0.5 mm'lık konsantrasyonunda miselyal gelişim ortalamalarında genel bir düşüş gözlenmiştir. 3

4 Şekil 1. Sclerotinia sclerotiorum un sklerotları. Sklerotlar doğal olarak infekte olmuş bitkilerden alınmıştır. A B C D Şekil 2. Sclerotinia sclerotiorum un infekte ettikleri bitkilerdeki belirtileri (a ve b kırmızı lahana, c beyaz lahana,d brokoli) En iyi gelişen izolatların B242, B226, B210 ve B209 izolatları olduğu, en zayıf gelişenin ise B204 izolatı olduğu saptanmıştır. Bu doz oranında da sklerot sayısı ile miselyal çap arasında bir korelasyon olmadığı saptanmıştır. Sklerot sayısı yönünden incelendiğinde B208, 58 adet sklerot oluştururken, B240 ın sadece 12 adet sklerot oluşturduğu gözlenmiştir. 4

5 Çizelge 1. Sclerotinia sclerotiorum hastalığının yaygınlığı ve hastalık oranları. Toplam Hastalıklı Hastalık Hastalık Bölgeler Parsel Parsel Yaygınlığı (%) Oranı (%) Çanakkale Merkez Gelibolu Yarımadası Edremit Körfezi Toplam Ort S. sclerotiorum izolatlarının gelişiminde belirgin bir gerileme 1.0 mm dozda görülmüştür. Bu dozda 14 izolat, iki gün sonunda, 9 mm lik disklerden SA eklenmiş PDA a doğru hiçbir bir gelişim göstermemiştir. Sklerotlar ise genellikle PDA dan aktarılan disk üzerine yoğunlaşmıştır. Genel olarak oluşan sklerot sayısının diğerleriyle kıyaslandığında daha az olduğu ve sklerot boyutlarının daha küçük olduğu saptanmıştır. SONUÇ Bölgede yapılan sörvey sonucunda lahana ve akraba türleri kültürü yapılan alanların %26 sında hastalığın varlığına rastlanmıştır. Hastalık oranının bazı bölgelerde % 3 ü geçtiği saptanmıştır. Hastalığın en çok Edremit Körfezi bölgesinde yaygın olduğu saptanmıştır. S. sclerotiorum 400 den fazla bitki türünde hastalık oluşturan polifag bir patojendir ve oluşturduğu sklerotlar yıllarca toprakta canlılığını sürdürebilmektedir. Sebzeciliğin yoğun olarak yapıldığı bu alanlarda hastalığın yaygınlık durumu özellikle dikkat çekicidir. Sörvey alanlarından S. sclerotiorum un izolatları toplanmıştır. Burada amaç, izolatlar arasında miselyal gelişim ve seklerot açısından fark olup olmadığını saptamaktı. Bu çalışmada SA bir stres faktörü olarak kullanılmıştır. Çanakkale ve çevresinden toplanan izolatlar hem SA eklenmemiş ortamlarda ve hem de SA eklenmiş ortamlarda geliştirilmiştir. Bu çalışmanın sonucunda, hem kontrol petrilerinde ve hem de farklı konsantrasyonlardaki SA eklenmiş ortamlarda izolatlar arasında istatistiki olarak fark olduğu saptanmıştır. Bu da bölgede lahana ve akraba kültür bitkilerinde, S. sclerotiorum populasyonlarında homojenlik olmadığı aksine, varyasyonun olduğunu göstermektedir. Onaran ve Yanar (2007), Tokat ve Amasya yöresinde seralarda yetiştirilen hıyarlardan topladıkları izolatları miselyal uyum gruplarına göre gruplandırmıştır. S. sclerotiorum un 235 izolatının, 5 miselyal uyum grubuna (MUG) ait olduğunu, hem gruplar arasında hem de aynı grup içerisinde yer alan izolatlar arasında enfeksiyon şiddeti yönünden farklılıklar olduğunu bildirmiştir. Tok ve Kurt (2007) un Akdeniz Bölgesi nde örtüaltı domates yetiştiriciliğinde yaptıkları Sörveyde hastalığın yaygınlığının %50, sıklığının ise %10-60 arasında olduğunu bulmuşlardır. Çalışmada izolatlara arasında varyasyonlar olduğu saptanmıştır. Bölgede daha önce marulda yapılan sörveyde, denemeye dahil edilen birkaç izolat ile yapılan miselyal grup çalışmalarında da buna benzer sonuçlar alınmıştır (Mert-Türk ve Mermer, 2004). Mermer-Doğu (2008) ise yaptığı çalışmada aynı sera içerisinde bulunan izolatlar arasında dahi farklılıklar olduğunu saptamıştır. Yine bölgede kolzadan toplanan S. sclerotiorum izolatları arasında, moleküler markörler ve morfolojik karakterler kullanılarak yapılan analizde patojenin genetik olarak oldukça farklı populasyonlardan oluştuğunu göstermiştir (Mert- Türk ve ark., 2007). S. sclerotiorum ile ilgili epidemiyolojik çalışmalar yıllardan beri süre gelmektedir. Fakat bu denli polifag olan bir etmenin populasyon yapısı hakkında da bilgi sahibi olmak gerekir. Populasyon biyolojisi genelde MUG ve moleküler polimorfizm yolları ile saptanmaktadır. Miselyal uyum gruplarına göre izolatlar ayrıldığı zaman, bir çok grubun oluşabildiği daha önceki çalışmalar ile gösterilmiştir. Uyumlu olmayan izolatlar muhtemel olarak genetik bakımdan farklıdırlar. Bu farklılık hastalıkla mücadelede kullanılabilecek alternatifleri zorlaştırmaktadır. Bu nedenle ülkemizde S. sclerotiorum un popülasyon yapısı ile ilgili çalışmaların yapılması önem arz etmektedir. 5

6 Çizelge 2. Salisilik asidin Sclerotinia sclerotiorum un izolatlarındaki miselyal gelişimine ve sklerot sayısına etkisi. * MÇ:Miselyal çap (mm); SS:Sklerot sayısı (adet) Salisilik Asit Dozları Kontrol 0.1 mm 0.5 mm 1 mm İzolat MÇ* SS * MÇ SS MÇ SS MÇ SS B a 43 a 31 n-t 30 e-f 13 q-s 24 m-q 11 e-j 17 l-n B a-b 39 a-c 45 e-ı 30 e-f 20 ı-o 46 c-d 12 e-j 21 ı-n B a-b 32 b-l 43 f-j 23 k-r 20 ı-o 27 h-m 11 e-j 27 c-k B a-b 27 e-o 49 b-e 22 n-t 28 a-e 21 m-r 10 g-j 17 l-n B a-c 32 b-l 41 ı-k 28 e-ı 17 m-r 42 d-e 14 b-e 34 b-f B a-d 26 h-o 53 a-b 22 n-t 16 o-s 55 a-b 10 g-j 18 k-n B a-d 21 n-p 28 r-u 17 u-v 27 a-f 19 0-s 18 a 25 c-l B a-d 28 e-o 33 m-q 24 j-q 27 a-f 32 f-ı 17 a-b 21 ı-n B a-d 38 a-d 50 a-d 34 c-d 20 ı-o 50 b-c 11 e-j 24 e-m B a-d 27e-o 53 a-b 26 g-l 22 g-m 19 o-s 9 j 18 k-n B a-d 35 a-g 41 ı-k 26 g-l 17 m-r 33 f-g 18 a 46 a B a-e 27 e-o 27 r-v 27 f-j 30 a-b 37 e-f 9 j 21 ı-n B a-f 33 b-k 29 p-u 19 s-v 14 p-s 19 o-s 15 b-d 19 j-n B a-f 41 a-b 38 k-m 24 j-q 16 o-s 25 l-p 9 j 27 c-k B a-f 27 e-o 22 w 22 n-t 11 s 25 l-p 10 g-j 24 e-m B a-f 35 a-g 52 a-c 24 j-q 27 a-f 18 q-u 18 a 25 c-l B a-f 20 o-p 29 p-u 22 n-t 26 b-h 20 o-r 16 a-d 22 h-n B a-f 24 k-p 55 a 28 e-ı 30 a-b 50 b-c 9 j 27 c-k B a-f 19 o-p 46 d-g 23 k-r 19 k-o 13 t-v 17 a-b 34 b-f B b-g 32 b-l 46 d-g 19 s-v 32 a 33 f-g 9 j 12 n B e-f 38 a-d 44 f-ı 21 p-t 30 a-b 32 f-ı 9 j 33 b-g B d-h 35 a-g 46 d-g 22 n-t 18 l-q 30 g-l 15 b-d 22 h-n B c-g 24 k-p 48 c-f 23 k-r 23 e-k 23 m-q 13 d-ı 36 a-c B e-ı 36 a-f 28 r-u 20 r-u 26 b-h 42 d-e 10 g-j 19 j-n B e-ı 34 a-ı 44 f-ı 20 r-u 16 o-s 58 a 10 g-j 27 c-k B g-ı 23 m-p 29 p-u 19 s-v 14 p-s 16 r-v 11 e-j 19 j-n B g-k 27 e-o 42 g-k 29 e-g 23 e-k 21 n-r 11 e-j 40 a-b B g-l 27 e-o 41 ı-k 40 b 29 a-d 23 m-q 9 j 17 l-n B g-l 26 h-o 38 k-m 24 j-q 19 k-o 48 c 16 a-d 29 c-j B g-l 35 a-g 42 g-k 31 d-e 12 r-s 27 h-m 13 d-ı 21 ı-n B g-l 26 h-o 27 r-v 16 v 21 h-n 30 g-l 10 g-j 24 e-m B h-m 31 c-m 41 ı-k 44 a 13 q-s 36 f-g 9 j 35 b-e B ı-m 21 n-p 25 u-w 26 g-l 21 h-n 21 m-r 10 g-j 20 ı-n B ı-n 38 a-d 39 j-l 24 j-q 17 m-r 25 l-p 9 j 22 h-n B ı-n 26 h-o 34 l-o 26 g-l 16 o-s 31 g-k 17 a-b 22 h-n B ı-n 27 e-o 29 p-u 24 j-q 22 g-m 23 m-q 14 b-e 21 ı-n B j-o 32 b-l 44 f-ı 29 e-g 13 q-s 23 m-q 14 b-e 21 ı-n B j-o 32 b-l 41 ı-k 36 c 13 q-s 27 h-m 10 g-j 29 c-j B j-o 36 a-f 38 k-m 28 e-ı 22 g-m 27 h-m 9 j 22 h-n B k-o 28 e-o 28 r-u 20 r-u 14 p-s 50 b-c 14 b-e 35 b-e B k-o 28 e-o 23 v-w 22 n-t 12 r-s 54 a-b 11 e-j 24 e-m B l-o 38 a-d 36 l-n 21 p-t 25 d-j 19 o-s 13 d-ı 24 e-m B l-o 25 j-p 35 l-n 21 p-t 13 q-s 14 s-v 10 g-j 35 b-e B l-o 35 a-g 34 m-p 20 r-u 25 d-j 19 o-s 9 i 22 h-n B m-q 17 p 32 n-r 28 e-ı 30 a-b 33 f-g 12 e-j 26 c-l B n-q 23 l-p 27 r-v 25 ı-o 17 m-r 34 f-g 9 j 40 a-b B n-q 26 h-o 34 m-p 23 k-r 13 q-s 26 j-n 10 g-j 36 a-c B o-q 30 d-n 32 n-r 27 f-j 25 d-j 12 v 10 g-j 14 m-n B p-q 34 a-j 26 t-w 25 ı-o 25 d-j 13 t-v 9 j 20 ı-n B p-q 32 b-l 25 u-w 25 ı-o 20 ı-o 34 f-g 9 j 32 b-h LSD

7 KAYNAKLAR Melvin D. Bolton, Bart P. H. J. Thomma and Berlin D. Nelson, Sclerotinia sclerotiorum (Lib.) de Bary: biology and molecular traits of a cosmopolitan pathogen. Molecular Plant Pathology, 7 (1): Mermer-Doğu, D Çanakkale Örtüaltında Yetişen Marullardan İzole Edilen Sclerotinia sclerotiorum Populasyonunda Varyasyonların Saptanması. Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi. Mert-Türk, F., M. Ipek, D. Mermer ve P. Nicholson Microsatellite and morphological markers reveal genetic variation within a population of Sclerotinia sclerotiorum from oilseed rape in Çanakkale province of Turkey, Journal of Phytopathology., 155: Mert-Türk, F. ve D. Mermer Çanakkale Örtüaltı Marul Yetiştiriciliğinde Sclerotinia clerotiorum un Yaygınlığının ve Miselyal Uyum Gruplarının Saptanması. MKU Ziraat Fakültesi Dergisi, 9 (1-2): 1-8. Onaran, A. ve Y. Yanar Tokat ve Amasya yöresinde seralarda hıyarlarda görülen beyaz çürüklük etmeni Sclerotinia sclerotiorum (Lib.) De Bary un yaygınlığı ve mizelyal uyumluluk gruplarının belirlenmesi üzerine araştırmalar. Türkiye II. Bitki Koruma Kongresi, 283: Purdy, L.H Sclerotinia sclerotiorum - history, diseases and symptomatology, host range, geographic distribution, and impact. Phytopathology, 69 (8): Raskin, I., H. Skubatz, W. Tang and B. J. D. Mense Salicylic acid levels in thermogenic and non-thermogenic plants. Annals of Botany. 66: Ross, A.F Localized acquired resistance to plant virus infection in hypersensitive hosts. Virology, 14: Singleton, L. L., Mihail, J. D:, Rush, C. M., Methods for Research on Soilborne Phytopathogenic Funigi, Sticher, L., B. Mauch-Mani, and J.-P. Métraux Systemic acquired resistance. Annual Review of Phythopathology, 35: Tok, M.F. ve Ş. Kurt Akdeniz Bölgesi örtüaltı domates bitkilerinden elde edilen Sclerotinia sclerotiorum (Lib.) de Bary izolatlarının miselyel uyum grubu (MUG) ve patojenisite yöntemleriyle karakterizasyonu. Türkiye II. Bitki Koruma Kongresi, Ağustos Isparta,