DEMİR ÇELİK METALURJİSİ (DERS NOTU)

Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "DEMİR ÇELİK METALURJİSİ (DERS NOTU)"

Transkript

1 DEMİR ÇELİK METALURJİSİ (DERS NOTU) Doç. Dr. Özkan ÖZDEMİR 2015 Doç. Dr. Uğur ÖZSARAÇ

2 Demir, metallerin en ucuzudur ve alüminyumun yanında en çok bulunanıdır. Demir ve alaşımları dünya metal üretiminin %90 nını oluşturmaktadır. Saf demir özel uygulamalar dışında kullanılmaz. Genel olarak demir karbon alaşımına çelik denilmektedir. Metaller arasında en çok kullanılan demir ve çelik günlük yaşantımızın her alanında karşımıza çıkmaktadır. Bununla birlikte tarihte insanların demiri, altın, bakır ve tunçtan çok daha sonra kullanmaya başladıkları bilinmektedir. Günümüzde demir, sanayinin temel hammaddesini oluşturmakta ve ülkelerin ekonomik kalkınmasında önemli bir rol oynamaktadır. Ülkelerin ekonomik gelişmişlik göstergeleri kişi başına düşen gayri safi milli hasıla yanı sıra kişi başına düşen demir-çelik tüketimi ile de ölçülebilmektedir. Geçmişte, yüksek fırında aranan özelliklere sahip demir cevheri, doğrudan maden ocaklarında yapılan üretimle karşılanmıştır. Ancak sanayide demire olan gereksinimin hızla artması ve yüksek fırına doğrudan yüklenebilir özellikteki cevherin giderek azalması, düşük tenörlü cevherlerin de değerlendirilmesini zorunlu kılmıştır.

3 TÜRKIYE DE DEMIR-ÇELIK ENDÜSTRISININ GELIŞIMI Demir çelik üretim metalürjisi, bir bilim dalı olarak bir yandan kullanılan yöntemlerin, diğer taraftan da yeni teknolojilerin geliştirilmesine hizmet eder. Temel olarak çelik üretimi için iki ana üretim tekniği bulunmakta ve yoğun olarak yurdumuzda ve dünyada kullanılmaktadır. Bunlardan biri konvansiyonel yöntem olarak da adlandırılan yüksek fırında demir cevheri ve kok kömürü ile üretilen ham demir diğeri de yüksek fırın dışında redüksiyon (tam olarak direkt redüksiyon) yöntemi ile sünger demir adı verilen yarı mamul ile çelik üretimidir. Ham demir, sünger demir ve hurda, çelik üretiminin önemli hammaddeleridir.

4

5

6 Sektörde, ham çelikten üretim yapan kuruluşların, Akdeniz, Ege, Marmara ve Karadeniz olmak üzere, temel olarak 4 bölgede kümelendiği gözlenmektedir yılı itibariyle sektörde kurulu olan 30 tesisin, 10 u Akdeniz bölgesinde, 8 i Marmara bölgesinde, 7 si Ege bölgesinde, 3 ü Karadeniz bölgesinde, 2 si de İç Anadolu bölgesinde yerleşiktir.

7

8

9

10

11

12

13

14 Hurda Dünya hurda tüketimi ve ticareti ham çelik üretimine paralel bir seyir izlemektedir. Hurda; Çelik üretimi sırasında oluşan hurdalar, Çelik tüketen sanayilerin üretimleri esnasında oluşan hurdalar ve Kullanım ömrünü tamamlayarak yıkılan binalardan, hurdaya ayrılan otomobil, makine, gemi veya diğer çelik ihtiva eden ürünlerden elde edilen hurdalar olmak üzere, 3 temel kategori altında toplanmaktadır. Yıllık 100 milyon tona yakın hurda üretimleri ile AB ve Çin en büyük hurda üreticileri arasında yer almaktadır. Avrupa Birliği önemli bir hurda ihracatçısı iken, Çin Halk Cumhuriyeti ürettiği hurdanın tamamını tüketmekte ve buna ilave olarak 6-7 milyon ton civarında ithalat yapmaktadır. AB ve Çin e ilave olarak büyük hurda üreticileri arasında, ABD, Japonya ve Güney Kore üst sıralarda yer almaktadır. Bir ülkenin hurda üretme potansiyeli, o ülkenin çelik üretimi ve tüketimi yanında, yaklaşık yıl önce tükettiği çelik miktarı ile doğrudan ilişkilidir. Bu durum, hurda üretiminin genellikle geçmişte yüksek miktarlarda çelik tüketmiş bulunan gelişmiş ülkelerde yoğunlaşmasına neden olmaktadır. Ham çelik üretiminde hurda tüketimine dayalı elektrik ark ocaklı kapasitelerin artmaya devam etmesi ve iç piyasadan tedarik edilen hurda miktarının sınırlı seviyelerde kalması nedeniyle, Türkiye uzun yıllardan bu yana, dünyanın en büyük hurda ithalatçısı konumunda bulunmaktadır. Hurda ithalat miktarı açısından Türkiye yi, Güney Kore, Çin, Almanya ve İtalya takip etmektedir.

15

16

17

18 Türk Demir Çelik Sektöründe İstihdam Ham çelikten mamûl üreten kuruluşlarda, 2012 yılı itibariyle 38,4 bin kişiye doğrudan istihdam sağlanmıştır. Diğer çelik kuruluşları ve dolaylı istihdam ile birlikte, sektörün toplam istihdamının 200 bin kişinin üzerinde olduğu tahmin edilmektedir. Tablonun incelenmesinden de anlaşılabileceği üzere, Elektrik ocaklı (EO) tesislerdeki istihdam yıllar itibariyle kapasitedeki ve yeni tesis sayındaki artışa bağlı olarak yükselirken, BOF lardaki istihdam azalmıştır. Bazik Oksijen Fırını, Entegre Tesislerdeki (BOF) istihdam azalışı, özelleştirme sonrasında atıl işgücünün tasfiyesi ve gerçekleştirilen modernizasyon yatırımları sayesinde, işgücü verimliliğinin arttırılması sonucu ortaya çıkmıştır yılı itibariyle 38,4 bin kişilik istihdamın yüzde 54,5 ine karşılık gelen 20,9 bini EO lu tesislerde, yüzde 45,5 ine karşılık gelen 17,5 bini ise, BOF lu tesislerde bulunmaktadır

19 Türkiye nin Ham Çelik Kapasitesi

20 Türkiye nin Kütük ve Slab (uzun ve yassı yarı mamul) Üretim Kapasitesi Demir çelik sektörü, başta yassı ve yapısal çelik ürünlerine yönelik yatırımlar olmak üzere, özellikle 2001 yılından sonra, hızlı bir büyüme ivmesi kazanmıştır. Ülkemizin, yassı çelik ürünlerinde ithalata bağımlılığının sona erdirilmesi ve sanayinin ihtiyaç duyduğu mamullerin iç piyasadan karşılanması amacıyla, son yıllarda yassı mamul üretimine yönelik yatırımlar artış göstermiş, 2015 yılına kadar kütük üretim kapasitesinin 40 milyon ton, slab üretim kapasitesinin ise, 20 milyon ton seviyelerine ulaşacağı tahmin edilmektedir. Bazı üreticilerin hem slab hem de kütük üretim kapasitesine sahip olmaları nedeniyle, toplam kütük ve slab üretim kapasitesi, ham çelik üretim kapasitesinin üzerinde seyretmektedir.

21

22

23

24 Dünya Çelik Derneği verileri, gelişmekte olan ülkelerde inşaat sektörünün, toplam çelik tüketiminin ortalama yüzde 57 sini gerçekleştirirken, makine, otomotiv ve metal ürünler gibi sanayi kollarının yeterince gelişmediğini göstermektedir. Gelişmiş ülkelerin tüketimlerinin dağılımına ilişkin istatistikler ise, inşaat sektörünün tüketim içerisindeki payının yüzde 36 seviyesinde kaldığını, buna karşılık otomotiv ve metal ürünleri gibi sanayi kollarının geliştiğini ortaya koymaktadır.

25 Türkiye deki Dinamikler ve Dünyadaki Eğilimlerin Muhtemel Yansımaları Dünya genelinde çelik tüketen endüstrilerin tüketimlerinde yaşanan düşüş veya artışlar, ihracatçı bir sektör konumunda bulunan Türk çelik sektörünün üretim performansına da yansımaktadır. Örneğin, Avrupa Birliği ndeki borç krizinin derinleşmesi ve buna paralel olarak pek çok AB ülkesinde yatırımların ve çelik tüketiminin hızla azalması nedeniyle, 2012 yılında AB ye yönelik toplam çelik ürünleri ihracatımız yüzde 31 oranında azalmıştır. Temel ihraç pazarlarındaki bu gelişmeler, demir çelik sektörünün ihracatını ve dolaylı olarak üretimini etkilemektedir.

26 Çelik sektöründeki büyüme, ihracat miktarında belirleyici olan uluslararası piyasalardaki talep gelişimi yanında, ülke ekonomisindeki gelişmeler, büyük çelik tüketicisi sektörlerdeki büyüme eğilimlerinden etkilenmektedir. Son yıllarda yaşanan gelişmeler, çelik üretimindeki büyümenin, genel ekonomideki büyümenin iki misli civarında daha yüksek bir seviyede gerçekleştiğini, ekonominin daraldığı dönemlerde ise, üretimdeki yavaşlamanın daha sınırlı seviyelerde kaldığını göstermektedir. Kaynak: T.C. Kalkınma Bakanlığı, 10. Kalkınma Planı 2014/2018, Demir Çelik Çalışma Grubu Raporu, Ankara 2014.

27

28

29

30

31 DEMIR CEVHERININ TANıMı VE SıNıFLANDıRMASı Sanayi ve yapılarda en çok kullanılan metalik malzeme, demir ve karbonlu alaşımları olan dökme demir ve çelik türleridir. Demir çelik sektörünün ana hammaddesi demir cevheridir. Bir madenin cevher olarak değerlendirilebilmesi için işletilmesi ve kullanılmasının ekonomik olması gerekmektedir. Çelik sanayinde kullanılan demir cevherlerinin harman tenörünün en az %57 Fe olması arzu edilmektedir. Demir doğada 4. yaygın bulunan bir metaldir (% 4.2). Yer kabuğunun takriben % 5 ini teşkil eden demir çok geniş sahalara yayılmış ve bol miktarda bulunan metallerden biridir, Demire saf halde ancak gök taşlarında rastlanır. Bunun haricinde demir tabiatta mineral halinde bulunur. Birçok demir minerali olmasına rağmen ticari değeri olup demir kaynağı olarak kullanılan birkaç demir minerali vardır. Demir ve demir ürünlerinin elde edildiği önemli miktarda demir ihtiva eden bu mineraller demir cevherleri olarak sınıflandırılır.

32 Demir cevherlerinin sınıflandırılmasında kullanılan birçok metot vardır. Bu metotlardan en fazla kullanılanı demir minerallerini kimyasal bileşimlerine göre olup oksitler, karbonatlar ve sülfürler olarak sınıflandırmaktır. Oksit mineraller en önemli demir kaynaklarıdır. Bunları sırasıyla karbonat ve sülfür mineralleri takip etmektedir. Verilen kimyasal bileşimler saf mineraller içindir. Genel olarak ticari cevherlerin veya konsantrelerin demir içeriği gang veya diğer yabancı maddelerden dolayı daha düşüktür.

33 MANYETİT - Kimyasal bileşimi Fe 3 O 4 olan manyetit %72,4 demir ve %27,6 oksijen ihtiva eder. Rengi koyu griden siyaha kadar değişir. Özgül ağırlığı 4,9-5,2 dir. Mıknatıs tarafından kuvvetle çekilir. Manyetitin bu özelliği çok önemlidir. Bu özellikten faydalanılarak manyetik ayırıcı veya manyetik seperatör vasıtası ile manyetit gangdan ayrılır ve yüksek kalite konsantre elde edilebilir. HEMATİT - Kimyasal bileşimi Fe 2 O 3 olan hematit %69,94 demir ve %30,06 oksijen ihtiva eder. Rengi kırmızı, özgül ağırlığı 4,5-5,3 dür. Hematit demir minerallerinin en önemlilerinden biridir. LİMONİT - Kimyasal bileşimi genel olarak Fe 2 O 3 xh 2 O olarak gösterilen limonit, manyetit ve hematitden daha düşük kalitededir. Rengi sarıdan kahverengiye kadar değişebilir. Özgül ağırlığı 3,6-4,0 dır. SİDERİT - Kimyasal bileşimi FeCO 3 olan siderit %48,2 demir ve %51,8 CO 2 ihtiva eder. Rengi beyazdan yeşilimsi griye kadar değişebilir. Özgül ağırlığı, 3,7-3,9 dur. Siderit ekseriya değişik miktarlarda kalsiyum, magnezyum ve mangan ihtiva eder. Karbonat cevherler çoğu zaman yüksek fırına verilmeden önce kalsine edilir. PİRİT - Demir birçok sülfür minerallerinde bulunur, fakat esas demir sülfür minerali Pirittir. Kimyasal bileşimi FeS 2 olan pirit %46,6 demir ve 53,4 kükürt. ihtiva eder. Rengi pirinç sarısıdır. Özgül ağırlığı 4,8-5,1 dir.

34 Demir sülfür mineralleri daha çok bir kükürt üretim kaynağı olduklarından önemlidir. Bu mineraller ayrıca bakır, gümüş, altın ve nikel gibi kıymetli metalleri ihtiva eder. Kıymetli metaller ve kükürt alındıktan sonra demir yan ürün olarak elde edilir. Demir madenciliğinde kullanılan tanımları şu şekilde açıklayabiliriz: Tüvenan cevher: Ocaktan doğal halde çıkarılmış ve hiçbir işleme tabi tutulmamış cevherdir. Parça cevher: Kırılıp elendikten sonra ayrılan mm boyutları arasındaki cevherdir. Toz cevher: 0-10 mm boyutları arasındaki cevherdir. Sinterlik cevher: 0,15 mm elek altı en çok % 10, 6.35 mm elek üstü en çok % 5 olan mm boyutları arasındaki cevherdir. Pelet: Zenginleştirme amacı ile belirli boyuta öğütülmüş ve sinterlenemeyecek boyuttaki cevher konsantresinin aglomera edilerek 4-16 mm arasında boyutlandırılmış, belirli bir ısısal işlem ile yüksek fırında kullanılabilecek dayanıma getirilmiş şeklidir. Sinterlik konsantre cevher: Zenginleştirilmiş 2-25 mm boyutlarında cevherdir. Kalibre cevher: mm boyutlarındaki cevherdir. Safsızlıklar: Cevher içinde istenmeyen maddelerdir. Bazen bu safsızlıkları zenginleştirme yöntemleri ile ekonomik olarak cevher bünyesinden uzaklaştırmak mümkün değildir. Cevher bünyesinde bulunan bu safsızlıkların başlıcaları; SiO 2, Al 2 O 3, S, Cu, As, Ti, P, Na 2 O, K 2 O, Pb, Zn gibi element ve bileşiklerdir.

35 Bu safsızlıkların yüksek fırındaki etkileri aşağıda belirtilmiştir: SiO 2 : Cevher içindeki SiO 2 fazlalığı metalurjik proses sırasında fazla miktarda curuf oluşumuna sebep olur. Bu silisi nötralize etmek için ilave edilen kireç taşı, sıvı demir verimliliğini düşürür, yüksek fırında curuf miktarını ve yakıt tüketimi artırır. A1 2 O 3 : A1ümünanın %0.8-%1.5 arasında olması istenir. Alümina yüzdesinin fazla olduğu durumlarda gerekli sıvı demir akışkanlığını sağlamak için, yüksek fırın ısısının artırılması gerekir. Bu da yakıt tüketiminin artmasına neden olur. S: Yüksek fırın işletmeciliğinde pik demirin bünyesine giren çok küçük oranlardaki S bile çeliğin kırılganlığını arttırır. Cevher, kömür ve manganez bu kükürdün kaynağı olabilir. Kükürt yüzdesini düşürmek için yüksek fırın harmanına CaCO 3 ve SiO 2 ilave edilmesi gerekir. Bu da yüksek fırın verimliliğini olumsuz yönde etkiler. Alkaliler: Yüksek fırına şarj malzemesi ile giren alkaliler, fırın cidarlarına yapışarak kabuk oluşturup yüksek fırın hacmini azaltır. Burada yapıştıkları yüksek fırın tuğlalarının içine doğru nüfus ederek bu tuğlaların refrakterlik özelliklerini olumsuz yönde etkiler.

36 Çinko: ZnO, fırın üst cidarlarında tabakalaşma yapmasının yanı sıra, fırın tuğlası içindeki alümina ile reaksiyona girerek tuğlanın şişmesine neden olur. Çinkonun varlığı, yüksek fırında indirgenmesi zor ve üretim kayıpları meydana getiren fayalit ve gersenit gibi bileşiklerin oluşmasına neden olur. Cevher içinde çinkonun % 0.2'den az olması istenir. Kurşun: Kurşun demir cevherlerinde nadir olarak bulunur. Pik demire geçmez, fakat refrakter tuğlaya olumsuz yönde etki eder. Titanyum: Titanyum, demir cevherinde ilmenit (FeTiO 2 ) ve rutil (TiO 2 ) olarak bulunur. Cevherde ortalama TiO 2 %1 den az ise bu cevher yüksek fırında herhangi bir problem yaratmadan kullanılabilir. Arsenik: Arsenik oranının fazlalığı çeliğin soğukta kırılganlığını arttırırken kaynak yapılabilme özelliğini azaltır. Normal çelikte % arası ve su vermede % arsenik kabul edilebilir sınırlardır. Bakır: Bakır oranının % 'ün üzerine çıkması durumunda çeliğin haddelenmesi ve şekil verilmesi sırasında, çeliğin yüzeyinde bakırca zengin, ergime derecesi düşük bir alaşım oluşur ve bu alaşım hadde sınırlarından geçerek yüzeyde küçük çatlaklar meydana getirir.

37 Türkiye Demir Cevheri Rezervi Türkiye de bugüne değin yaklaşık 900 adet demir oluşumu saptanmış, bunlardan ekonomik olabileceği düşünülen 500 kadarının etüdü yapılmıştı. Demir cevheri, demir metali ve çelik yapımı dışında en çok çimento ve yoğun ortam hazırlamada, daha az miktarlarda ferro alaşımlar, boya sanayi, yoğunluğu yüksek beton aglomerası ve hayvan yemlerinde kullanılmaktadır. Türkiye demir yataklarının bölgesel dağılımları aşağıda verilmiştir: a. Sivas-Malatya-Erzincan Bölgesi: Bu bölge, halen işletilmekte olan demir yataklarının büyük bir bölümünü içermesi, rezervlerin büyüklüğü ve gelecekte değerlendirilebilecek düşük tenörlü rezervleri de içermesi nedeniyle Türkiye'nin en büyük demir cevheri bölgesi olup bu bölgeden yüksek tenörlü, doğrudan beslemeye uygun cevher üretimi yapılmaktadır. Divriği A +B kafa, Ekin başı, Dumluca, Bizmişen, Kuru dere, Çetinkaya, Otlu kilise, Deveci, Karakuz, Sivri tepe, Hasan çelebi bölgenin önemli demir cevheri yataklarıdır. b. Kayseri-Adana Bölgesi: Türkiye'nin ikinci derecede önemli demir cevheri bölgesidir. Bölge cevheri genelde yüksek tenörlü, doğrudan beslemeye uygun cevherler olup yıllardan bu yana demir-çelik fabrikalarının gereksinimlerinin önemli bir kısmını karşılamaktadır. At tepe, Kızıl, Menteş, Karaçat tepe, Mağara beli (Koruyeli), Elmadağ beli, Ayı deliği, Karakız oluğu, Kararnadazı, Tacin demir yatakları bu bölgede bulunmaktadır.

38 c. Ankara-Kesikköprü Bölgesi: Bölge Ankara-Bala, Kırıkkale-Keskin arasındaki alanı kapsar. Bölgeden Karabük Demir- Çelik Tesislerine uzun yıllardan bu yana cevher sağlanmaktadır. Maden tepe, Büyük ocak, Camii sağir, Camii kebir yatakları bu bölgede bulunmaktadır. d. Batı Anadolu Bölgesi: Batı Anadolu demir yatakları genellikle yüksek tenörlü olmalarına karşın safsızlıklar içerir. Bu yataklardan üretilen cevherler, diğer cevherlerle harmanlanarak içerdikleri safsızlıklar uygun seviyeye düşürülebilmekte, sınırlı olarak doğrudan beslemeye uygun hale getirilebilmektedir. Şamlı cevheri Cu, Eymir cevheri As, Ayazmant cevheri Cu ve S gibi safsızlıklar içermektedirler. Ayazmant, Büyük ve Küçük Eymir, Şamlı Çavdar ve Hortuna sahaları bu bölgede bulunmaktadır. e. Diğer bölgeler: Yukarıda söz edilen bölgelerin dışında kalan demir yatakları ülkenin değişik bölgelerine yayılmıştır. Bu yataklardan en önemlisi Bingöl-Genç- Avnik yatağıdır.yatak önemli miktar da rezervi olmasına karşın, fosfat içeriği nedeniyle sorunludur. Ayrıca Sakarya-KarasuÇamdağ karbonatlı ve silisli cevher yatağı, yüksek alümünalı Payas yatağı, İçel yöresindeki düşük tenörlü yataklar, fosfat içerikli Bitlis- Meşesırtı- Öküzyatağı, Adıyaman- Çelikhan- fosfat içerikli Bulam, düşük tenörlü Kahraman Maraş Beritdağı ve Yozgat-Sarıkaya gibi demir cevheri yatakları da sorunlu olup içerdikleri safsızlıklardan arıtılması için zenginleştirme prosesi gerektirmektedirler.

39

40 Metalurjik Kok Üretimi: Demir oksitten ekonomik olarak metalik demir üretmek için en uygun indirgen karbondur. Bügün modern yüksek fırınlarda gerekli karbon koklaşmaya uygun kömürlerin C de damıtılmasından elde edilmektedir. Kömür esas itibariyle bitkisel maddelerin rutubetli bir ortamda ve hava olmaksızın kısmi ayrışması ve jeolojik hareketler ile sıcaklık ve basınç etsiyle oluşmaktadır. Kömürün başlıca elementleri karbon ve hidrojen olup ayrıca az miktarda kükürt, oksijen ve azot ihtiva eder. Bunlardan başka yanıcı olmayan bileşiklerde ihtiva etmektedir ve bunlara kül denilmektedir. Kömür, havasız kapalı bir ortamda yüksek sıcaklıklara ısıtıldığında kimyasal bileşikler bozunarak gaz haline geçer, geride karbonlu bir madde ve kül kalır. Buna KOK denir.

41 Koklaşma: Kömürün bünyesindeki suyun CO 2, CH 4 gibi maddelerden arındırılıp C yüzdesi olarak zenginleştirilmesi olayıdır. Kokun dış görünüm poroziteli ve süngerimsidir. 3 temel fonksiyonu vardır; Reaksiyonların gerçekleşmesi için ihtiyaç duyulan yüksek sıcaklık ve ısı enerjisinin temini. İndirgenme reaksiyonları için gerekli olan redükleyici CO gazının eldesi. C+O 2 =CO 2 CO 2 +C=2CO Ham demir bileşiminde bulunan C yüzdesinin eldesi için kok kömür sıvı ham demire C verici olarak kullanılıyor. Ayrıca;

42 Metalurjik kok eldesi için koklaşabilir nitelikteki kömür, hammadde olarak kullanılır. Buna bitümleşme özelliği denir.

43

44 Koklaşabilir nitelikteki kömürde uçucu madde miktarı %20 26 arasında olmalı kalorifik güç olarak ise en az 7500 kcal lik bir güce sahip olmalıdır. Bu özellikler sağlanmaz ise o kömürün kok üretiminde kullanılması uygun değildir. Koklaşma özelliği olan kömürün tane boyutu 0,5 mm ile 2 mm arasında değişmesi gerekmektedir. Kok kömürünün kimyasal bileşimi; C % Uçucu madde % 0,5 4 Kül miktarı % 4 15 Kükürt % 0,03 0,05 Fosfor % 0 0,05 Kok kömüründe Kül miktarının (CaO, SiO 2, MgO, Al 2 O 3 ) bağlayıcılık etkisinden dolayı 0 olması istenmez. Kükürt, haddelemede sıcak yırtılma ve kırılganlığa sebep olmaktadır. Koklaşma sonrasında 1 ton maden kömüründen elde edilenler; kg kok kg ham katran 1,5 2,5 kg amonyak 7,5 10 kg ham benzon m 3 kok gazı (Çok değerli ve kcal/m 3 )

45 Kok Üretim Kademeleri: 200C ye kadar; Bu sıcaklığa kadar ısıtılan maden kömüründen öncelikle su ve bazı gazlar ayrılırlar. Bu sıcaklığa kadar H 2 O, CO 2 ve CH 4 gazları sistemi terk ederler C; Su kaybı devam ederken gaz çıkışıda devam eder. Kömürün dış kenarlarında yumuşama ve gözenek oluşumu gözlenir C; Şişme ve plastikleşme başlar. Bazı yağ ve gazlar ortamı terk ederler. Kok oluşumunun başladığı bu sıcaklığa 1. kritik sıcaklık denir (çünkü plastikleşme bu aralıkta meydana gelir). 500C Üstü; Yağlar, gazlar ve katran dışarıya atılır. Bir miktar katılaşma gözlenir C; Tüm uçucu maddeler ve gazlar sistemi terk etmeye devam eder. 2. kritik sıcaklık da denir. 1000C civarı; H ortamdan tamamen uzaklaşırken süngerimsi ve gözenekli kok yapısı elde edilir. Kok parçalarının ebadı büyük ölçüde şarj edilen kömürün ebadına bağlıdır

46 Metalurjik Koktan Beklenen Özellikler:

47

48 KOVAN METODU

49

50

51 YAN ÜRÜN METODU

52 Redüksiyon gazının oluşturulması amacıyla kok, kısmen başka yanıcı maddeler ile (örneğin petrol yada kömür tozu ile) yer değiştirilerek denenmiştir Buna rağmen kok, redüksiyon gazının ana üreticisidir. Kok, ısıl taşıyıcı olarak önemini kaybetmiştir, buna alternatif olarak tüyerelerden yanıcı gaz üflenmesi ve üflenen hava sıcaklığını arttırmak gibi önlemler alınmış ve uygulanmıştır. Yüksek fırınların verimlerindeki artışa paralel olarak fırına şarj edilen demir cevherlerinden beklentiler de artmıştır. Bu nedenle II. Dünya savaşından sonra iki aglomerasyon yöntemi geliştirilmiştir 1. PELETLEME ve 2. SİNTERLEME.

53 1. PELETLEME: Peletleme anlam olarak, çok ince taneli demir cevherinin veya benzeri malzemenin tambur veya platform gibi eğimli bir yüzeyde ve sulu bir ortamda yuvarlanarak küre şeklinde topaklanması ve bunu izleyen pişirme işlemiyle yeterli dayanıma kadar sertleştirilmesidir. Pelet malzemesi olarak; manyetit, hematit, hematit-manyetit karışımları veya doğal hematit ve limonit ince cevherler ve cevher-konsantre karışımları kullanılmaktadır. Üretilen peletlerde aranan özellikler; Ezme dayanımı Aşınma dayanımı Porozite Redüklenebilirlik Redüklenme sırasında şişme durumu Redüksiyon sonrası basma dayanımı Yüksek fırının kohezif bölgesindeki davranışları.

54 Endüstriyel uygulama bulmuş üç peletleme makinası var: Tambur (en fazla üretim) Konik. (artık çok kullanılmıyor) Tepsi (en düşük üretim) Tambur: Pelet tane boyutu çok geniş aralıkta değişir. Bu nedenle, pelet pişirme sonrası tambur peletlerinde eleme yapmak gerekmektedir.

55 Tepsi: Peletleme ve tane boyutuna göre peletlerin sınıflandırılması aynı anda yapılmakta. peletleme sonrası eleme işlemine gerek yok. Tepsinin pelet boyutunu sınıflandırması: Tepsi yüzeyinin yaklaşık % 90 ı peletlenecek malzeme ile kaplıdır. Tepsi cevherin yuvarlanması ve tepsiye yapışmaması için yeterli bir eğime sahip Pelet tepsinin dönmesi ile en aşağıdan en üst pozisyona taşınıyor Sonra tekrar aşağıya yuvarlanır ve çapı da artar Sınıflama etkisi ise tepsi üzerinde bulunan engellerin peletleri boyutlarına ve dolayısı ile ağırlıklarına göre farklı şekilde yönlendirilmesi sayesindedir.

56 Peletleme, taneciklerin bir su filmi ile kaplanması ile başlar. Taneciklerin hızlı hareketleri ile diğer tanecikler birbirlerine yaklaşır ve yapışır. Yüzey gerilimine göre tanecikler arasında su köprücükleri oluşur. Peletleme makinasında tanecikler diğer taneler ile sürekli temas halinde olduklarından ilk aglomerasyonlar (topaklanmalar) meydana gelir.

57 Pişirme, aglomerasyondan sonra sertleştirme uygulanır. Bu sertleştirme işlemi, demir cevherlerinde çoğunlukla yumuşama sıcaklığının altındaki yüksek sıcaklıklarda pişirme ile gerçekleştirilir. Pişirme işlemi ters akım prenbine göre çalışan şaft fırını veya şaft fırınına göre daha uygun ve esnek üretim imkanı sunan Konveyör bant-döner fırın kombinasyonu ile yada düşük yakıt sarfiyatı ile Lurgi-Dravo Fırını ile gerçekleştirilmektedir. Peletleme için manyetit cevher seçilir Zira pişirme sırasında Fe 3 O 4 (manyetit) Fe 2 O 3 (hematit) şekline oksitlenir. Bu oksitlenme sırasında 55 kcal/mol ısı açığa çıkar Açığa çıkan bu fazla ısı nedeniyle, pelet üretiminde % 55 i manyetit cevher kullanılır.

58

59

60

61 2. SİNTERLEME: Sinterleme aglomerasyon yöntemidir. Bu yöntem 19. yy nın son yarısında peletleme yönteminden 20 yıl önce geliştirilmiş. Günümüzde sinterleme, demir cevherlerinin aglomerasyonunda en çok kullanılan yöntemdir. Dünya ortalaması demir cevherlerinin % 50 si sinterleme ile hazırlanmaktadır. Avrupa da yüksek fırınlarda kullanılabilen türdeki cevherin % 70 i sinterleme % 16 sı peletleme % 14 ü ise parça cevher türündedir. Sinterleme karışımı Fe taşıyıcılar (cevher, baca tozu, tufal vb.) katı yanıcı maddeler (kok tozu) Su (nem) katkı maddeleri (curuf, kireçtaşı) geri dönen sinter (tane boyutu küçük).

62 CÜRUF YAPICI İLAVELER VE FLAKSLAR: İzabe (suelting): Bir metalin kazanılması için yapılan tüm ergitme ve rafinasyon işlemlerinin genel adıdır. Demir izabesinde yabancı maddeler açısından iki işlem gerektirir; Metalin bileşik olarak bulunduğu elemanlardan ayrılması: Redükleme Metalin mekanik olarak karıştığı maddelerden gang dan ayrılması Demir cevherlerinde bulunan ve curufa geçmesi istenen yabancı maddelerin çoğu refrakter şeklinde olup yüksek sıcaklıklarda ergir. Bu maddeler tam olarak ergimedikleri taktirde izabe işlemini geciktirir ve metal ile gang ın ayrılmasını önler. Flaksların birinci görevi bu maddeleri daha kolay ergir hale getirmektedir. İlave edildiği sistemde ergime sıcaklığını düşürerek sıvı faza geçişi kolaylaştırır (Ötektik sıcaklığı düşürür). Bazı elementler demire benzer şekilde redüklenerek demir ile bileşik oluşturur. Hammadde de bulunan demir ile bileşik halde bulunan elementlerin, tercihli olarak birleşecekleri diğer bir madde olmaksızın demirden ayrılmazlar. Flaksların ikinci görevi bu element veya bileşiklerin demire tercih edecekleri maddeyi temin etmek ve demirin serbest hale geçmesini sağlamaktır. İstenmeyen bazı element ve bileşikleri bağlayarak sıvı metal içinde çözünmesini engellerler. Bunu giderilecek bileşikte tercihen önceden reaksiyona girerek yaparlar. Örneğin fayalit

63 Flaksların Sınıflandırılması: Flaksların görevlerinden biri istenmeyen yabancı maddelerle kimyasal olarak birleşerek kolay ergiyen bir curuf oluştumak olduğundan bazik karakterdeki yabancı maddeleri uzaklaştırmak için asit bir flaks, asidik karakterdeki bileşikleri gidermek için bazik flaks kullanılır. Birçok cevherde hem asit hem bazik yabancı maddeler bulunmasına rağmen, asit karakterliler biraz daha fazladır. Asit flaks: Silis (SiO 2 ) asit çelik üretim yöntemlerinde flaks olarak kullanılmaktadır. Bazik flaks: En çok kullanılan bazik flaks kireç taşıdır. Bunu dolamit takip eder. Kireç taşı CaCO 3, dolomit (Ca,Mg)CO 3 dır. Genellikle demir cevherleri CaO+MgO gibi bazik oksitler ile beraber SiO 2 de ihtiva eder ve genelde SiO 2 miktarı bazik oksitlerin bağlayabileceğinden daha fazladır. Cevherdeki bu silisi curufa alabilmek ve pik demirdeki kükürt ve silis miktarlarını istenen oranlarda tutabilmek için yüksek fırına kireçtaşı ilave etmek gerekmektedir. CaCO 3 CaO + CO 2

64 Yüksek fırında kullanılacak kireçtaşının mümkün olduğu kadar az silis içermesi istenir. Kullanılan kireçtaşının kimyasal bileşimi; Madde % CaO 51 53,9 SiO 2 1,2 3,4 MgO 0,7 1,7 Al 2 O 3 0,7 0,86 Fe 0,3 0,6 Rutubet 0,6 1,7 P 0,06 0,033 Yüksek fırına şarj edilen kireçtaşı 10 cm ve üstü olmalıdır. Çelik üretiminde kireçtaşı kalsine edilerek kullanılır. Buna yanmış kireç de denilmektedir. Alümina (Al 2 O 3 ) flaks olarak nadiren kullanılır, fakat yabancı madde olarak bir çok hammadde de ve dolaysıyla curuf ta bulunur. Şartlara bağlı olarak curufta asit veya baz olarak hareket eder. Örneğin yüksek silisli curuflarda alüminyum silikat, buna karşılık fazla miktarda CaO olduğunda kalsiyum aluminat yapar.

65 Nötr flaks: Curufları daha akışkan yapmak için düşük ergime noktası olan nötr maddeler ilave edilebilir. En fazla kullanılan madde fluşpat (CaF2) dır ve kimyasal bileşimi aşağıda verilmiştir, Madde % CaF 2 81 SiO 2 4,75 Al 2 O 3, Fe 2 O 3 1 S 1 CaCO 3 kalan Flaks ın Hazırlanışı: Yüksek fırına şarj etme sırasında cevher ve kok ile birlikte karıştırılarak fırına şarj edilir. İyi etki göstermesi için şarj içinde homojen bir şekilde karıştırılması gerekir. Bazı fabrikalarda cevher kok, flaks, sinter ve pelet iyice karıştırılarak harman yapılır ve yüklenir. Yüksek fırına yüklenecek tüm hammaddelerin belli boyut aralığında olması gerekir. Boyutları parçalar halinde 10 cm ve yukarısındaki boyutlarda olmalıdır. Yüksek Fırında Hammadde Şarjı: Yüksek fırına hammadde şarjı besleme silolarından gelen ve yüksek fırının en tepesindeki besleme bölümüne konveyör veya bant sistemi ile getirilerek yapılır. Besleme bölümünde bu iş için çift çan sistemi ve besleme oluğu görev yapar. Şarj etme bölgesindeki çan sisteminin görevlerinden bir tanesi homojen bir dağılıma yardımcı olmak ikincisi ise yüksek fırın baca gazlarına yönlendirici etki yaparak hammaddelerin azda olsa ön ısınmasını sağlamaktır.

66

67

68

DEMİR - ÇELİK ÜRETİMİ

DEMİR - ÇELİK ÜRETİMİ DEMİR - ÇELİK ÜRETİMİ Demir üretiminde, yaklaşık olarak bir ton demir üretmek için yedi ton hammadde gerekmektedir: 2.0 ton demir cevheri 1.0 ton kok 0.5 ton kireç taşı 3.5 ton gaz Temel olarak çelik

Detaylı

Pik (Ham) Demir Üretimi

Pik (Ham) Demir Üretimi Pik (Ham) Demir Üretimi Çelik üretiminin ilk safhası pik demirin eldesidir. Pik demir için başlıca şu maddeler gereklidir: 1. Cevher: Demir oksit veya karbonatlardan oluşan, bir miktarda topraksal empüriteler

Detaylı

İNŞAAT MALZEME BİLGİSİ

İNŞAAT MALZEME BİLGİSİ İNŞAAT MALZEME BİLGİSİ Prof. Dr. Metin OLGUN Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarımsal Yapılar ve Sulama Bölümü HAFTA KONU 1 Giriş, yapı malzemelerinin önemi 2 Yapı malzemelerinin genel özellikleri,

Detaylı

Harici Yanma Tesisi. Enerji Üretim ve Dağıtım Müdürlüğü. Özgür AKGÜN

Harici Yanma Tesisi. Enerji Üretim ve Dağıtım Müdürlüğü. Özgür AKGÜN Harici Yanma Tesisi Enerji Üretim ve Dağıtım Müdürlüğü Özgür AKGÜN 05.06.2015 Şirket Tanıtımı Alanı 4.2 km² 3 05.06.2015 Şirket Tanıtımı Ülkemizin en büyük ve tek entegre yassı çelik üreticisi 9 milyon

Detaylı

YAPI MALZEMESİ. Romalılar devrinde ise su kireci bulunmuş ve su içi inşaatlarında kullanılmıştır.

YAPI MALZEMESİ. Romalılar devrinde ise su kireci bulunmuş ve su içi inşaatlarında kullanılmıştır. Bilinen en eski bağlayıcılardan birisi olan kireç, eski Babil, Mısır, Finikeliler, Hitit ve Persler tarafından hava kireci olarak yapıda kullanılmıştır. Romalılar devrinde ise su kireci bulunmuş ve su

Detaylı

DEMİR ÇELİK ÜRETİM TEKNOLOJİSİ GÜZ 2014-2015

DEMİR ÇELİK ÜRETİM TEKNOLOJİSİ GÜZ 2014-2015 DEMİR ÇELİK ÜRETİM TEKNOLOJİSİ GÜZ 2014-2015 Demir çelik üretim teknolojisi hammaddeden yarı mamul çelik üretimine kadar uzanan kademeleri içerir. Çeliğin işlenip mamul olarak tüketime sunulması ile ise

Detaylı

DEMİR CEVHERLERİNİN SINIFLANDIRILMASI

DEMİR CEVHERLERİNİN SINIFLANDIRILMASI DEMİR CEVHERLERİ Demir ve çelik yapımı için kullanılan birçok tabii ham madde içerisinde tonaj ve değer itibariyle en önemlisi demir cevheridir. Yer kabuğunun yaklaşık % 5 ini oluşturan demir, çok geniş

Detaylı

BÖLÜM I YÜZEY TEKNİKLERİ

BÖLÜM I YÜZEY TEKNİKLERİ BÖLÜM I YÜZEY TEKNİKLERİ Yüzey Teknikleri Hakkında Genel Bilgiler Gelişen teknoloji ile beraber birçok endüstri alanında kullanılabilecek malzemelerden istenen ve beklenen özellikler de her geçen gün artmaktadır.

Detaylı

YAPI MALZEMESİ PUZOLANLAR

YAPI MALZEMESİ PUZOLANLAR PUZOLANLAR İçinde fazla miktarda kolloidal elemanlar, özellikle aktif silis içeren maddelerdir. Puzolanların tek başına bağlayıcı özelliği ya çok azdır yada hiç yoktur. Ancak başka bir bağlayıcı ile örneğin

Detaylı

ENDÜSTRİYEL HAMMADDELER 9.HAFTA

ENDÜSTRİYEL HAMMADDELER 9.HAFTA ENDÜSTRİYEL HAMMADDELER 9.HAFTA 17. ZİRKON 17.1. Mineralojik, kimyasal ve fiziksel özellikler Zirkonyum ( Zr ) elementi periyodik cetvelin 4. grubunda olup, atom numarası 40, atom ağırlığı 91.22 dir. Doğada

Detaylı

Bazik Oksijen Fırını (BOF)

Bazik Oksijen Fırını (BOF) ÇELİK ÜRETİMİ Bazik Oksijen Fırını (BOF) Çelik üretimindeki ilk modern anlamdaki uygulamalar 1850 lerdeki Bessemer uygulamaları ile başlamıştır. İlk başta bu uygulamalarda kullanılan konvertörlerin iç

Detaylı

1.10.2015. Kömür ve Doğalgaz. Öğr. Gör. Onur BATTAL

1.10.2015. Kömür ve Doğalgaz. Öğr. Gör. Onur BATTAL Kömür ve Doğalgaz Öğr. Gör. Onur BATTAL 1 2 Kömür yanabilen sedimanter organik bir kayadır. Kömür başlıca karbon, hidrojen ve oksijen gibi elementlerin bileşiminden oluşmuş, diğer kaya tabakalarının arasında

Detaylı

MMT113 Endüstriyel Malzemeler 4 Metaller, Aluminyum ve Çinko. Yrd. Doç. Dr. Ersoy Erişir 2013-2014 Güz Yarıyılı

MMT113 Endüstriyel Malzemeler 4 Metaller, Aluminyum ve Çinko. Yrd. Doç. Dr. Ersoy Erişir 2013-2014 Güz Yarıyılı MMT113 Endüstriyel Malzemeler 4 Metaller, Aluminyum ve Çinko Yrd. Doç. Dr. Ersoy Erişir 2013-2014 Güz Yarıyılı Al Aluminium 13 Aluminyum 2 İnşaat ve Yapı Ulaşım ve Taşımacılık; Otomotiv Ulaşım ve Taşımacılık;

Detaylı

Örneğin; İki hidrojen (H) uyla, bir oksijen (O) u birleşerek hidrojen ve oksijenden tamamen farklı olan su (H 2

Örneğin; İki hidrojen (H) uyla, bir oksijen (O) u birleşerek hidrojen ve oksijenden tamamen farklı olan su (H 2 On5yirmi5.com Madde ve özellikleri Kütlesi, hacmi ve eylemsizliği olan herşey maddedir. Yayın Tarihi : 21 Ocak 2014 Salı (oluşturma : 2/9/2016) Kütle hacim ve eylemsizlik maddenin ortak özelliklerindendir.çevremizde

Detaylı

METAL ÜRETİM TEKNİKLERİ

METAL ÜRETİM TEKNİKLERİ ÜRETİM YÖNTEMLERİ VE İMALAT TEKNOLOJİLERİ Doç. Dr. Fehmi Nair Erciyes Üniversitesi Makine Mühendisliği Bölümü Yrd. Doç. Dr. Afşın Alper Cerit Erciyes Üniversitesi Endüstriyel Tasarım Mühendisliği Bölümü

Detaylı

Kimyasal Metalürji (II) (MET312)

Kimyasal Metalürji (II) (MET312) KARADENİZ TEKNİK ÜNİVERSİTESİ Metalürji ve Malzeme Mühendisliği Bölümü Kimyasal Metalürji (II) (MET312) Dersin Sorumlusu: Yrd. Doç. Dr. Saeid Pournaderi 2016 2017 Eğitim Yılı Bahar Dönemi Flaş-Fırın Mat

Detaylı

BARTIN ÜNİVERSİTESİ METALURJİ VE MALZEME MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MALZEME LABORATUVARI-I DERSİ OKSİTLİ BAKIR CEVHERİNİN LİÇİ DENEYİ DENEYİN AMACI: Uygun

BARTIN ÜNİVERSİTESİ METALURJİ VE MALZEME MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MALZEME LABORATUVARI-I DERSİ OKSİTLİ BAKIR CEVHERİNİN LİÇİ DENEYİ DENEYİN AMACI: Uygun BARTIN ÜNİVERSİTESİ METALURJİ VE MALZEME MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MALZEME LABORATUVARI-I DERSİ OKSİTLİ BAKIR CEVHERİNİN LİÇİ DENEYİ DENEYİN AMACI: Uygun bir reaktif kullanarak oksitli bakır cevherindeki bakırı

Detaylı

TOPRAK OLUŞUMUNDA AŞINMA, AYRIŞMA VE BİRLEŞME OLAYLARI

TOPRAK OLUŞUMUNDA AŞINMA, AYRIŞMA VE BİRLEŞME OLAYLARI TOPRAK OLUŞUMUNDA AŞINMA, AYRIŞMA VE BİRLEŞME OLAYLARI Toprak Bilgisi Dersi Prof. Dr. Günay Erpul erpul@ankara.edu.tr Toprak Oluşumunda Kimyasal Ayrıştırma Etmenleri Ana kayanın kimyasal bileşimini değiştirmek

Detaylı

MALZEMELERİN GERİ KAZANIMI

MALZEMELERİN GERİ KAZANIMI MALZEMELERİN GERİ KAZANIMI PROF. DR. HÜSEYİN UZUN HOŞGELDİNİZ 1 Geri Dönüşüm Metotları Geri dönüştürme metotları her malzeme için farklılık göstermektedir: - Alüminyum - Demir (Çelik) - Plastik malzemeler

Detaylı

3/25/2016 YÜKSEK FIRIN REAKSİYONLARI

3/25/2016 YÜKSEK FIRIN REAKSİYONLARI YÜKSEK FIRIN REAKSİYONLARI Demir oksitler hematit (Fe 2 O 3 ), magnetit (Fe 3 O 4 ) ve wüstit (FeO) olmak üzere 3 çeşittir. Bu oksitler fırın içerisinde kısımlar halinde indirgenirler. Yüksek fırın ters

Detaylı

DEMIR-ÇELIK METALURJISI (DERS NOTU)

DEMIR-ÇELIK METALURJISI (DERS NOTU) DEMIR-ÇELIK METALURJISI (DERS NOTU) Doç. Dr. ÖZKAN ÖZDEMĠR Doç. Dr. UĞUR ÖZSARAÇ 2015 1. Bessemer Yöntemi Bessemer prosesi, seri üretim boyutunda ergimiş pik demirden çelik üretimi yapılan ilk ucuz ve

Detaylı

2. KLİNKER HAMMADDELERİ

2. KLİNKER HAMMADDELERİ İçerik İÇERİK 1.GİRİŞ... 1.1 Çimentonun Tarihi... 1.2 Çimento Fırınlarındaki Gelişmeler... 1.3 Türkiye de Çimento... 1.4 Çimento Üretimi... 1.5 Klinker Üretim Yöntemleri... 1.5.1 Yaş Yöntemle Klinker Üretimi...

Detaylı

MMT113 Endüstriyel Malzemeler 5 Metaller, Bakır ve Magnezyum. Yrd. Doç. Dr. Ersoy Erişir 2013-2014 Güz Yarıyılı

MMT113 Endüstriyel Malzemeler 5 Metaller, Bakır ve Magnezyum. Yrd. Doç. Dr. Ersoy Erişir 2013-2014 Güz Yarıyılı MMT113 Endüstriyel Malzemeler 5 Metaller, Bakır ve Magnezyum Yrd. Doç. Dr. Ersoy Erişir 2013-2014 Güz Yarıyılı Cu Copper 29 Bakır 2 Dünyada madenden bakır üretimi, Milyon ton Yıl Dünyada madenden bakır

Detaylı

ZONGULDAK İLİ MADEN VE ENERJİ KAYNAKLARI

ZONGULDAK İLİ MADEN VE ENERJİ KAYNAKLARI ZONGULDAK İLİ MADEN VE ENERJİ KAYNAKLARI ildir. Zonguldak ili, Batı Karadeniz Bölgesi nde, Karadeniz e batı ve kuzeyden kıyısı olan bir Genel Müdürlüğümüzün il ve yakın çevresinde gerek metalik madenlere

Detaylı

KAYSERİ İLİ MADEN VE ENERJİ KAYNAKLARI

KAYSERİ İLİ MADEN VE ENERJİ KAYNAKLARI KAYSERİ İLİ MADEN VE ENERJİ KAYNAKLARI Kayseri ili, Orta Anadolu Bölgesinde gelişmiş sanayisi ile önemli bir yöremizdir. Genel Müdürlüğümüzün il ve yakın çevresinde yaptığı çalışmalar sonucunda çok sayıda

Detaylı

BİTKİSEL VE HAYVANSAL ATIKLARDAN BİYOGAZ VE ENERJİ ÜRETİM TESİSİ

BİTKİSEL VE HAYVANSAL ATIKLARDAN BİYOGAZ VE ENERJİ ÜRETİM TESİSİ BİTKİSEL VE HAYVANSAL ATIKLARDAN BİYOGAZ VE ENERJİ ÜRETİM TESİSİ Tesisin Amacı Organik yapıdaki hammaddelerin oksijensiz ortamda bakteriler yoluyla çürütülerek enerji potansiyeli olan biyogaza ve biyogazın

Detaylı

KOCAELİ İLİ MADEN VE ENERJİ KAYNAKLARI

KOCAELİ İLİ MADEN VE ENERJİ KAYNAKLARI KOCAELİ İLİ MADEN VE ENERJİ KAYNAKLARI Ülkemizin önemli kuruluşlarının bulunduğu Kocaeli ilinin yüzölçümü oldukça küçüktür. Bu nedenle nüfus yoğunluğunun en fazla olduğu illerin başında gelir. Sanayi kuruluşlarının

Detaylı

TIG GAZALTI KAYNAK YÖNTEMİNDE KULLANILAN GAZLAR VE ÖZELLİKLERİ PROF. DR. HÜSEYİN UZUN HOŞGELDİNİZ

TIG GAZALTI KAYNAK YÖNTEMİNDE KULLANILAN GAZLAR VE ÖZELLİKLERİ PROF. DR. HÜSEYİN UZUN HOŞGELDİNİZ TIG GAZALTI KAYNAK YÖNTEMİNDE KULLANILAN GAZLAR VE ÖZELLİKLERİ PROF. DR. HÜSEYİN UZUN HOŞGELDİNİZ 1 NİÇİN KORUYUCU GAZ KULLANILIR? 1- Ergimiş kaynak banyosunu, havada mevcut olan gazların zararlı etkilerinden

Detaylı

Ç l e i l k i l k e l r e e e Uyg u a l na n n n Yüz ü ey e y Ser Se tle l ş e t ş ir i me e İ şl ş e l m l r e i

Ç l e i l k i l k e l r e e e Uyg u a l na n n n Yüz ü ey e y Ser Se tle l ş e t ş ir i me e İ şl ş e l m l r e i Çeliklere Uygulanan Yüzey Sertleştirme İşlemleri Bazı uygulamalarda kullanılan çelik parçaların hem aşınma dirençlerinin, hem de darbe dayanımlarının yüksek olması istenir. Bunun için parçaların yüzeylerinin

Detaylı

Elektrik Ark Fırınlarında Çelik Üretimi

Elektrik Ark Fırınlarında Çelik Üretimi Elektrik Ark Fırınlarında Çelik Üretimi Elektrik Ark Fırınları (E.A.F.) BOF da oksijen metalin içine enjekte edilir ve orada çözünür. EAF da, oksitleyici şartlar curuf fazıyla sağlanır. Oksitleyici bir

Detaylı

ENDÜSTRİYEL SÜREÇLER MEVCUT VERİLERİN DEĞERLENDİRİLMESİ

ENDÜSTRİYEL SÜREÇLER MEVCUT VERİLERİN DEĞERLENDİRİLMESİ ENDÜSTRİYEL SÜREÇLER MEVCUT VERİLERİN DEĞERLENDİRİLMESİ Erhan ÜNAL 10.03.2010 1 4. ENDÜSTRİYEL PROSESLER 4.1. Genel Çimento Üretimi Kireç Üretimi Kireçtaşı ve Dolomit Kullanımı Soda Külü Üretimi ve Kullanımı

Detaylı

ADANA İLİ MADEN VE ENERJİ KAYNAKLARI

ADANA İLİ MADEN VE ENERJİ KAYNAKLARI ADANA İLİ MADEN VE ENERJİ KAYNAKLARI Adana ili, Türkiye'nin güneyinde Akdeniz Bölgesi'nin Doğu Akdeniz Bölümü'nde yer alan ve gerek sanayisi gerek ekonomisi ile Bölgenin önemli illerinden biridir Güneydoğu

Detaylı

Tozların Şekillendirilmesi ve Sinterleme. Yrd. Doç. Dr. Rıdvan YAMANOĞLU

Tozların Şekillendirilmesi ve Sinterleme. Yrd. Doç. Dr. Rıdvan YAMANOĞLU Tozların Şekillendirilmesi ve Sinterleme Fırın Tasarımı Toz metalurjisinin çoğu uygulamalarında nihai ürün açısından yüksek yoğunluk öncelikli bir kavramdır. Toz yoğunlaştırması (densifikasyon) aşağıda

Detaylı

DENEY FİYAT LİSTESİ. MDN.KMY.0001 Kimyasal analiz boyutuna numune hazırlama ( 100 mikron)

DENEY FİYAT LİSTESİ. MDN.KMY.0001 Kimyasal analiz boyutuna numune hazırlama ( 100 mikron) BİRİM: LAB.: DENEY FİYAT LİSTESİ MADEN MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ KMY Kimya DENEY KODU DENEY ADI BİRİM FİYAT MDN.KMY.0001 Kimyasal analiz boyutuna numune hazırlama ( 100 mikron) 0,00 MDN.KMY.0002 Kimyasal analiz

Detaylı

MIG-MAG KAYNAK METODUNDA KULLANILAN KAYNAK ELEKTROTLARI VE ELEKTROT SEÇİMİ

MIG-MAG KAYNAK METODUNDA KULLANILAN KAYNAK ELEKTROTLARI VE ELEKTROT SEÇİMİ MIG-MAG KAYNAK METODUNDA KULLANILAN KAYNAK ELEKTROTLARI VE ELEKTROT SEÇİMİ Prof. Dr. Ramazan YILMAZ Sakarya Üniversitesi, Teknoloji Fakültesi, Metalurji ve Malzeme Mühendisliği Bölümü Esentepe Kampüsü,

Detaylı

6XXX EKSTRÜZYON ALAŞIMLARININ ÜRETİMİNDE DÖKÜM FİLTRELERİNDE ALIKONAN KALINTILARIN ANALİZİ

6XXX EKSTRÜZYON ALAŞIMLARININ ÜRETİMİNDE DÖKÜM FİLTRELERİNDE ALIKONAN KALINTILARIN ANALİZİ 6XXX EKSTRÜZYON ALAŞIMLARININ ÜRETİMİNDE DÖKÜM FİLTRELERİNDE ALIKONAN KALINTILARIN ANALİZİ Kemal Örs ve Yücel Birol ASAŞ Alüminyum Malzeme Enstitüsü MAM TUBİTAK Maksimum billet uzunluğu :7.300mm, ve152,178,203,254,355mm

Detaylı

Monolitik Refrakter Malzemelerde Temel Özelliklerin Detaylandırılması

Monolitik Refrakter Malzemelerde Temel Özelliklerin Detaylandırılması Monolitik Refrakter Malzemelerde Temel Özelliklerin Detaylandırılması 1.Giriş Monolitik Refrakter Malzemelerin Teknik Bilgi Formları (Data Sheet) malzemelerin laboratuar koşullarında Standardlara uygun

Detaylı

DEMIR-ÇELIK METALURJISI (DERS NOTU)

DEMIR-ÇELIK METALURJISI (DERS NOTU) DEMIR-ÇELIK METALURJISI (DERS NOTU) Doç. Dr. ÖZKAN ÖZDEMİR Doç. Dr. UĞUR ÖZSARAÇ 2015 Kısa Tanımlar Çelik : % 2,1 e kadar C içerebilen Fe alaşımlarıdır. Dökme demir : % 2,1 den fazla C içeren Fe-C-Si-X

Detaylı

BİTLİS İLİ MADEN VE ENERJİ KAYNAKLARI

BİTLİS İLİ MADEN VE ENERJİ KAYNAKLARI BİTLİS İLİ MADEN VE ENERJİ KAYNAKLARI Bitlis ili, Doğu Anadolu Bölgesinde yer almakta olup, engebeli bir topoğrafyaya sahiptir. Ahlat Ovasıyla, bir düzlük gibi Bitlis in kuzeydoğusundan Van Gölüne doğru

Detaylı

KİREÇ. Sakarya Üniversitesi

KİREÇ. Sakarya Üniversitesi KİREÇ Sakarya Üniversitesi KİREÇ Kireç, kireç taşının çeşitli derecelerde (850-1450 C) pişirilmesi sonucu elde edilen, suyla karıştırıldığında, tipine göre havada veya suda katılaşma özelliği gösteren,

Detaylı

ENERJİ YÖNETİMİ VE POLİTİKALARI

ENERJİ YÖNETİMİ VE POLİTİKALARI ENERJİ YÖNETİMİ VE POLİTİKALARI KAZANLARDA ENERJİ VERİMLİLİĞİ ÖĞRENCİNİN ADI:KUBİLAY SOY ADI:KOÇ NUMARASI:15360038 KAZANLAR Yakıtın kimyasal enerjisini yanma yoluyla ısı enerjisine dönüştüren ve bu ısı

Detaylı

3. DÜNYA MİNERAL VE METAL İSTATİSTİKLERİ^

3. DÜNYA MİNERAL VE METAL İSTATİSTİKLERİ^ 3. DÜNYA MİNERAL VE METAL İSTATİSTİKLERİ^ Dünya ve Türkiye Madenciliğine Toplu Bakış, Aralık, 1983 Madencilik Özel Sayısında 1982 yılına kadar verilen dünya mineral istatistiklerine kalındığı yerden devam

Detaylı

Kalıp ve maça yapımında kullanılan döküm kumlarının yaş basma ve yaş kesme mukavemetlerinin ve nem miktarlarının tayin edilmesi.

Kalıp ve maça yapımında kullanılan döküm kumlarının yaş basma ve yaş kesme mukavemetlerinin ve nem miktarlarının tayin edilmesi. 8.DÖKÜM KUMLARININ MUKAVEMET VE NEM MİKTARI TAYİNİ 8.1. Deneyin Amacı Kalıp ve maça yapımında kullanılan döküm kumlarının yaş basma ve yaş kesme mukavemetlerinin ve nem miktarlarının tayin edilmesi. 8.2.Deneyin

Detaylı

Çorum Yöresi Tuğla Topraklarındaki Çözünebilir Alkali Tuzların Olumsuz Etkilerinin BaCO 3 ve SrCO 3 ile Giderilmesi

Çorum Yöresi Tuğla Topraklarındaki Çözünebilir Alkali Tuzların Olumsuz Etkilerinin BaCO 3 ve SrCO 3 ile Giderilmesi Çorum Yöresi Tuğla Topraklarındaki Çözünebilir Alkali Tuzların Olumsuz Etkilerinin BaCO 3 ve SrCO 3 ile Giderilmesi Atilla Evcin a *, Mürüvvet Bıyık a, Abdullah Küçük a ÖZET a Afyon Kocatepe Üniversitesi,

Detaylı

Yrd. Doç. Dr. Atilla EVCİN Sol-jel Prosesleri Ders Notları

Yrd. Doç. Dr. Atilla EVCİN Sol-jel Prosesleri Ders Notları Alüminyum Alkoksit ve Alümina Üretimi Alüminyum metalinin alkolle reaksiyonu sonucu alkoksit oluşturulması ve bundan elde edilecek jelinde öğütülüp kalsine edildikten sonra alüminaya dönüşmesi beklenmektedir.

Detaylı

EKONOMİK GELİŞMELER Aralık 2012

EKONOMİK GELİŞMELER Aralık 2012 EKONOMİK GELİŞMELER Aralık 2012 Kaynak: Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) AR-GE MÜDÜRLÜĞÜ TÜRKİYE ESNAF VE SANATKARLARI KONFEDERASYONU İÇİNDEKİLER 1 GAYRİ SAFİ YURTİÇİ HASILA (GSYH) 2 İSTİHDAM - İŞSİZLİK

Detaylı

Metal. Yüksek elektrik ve ısı iletkenliği, kendine özgü parlaklığı olan, şekillendirmeye yatkın, oksijenle birleşerek çoğunlukla

Metal. Yüksek elektrik ve ısı iletkenliği, kendine özgü parlaklığı olan, şekillendirmeye yatkın, oksijenle birleşerek çoğunlukla BÖLÜM 3 METALLER Metal Yüksek elektrik ve ısı iletkenliği, kendine özgü parlaklığı olan, şekillendirmeye yatkın, oksijenle birleşerek çoğunlukla bazik oksitler veren elementler. Latince: Metallum Yunanca:

Detaylı

1.2.1.1. Kaba ve İnce Seramikler: Bunlar aralarında gözenekli ve gözeneksiz ürünler olmak üzere ikiye ayrılırlar.

1.2.1.1. Kaba ve İnce Seramikler: Bunlar aralarında gözenekli ve gözeneksiz ürünler olmak üzere ikiye ayrılırlar. 1. SERAMİKLER 1.1.Tanım: En genel anlamda seramik, anorganik maddelerin herhangi bir usul ile şekillendirilip pişirilmesi ile meydana gelen ürüne denir. Diğer bir tanımlamaya göre ise seramik, organik

Detaylı

ALpHASET TM ve Furan Reçine Sistemleri / Karşılaştırması. Ünsal Minoğlu 24 Haziran 2009 İzmir

ALpHASET TM ve Furan Reçine Sistemleri / Karşılaştırması. Ünsal Minoğlu 24 Haziran 2009 İzmir ALpHASET TM ve Furan Reçine Sistemleri / Karşılaştırması Ünsal Minoğlu 24 Haziran 2009 İzmir Ülkemizde yaygın şekilde kullanıldığı için ALpHASET ve Furan reçine sistemleri mukayeseli olarak anlatılacaktır.

Detaylı

Örnek : 3- Bileşiklerin Özellikleri :

Örnek : 3- Bileşiklerin Özellikleri : Bileşikler : Günümüzde bilinen 117 element olmasına rağmen (92 tanesi doğada bulunur) bu elementler farklı sayıda ve şekilde birleşerek ve etkileşerek farklı kimyasal özelliklere sahip milyonlarca yani

Detaylı

ASC (ANDALUZİT, SİLİSYUM KARBÜR) VE AZS (ANDALUZİT, ZİRKON, SİLİSYUM KARBÜR) MALZEMELERİN ALKALİ VE AŞINMA DİRENÇLERİNİN İNCELENMESİ

ASC (ANDALUZİT, SİLİSYUM KARBÜR) VE AZS (ANDALUZİT, ZİRKON, SİLİSYUM KARBÜR) MALZEMELERİN ALKALİ VE AŞINMA DİRENÇLERİNİN İNCELENMESİ ASC (ANDALUZİT, SİLİSYUM KARBÜR) VE AZS (ANDALUZİT, ZİRKON, SİLİSYUM KARBÜR) MALZEMELERİN ALKALİ VE AŞINMA DİRENÇLERİNİN İNCELENMESİ İlyas CAN*, İbrahim BÜYÜKÇAYIR* *Durer Refrakter Malzemeleri San. Ve

Detaylı

formülü zamanı da içerdiği zaman alttaki gibi değişecektir.

formülü zamanı da içerdiği zaman alttaki gibi değişecektir. Günümüz endüstrisinde en yaygın kullanılan Direnç Kaynak Yöntemi en eski elektrik kaynak yöntemlerinden biridir. Yöntem elektrik akımının kaynak edilecek parçalar üzerinden geçmesidir. Elektrik akımına

Detaylı

FIRAT ÜNİVERSİTESİ TEKNOLOJİ FAKÜLTESİ METALURJİ VE MALZEME MÜHENDİSLİĞİ 3. SINIF EKSTRAKTİF METALURJİ DERSİ VİZE SINAV SORULARI CEVAP ANAHTARI

FIRAT ÜNİVERSİTESİ TEKNOLOJİ FAKÜLTESİ METALURJİ VE MALZEME MÜHENDİSLİĞİ 3. SINIF EKSTRAKTİF METALURJİ DERSİ VİZE SINAV SORULARI CEVAP ANAHTARI FIRAT ÜNİVERSİTESİ TEKNOLOJİ FAKÜLTESİ METALURJİ VE MALZEME MÜHENDİSLİĞİ 3. SINIF EKSTRAKTİF METALURJİ DERSİ VİZE SINAV SORULARI CEVAP ANAHTARI ---------------------------------------Boşluk Doldurma Soru

Detaylı

11/13/2015. Harman Rutubeti. Harmanın Karıştırılması ve fırın silosuna nakli

11/13/2015. Harman Rutubeti. Harmanın Karıştırılması ve fırın silosuna nakli 1 2 Harman Rutubeti İyi bir harman karışımı için ideal harman rutubeti %3 tür. Bu değerin altındaki bir harman, fırına taşınırken -tozumaya, -segregasyona, -hammadde kaybına, -homojenitenin bozulmasına

Detaylı

Dokuz Eylül Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, Çevre Mühendisliği Bölümü, Buca/İZMİR. Yanma. Prof.Dr. Abdurrahman BAYRAM

Dokuz Eylül Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, Çevre Mühendisliği Bölümü, Buca/İZMİR. Yanma. Prof.Dr. Abdurrahman BAYRAM Dokuz Eylül Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, Çevre Mühendisliği Bölümü, Buca/İZMİR Yanma Prof.Dr. Abdurrahman BAYRAM Telefon: 0232 3017494 Faks: 0232 3017498 E-Mail: abayram@deu.edu.tr ÇEV 3016 Hava

Detaylı

KOCAELĠ ÜNĠVERSĠTESĠ MÜHENDĠSLĠK FAKÜLTESĠ METALURJĠ VE MALZEME MÜHENDĠSLĠĞĠ BÖLÜMÜ DEMĠR ÇELĠK ÜRETĠM TEKNOLOJĠSĠ GÜZ

KOCAELĠ ÜNĠVERSĠTESĠ MÜHENDĠSLĠK FAKÜLTESĠ METALURJĠ VE MALZEME MÜHENDĠSLĠĞĠ BÖLÜMÜ DEMĠR ÇELĠK ÜRETĠM TEKNOLOJĠSĠ GÜZ KOCAELĠ ÜNĠVERSĠTESĠ MÜHENDĠSLĠK FAKÜLTESĠ METALURJĠ VE MALZEME MÜHENDĠSLĠĞĠ BÖLÜMÜ DEMĠR ÇELĠK ÜRETĠM TEKNOLOJĠSĠ GÜZ 2011-2012 Demir çelik üretim teknolojisi hammaddeden yarı mamul çelik üretimine kadar

Detaylı

KOMPOZİTLER Sakarya Üniversitesi İnşaat Mühendisliği

KOMPOZİTLER Sakarya Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Başlık KOMPOZİTLER Sakarya Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Tanım İki veya daha fazla malzemenin, iyi özelliklerini bir araya toplamak ya da ortaya yeni bir özellik çıkarmak için, mikro veya makro seviyede

Detaylı

SEZEN DEMİR MADDE DOĞADA KARIŞIK HALDE BULUNUR

SEZEN DEMİR MADDE DOĞADA KARIŞIK HALDE BULUNUR Kütlesi, hacmi ve eylemsizliği olan her şey maddedir. Buna göre kütle hacim ve eylemsizlik maddenin ortak özelliklerindendir. Çevremizde gördüğümüz, hava, su, toprak v.s gibi her şey maddedir. Maddeler

Detaylı

ÇELİK YAPIM OCAKLARI BACA TOZLARININ «DÖNER TABANLI FIRIN ( RHF)» LARDA KÖMÜR İLE DİREKT İNDİRGENMESİ. Muammer BİLGİÇ ECOSID Ltd.

ÇELİK YAPIM OCAKLARI BACA TOZLARININ «DÖNER TABANLI FIRIN ( RHF)» LARDA KÖMÜR İLE DİREKT İNDİRGENMESİ. Muammer BİLGİÇ ECOSID Ltd. ÇELİK YAPIM OCAKLARI BACA TOZLARININ «DÖNER TABANLI FIRIN ( RHF)» LARDA KÖMÜR İLE DİREKT İNDİRGENMESİ Muammer BİLGİÇ ECOSID Ltd. Ağustos 2011 YENİ FIRSATLAR Daralan hammadde kaynakları Çelik üreticilerinin,

Detaylı

Üçlü Sistemler - 1 Çimento Araştırma ve Uygulama Merkezi

Üçlü Sistemler - 1 Çimento Araştırma ve Uygulama Merkezi Üçlü Sistemler - 1 Çimento Araştırma ve Uygulama Merkezi Günümüzde yapı kimyasalları sektöründe doğan farklı ihtiyaçlar için (yüksek sıcaklık, erken mukavemet, hızlı priz, çatlaksız yapı) farklı çözümler

Detaylı

Çelik Üretim Metotları

Çelik Üretim Metotları Çelik Üretim Metotları - Bessemer Thomas çelik üretim metodu - Siemens - Martin çelik üretim metodu - Bazik oksijen konvertörlerinde çelik üretimi - Elektrik ark ocaklarında çelik üretimi Bu üretim metotlarından

Detaylı

MMT113 Endüstriyel Malzemeler 7 Seramikler. Yrd. Doç. Dr. Ersoy Erişir 2014-2015 Güz Yarıyılı

MMT113 Endüstriyel Malzemeler 7 Seramikler. Yrd. Doç. Dr. Ersoy Erişir 2014-2015 Güz Yarıyılı MMT113 Endüstriyel Malzemeler 7 Seramikler Yrd. Doç. Dr. Ersoy Erişir 2014-2015 Güz Yarıyılı Aşınmaya dayanıklı parçalar Kesici takımlar Dekorasyon ve sanat Yalıtkan malzemeler Elektronik http://www.flickr.com

Detaylı

ENERJİ VERİMLİLİĞİNDE CAM

ENERJİ VERİMLİLİĞİNDE CAM ENERJİ VERİMLİLİĞİNDE CAM Türkiye İMSAD Sektörel Gelişim Toplantıları-Adana 3 Eylül 2015 Şişecam Düzcam Cam Ev Eşyası Cam Ambalaj Kimyasallar Şişecam Düzcam Düzcam üretiminde 50 yıllık tecrübe 1981 den

Detaylı

ÖĞRENME ALANI : MADDE VE DEĞİŞİM ÜNİTE 4 : MADDENİN YAPISI VE ÖZELLİKLERİ

ÖĞRENME ALANI : MADDE VE DEĞİŞİM ÜNİTE 4 : MADDENİN YAPISI VE ÖZELLİKLERİ ÖĞRENME ALANI : MADDE VE DEĞİŞİM ÜNİTE 4 : MADDENİN YAPISI VE ÖZELLİKLERİ E BİLEŞİKLER VE FRMÜLLERİ (4 SAAT) 1 Bileşikler 2 Bileşiklerin luşması 3 Bileşiklerin Özellikleri 4 Bileşik Çeşitleri 5 Bileşik

Detaylı

KONYA İLİ MADEN VE ENERJİ KAYNAKLARI

KONYA İLİ MADEN VE ENERJİ KAYNAKLARI KONYA İLİ MADEN VE ENERJİ KAYNAKLARI Konya ili, toprak, nüfus, ekonomi ve maden kaynakları bakımından Orta Anadolu Bölgesinin önemli illerinden biridir. Türkiye nin tek alüminyum fabrikası Seydişehir de

Detaylı

Yrd. Doç. Dr. Mustafa AKÇİL (A) Prof. Dr. Şenol YILMAZ (B) Dersin Amacı DEMİR - ÇELİK METALURJİSİ

Yrd. Doç. Dr. Mustafa AKÇİL (A) Prof. Dr. Şenol YILMAZ (B) Dersin Amacı DEMİR - ÇELİK METALURJİSİ DEMİR - ÇELİK METALURJİSİ Yrd. Doç. Dr. Mustafa AKÇİL (A) Prof. Dr. Şenol YILMAZ (B) 2014-2015 BAHAR YARIYILI Dersin Amacı Bu ders doğrultusunda entegre ve yarı entegre demir çelik tesislerinde pik demir

Detaylı

Akreditasyon Sertifikası Eki (Sayfa 1/7) Akreditasyon Kapsamı

Akreditasyon Sertifikası Eki (Sayfa 1/7) Akreditasyon Kapsamı Akreditasyon Sertifikası Eki (Sayfa 1/7) Deney Laboratuvarı Adresi : İstanbul Yolu, Gersan Sanayi Sitesi 2306.Sokak No :26 Ergazi/Yenimahalle 06370 ANKARA / TÜRKİYE Tel : 0 312 255 24 64 Faks : 0 312 255

Detaylı

Çelik Üretim Esasları ÇELİK ÜRETİM ESASLARI. Çelik Üretim Esasları. Çelik Üretim Esasları

Çelik Üretim Esasları ÇELİK ÜRETİM ESASLARI. Çelik Üretim Esasları. Çelik Üretim Esasları Çelik Üretim Esasları Ham demirden çelik üretimin esasları şunlardır: ÇELİK ÜRETİM ESASLARI 1. Ham demirdeki C un istenen değere göre azaltılması. 2. Sıvı ham demir içinde P ve S ü mümkün olduğu kadar

Detaylı

Toz Metalürjisi. Prof. Dr. Akgün ALSARAN. Notların bir bölümü Dr. Rahmi Ünal ın web sayfasından alınmıştır.

Toz Metalürjisi. Prof. Dr. Akgün ALSARAN. Notların bir bölümü Dr. Rahmi Ünal ın web sayfasından alınmıştır. Toz Metalürjisi Prof. Dr. Akgün ALSARAN Notların bir bölümü Dr. Rahmi Ünal ın web sayfasından alınmıştır. Toz metalürjisi İmali zor parçaların (küçük, fonksiyonel, birbiri ile uyumsuz, kompozit vb.) ekonomik,

Detaylı

ÇİMENTO ÜRETİMİ VE HAVA KİRLİLİĞİ

ÇİMENTO ÜRETİMİ VE HAVA KİRLİLİĞİ Dokuz Eylül Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, Çevre Mühendisliği Bölümü, Buca/İZMİR ÇİMENTO ÜRETİMİ VE HAVA KİRLİLİĞİ 1 / 56 EN ÇOK ÜRETİM YAPAN 15 ÜLKE Türkiye, çimento üretiminde dünyada 5. Avrupada

Detaylı

ELEMETLER VE BİLEŞİKLER ELEMENTLER VE SEMBOLLERİ

ELEMETLER VE BİLEŞİKLER ELEMENTLER VE SEMBOLLERİ ELEMENTLER VE SEMBOLLERİ Elementler Aynı cins atomlardan oluşan, fiziksel ya da kimyasal yollarla kendinden daha basit ve farklı maddelere ayrılamayan saf maddelere element denir. Elementler çok sayıda

Detaylı

Ekonomik Metalurji. Yrd. Doç. Dr. Rıdvan YAMANOĞLU 2012

Ekonomik Metalurji. Yrd. Doç. Dr. Rıdvan YAMANOĞLU 2012 Yrd. Doç. Dr. Rıdvan YAMANOĞLU 2012 Ekonomi Demir Çelik Ham çelik üretimi Ekonomi Demir Çelik http://www.rba.gov.au Ekonomi Demir Çelik Türkiye de Çelik Ekonomi Demir Çelik Türkiye de Çelik Ülkemizde ham

Detaylı

TÜRKĐYE DE DÖKÜM SEKTÖRÜ 23.02.2007

TÜRKĐYE DE DÖKÜM SEKTÖRÜ 23.02.2007 TÜRKĐYE DE DÖKÜM SEKTÖRÜ 1 23.02.2007 Demir ve Çelik Döküm Sanayi sektörü; endüksiyon, ark veya kupol ocaklarında, çeşitli pik demiri, çelik hurdaları ve ferro alaşımların ergitilerek, kalıplama tesislerinde

Detaylı

DEMİRLİ HAMMADDELERİN İNDİRGENMESİ DENEYİ

DEMİRLİ HAMMADDELERİN İNDİRGENMESİ DENEYİ DEMİRLİ HAMMADDELERİN İNDİRGENMESİ DENEYİ 1. DENEYİN AMACI Demirli hammaddelerin katı indirgeyici yardımıyla katı halde direk indirgenmesinin görülmesi ve reaksiyonlarıyla birlikte indirgenme davranışının

Detaylı

TEMİZLİK MADDELERİ SEKTÖRÜ

TEMİZLİK MADDELERİ SEKTÖRÜ TEMİZLİK MADDELERİ SEKTÖRÜ HS No: 34.01, 34.02, 34.03, 34.04, 34.05, 34.06, 34.07 DÜNYA TEMİZİLİK ÜRÜNLERİ SEKTÖRÜ Temizlik maddeleri deterjanlar ve sabunlardan oluşmaktadır. Bu sektörün üretmekte olduğu

Detaylı

Malzeme Bilgisi. Mühendsilik Malzemeleri - RÜ

Malzeme Bilgisi. Mühendsilik Malzemeleri - RÜ Malzeme Bilgisi 1 Giriş Genel anlamda, gereksinme duyulan maddelerin tümüne malzeme denir. Teknik dilde ise malzeme sözcüğünden özellikle, mühendislik yapıtlarının gerçekleştirilebilmesi için gerekli katı

Detaylı

DEMİR-ÇELİK SEKTÖRÜNDE ENERJİ VERİMLİLİĞİ & YÖNETİMİ

DEMİR-ÇELİK SEKTÖRÜNDE ENERJİ VERİMLİLİĞİ & YÖNETİMİ DEMİR-ÇELİK SEKTÖRÜNDE ENERJİ VERİMLİLİĞİ & YÖNETİMİ Serpil Çimen Teknik İşler Direktörü Türkiye Çelik Üreticileri Derneği 15 Ocak 2014 WOW Kongre Merkezi -İstanbul Türkiye nin Ham Çelik Üretimi (mmt)

Detaylı

Alüminyum Cürufundan Alüminyum Metali ve Flaks Eldesi

Alüminyum Cürufundan Alüminyum Metali ve Flaks Eldesi Alüminyum Cürufundan Alüminyum Metali ve Flaks Eldesi 1 *Nedim SÖZBİR, 2 Mustafa AKÇİL and 3 Hasan OKUYUCU 1 *Sakarya Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, Makina Müh. Bölümü, 54187 Esentepe, Sakarya 2

Detaylı

Eczacıbaşı Topluluğu

Eczacıbaşı Topluluğu Eczacıbaşı Topluluğu Eczacıbaşı Topluluğu toplam 41 kuruluşu, 12.115 çalışanı ve 2013 sonu itibariyle 6,7 milyar TL cirosu ile Türkiye nin önde gelen sanayi toplulukları arasında yer almaktadır. Eczacıbaşı

Detaylı

ÇANKIRI İLİ MADEN VE ENERJİ KAYNAKLARI

ÇANKIRI İLİ MADEN VE ENERJİ KAYNAKLARI ÇANKIRI İLİ MADEN VE ENERJİ KAYNAKLARI Çankırı ili, Orta Anadolu'nun kuzeyinde, Kızılırmak ile Batı Karadeniz ana havzaları arasında yer almaktadır. Çankırı-Çorum havzası İç Anadolu nun Tersiyer deki en

Detaylı

YÜKSEK FIRIN VE SİNTER DE KULLANILAN YERLİ DEMİR CEVHERLERİ İLE İTHAL DEMİR CEVHERLERİNİN KARŞILAŞTIRILMASI

YÜKSEK FIRIN VE SİNTER DE KULLANILAN YERLİ DEMİR CEVHERLERİ İLE İTHAL DEMİR CEVHERLERİNİN KARŞILAŞTIRILMASI MADENCİLİK, Cilt 44, Sayı 2, Sayfa 37-43, Haziran 2005 Vol.44, No. 2, pp 37-43, June 2005 YÜKSEK FIRIN VE SİNTER DE KULLANILAN YERLİ DEMİR CEVHERLERİ İLE İTHAL DEMİR CEVHERLERİNİN KARŞILAŞTIRILMASI A Comparison

Detaylı

ÇEYREK FİNANSAL SONUÇLARI KARDEMİR A.Ş. MAYIS 2017

ÇEYREK FİNANSAL SONUÇLARI KARDEMİR A.Ş. MAYIS 2017 2017 1. ÇEYREK FİNANSAL SONUÇLARI A.Ş. MAYIS 2017 Sorumluluk Beyanı Bu sunumda yer alan bilgiler Karabük Demir Çelik San. ve Tic. A.Ş. tarafından hazırlanmıştır ve burada sunulan bilgiler yazım esnasında

Detaylı

DEMİR ÇELİK METALURJİSİ

DEMİR ÇELİK METALURJİSİ SAKARYA ÜNİVERSİTESİ/METALURJİ VE MALZEME MÜHENDİSLİĞİ DEMİR ÇELİK METALURJİSİ Prof.Dr.Kenan YILDIZ ŞUBAT 2013 BÖLÜM 1 DEMİR ÇELİK ÜRETİMİNİN KISA TARİHÇESİ Demir-Çelik endüstrisi, dünyanın en önemli ve

Detaylı

İNŞAAT MALZEME BİLGİSİ

İNŞAAT MALZEME BİLGİSİ İNŞAAT MALZEME BİLGİSİ Prof. Dr. Metin OLGUN Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarımsal Yapılar ve Sulama Bölümü HAFTA KONU 1 Giriş, yapı malzemelerinin önemi 2 Yapı malzemelerinin genel özellikleri,

Detaylı

KIRKLARELİ İLİ MADEN VE ENERJİ KAYNAKLARI

KIRKLARELİ İLİ MADEN VE ENERJİ KAYNAKLARI KIRKLARELİ İLİ MADEN VE ENERJİ KAYNAKLARI Kırklareli ili Marmara Bölgesinin kuzeybatısında yer almakta olup, Dereköy sınır kapısıyla Türkiye yi Bulgaristan a bağlayan geçiş yollarından birine sahiptir.

Detaylı

ALÇI ALÇI Tabiatta bazen anhidrit (susuz kalsiyum sülfat) bazen de jips (%21 kadar su taşıyan kalsiyum sülfat) minerali olarak karşımıza çıkan alçıtaşı en fazla ihmal edilen hammadde kaynaklarımızdandır.

Detaylı

BİLEŞİKLER VE FORMÜLLERİ

BİLEŞİKLER VE FORMÜLLERİ BİLEŞİKLER VE FORMÜLLERİ Bileşikler : Günümüzde bilinen 117 element olmasına rağmen (92 tanesi doğada bulunur). Bu elementler farklı sayıda ve şekilde birleşerek ve etkileşerek farklı kimyasal özelliklere

Detaylı

ELEMENT VE BİLEŞİKLER

ELEMENT VE BİLEŞİKLER ELEMENT VE BİLEŞİKLER 1- Elementler ve Elementlerin Özellikleri: a) Elementler: Aynı cins atomlardan oluşan, fiziksel ya da kimyasal yollarla kendinden daha basit ve farklı maddelere ayrılamayan saf maddelere

Detaylı

Prof. Dr. HÜSEYİN UZUN KAYNAK KABİLİYETİ

Prof. Dr. HÜSEYİN UZUN KAYNAK KABİLİYETİ KAYNAK KABİLİYETİ Günümüz kaynak teknolojisinin kaydettiği inanılmaz gelişmeler sayesinde pek çok malzemenin birleştirilmesi artık mümkün hale gelmiştir. *Demir esaslı metalik malzemeler *Demirdışı metalik

Detaylı

MALZEMELERİN MUKAVEMETİNİ ARTIRICI İŞLEMLER

MALZEMELERİN MUKAVEMETİNİ ARTIRICI İŞLEMLER MALZEMELERİN MUKAVEMETİNİ ARTIRICI İŞLEMLER Malzemelerin mekanik özelliği başlıca kimyasal bileşime ve içyapıya bağlıdır. Malzemelerin içyapısı da uygulanan mekanik ve ısıl işlemlere bağlı olduğundan malzemelerin

Detaylı

ARAŞTIRMA ENSTİTÜSÜ/İSTASYONLARI MÜDÜRLÜKLERİ DÖNER SERMAYE İŞLETMELERİ 2014 YILI BİRİM FİYAT LİSTESİ. 1 ph 14,00. 2 Elektriksel İletkenlik 14,00

ARAŞTIRMA ENSTİTÜSÜ/İSTASYONLARI MÜDÜRLÜKLERİ DÖNER SERMAYE İŞLETMELERİ 2014 YILI BİRİM FİYAT LİSTESİ. 1 ph 14,00. 2 Elektriksel İletkenlik 14,00 ARAŞTIRMA ENSTİTÜSÜ/İSTASYONLARI MÜDÜRLÜKLERİ DÖNER SERMAYE İŞLETMELERİ 2014 YILI BİRİM FİYAT LİSTESİ Sıra No: SULAMA SUYU ANALİZLERİ: 2014 FİYATI 1 ph 14,00 2 Elektriksel İletkenlik 14,00 3 Sodyum (Na)

Detaylı

FYLAX Nem Düzenleyici Etkin Küf Önleyici

FYLAX Nem Düzenleyici Etkin Küf Önleyici FYLAX Nem Düzenleyici Etkin Küf Önleyici 4 KONU : FYLAX ~ İLGİ : RUMİNANT BESLEME KELİMELER : Kızışma Topaklaşma Mikotoksin Lezzet ve Yem Tüketimi Nem Tutma Kapasitesi Su Yüzey Gerilimi Pelet Kapasitesinde

Detaylı

MALZEME SEÇİMİNİN ÖNEMİ VE MÜHENDİSLİK MALZEMELERİ. Doç.Dr. Salim ŞAHİN

MALZEME SEÇİMİNİN ÖNEMİ VE MÜHENDİSLİK MALZEMELERİ. Doç.Dr. Salim ŞAHİN MALZEME SEÇİMİNİN ÖNEMİ VE MÜHENDİSLİK MALZEMELERİ Doç.Dr. Salim ŞAHİN MALZEME SEÇİMİNİN ÖNEMİ Günümüzde 70.000 demir esaslı malzeme (özellikle çelik) olmak üzere 100.000 den fazla kullanılan geniş bir

Detaylı

Ferro Silikon. Ekzotermik Besleyici Gömlek. Kromit Kumu YÜZER. Karbon. Bentonit. Magnezyum. Yapıştırıcı. Reçineler. Alkol. Besleyici Toz.

Ferro Silikon. Ekzotermik Besleyici Gömlek. Kromit Kumu YÜZER. Karbon. Bentonit. Magnezyum. Yapıştırıcı. Reçineler. Alkol. Besleyici Toz. Besleyici Toz Inokulant Ocak ve Pota Astarları Bentonit Alkol Karbon Shell Kum Besleyici Toz Reçineler Karbon Reçineler Ferro Silikon Reçineler Besleyici Toz Bentonit Karbon Bentonit Ocak ve Pota Astarları

Detaylı

BETON* Sıkıştırılabilme Sınıfları

BETON* Sıkıştırılabilme Sınıfları BETON* Beton Beton, çimento, su, agrega kimyasal ya mineral katkı maddelerinin homojen olarak karıştırılmasından oluşan, başlangıçta plastik kıvamda olup, şekil rilebilen, zamanla katılaşıp sertleşerek

Detaylı

GRUP: Aktif güç (Kw): (Trafo gücü (KVA) + (trafo gücü (KVA) x % sürşarj) ) x 0,80

GRUP: Aktif güç (Kw): (Trafo gücü (KVA) + (trafo gücü (KVA) x % sürşarj) ) x 0,80 GRUP: 3710 DEMİR ÇELİK SANAYİ 2- ELEKTRİK ARK OCAKLARI İLE ÇELİK ÜRETİMİ Elektrik ocakları ile düşük, normal, yüksek karbonlu ve alaşımlı çelik üretimi kapasite hesabı aşağıdaki esaslara göre yaplır. Yapılan

Detaylı

CERRAHİ İĞNE ALAŞIMLARI. Microbiologist KADİR GÜRBÜZ

CERRAHİ İĞNE ALAŞIMLARI. Microbiologist KADİR GÜRBÜZ CERRAHİ İĞNE ALAŞIMLARI Microbiologist KADİR GÜRBÜZ Bileşimlerinde en az % 12 krom bulunan çelikler paslanmaz çeliklerdir.tüm paslanmaz çeliklerin korozyon direnci, çok yoğun ve koruyucu krom oksit ince

Detaylı

ELEMENTLER VE BİLEŞİKLER

ELEMENTLER VE BİLEŞİKLER ELEMENTLER VE BİLEŞİKLER 1- Elementler ve Elementlerin Özellikleri a) ELEMENTLER Aynı cins atomlardan oluşan, fiziksel ya da kimyasal yollarla kendinden daha basit ve farklı maddelere ayrılamayan saf maddelere

Detaylı

ÇELİK YAPIM OCAKLARI BACA TOZLARININ «ROTARY HEART FURNACE» LARDA KÖMÜR İLE DİREKT İNDİRGENMESİ. Muammer BİLGİÇ ECOSID Ltd.

ÇELİK YAPIM OCAKLARI BACA TOZLARININ «ROTARY HEART FURNACE» LARDA KÖMÜR İLE DİREKT İNDİRGENMESİ. Muammer BİLGİÇ ECOSID Ltd. ÇELİK YAPIM OCAKLARI BACA TOZLARININ «ROTARY HEART FURNACE» LARDA KÖMÜR İLE DİREKT İNDİRGENMESİ Muammer BİLGİÇ ECOSID Ltd. Ağustos 2011 YENİ FIRSATLAR Daralan hammadde kaynakları Çelik üreticilerinin,

Detaylı

PAKİSTAN PLASTİK VE PLASTİK İŞLEME MAKİNELERİ DIŞ TİCARETİ. Barbaros Demirci Genel Müdür - PAGEV

PAKİSTAN PLASTİK VE PLASTİK İŞLEME MAKİNELERİ DIŞ TİCARETİ. Barbaros Demirci Genel Müdür - PAGEV PAKİSTAN PLASTİK VE PLASTİK İŞLEME MAKİNELERİ DIŞ TİCARETİ EKONOMİK DURUM : Barbaros Demirci Genel Müdür - PAGEV Pakistan, 176,3 milyon nüfusu ve % 2,1 nüfus artış hızı ile dünyanın nüfus açısından ilk

Detaylı