Lipid Paneli Hangi Yaşta. Dr. Fatih BAKIR Düzen Laboratuvarlar Grubu

Transkript

1 Lipid Paneli Hangi Yaşta Taranmaya Başlanmalı? Dr. Fatih BAKIR Düzen Laboratuvarlar Grubu

2

3 Koroner kalp hastalığı-ateroskleroz ğ t Ateroskleroz çocuk yaş grubunda başlar ş ve ileri yaşlarda ş bulgu verir

4 Çocukluk çağı obezitesi, metabolik sendrom ve koroner arter hastalığına ğ zemin hazırlamaktadır Eriskin obezlerin çoğu çocukken de obezdir.

5 Bel / kalça oranı Kızlarda > 0.90 Erkeklerde> 1 ise artmaktadır Koroner kalp hastalığı Diyabet İnme riski

6 Çocuklarda Obezite sıklığını arttıran faktörler: Beslenme alıskanlıklarının değismesi; 1. fast-food tarzı gıda tüketimi 2. Raf ömrü uzun doymuş yağ içeren gıda tüketimi Çocukların aktivitelerinin it i i azalması

7 Hiperkolesteroleminin l i i engellenmesi aterosklerotik kalp hastalığı riski ve mortalitesini azaltır. Bu nedenle çocukluk yaş grubunda yapılan taramalarla hiperlipideminin saptanması koruyucu çocuk hekimliği açısından önemlidir.

8 Ulusal Kolesterol Eğitim Programı ve Amerikan Pediatri i Akademisi i Ailesinde yüksek serum kolesterolü lü veya 55 yaşından ş n önce kardiyovasküler hastalık bulunan çocukların taranmasını öneriyor.

9 Ancakbukonuileilgili olarak yapılan çalışmalar Sadece aile öyküsü olan çocukların taranmasıyla hiperkolesterolemili çocukların yarısından fazlasının gözden kaçabileceğini göstermiştir. Bunun için yeni tarama stratejilerinin ç y j geliştirilmesi gerekmektedir

10 Bu konudaki en güncel tavsiye 1.Pozitif ailesel dislipidemi 2.Pozitif erken kardiyovasküler hastalık (erkeklerde 55 kadınlarda 65 yaş altı) 3.Dislipidemik 4.Aile hikayesi i bilinmeyen diğer risk faktörlerinden birisine sahip (BMI 85 persentilin üstü, HT, DM v.b.) Çocuk ve adelosanlar açlık lipid profili Çocuk ve adelosanlar açlık lipid profili ile taranmalıdır(chol-trig-hdl-ldl).

11 Haney, E. M. et al. Pediatrics 2007;120:e189-e214 Copyright 2007 American Academy of Pediatrics

12 Lipid and Lipoprotein Distributions in Subjects Aged 5 to 19 Years males females 5 9 y y y 5 9 y y y Total cholesterol, mg/dl 50th percentile th percentile th percentile th percentile Triglyceride, mg/dl 50th percentile th percentile th percentile th percentile LDL, mg/dl 50th percentile th percentile th percentile th percentile HDL, mg/dl 5th percentile th percentile th percentile th percentile Adapted from the Lipid Research Clinic Pediatric Prevalence Study Screening and Treatment for Lipid Disorders in Children and Adolescents: Systematic Evidence Review for the US Preventive Services Task Force, PEDIATRICS Vol. 120 No. 1 July 2007, pp. e189-e214

13 Cut Points for Total Cholesterol and LDL Concentrations in Children and Adolescents Total Cholesterol, LDL, Category Percentile mg/dl mg/dl Acceptable <75th <170 <110 Borderline 75th 95th Elevated >95th >200 >130 Adapted from NCEP guidelines for children and adolescents.

14 Savar S, Taşar M.A, Tıraş U, Dallar Y, Ege journal of medicine 2008,47,ı 1,

15 Bu konudaki en güncel tavsiye 1.Pozitif ailesel dislipidemi 2.Pozitif erken kardiyovasküler hastalık (erkeklerde 55 kadınlarda 65 yaş altı) 3.Dislipidemik 4.Aile hikayesi i bilinmeyen diğer risk faktörlerinden birisine sahip (BMI 85 persentilin üstü, HT, DM v.b.) Çocuk ve adelosanlar açlık lipid profili Çocuk ve adelosanlar açlık lipid profili ile taranmalıdır(chol-trig-hdl-ldl).

16 Bu çocuklarda en erken 2 yaş en geç 10 yaş döneminde tarama mutlaka yapılmalıdır. 2 yaşın altında tavsiye edilmemektedir. Aterosklerotik kardiyovasküler hastalık tespitinde daha iyi bir non-invaziv bir metod ollamdığından açlık lipid profili taraması önerilmektedir.bu tarama sağlıklı çocuk izleminin bir parçası olmalıdır. İlk taramada değerler beklenen aralıkta ise hasta 3 ila 5 yıl sonra tekrar test edilmelidir. lidi

17 Bu yaklaşıma göre 2 yaşından büyük tüm çocuklarda sağlıklı diyet tavsiye edilmelidir.(amerikan diyet guide ına göre) Günlük beslenmede düşük yağ ğ içerikli ürünlerle beslenmelidir. Risk grubundakiler 12 aylıktan 2 yaşa kadar yağı azaltılmış süt tüketmelidir.

18 Risk grubundaki LDL değeri yüksek çocuk ve adelosanlarda yaşam stili düzenlemeleri önerilmelidir. Risk grunudaki yüksek trigliserid veya düşük ş HDL konsantrasyonuna sahip çocuk hastalarda primer tedavi yaklaşımı ş beslenme danışmanlığış ğ ile fiziksel aktivite artışı sonucunda enerji dengesinin iyileştirilmesidir. ş

19 10 yaşın üstündeki çocuklarda tedaviye ne zaman karar verilir? Risk grubunda değil Hasta özelliğiğ Karar sınırı LDL değeri diyete rağmen >190 mg/dl Ailesel öyküsü olan yada bir risk faktörü olan LDL değeri diyete rağmen >160 mg/dl DM li çocuk LDL değeri >130 mg/dl American Academy of Pediatrics. National Cholesterol Education Program: report of the expert panel on blood cholesterol levels in children and adolescents. Pediatrics.1992; 89 (3 pt 2): [ US Preventive Services Task Force. Screening for lipid disorders in children: US Preventive Task Force recommendation statement. Pediatrics.2007; 120 (1).

20 İlk hedef LDL değerini 160 tan 130 a çekmek olsa da risk faktörleri de varsa LDL konsantrasyonu 110 mg/dl nin altına indirmek asıl hedef olmalıdır.

21 Çocuklarda koroner kalp hastalığı açısından risk faktörlerinin değerlendirilmesi ve riskli bireylerin saptanarak yeni korunma yöntemlerini geliştirilmesi ş amacıyla ilgili olarak daha geniş kapsamlı olarak cins, yaş, etnik yapı, coğrafik durum ve sosyokültürel yapıyı da ilgilendiren çalışmalara l ihtiyaç vardır.

22

23

24

25

26 Metabolik sendrom (Sendrom X) Obezite İnsülin direncii Tip 2 diyabetes mellitus (tip 2 DM) Hipertrigliseridemi Hipertansiyon birlikteliği Koroner, periferal ve serebral damar hastalığı için önemli risk faktörüdür

27 Metabolik Sendrom tanımında hangi göstergeler kullanılmalı? Günümüzde Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) Ulusal Kolesterol Eğitim Programı [National Cholesterol Education Program (NCEP)] Erişkin Tedavi Paneli (ATP-III) tarafından bildirilen kriterler bulunmakta

28 DSÖ (1998) NCEP ATP III (2001) BAG veya BGT veya DM ve/veya insülin direnci i ile birlikte aşağıdakilerden iki yada daha fazlasının olması Bel/kalça >0.85(K), >0.9(E) ve/veya VKİ > 30kg/m 2 Trigliseridler 150 mg/dl ve/veya HDL Kolesterol < 35 mg/dl(k) < 40 mg/dl(e) Kan basıncı 140/90 mmhg Mikroalbuminüri (İdrar albümin atılımı 20µg/dk veya albumin/kreatinin oranı 30mg/gün) Aşağıdakilerden üçü yada daha fazlasının olması Abdominal Obezite APG 100 mg/dl Trigliseridler 150 mg/dl HDL Kolesterol < 50 mg/dl (K), < 40 mg/dl (E) Kan basıncı 130/85 mmhg BAG: Bozulmuş açlık glukozu, BGT:Bozulmuş glukoz tolerans, APG: Açlık Plazma Glukozu, K:Kadın, E: Erkek

29 Metabolik sendrom 6-11 yaş arası obez çocuklarda aşağıdaki kriterlerden 2 sinin varlığı ile tanımlanabilir 1. HİPERTANSİYON 2. DİSLİPİDEMİ (HDL veya Trigliserid ) 3. BOZULMUŞ GLUKOZ TOLERANSI Boney Cm, Pediatrics 115;290, 2005

30 Analytic framework and key questions Haney, E. M. et al. Pediatrics 2007;120:e189-e214 Copyright 2007 American Academy of Pediatrics

31 Çocuk ve Adolesanlarda l d Metabolik Sendrom Prevalansı Vücut kitle indeksi Türkiye*(n=249 >95. Persentil %29 % Persentil %6.8 %6.9 <85. Persentil %0.1 %2.8 Cook S ve ark. Arch Pediatr Adolesc Med 2003:157:821 * Kocaeli, Çizmecioğlu F, Hatun Ş UPEK, 2006

32 Hacettepe Üniversitesi Metabolik sendrom %315(3kit 31,5 kriter ile) Hiperinsülinizm % 46,5, Eur.J. Pediatr,1999;158: Hacettepe N; 352

33 Dislipidemi Lipid triadı Trigliserid yüksekliği, ğ HDL düşüklüğü LDL yüksekliği ile karekterizek aterojenik dislipidemidir d d

34 Çocuklarda Serum Lipid Değerlerinin ğ Sınıflandırılması Yüksek Hafif Normal Total kolesterol (mg/dl) LDL Kolesterol(mg/dl) Trigliserid (10 y ) Trigliserid rg r (10 19y) Düşük Sınırda düşük Normal HDL Kolesterol(mg/dl)

35 Ateroskleroz için major risk faktörleri; lipoprotein p metabolizma bozuklukları, hipertansiyon sigara kullanımı. minör risk faktörleri ise; Diabet, inaktivite, stres, obezite, genetik yatkınlık k

36 Ayrıca lipoprotein(a) ve homosistein düzeylerinin bunlardan bağımsız olarak aterosklerozu etkilediği belirtilmektedir. Stanger O, et al. Z Kardiol 2004 ;93(6): De Simone M,, et al. J Endocrinol Invest 2003; 26(5):

37 Koroner arter hastalığına ait belirti ve bulgular ileri yaşlarda ortaya çıkmakla beraber yapılan pek çok longitidunal çalışma ile ve otopsi bulgularıyla aterosklerozun temelinin çocukluk çağına ğ dayandığı dğ gösterilmiştir. öt iti Aterosklerozu tespit etmek için erken dönemde d ölçülen arter duvar kalınlığının, l ğ ileri i yaşlarda, yaşla birlikte olaya diğer risk faktörlerinin de eklenmesiyle belirgin olarak arttığı saptanmıştır

38 Aterosklerozun, erişkin dönemdeki klinik bulgularının ortayaçıkmasından önce,,çocuk ve genç erişkinlerin ş arterlerinde patolojik değişimlerin oluşumunu içeren uzun bir preklinik ik dönem sonrası geliştiği ş ğ gösterilmiştir ş

39 Başlangıç çocukluk çağı Semptomlar ileri yaş Kalp myokard infarktüsü Beyin serebral infarkt Barsak mezenterik oklüzyon Ekstremite gangren

40

41 Terminoloji ve temel histoloji İlerleme evreleri Esas büyüme mekanizması En erken başlangıç Klinik korelasyon Tip 1 I ( başlangıç lezyon ) lezyon I Tip II ( yağ çizgileri) lezyon II Tip III ( intermediyet) lezyon III Tip IV (aterom) lezyon IV Tip V (fibroaterom) lezyon V Tip VI (komplikasyonlu) lezyon VI

42 Recommended LDL Concentrations for Pharmacologic Treatment of Children and Adolescents 10 Years and Older Patient Characteristics No other risk factors for CVD Other risk factors present, including obesity, hypertension, or cigarette smoking or positive family history of premature CVD Recommended Cut Points LDL concentration is persistently >190 mg/dl despite diet therapy LDL concentration is persistently >160 mg/dl despite diet therapy Children with diabetes mellitus Pharmacologic treatment should be considered when LDL concentration is 130 mg/dl American Academy of Pediatrics. National Cholesterol Education Program: report of the expert panel on blood cholesterol levels in children and adolescents. Pediatrics.1992; 89 (3 pt 2): [ US Preventive Services Task Force. Screening for lipid disorders in children: US Preventive Task Force recommendation statement. Pediatrics.2007; 120 (1).