TÜRKİYE İSTATİSTİK KURUMU. RESMİ İSTATİSTİK PROGRAMI (Rev.1)

Transkript

1 TÜRKİYE İSTATİSTİK KURUMU RESMİ İSTATİSTİK PROGRAMI (Rev.1) TÜRKİYE İSTATİSTİK KURUMU

2 TÜRKİYE İSTATİSTİK KURUMU RESMİ İSTATİSTİK PROGRAMI (Rev.1) TÜRKİYE İSTATİSTİK KURUMU

3 RESMİ İSTATİSTİK PROGRAMI, (Rev.1) Programın içeriğine yönelik sorularınız için Resmi İstatistikler Programı Grubu Tel: + (312) Faks: + (312) İnternet E-posta rip@tuik.gov.tr Yayın No 3645 Türkiye İstatistik Kurumu Yücetepe Mah. Necatibey Cad. No: Çankaya-ANKARA / TÜRKİYE Bu yayının 5846 Sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa göre her hakkı Türkiye İstatistik Kurumu Başkanlığına aittir. Gerçek veya tüzel kişiler tarafından izinsiz çoğaltılamaz ve dağıtılamaz. ISBN Türkiye İstatistik Kurumu Matbaası, Ankara Tel: * Fax: Kasım 2013 MTB: Adet

4

5 İçindekiler İÇİNDEKİLER Sayfa Resmi İstatistik Programı (Rev.1) nın Uygulanmasına Dair Bakanlar Kurulu Kararı Tablolar Listesi Kısaltmalar Listesi Birinci Bölüm ııı vıı ıx Resmi İstatistik Programı Genel Bilgiler 1 1. Giriş 3 2. Resmi İstatistik Programının Kapsamı ve Uygulama Birimleri 4 3. Resmi İstatistik İlkeleri 4 4. Resmi İstatistiklerde Veri Kalite Kontrolü 7 5. Veri Yayın ve Dağıtımı 7 6. İstatistiki Konuların Devir İlkeleri 8 7. Resmi İstatistik Programı Revizyon İlkeleri 9 8. Resmi İstatistik Programı nın İzlenmesi ve Değerlendirilmesi 9 İkinci Bölüm İstatistik Çalışmaları 11 Ana Konu 1. İstatistiksel Altyapı Adres Kayıt Sistemi Ulusal Adres Veri Tabanı İş Kayıtları Sistemi Tarımsal İşletme Kayıt Sistemi Sınıflamalar İdari Sınırların Güncellenmesi ve Sayısallaştırılması 27 Ana Konu 2. Sosyal ve Demografik İstatistikler Nüfus ve Demografi İstatistikleri İşgücü Piyasası İstatistikleri Eğitim İstatistikleri Kültür ve Spor İstatistikleri Sağlık İstatistikleri Tüketim Harcamaları ve Gelir Dağılımı İstatistikleri Sosyal Koruma İstatistikleri Toplumsal Cinsiyet İstatistikleri Yaşam Memnuniyeti Araştırması Suç ve Adalet ve Seçim İstatistikleri Gençlik İstatistikleri Turizm İstatistikleri Uluslararası Göç İstatistikleri Yoksulluk İstatistikleri 56 Ana Konu 3. Makroekonomik İstatistikler Ulusal Hesaplar Fiyat İstatistikleri ve Endeksler Dış Ticaret İstatistikleri ve Endeksleri Satınalma Gücü Paritesi 75 V

6 İçindekiler Sayfa 3.5. Kalkınma Yardımları İstatistikleri Kamu Alımları İstatistikleri Devlet Mali İstatistikleri Mali Sektör İstatistikleri Kentlerin Yaşanabilirliği Endeksi 84 Ana Konu 4. İş İstatistikleri Yıllık İş İstatistikleri Kısa Dönemli İş İstatistikleri Enerji İstatistikleri Ulaştırma İstatistikleri Bilim, Teknoloji Ve Bilgi Toplumu İstatistikleri Haberleşme İstatistikleri Sanayi Ürün İstatistikleri 111 Ana Konu 5. Tarım İstatistikleri Bitkisel Üretim İstatistikleri Tarımsal Yapı İstatistikleri Hayvansal Üretim İstatistikleri Su Ürünleri İstatistikleri Tarımsal Ekonomik Hesaplar Gıda Güvenliği İstatistikleri Ormancılık İstatistikleri Coğrafi Bilgi Sistemleri ve Uzaktan Algılama 132 Ana Konu 6. Çevre İstatistikleri Su ve Toprak Yönetimi İstatistikleri Atık İstatistikleri Hava, Gürültü ve İklim İstatistikleri Çevresel İstihdam, Gelir ve Harcama İstatistikleri Doğa Koruma Ve Çölleşme İle Mücadele İstatistikleri ÇED, İzin/Lisans ve Denetim İstatistikleri 147 Ek 1. Konulara Göre Çalışma Grupları 151 Ek 2. Katılımcı Kurum/Kuruluşlar 153 V

7 Tablolar Listesi Tablolar Listesi Sayfa 1. İstatistiksel Altyapı İş Kayıtları Sistemi Sınıflamalar Listesi Sosyal ve Demografik İstatistikler Nüfus ve Demografi İstatistikleri İşgücü Piyasası İstatistikleri Eğitim İstatistikleri Kültür ve Spor İstatistikleri Sağlık İstatistikleri Tüketim Harcamaları ve Gelir Dağılımı İstatistikleri Sosyal Koruma İstatistikleri Toplumsal Cinsiyet İstatistikleri Yaşam Memnuniyeti Araştırması Suç ve Adalet ve Seçim İstatistikleri Gençlik İstatistikleri Turizm İstatistikleri Uluslararası Göç İstatistikleri Yoksulluk İstatistikleri Makroekonomik İstatistikler Ulusal Hesaplar Fiyat İstatistikleri ve Endeksler Dış Ticaret İstatistikleri ve Endeksleri Satınalma Gücü Paritesi Kalkınma Yardımları İstatistikleri Kamu Alımları İstatistikleri Devlet Mali İstatistikleri Mali Sektör İstatistikleri Kentlerin Yaşanabilirliği Endeksi İş İstatistikleri Yıllık İş İstatistikleri Kısa Dönemli İş İstatistikleri Enerji İstatistikleri Ulaştırma İstatistikleri Bilim, Teknoloji Ve Bilgi Toplumu İstatistikleri Haberleşme İstatistikleri Sanayi Ürün İstatistikleri Tarım İstatistikleri Bitkisel Üretim İstatistikleri Tarımsal Yapı İstatistikleri Hayvansal Üretim İstatistikleri Su Ürünleri İstatistikleri Tarımsal Ekonomik Hesaplar 135 V

8 Tablolar Listesi Sayfa 5.6. Gıda Güvenliği İstatistikleri Ormancılık İstatistikleri Coğrafi Bilgi Sistemleri ve Uzaktan Algılama Çevre İstatistikleri Su ve Toprak Yönetimi İstatistikleri Atık İstatistikleri Hava, Gürültü ve İklim İstatistikleri Çevresel İstihdam, Gelir ve Harcama İstatistikleri Doğa Koruma Ve Çölleşme İle Mücadele İstatistikleri ÇED, İzin/Lisans ve Denetim İstatistikleri 150 V

9 Kısaltmalar Listesi Kısaltmalar Listesi AB ADNKS AWOS BDDK BİST BIS BM BOTAŞ BÜGEM BÜMKO CGS CHP ÇED ÇKS ÇSGB ÇYGM DHMİ DSİ ECE EDP EGM EİGM EPDK ESSPROS EUROSTAT EÜAŞ FADN FAO GFS GİB GSYH HÜNEE IATA ILO IMF IPCC ISBN ISSN İLBANK İLSİS İŞKUR JnGK KGM KİK KİT KOSGEB KPS KSGM MGM MİGM MERNİS NVİGM Avrupa Birliği Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi Automatic Weather Observation System (Otomatik Hava Gözlem Sistemi) Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu Borsa İstanbul Bank for International Settlements (Uluslararası Ödemeler Bankası) Birleşmiş Milletler Boru Hatları ile Petrol Taşıma Anonim Şirketi Bitkisel Üretim Genel Müdürlüğü Bütçe ve Mali Kontrol Genel Müdürlüğü Consolidated Government Sector (Konsolide Kamu Sektörü Dengesi) Combined Heat and Power (Birleşik Isı ve Güç) Çevresel Etki Değerlendirmesi, İzin ve Denetim genel Müdürlüğü Çiftçi Kayıt Sistemi Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Çevre Yönetimi Genel Müdürlüğü Devlet Hava Meydanları İşletmesi Genel Müdürlüğü Devlet Su İşleri United Nations Economic Commission For Europe (Birleşmiş Milletler Avrupa Ekonomik Komisyonu) Excessive Deficit Procedure (AB- Mali Bildirim Tabloları) Emniyet Genel Müdürlüğü Enerji İşleri Genel Müdürlüğü Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu The European System of Integrated Social Protection Statistics (Avrupa Sistemine Göre Bütünleştirilmiş Sosyal Koruma İstatistikleri) Statistical Office of the European Commission (Avrupa Birliği İstatistik Ofisi) Elektrik Üretim Anonim Şirketi Farm Accountancy Data Network (Çiftlik Muhasebe Veri Ağı) Food and Agriculture Organization (Gıda ve Tarım Örgütü) Government Finance Statistics (Genel Yönetim Mali İstatistikleri) Gelir İdaresi Başkanlığı Gayri Safi Yurtiçi Hasıla H.Ü. Nüfus Etütleri Enstitüsü International Air Transport Association (Uluslar arası Hava Ulaştırma Birliği) International Labour Organization (Uluslar arası Çalışma Örgütü) International Monetary Fund (Uluslar arası Para Fonu) The Intergovernmental Panel on Climate (Hükümetlerarası İklim Değişikliği Paneli) International Standard Book Number (Uluslar arası Standart Kitap Numarası) International Standard Serial Number (Uluslar arası Standart Süreli Yayın Numarası) İller Bankası İl ve İlçe Milli Eğitim Müdürlükleri Yönetim Bilgi Sistemi Türkiye İş Kurumu Jandarma Genel Komutanlığı Karayolları Genel Müdürlüğü Kamu İhale Kurumu Kamu İktisadi Teşebbüsleri Küçük ve Orta Ölçekli İşletmeleri Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı Kimlik Paylaşım Sistemi Kadının Statüsü Genel Müdürlüğü Muhasebat Genel Müdürlüğü Mahalli İdareler Genel Müdürlüğü Merkezi Nüfus İdaresi Sistemi Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğü X

10 Kısaltmalar Listesi OECD OECD-DAC OGM PİGM PTT RİP RİSS SGK SGP SHS SHGM SPK SYGM TAPDK TARİŞ TBMM TAGEM TBB TCDD TCMB TEDAŞ TEİAŞ TETAŞ TEPGE TİKA TİKAS TKİ TMO TMSF TNSA TOBB TPAO TPE TSB TTK TÜBİTAK TÜFE TÜİK UAKS UAVT UNEP UNESCO U-NET UNSD UNWTO URVGE USH UVYT ÜFE WHO YÖK YURTKUR YSK Organization For Economic Co-Operation and Development (İktisadi İşbirliği ve Kalkınma Teşkilatı) OECD-Development Assistance Committee (Kalkınma Yardımları Komitesi) Orman Genel Müdürlüğü Petrol İşleri Genel Müdürlüğü Posta ve Telgraf Teşkilatı Genel Müdürlüğü Resmi İstatistik Programı Resmi İstatistik Sınıflama Sunucusu Sosyal Güvenlik Kurumu Satınalma Gücü Paritesi Sağlık Hesapları Sistemi Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü Sermaye Piyasası Kurulu Su Yönetimi Genel Müdürlüğü Tütün ve Alkol Piyasası Düzenleme Kurumu İncir, Üzüm, Pamuk ve Yağlı Tohumlar Tarım Satış Kooperatifleri Birlikleri Türkiye Büyük Millet Meclisi Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü Türkiye Bankalar Birliği Türkiye Cumhuriyeti Devlet Demiryolları Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Türkiye Elektrik Dağıtım Anonim Şirketi Türkiye Elektrik İletim Anonim Şirketi Türkiye Elektrik Ticaret ve Taahhüt Anonim Şirketi Tarımsal Ekonomi ve Politika Geliştirme Enstitüsü Türk İşbirliği ve Koordinasyon Ajansı Tarımsal İşletme Kayıt Sistemi Türkiye Kömür İşletmeleri Kurumu Toprak Mahsulleri Ofisi Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu Türkiye Nüfus ve Sağlık Araştırması Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı Türk Patent Enstitüsü Türkiye Sigorta Birliği Türkiye Taşkömürü Kurumu Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu Tüketici Fiyatları Endeksi Türkiye İstatistik Kurumu Ulusal Adres Kayıt Sistemi Ulusal Adres Veritabanı United Nations Environment Programme (Birleşmiş Milletler Çevre Programı) United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization (Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü) Kara Ulaştırması Otomasyon Sistemi United Nations Statistics Division (Birleşmiş Milletler İstatistik Bölümü) United Nations World Tourism Organization (Birleşmiş Milletler Dünya Turizm Örgütü) Uluslararası Resmi Veri Gönderimi Envanteri Ulusal Sağlık Hesapları Ulusal Veri Yayımlama Takvimi Üretici Fiyatları Endeksi World Health Organization (Dünya Sağlık Örgütü) Yüksek Öğretim Kurulu Yüksek Öğrenim Kredi ve Yurtlar Kurumu Yüksek Seçim Kurulu X

11 Resmi İstatistik Programı Genel Bilgiler BİRİNCİ BÖLÜM RESMİ İSTATİSTİK PROGRAMI GENEL BİLGİLER 1

12 Resmi İstatistik Programı Genel Bilgiler 1. Giriş Resmi İstatistik Programı (RİP), resmi istatistiklerin üretimine ve yayımına ilişkin temel ilkeler ile standartları belirlemek, ulusal ve uluslararası düzeyde ihtiyaç duyulan alanlarda güncel, güvenilir, zamanlı, şeffaf ve tarafsız veri üretilmesini sağlamak amacıyla 5429 sayılı Türkiye İstatistik Kanunu na dayanılarak beşer yıllık dönemler için hazırlanmaktadır. Resmi İstatistik Programı ile Türkiye İstatistik Sistemi nde programlı döneme geçilmiştir. İkinci Resmi İstatistik Programı yıllarını kapsamaktadır. Programla, resmi istatistiklerin üretiminde ve yayımında karşılaşılan mükerrerlikler önlenmekte, cevaplayıcı yükü azaltılmakta, kamuda insan gücü ve kaynak tasarrufu sağlanarak resmi istatistiklere olan güven daha da arttrılmaktadır. Ayrıca, resmi istatistiklerde standardizasyon sağlanmakta, sorumlu ve ilgili kurumlar tanımlanarak, hangi verinin hangi kurum tarafından, hangi yöntemle derleneceği ve hangi dönemler için ve ne zaman yayımlanacağı konularına açıklık getirilmektedir. İkinci program dönemi ile birlikte resmi istatistikler meta veri ve değişken listeleriyle birlikte kullanıcıların hizmetine sunulmaktadır. Programın yürürlüğe girmesiyle birlikte, Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) in yayınladığı verilerin yanı sıra, RİP te diğer kurum ve kuruluşlar tarafından üretilmesi öngörülen veriler resmi istatistik olarak kabul edilmiştir. Böylece ihtiyaç duyulan her alanda güvenilir tek bir resmi istatistik üretilmesi sağlanmaktadır. Program dönemi için öngörülmemiş, ancak dönem içinde kurum/kuruluşlarca üretilmesine ihtiyaç duyulan istatistiklerin yıllık güncelleme tarihine kadar TÜİK ile işbirliği yapılmak suretiyle resmi istatistik niteliği kazanması sağlanabilir. Resmi İstatistik Programı hazırlık çalışmaları kapsamında, 40 çalışma grubu oluşturulmuş, bu gruplar tarafından toplam 91 toplantı gerçekleştirilmiş ve bu toplantılara 155 kurum ve kuruluştan 438 temsilci katılmıştır. Toplantılarda, paydaş kurumlarca üretilen istatistiki bilgilerin mevcut durumu, veri kaynakları, veri derleme yöntemleri, kullanılan sınıflamalar, resmi istatistiklerin hangi kurum tarafından ve ne zaman yayınlanacağının belirlenmesine yönelik değerlendirmeler yapılmıştır. Toplantılar sonucunda alınan kararlar çerçevesinde ilgili çalışma grubu üyeleri tarafından hazırlanan raporlar, ilgili kurum ve kuruluşlara gönderilerek görüş ve önerileri yazılı olarak alınmıştır. Kurum ve kuruluşlardan gelen raporlar doğrultusunda oluşturulan taslak Program, İstatistik Konseyi nin 26/10/2011 tarihinde yapılan toplantısında görüşülmüştür. TÜİK ve Programda yer alan kurumlarla işbirliği içerisinde hazırlanan, ikinci beş yıllık uygulama dönemini kapsayan Resmi İstatistik Programı nın kabul edilmesi; Kalkınma Bakanlığı nın 21/12/2011 tarih ve 151 sayılı yazısı üzerine Türkiye İstatistik Kanunu nun 3 üncü maddesine göre, Bakanlar Kurulu tarafından 23/12/2011 tarihinde kararlaştırılmış, 05/01/2013 tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Resmi İstatistik Programı kapsamında yer alan kurumlardan gelen görüş ve öneriler doğrultusunda Program 2013 yılında Bakanlar Kurulu nun 2013/5386 karar sayısıyla revize edilmiştir.

13 Resmi İstatistik Programı Genel Bilgiler 2. Resmi İstatistik Programı nın Kapsamı ve Uygulama Birimleri Program, verilerin, hangi tanım, yöntem, kapsam ve sınıflama kullanılarak hangi kurum tarafından, hangi sıklıkta derleneceği ve yayınlanacağı ile ilgili bilgileri kapsamaktadır. Resmi istatistikler, TÜİK ve Programda belirtilen kurum ve kuruluşlar tarafından üretilir ve yayımlanır. Kurum ve kuruluşların, görev alanları ile ilgili resmi istatistiklere ilişkin veri derleme, değerlendirme ve yayımlama görevi Programda yer almaktadır. Resmi istatistiklerin üretim ve yayımının koordinasyonundan sorumlu olan TÜİK, Programda görev verilen kurum ve kuruluşlar tarafından derlenen resmi istatistikleri de yayımlayabilir ve dağıtabilir. Bu kurum ve kuruluşlar, talep edilmesi durumunda, derlenen verileri istenilen zamanda TÜİK e vermekle yükümlüdürler. Diğer yasal düzenlemelerdeki gizlilik hükümleri belirtilerek TÜİK e iletilen veri ve bilgilerin korunmasında ve saklanmasında söz konusu gizlilik hükümleri aynen uygulanır. Resmi istatistik üretiminde aşağıda belirtilen kurum ve kuruluşlar görev alır: Başbakanlık ve bakanlıklar ile bunların bağlı, ilgili ve ilişkili kuruluşları, Mahalli idareler ve bunların bağlı ve ilgili kuruluşları ile birlik ve şirketleri, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), Borsa İstanbul (BIST) ve üniversiteler de dahil olmak üzere, tüzel kişiliğe haiz enstitü, teşebbüs, teşekkül, birlik, döner sermaye, fon ve sair adlarla kurulmuş olan kurum ve kuruluşlar, Kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları. 3. Resmi İstatistik İlkeleri Avrupa Komisyonu İstatistiki Program Komitesi (Statistical Programme Committee) Şubat 2005 te Avrupa İstatistikleri Uygulama İlkeleri ni (Code of Practice) kabul ederek, bu ilkelere bağlı kalacağını beyan etmiştir. Uygulama ilkeleri mevcut uluslararası standartlar temel alınarak oluşturulmuştur. Bu çerçevede 15 ilke ve bunlara ait 82 gösterge oluşturulmuştur sayılı Türkiye İstatistik Kanunu ile bu ilkelere uygun gerekli yasal düzenlemeler yapılmıştır. 5 yıllık dönemler için uygulanan Program da bu ilkeler gözetilerek resmi istatistik üretim ve dağıtımını esas almaktadır. Resmi istatistiklerin üretiminde amaçlanan hususlar üretim sürecinin temel taşlarını oluşturan üreticiler, sağlayıcılar ve kullanıcılar için benzerlik taşır. Bu nedenle istatistik derleme, doğrulama, analiz ve dağıtımında dikkate alınacak ilkeler mevcut olmak zorundadır. Bu ilkelerin temel amacı politika oluşumuna hizmet etmek ve uygulanan politikaları izlemek maksadıyla üretilen istatistikler için kamuoyunda güveni sağlamak ve artırmaktır. Bu güven veri ve istatistiksel yöntemlerin şeffaflığı ve kalitesi üzerine kurulur. Ancak uygulamalardaki kalite için verilen taahhütler de kamuoyunun gözlemine açık olmalıdır. Resmi istatistiklerin üretimine ve organizasyonuna ilişkin kullanıcıdaki güveni ve resmi istatistik araştırmalarındaki kabul edilebilir standartları artırabilmek amacıyla, resmi istatistik üretimi ve dağıtımında dikkate alınacak temel ilkeler:

14 Resmi İstatistik Programı Genel Bilgiler 1. Mesleki Bağımsızlık: Resmi istatistiklerin güvenilirliği, Programda yer alan kurum/kuruluşların diğer siyasi, düzenleyici ya da idari kurum ve kuruluşların yanı sıra özel sektör işletmelerinden bağımsızlığı ile sağlanır. 2. Veri Derleme Yetkisi: Resmi istatistik üretiminden sorumlu kurum/kuruluşlar, Türkiye İstatistik Sistemi amaçları bağlamında, bilgi toplamak için açık yasal bir yetkiye sahip olmalıdır. 3. Kaynakların Yeterliliği: Resmi istatistik üretimi ve dağıtımı için ayrılan kaynaklar, Türkiye İstatistik Sistemi gereksinimlerini karşılamak için yeterli olmalıdır. 4. Kalite Taahhüdü: İstatistiki verinin kalitesi, istatistik teknikler kullanılarak düzenli olarak kontrol edilmeli ve raporlanmalıdır. 5. İstatistiki Gizlilik: Resmi istatistik üreten kurum ve kuruluşlar, gizli verilerin hukuka aykırı erişimine, açıklanmasına veya kullanımına karşı her türlü önlemi almak zorundadır. Resmi istatistiklerin üretilmesi için toplanan, işlenen ve saklanan verilerden gizli olanlar, idari, adli ve askeri hiçbir organ, makam, merci veya kişiye verilemez, istatistik amacı dışında kullanılamaz ve ispat aracı olamaz. Veri gizliliği ve güvenliğine ilişkin usûl ve esaslar, 20/06/2006 tarih ve sayılı Resmi Gazete de Yayınlanan Resmi İstatistiklerde Veri Gizliliği ve Gizli Veri Güvenliğine İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik ile düzenlenmiştir. 6. Tarafsızlık ve Şeffaflık: Resmi istatistik üreten kurum/kuruluşlar, verilerini, bilimsel bağımsızlık ilkesi çerçevesinde ve tüm kullanıcılara eşit mesafede, tarafsız, profesyonel ve şeffaf bir biçimde üretmeli ve dağıtmalıdır. Veri sağlayıcılar, hangi verinin toplanacağını, gerekçelerini, kullanılacak verinin amacını, istatistik üretiminde kullanılacak olan metotları ve yayınlanacak olan verinin esasını bildirmelidir. 7. Güvenilir Metodoloji: Resmi istatistiklerin toplanması, işlenmesi ve dağıtılması süreçlerinde, Avrupa standartları ve diğer uluslararası standartlar tam olarak gözetilmelidir.

15 Resmi İstatistik Programı Genel Bilgiler 8. Uygun İstatistiksel Süreçler: Verilerin derlenmesinden doğrulanmasına kadar uygulanan tüm istatistiksel süreçler, kaliteli istatistik üretiminin temelini oluşturmalıdır. 9. Cevaplayıcı Yükünün Azaltılması: İstatistik üretiminde ve dağıtımında kaynaklar etkin kullanılmalıdır. Hanehalkları, işyerleri veya kişilerden derlenen veriler kapsamında cevaplayıcının yükü de gözlemlenmeli ve buna göre hedefler belirlenmelidir. Basım ve yayımda kullanıcının ihtiyaçları ve beklentileri izlenerek, farklı kullanıcı grupları için uygun sunum biçimleri geliştirilmelidir. 10. Maliyet Etkinliği: Kaynaklar etkin bir şekilde kullanılmalıdır. 11. Uygunluk: Resmi istatistikler ait oldukları konuyu ulusal düzeyde açıklayacak şekilde ve kullanıcı ihtiyaçlarına cevap verecek kapsamda olmalı, tanım ve sınıflamaları ile birlikte yayımlanmalıdır. 12. Doğruluk ve Güvenilirlik: Resmi istatistikler konularına ve araştırma kapsamına göre, mevcut durumu ve değişimleri doğru ve güvenilir biçimde yansıtmalıdır. 13. Zamanlılık: Resmi istatistikler mevcut veri altyapısı kapsamında güncel olarak üretilmelidir. Üretilen istatistiklerin yayımlama zamanı önceden belirlenmeli ve Ulusal Veri Yayımlama Takvimi ne uygun olarak dağıtılmalıdır. 14. Tutarlılık ve Karşılaştırılabilirlik: Resmi istatistikler kendi içinde ve zaman içinde tutarlı, bölgeler ve ülkeler arasında karşılaştırılabilir ve farklı kaynaklardan birbiri ile ilgili veriler birleştirilebilir ve ortak kullanılabilir olmalıdır. 15. Açıklık ve Erişilebilirlik: Resmi istatistikler açık ve anlaşılabilir bir şekilde sunulmalı, uygun ve elverişli bir biçimde yayımlanmalı, destekleyici metaveri ve kılavuzla birlikte mevcut ve erişilebilir olmalıdır. Dağıtımda, her kullanıcının kolayca erişebileceği araçlar (basılı ortam, medya araçları, internet kullanılmalıdır. Verilerin, ilgili metaveri bilgileri ile birlikte web üzerinden ücretsiz olarak dağıtılması temel hedef olmalıdır. Resmi istatistiklerin gerçekleri yansıtmasının sağlanması, istatistiklerin kullanıcı ihtiyaçlarına cevap vermesi, kullanıcılara tarafsız ve eş zamanlı olarak sunulması, gizlilik ilkesine riayet edilmesi, kamuoyunun bilgi edinme hakkının gözetilmesi temel esaslardır. Resmi istatistiklerin kalitesinin ve ilkelere uygunluğunun değerlendirilebilmesi için gerekli tüm bilgiler ve resmi istatistik üretiminde kullanılan yöntemler Türkiye İstatistik Kurumu tarafından belirlenen standartlar doğrultusunda, uygun araçlarla kamuoyuna duyurulur. Program kapsamında resmi istatistik üreten tüm kurum ve kuruluşlar görevlerini bu ilkeler çerçevesinde yürütmekle yükümlüdürler. Program, bu ilkelerin hayata geçirilmesini sağlamayı amaçlar ve bu doğrultuda hazırlanarak uygulamaya konulur. 6

16 Resmi İstatistik Programı Genel Bilgiler 4. Resmi İstatistiklerde Veri Kalite Kontrolü Resmi istatistik üretiminde görev alan kurum ve kuruluşlar, Programda belirtilen sınıflama ve kalite standartlarına uygun veri üretimi için her türlü tedbiri almak ve veri toplamadan yayın aşamasına kadar her düzeyde gerekli kalite denetimini yapmakla yükümlüdürler. Resmi istatistik üretiminde bu standartlara uyulup uyulmadığının kontrolü, Veri Kalite Kontrol Kurulu tarafından yapılır. Kurum ve kuruluşlar, bu kapsamda Kurul veya Kurul tarafından ilgili yönetmelik çerçevesinde oluşturulan çalışma gruplarının her türlü talebini belirlenen zamanda karşılamakla yükümlüdürler. II. Program Döneminde Veri Kalite Kontrol Kurulu etkinleştirilerek; sunulan verilerin kalitesini ölçmeyi hedefleyen temel ilkeler belirlenecek, yürütülecek iş ve işlemler için Kalite Kontrol Çalışma Planı ve Takvimi hazırlanacak, çalışmalar ilgili tarafların katılımı ile gerçekleştirilip rapor haline getirilecektir. 5. Veri Yayın ve Dağıtımı Program kapsamında üretilen istatistiklerin yayın ve dağıtımına ilişkin ilke, standart ve usullerin belirlenmesi ve uygunluğunun izlenmesi Yayın ve Dağıtım Kurulu tarafından yapılır. Programda yer alan kurum ve kuruluşlar yayım ve dağıtımlarında Resmi İstatistik İlkeleri ne uymakla yükümlüdürler. Resmi istatistikler, kurum ve kuruluşların web sayfalarından (html sayfaları, veritabanları veya pdf dosyaları), basılı yayınlarla veya CD yoluyla yayımlanabilir. İstatistiklerin öncelikli yayımlama aracı web sayfalarıdır. Kurum ve kuruluşlar, internet ana sayfalarında resmi istatistikler başlığı açarak yayımlayacakları resmi istatistikleri bu başlık altında yayımlarlar. Resmi İstatistikler, web sayfalarında açıklayıcı bilgiler ile birlikte yayımlanır. Ulusal Veri Yayımlama Takvimi (UVYT): Resmi istatistiklerin dağıtımı, kullanıcılara hangi veriye ne zaman ulaşabileceklerini belirten bir takvimle yapılır. Verilerin hangi kurum tarafından, ne zaman ve ne şekilde yayımlanacağını gösteren UVYT, TÜİK tarafından her yılın başında kamuoyuna açıklanır. Programda görev alan kurum ve kuruluşlar her yıl 1 Aralık tarihine kadar, bir sonraki yılın veri yayın tarihlerini belirleyerek UVYT de yer almak üzere TÜİK e iletirler. Verilerin yayım tarihinde meydana gelebilecek değişiklikler, UVYT de öngörülen tarihten en geç iki gün önce gerekçesiyle birlikte kamuoyuna açıklanmak üzere, TÜİK e bildirilir. Kurum ve kuruluşlar, TÜİK tarafından sağlanan Ulusal Veri Yayımlama Takvimi ne ait web adresine kendi sayfalarında link vermek ve yayımlayacakları verilerin yer alacağı web adreslerini TÜİK e bildirmekle yükümlüdürler. Verilecek linkler sabit olmalı, değişiklik durumunda TÜİK e bildirilmelidir. Web sayfalarında yayımlanan istatistiğin adı, metaverisi, yayımlama takviminde kullanıcıların bulabileceği şekilde yer almalıdır.

17 Resmi İstatistik Programı Genel Bilgiler Basılı yayınlar aynı zamanda web sayfalarında html sayfası, veritabanları veya pdf formatında yayımlanır. Basılı yayınlarda resmi istatistiğin metaveri bilgilerine detaylı olarak yer verilir. Resmi İstatistik Logosu: Ulusal kalite standartları (Karşılaştırılabilir olduğu, metaveri bilgileri ile birlikte erişilebilir olduğu, uluslararası tanım, yöntem ve sınıflamalara uygun üretildiği, zamanlılık esasına göre yayımlandığı, tutarlılığının sağlandığı, tarafsız ve eşit olarak kullanıcılara sunulduğu, işbirliği çerçevesinde üretildiği) dikkate alınarak yapılacak değerlendirme sonucunda Program kapsamında üretilecek ve yayımlanacak tüm istatistiklerde Resmi İstatistik Logosu kullanılacaktır. Bireysel veri (Mikro veri) kullanımı: Resmi İstatistiklerde Veri Gizliliği ve Gizli Veri Güvenliğine İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik te belirlenmiştir. Uluslararası Resmi Veri Gönderimi Envanteri (URVGE): Resmi İstatistik Programı nda kurum ve kuruluşların yurt dışı kurumlar ve uluslararası kuruluşların yayınlarında yer almak üzere istatistiki veri gönderiminin Uluslararası Resmi Veri Gönderimi Envanteri (URVGE) vasıtasıyla yapılacağı belirtilmiştir. URVGE, uluslararası platformda yer alan ülkemiz verilerinin disipline edilmesini amaçlayan bir araçtır. Söz konusu envanter ile kurum ve kuruluşlar tarafından uluslararası kuruluşlara gönderilen veri/bilgilerin Programa konulması, mükerrer veri gönderiminin önlenmesi, eksik Türkiye verilerinin tespit edilmesi ve tüm bu çalışmaların koordine edilmesi amaçlanmaktadır. Bu çerçevede kurum/kuruluşlarla işbirliği ile hazırlanan URVGE taslağı 30 Mart 2011 tarihinde gerçekleştirilen 6. İstatistik Konseyi Toplantısı nda konsey üyelerine sunulmuştur. Konsey in istişari görüşleri neticesinde, URVGE çalışması tamamlanarak adresinde kamuoyunun hizmetine sunulmuştur. Kurumların uluslararası kuruluşlara, Program da belirlenen sorumluluklar dahilinde veri gönderimi yapması ve veri gönderimini gerçekleştirdiklerine dair bilgilendirme mesajlarını adresine iletmeleri gerekmektedir. Kurumlar arası ve uluslararası eşgüdümün sağlanması ve veri gönderimlerinin sistematik olarak yürütülmesi amacıyla web tabanlı URVGE yazılımı geliştirme faaliyetleri yürütülmektedir. 6. İstatistiki Konuların Devir İlkeleri Resmi İstatistik Programı nda birden fazla kurumu ilgilendiren konularda ilgili resmi istatistiğin üretilmesi, yayımlanması ve dağıtılması sorumluluğu bu konuda en çok ilgili olan kurumdadır. Bu kapsamda Resmi İstatistik Programı nda belirtilen konularda sorumluluğunun devri konusunda uygulanacak esas ve ilkeler aşağıda belirtilmiştir. İstatistiği kendi idari kayıtlarından üreten kuruluşun o istatistiğin yayımından da sorumlu olması esastır.

18 Resmi İstatistik Programı Genel Bilgiler TÜİK in başka kurumların idari kayıtlarından alarak üzerinde analiz ve işlem yapıldıktan sonra ürettiği istatistiklerin TÜİK tarafından yayımlanması esastır. TÜİK in birden fazla kurumun idari kayıtlarını kullanarak ürettiği istatistiklerin TÜİK tarafından yayımlanması esastır. İstatistiklerin kurumlar arası sorumluluk devrinde uluslararası uygulamalar da dikkate alınır. İstatistiklerin kurumlar arası sorumluluk devrinde sürdürülebilirliğin ve veri kalitesinin sağlanması esastır. Sürdürülebilirlik ve veri kalitesi konusunda TÜİK in uygun görüşü aranır. Sorumluluğun devri, Programın revizyonu ile birlikte Bakanlar Kurulu Kararıyla sonuçlandırılır. 7. Resmi İstatistik Programı Revizyon İlkeleri Resmi İstatistik Programında Program dönemi içerisinde istatistik çalışmalarına ilişkin yapılacak değişiklikler 5429 sayılı Türkiye İstatistik Kanunu nun 17 inci maddesinde belirtilen Bilimsel ve Teknik Özerklik hükümleri çerçevesinde aşağıdaki şekilde yürütülür: Program a yeni konu eklenmesi ve mevcut olan bir konunun Program dan çıkarılması ile sorumlu/ilgili kurum değişikliklerine ilişkin talepler Bakanlar Kurulu onayı ile yapılır. Bunların dışındaki yer değişiklikleri, süre değişiklikleri, veri derleme yöntemi ve mevcudiyet durumu değişiklikleri, sınıflama sistemi ve tahmin düzeyi değişiklikleri, yayınlanma biçimi değişiklikleri ile Programın genel bilgiler kısmı ile İstatistik Çalışmalar başlığında yer alan Kapsam, Mevcut Durum ve Yapılacak Yeni Çalışmalarla ilgili olarak karar almaya ve düzenleme yapmaya, sorumlu kurum/kuruluşun gerekçesiyle birlikte TÜİK e başvurusu üzerine, TÜİK yetkilidir. Yasal ve idari yapıda meydana gelen değişiklikler ile mevzuattan kaynaklanan değişiklikler TÜİK Başkanlığı tarafından karara bağlanır. Kurum/kuruluşların program revizyon talepleri, ilgili yılın 15 Ekim tarihine kadar TÜİK e gönderilir. 8. Resmi İstatistik Programının İzlenmesi ve Değerlendirilmesi 5429 sayılı kanunun 3 üncü maddesine göre Resmi İstatistik Programında kurum/kuruluşlar tarafından üretilmesi ve yayımlanması taahhüt edilmiş istatistikler program uygulamalarının değerlendirilmesi amacıyla TÜİK tarafından her yıl Resmi İstatistik Programı Yıllık İzleme Raporu hazırlanarak düzenli olarak izlenir ve sonuçları İstatistik Konseyine ve kamuoyuna duyurulur. Yıllık İzleme Raporu nda, sorumlu ve ilgili kurum ve kuruluşlar tarafından Program çerçevesinde yürütülen faaliyetlerin ne ölçüde gerçekleştirildiği tespit edilmekte ve varsa aksaklıkların giderilmesi için alınması gereken tedbirler belirtilmektedir. İzleme raporlarında gerçekleşmeler ve programda üretilmesi taahhüt edilen konuların üretiminde meydana gelen aksaklıklar İstatistik Konseyinde görüşülerek değerlendirilmektedir.

19 Resmi İstatistik Programı Genel Bilgiler Programda yer alan kurum ve kuruluşlar, kendi çalışmaları ile ilgili değerlendirmeleri içeren raporlarını her yıl düzenli olarak TÜİK e iletmekle sorumludurlar. TÜİK tarafından ülkemizde üretilen resmi istatistiklerin veritabanını oluşturmak ve bu bilgilerin güncellenmesini sağlamak amacıyla Resmi İstatistik Programı Bilgi Sistemi geliştirilmiştir. RİP çerçevesinde gerçekleştirilen faaliyetler bu sistem üzerinden izlenebilmektedir. 10

20 İstatistiksel Altyapı İKİNCİ BÖLÜM İSTATİSTİK ÇALIŞMALARI 11

21 İstatistiksel Altyapı ANA KONU 1. İSTATİSTİKSEL ALTYAPI 1.1. ADRES KAYIT SİSTEMİ 1.2. ULUSAL ADRES VERİ TABANI 1.3. İŞ KAYITLARI SİSTEMİ 1.4. TARIMSAL İŞLETME KAYIT SİSTEMİ 1.5. SINIFLAMALAR 1.6. İDARİ SINIRLARIN GÜNCELLENMESİ VE SAYISALLAŞTIRILMASI 1

22 İstatistiksel Altyapı 1.1. ADRES KAYIT SİSTEMİ 5490 sayılı Nüfus Hizmetleri Kanununa dayanılarak oluşturulan Adres Kayıt Sistemi ile Türk Vatandaşları ve Türkiye de yaşayan en az altı ay ikamet tezkeresine sahip yabancıların yerleşim yeri ve diğer adres bilgilerinin elektronik ortamda merkezi bir yapı içerisinde güncel olarak tutulması ve adres konusundaki dağınıklığa son verilmesi öngörülmüştür. Bu kapsamda, belediyeler ve il özel idareleri tarafından ülke genelinde numaralama ve levhalama çalışmaları tamamlanarak ulusal adres veri tabanı oluşturulmuştur. TÜİK tarafından kişilerin Türkiye Cumhuriyeti kimlik numaralarının yerleşim yeri adres bilgileriyle eşleştirilmesi suretiyle alan uygulaması yapılmıştır. Bu bilgiler, İçişleri Bakanlığı Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğüne devredilmiştir. Türk Medeni Kanununun 19 uncu maddesi gereğince yerleşim yerinin tekliği ilkesi doğrultusunda Adres Kayıt Sistemi nde de kişinin Türkiye Cumhuriyeti Kimlik Numarası ile eşleştirilen tek bir yerleşim yeri adresi mevcuttur. Adrese ilişkin bilgiler, Kimlik Paylaşımı Sistemi (KPS) üzerinden kamu kurum ve kuruluşları ile 5411 sayılı kanun kapsamındaki Bankaların paylaşımına sunulmuştur. Bu kapsamda, 2008/8 Başbakanlık Genelgesi uyarınca, kamu kurum ve kuruluşları yaptıkları işlemlerde MERNİS veri tabanında yer alan ve T.C. kimlik numarası ile ilişkilendirilmiş bulunan "Kimlik Paylaşımı Sistemi"nden (KPS) temin edecekleri yerleşim yeri ve diğer adres bilgilerini esas alacakları ve kamu kurum ve kuruluşlarınca yürütülen iş ve işlemlerde, nüfus müdürlüklerinden veya vatandaşlarımızdan yerleşim yeri ve diğer adres belgesi (ikametgâh ilmühaberi) ile nüfus kayıt örneği istenmeyeceği, bu belgelerin, ilgili kuruluş tarafından doğrudan KPS'den elde edilmesi öngörülmüştür. Adres bilgilerinin kurumlarla paylaşılması, güvenlik, ekonomi, sağlık ve eğitim başta olmak üzere değişik alanlarda hizmet veren kurumların çalışmalarına temel teşkil edecek ve kişilerin hayatını kolaylaştıracaktır. Anılan Kanunun 68 inci maddesi gereğince, adres değişikliğinin süresi içinde bildirilmemesi veya gerçeğe aykırı beyanda bulunulması halinde idari para cezası uygulanması öngörülmüştür. 1

23 İstatistiksel Altyapı 1.2. ULUSAL ADRES VERİ TABANI Ülkemizde adreslerin bir standarda kavuşturulmasını, adres niteliklerinin güncel olarak takibini ve adrese dayalı kamu hizmetlerinin daha etkin ve verimli bir şekilde yürütülmesini sağlamak üzere Ulusal Adres Veri Tabanı (UAVT) kurulmuştur. Öncelikli olarak bir standardı olmayan adres bilgisi için Mahalli İdareler Genel Müdürlüğü, Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğü, Türkiye İstatistik Kurumu ve Türk Standartları Enstitüsü işbirliği ile ulusal adres standardı oluşturulmuştur. Tüm yerleşim yerlerinde numaralama çalışmaları bu standarda göre yapılmakta ve adres bilgileri UAVT nin kamu kurum ve kuruluşları arasında paylaşımına imkan sağlamak üzere UAVT ye yetkili idareler tarafından web ortamında işlenmektedir. UAVT de mahalle ayrıntısında cadde, sokak, bulvar, meydan, küme evler ve binaların iç kapı numaraları dahil olmak üzere, ülkemizdeki tüm adresler UAVT ye kaydedilmektedir. Adres bilgisi kullanılan tüm çalışmalarda, UAVT temel altyapıyı oluşturmaktadır. Böylece birçok kamu kurumunun farklı yapılarda tuttuğu adres bilgileri bir standarda kavuşmuş ve adres karmaşasına son verilmiştir. Sisteme veri akışı, belediyelik olan yerlerde belediyeler, köylerde ise il özel idareleri tarafından yapılmaktadır. İnşa edilen her yeni bina, adı değişen ve yeni kurulan her mahalle ve CSBM web üzerinden sisteme anında işlenmekte ve UAVT sürekli güncel tutulmaktadır. Yetkili idareler kendi yetki alanlarındaki adres bilgisi değişikliklerini UAVT ye işleyerek sistemin güncelliğini sağlamaktadırlar. Ayrıca yapı ruhsatı, yapı kullanma izin belgesi ve yanan yıkılan yapılar formu bu veri tabanı üzerinden düzenlenmektedir. Adrese dayalı kamu hizmeti veren özel ve tüzel kişi kaydı tutan tüm kurum ve kuruluşlar adres bilgilerini bu sisteme dayalı olarak oluşturmakta olup, idari işlemlerini bu sistem üzerinden gerçekleştirmektedirler. Sistemde olmayan bir adrese kamu hizmeti verilememektedir. UAVT nin kurulumu 2007 yılı içerisinde TÜİK tarafından tamamlanarak, İçişleri Bakanlığı Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğüne devredilmiştir. Sistemin yönetimi, güncellenmesi ve sistemde yer alan bilgilerin ilgili kurum ve kuruluşlarla paylaşımı İçişleri Bakanlığı Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğü nce sağlanmaktadır. 16

24 İstatistiksel Altyapı 1.3. İŞ KAYITLARI SİSTEMİ 1. Kapsam İş Kayıtları, ülkemizde faaliyet gösteren ve gayri safi yurtiçi hasılaya katkıda bulunan girişimlere ait adres, kimlik, faaliyet, tabakalama (ciro, çalışan sayısı) ve bağlantı değişkenlerini içinde bulunduran bir sistemdir. İş Kayıtları Sistemi, TÜİK tarafından idari kayıtlara dayalı olarak kurulmuştur. Sistem ile kamu kurum ve kuruluşlarına ait kayıtlardan yararlanılarak istatistiki amaçlı güncel ve güvenilir bilgiler istatistik birim tanımlamalarına uygun olarak derlenmiştir. İş Kayıtları nda, iş istatistikleri kapsamında yapılacak olan araştırmalar için her yıl yeni bir çerçeve oluşturulmaktadır. İş Kayıtları Sistemi, sadece kamu kurum ve kuruluşlarının resmi kayıtlarında yer alan birimleri kapsar. İdari kayıtlardan alınan veriler, yasal birim (YB) olarak değerlendirilerek istatistiki çalışmalar için girişim (G), yerel birim (YeB), yerel faaliyet türü birimi (YFTB) v.b. istatistik birimler haline getirilmektedir. Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB) tarafından şirket türlerine, faaliyet kollarına, sermaye aralığına, ortak sayısına, açılan ve kapanan şube sayısına, yabancı sermaye durumuna ve yabancı sermayenin ülkelere göre dağılımı bazında kurulan ve kapanan şirket sayıları, ilgili ay ve yıllık birikimli olmak üzere TOBB internet sitesinde ( yayımlanmaktadır. Maliye Bakanlığı Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından vergi kimlik numarası ve mükellef sayıları istatistikleri Başkanlığın internet sitesinde ( yayımlanmaktadır. 2. Yapılacak Yeni Çalışmalar İş Kayıtları nın ana veri kaynağı, Gelir İdaresi Başkanlığı nın sicil kayıtlarıdır. Sistemin geliştirilmesi için uyumlu olması halinde diğer kurum ve kuruluşlara (Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, TOBB, ait kayıtlar da güncelleme amacı ile kullanılacaktır. Bu nedenle, ortak anahtarın kullanılması için diğer kurumlarla görüşmeler sürdürülecektir. İş Kayıtları nda faaliyet sınıflaması olarak NACE, bölge sınıflaması olarak da İBBS kullanılmaktadır. Adres bilgisi ise ulusal adres standardına uygun olarak tutulmaktadır. İş Kayıtları nın oluşturulması ve güncellenmesi çalışmalarında standardın sağlanabilmesi için, başta Maliye Bakanlığı, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı ve TOBB olmak üzere tüm kamu kurum ve kuruluşları Ulusal Adres Kayıt Sistemi nde yer alan adresleri kullanacaklardır. Sistemin sağlıklı işleyebilmesi için, kamu kurum ve kuruluşları idari kayıtlarında vergi kimlik numarası ve Türkiye Cumhuriyeti kimlik numarasını da kapsayacak düzenlemeleri yapacaklardır. Bu kayıtlarda TÜİK tarafından belirlenen birim, kavram ve ulusal sınıflamalar kullanılacaktır. 1

25 İstatistiksel Altyapı İş Kayıtları ndan doğum, ölüm, birleşme, bölünme gibi iş demografisine yönelik olarak istatistikler üretilecektir. Bu amaçla TOBB kayıtlarından iş demografisi için yararlanılacaktır. Tarımsal İşletme Kayıt Sistemi nin, İş Kayıtları Sistemi ile entegrasyon çalışmaları başlatılacak ve belirtilen program dönemi içinde tamamlanacaktır. 1

26 1. İSTATİSTİKSEL ALTYAPI Sıra no Alt Konu Sorumlu Kurum/Kuruluş İlgili Kurum/Kuruluş Veri Derleme Sıklığı Yayımlama Sıklığı Yayım Dönemi Veri Derleme Yöntemi Veri Mevcudiyet Durumu Kullanılan Sınıflamalar Tahmin Düzeyi Yayım Şekli Açıklama 1.3. İş Kayıtları Sistemi Kurulan ve Kapanan Şirket İstatistikleri TOBB TÜİK Sürekli Aylık t+15 gün İdari kayıt Mevcut NACE Rev.2 Türkiye Haber bülteni, - (doc, xls, pdf Vergi Kimlik Numarası ve Mükellef Sayıları İstatistikleri Maliye Bakanlığı (GİB) TÜİK Sürekli Aylık Aylık İdari kayıt Mevcut - - (doc, xls, pdf - İstatistiksel Altyapı 1

27 İstatistiksel Altyapı 1. Kapsam 1.4. TARIMSAL İŞLETME KAYIT SİSTEMİ Tarımsal İşletme Kayıtları, tarımsal işletmelerin (hanehalkı ve kurumsal) adres, kimlik bilgileri, işletme büyüklük ve işletme tipi ile diğer ilgili özelliklerin yer aldığı bir veri tabanıdır. Bu veri tabanı, Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı ile Türkiye İstatistik Kurumu nun işbirliği ile oluşturulacak, TÜİK in teknik desteği ile Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı tarafından her yıl güncellenecektir. Coğrafi Kapsam; Tüm Türkiye Parsel Kapsamı; Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü kayıtlarında yer alan tüm parsellerdir. Tarımsal İşletme Kapsamı; Tarımsal İşletme tanımında belirtilen özelliklere sahip ve Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü kayıtlarındaki parselleri ilgili üretim yılı içerisinde tasarruf eden tüm işletmeler ile yine işletme tanımında belirtilen ve sadece hayvan yetiştiriciliği yapan işletmelerin tamamıdır. 2. Mevcut Durum Tarım Bilgi Sistemi kurulması önceliğinde Tarımsal İşletme Kayıt Sisteminin oluşturulması için Türkiye İstatistik Kurumu ile Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı arasında bir işbirliği protokolü 13 Temmuz 2010 tarihinde imzalanarak yürürlüğe girmiştir. Parsel Tabanlı Tarımsal İşletme Kayıt Sisteminin oluşturulması için gerekli hazırlık çalışmaları tamamlanarak 11/10/2010 tarihinde alan uygulaması tüm Türkiye de başlatılmıştır. Alan çalışması, Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı nın il ve ilçe teşkilatlarından görevlendirdiği Köy Danışmanı veya teknik personel tarafından yapılmaktadır. Tarımsal işletme kayıt sistemi oluşturma ve güncelleme çalışmalarında, Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğünden alınarak sisteme atılan parsel bilgileri kullanılmaktadır. Alan çalışmasında görev alan personel, belirtilen üretim döneminde parseli tasarruf eden işletmeci ile yüz yüze görüşerek aldığı bilgileri web üzerinden veri girişine imkan sağlayan sisteme kayıt etmektedir. Sisteme kayıtlanan işletmenin; yasal durum, büyükbaş hayvan sayısı, küçükbaş hayvan sayısı, traktör varlığı ve arazi kullanım şekline (ürün ayrıntısında) ait bilgiler derlenmektedir. Türkiye İstatistik Kurumu alan çalışmasının kontrolünü yapmakta ve alan uygulaması esnasında gerekli olan desteği vermektedir. 3. Yapılacak Yeni Çalışmalar Tarımsal İşletme Kayıt Sisteminin her yıl belirli dönemlerde güncelleme çalışması yapılacaktır. Sistem, tarım ile ilgili mevcut diğer sistemlerle (Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı tarafından yürütülen Çiftçi Kayıt Sistemi, Veteriner Bilgi Sistemi, Organik Tarım Bilgi Sistemi, Kontrollü Örtü altı Kayıt Sistemi, Tohumluk Veri Yönetim Sistemi, Soy ve Ön Soy Kütüğü Bilgi Sistemi, İyi Tarım Uygulamaları Bilgi Sistemi, Sorunlu Tarım Alanlarının Tespiti ve İyileştirilmesi, entegre edilerek, Tarım Bilgi Sisteminin kurulması sağlanacaktır. Sistemin her yıl güncellemesini Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı yapacak teknik desteği TÜİK verecektir. 20

28 İstatistiksel Altyapı Tarımsal İşletme Kayıt Sistemi nin İş Kayıtları Sistemiyle entegrasyon çalışmaları da başlatılacak ve program dönemi içerisinde tamamlanacaktır. Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü tarafından yürütülen Tapu ve Kadastro Bilgi Sistemi (TAKBİS) projesi kapsamında tamamlanan sayısal harita ve ortofotolar karşılıklı işbirliği içerisinde bu sisteme dahil edilerek çalışmalar sürdürülecek ve sistemin sağlıklı kontrolü yapılacaktır. 21

29 İstatistiksel Altyapı 1.5. SINIFLAMALAR 1. Kapsam Ülkelerin ekonomik ve sosyal yapı özelliklerinin incelenmesinde istatistiki bilgilere ihtiyaç vardır. Farklı dilleri konuşan, farklı amaçlara sahip kullanıcıların sağlıklı iletişimi, sınıflamalar ve kodlama sistemlerinden oluşan ortak bir dil aracılığıyla mümkündür. Sınıflamaların ana çatısı, Birleşmiş Milletler İstatistik Bölümü (United Nations Statistics Division-UNSD), Avrupa Birliği İstatistik Ofisi (Statistical Office of the European Commission-EUROSTAT), Uluslararası Çalışma Örgütü (International Labour Organization-ILO), Uluslararası Para Fonu (The International Monetary Fund-IMF), İktisadi İşbirliği ve Kalkınma Teşkilatı (Organization for Economic Co-Operation and Development-OECD), Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü (United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization-UNESCO) gibi özel konularda uzmanlık faaliyeti yürüten yetkili uluslararası kuruluşlar tarafından geliştirilmektedir. Bununla birlikte, uluslararası kabul gören sınıflamalara geçiş sağlanması koşulu ile ülkeler kendi ihtiyaçları doğrultusunda ulusal sınıflamalarını oluşturabilirler. Sınıflamalar için genellikle kısaltılmış bir isim kullanılmaktadır. Örneğin; Avrupa Topluluğunda Ekonomik Faaliyetlerin İstatistiki Sınıflaması, İkinci Revizyon u yerine NACE Rev.2; Uluslararası Standart Meslek Sınıflaması, 2008 yerine ise ISCO-08 kullanılmaktadır. Sınıflamalar listesi ve kısaltmaları, Tablo 1 de verilmiştir. Sınıflama birimi, sınıflamada sınıflandırılacak temel birimdir. Örneğin, bir faaliyet sınıflamasında sınıflama birimi kuruluş veya girişim iken, bir meslek sınıflamasında ise iştir. Dönüşüm tabloları sınıflamalar arasında bir bağlantı aracıdır. Bir dönüşüm tablosu, bir sınıflamadaki kategorilerin başka bir sınıflamada ya da aynı sınıflamanın daha önceki sürümlerinde hangi kategori veya kategorilerde bulunabileceğini açıklar. Resmi istatistiklerin üretiminde kullanılacak olan sınıflamalar, ulusal ve uluslararası ihtiyaçlar doğrultusunda Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından belirlenir. Kurumlar, kendi ihtiyaçları için oluşturdukları sınıflamaları kullanmaları halinde, belirlenen sınıflamalara geçişi TÜİK ile işbirliği içinde sağlamakla yükümlüdürler. Kamu kurum ve kuruluşları ile diğer kullanıcılar tarafından ihtiyaç duyulan sınıflamaların uygulanmasını kolaylaştırmak, her bir alan için tek bir sınıflamanın etkin şekilde kullanılmasını sağlamak, Avrupa Birliği (AB) ülkelerinin kullandıkları sınıflamaları ve uluslararası sınıflamaların ulusal sınıflamalarla olan dönüşüm çalışmalarını kolaylaştırmak amacıyla Türkiye İstatistik Kurumu Sınıflama Sunucusu, TÜİK web sayfası üzerinde kullanıma açılmış olup sürekli güncellenmektedir. Türkiye İstatistik Kurumu Sınıflama Sunucusuna ulaşılabilecek web adresi dir. Uluslararası standartta herhangi bir sınıflama kullanmayan ilgili kurum ve kuruluşlar, TÜİK Sınıflama 22

30 İstatistiksel Altyapı Sunucusu nda yer alan sınıflamalara geçmek için gerekli altyapıyı oluşturacaklardır. 2. Yapılacak Yeni Çalışmalar Sınıflamalara ilişkin değişiklikler ve düzenlemeler takip edilerek, bunların ışığında TÜİK Sınıflama Sunucusunda güncelleme çalışmalarına devam edilecektir. Revize edilen sınıflamalarla ilgili olarak ulusal kodların açılması, bu kodlarla ilgili açıklayıcı notların hazırlanması, eski sınıflamalarla yeni sınıflamalar arasındaki dönüşüm tablolarının oluşturulması, zaman serilerinin dönüşümü için kullanılacak kaynak ve yöntemlerin belirlenmesi, bu sınıflamaların yayınlanması ve sınıflama sunucusuna yüklenmesi çalışmaları yürütülecektir. Yapılan bu çalışmalar belirli aralıklarla toplanan Ulusal Sınıflama Komitesi ne aktarılarak komite bilgilendirilecek, gerekirse alt komitelerin kurulup çalışmalara son şeklinin verilmesi sağlanacaktır. Resmi İstatistik Programı (RİP) kapsamındaki kurum ve kuruluşların ilgili personeline TÜİK tarafından bir program çerçevesinde gerekli eğitimler verilecektir yılında veya sonrasında, Birleşmiş Milletler ve EUROSTAT tarafından yapılması planlanan, ekonomik ve sosyal sınıflamalar ile ilgili güncelleme çalışmaları TÜİK tarafından takip edilmektedir. Sınıflamalarla ilgili gerekli uyarlama çalışmaları yapılacaktır. 2

31 İstatistiksel Altyapı Tablo 1.5 Sınıflamalar Listesi Sınıflama Sınıflama Kısaltma Sınıflama Adı Kodu Türü 1.1 Faaliyet ISIC Rev.2 Tüm Ekonomik Faaliyetlerin Uluslararası Standart Sanayi Sınıflaması, Revize 2 International Standard Industrial Classification of all Economic Activities, Revision Faaliyet ISIC Rev.3 Tüm Ekonomik Faaliyetlerin Uluslararası Standart Sanayi Sınıflaması, Revize 3 International Standard Industrial Classification of all Economic Activities, Revision Faaliyet ISIC Rev.3.1 Tüm Ekonomik Faaliyetlerin Uluslararası Standart Sanayi Sınıflaması, Revize 3.1 International Standard Industrial Classification of all Economic Activities, Revision Faaliyet NACE Rev.1 Avrupa Topluluğunda Ekonomik Faaliyetlerin İstatistiki Sınıflaması, Revize 1 Statistical Classification of Economic Activities in the European Community, Revision Faaliyet NACE Rev.1.1 Avrupa Topluluğunda Ekonomik Faaliyetlerin İstatistiki Sınıflaması, Revize 1.1 Statistical Classification of Economic Activities in the European Community, Revision Faaliyet NACE Rev.2 Avrupa Topluluğunda Ekonomik Faaliyetlerin İstatistiki Sınıflaması, Revize 2 Statistical Classification of Economic Activities in the European Community, Revision Faaliyet ISIC Rev.4 Tüm Ekonomik Faaliyetlerin Uluslararası Standart Sanayi Sınıflaması, Revize 4 International Standard Industrial Classification of all Economic Activities, Revision Ürün CPA 2002 Avrupa Ekonomik Topluluğunda Faaliyete Göre Ürünlerin İstatistiki Sınıflaması, 2002 Statistical Classification of Products by Activity in the European Economic Community, Ürün CPA 2008 Avrupa Ekonomik Topluluğunda Faaliyete Göre Ürünlerin İstatistiki Sınıflaması, 2008 Statistical Classification of Products by Activity in the European Economic Community, İnşaat CC İnşaat Tipleri Sınıflaması Classification of Types of Constructions 2.4 Ulaştırma NST 2000 Ulaştırma İstatistikleri İçin Standart Mal Sınıflaması, 2000 Standart Goods Classification for Transporting Statistics, Ulaştırma NST 2007 Ulaştırma İstatistikleri İçin Standart Mal Sınıflaması/Revize edilmiş, 2007 Standart Goods Classification for Transporting Statistics/Revised, Ürün PRODTR 2008 Türkiye Sanayi Ürün Listesi, 2008 ¹ List of Industrial Product of Turkey Ürün PRODTR 2010 Türkiye Sanayi Ürün Listesi, 2010 ¹ List of Industrial Product of Turkey Ürün US-97 Ulusal Faaliyet ve Ürün Sınıflaması, 1997 National Classification of Activities and Products,

32 İstatistiksel Altyapı Sınıflama Kodu Sınıflama Türü Kısaltma 2.9 Ürün TAORBA 2002_TR 2.10 Ürün TAORBA 2008_TR Sınıflama Adı Ulusal Tarım, Ormancılık ve Balıkçılık Ürünleri Sınıflaması, 2002 Classification of Agriculture, Forestry and Fishing Products of Turkey, 2002 Ulusal Tarım, Ormancılık ve Balıkçılık Ürünleri Sınıflaması, 2008 Classification of Agriculture, Forestry and Fishing Products of Turkey, Ürün CPC REV.2 Merkezi Ürün Sınıflaması, Versiyon,2 Central Product Classification, Version Dış Ticaret BEC Rev.4 Standart Uluslararası Ticaret Sınıflamasına Dayalı Geniş Ekonomik Gruplara Göre Sınıflama Revize 4 Classification by Broad Economic Categories, Defined in Terms of Sitc, Revision Dış Ticaret CN 2010 Birleştirilmiş Mal Sınıflaması, 2010 ¹ Combined Nomenclature, Dış Ticaret 3.4 Dış Ticaret 3.5 Dış Ticaret 3.6 Dış Ticaret 3.7 Dış Ticaret CN 2011 Birleştirilmiş Mal Sınıflaması, 2011¹ Combined Nomenclature, 2011 GTİP 2010 Gümrük Tarife İstatistik Pozisyonu Cetveli, 2010 ¹ GTİP 2011 Gümrük Tarife İstatistik Pozisyonu Cetveli, 2011 ¹ HS 2007 Uyumlaştırılmış Mal Tanım ve Kod Sistemi, 2007 Harmonized Commodity Description and Coding System, 2007 HS 2002 Uyumlaştırılmış Mal Tanım ve Kod Sistemi, 2002 Harmonized Commodity Description and Coding System, 2002 SITC Rev.3 Uluslararası Standart Ticaret Sınıflaması, Revize 3 Standard International Trade Classification, Revision 3 SITC Rev.4 Uluslararası Standart Ticaret Sınıflaması, Revize 4 Standard International Trade Classification, Revision Dış Ticaret 3.9 Dış Ticaret 4.1 Harcama COFOG Devlet Fonksiyonlarının Sınıflandırılması Classifications of the Functions of Government 4.2 Harcama COICOP/HBS Amaca Göre Bireysel Tüketim Sınıflaması, Hanehalkı Bütçe Anketi Classifications of Individual Consumption by Purpose, Household Budget Survey 4.3 Harcama COICOP/HICP 2000 Amaca Göre Bireysel Tüketim Sınıflaması Uyumlaştırılmış Tüketici Fiyatları Endeksine Uyarlanmış Olan, 2000 Classification of Individual Consumption by Purpose / Adapted to the Needs of Harmonized Indices of Comsumer Prices 4.4 Harcama COPNI Hanehalklarına Hizmet Veren Kar Amacı Olmayan Kuruluşların Amaca Göre Sınıflaması Classification of the Purposes of Non-Profit Institutions Serving Households 4.5 Harcama COPP Üreticilerin Giderlerinin Amaca Göre sınıflaması Classification of the Outlays of Producers According to Purpose 5.1 Coğrafi Ülkelerin Coğrafi Grup ve Ülke Kodları Coğrafi Ülkelerin Ekonomik Grup ve Ülke Kodları