T.C SELÇUK ÜNĐVERSĐTESĐ FEN BĐLĐMLERĐ ENSTĐTÜSÜ

Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "T.C SELÇUK ÜNĐVERSĐTESĐ FEN BĐLĐMLERĐ ENSTĐTÜSÜ"

Transkript

1 T.C SELÇUK ÜNĐVERSĐTESĐ FEN BĐLĐMLERĐ ENSTĐTÜSÜ FERRĐTĐK KÜRESEL GRAFĐTLĐ DÖKME DEMĐRLERDE KAYNAK GÜCÜNÜN MEKANĐK ÖZELLĐKLERE ETKĐLERĐNĐN ARAŞTIRILMASI AYKUT CANTEKĐNLER YÜKSEK LĐSANS TEZĐ MAKĐNE MÜHENDĐSLĐĞĐ ANABĐLĐM DALI KONYA, 2008

2 T.C SELÇUK ÜNĐVERSĐTESĐ FEN BĐLĐMLERĐ ENSTĐTÜSÜ FERRĐTĐK KÜRESEL GRAFĐTLĐ DÖKME DEMĐRLERDE KAYNAK GÜCÜNÜN MEKANĐK ÖZELLĐKLERE ETKĐLERĐNĐN ARAŞTIRILMASI Aykut CANTEKĐNLER YÜKSEK LĐSANS TEZĐ MAKĐNE MÜHENDĐSLĐĞĐ ANABĐLĐM DALI Bu tez tarihinde aşağıdaki jüri tarafından oybirliği ile kabul edilmiştir. Prof. Dr. Ahmet AKDEMĐR Yrd. Doç. Dr. Yusuf YILMAZ (Danışman) Yrd. Doç. Dr. Hüseyin ĐMREK

3 ÖZET Yüksek Lisans Tezi FERRĐTĐK KÜRESEL GRAFĐTLĐ DÖKME DEMĐRLERDE KAYNAK GÜCÜNÜN MEKANĐK ÖZELLĐKLERE ETKĐLERĐNĐN ARAŞTIRILMASI Aykut CANTEKĐNLER Selçuk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Makine Mühendisliği Anabilim Dalı Danışman : Prof.Dr. Ahmet AKDEMĐR 2008, 124 sayfa Jüri : Prof. Dr. Ahmet AKDEMĐR (Danışman) Yrd. Doç. Dr. Yusuf YILMAZ Yrd. Doç. Dr. Hüseyin ĐMREK Mekanik özellikleri; diğer dökme demirlerden daha iyi olan KGDD ler; endüstride, özellikle de otomotiv sektöründe giderek büyüyen bir uygulama alanına sahiptir. Küresel grafitli dökme demirlerin kaynak prosesinde karşılaşılan problemlerin başında, kaynak neticesinde ulaşılan tutarsız fiziksel ve mekanik özellikler gelmektedir. Çeliklere nazaran yüksek miktarda karbon içeren sünek dökme demirlerde karbonun kaynak esnasında östenite difüze olması, sert gevrek fazların formasyonu, kaynak ara yüzeyinde martenzit ve karbürlerin oluşmasına i

4 neden olmaktadır. Bu da zayıf süneklik ve yüksek sertlik değerleri şeklinde karşımıza çıkmaktadır. Bu çalışmada, genel anlamda küresel grafitli dökme demirlerin kaynağı neticesinde oluşan olumsuz mekanik özelliklerin, uygun kaynak parametrelerinin seçimi ile minimize edilmesi amaçlanmıştır. KGDD lerin kaynak parametrelerinden, kaynak gücü değiştirilerek; bu değişkenin, malzemenin mekanik özellikleri üzerindeki etkileri incelenmiştir. Ferritik küresel grafitli sünek dökme demir malzemelerinin kaynak prosesinde, örtülü elektrot ark kaynağı kullanılmıştır. Örtülü elektrotla ark kaynağı metodunun ardından; ferritik küresel grafitli dökme demir numuneleri çekme, sertlik, mikro yapı ve darbe testleri (TS EN ve DIN 51306) ile analiz edilmiştir. Anahtar Kelimeler: KGDD, kaynak parametreleri, mekanik özellikler, mikroyapı ii

5 ABSTRACT Master Thesis INVESTIGATION OF EFFECTS OF WELDING POWER ON MECHANICAL PROPERTIES FOR FERRITIC DUCTILE CAST IRON Aykut CANTEKĐNLER Selçuk University Graduate School of Natural and Applied Sciences Department of Mechanical Engineering Supervisor: Prof.Dr. Ahmet AKDEMĐR 2008, 124 page Jury: Prof. Dr. Ahmet AKDEMĐR (Supervisor) Yrd. Doç. Dr. Yusuf YILMAZ Yrd. Doç. Dr. Hüseyin ĐMREK Due to its high mechanical properties, ductile cast irons have widely been used in industry, especially in automotive industry. Most important problem in welding processes of ductile cast irons is discursive physical and mechanical properties after welding procedure. Compared to steels, ductile cast irons include higher amounts of carbon and during the welding, hard brittle phases formate and martensite and carbides occur at the welding interface as a result of the diffusion of the carbon to austenite. This shows poor elongation properties and high hardness values. In this study, generally, the aim was to minimize the negative mechanical properties result iii

6 after the welding process of ductile cast irons by choosing proper welding parameters. The welding variables of welding power was changed for analyzing the effects of this variable on mechanical properties of the material. SMAW method was used for the welding procedure of ferritic ductile cast iron materials. After SMAW method; specimens were examined using tensile, hardness, micro structure and impact (TS EN and DIN 51306) tests. Key Words: Ductile cast iron, welding parameters, mechanical properties, micro structure iv

7 ÖNSÖZ Çalışmalarım boyunca bilgi ve tecrübeleriyle beni yönlendiren, her türlü desteğini esirgemeyen Tez Danışmanım Prof.Dr. Ahmet AKDEMĐR e, teşekkürü bir borç bilirim. Ayrıca kıymetli tecrübelerinden faydalandığım Selçuk Üniversitesinden Sayın Prof.Dr. Ali ÜNÜVAR ve Öğretim Görevlisi Şakir YAZMAN a, malzeme tedarikinde yardımlarını esirgemeyen SCF Döküm çalışanlarına ve Konya Metalurji firmasından Yusuf Kalaycı ya, kaynak ile ilgili çalışmalarımda bana destek olan Konya Ticaret Odası Vakfı personeline ve endüstri mühendisi Ahmet Ceran a, çekme, sertlik ve mikro yapı testlerinin yapım aşamasındaki katkılarından ötürü ŞEKEROĞLU PLASTĐK A.Ş. ye, maddi ve manevi destekleriyle beni hiçbir zaman yalnız bırakmayan aileme ve arkadaşlarıma teşekkürlerimi sunarım. v

8 vi ĐÇĐNDEKĐLER Đ Đ ÖZET... i ABSTRACT iii iii ÖNSÖZ.. v ĐÇĐNDEKĐLER vi vi SĐMGELER VE KISALTMALAR viii viii 1. GĐRĐŞ KAYNAK ARAŞTIRMASI KÜRESEL GRAFĐTLĐ DÖKME DEMĐRLER Küresel Grafitli Dökme Demirlerin Mühendislik Özellikleri Küresel Grafitli Dökme Demirlerin Kimyasal Bileşimi Küresel Grafitli Dökme Demirlerin Üretimi Küresel Grafitli Dökme Demirlerin Sınıflandırılması ve Mekanik Özellikleri Küresel Grafitli Dökme Demirlerin Đşlenebilirliği KAYNAK TEKNĐĞĐ VE PRENSĐPLERĐ Kaynaklı Kaynaklı Tasarımın Genel Esasları Kaynak Bölgeleri Erime Kaynakları Kaynak Parametreleri Kaynak metali Kaynak hızı ve akımı Ark Karakteristikleri Ön ısıtmanın kaynak üzerine etkisi Alaşım elementlerinin dökme demir kaynağı üzerindeki etkileri vi vi

9 vii 5. FERRĐTĐK KGDDLERĐN KAYNAĞI Ark Kaynak Yöntemleri Örtülü elektrotlar DENEYSEL ÇALIŞMALAR Mikroyapı ve Kimyasal Bileşim Malzeme Dökümü Kaynak Đşlemi Mekanik Deneyler Çekme deneyi Sertlik deneyi Çentik darbe deneyi DENEYSEL SONUÇLAR VE TARTIŞMA Değerlendirme Kriterleri Mikroyapı ve Kimyasal Bileşim Kriterleri Çekme Sertlik ve Çentik Darbe Deney Kriterleri Kaynak Parametrelerinin Mekanik Özelliklere Etkileri SONUÇ VE ÖNERĐLER KAYNAKLAR vii vii

10 viii SĐMGELER VE KISALTMALAR SĐMGE o C σç ε λ I A m A r A w D c Fe 3 C f γ f 1 H H net J kg N P R T L V E c E p E a W AÇIKLAMA Santigrat Derece Çekme gerilmesi %Uzama Tel çapı kaynak metali korelasyon katsayısı Akım şiddeti Kaynak yapılan ana metalin kesit alanı Đlave edilen dolgu metalinin kesit alanı Kaynak metalinin kesit alanı Kritik çubuk çapı Sementit Artık östenit hacim oranı Kaynağın ısı transfer verimi Enerji girişi Net enerji girişi Joule Kilogram Newton Isı kaynağı toplam gücü Kristal büyüme hızı Sıcaklık değişimi Volt Katot voltajı Plazma voltajı Anot voltajı Watt viii viii

11 ix KISALTMA ÖKGDD CE EB FB FKGDD ITAB KGDD MIG MAG SEM SMAW TEM TIG XRD AÇIKLAMA Östemperlenmiş Küresel Grafitli Dökme Demir (Austenitic Ductile Iron) Karbon Eşdeğerliği (Carbon Equevalance) Erime Bölgesi Füzyon Bölgesi Ferritik Küresel Grafitli Dökme Demir Isı Tesiri Altında Kalan Bölge Küresel Grafitli Dökme Demir Metal soygaz (Metal Inert Gas) Metal aktif gaz (Metal Active Gas) Tarama Elektron Mikroskobu (Scanning Electron Microscobe) Koruyucu gazla ark kaynağı (Shielded Metal Arc Welding) Transmisyon Elektron Mikroskobu Tungsten soygaz (Tungsten Inert Gas) X-Işınları Dağılımı (X-Ray Diffraction) ix ix

12

13 1 1. GĐRĐŞ Dökme demir, terim olarak sadece tek bir malzemeyi değil, önemli miktarda karbon ve silikon içeren, ana bileşeni demir olan bir malzeme ailesini ifade etmektedir. Dökme demirlerin temel mikro yapısal bileşenleri; karbon tarafından oluşturulmuş kimyasal ve morfolojik formlar ve içerisinde karbon ve/veya karbürün yayılmış olduğu sürekli metal matristir. Dökme demirlerin içerisinde; grafit, karbür, ferrit, perlit, martenzit, östenit ve beynit adı verilen mikro yapısal bileşenler bulunmaktadır. Kalıntı elementlerin varlığı, alaşım elementleri ilavesi, katılaşma davranışındaki değişim ve katılaşma ardından uygulanan ısıl işlem, arzu edilen mekanik özelliklere sahip farklı dökme demir türlerinin üretilmesini sağlamaktadır. Küresel grafitli dökme demir (KGDD), sünek dökme demir, sfero dökme demir veya sferolitik kır dökme demir adı ile de tanınmaktadır. Önceleri, KGDD, düşük kükürtlü özel pik ve hurdanın kupol ocağında eritilmesinden sonra elektrik ocağında gerekli katkıların yapılmasıyla elde edilmekteydi. Bugün için indüksiyon ocaklarında hazırlanmaktadır. Tavlama ile içyapı ferritleştirilebilir; yani sementit; ferrit ve grafit halinde parçalanır. Grafit; yapıda küreler halinde bağlanır. Tüm sünek dökme demirlerde ortak karşılaşılan durum grafit nodüllerinin kabaca küresel şekli almış olmalarıdır. Bu nodüller çatlak önleyici olarak hareket ederler ve süneklik özelliğini oluştururlar. Yapıda yüksek oranda grafit nodüllerinin varlığı, mekanik özelliklerin sünek dökme demir matrisi tarafından belirlenmesine yol açar. Grafitin küresel oluşunun, dış zorlama sonucu döküm parçalardaki gerilme dağılımına da olumlu etkisi vardır. KGDD ler, diğer dökme demir türlerine göre daha yüksek dayanım, süneklik, tokluk özelliklerine sahiptir. KGDD sıcak ve az da olsa soğuk şekillendirilebilir. Yorulma zorlamaları yanında darbelere de dayanıklıdır. Đyi döküm kabiliyeti ile birlikte yüksek dayanım ve yeterli tokluğu gerektiren parçalarda çoğu zaman temper ve hatta çelik dökümün yerini alır. Sünek dökme demirlerin mekanik özelliklerindeki bu çok yönlülük, tasarımcıya %18 den daha fazla uzama değerlerine sahip yüksek sünekliği ve 825 MPa ı aşan değerlerdeki çekme dayanımına sahip yüksek dayanımı sunmaktadır. 1

14 2 Metalsel malzemelerin kaynağı, bu malzemelerin ısı veya basınç veya her ikisinin de yardımıyla, ilave malzeme kullanılarak veya kullanmadan birleştirilmesi olarak tanımlanır. Bununla birlikte kaynak; birbirinin aynı veya erime aralıkları birbirine yakın iki veya daha fazla metalik veya termoplastik parçayı ısı, basınç veya her ikisini bir arada kullanarak aynı türden bir malzeme katarak veya katmadan birleştirmektir şeklinde tarif edilebilir. Đşlem; birleştirme bölgesindeki malzeme, çoğunlukla sıvı veya plastik şekil değiştirebilir durumda iken gerçekleştirilebilir. Kaynak yöntemleri kullanılırken hatasız bir birleşme için ideal metalurjik bağ; pürüzsüz ve birbirine uyan yüzeyler, her türlü yağ, kir, boya, oksit ve pastan arındırılmış yüzeyler, iç kalıntıları olmayan metaller ve her iki kristalin de aynı kristalografik yapı ve doğrultuda olduğu metaller gerektirir. Bununla birlikte yüksek kaliteli bir kaynak bağlantısının oluşturulması; yeterli ısı ve/veya basınç menbaı, metalin korunma veya temizlenmesi için bir araç (ortam) kullanımını ve zararlı metalurjik etkilerden kaçınma veya bunların dengelenmesini gerektirmektedir. Bu çalışmada, ferritik KGDD malzemesi; TS 563-EN 499 standardına göre geçerli olan GNX elektrotu da kullanılarak; örtülü elektrotla ark kaynak tekniğinden faydalanılarak kaynak edilmiştir. TS 9913 ve TS EN ISO standartlarına göre alın kaynağı (ergitme kaynağı); V-dikiş ve dört farklı kaynak gücü (90, 105, 120, 140 Amper değerleri uygulanarak) kullanılarak ortaya konmuştur. Toplam on adet numune (her bir amper değerinden ikişer adet) bu metot ile elde edilmiştir. Benzer şekilde aynı kaynak prosesi uygulanarak dokuz farklı numuneye üç farklı kaynak gücü kullanılarak (90, 140, 200 Amper değerleri kullanılarak) proses tekrarlanmıştır. Numuneler kaynak öncesi ve sonrası çekme deneyine tabi tutulmuşlardır. Ardından, kaynaklı numunelere, TS EN ve DIN standartlarına paralel olarak darbe çentik deneyi uygulanmıştır. Kaynak öncesi malzeme mikroyapısı ve kaynak dikişi ile ITAB mikroyapıları incelenmiştir. Sertlik analizi de numuneler üzerinde yapılmış olan son deney metodudur. 2

15 3 2. KAYNAK ARAŞTIRMASI Yalçın (1999) tarafından yapılan tez çalışmasında, küresel grafitli dökme demirlerin ark kaynak yöntemi ile kaynak edilebilirliği detaylı olarak incelenmiş ve KGDD lerin kaynak neticesinde mekanik özelliklerindeki değişimler incelenmiştir. Alaşım elementlerinin özellikleri genel olarak verilmiş, KGDD lerin sınıflandırılması da bu çalışmada ele alınmıştır. Ayrıca çekme deneyi, sertlik deneyi, nüfuziyet, mikro yapı deneylerini uygulamış ve bu deneylerden elde ettiği sonuçları çalışmasında ortaya koymuştur. Sonuç olarak ITAB bölgelerinin sertliğinin, ana malzeme ve kaynak metaline göre daha sert olduğunu, artan ön tav sıcaklıklarıyla malzemelerin çekme dayanımlarında artış olduğunu ve ön tav sıcaklığının artışıyla ITAB bölgesinin sertliğinin azaldığını belirtmiştir. Haltaş (1999) tarafından yapılan tez çalışmasında, elektrik ark kaynak yöntemi ile ilgili genel bilgiler verilmiş olup örtülü elektrotlar, örtü maddesi özellikleri, kaynak bölgeleri ve kaynak bölgelerine etkiyen unsurlar hakkında detaylı araştırmalar yapmıştır. Çalışmasında; gazaltı, tozaltı ve elektrik ark kaynak yöntemleri ile kaynaklanan düşük karbonlu çelik malzeme numuneleri üzerinde mikro yapı ve mekanik özelliklerini incelemiştir. Bu sonuçlara ulaşırken, makroyapı, mikroyapı, çekme deneyleri, çentik darbe deneyleri, eğme ve sertlik deneylerini kullanmıştır. Durgutlu (1997) tarafından yapılan yüksek lisans tez çalışmasında, ark kaynağı yönteminde, kaynak metali üzerine ve kaynak metali mikro yapısı üzerine çalışmış, kaynak parametrelerinden olan kaynak akımının malzeme üzerine etkilerini incelemiştir. Üç değişik (MIG-MAG, Tozaltı, örtülü elektrot ile elektrik ark) kaynak tekniğinde gerçekleştirmiş olduğu deneylerin sonucunda, kaynak hızının düşük olduğu durumlarda katılaşan tanelerin kaba ve kaynak merkezi çizgisine doğru yönlenmiş olduğunu belirtmiştir. Yavuz (2006) da, GGG-70 sınıfı küresel grafitli dökme demir kam millerinin işlenebilirliğinin deneysel olarak araştırması konulu yapmış olduğu tez çalışmasında, 3

16 4 küresel grafitli dökme demirler, türleri, ve KGDD lerin sınıflandırılması (TSE 526) ile ilgili bilgiler vermiştir. Çetin (1998) in yapmış olduğu araştırmada, küresel grafitli dökme demirlerin üretim yöntemleri ile ilgili genel bilgiler vermiştir. KGDD üretimini etkileyen başlıca parametrelerin; alaşım elementleri, soğuma şartları, ergitme şartları, küreleştirme zamanı, küreleştirme sıcaklığı, aşılama süresi, aşılama sıcaklığı olduğunu literatür araştırması olarak değerlendirmiştir. Üretim yöntemi içerisinde yer alan katılaşmanın önemi de ayrıca belirtilmiştir. Toktaş ve ark. (2006) nın hazırlamış oldukları çalışmada, alaşımlı küresel grafitli dökme demirlerin darbe özelliklerine matris yapılarının etkileri üzerinde durulmuştur. Sonuçta, en iyi darbe özelliklerine ferritik yapıda rastlanırken, aynı yapıda düşük sertlik ile düşük akma ve çekme dayanımı değerlerine ulaşılmıştır. Yazman (2006) tarafından yapılan çalışmada, küresel grafitli dökme demirlere ait üretim türleri ve alaşımlama yöntemleri aktarılmıştır. Alaşımlı numuneler arasında kesme kuvvetleri ve yüzey pürüzlülüğü değerlerinin birbirine çok yakın olduğunu ortaya koymuştur. Bu numunler mekanik özellikler açısından değerlendirildiklerinde %1 Ni ve %0,65 Cu lı numunedeki gelişmeleri değerlendirmiştir. Çimen ve Aydın (2001) ın yaptıkları çalışmada, köşe kaynağında kaynak formunun gerilme dağılımını nasıl etkilediğini görebilmek amacı ile iç bükey ve dış bükey kaynak formları, sonlu elemanlar yöntemi kullanılarak incelenmiştir. Köşe kaynağında, kuvvet akışına uygun form seçilmediği zaman kaynak bölgesinde gerilme yığılmalarının oluştuğu deneysel ve numerik olarak gösterilmiştir. Elde edilen değerler ile köşe kaynağında iç bükey kaynak dikişinin, gerilme dağılımı açısından, dış bükey kaynak dikişine göre daha iyi sonuçlar verdiği belirlenmiştir. Baligidad ve ark. (2007) nın yapmış oldukları çalışmada, alaşım elementleri ilavesinin, Fe-10,5 Al-0,7C alaşımı üzerinde mikro yapıda ve mekanik özelliklerde meydana getirdiği etkiler araştırılmıştır. Bununla ilgili toplam altı farklı numune 4

17 5 hazırlanmış, hazırlanan numuneler oda sıcaklığında ve 873 K sıcaklığında testlere tabi tutulmuşlardır. Erbay (1999) tarafından yapılan çalışmada, örtülü elektrot ile elektrik ark kaynağı prensipleri ve örtü maddesi ile bağlantılı bilgiler verilmiştir. Bu kaynak yönteminde geçerli olan uygun kaynak ağızları, elektrot seçimleri ve kaynak akımları hakkında elde ettiği verileri ortaya koymuştur. Dikicioğlu ve Vural (1999) tarafından yapılan çalışmada, kaynak tasarımların mekanik özellikler açısından nasıl değerlendirilmesi gerektiği ile ilgili bilgiler verilmiştir. Stefanescu (1998) yapmış olduğu araştırmada, sünek dökme demirin üretim metoduyla ilgili değerlendirmeler yapılmıştır. Kocatepe ve ark. (2006) nın yapmış oldukları çalışmada, martenzit hacim oranı ve morfolojisinin, dual matris yapılı ferritik küresel grafitli dökme demirin çekme özelliklerine etkileri araştırılmıştır. Sonuçta, martenzit hacim oranı ve temperleme süresinin artışı, çekme dayanımının artmasına ve sünekliğin azalmasına neden olmuştur. Dual matris yapılı sünek demirlerin çekme gerilmesi, ferritik ve perlitik yapılardan daha yüksek değerlerde, süneklik ise ferritik yapılardan daha düşük seviyelerde oluşmuştur. Olson (1993) tarafından yapılan çalışmada, ergitme kaynaklarında, ürün kalitesini etkileyen hata modları araştırılmıştır. Anık ve ark. (2000) tarafından yapılan çalışmada, kaynaklı tasarımın genel prensipleri ve kaynak hataları hakkında incelemeler yapılmıştır. Distorsyonlar ve kaynak çarpılmalarına ait öneriler ortaya konmuştur. Ayrıca tüm kaynak yöntemleri, donanımları, kaynak kabiliyetleri, kaynaklı tasarım esasları ile kaynağın muayene ve kontrolü hakkında açıklamalar yapılmıştır. 5

18 6 Khanapetov (1979) yapmış olduğu çalışmada, ön ısıtmalı ve ön ısıtmasız dökme demir kaynağı ile ilgili bilgiler vermiştir. Ön ısıtmanın, kaynak prosesi neticesinde oluşan mekanik özelliklere etkilerini incelemiştir. Zaibatsu (2002) yapmış olduğu çalışmada, kum kalıba döküm metodunun avantaj ve dezavantajları ile ilgili bilgiler vermiştir. Kolukısa (2006) nın çalışmasında, küresel grafitli dökme demirin, martenzitik paslanmaz çelik (AISI 420) ile yapılmış difüzyon kaynağında, belirlenmiş sabit basınç ve değişken sıcaklıklar altında, makro deformasyonu minimize etmek amacıyla optimum proses sıcaklığının tespiti amaçlanmıştır. Araştırma sonucu olarak, sabit basınç ve belirlenmiş sabit zaman aralığında, sıcaklık artışıyla beraber, kaynak ara yüzeyindeki birleşmenin kalitesi de artmıştır. Dolayısıyla, bu proses için en uygun sıcaklığın C olduğu tespit edilmiştir. Davis (1996) ele almış olduğu çalışmada, dökme demir kaynağı ile ilgili martenzit oluşumu ve difüzyon konusuyla bağlantılı genel bilgiler vermiştir. Ateş (1996), hazırlamış olduğu yüksek lisans tezinde, MIG-MAG kaynağında kullanılan argon gazına o 2 ve co 2 ilavesinin kaynak metali tokluğu ve mikro yapısına etkilerini değerlendirmiş ve oluşan ısının büyük bir kısmının kaynak bölgesine aktarıldığı sonucunu yinelemiştir. Jenney ve O Brien (2001) ın hazırlamış oldukları çalışmalarında, kaynak değişkenlerinin neler olduğu ve kaynak servis koşulları değerlendirilmiş, ayrıca kaynak esnasında oluşan ısı şiddeti bölgesel dağılımları, ark verimlilikleri, farklı kaynak akımlarında ortaya çıkan kaynak kesit mikro yapıları, kaynak esnasında oluşan gazlar ve sıcaklık fonksiyonları ile ultraviyole ışınım fonksiyonları detaylı olarak ifade edilmiştir. Şeker (1997), hazırlamış olduğu yüksek lisans ders notlarında talaş oluşumu, talaş tipleri, kesici takım aşınma tipleri, işlenebilirlik ve işlenebilirliği etkileyen faktörler hakkında geniş ve detaylı bilgilere değinilmiştir. 6

19 7 Uchimoto ve ark (2003), KGDD lerin matris yapılarını, mikro yapı gözlemleri ile ortaya koymuşlar ancak bunu yaparken indüksiyon akım metodunu kullanmışlardır. Sonuçta, KGDD lerin Vickers sertlik değerlerini, bileşimlerindeki perlit oranlarına göre indüksiyon akım sinyallerinin bir fonksiyonu olarak bulmuşlardır. Harper (1980) tarafından yapılan araştırmada, küresel grafitli dökme demirlerin mekanik özellikleri üzerine alaşım elementlerinin etkileri genel bir çerçevede konu edilmiştir. Yalçın ve ark. (2003), hazırlamış oldukları makalede, katodik koruma projelerinde kullanılan anot seçimleri genel olarak değerlendirilmiştir. Şen (2003), hazırlamış olduğu makalede, küresel grafitli dökme demirlerin üretiminde kesit kalınlıklarına göre döküm sıcaklıklarını kıyaslamıştır. Labrecque ve Gagne (1998), yaptıkları çalışmada KGDD lerin üretimi ve üretim yöntemleri hakkında genel bilgiler verilmiştir. Stefanescu (2007) nun yapmış olduğu araştırmada, dökme demirlerin mikro yapı katılaşmasına katkı sağlayan parametreleri ölçülmüştür. Mikro yapı içerisindeki katılaşma dönüşüm fonksiyonunun, en önemli ve en başta gelen probleminin, mikro yapı boşluklarının oluşturduğu kısıtlamalar olduğu tekrar ortaya konmuştur.. Anık ve ark. (1993), yapmış oldukları çalışmada, kaynak elektrotlarının üretiminde kullanılan elektrot örtü maddelerini ve örtülü elektrotları, örtü kalınlıklarına göre sınıflandırmıştır. Kwon ve ark. (2004) tarafından hazırlanmış olan çalışmada, kaynak dizaynını daha komplike ve gelişmiş bir hale dönüştürebilmek için ve aynı zamanda kaynak süresini kısaltarak, proses aşamasındaki basamakları da değerlendirerek bir metodoloji geliştirme yoluna gitmişlerdir. Neticede, SMWA metodunun 7

20 8 geliştirilmesiyle birlikte, üretim maliyetlerinin düşürüleceği ve çok daha kompleks kaynak bağlantılarına maksimum verimlilikle ulaşılabileceği sonucu ortaya çıkmıştır. Çetin (1998) in hazırlamış olduğu yüksek lisans tez çalışmasında, küresel grafitli dökme demirlerin üretiminde karşımıza çıkan, katılaşma prosesindeki ötektik altı ve ötektik üstü aşamaları detaylı olarak incelemiş ve grafitin küresel oluşunda en önemli parametrenin bileşimdeki kükürt olduğu sonucunu tekrarlamıştır. Schneider ve ark. (2005) tarafından hazırlanan çalışmada, Fe 3 Al ana yapılı Fe- Al-C alaşımlarının mikro yapıları ışıklı optik mikroskobu (LOM) ile belirlenmiş ve faz tanıtımları da X-ışınları dağılımı ile tespit edilerek, oda sıcaklığı sünekliği de çekme testleri ile tespit edilmiştir. Mullins (1990) hazırlamış olduğu araştırmada, küresel grafitli dökme demirlerin işlenebilirliği ile ilgili bilgiler aktarmış ve bu malzemeleri çeliklerle kıyaslayarak takım ömürleri üzerinde değerlendirmelerde bulunmuştur. Minkoff (1983) tarafından yapılan çalışmada, KGDD lerin ötektik gelişimi içerisindeki impurite oluşumu ile ilgili bilgiler aktarılmıştır. Sun ve ark. (2005), üzerinde çalıştıkları makalede, alaşım elementlerinin dökme demir kaynağına olan tesirlerini incelenmişlerdir. Çalışmada; östemperlenmiş küresel grafitli sünek dökme demir kaynağının mekanik özellikleri, östemperlenmesi ve mikroyapısı üzerinde alaşım elementlerinin etkilerini araştırmışlardır ve düşük alaşımlı bu malzemenin ark kaynağında, yeni bir elektrot geliştirmek ve uygun alaşımlamaya ulaşmayı amaçlamışlardır. Sonuçta, değerlendirmeye tabi tuttukları alaşım elementlerinden bakır, molibden, nikel ve manganın bu kaynak prosesindeki etkilerini detaylı bilgiler vererek değerlendirmişlerdir. El-Banna (1999) hazırlamış olduğu makalede, ön ısıtmanın KGDD kaynağı üzerindeki etkilerini incelemiştir. Kaynak malzemesi olarak GGG40 küresel grafitli sünek dökme demiri kullanmış, bu malzemeyi FOX-GNX (3,25 mm) marka bazik elektrot ile 90 o lik dirsekle V şeklinde plakalar hazırlayarak farklı ön ısıtma 8

21 9 sıcaklıklarında örtülü elektrot ile ark kaynağına tabi tutmuş ve sonuç olarak kaynak bölgelerindeki çekme dayanımlarını, ısıl girdileri, sertlik değerleri ile kaynak öncesi ve sonrası oluşan mikro yapıları analiz etmiştir. Li ve ark. (2004) nın yapmış oldukları çalışmada, östemperlenmiş küresel grafitli dökme demirlerin kaynağında ısı tesiri altında kalan bölge analiz edilmiştir. Sonuç olarak, numunelerin östenit geçiş bölgesinde kırıldıkları, çekme dayanımının 695 MPa olarak oluştuğu ve birleşme bölgesi boyunca gerçekleşen uzamanın da %2 olarak neticelendiği ortaya çıkmıştır. Ertürk (1994) hazırlamış olduğu doktora tez çalışmasında, kaynak operatörünün kaynak esnasında nelere dikkat etmesi gerektiğini genel olarak değerlendirmiştir. Gülenç (1995) tarafından yapılan doktora tez çalışmasında, kaynak işlemi süresince sürekli değişen ve kaynak dikişinin biçimini etkili bir şekilde değiştiren parametreleri incelemiştir. Easterling (1992) tarafından yapılan araştırmada, kaynak metali, kaynak metali bölgesinde oluşan değişik mikro yapılar, kaynak bölgeleri, sıvı kaynak metalinin katılaşmasında önemli olan noktalar ile kaynak metali katılaşmasındaki dendrit oluşumu detaylı bir şekilde analiz edilmiştir. Munoz ve Moris (2006) tarafından hazırlanan çalışmada, demirce zengin Fe- Ni-Al alaşımlı, sünek γ fazı ve β fazı dupleks karışımının mekanik davranışları, stabilitesi ve mikro yapısı incelenmiştir ve çekme testine tabi tutulan ham döküm malzemeler oda sıcaklığında güçlü bir yapı sergilemişler ancak bunun yanında çekme, süneklik özellikleri olumsuz bir davranış göstermiştir. Heine (1993), yapmış olduğu çalışmada, küresel grafitli dökme demirlerin ötektik altı katılaşmasında dendrit oluşumu süreci değerlendirilmiştir. 9

22 10 Cary (2002) tarafından yapılan araştırmada, kaynak teknolojisi detaylı olarak ele alınmıştır. Ayrıca bu çalışmada, kaynak bölgeleri mikroyapıları şekilsel ve kaynak parametrelerinin etkileri grafiksel olarak analiz edilmiştir. El-Banna ve ark. (1999), yapmış oldukları makalede, perlitik küresel grafitli dökme demir hurdalarının kaynakla yenilenmesi ve yüzey sertleştirme işlemleri anlatılmıştır. Sonuçta, yüksek ısı girdisi; küçük erime bölgesi alanı ve perlitik ısı tesiri altındaki bölgeye ulaşılmasını sağladığı sonucu ortaya konmuştur. Ayrıca bu makalede, ferritik çelik dolgu malzemesindeki kaynakta optimum ön ısıtma sıcaklığının bulunması ile ilgili neticelere de varılmıştır. Hilton (1986) tarafından yapılan araştırmada, ayarlanabilir kaynak parametreleri ile ilgili bilgiler verilmiştir. Karsay (1985), hazırlamış olduğu çalışmada, ötektik katılaşma, sıcaklık ve karbon miktarının bir fonksiyonu olarak ifade edilmiştir. Anayurt ve Ferizoğlu (1994) tarafından yapılan araştırmada, küresel grafitli dökme demirlerin mekanik özellikleri ve tipleri hakkında bilgiler verilmiştir. Şeker ve ark. (2002), hazırlamış oldukları makalede, küresel grafitli dökme demirlerin çeliklere nazaran en büyük avantajının işlenebilirlik olduğu sonucu değerlendirilmiştir. Storer ve Haynes (1994) tarafından hazırlanan kaynak el kitabında kaynak esnasında oluşan zehirli gazlar ve alınması gerekli önlemler araştırma konusu yapılmıştır. 10

23 11 3. KÜRESEL GRAFĐTLĐ DÖKME DEMĐRLER Dökme demirler, demir-karbon-silisyum alaşımı olarak tanımlanırlar. Manganez, fosfor ve kükürt alaşım içinde bulunan diğer elementlerdir. Dökme demirin mekanik özelliklerini geliştirmek için nikel, krom, molibden, kalay, bakır, titanyum ve alüminyum katılmaktadır (Harper 1980). Dökme demirler, içerdikleri yüksek miktardaki karbondan dolayı sıvı halde iyi bir akıcılığa sahiptir. Katı halde şekillendirme mümkün olmadığından ancak döküm yoluyla şekillendirilirler (Anayurt ve Ferizoğlu 1994). Dökme demirlerin çok geniş bir aralıkta değişen mukavemet, sertlik, korozyon direni, aşınmaya karşı dayanıklılık, kolay işlenebilme ve bazı tiplerinin titreşim söndürme özelliklerinin bulunması, ekonomik olması döküm sektöründe bu malzemeyi rakipsiz yapmıştır. Alaşım elementlerinin oranı, döküm sonrası soğuma hızı ve ısıl işlem, dökme demirin bileşiminde bulunan karbonun mikro yapıdaki şeklini belirler. Dökme demirin bileşimindeki karbon, mikro yapıda demir-karbür veya serbest halde grafit olarak bulunur (Yalçın 1999) Küresel Grafitli Dökme Demirlerin Mühendislik Özellikleri KGDD ler, %3,5-3,9 oranında karbon ve %1,8-2,8 oranında silisyum içeren üçlü Fe-C-Si alaşımlarıdır. Lamel grafitli dökme demirden farklı olarak KGDD lerde grafit, küre şeklindedir. Dökme demir kırılgandır; KGDD ise, diğer dökme demirlerden farklı olarak sünektir. Dökme demirin iyi bilinen dökülebilirlik, işlenebilirlik ve üretim özelliklerine ilaveten KGDD lerde geniş mukavemet aralıkları, aşınma direnci, yorulma dayanımı, tokluk ve süneklik özellikleri vardır. Ayrıca, sfero dökme demirin talaşlı işlenme özelliği iyi olup, eş sertlikteki kır dökme demirle yaklaşık aynıdır. KGDD de küreselleştirme işlemini gerçekleştirilebilmesi için ergimiş metalin içinde magnezyum, seryum, Fe-Si-Mg, Ni-Mg gibi malzemeler ilave edilebilir. Fakat genellikle Mg esaslı alaşımlar kullanılır. Böylece dökme demirin içerisinde bulunan grafitin büyük bir kısmının küre şekline dönüşmesi sağlanır. Sonuçta, KGDD ler 11

24 12 çeliğin sahip olduğu çekme dayanımı ve süneklik değerlerine ulaşır (Yalçın 1999). KGDD ler, mühendislik açısından çeliğin birçok avantajını ve dökme demirlerin ekonomik talaşlı işlenebilme özelliğini bir araya getirmektedir. Bu üstün özellikleri sayesinde, kır dökme demir, temper dökme demir ve çelik döküm yerine kullanılmaya başlanmıştır. Yüksek mukavemet ve iyi aşınma direnci istenilen birçok yerde geniş kullanım alanına sahiptir. Örneğin otomobillerde kam ve krank milleri, dişliler ve fren disk kampanaları KGDD den üretildiğinde daha iyi sonuç vermektedir. Burada KGDD ile üretilmesinin sebebi üstün işlenebilirlik özelliği ve elastisite modülünün yüksek olmasıdır. Ayrıca çeliğe göre kıyaslandığında daha yüksek aşınma direnci göstermektedir. KGDD lerin korozyon direnci, farklı korozif ortamlarda kır dökme demirin özelliklerine benzerdir. Yüksek sıcaklıklarda ise oksidasyon direnci bakımından, kır dökme demire göre üstünlük sağlar. Bu dökme demirlerin aşınma dirençleri de en iyi gri dökme demirinkine eşdeğer, aynı sertlikteki çeliğe göre önemli derecede üstündür. KGDD in dayanımı grafit dışındaki matris yapısına bağlıdır. Farklı cins KGDD ler, normal gri dökme demirlere kıyasla 3-5 kez daha fazla dayanıma sahiptirler. Dökme demirdeki karbonca zengin fazların, özellikle grafitin, ana yapı içindeki şekli ve dağılımı ile ilgili çalışmalar bu malzemelerin mukavemet, tokluk, işlenebilirlik gibi özelliklerinin iyileştirilmesine yönelik olarak başlamıştır. Yapıdaki çökelen grafitin şeklini kontrol etmek amacıyla yapılan çalışmalar, Şekil 3.1 de görülen küresel grafitin elde edilmesiyle en ileri düzeye ulaşmıştır (Yavuz 2006). 12

Dökme Demirlerin Korozyonu Prof.Dr.Ayşegül AKDOĞAN EKER

Dökme Demirlerin Korozyonu Prof.Dr.Ayşegül AKDOĞAN EKER Dökme Demirlerin Korozyonu DÖKME DEMİR %2,06-%6,67 oranında karbon içeren Fe-C alaşımıdır. Gevrektirler. İstenilen parça üretimi sadece döküm ve talaşlı şekillendirme ile gerçekleştirilir. Dayanım yükseltici

Detaylı

TOKLUK VE KIRILMA. Doç.Dr.Salim ŞAHĠN

TOKLUK VE KIRILMA. Doç.Dr.Salim ŞAHĠN TOKLUK VE KIRILMA Doç.Dr.Salim ŞAHĠN TOKLUK Tokluk bir malzemenin kırılmadan önce sönümlediği enerjinin bir ölçüsüdür. Bir malzemenin kırılmadan bir darbeye dayanması yeteneği söz konusu olduğunda önem

Detaylı

DEMİR KARBON FAZ DİYAGRAMI

DEMİR KARBON FAZ DİYAGRAMI MARMARA ÜNİVERSİTESİ TEKNOLOJİ FAKÜLTESİ MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MALZEME BİLİMİ Demir, Çelik ve Dökme Demir Yrd. Doç. Dr. Abdullah DEMİR DEMİR KARBON FAZ DİYAGRAMI Saf demire teknolojik özellik kazandıran

Detaylı

Isıl işlem, katı haldeki metal ve alaşımlarına belirli özellikler kazandırmak amacıyla bir veya daha çok sayıda, yerine göre birbiri peşine uygulanan

Isıl işlem, katı haldeki metal ve alaşımlarına belirli özellikler kazandırmak amacıyla bir veya daha çok sayıda, yerine göre birbiri peşine uygulanan ISIL İŞLEMLER Isıl işlem, katı haldeki metal ve alaşımlarına belirli özellikler kazandırmak amacıyla bir veya daha çok sayıda, yerine göre birbiri peşine uygulanan ısıtma ve soğutma işlemleridir. İşlem

Detaylı

Paslanmaz Çeliklerin. kaynak edilmesi. Özlem Karaman Metalurji ve Malzeme Mühendisi Kaynak Mühendisi

Paslanmaz Çeliklerin. kaynak edilmesi. Özlem Karaman Metalurji ve Malzeme Mühendisi Kaynak Mühendisi Paslanmaz Çeliklerin kaynak edilmesi Özlem Karaman Metalurji ve Malzeme Mühendisi Kaynak Mühendisi İçerik Kaynak Yöntemleri Östenitik Paslanmaz Çeliklerin Kaynağı Ferritik Paslanmaz Çeliklerin Kaynağı

Detaylı

6. BEYAZ ve YÜKSEK ALAŞIMLI DÖKME DEMİRLER

6. BEYAZ ve YÜKSEK ALAŞIMLI DÖKME DEMİRLER 6. BEYAZ ve YÜKSEK ALAŞIMLI DÖKME DEMİRLER Gri dökme demirlerin özellikleri; kimyasal bileşimlerinin değiştirilmesi veya kalıp içindeki soğuma hızlarının değiştirilmesiyle, büyük oranda farklılıklar kazanabilir.

Detaylı

Prof. Dr. HÜSEYİN UZUN KAYNAK KABİLİYETİ

Prof. Dr. HÜSEYİN UZUN KAYNAK KABİLİYETİ KAYNAK KABİLİYETİ Günümüz kaynak teknolojisinin kaydettiği inanılmaz gelişmeler sayesinde pek çok malzemenin birleştirilmesi artık mümkün hale gelmiştir. *Demir esaslı metalik malzemeler *Demirdışı metalik

Detaylı

YTÜMAKiNE * A305teyim.com

YTÜMAKiNE * A305teyim.com YTÜMAKiNE * A305teyim.com KONU: Kalın Sacların Kaynağı BİRLEŞTİRME YÖNTEMLERİ ÖDEVİ Kaynak Tanımı : Aynı veya benzer cinsten iki malzemeyi ısı, basınç veya her ikisini birden kullanarak, ilave bir malzeme

Detaylı

CERRAHİ İĞNE ALAŞIMLARI. Microbiologist KADİR GÜRBÜZ

CERRAHİ İĞNE ALAŞIMLARI. Microbiologist KADİR GÜRBÜZ CERRAHİ İĞNE ALAŞIMLARI Microbiologist KADİR GÜRBÜZ Bileşimlerinde en az % 12 krom bulunan çelikler paslanmaz çeliklerdir.tüm paslanmaz çeliklerin korozyon direnci, çok yoğun ve koruyucu krom oksit ince

Detaylı

BA KENT ÜNİVERSİTESİ. Malzemeler genel olarak 4 ana sınıfa ayrılabilirler: 1. Metaller, 2. Seramikler, 3. Polimerler 4. Kompozitler.

BA KENT ÜNİVERSİTESİ. Malzemeler genel olarak 4 ana sınıfa ayrılabilirler: 1. Metaller, 2. Seramikler, 3. Polimerler 4. Kompozitler. MALZEMELER VE GERĐLMELER Malzeme Bilimi mühendisliğin temel ve en önemli konularından birisidir. Malzeme teknolojisindeki gelişim tüm mühendislik dallarını doğrudan veya dolaylı olarak etkilemektedir.

Detaylı

Kaynak yöntemleri ile birleştirilen bir malzemenin kaynak bölgesinin mikroyapısı incelendiğinde iki ana bölgenin var olduğu görülecektir:

Kaynak yöntemleri ile birleştirilen bir malzemenin kaynak bölgesinin mikroyapısı incelendiğinde iki ana bölgenin var olduğu görülecektir: Kaynak Bölgesinin Sınıflandırılması Prof. Dr. Hüseyin UZUN Kaynak yöntemleri ile birleştirilen bir malzemenin kaynak bölgesinin mikroyapısı incelendiğinde iki ana bölgenin var olduğu görülecektir: 1) Ergime

Detaylı

MIG-MAG KAYNAK METODUNDA KULLANILAN KAYNAK ELEKTROTLARI VE ELEKTROT SEÇİMİ

MIG-MAG KAYNAK METODUNDA KULLANILAN KAYNAK ELEKTROTLARI VE ELEKTROT SEÇİMİ MIG-MAG KAYNAK METODUNDA KULLANILAN KAYNAK ELEKTROTLARI VE ELEKTROT SEÇİMİ Prof. Dr. Ramazan YILMAZ Sakarya Üniversitesi, Teknoloji Fakültesi, Metalurji ve Malzeme Mühendisliği Bölümü Esentepe Kampüsü,

Detaylı

DENEYİN ADI: Kum ve Metal Kalıba Döküm Deneyi. AMACI: Döküm yoluyla şekillendirme işleminin öğrenilmesi.

DENEYİN ADI: Kum ve Metal Kalıba Döküm Deneyi. AMACI: Döküm yoluyla şekillendirme işleminin öğrenilmesi. DENEYİN ADI: Kum ve Metal Kalıba Döküm Deneyi AMACI: Döküm yoluyla şekillendirme işleminin öğrenilmesi. TEORİK BİLGİ: Metalik malzemelerin dökümü, istenen bir şekli elde etmek için, seçilen metal veya

Detaylı

Demirin Kristal Yapıları

Demirin Kristal Yapıları Demirin Kristal Yapıları 1535 C 1390 C 910 C SIVI FERRİT (delta) OSTENİT (gamma) OSTENİT Kübik Yüzey Merkezli (KYM) FERRİT (alpha) FERRİT Kübik Hacim Merkezli (KHM) Kübik hacim merkezli (KHM), Kübik yüzey

Detaylı

Prof. Dr. İRFAN AY / Öğr. Gör. FAHRETTİN KAPUSUZ 1

Prof. Dr. İRFAN AY / Öğr. Gör. FAHRETTİN KAPUSUZ 1 MAKİNE PROGRAMI MALZEME TEKNOLOJİSİ-I- (DERS NOTLARI) Prof.Dr.İrfan AY Öğr. Gör. Fahrettin Kapusuz 2008-20092009 BALIKESİR Prof. Dr. İRFAN AY / Öğr. Gör. FAHRETTİN KAPUSUZ 1 DEMİR-KARBON (Fe-C) DENGE DİYAGRAMI

Detaylı

CALLİSTER FAZ DÖNÜŞÜMLERİ

CALLİSTER FAZ DÖNÜŞÜMLERİ CALLİSTER FAZ DÖNÜŞÜMLERİ Faz dönüşümlerinin çoğu ani olarak gerçekleşmediğinden, reaksiyon gelişiminin zamana bağlı, yani dönüşüm hızına bağlı olarak gelişen yapısal özelliklerini dikkate almak gerekir.

Detaylı

TEKNOLOJİSİ--ITEKNOLOJİSİ. Prof. Dr. İRFAN AY / Öğr. Gör. FAHRETTİN KAPUSUZ

TEKNOLOJİSİ--ITEKNOLOJİSİ. Prof. Dr. İRFAN AY / Öğr. Gör. FAHRETTİN KAPUSUZ MAKİNE PROGRAMI MALZEME TEKNOLOJİSİ--ITEKNOLOJİSİ (DERS NOTLARI) Prof.Dr.İrfan AY Öğr. Gör. Fahrettin Kapusuz 2008-2009 2008BALIKESİR 1 DEMİR-KARBON DEMİR(Fe--C) (Fe DENGE DİYAGRAMI 2 DEMİR KARBON DENGE

Detaylı

formülü zamanı da içerdiği zaman alttaki gibi değişecektir.

formülü zamanı da içerdiği zaman alttaki gibi değişecektir. Günümüz endüstrisinde en yaygın kullanılan Direnç Kaynak Yöntemi en eski elektrik kaynak yöntemlerinden biridir. Yöntem elektrik akımının kaynak edilecek parçalar üzerinden geçmesidir. Elektrik akımına

Detaylı

3. MALZEME PROFİLLERİ (MATERİALS PROFİLES) 3.1. METAL VE ALAŞIMLAR. Karbon çelikleri (carbon steels)

3. MALZEME PROFİLLERİ (MATERİALS PROFİLES) 3.1. METAL VE ALAŞIMLAR. Karbon çelikleri (carbon steels) 3. MALZEME PROFİLLERİ (MATERİALS PROFİLES) 3.1. METAL VE ALAŞIMLAR Karbon çelikleri (carbon steels) Çelik, bileşiminde maksimum %2 C içeren demir karbon alaşımı olarak tanımlanabilir. Karbon çeliğin en

Detaylı

Arda Çetin, Peyman Çelenkoğlu, Burcu Tunç, Ayhan Comart (Ekstra Metal)

Arda Çetin, Peyman Çelenkoğlu, Burcu Tunç, Ayhan Comart (Ekstra Metal) «SSF ve CGI ın Birleşimi: Çözelti Sertleştirmeli Ferritik Vermiküler Grafitli Dökme Demirlerin Üretimi ve Özellikleri» «Combination Of SSF and CGI: Production and Characterization Of Solid Solution Strenghtened

Detaylı

Pik (Ham) Demir Üretimi

Pik (Ham) Demir Üretimi Pik (Ham) Demir Üretimi Çelik üretiminin ilk safhası pik demirin eldesidir. Pik demir için başlıca şu maddeler gereklidir: 1. Cevher: Demir oksit veya karbonatlardan oluşan, bir miktarda topraksal empüriteler

Detaylı

Vermiküler/Silindirik Grafitli Dökme Demir COMPACTED GRAPHITE CAST IRON

Vermiküler/Silindirik Grafitli Dökme Demir COMPACTED GRAPHITE CAST IRON Vermiküler/Silindirik Grafitli Dökme Demir COMPACTED GRAPHITE CAST IRON Ferrit Silindirik grafitler (Ferrit + Perlit) Matrix Grafit küreleri Silindirik, Gri ve Küresel grafitli dökme demirler arası özelliklere

Detaylı

Emre Yalçın (Odöksan ELBA) 7.Oturum: Süreçler ve Kontrol 7th Session: Process and Control

Emre Yalçın (Odöksan ELBA) 7.Oturum: Süreçler ve Kontrol 7th Session: Process and Control «İnce ve Kalın Kesitli SiMo Küresel Dökme Demirlerin Isıl İşlem Öncesinde ve Sonrasında Mikroyapı ve Mekanik Özellikleri» «The Effect of Heat Treatment To Microstructure and Mechanic Properties of Thin

Detaylı

DOĞAL KURŞUN METALİK KURŞUN PLAKALAR

DOĞAL KURŞUN METALİK KURŞUN PLAKALAR KURŞUN ve ALAŞIMLARI DOĞAL KURŞUN METALİK KURŞUN PLAKALAR 1 KURŞUN ve ALAŞIMLARI Romalılar kurşun boruları banyolarda kullanmıştır. 2 KURŞUN ve ALAŞIMLARI Kurşuna oda sıcaklığında bile çok düşük bir gerilim

Detaylı

Paslanmaz Çeliklerin Kaynak İşlemi Esnasında Karşılaşılan Problemler ve Alınması Gereken Önlemler Paslanmaz çeliklerin kaynak işlemi esnasında

Paslanmaz Çeliklerin Kaynak İşlemi Esnasında Karşılaşılan Problemler ve Alınması Gereken Önlemler Paslanmaz çeliklerin kaynak işlemi esnasında Paslanmaz Çeliklerin Kaynak İşlemi Esnasında Karşılaşılan Problemler ve Alınması Gereken Önlemler Paslanmaz çeliklerin kaynak işlemi esnasında karşılaşılan ve kaynak kabiliyetini etkileyen problemler şunlardır:

Detaylı

Mikroyapısal Görüntüleme ve Tanı

Mikroyapısal Görüntüleme ve Tanı Mikroyapısal Görüntüleme ve Tanı -Ek Ders Notları- Yrd. Doç. Dr. Enbiya Türedi Aralık 2012 Kaynak: www.metallograph.de 2 Malzeme: 1.7131 (16MnCr5) ötektoid-altı ısıl işlemsiz Büyütme: 500 : 1 Dağlayıcı:

Detaylı

Demir Karbon Denge Diyagramı

Demir Karbon Denge Diyagramı Demir Karbon Denge Diyagramı Saf Demirin Soğuma ve Isınma Eğrileri 769 C Curie noktasıdır. Bu sıcaklığın altında Fe manyetik özellik gösterir. 1 Fe-C Denge Diyagramı Fe-C Denge Diyagramı 2 Fe-C Denge Diyagramı

Detaylı

BASMA DENEYİ MALZEME MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ. 1. Basma Deneyinin Amacı

BASMA DENEYİ MALZEME MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ. 1. Basma Deneyinin Amacı 1. Basma Deneyinin Amacı Mühendislik malzemelerinin çoğu, uygulanan gerilmeler altında biçimlerini kalıcı olarak değiştirirler, yani plastik şekil değişimine uğrarlar. Bu malzemelerin hangi koşullar altında

Detaylı

ÇELİK YAPILAR (2+1) Yrd. Doç. Dr. Ali SARIBIYIK

ÇELİK YAPILAR (2+1) Yrd. Doç. Dr. Ali SARIBIYIK ÇELİK YAPILAR (2+1) Yrd. Doç. Dr. Ali SARIBIYIK Dersin Amacı Çelik yapı sistemlerini, malzemelerini ve elemanlarını tanıtarak, çelik yapı hesaplarını kavratmak. Dersin İçeriği Çelik yapı sistemleri, kullanım

Detaylı

SÜPER ALAŞIMLAR Prof.Dr.Ayşegül AKDOĞAN EKER Prof.Dr.Ayşegül AKDOĞAN EKER

SÜPER ALAŞIMLAR Prof.Dr.Ayşegül AKDOĞAN EKER Prof.Dr.Ayşegül AKDOĞAN EKER Süper alaşım; ana yapısı demir, nikel yada kobalt olan nisbeten yüksek miktarlarda krom, az miktarda da yüksek sıcaklıkta ergiyen molibden, wofram, alüminyum ve titanyum içeren alaşım olarak tanımlanabilir.

Detaylı

KIRIK YÜZEYLERİN İNCELENMESİ

KIRIK YÜZEYLERİN İNCELENMESİ GAZİ ÜNİVERSİTESİ TEKNOLOJİ FAKÜLTESİ METALURJİ VE MALZEME MÜHENDİSLİĞİ MEM-317 MALZEME KARAKTERİZASYONU KIRIK YÜZEYLERİN İNCELENMESİ Yrd. Doç. Dr. Volkan KILIÇLI ANKARA 2012 KIRIK YÜZEYLERİN İNCELENMESİ

Detaylı

Konu: Yüksek Hassasiyetli Yağ Keçelerinin Takviye Bilezik Kalıplarının Üretiminde Kullanılan Takım Çelikleri ve Üretim Prosesleri

Konu: Yüksek Hassasiyetli Yağ Keçelerinin Takviye Bilezik Kalıplarının Üretiminde Kullanılan Takım Çelikleri ve Üretim Prosesleri Nurettin ÇALLI Fen Bilimleri Ens. Öğrenci No: 503812162 MAD 614 Madencilikte Özel Konular I Dersi Veren: Prof. Dr. Orhan KURAL İTÜ Maden Fakültesi Konu: Yüksek Hassasiyetli Yağ Keçelerinin Takviye Bilezik

Detaylı

Faz dönüşümünün gelişmesi, çekirdeklenme ve büyüme olarak adlandırılan iki farklı safhada meydana gelir.

Faz dönüşümünün gelişmesi, çekirdeklenme ve büyüme olarak adlandırılan iki farklı safhada meydana gelir. 1 Faz dönüşümlerinin çoğu ani olarak gerçekleşmediğinden, reaksiyon gelişiminin zamana bağlı, yani dönüşüm hızına bağlı olarak gelişen yapısal özelliklerini dikkate almak gerekir. Malzemelerin, özellikle

Detaylı

MMT209 Çeliklerde Malzeme Bilimi ve Son Gelişmeler 2 Çelik üretimi. Yrd. Doç. Dr. Ersoy Erişir Güz Yarıyılı

MMT209 Çeliklerde Malzeme Bilimi ve Son Gelişmeler 2 Çelik üretimi. Yrd. Doç. Dr. Ersoy Erişir Güz Yarıyılı MMT209 Çeliklerde Malzeme Bilimi ve Son Gelişmeler 2 Çelik üretimi Yrd. Doç. Dr. Ersoy Erişir 2013-2014 Güz Yarıyılı Bir entegre çelik tesisinde üretim akışı 2 Hematit, Fe2O3 Manyetit, Fe3O4 Götit, FeO(OH)

Detaylı

KTÜ, Metalurji ve Malzeme Mühendisliği Bölümü

KTÜ, Metalurji ve Malzeme Mühendisliği Bölümü FAZ DİYAGRAMLARI DERS NOTLARI İçerik KTÜ, Metalurji ve Malzeme Mühendisliği Bölümü Denge Dışı Reaksiyonlar ve Oluşan Yapılar (Martenzitik ve Beynitik Yapı) Bu güne kadar işlenen konularda denge veya yarı

Detaylı

Faz dönüşümleri: mikroyapı oluşumu, faz dönüşüm kinetiği

Faz dönüşümleri: mikroyapı oluşumu, faz dönüşüm kinetiği Faz dönüşümleri: mikroyapı oluşumu, faz dönüşüm kinetiği Faz dönüşümleri 1. Basit ve yayınma esaslı dönüşümler: Faz sayısını ve fazların kimyasal bileşimini değiştirmeyen basit ve yayınma esaslı ölçümler.

Detaylı

MMT440 Çeliklerin Isıl İşlemi 1 Isıl İşlem Yöntemlerinin Sınıflandırılması ve Tanımlanması

MMT440 Çeliklerin Isıl İşlemi 1 Isıl İşlem Yöntemlerinin Sınıflandırılması ve Tanımlanması MMT440 Çeliklerin Isıl İşlemi 1 Isıl İşlem Yöntemlerinin Sınıflandırılması ve Tanımlanması Yrd. Doç. Dr. Ersoy Erişir 2011-2012 Bahar Yarıyılı TS EN 10020 Standardına göre çelikler TS EN 10020 ye göre

Detaylı

MMT209 Çeliklerde Malzeme Bilimi ve Son Gelişmeler 10 Yüksek mukavemetli yapı çelikleri. Yrd. Doç. Dr. Ersoy Erişir 2013-2014 Güz Yarıyılı

MMT209 Çeliklerde Malzeme Bilimi ve Son Gelişmeler 10 Yüksek mukavemetli yapı çelikleri. Yrd. Doç. Dr. Ersoy Erişir 2013-2014 Güz Yarıyılı MMT209 Çeliklerde Malzeme Bilimi ve Son Gelişmeler 10 Yüksek mukavemetli yapı çelikleri Yrd. Doç. Dr. Ersoy Erişir 20132014 Güz Yarıyılı Genel yapı çelikleri esasta düşük ve/veya orta karbonlu çelik olup

Detaylı

ÇELİKLERİN VE DÖKME DEMİRLERİN MİKROYAPILARI

ÇELİKLERİN VE DÖKME DEMİRLERİN MİKROYAPILARI GAZİ ÜNİVERSİTESİ TEKNOLOJİ FAKÜLTESİ METALURJİ VE MALZEME MÜHENDİSLİĞİ MEM-317 MALZEME KARAKTERİZASYONU ÇELİKLERİN VE DÖKME DEMİRLERİN MİKROYAPILARI Yrd. Doç. Dr. Volkan KILIÇLI ANKARA 2012 Fe- Fe 3 C

Detaylı

KAZAN ÇELİKLERİNİN KAYNAK KABİLİYETİ 1. Kazan Çeliklerinin Özellikleri

KAZAN ÇELİKLERİNİN KAYNAK KABİLİYETİ 1. Kazan Çeliklerinin Özellikleri KAZAN ÇELİKLERİNİN KAYNAK KABİLİYETİ 1. Kazan Çeliklerinin Özellikleri Buhar kazanlarının, ısı değiştiricilerinin imalatında kullanılan saclara, genelde kazan sacı adı verilir. Kazan saclarının, çekme

Detaylı

YAPI MALZEMELERİ DERS NOTLARI

YAPI MALZEMELERİ DERS NOTLARI YAPI MALZEMELERİ DERS NOTLARI YAPI MALZEMELERİ Herhangi bir yapının projelendirmesi ve inşaatı aşamasında amaç aşağıda belirtilen üç koşulu bir arada gerçekleştirmektir: a) Yapı istenilen işlevi yapabilmelidir,

Detaylı

2. Sertleştirme 3. Islah etme 4. Yüzey sertleştirme Karbürleme Nitrürleme Alevle yüzey sertleştirme İndüksiyonla sertleştirme

2. Sertleştirme 3. Islah etme 4. Yüzey sertleştirme Karbürleme Nitrürleme Alevle yüzey sertleştirme İndüksiyonla sertleştirme Isıl İşlem Isıl İşlem Isıl işlem, metal veya alaşımlarına istenen özellikleri kazandırmak amacıyla katı halde uygulanan kontrollü ısıtma ve soğutma işlemleri olarak tanımlanır. Çeliğe uygulanan temel ısıl

Detaylı

FZM 220. Malzeme Bilimine Giriş

FZM 220. Malzeme Bilimine Giriş FZM 220 Yapı Karakterizasyon Özellikler İşleme Performans Prof. Dr. İlker DİNÇER Fakültesi, Fizik Mühendisliği Bölümü 1 Ders Hakkında FZM 220 Dersinin Amacı Bu dersin amacı, fizik mühendisliği öğrencilerine,

Detaylı

2.2 DÖKME DEMİRLER. MALZEME BİLGİSİNE GİRİŞ, Burhan Oğuz, OERLIKON Yayını,

2.2 DÖKME DEMİRLER. MALZEME BİLGİSİNE GİRİŞ, Burhan Oğuz, OERLIKON Yayını, 2.2 DÖKME DEMİRLER Başlarda gördüğümüz gibi, yüksek fırından alman dökme demir (pik demiri) genellikle çeliğe dönüştürülür. Ama bunun bir bölümü, kupol ocaklarında ergitilerek, çelik endüstrisinin hemen

Detaylı

YORULMA HASARLARI Y r o u r l u m a ne n dir i?

YORULMA HASARLARI Y r o u r l u m a ne n dir i? YORULMA HASARLARI 1 Yorulma nedir? Malzemenin tekrarlı yüklere maruz kalması, belli bir tekrar sayısından sonra yüzeyde çatlak oluşması, bunu takip eden kopma olayı ile malzemenin son bulmasına YORULMA

Detaylı

Beyaz dökme demir mikroyapısı. Metalografik yapı beyaz renkli sementitle birlikte dendritik karakterde katılaşmış ince bir perlitik şebekeyi

Beyaz dökme demir mikroyapısı. Metalografik yapı beyaz renkli sementitle birlikte dendritik karakterde katılaşmış ince bir perlitik şebekeyi DÖKME DEMİRLER BEYAZ DÖKME DEMİR Beyaz dökme demir mikroyapısı. Metalografik yapı beyaz renkli sementitle birlikte dendritik karakterde katılaşmış ince bir perlitik şebekeyi göstermektedir. BEYAZ DÖKME

Detaylı

ÇELİK YAPILAR 1. Hafta. Onur ONAT Munzur Üniversitesi Mühendislik Fakültesi İnşaat Mühendisliği Bölümü, Tunceli

ÇELİK YAPILAR 1. Hafta. Onur ONAT Munzur Üniversitesi Mühendislik Fakültesi İnşaat Mühendisliği Bölümü, Tunceli ÇELİK YAPILAR 1. Hafta Onur ONAT Munzur Üniversitesi Mühendislik Fakültesi İnşaat Mühendisliği Bölümü, Tunceli 1 Hangi Konular İşlenecek? Çelik nedir, yapılara uygulanması ve tarihi gelişimi Çeliğin özellikleri

Detaylı

Bölüm 11: Uygulamalar ve Metal Alaşımların İşlenmesi

Bölüm 11: Uygulamalar ve Metal Alaşımların İşlenmesi Bölüm 11: Uygulamalar ve Metal Alaşımların İşlenmesi Metal alaşımlar nasıl sınıflandırılır ve genel uygulama alanları nedir? Metallerin genel üretim teknikleri nelerdir? Demir esalı olan ve olmayan alaşımlarda

Detaylı

BÖLÜM 4 KAYNAK METALURJİSİ

BÖLÜM 4 KAYNAK METALURJİSİ BÖLÜM 4 KAYNAK METALURJİSİ Kaynakta Oluşan Metalurjik Bölgeler Kaynakta Oluşan Metalurjik Bölgeler Kaynak Metalinin Katılaşması Kaynak Metalinin Katılaşması Kaynak Metalinin Katılaşması Tek pasoda yapılmış

Detaylı

Demir-Karbon Denge Diyagramı

Demir-Karbon Denge Diyagramı Demir-Karbon Denge Diyagramı Sıcaklık Demir-Karbon diyagramı Demir, pek çok mühendislik alaşımının temelini oluşturan metaldir. Külçe demir olarak bilinen ve hemen hemen saf durumdaki demir çatı, soba

Detaylı

Demir, atom numarası 26 olan kimyasal element. Simgesi Fe dir. Demir, yerkabuğunda en çok bulunan metaldir. Yerkürenin merkezindeki sıvı çekirdeğin

Demir, atom numarası 26 olan kimyasal element. Simgesi Fe dir. Demir, yerkabuğunda en çok bulunan metaldir. Yerkürenin merkezindeki sıvı çekirdeğin Demir, atom numarası 26 olan kimyasal element. Simgesi Fe dir. Demir, yerkabuğunda en çok bulunan metaldir. Yerkürenin merkezindeki sıvı çekirdeğin de tek bir demir kristali olduğu tahmin edilmekle birlikte,

Detaylı

TAHRİBATLI MALZEME MUAYENESİ DENEYİ

TAHRİBATLI MALZEME MUAYENESİ DENEYİ TAHRİBATLI MALZEME MUAYENESİ DENEYİ MAK-LAB15 1. Giriş ve Deneyin Amacı Bilindiği gibi malzeme seçiminde mekanik özellikler esas alınır. Malzemelerin mekanik özellikleri de iç yapılarına bağlıdır. Malzemelerin

Detaylı

2-C- BAKIR VE ALAŞIMLARININ ISIL İŞLEMLERİ 2-C-3 MARTENSİTİK SU VERME(*)

2-C- BAKIR VE ALAŞIMLARININ ISIL İŞLEMLERİ 2-C-3 MARTENSİTİK SU VERME(*) 2-C- BAKIR VE ALAŞIMLARININ ISIL İŞLEMLERİ 2-C-3 MARTENSİTİK SU VERME(*) Sınai bakırlı alaşımlar arasında sadece soğukta iki veya çok fazlı alüminyumlu bakırlar pratik olarak mantensitik su almaya yatkındırlar.

Detaylı

Metallerde Döküm ve Katılaşma

Metallerde Döküm ve Katılaşma 2015-2016 Güz Yarıyılı Metalurji Laboratuarı I Metallerde Döküm ve Katılaşma Döküm:Metallerin ısı etkisiyle sıvı hale getirilip uygun şekilli kalıplar içerisinde katılaştırılması işlemidir Döküm Yöntemi

Detaylı

Faz ( denge) diyagramları

Faz ( denge) diyagramları Faz ( denge) diyagramları İki elementin birbirleriyle karıştırılması sonucunda, toplam iç enerji mimimum olacak şekilde yeni atom düzenleri meydana gelir. Fazlar, İç enerjinin minimum olmasını sağlayacak

Detaylı

TERMOKİMYASAL YÜZEY KAPLAMA (BORLAMA)

TERMOKİMYASAL YÜZEY KAPLAMA (BORLAMA) TERMOKİMYASAL YÜZEY KAPLAMA (BORLAMA) Deneyin Amacı: Demir esaslı bir malzemenin borlanması ve borlama işlemi sonrası malzemenin yüzeyinde oluşan borür tabakasının metalografik açıdan incelenmesi. Teorik

Detaylı

Metallerde Özel Kırılganlıklar HASAR ANALİZİ

Metallerde Özel Kırılganlıklar HASAR ANALİZİ Metallerde Özel Kırılganlıklar HASAR ANALİZİ Prof. Dr. Akgün ALSARAN 11 Giriş Hidrojen gevrekliği Sıvı metal kırılganlığı Temper gevrekliği Ana Hatlar 22 Malzemelerin servis koşullarında performanslarını;

Detaylı

1. GİRİŞ. 1.1.Küreleştirme İşlemi

1. GİRİŞ. 1.1.Küreleştirme İşlemi 1010 1011 1. GİRİŞ Grafitli dökme demirlerde karbon miktarının büyük kısmı katılaşma sırasında ayrışır ve dökme demirin mikro yapısında ayrı bir yapı elemanı olarak görülür. Karbonun oluşturduğu şekil

Detaylı

Geleneksel Malzemelerdeki Gelişmeler

Geleneksel Malzemelerdeki Gelişmeler Yeni Malzemeler ve Üretim Yöntemleri Geleneksel Malzemelerdeki Gelişmeler Yrd.Doç.Dr. Aysun AYDAY İleri Teknoloji Ürünü Yüksek Mukavemetli Çelikler Otomobil endüstrisinde yüksek mukavemetli çeliklere önemli

Detaylı

Malzeme Bilgisi Prof. Dr. Akgün ALSARAN. Temel kavramlar Demir-Karbon Denge Diyagramı

Malzeme Bilgisi Prof. Dr. Akgün ALSARAN. Temel kavramlar Demir-Karbon Denge Diyagramı Malzeme Bilgisi Prof. Dr. Akgün ALSARAN Temel kavramlar Demir-Karbon Denge Diyagramı İçerik Giriş Demir-sementit diyagramı Demir-grafit diyagramı Dökme demir 2 Giriş Demir, pek çok mühendislik alaşımının

Detaylı

Gaz. Gaz. Yoğuşma. Gizli Buharlaşma Isısı. Potansiyel Enerji. Sıvı. Sıvı. Kristalleşme. Gizli Ergime Isısı. Katı. Katı. Sıcaklık. Atomlar Arası Mesafe

Gaz. Gaz. Yoğuşma. Gizli Buharlaşma Isısı. Potansiyel Enerji. Sıvı. Sıvı. Kristalleşme. Gizli Ergime Isısı. Katı. Katı. Sıcaklık. Atomlar Arası Mesafe İmal Usulleri DÖKÜM Katılaşma Döküm yoluyla üretimde metal malzemelerin kullanım özellikleri, katılaşma aşamasında oluşan iç yap ile belirlenir. Dolaysıyla malzeme özelliklerinin kontrol edilebilmesi

Detaylı

MMT440 Çeliklerin Isıl İşlemi 2 Sertleştirme Isıl İşlemi ve Sertleşebilirlik

MMT440 Çeliklerin Isıl İşlemi 2 Sertleştirme Isıl İşlemi ve Sertleşebilirlik MMT440 Çeliklerin Isıl İşlemi 2 Sertleştirme Isıl İşlemi ve Sertleşebilirlik Yrd. Doç. Dr. Ersoy Erişir 2011-2012 Bahar Yarıyılı 2. Sertleştirme Isıl İşlemi ve Sertleşebilirlik 2.1. Tanımlar 2.2. Su verme

Detaylı

İnce ve Kalın Kesitli SiMo Küresel Dökme Demirlerin, Isıl İşlem Öncesinde ve Sonrasında Mikroyapı ve Mekanik Özellikleri

İnce ve Kalın Kesitli SiMo Küresel Dökme Demirlerin, Isıl İşlem Öncesinde ve Sonrasında Mikroyapı ve Mekanik Özellikleri İnce ve Kalın Kesitli SiMo Küresel Dökme Demirlerin, Isıl İşlem Öncesinde ve Sonrasında Mikroyapı ve Mekanik Özellikleri Emre YALÇIN* *Elba Basınçlı Döküm San. A.Ş. Odöksan Osmaneli Şubesi ÖZET Bu çalışmada,

Detaylı

TSE TS-526 KÜRESEL GRAFİTLİ DÖKME DEMİRLER / GENEL MAÇLAR İÇİN Çentik Dayanımı Sertlik min. kgf/cm2 (20 C) Kgf/mm2 % HB min. min.

TSE TS-526 KÜRESEL GRAFİTLİ DÖKME DEMİRLER / GENEL MAÇLAR İÇİN Çentik Dayanımı Sertlik min. kgf/cm2 (20 C) Kgf/mm2 % HB min. min. SFERO DÖKÜM TS-526 KÜRESEL GRAFİTLİ DÖKME DEMİRLER TS-526 Çekme Dayanımı Kgf/mm2 min. TSE TS-526 KÜRESEL GRAFİTLİ DÖKME DEMİRLER / GENEL MAÇLAR İÇİN Çentik Dayanımı Akma Sınırı Kopma Uzama Sertlik min.

Detaylı

HSS alanında etkinlik

HSS alanında etkinlik New Haziran 2017 Talaşlı imalat da yenilikler HSS alanında etkinlik Yeni HSS-E-PM UNI matkabı, HSS ile VHM arasındaki boşluğu dolduruyor TOTAL TOOLING=KALITE x SERVIS 2 WNT Önasya Kesici Takımlar San.

Detaylı

MALZEME BİLGİSİ DERS 8 DR. FATİH AY. www.fatihay.net fatihay@fatihay.net

MALZEME BİLGİSİ DERS 8 DR. FATİH AY. www.fatihay.net fatihay@fatihay.net MALZEME BİLGİSİ DERS 8 DR. FATİH AY www.fatihay.net fatihay@fatihay.net BÖLÜM IV METALLERİN MEKANİK ÖZELLİKLERİ GERİLME VE BİRİM ŞEKİL DEĞİŞİMİ ANELASTİKLİK MALZEMELERİN ELASTİK ÖZELLİKLERİ ÇEKME ÖZELLİKLERİ

Detaylı

MALZEMELERİN MUKAVEMETİNİ ARTIRICI İŞLEMLER

MALZEMELERİN MUKAVEMETİNİ ARTIRICI İŞLEMLER MALZEMELERİN MUKAVEMETİNİ ARTIRICI İŞLEMLER Malzemelerin mekanik özelliği başlıca kimyasal bileşime ve içyapıya bağlıdır. Malzemelerin içyapısı da uygulanan mekanik ve ısıl işlemlere bağlı olduğundan malzemelerin

Detaylı

KİMYASAL BİLEŞİMİ. Element % Karbon Silisyum Manganez Fosfor Kükürt

KİMYASAL BİLEŞİMİ. Element % Karbon Silisyum Manganez Fosfor Kükürt GRİ DÖKME DEMİRLER GRİ DÖKME DEMİR Katılaştıktan sonra bileşimindeki karbonun büyük bir kısmı serbest grafit yaprakları (lamel) halinde bulunan bir dökme demir çeşididir. Kırıldığı zaman, yüzeyi gri görünüşlüdür.

Detaylı

METALİK MALZEMELERİN GENEL KARAKTERİSTİKLERİ BAHAR 2010

METALİK MALZEMELERİN GENEL KARAKTERİSTİKLERİ BAHAR 2010 METALİK MALZEMELERİN GENEL KARAKTERİSTİKLERİ BAHAR 2010 WEBSİTE www2.aku.edu.tr/~hitit Dersler İÇERİK Metalik Malzemelerin Genel Karakteristiklerİ Denge diyagramları Ergitme ve döküm Dökme demir ve çelikler

Detaylı

KAYNAK BÖLGESİNİN METALURJİK YAPISI HOŞGELDİNİZ

KAYNAK BÖLGESİNİN METALURJİK YAPISI HOŞGELDİNİZ KAYNAK BÖLGESİNİN METALURJİK YAPISI PROF. DR. HÜSEYİN UZUN HOŞGELDİNİZ 1 KAYNAK DİKİŞ FORMU ERGİTME KAYNAK TEKNİKLERİ Elektrik Ark Kaynağı (Çok pasolu elektrik ark kaynağı, X kaynak ağzı) Elektrik Ark

Detaylı

Prof. Dr. İRFAN AY / Öğr. Gör. FAHRETTİN KAPUSUZ 1

Prof. Dr. İRFAN AY / Öğr. Gör. FAHRETTİN KAPUSUZ 1 MAKİNE PROGRAMI MALZEME TEKNOLOJİSİ-I- (DERS NOTLARI) Prof.Dr.İrfan AY Öğr. Gör. Fahrettin Kapusuz 2008-20092009 BALIKESİR Prof. Dr. İRFAN AY / Öğr. Gör. FAHRETTİN KAPUSUZ 1 DEMİR-KARBON (Fe-C) DENGE DİYAGRAMI

Detaylı

MIG-MAG GAZALTI KAYNAK ELEKTROTLARI. K ayna K. Teknolojisi. Teknolojisi HOŞGELDİNİZ. Doç. Dr. Hüseyin UZUN Kaynak Eğitimi Ana Bilim Dalı Başkanı 1 /27

MIG-MAG GAZALTI KAYNAK ELEKTROTLARI. K ayna K. Teknolojisi. Teknolojisi HOŞGELDİNİZ. Doç. Dr. Hüseyin UZUN Kaynak Eğitimi Ana Bilim Dalı Başkanı 1 /27 K ayna K MIG-MAG GAZALTI KAYNAK ELEKTROTLARI K ayna K Teknolojisi Teknolojisi HOŞGELDİNİZ Doç. Dr. Hüseyin UZUN Kaynak Eğitimi Ana Bilim Dalı Başkanı 1 /27 KAYNAK ELEKTROTLARI 1- MASİF MIG-MAG GAZALTI

Detaylı

METALLER. şeklinde sıralanır. Demir esaslı alaşımlarda karşılaşılan en önemli problem korozyon eğilimlerinin yüksek olmasıdır.

METALLER. şeklinde sıralanır. Demir esaslı alaşımlarda karşılaşılan en önemli problem korozyon eğilimlerinin yüksek olmasıdır. METALLER Malzeme seçimiyle ilgili kararlar hem tasarım hem de imalat faaliyetleri açısından son derece önemlidir. Malzemeler temel olarak metaller, seramikler ve polimerler ile bunların fiziksel birleşiminden

Detaylı

METALURJİ VE MALZEME MÜH. LAB VE UYG. DERSİ FÖYÜ

METALURJİ VE MALZEME MÜH. LAB VE UYG. DERSİ FÖYÜ METALURJİ VE MALZEME MÜH. LAB VE UYG. DERSİ FÖYÜ ALIN KAYNAKLI LEVHASAL BAĞLANTILARIN ÇEKME TESTLERİ A- DENEYİN ÖNEMİ ve AMACI Malzemelerin mekanik davranışlarını incelemek ve yapılarıyla özellikleri arasındaki

Detaylı

BAZI ÖRNEKLER Soru 1 - Soru 2 -

BAZI ÖRNEKLER Soru 1 - Soru 2 - BAZI ÖRNEKLER Soru 1 - ZSD (zaman-sıcaklık-dönüşüm) diyagramlarının nasıl elde edildiğini, gerekli şekilleri çizerek açıklayınız? Cevap: Kritik Çekirdeklenme Çekirdeklenme Hızı Dönüşüm Hızı Soru 2 - Ötektoid

Detaylı

BARTIN ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ METALURJİ VE MALZEME MÜHENDİSLİĞİ

BARTIN ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ METALURJİ VE MALZEME MÜHENDİSLİĞİ BARTIN ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ METALURJİ VE MALZEME MÜHENDİSLİĞİ MALZEME LABORATUARI I DERSİ ISIL İŞLEM (NORMALİZASYON, SU VERME, MENEVİŞLEME) DENEY FÖYÜ DENEYİN ADI: Isıl İşlem(Normalizasyon,

Detaylı

«Termal Analiz ile Döküm Süreçlerinin Kontrolü» «Controlling the Casting Process With Thermal Analysis»

«Termal Analiz ile Döküm Süreçlerinin Kontrolü» «Controlling the Casting Process With Thermal Analysis» «Termal Analiz ile Döküm Süreçlerinin Kontrolü» «Controlling the Casting Process With Thermal Analysis» Dr. Arda Çetin (Heraeus Electro-Nite Türkiye) 6.Oturum: Süreçler ve Kontrol 6th Session: Process

Detaylı

THE PRODUCTION OF AA5049 ALLOY SHEETS BY TWIN ROLL CASTING

THE PRODUCTION OF AA5049 ALLOY SHEETS BY TWIN ROLL CASTING AA5049 ALÜMİNYUM ALAŞIMI LEVHALARIN İKİZ MERDANELİ SÜREKLİ DÖKÜM TEKNİĞİ İLE ÜRETİMİ Koray TURBALIOĞLU Teknik Alüminyum San. A.Ş., İstanbul koray.turbalioglu@teknikaluminyum.com.tr ÖZET AA5049 alaşımı

Detaylı

AlSi7Mg DÖKÜM ALAŞIMINDA T6 ISIL İŞLEM DEĞERLERE ETKİSİNİN İNCELENMESİ. Onur GÜVEN, Doğan ALPDORUK, Şükrü IRMAK

AlSi7Mg DÖKÜM ALAŞIMINDA T6 ISIL İŞLEM DEĞERLERE ETKİSİNİN İNCELENMESİ. Onur GÜVEN, Doğan ALPDORUK, Şükrü IRMAK AlSi7Mg DÖKÜM ALAŞIMINDA T6 ISIL İŞLEM PARAMETRELERİNİN MEKANİK DEĞERLERE ETKİSİNİN İNCELENMESİ Onur GÜVEN, Doğan ALPDORUK, Şükrü IRMAK DÖKÜMCÜLÜK İSTENEN BİR ŞEKLİ ELDE ETMEK İÇİN SIVI METALİN SÖZ KONUSU

Detaylı

ÇÖKELME SERTLEŞTİRMESİ

ÇÖKELME SERTLEŞTİRMESİ ÇÖKELME SERTLEŞTİRMESİ Prof. Dr. Ramazan YILMAZ Sakarya Üniversitesi, Teknoloji Fakültesi, Metalurji ve Malzeme Mühendisliği Bölümü Esentepe Kampüsü, 54187, SAKARYA ÇÖKELME SERTLEŞTİRMESİ (Yaşlandırma

Detaylı

İmal Usulleri. Döküm Tekniği

İmal Usulleri. Döküm Tekniği İmal Usulleri Döküm Tekniği Örnek Heterojen Çekirdeklenme Alışılmamış laboratuar deneyleri dışında, sıvı metal için homojen çekirdeklenme asla olmaz. Uygulamadaki sıvı metallerin içinde hemen her zaman

Detaylı

DÖKÜM TEKNOLOJİSİ. Döküm:Önceden hazırlanmış kalıpların içerisine metal ve alaşımların ergitilerek dökülmesi ve katılaştırılması işlemidir.

DÖKÜM TEKNOLOJİSİ. Döküm:Önceden hazırlanmış kalıpların içerisine metal ve alaşımların ergitilerek dökülmesi ve katılaştırılması işlemidir. DÖKÜM TEKNOLOJİSİ Döküm:Önceden hazırlanmış kalıpların içerisine metal ve alaşımların ergitilerek dökülmesi ve katılaştırılması işlemidir. DÖKÜM YÖNTEMİNİN ÜSTÜNLÜKLERİ Genelde tüm alaşımların dökümü yapılabilmektedir.

Detaylı

MMT209 Çeliklerde Malzeme Bilimi ve Son Gelişmeler 11 Yüksek sıcaklığa dayanıklı çelikler. Yrd. Doç. Dr. Ersoy Erişir Güz Yarıyılı

MMT209 Çeliklerde Malzeme Bilimi ve Son Gelişmeler 11 Yüksek sıcaklığa dayanıklı çelikler. Yrd. Doç. Dr. Ersoy Erişir Güz Yarıyılı MMT209 Çeliklerde Malzeme Bilimi ve Son Gelişmeler 11 Yüksek sıcaklığa dayanıklı çelikler Yrd. Doç. Dr. Ersoy Erişir 2011-2012 Güz Yarıyılı Sıcaklık, K Sıcaklık, C 4000 W Ergiyik Ta 3000 T m Mo Nb Hf 2000

Detaylı

DENEYİN ADI: Jominy uçtan su verme ile sertleşebilirlik. AMACI: Çeliklerin sertleşme kabiliyetinin belirlenmesi.

DENEYİN ADI: Jominy uçtan su verme ile sertleşebilirlik. AMACI: Çeliklerin sertleşme kabiliyetinin belirlenmesi. DENEYİN ADI: Jominy uçtan su verme ile sertleşebilirlik AMACI: Çeliklerin sertleşme kabiliyetinin belirlenmesi. TEORİK BİLGİ: Kritik soğuma hızı, TTT diyagramlarında burun noktasını kesmeden sağlanan en

Detaylı

DENEYİN ADI: Çeliklerin Isıl İşlemi. AMACI: Çeliklerde ısıl işlem yoluyla mikroyapı ve mekanik özelliklerin değişiminin öğretilmesi.

DENEYİN ADI: Çeliklerin Isıl İşlemi. AMACI: Çeliklerde ısıl işlem yoluyla mikroyapı ve mekanik özelliklerin değişiminin öğretilmesi. DENEYİN ADI: Çeliklerin Isıl İşlemi AMACI: Çeliklerde ısıl işlem yoluyla mikroyapı ve mekanik özelliklerin değişiminin öğretilmesi. TEORİK BİLGİ: Metal ve alaşımlarının, faz diyagramlarına bağlı olarak

Detaylı

FZM 220. Malzeme Bilimine Giriş

FZM 220. Malzeme Bilimine Giriş FZM 220 Yapı Karakterizasyon Özellikler İşleme Performans Prof. Dr. İlker DİNÇER Fakültesi, Fizik Mühendisliği Bölümü 1 Ders Hakkında FZM 220 Dersinin Amacı Bu dersin amacı, fizik mühendisliği öğrencilerine,

Detaylı

Kaynak nedir? Aynı veya benzer alaşımlı maddelerin ısı tesiri altında birleştirilmelerine Kaynak adı verilir.

Kaynak nedir? Aynı veya benzer alaşımlı maddelerin ısı tesiri altında birleştirilmelerine Kaynak adı verilir. 1 Kaynak nedir? Aynı veya benzer alaşımlı maddelerin ısı tesiri altında birleştirilmelerine Kaynak adı verilir. 2 Neden Kaynaklı Birleşim? Kaynakla, ilave bağlayıcı elemanlara gerek olmadan birleşimler

Detaylı

ÇELİKLERİN ISIL İŞLEMLERİ. (Devamı)

ÇELİKLERİN ISIL İŞLEMLERİ. (Devamı) ÇELİKLERİN ISIL İŞLEMLERİ (Devamı) c a a A) Ön ve arka yüzey Fe- atomları gösterilmemiştir) B) (Tetragonal) martenzit kafesi a = b c) Şekil-2) YMK yapılı -yan yana bulunan- iki γ- Fe kristali içerisinde,

Detaylı

1. Giriş 2. Yayınma Mekanizmaları 3. Kararlı Karasız Yayınma 4. Yayınmayı etkileyen faktörler 5. Yarı iletkenlerde yayınma 6. Diğer yayınma yolları

1. Giriş 2. Yayınma Mekanizmaları 3. Kararlı Karasız Yayınma 4. Yayınmayı etkileyen faktörler 5. Yarı iletkenlerde yayınma 6. Diğer yayınma yolları 1. Giriş 2. Yayınma Mekanizmaları 3. Kararlı Karasız Yayınma 4. Yayınmayı etkileyen faktörler 5. Yarı iletkenlerde yayınma 6. Diğer yayınma yolları Sol üstte yüzey seftleştirme işlemi uygulanmış bir çelik

Detaylı

3.GRİ DÖKME DEMİR Ötektik Altı Gri Dökme Demirlerin Yavaş Soğutulması

3.GRİ DÖKME DEMİR Ötektik Altı Gri Dökme Demirlerin Yavaş Soğutulması 3.GRİ DÖKME DEMİR Gri dökme demirler pek çok faydalı özelliklere sahip olduğu için büyük ve küçük boyutlardaki basit ve karmaşık dökümler için tasarım mühendisliğinin halen gözde malzemeleridir. Bugün

Detaylı

ÇİNKO ALAŞIMLARI :34 1

ÇİNKO ALAŞIMLARI :34 1 09.11.2012 09:34 1 Çinko oda sıcaklıklarında bile deformasyon sertleşmesine uğrayan birkaç metalden biridir. Oda sıcaklıklarında düşük gerilimler çinkonun yapısında kalıcı bozunum yaratabilir. Bu nedenle

Detaylı

Yüksek Mukavemetli Düşük Alaşımlı Çeliklerin Kaynağı. Özlem Karaman Metalurji ve Malzeme Mühendisi Kaynak Mühendisi

Yüksek Mukavemetli Düşük Alaşımlı Çeliklerin Kaynağı. Özlem Karaman Metalurji ve Malzeme Mühendisi Kaynak Mühendisi Yüksek Mukavemetli Düşük Alaşımlı Çeliklerin Kaynağı Özlem Karaman Metalurji ve Malzeme Mühendisi Kaynak Mühendisi Yüksek Mukavemetli Düşük Alaşımlı Çelikler Yüksek mukavemetli ince taneli çelikler, yani

Detaylı

İÇİNDEKİLER BÖLÜM 1 BÖLÜM 2

İÇİNDEKİLER BÖLÜM 1 BÖLÜM 2 İÇİNDEKİLER BÖLÜM 1 Malzeme Seçiminin Temelleri... 1 1.1 Giriş... 2 1.2 Malzeme seçiminin önemi... 2 1.3 Malzemelerin sınıflandırılması... 3 1.4 Malzeme seçimi adımları... 5 1.5 Malzeme seçiminde dikkate

Detaylı

HOŞGELDİNİZ MIG-MAG GAZALTI KAYNAKNAĞINDA ARK TÜRLERİ. K ayna K. Sakarya Üniversitesi Teknik Eğitim Fakültesi. Teknolojisi.

HOŞGELDİNİZ MIG-MAG GAZALTI KAYNAKNAĞINDA ARK TÜRLERİ. K ayna K. Sakarya Üniversitesi Teknik Eğitim Fakültesi. Teknolojisi. MIG-MAG GAZALTI KAYNAKNAĞINDA ARK TÜRLERİ K ayna K K ayna K Teknolojisi Teknolojisi HOŞGELDİNİZ Doç. Dr. Hüseyin UZUN Kaynak Eğitimi Ana Bilim Dalı Başkanı 1 /47 ELEKTRİK ARKI NASIL OLUŞUR MIG-MAG gazaltı

Detaylı

FAZ DİYAGRAMLARI ve DÖNÜŞÜMLERİ HOŞGELDİNİZ

FAZ DİYAGRAMLARI ve DÖNÜŞÜMLERİ HOŞGELDİNİZ FAZ DİYAGRAMLARI ve DÖNÜŞÜMLERİ Malzeme Malzeme Bilgisi Bilgisi PROF. DR. HÜSEYİN UZUN HOŞGELDİNİZ Prof. Dr. Hüseyin UZUN-Metalurji ve Malzeme Mühendisliği Bölümü 1 /94 İkili Faz Diyagramından Hangi Bilgiler

Detaylı

ÇELİKLERİN KOROZYONU. 14.04.2009 Prof.Dr.Ayşegül AKDOĞAN EKER

ÇELİKLERİN KOROZYONU. 14.04.2009 Prof.Dr.Ayşegül AKDOĞAN EKER ÇELİKLERİN KOROZYONU Fe-C Denge Diyagramı Fe-C Denge Diyagramı KARBON ORANLARINA GÖRE ÇELİKLER Ötektoidaltı çelik %0,006 C - %0,8 C Ötektoid (Perlitik) çelik (%0,8 C li) Ötektoidüstü çelik %0,8 C - %2,06

Detaylı

PLASTİK ŞEKİLLENDİRME YÖNTEMLERİ

PLASTİK ŞEKİLLENDİRME YÖNTEMLERİ PLASTİK ŞEKİLLENDİRME YÖNTEMLERİ Metalik malzemelerin geriye dönüşü olmayacak şekilde kontrollü fiziksel/kütlesel deformasyona (plastik deformasyon) uğratılarak şekillendirilmesi işlemlerine genel olarak

Detaylı

BMM 205 Malzeme Biliminin Temelleri

BMM 205 Malzeme Biliminin Temelleri BMM 205 Malzeme Biliminin Temelleri Faz Dönüşümleri Dr. Ersin Emre Ören Biyomedikal Mühendisliği Bölümü Malzeme Bilimi ve Nanoteknoloji Mühendisliği Bölümü TOBB Ekonomi ve Teknoloji Üniversitesi Ankara

Detaylı

MMT407 Plastik Şekillendirme Yöntemleri

MMT407 Plastik Şekillendirme Yöntemleri K O C A E L İ ÜNİVERSİTESİ Metalurji ve Malzeme Mühendisliği Bölümü MMT407 Plastik Şekillendirme Yöntemleri 3 Şekillendirmenin Metalurjik Esasları Yrd. Doç. Dr. Ersoy Erişir 2012-2013 Güz Yarıyılı 3. Şekillendirmenin

Detaylı

ÇELİKLERİN SINIFLANDIRILMASI VE STANDART GÖSTERİMİ

ÇELİKLERİN SINIFLANDIRILMASI VE STANDART GÖSTERİMİ ÇELİKLERİN SINIFLANDIRILMASI VE STANDART GÖSTERİMİ ÇELİKLER Demir oranı, içerdiği diğer elementlerin hepsinden daha fazla olan, genelde % 2'den daha az karbon içeren alaşımlara çelik denir. Bazı krom

Detaylı