Transkript

1

2

3 ÝÞ GÜVENLÝÐÝ BÝR YAÞAM TARZIDIR

4

5 ÝÇÝNDEKÝLER; 1- BÝRÝNCÝ BÖLÜM 3 Amaç, Kapsam ve Tanýmlar a)amaç b)kapsam c)tanýmlar 2- ÝKÝNCÝ BÖLÜM 6 Ýþverenin/Ýþveren Vekilinin Yükümlülükleri, Çalýþanlarýn görüþlerinin alýnmasý ve katýlýmlarýnýn saðlanmasý a) Genel Hükümler b) Ýþverenin yükümlülükleri c) Çalýþanlarýn görüþlerinin alýnmasý ve katýlýmlarýnýn saðlanmasý 3- ÜÇÜNCÜ BÖLÜM 9 Çalýþanlarýn Yükümlülükleri 4- DÖRDÜNCÜ BÖLÜM 10 Saðlýk Gözetimi 5- BEÞÝNCÝ BÖLÜM 11 Çalýþan Temsilcisi 6- ALTINCI BÖLÜM 12 Ýþ Saðlýðý ve Güvenliði Kurullarý 7- YEDÝNCÝ BÖLÜM 14 Risk Deðerlendirmesi 8- SEKÝZÝNCÝ BÖLÜM 16 Çalýþanlarýn Ýþ Saðlýðý ve Güvenliði Eðitimleri 9- DOKUZUNCU BÖLÜM 18 Kiþisel Koruyucu Donanýmlar a) Kiþisel Koruyucu Donanýmlarda Genel Hükümler b) Kiþisel Koruyucu Donaným uygulamalarýnda kurallar 10- ONUNCU BÖLÜM 25 Çalýþma Alaný Genel Uygulamalar a) Tertip - Düzen 01

6 b) Makine koruyucularý c) Yangýn ve Patlama Yöntemleri d) Elektrik güvenliði e) El aletleri f) Makine ile yapýlan çalýþmalar g) Kaynak iþleri h) Matkap tezgahýnda yapýlan çalýþmalar i) Malzeme kaldýrma ve taþýma iþleri j) Tehlikeli ve yanýcý maddeler k) Bakým/Onarým iþleri l) Ambar ve Depolama iþleri 11- ONBÝRÝNCÝ BÖLÜM 41 Ofis Güvenliði 12- ONÝKÝNCÝ BÖLÜM 44 Ýlkyardým 13- ONÜÇÜNCÜ BÖLÜM 46 Güvenlik ve Saðlýk Ýþaretleri 14- ONDÖRDÜNCÜ BÖLÜM 47 Bildirimler a) Ýþçi Saðlýðý ve Ýþ Güvenliði ile ilgili Bildirimler b) Ýþ ve Ýþyeri Ortamý ile ilgili Bildirimler c) Tehlikeli Yöntem ve Ýþlemler ile ilgili Bildirimler d) Kiþisel koruyucular, Uyarý, Ýkaz ve iþaretler ile ilgili Bildirimler e) Araç ve Ýþ Makinesi kullanýmý ile ilgili Bildirimler f) Ýþletme dýþýnda çalýþan ekipler ile ilgili Bildirimler 15- ONBEÞÝNCÝ BÖLÜM 56 Daima, Asla a) Daima YAP! b) Asla YAPMA! 16- ONALTINCI BÖLÜM 57 Yürürlük ve Yürütme a) Hukuki dayanaklar b) Yürürlük c) Yürütme 02

7 BÝRÝNCÝ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanýmlar Amaç; Madde 1- Bu kitapçýðýn amacý çalýþanlarýmýzýn Ýþ Saðlýðý ve Güvenliði konularýnda bilinçlendirilmelerini saðlamak, iþ kazasýz ve saðlýklý bir yaþam sürmeleri için alýnmasý gereken önlemleri, uyulmasý gereken güvenlik kurallarýný tanýtmak ve hatýrlatmaktýr. Kazalarýn ve iþe baðlý hastalýklarýn çoðu kurallara uyulmadýðý için olur. Yetersiz iletiþim ve uyarý sistemi, çalýþma yöntemi konusunda baþarýsýzlýk, çalýþanýn uygunsuz duruþu, tutum ve davranýþý buna verilecek bir kaç örnektir. Ýþ güvenliðinde uyulmasý gereken kurallardan biri de yapýlan iþe uygun kiþisel koruyucularýn belirlenmesi ve bunlarýn uygun þekilde kullanýlmasýdýr. Ýþ güvenliði kurallarý; acý veya felaketlerle sonuçlanan yanlýþlardan ve çalýþanlarýn deneyimlerinden oluþmuþtur. Bu amaçla; Mesleki risklerin önlenmesi, saðlýk ve güvenliðin korunmasý, risk ve kaza faktörlerinin ortadan kaldýrýlmasý, Ýþ saðlýðý ve güvenliði konusunda çalýþan ve temsilcilerinin eðitimi, bilgilendirilmesi, görüþlerinin alýnmasý, uyulmasý gereken kurallarýn belirlenmesi, Disiplin ve ceza müeyyidelerini, Yaþ, cinsiyet ve özel durumlarý sebebi ile özel olarak korunmasý gereken kiþilerin çalýþma þartlarý ile ilgili genel prensipler ve diðer hususlar bu rehberde düzenlenmiþtir. Bu Talimat Kitabý 6331 Sayýlý Ýþ Saðlýðý ve Güvenliði Kanunu ve Ýþ Saðlýðý ve Güvenliði mevzuatý kapsamýnda, çalýþanlarýmýzýn ve iþverenin uymasý gereken saðlýk ve güvenlik kurallarýný düzenler. 03

8 Kapsam; Madde 2- Ýþ saðlýðý ve güvenliðinden kim sorumlu sorusunun yanýtý tek bir sözcük: - Herkes Her kiþi hem kendinin hem de diðer kiþilerin güvenliðinden sorumludur. Her bir çalýþandan güvenliksiz çalýþma koþullarýný rapor etmesi veya düzeltmesi beklenir. Bu durumlarda her kiþinin tutumu, davranýþlarýný yansýtmaktadýr. Her kiþi kendisine tüm görevlerinde yol gösterebilecek uygulanabilir yöntemleri bilmeli, anlamalý ve kullanabilmelidir. Her kiþi güvenliðini tehlikeye atacak iþlerden kaçýnmak ve çalýþma ortamýný buna göre düzenlemekle yükümlüdür. Bu kapsamda, bu talimatlar; BURSA BÜYÜKÞEHÝR BELEDÝYESÝ bünyesinde bir iþ sözleþmesine baðlý olarak çalýþan tüm personeli kapsar. Tanýmlar; Madde 3- (1) Bu Rehberde geçen; 1. Ýþveren: BURSA BÜYÜKÞEHÝR BELEDÝYESÝ ni, 2. Ýþveren Vekili: Ýþveren adýna hareket eden, iþin ve iþyerinin yönetiminde görev alan kiþiyi, 3. Çalýþan: Kendi özel kanunlarýndaki statülerine bakýlmaksýzýn BURSA BÜYÜKÞEHÝR BELEDÝYESÝ bünyesinde istihdam edilen gerçek kiþiyi, 4. Ýþyeri: BURSA BÜYÜKÞEHÝR BELEDÝYESÝ yönetimi altýndaki çalýþanlarýn BURSA BÜYÜKÞEHÝR BELEDÝYESÝ adýna mal veya hizmet ürettikleri yerler ve baðlý yerler ile dinlenme, çocuk emzirme, yemek, uyku, yýkanma, muayene ve bakým, beden ve mesleki eðitim yerleri ve avlu gibi diðer eklentiler ve araçlarý da içeren organizasyonu, 5. Çalýþan temsilcisi: Ýþ saðlýðý ve güvenliði ile ilgili çalýþmalara katýlma, çalýþmalarý izleme, tedbir alýnmasýný isteme, tekliflerde bulunma ve benzeri konularda çalýþanlarý temsil etmeye yetkili çalýþan ve sendika temsilcisini, 04

9 6. Kiþisel koruyucu donaným: Çalýþaný, yürütülen iþten kaynaklanan, saðlýk ve güvenliði etkileyen bir veya birden fazla riske karþý koruyan, çalýþan tarafýndan giyilen, takýlan veya tutulan, bu amaca uygun olarak tasarýmý yapýlmýþ tüm alet, araç, gereç ve cihazlarý, 7. Ýþ Güvenliði Uzmaný: Ýþ saðlýðý ve güvenliði alanýnda görev yapmak üzere Bakanlýkça yetkilendirilmiþ, iþ güvenliði uzmanlýðý belgesine sahip, mühendis, mimar veya teknik elemaný, 8. Ýþ kazasý: Ýþyerinde veya iþin yürütümü nedeniyle meydana gelen, ölüme sebebiyet veren veya vücut bütünlüðünü ruhen ya da bedenen engelli hâle getiren olayý, 9. Ýþyeri hekimi: Ýþ saðlýðý ve güvenliði alanýnda görev yapmak üzere Bakanlýkça yetkilendirilmiþ, iþyeri hekimliði belgesine sahip hekimi, 10. Ýþ saðlýðý ve güvenliði birimi: Ýþyerinde iþ saðlýðý ve güvenliði hizmetlerini yürütmek üzere kurulan, gerekli donaným ve personele sahip olan birimi, 11. Ýþ Saðlýðý ve Güvenliði Kurulu: Daire Baþkanlýklarý baþkanlýðýnda, mevzuat hükümlerine göre oluþturulan iþ saðlýðý ve güvenliði kurulunu, 12. Merkezi Ýþ Saðlýðý ve Güvenliði Kurulu: Belediye Baþkanlýðý tarafýndan görevlendirilen iþveren vekili baþkanlýðýnda, mevzuat hükümlerine göre oluþturulan iþ saðlýðý ve güvenliði kurulunu, 13. Meslek hastalýðý: Mesleki risklere maruziyet sonucu ortaya çýkan hastalýðý, 14. Önleme: Ýþyerinde yürütülen iþlerin bütün safhalarýnda iþ saðlýðý ve güvenliði ile ilgili riskleri ortadan kaldýrmak veya azaltmak için planlanan ve alýnan tedbirlerin tümünü, 15. Risk: Tehlikeden kaynaklanacak kayýp, yaralanma ya da baþka zararlý sonuç meydana gelme ihtimalini, 16. Risk deðerlendirmesi: Ýþyerinde var olan ya da dýþarýdan gelebilecek tehlikelerin belirlenmesi, bu tehlikelerin riske dönüþmesine yol açan faktörler ile tehlikelerden kaynaklanan risklerin analiz edilerek derecelendirilmesi ve kontrol tedbirlerinin kararlaþtýrýlmasý amacýyla yapýlmasý gerekli çalýþmalarý, 17. Tehlike: Ýþyerinde var olan ya da dýþarýdan gelebilecek, çalýþaný veya iþyerini etkileyebilecek zarar veya hasar verme potansiyelini, 18. Tehlike sýnýfý: Ýþ saðlýðý ve güvenliði açýsýndan, yapýlan iþin özelliði, iþin her safhasýnda kullanýlan veya ortaya çýkan maddeler, iþ ekipmaný, üretim yöntem ve þekilleri, çalýþma ortam ve þartlarý ile ilgili diðer hususlar dikkate alýnarak iþyeri için belirlenen tehlike grubunu, 05

10 19. Teknik eleman: Teknik öðretmen, fizikçi, kimyager ve biyolog unvanýna sahip olanlar ile üniversitelerin iþ saðlýðý ve güvenliði programý mezunlarýný, 20. Diðer Saðlýk Personeli : Ýþ saðlýðý ve güvenliði hizmetlerinde görevlendirilmek üzere Bakanlýkça belgelendirilmiþ hemþire, saðlýk memuru, acil týp teknisyeni ve çevre saðlýðý teknisyeni diplomasýna sahip olan kiþiler ile Bakanlýkça verilen iþyeri hemþireliði belgesine sahip kiþileri, ÝKÝNCÝ BÖLÜM Ýþverenin/Ýþveren Vekilinin Yükümlülükleri, Çalýþanlarýn Görüþlerinin Alýnmasý ve Katýlýmlarýnýn Saðlanmasý Genel Hükümler; Madde 4- Ýþverenlerin yükümlülükleri ile ilgili genel hükümler aþaðýda belirtilmiþtir: a) Ýþveren, iþle ilgili her konuda çalýþanlarýn saðlýk ve güvenliðini korumakla yükümlüdür, b) Ýþverenin iþ saðlýðý ve güvenliði konusunda iþyeri dýþýndaki uzman kiþi veya kuruluþlardan hizmet almasý bu konudaki sorumluluðunu ortadan kaldýrmaz, c) Çalýþanlarýn iþ saðlýðý ve güvenliði konusundaki yükümlülükleri, iþverenin sorumluluðu ilkesini etkilemez. d) Ýþ Saðlýðý ve Güvenliði Kurullarýna baþkanlýk ederek mevzuata uygun kararlarýn uygulanmasýný saðlar. e) Ýþveren için öngörülen her çeþit sorumluluk, yükümlülük ve zorunluluklar iþveren vekilleri hakkýnda da uygulanýr. Ýþverenin Yükümlülükleri; Madde 5- (1) Ýþveren; Ýþ Saðlýðý ve Güvenliði mevzuatý uyarýnca belirlenen koruyucu tedbirleri yerine getirmekle yükümlüdür: 06

11 a) Ýþveren, çalýþanlarýn saðlýðýný ve güvenliðini korumak için Ýþ Saðlýðý ve Güvenliði Kurulu vasýtasýyla iþ yerinde risk deðerlendirmesi yapmak, yaptýrmak, fiziki þartlarý düzenlemek, mesleki risklerin önlenmesini, eðitim ve bilgi verilmesini saðlamak dâhil gerekli her türlü koruyucu önlemi almak, organizasyonu yapmak, araç ve gereçleri saðlamakla yükümlüdür. b) Ýþveren, saðlýk ve güvenlik önlemlerinin deðiþen þartlara uygun hale getirilmesi ve mevcut durumun sürekli iyileþtirilmesi amacý ve çalýþmasý içinde olacaktýr. c) Ýþveren, Ýþ Saðlýðý ve Güvenliði görevlilerinin öngördüðü koruyucu tedbirleri, öncelikli iþler kapsamýnda iþyerinde temin ve tesis etmekle yükümlüdür. d) Ýþ saðlýðý ve güvenliði ile iþ saðlýðýna zarar verecek ortamlardan korunmak için yapýlacak uygulamalar ve alýnan önlemler hiçbir þekilde çalýþanlara mali yük getirmez. (2) Ýþveren, saðlýk ve güvenliðin korunmasý ile ilgili önlemlerin alýnmasýnda aþaðýdaki genel prensiplere uymakla yükümlüdür. a) Risk deðerlendirmesi yaptýrýlmasý, b) Risklerin önlenmesi, c) Önlenmesi mümkün olmayan risklerin deðerlendirilmesi, d) Risklerle kaynaðýnda mücadele edilmesi, e) Teknik geliþmelere uyum saðlanmasý, f) Toplu korunma önlemlerine, kiþisel korunma önlemlerine göre öncelik verilmesi, g) Çalýþanlara, uygun talimatlarýn verilmesi, h) Bir çalýþana herhangi bir görev verirken, çalýþanýn saðlýk ve güvenlik yönünden uygunluðunun göz önüne alýnmasý, i) Yeni teknolojinin planlanmasý ve uygulanmasýnýn, seçilecek iþ ekipmanýnýn çalýþma ortam ve koþullarýna, çalýþanlarýn saðlýðý ve güvenliðine etkisi konusunda çalýþanlar veya temsilcileri ile istiþarede bulunulmasý, j) Ciddi tehlike bulunduðu bilinen özel yerlere sadece yeterli bilgi ve talimat verilen çalýþanlarýn girebilmesi için uygun önlemlerin alýnmasý, (3) Ýþveren, iþyerinde risklerden özel olarak etkilenebilecek çalýþan gruplarýnýn durumunu da kapsayacak þekilde saðlýk ve güvenlik yönünden risk deðerlendirmesi yapar. Risk deðerlendirmesi sonucuna göre, alýnmasý gereken koruyucu önlemlere ve kullanýlmasý gereken koruyucu ekipmana karar verir. Ýþ kazalarý ile ilgili kayýt tutar. Çalýþanlarýn uðradýðý iþ kazalarý ile ilgili rapor hazýrlar, ilgili mevzuat uyarýnca gerekli bildirimleri yapar. 07

12 (4) Ýþveren, çalýþanlarý arasýndan iþ güvenliði uzmaný, iþyeri hekimi ve on ve daha fazla çalýþaný olan çok tehlikeli sýnýfta yer alan iþyerlerinde diðer saðlýk personeli görevlendirir. Çalýþanlarý arasýnda belirlenen niteliklere sahip personel bulunmamasý hâlinde, bu hizmetin tamamýný veya bir kýsmýný Çalýþma ve Sosyal Güvenlik Bakanlýðýnýn yetkilendirdiði birimlerden hizmet alarak yerine getirebilir. Ýþveren, iþyerlerinde saðlýklý ve güvenli bir çalýþma ortamýnýn tesis edilmesi, saðlýk ve güvenlik risklerinin önlenmesi ve koruyucu hizmetlerin yürütülmesi için gerekli iþleri yürütmek üzere; iþyerinin risk grubuna ve çalýþan sayýsýna göre mevzuattaki görev yetki ve sorumluluklarý çerçevesinde bir veya daha fazla iþ güvenliði uzmaný, iþyeri hekimi ve diðer saðlýk personeli görevlendirmek ve bu görevlerin yapýlmasý için gerekli yer, donaným ve imkânlarý temin etmekle yükümlüdür. (5) Ýþveren, iþyerinde görev yapan iþ saðlýðý ve güvenliði ile ilgili çalýþanlarýn adý, soyadý, çalýþma saatleri ile yetki ve sorumluluklarý konusunda çalýþanlarý bilgilendirmekle yükümlüdür. Ýþveren, iþ saðlýðý ve güvenliði ile ilgili çalýþanlarýn görevini etkili bir þekilde yürütebilmesi amacýyla gerekli planlama ve düzenlemeler yapmasýna ve mesleði ile ilgili geliþmeleri izlemesine imkân saðlar. (6) Görevlendirdikleri kiþi veya hizmet aldýðý kurum ve kuruluþlar tarafýndan iþ saðlýðý ve güvenliði ile ilgili mevzuata uygun olan ve yazýlý olarak bildirilen tedbirleri yerine getirir. Çalýþanlarýn Görüþlerinin Alýnmasý ve Katýlýmlarýnýn Saðlanmasý; Madde 6- (1) Ýþveren; saðlýk ve güvenlikle ilgili konularda çalýþanlarýn görüþlerinin alýnmasý ve katýlýmlarýnýn saðlanmasý için aþaðýdaki hususlarý yerine getirmekle yükümlüdür: a) Ýþveren, iþ saðlýðý ve güvenliði konularýnda çalýþan veya temsilcilerinin görüþlerini alýr, öneri getirme hakký tanýr ve bu konulardaki görüþmelerde yer almalarýný ve dengeli katýlýmlarýný saðlar. b) Ýþverence, iþ saðlýðý ve güvenliði konusunda özel görevleri bulunan çalýþan veya temsilcilerinin özellikle aþaðýdaki konularda dengeli bir þekilde yer almalarý saðlanýr veya önceden görüþleri alýnýr. b1- Saðlýk ve güvenliði önemli derecede etkileyebilecek herhangi bir önlemin alýnmasýnda, 08

13 b2- Ýþ Saðlýðý ve Güvenliði ile ilgili eðitimin organizasyonu ve planlanmasýnda, c) Ýþ saðlýðý ve güvenliði konusunda özel görevi bulunan çalýþan temsilcileri, tehlikenin azaltýlmasý veya tehlikenin kaynaðýnda yok edilmesi için iþverene öneride bulunma ve iþverenden gerekli tedbirlerin alýnmasýný isteme hakkýna sahiptir, d) Ýþ saðlýðý ve güvenliði konusunda özel görevleri bulunan çalýþan veya çalýþan temsilcileri, bu görevlerini yürütmeleri nedeniyle dezavantajlý duruma düþürülemezler, e) Ýþveren, iþ saðlýðý ve güvenliði konusunda özel görevi bulunan çalýþan temsilcilerine, mevzuatta belirtilen görevlerini yerine getirebilmeleri için her türlü imkâný saðlar ve herhangi bir ücret kaybý olmadan çalýþma saatleri içerisinde yeterli zamaný verir, çalýþan temsilcileri, iþyerinde yetkili makamlarca yapýlan denetimler sýrasýnda görüþlerini bildirme hakkýna sahiptir. ÜÇÜNCÜ BÖLÜM Çalýþanlarýn Yükümlülükleri Madde 7- Çalýþanlar; mevzuatta kendilerine atfedilen yükümlülüklere, Ýþveren tarafýndan uygulanan talimat ve kurallara, bu rehberde yazýlý olan tüm bildirimlere uymak ve uygulamak ile yükümlüdürler. Madde 8- Çalýþanlar, kendileri için düzenlenmiþ olan eðitim programlarýna katýlým saðlarlar. Madde 9- Çalýþanlar, iþyerinde iþ saðlýðý ve güvenliði kapsamýnda yapýlan uyarý, ikaz ve iþaretlere uymak, kiþisel koruyucularý kullanmak ile yükümlüdürler. Madde 10- Çalýþanýn, bilerek ve isteyerek iþ saðlýðý ve güvenliði bildirim ve kurallarýna aykýrý kendisini, çevresini ve iþyeri güvenliðini tehlikeye sokacak davranýþlarda bulunmasý halinde, baðlý bulunduðu kanun hükümlerinde ve BURSA BÜYÜKÞEHÝR BELEDÝYESÝ nin disiplin uygulamalarý ile ilgili maddeleri uygulanacaktýr. 09

14 Madde 11- Çalýþanlar ve temsilcileri, saðlýklý bir çalýþma ortamýnýn oluþmasý için bu konuda hazýrlanan talimat ve prosedürlere uymak, iþ saðlýðý ve güvenliði biriminin ve Ýþ Saðlýðý ve Güvenliði Kurulu nun çalýþmalarýna destek saðlamak, saðlýk muayeneleri, bilgilendirme ve eðitim programlarýna katýlmak ve gerektiðinde iþbirliði yapmakla yükümlüdürler. Madde 12- Çalýþanlar ve temsilcileri, iþyerinde saðlýk gözetiminin yerine getirilmesine iliþkin organizasyonlarda karar verme sürecinde yer alýrlar. Madde 13- Çalýþanlar, saðlýk muayenelerinin sonuçlarýyla ilgili olarak hatalý veya hataya yol açabilecek bilgiye itiraz hakkýna sahip olup, bu iþlemi nasýl yapacaklarý konusunda idare tarafýndan bilgilendirilirler. DÖRDÜNCÜ BÖLÜM Saðlýk Gözetimi Madde 14- (1)Ýþveren; çalýþanlarýn iþyerinde maruz kalacaklarý saðlýk ve güvenlik risklerini dikkate alarak saðlýk gözetimine tabi tutulmalarýný saðlar. Aþaðýdaki hallerde çalýþanlarýn saðlýk muayenelerinin yapýlmasýný saðlamak zorundadýr: a) Ýþe giriþlerinde, b) Ýþ deðiþikliðinde, c) Ýþ kazasý, meslek hastalýðý veya saðlýk nedeniyle tekrarlanan iþten uzaklaþmalarýndan sonra iþe dönüþlerinde talep etmeleri hâlinde, d) Çalýþanýn kiþisel özellikleri, iþyerinin tehlike sýnýfý ve iþin niteliði öncelikli olarak göz önünde bulundurulup uluslararasý standartlar ile iþyerinde yapýlan risk deðerlendirmesi sonuçlarý doðrultusunda; az tehlikeli sýnýftaki iþlerde en geç beþ yýlda bir, tehlikeli sýnýftaki iþlerde en geç üç yýlda bir, çok tehlikeli sýnýftaki iþlerde en geç yýlda bir, özel politika gerektiren grupta yer alanlardan çocuk, genç ve gebe çalýþanlar için en geç altý ayda bir defa olmak üzere periyodik muayene tekrarlanýr. Ancak iþyeri hekiminin gerek görmesi halinde bu süreler kýsaltýlýr. 10

15 (2)Tehlikeli ve çok tehlikeli sýnýfta yer alan iþlerde çalýþacaklar, yapacaklarý iþe uygun olduklarýný belirten saðlýk raporu olmadan iþe baþlatýlamaz. (3)Mevzuat kapsamýnda alýnmasý gereken saðlýk raporlarý iþyeri hekiminden alýnýr. Raporlara itirazlar Saðlýk Bakanlýðý tarafýndan belirlenen hakem hastanelere yapýlýr, verilen kararlar kesindir. (4)Saðlýk gözetiminden doðan maliyet ve bu gözetimden kaynaklý her türlü ek maliyet iþverence karþýlanýr, çalýþana yansýtýlamaz. (5)Saðlýk muayenesi yaptýrýlan çalýþanýn özel hayatý ve itibarýnýn korunmasý açýsýndan saðlýk bilgileri gizli tutulur. (6)Ýþ Saðlýðý ve Güvenliði Birimi, iþyerinde yürütülen saðlýk hizmetleri ile ilgili olarak yapýlacak denetimlerde incelenmek üzere her yýl yýllýk deðerlendirme raporu hazýrlar ve bir nüshasýný idareye gönderir. (7)Ýþyeri Saðlýk Birimi, iþyerindeki ilgili diðer bölümlerle, Ýþ Saðlýðý ve Güvenliði Kurulu ile iþ güvenliði uzmaný ve çalýþanlarýn temsilcileriyle iþbirliði içinde çalýþýr. (8)Çalýþma ortamý ve çalýþanlarýn saðlýk gözetimine ait bütün bilgiler Ýþyeri Saðlýk Birimince kayýt altýna alýnýr ve belgeler muhafaza edilir. Çalýþanlarýn saðlýk bilgileri, yaptýðý iþler ve çalýþtýðý ortamdaki maruziyet bilgileri ile bu maruziyetlerin deðerlendirme sonuçlarý kiþisel saðlýk dosyalarýnda saklanýr. (9)Ýþyerinde meydana gelen bütün kazalar ve meslek hastalýklarý iþ saðlýðý ve güvenliði birimince kaydedilir. Kaza ve meslek hastalýklarýnýn kayýtlarý deðerlendirilerek kaynaklarý belirlenir ve bunlara yönelik önlemler geliþtirilir. Madde 15- BEÞÝNCÝ BÖLÜM Çalýþan Temsilcisi (1) Ýþyerinde saðlýk ve güvenlikle ilgili çalýþmalara katýlma, çalýþmalarý izleme, önlem alýnmasýný isteme, önerilerde bulunma ve benzeri konularda çalýþanlarý temsil etmeye yetkili, bir veya daha fazla çalýþan, çalýþan temsilcisi olarak görev yapar. 11

16 (2) Ýþyerinin deðiþik bölümlerindeki riskleri ve çalýþan sayýlarýný göz önünde bulundurarak dengeli daðýlýma özen göstermek kaydýyla belirlenir. (3) Tehlike kaynaðýnýn yok edilmesi veya tehlikeden kaynaklanan riskin azaltýlmasý için, iþverene öneride bulunma ve iþverenden gerekli tedbirlerin alýnmasýný isteme hakkýna sahiptir. (4) Görevi gereði iþverenin veya iþyerinin mesleki sýrlarý ile gördüðü, öðrendiði hususlarý ve çalýþanlara ait özel bilgileri gizli tutmakla yükümlüdür. (5) Ýþ saðlýðý ve güvenliði konularýnda özel olarak eðitilir. (6) Ýþ Saðlýðý ve Güvenliði Kurullarýnda üye görevini yerine getirir. (7) Görevlendirilecek çalýþan temsilcileri Sendika yetkilileri tarafýndan iþyeri yönetimine bildirildikten sonra görevlendirmesi yapýlýr. (8) Ýþveren, iþyerinde yetkili sendika veya sendikalar bulunmasý halinde iþyeri sendika temsilcisini çalýþan temsilcisi olarak görevlendirir. (9) Ýþveren, çalýþan temsilcisinin veya temsilcilerinin görevlerini yerine getirebilmeleri için gerekli imkânlarý saðlar. (10) Ýþveren seçim veya atama yoluyla görevlendirilen çalýþan temsilcilerini iþyerinde ilân eder. ALTINCI BÖLÜM Ýþ Saðlýðý ve Güvenliði Kurullarý Madde 16- Bursa Büyükþehir Belediyesinde iþ saðlýðý ve güvenliði konularýnda çalýþmak üzere yapý itibarý ile 2 farklý kurul oluþturulmuþtur. 12

17 1- Merkezi Ýþ Saðlýðý ve Güvenliði Kurulu; ÝÞVEREN / ÝÞVEREN VEKÝLÝ GENEL SEKRETER YRD. SEKRETERYA SAÐLIK ÝÞLERÝ ÞUBE MÜDÜRLÜÐÜ DAÝRE BAÞKANLIKLARI ÜYE ÝÞ GÜVENLÝÐÝ UZMANI ÜYE ÝÞ YERÝ HEKÝMÝ ÜYE SÝVÝL SAVUNMA UZMANI ÜYE 2- Daire Baþkanlýklarý Ýþ Saðlýðý ve Güvenliði Kurullarý; ÝÞVEREN / ÝÞVEREN VEKÝLÝ DAÝRE BAÞKANI SEKRETERYA SAÐLIK ÝÞLERÝ ÞUBE MÜDÜRLÜÐÜ ÝLGÝLÝ ÞUBE MÜDÜRLÜÐÜ ÜYE ÝÞ GÜVENLÝÐÝ UZMANI ÜYE ÝÞ YERÝ HEKÝMÝ ÜYE ÇALIÞAN TEMSÝLCÝSÝ ÜYE SÝVÝL SAVUNMA UZMANI ÜYE Ýþ Saðlýðý ve Güvenliði Kurullarýnýn çalýþma usulleri: (1) Kurullar, Ýþ Saðlýðý ve Güvenliði Kurullarý hakkýndaki Yönetmelik kapsamýnda görevlerini yerine getirirler. (2) Mevzuat sýnýrlarýnda kendi alacaklarý karar ile toplantý periyotlarý en az aþaðýdaki gibi tekrarlanmalýdýr, - Az tehlikeli sýnýflarda, en az 3 ayda 1 kere - Tehlikeli sýnýflarda, en az 2 ayda 1 kere - Çok Tehlikeli sýnýflarda, en az 1 ayda 1 kere 13

18 (3) Kurullarýn çalýþma usulleri Ýþ Saðlýðý ve Güvenliði Kurullarý hakkýndaki Yönetmelik kapsamýnda düzenlendiði gibidir. (4) Kurulca alýnan kararlar iþverenleri ve çalýþanlarý baðlar. (5) Ýþveren veya iþveren vekili, kurul için gerekli toplantý yeri, araç ve gereçleri saðlar. (6) Ýþveren veya iþveren vekili, kurulca hazýrlanan toplantý tutanaklarýný, kaza ve diðer vakalarýn inceleme raporlarýný ve kurulca iþyerinde yapýlan denetim sonuçlarýna ait kurul raporlarýný, iþ müfettiþlerinin incelemesini saðlamak amacýyla, iþyerinde bulundurur. (7) Kurullar, yapacaklarý tekliflerde, bulunacaklarý tavsiyelerde ve verecekleri kararlarda iþyerinin durumunu ve iþverenin olanaklarýný göz önünde bulundururlar. (8) Kurul üyeleri, görevleri nedeniyle iþyerlerinin yapým ve üretim teknikleri, ticari sýrlarý ve ekonomik durumlarý hakkýnda gördükleri ve öðrendiklerini gizli tutmak zorundadýrlar. (9) Kurullar, iþ saðlýðý ve güvenliði yönünden teftiþ yapmaya yetkili Bakanlýk iþ müfettiþlerine iþyerlerinde yapacaklarý teftiþ ve incelemelerde kolaylýk saðlamak ve yardýmcý olmakla yükümlüdür. YEDÝNCÝ BÖLÜM Risk Deðerlendirmesi Madde 17- Her bir Daire Baþkanlýðý nezdinde oluþturulan risk deðerlendirme ekipleri aþaðýda belirtildiði gibi çalýþýr. (1) Ýþyerinde var olan ya da dýþarýdan gelebilecek tehlikelerin belirlenmesi, bu tehlikelerin riske dönüþmesine yol açan faktörler ile tehlikelerden kaynaklanan risklerin analiz edilerek derecelendirilmesi ve kontrol tedbirlerinin kararlaþtýrýlmasý amacýyla risk deðerlendirmesi yapmalý ve dokümante etmelidir. (2) Risk deðerlendirmesi, bir ekip tarafýndan gerçekleþtirilir. Risk deðerlendirmesi ekibi aþaðýdakilerden oluþur. Ýþveren veya iþveren vekili. Ýþyerinde saðlýk ve güvenlik hizmetini yürüten iþ güvenliði uzmanlarý ile iþyeri hekimleri. 14

19 Ýþyerindeki çalýþan temsilcileri. Ýþyerindeki destek elemanlarý. Ýþyerindeki bütün birimleri temsil edecek þekilde belirlenen ve iþyerinde yürütülen çalýþmalar, mevcut veya muhtemel tehlike kaynaklarý ile riskler konusunda bilgi sahibi çalýþanlar. (3) Ýþveren, ihtiyaç duyulduðunda bu ekibe destek olmak üzere iþyeri dýþýndaki kiþi ve kuruluþlardan hizmet alabilir. (4) Risk deðerlendirmesi çalýþmalarýnýn koordinasyonu iþveren veya iþveren tarafýndan ekip içinden görevlendirilen bir kiþi tarafýndan da saðlanabilir. (5) Ýþveren, risk deðerlendirmesi çalýþmalarýnda görevlendirilen kiþi veya kiþilerin görevlerini yerine getirmeleri amacýyla araç, gereç, mekân ve zaman gibi gerekli bütün ihtiyaçlarýný karþýlar, görevlerini yürütmeleri sebebiyle hak ve yetkilerini kýsýtlayamaz. (6) Risk deðerlendirmesi çalýþmalarýnda görevlendirilen kiþi veya kiþiler iþveren tarafýndan saðlanan bilgi ve belgeleri korur ve gizli tutar. (7) Risk deðerlendirmesi; tüm faaliyetler için tehlikeleri tanýmlama, riskleri belirleme ve analiz etme, risk kontrol tedbirlerinin kararlaþtýrýlmasý, dokümantasyon, yapýlan çalýþmalarýn güncellenmesi ve gerektiðinde yenileme aþamalarý izlenerek gerçekleþtirilir. (8) Yapýlmýþ olan risk deðerlendirmesi; tehlike sýnýfýna göre çok tehlikeli, tehlikeli ve az tehlikeli iþyerlerinde sýrasýyla en geç iki, dört ve altý yýlda bir yenilenir. (9) Aþaðýda belirtilen durumlarda ortaya çýkabilecek yeni risklerin, iþyerinin tamamýný veya bir bölümünü etkiliyor olmasý göz önünde bulundurularak risk deðerlendirmesi tamamen veya kýsmen yenilenir. a) Ýþyerinin taþýnmasý veya binalarda deðiþiklik yapýlmasý. b) Ýþyerinde uygulanan teknoloji, kullanýlan madde ve ekipmanlarda deðiþiklikler meydana gelmesi. c) Üretim yönteminde deðiþiklikler olmasý. d) Ýþ kazasý, meslek hastalýðý veya ramak kala olay meydana gelmesi. e) Çalýþma ortamýna ait sýnýr deðerlere iliþkin bir mevzuat deðiþikliði olmasý. f) Çalýþma ortamý ölçümü ve saðlýk gözetim sonuçlarýna göre gerekli görülmesi. g) Ýþyeri dýþýndan kaynaklanan ve iþyerini etkileyebilecek yeni bir tehlikenin ortaya çýkmasý. 15

20 SEKÝZÝNCÝ BÖLÜM Çalýþanlarýn Ýþ Saðlýðý ve Güvenliði Eðitimleri Madde 18- (1) Ýþyerlerinde saðlýklý ve güvenli bir ortamý temin etmek, iþ kazalarýný ve meslek hastalýklarýný azaltmak, çalýþanlarý yasal hak ve sorumluluklarý konusunda bilgilendirmek, onlarýn karþý karþýya bulunduklarý mesleki riskler ile bu risklere karþý alýnmasý gerekli tedbirleri öðretmek ve iþ saðlýðý ve güvenliði bilinci oluþturarak uygun davranýþ kazandýrmak amacý ile Ýþyerinde saðlýk ve güvenliðin saðlanmasý ve sürdürülebilmesi için; her çalýþanýn çalýþtýðý yere ve yaptýðý iþe özel bilgi ve talimatlarý da içeren saðlýk ve güvenlik eðitimleri düzenlenir. (2) Çalýþanlara asgari olarak aþaðýda belirtilen konularý içerecek þekilde iþ saðlýðý ve güvenliði eðitimleri verilir. EÐÝTÝM KONULARI 1. Genel konular a) Çalýþma mevzuatý ile ilgili bilgiler, b) Çalýþanlarýn yasal hak ve sorumluluklarý, c) Ýþyeri temizliði ve düzeni, ç) Ýþ kazasý ve meslek hastalýðýndan doðan hukuki sonuçlar 2. Saðlýk konularý a) Meslek hastalýklarýnýn sebepleri, b) Hastalýktan korunma prensipleri ve korunma tekniklerinin uygulanmasý, c) Biyolojik ve psikososyal risk etmenleri, ç) Ýlkyardým 3. Teknik konular a) Kimyasal, fiziksel ve ergonomik risk etmenleri, b) Elle kaldýrma ve taþýma, c) Parlama, patlama, yangýn ve yangýndan korunma, ç) Ýþ ekipmanlarýnýn güvenli kullanýmý, d) Ekranlý araçlarla çalýþma, e) Elektrik ve sebep olabileceði tehlike, risk ve önlemler, f) Ýþ kazalarýnýn sebepleri ve korunma prensipleri ile tekniklerinin uygulanmasý, g) Güvenlik ve saðlýk iþaretleri, ð) Kiþisel koruyucu donaným kullanýmý, h) Ýþ saðlýðý ve güvenliði genel kurallarý ve güvenlik kültürü, ý) Tahliye ve kurtarma 16

21 (1) Çalýþan fiilen çalýþmaya baþlamadan önce, çalýþanýn yapacaðý iþ ve iþyerine özgü riskler ile korunma tedbirlerini içeren konularda öncelikli olarak eðitilir. (2) Eðitim, çalýþanlara veya temsilcilerine herhangi bir mali yük getirmez ve eðitimlerde geçen süre çalýþma süresinden sayýlýr. (3) Çalýþma yeri veya iþ deðiþikliði, iþ ekipmanýnýn deðiþmesi, yeni teknoloji uygulanmasý gibi durumlar nedeniyle ortaya çýkacak risklerle ilgili eðitimler ayrýca verilir. (4) Eðitimler, deðiþen ve ortaya çýkan yeni riskler de dikkate alýnarak aþaðýda belirtilen düzenli aralýklarla tekrarlanýr; a) Çok tehlikeli sýnýfta yer alan iþyerlerinde yýlda en az bir defa. b) Tehlikeli sýnýfta yer alan iþyerlerinde iki yýlda en az bir defa. c) Az tehlikeli sýnýfta yer alan iþyerlerinde üç yýlda en az bir defa. (5) Ýþ kazasý geçiren veya meslek hastalýðýna yakalanan çalýþana iþe dönüþünde çalýþmaya baþlamadan önce, kazanýn veya meslek hastalýðýnýn sebepleri, korunma yollarý ve güvenli çalýþma yöntemleri ile ilgili ilave eðitim verilir. (6) Herhangi bir sebeple altý aydan fazla süreyle iþten uzak kalanlara, tekrar iþe baþlatýlmadan önce bilgi yenileme eðitimi verilir. (7) Çalýþanlara verilecek eðitimler, çalýþanlarýn iþe giriþlerinde ve iþin devamý süresince belirlenen periyotlar içinde; a) Az tehlikeli iþyerleri için en az sekiz saat, b) Tehlikeli iþyerleri için en az on iki saat, c) Çok tehlikeli iþyerleri için en az on altý saat olarak her çalýþan için düzenlenir. (8) Belirtilen eðitim sürelerinin mevzuatta yer alan konulara göre daðýtýmýnda iþyerinde yürütülen faaliyetler esas alýnýr. (9) Çalýþanlarýn iþ saðlýðý ve güvenliði eðitimleri; BURSA BÜYÜKÞEHÝR BELEDÝYESÝ nde görevli iþ güvenliði uzmanlarý ile iþyeri hekimleri tarafýndan ve ihtiyaç halinde mevzuatýn tanýmladýðý kurum, kuruluþ ile kiþiler tarafýndan verilir. 17

22 DOKUZUNCU BÖLÜM Kiþisel Koruyucu Donanýmlar Madde 19- BURSA BÜYÜKÞEHÝR BELEDÝYESÝ nde çalýþan personele, ihtiyacý ve çalýþma þartlarýna göre belirlenen kiþisel koruyucu donanýmlarýn seçimi, temini, daðýtýmý görevlendirilen müdürlüklerce yapýlacaktýr. Kiþisel koruyucu donanýmlarýn iþyerlerinde kullanýmý ile ilgili olarak aþaðýdaki hususlara uyulacaktýr. a) Ýþyerinde kullanýlan kiþisel koruyucu donaným, Kiþisel Koruyucu Donaným Yönetmeliði hükümlerine uygun olarak tasarlanmýþ ve üretilmiþ olacaktýr. Tüm kiþisel koruyucu donanýmlar; kendisi ek risk yaratmadan ilgili riski önlemeye uygun olacaktýr. Ýþyerinde var olan koþullara uygun olacaktýr. Kullanan çalýþanýn saðlýk durumuna ve ergonomik gereksinimlerine uygun olacaktýr. Gerekli ayarlamalar yapýldýðýnda kullanana tam uyacaktýr. Birden fazla riskin bulunduðu ve ayný anda birden fazla kiþisel koruyucu donanýmýn kullanýlmasýnýn gerektiði durumlarda, bu kiþisel koruyucu donanýmlarýn bir arada kullanýlmasý uyumlu olacak ve risklere karþý etkin olacaktýr. 18

23 b) Kiþisel koruyucu donanýmlarýn kullanýlma koþullarý özellikle kullanýlma süreleri, riskin derecesine ve maruziyet sýklýðýna, çalýþanýn çalýþtýðý yerin özelliklerine ve kiþisel koruyucu donanýmýn performansýna baðlý olarak belirlenecektir. c) Tek kiþi tarafýndan kullanýlmasý esas olan kiþisel koruyucu donanýmlarýn, zorunlu hallerde birkaç kiþi tarafýndan kullanýlmasý halinde, bu kullanýmdan dolayý saðlýk ve hijyen problemi doðmamasý için her türlü önlem alýnacaktýr. d) Ýþyerinde, her bir kiþisel koruyucu donaným için, bu maddenin (a) ve (b) bentlerinde belirtilen hususlarla ilgili yeterli bilgi bulunacak ve bu bilgilere kolayca ulaþýlabilecektir. e) Kiþisel koruyucu donanýmlar, iþveren tarafýndan ücretsiz verilecektir. Bakým ve onarýmlarý ve ihtiyaç duyulan elemanlarýnýn deðiþtirilmelerinden sonra, hijyenik þartlarda muhafaza edilecek ve kullanýma hazýr bulundurulacaktýr. f) Ýþveren, çalýþaný kiþisel koruyucu donanýmlarý hangi risklere karþý kullanacaðý konusunda bilgilendirecektir. g) Ýþveren, kiþisel koruyucu donanýmlarýn kullanýmý konusunda uygulamalý olarak eðitim verecektir. h) Kiþisel koruyucu donanýmlar, istisnai ve özel koþullar hariç, sadece amacýna uygun olarak kullanýlacaktýr. i) Kiþisel koruyucu donanýmlar talimatlara uygun olarak kullanýlacak ve talimatlar çalýþanlar tarafýndan anlaþýlýr olacaktýr. Kiþisel Koruyucu Donaným Uygulamalarýnda Kurallar Madde 20- (1) ÝÞ ELBÝSESÝ ÝÞ ELBÝSENÝ GÝY Ýþ Elbisesi giyilmesi zorunlu olan yerlerde çalýþanlar; 1.1. Bedeninize uygun, iþyeri yönetimince belirlenmiþ, toz tutmayan, dýþarýda aðzý açýk cebi olmayan iþ elbisesi giyin. Çok uzun kollu veya beli çok bol olan gömleði, ceketi giymeyin. 19

24 1.2. Makinalara yakalanma tehlikesine karþý gömlek, ceket, kollarý iliklenmelidir Gömleðini iliklememe, boyuna tülbent bezi sarma ve diðer benzeri düzensiz giyim biçimleri makinalara yakalanmaya neden olur Elbiselerdeki yýrtýk da ayný þekilde makinalara yakalanma davetiyesidir. Bu nedenle derhal onarýlmalýdýr Ýþ elbisesi temiz olmalý ve daima yýkanmalýdýr. Özellikle yaðlý elbiseler yanma riskini artýrýr. Yað elbiselerden yýkayarak temizlenmelidir. Bu iþlem için asla tiner veya benzin kullanmayýn Çok sýcak bile olsa elbiselerinizi çýkartmayýn. Aksi takdirde güneþ veya diðer nedenlerle yanýða ya da kaynak yaparken elektroda dokunma sonucu ortaya çýkan elektrik þokuna davetiye çýkartýrsýnýz Yanýcý maddeleri veya kesici malzemeleri cebinizde taþýmayýn. Býçak, bisturi, tornavida gibi aletlerle baþkalarýna çarpýp sürterek kolaylýkla kendinizi veya arkadaþlarýnýzý yaralayabilirsiniz Çalýþanlarýn zararlý kimyasal maddelerden etkilenmelerinin yollarýndan biri de bunlarýn insan cildi tarafýndan emilmesidir. Bunun kaynaklarýndan biri de kirli iþ elbiseleridir. Ayrýca bu elbiselerle iþten eve giderseniz ayný riski evdeki diðer aile üyelerine de taþýrsýnýz. Bu nedenle iþ elbisesi ile iþyeri dýþýnda giydiðiniz elbiseleri ayrý ayrý yerlere koymalýsýnýz Ýþ baþýnda yýrtýk, sökük, sarkýntýlý elbiseler giymeyin, döner ve diðer hareketli makinalardaki çalýþmalarda, boyunbaðý, anahtarlýk, saat zinciri ve baþörtüsü gibi sarkan ve yüzük, bilezik ve kol saati gibi metal eþya kullanmayýn. (2) ÝÞ GÜVENLÝÐÝ AYAKKABILARI KORUYUCU AYAKKABINI GÝY Ýþ Güvenliði Ayakkabýlarý giyilmesi zorunlu olan yerlerde çalýþanlar; 2.1. Ayak ve ayak parmaklarýnýn zarar görme olasýlýðýna karþý, iþ güvenliði ayakkabýlarýnýzý giyin Aðýr yüklerin kaldýrýldýðý yerlerde veya yukarýdan bir malzemenin düþme olasýlýðý varsa güvenlik ayakkabýsý giyin. 20

25 2.3. Yaðlý yerlerde çalýþýrken veya elektrik þoku olabilecek iþleri yaparken, bu ortamlardan etkilenmeyen iþ güvenliði ayakkabýsýný giyin Statik elektriklenmenin tehlikeli olduðu yerlerde statik elektriði biriktirmeyen ayakkabý giyin Yürürken, ayakkabýnýn ayaktan çýkmamasý için ya topuðu kapalý olmalýdýr ya da topuða bantla oturmalýdýr. Ayakkabýnýn topuðuna basmayýn Ayakkabýlar bakýmlý olmalý, patlak, yýrtýk, dikiþi kopmuþ, tabaný yarýlmýþ, delinmiþ olmamalý, tabaný emniyetli olmalýdýr Baðcýklarý, fermuarý veya atkýsý tümü ile kapalý olmalýdýr Ýþ ayakkabýlarý daðýtýmý yapýlmadan (çalýþanlara verilmeden) önce; orijinal kutularýnda, serin, kuru ve temiz bir yerde depolanmalýdýr Ýþ ayakkabýlarýný kullanýrken gerek tabana, gerekse üst deriye bulaþan kirler ve diðer bulaþmýþ maddeleri (yað, kimyasal madde vb.) nemli bir bezle silerek düzenli olarak temiz tutun Ayakkabýlarýn temizlenmesinde keskin aletler / malzemeler kullanmayýn Boyanabilen deriden yapýlmýþ ayakkabýlarýn üstü kuruduðunda ve / veya belli aralýklarla uygun ayakkabý boya ve cilasý ile boyayýn Herhangi bir nedenle ayakkabý çok ýslandýðý zaman açýk, serin ve iyi havalandýrýlan yerde kendiliðinden kurumaya býrakýn. Herhangi bir ýsý kaynaðýndan (direkt veya radyant ýsý kaynaðýndan) yararlanarak kurutmaya çalýþmayýn. (3) ÞAPKA (KEP), BONE, BARET BARETÝNÝ GÝY Ýþ Güvenliði þapka(kep), bone, baret giyilmesi zorunlu olan yerlerde çalýþanlar; 3.1. Baþa çarpma, düþme, kesme gibi zarar oluþturabilecek ortamlarda baþ koruyucularý kullanýlmalýdýr Uzun saçlar, kolaylýkla hareketli ekipmanlara, dönen valslere, matkap ve tornalarýn dönen kýsýmlarýna kaptýrýlabilir ve oldukça ciddi ve acý veren kazalara yol açabilir. 21

26 (4) SOLUNUM YOLLARI KORUYUCULARI KORUYUCU MASKE KULLAN Solunum yollarý koruyucusu takýlmasý zorunlu olan yerlerde çalýþanlar; TOZLAR, DUMANLAR VE SÝSLER Tozlar, dumanlar ve sisler burunda, boðazda ve üst solunum yollarýnda tahriþe neden olurlar. Özellikle 5 mikrondan küçük zerrecikler, boyutlarýna ve türlerine baðlý olarak akciðerin derinliklerine kadar ulaþabilir, akciðer dokularýna zarar verir ve çeþitli mesleki akciðer hastalýklarýna yol açabilirler. Püskürtme gibi iþlemlerde ortaya çýkan ince sývý zerreciklerine "sis" denir. Bunlar, solunum yollarýný tahriþ edebilir ve türlerine baðlý olarak mesleki zehirlenmelere neden olabilirler. OKSÝJEN YETERSÝZLÝÐÝ VE AÞIRI SICAK - SOÐUK Oksijen yetersizliði, havadaki oksijen oraný %21'in altýna düþtüðü zaman meydana gelir. Tanklar gibi hava almayan kapalý yerlerde veya havalandýrmanýn yeterli olmadýðý ortamlarda oluþur. Baþ dönmesi, nabzýn hýzlanmasý ve baþ aðrýlarýna neden olabilir. Oksijensiz kalma durumunda beyin zarar görebilir ve birkaç dakika sonra kalbin durmasýna neden olabilir. Aþýrý sýcak veya soðuk hava, burun, boðaz, aðýz ve karaciðer dokularýna zarar verebilir veya rahat nefes alýp vermeyi engeller Havada %19,5'den fazla oksijen olan yerlerde kirletici etmenin durumuna göre toz maskeleri veya filitreli toz, gaz, buhar veya duman maskeleri kullanýn Eðer ortam atmosferindeki oksijen oraný hacimce %19,5'den az ise dýþarýdan bir yerden temiz hava saðlayan maskeler ya da tüplü maskeler kullanýn Filtreli maskelerinizi iþ bitiminde temizleyin, gerekiyorsa yýkayýn, kurutun ve kusurlu bölümleri varsa deðiþtirin Ýki kiþi ayný maskeyi kullanmamalýdýr. Zorunlu hallerde, birinci kiþinin kullanmasýnýn ardýndan, temizlenip, dezenfekte edildikten sonra diðer bir kiþi tarafýndan kullanýlabilir Maskeyi taktýðýnýzda bütün baðlantý kayýþlarýný baðlayýn ve düzeltin Maskenin yüze iyi oturmasý gerekir. Sakal, favori, gözlük gibi þeylerin maskenin yüze iyi oturmasýna engel olabileceðini unutmayýn Filtreler üzerinde yazýlý dayanma süreleri kadar kullanýlmalýdýr. Kullaným sýrasýnda tehlikeli madde kokusu hissediliyor ve nefes almakta zorluk çekiyorsanýz filtreyi hemen deðiþtirin. 22

27 (5) GÖZ KORUYUCULARI ÝÞ GÖZLÜÐÜ KULLAN Göz koruyucularý takýlmasý zorunlu olan yerlerde çalýþanlar; 5.1. Göze yabancý cisim kaçma olasýlýðý olan her yerde koruyucu güvenlik gözlükleri kullanýn Asit gibi kimyasal maddelerle çalýþýrken buharýn bile girmesini engelleyen, gözün etrafýna iyice oturan "kimyasal maddelere karþý olan gözlükleri" kullanýn Çapak fýrlama olasýlýðý olan yerlerde bunlara dayanýklý olan organik camlý vb. gözlük kullanýn Kaynak iþleri gibi ýþýn tehlikesi olan yerlerde bu ýþýk ve ýþýnlarý süzen gözlükleri kullanýn Depolama/ Muhafaza etme: Sýcaklýðý C, nemi %90'dan az olan yerlerde depolayýn. Aþýndýrýcýlar (örn: asitler, kostikler), zýmparalar, solventler ve solvent buharlarýndan uzak tutun. Kullanmadýðýnýz zaman koruyucu kýlýf ya da temiz (tozsuz) yerlere koyun Temizleme: Gözlük camýný ve çerçevesini ýlýk sabunlu su ile temizleyin, camlarý olabildiðince az silin, hafif hafif silkeleyerek kurutun. Camlar kuru iken silmeyin (camlarýn çizilmemesi için) Bakým - onarým: Genellikle gözlüðün ömrü iki yýldýr. Camlarý düzenli olarak kontrol edin; camlarda oyuk veya çizikler oluþmuþ ise deðiþtirin / deðiþtirtin. Ayný þekilde çerçeveler hasarlanmýþ ise deðiþtirin. (6) YÜZ SÝPERLERÝ YÜZ SÝPERLÝÐÝ KULLAN Yüz siperliði kullanýlmasý zorunlu olan yerlerde çalýþanlar; 6.1. Eritme ocaklarýna hurdanýn atýlmasý ve döküm imalatýnda koruyucu gözlüðe ilave olarak yüz siperliði kullanýlmalýdýr. 23

28 (7) KULAK KORUYUCULARI KORUYUCU KULAKLIK TAK Kulak koruyucu kullanýlmasý zorunlu olan yerlerde çalýþanlar; 7.1. Gürültü düzeyi 80 desibeli (db) aþan her yerde çalýþýrken mutlaka kulak koruyucularýný kullanýn En az yýlda bir defa kulak odiyogramýný aldýrarak bu koruyucularý uygun ve baþarýlý bir þekilde kullanýp kullanmadýðýnýzý kontrol edin Kulak týkaçlarýnýzý her gün soðuk veya ýlýk sabunlu su ile yýkayýn, hafif hafif silkeleyerek üzerindeki suyu kurutun. Kirli kulak týkaçlarýný kullanmayýn. Kulak týkaçlarýný takarken ellerinizin de temiz olmasýna dikkat edin Kulak týkaçlarýnýn yýpranmasý, küçülmesi, sertleþmesi, herhangi bir yerinin kopmasý gibi durumlarda mutlaka yenisini alýn Gürültülü bölgelere asla kulak koruyucusuz girmeyin. Eðer koruyucuyu kaybeder veya bir yerde unutursanýz mutlaka yenisini alýn Kulak týkaçlarýný kullanýrken, zaman zaman kontrol edin ve tekrar yerleþtirin. Çene hareketleriyle dýþarýya doðru çýkabileceðini unutmayýn. (8) ELDÝVEN VE ÖNLÜK KORUYUCU ELDÝVEN GÝY Eldiven, önlük kullanýlmasý zorunlu olan yerlerde çalýþanlar; 8.1. Eldiven ve önlük kullanýmýnýn yasaklandýðý iþlerde eldiven ve önlüðü kesinlikle kullanmayýn. Matkap veya millerle çalýþýrken dönen kýsýmlar eldiveni yalayabilir Eldiven ve önlük seçerken iþin özelliði ve kullanýlan kimyasal maddeleri göz önünde bulundurun. Unutmayýn her eldiven her kimyasal maddeye karþý koruyuculuk saðlamaz. (9) DÝÐER KORUYUCULAR PARAÞÜT TÝPÝ EMNÝYET KEMERÝNÝ TAK 24

29 9.1. Korkuluklu çalýþma platformu olmayan 125 cm'den daha yüksek yerlerdeki çalýþmalarda, çalýþýlan yerin özelliðine uygun (bel veya paraþüt tipi) emniyet kemerleri kullanýn. KÝÞÝSEL KORUYUCU DONANIMLARDA Koruyuculuk sýnýrlarýný öðren. Uygun þekilde kullanýlma kurallarýný öðren. Uygun þekilde kullan. Kullanmadan önce kiþisel koruyucularýný mutlaka kontrol et. Kullandýktan sonra temizle ve iyi durumda sakla. Koruyucu malzemeyi izinsiz deðiþtirme. Eskiyen, yýpranan, kaybolan veya bir yerlerde unutulanlarýn yerine mutlaka yenisini al ve kullan. Kullandýðýn kimyasal maddenin "Malzeme Güvenlik Bilgi Formu"nda (MGBF / MSDS) hangi kiþisel koruyu malzemenin kullanýlacaðý ayrýntýlarý ile belirtilir. Bunlarý ilgililerden sorarak öðren ve onlarý kullan. Yüksekte çalýþmalarda korkuluðu olmayan kalas (vb. )üzerinde YÜRÜMEYÝN!! Merdivenlerde özellikle dikkatli olun. Koþmayýn. Týrabzanlardan tutarak inin ve çýkýn. Madde 21-1) TERTÝP DÜZEN TEMÝZLÝK ONUNCU BÖLÜM Çalýþma Alaný Genel Uygulamalar a. Hangi malzemenin lüzumlu hangilerinin lüzumsuz olduðunu belirleyin. Daha sonra lüzumsuzlarý yok edin. b. El aletlerini kullanýrken kolaylýkla alabileceðin þekilde yerleþtirin. c. El aletlerini, malzemeyi ve ürünleri aþaðýdaki þekilde yerleþtirin. 25

30 Malzemeleri düz bir zemine dengeli bir þekilde istifleyin ve yerleþtirin. Benzeri malzemeleri düzenli olarak ayný yere koyun ve aðýr malzemeleri alta, zemine veya en alt rafa yerleþtirin. Yuvarlanabilecek malzemenin önüne tutucu koyun. Yatay durumda tehlikeli olabilen, uzun malzemeleri dikine istifleyin. Malzemeleri çeþit, büyüklük, madde ve uygulama yerine göre gruplayýn. Ufak ve sökülmüþ parçalarý bir kutuya koyun. Malzemeleri kimsenin çarpmayacaðý þekilde yerleþtirin. Malzemeyi aþaðýda listelenen yerlere koymayýn. Giriþ, çýkýþ, acil çýkýþ ve geçiþ yollarý. Merdiven ve seyyar merdiven yanýna. Elektrik panelleri veya kumanda tablolarýnýn önüne. Yangýn savunma sistemlerinin önüne ve yakýnýna (yangýn dolabý, yangýn hidrantý, yangýn ihbar sistemi v.b.) d. Tuvalet, banyo, çay ocaklarý, yemekhane ve soyunma odalarýný temiz ve düzenli tutun. e. Ýþiniz bittikten sonra çalýþma alanýný temizleyin. f Atýklarý türlerine uygun atýk toplama kaplarýna koyun. g. Dökülen saçýlan kimyasal maddeyi derhal uygun temizleme malzemesi ile toplayýp, atýk toplama kabýna koyun. 26

31 2) MAKÝNA KORUYUCULARI Makine koruyucularýn kullanýmýnda alýnacak önlemler: Makine koruyucularý yetki alýnmaksýzýn çýkarýlamaz, taþýnamaz ve deðiþtirilemez. Makine koruyucularýnýn niçin kullanýldýðýný anlayýn ve onlarý etkin kullanabilmek için fonksiyonlarýný öðrenin. Düzenli olarak bakým ve kontrolünü yapýn. Ýþin gereði, yetkilinin izniyle veya tamir için makine koruyucularý yerinden çýkarýldýðý zaman tamir iþlemi veya üzerinde yapýlan çalýþma biter bitmez yerine takýlmalýdýr. Makine koruyucularýnýn yerine takýlmasý çýkaranýn sorumluluðundadýr. Makine koruyucularý çalýþmýyorsa derhal amirinize haber verin ve bakýmýný saðlayýn. Makine koruyucularýnda herhangi bir sorun varsa amirinize bildirin. Makine koruyucularýnýn etkinliðini arttýrmak için varsa önerilerinizi bildirin. Vardiyaya baþlarken kullandýðýnýz tesis ve makinanýn güvenlik sisteminin çalýþýp çalýþmadýðýný kontrol edin. 3) YANGIN VE PATLAMALARI ÖNLEME YÖNTEMLERÝ 27

32 Yanýcý iþaretinin asýlmýþ olduðu yerlerde sigara içmeyin veya kývýlcým çýkarabilecek kaynak, kesme veya taþlama iþlemini izinsiz yapmayýn. Basýnçlý gaz veya tehlikeli kimyasal madde kullanýrken açýk alev (ateþ) olmadýðýndan emin olun. Sigara içmeye müsaade edilen yerin dýþýnda sigara içmeyin. Ateþ kullandýktan sonra iþin bitiminde ateþin söndürüldüðünden emin olun. Yanýcý maddeleri fýrýn ve ýsýtýcýlarýn yanlarýn, kumanda tablosunun yanýna veya içine koymayýn. Yaðla / solventle kirlenmiþ elbiseleri, üstübüleri, tülbentleri, bezleri aðzý kapaklý metal atýk toplama kaplarýnda saklayýn. Elektrik, gaz veya yað kaçaðýný derhal amirinize bildirin. Yangýn söndürücülerin, yangýn dolaplarýnýn vb. nerede olduðunu ve nasýl kullanýldýðýný öðrenin. Yangýn ve patlama olursa amirinizin ya da görevlilerin talimatlarýna uyun. Doðal gaz kesme vanalarýnýn yerini öðrenin. Unutmayýn gaz yangýnlarýný söndürmenin en iyi yolu gaz akýþýný kesmektir. Bu nedenle olasý bir gaz yangýnýnda derhal vanadan gazý kapatýn. 4) ELEKTRÝK GÜVENLÝÐÝ Elektrik için kullanýlan tehlike iþareti (kuru kafa, þerare) olan yerlere özel bir neden olmaksýzýn dokunmayýn veya yaklaþmayýn. Trafolara, alternatörlerin olduðu yerlere, elektrik panolarýnýn içine izinsiz girmeyin. Göreviniz olmadýðý sürece transformatör, motor veya diðer makina aksamýna ve sistemlere dokunmayýn. Kablolarý çivi veya metal nesneler üzerine asmayýn. 28

33 Çýplak ayak veya ýslak elle doðrudan elektrikli aletlere veya tellere dokunmayýn. Çivili ayakkabý, ýslak ayak veya ayakkabý da tehlikelidir. Yanan ampulü kâðýt veya bezle kavramayýn. Elektrikli teçhizatý temizlemek için önce elektrik akýmýný kesin. Tamir iþini daima yetkili elektrikçilere býrakýn. Yalýtýlmýþ kablolar yüksek sýcaklýk veya yetersiz yalýtým olasýlýðýndan dolayý dikkatlice taþýnmalýdýr. Sigorta kutularýnýn koruyucusunu çýkartýp, koruyucusuz býrakmayýn. Sigorta patladýðý zaman yangýn veya yanma tehlikesi kadar elektrik þoku tehlikesi de vardýr. Sigorta kutularý içinde veya civarýnda eþya býrakmayýn. Yalnýz belirlenen tipte sigorta kullanýn. Sigortalar sorumlu biri tarafýndan deðiþtirilmelidir. Sigorta kutularýnýn açýlýp kapanmasý sað elle yapýlmalý bu arada sol el hiçbir þekilde metalle temas etmemelidir. Sigorta kutularýnýn açýlýp kapanmasý dikkatlice ve tam olarak yapýlmalýdýr. Deðilse kývýlcýmlarýn neden olduðu yanýklarla sonuçlanabilir veya vibrasyon nedeniyle sigorta aniden devreyi açýp kapayabilir. Ýþ bitince sigorta kutusu daima tam olarak kapatýlmalýdýr. Herhangi bir enerji arýzasýnda elektrikli cihazlar kapatýlmalýdýr. Sisteme enerji verirken, makina güvenliðini kontrol edin ve diðer çalýþanlarý, sistemi çalýþtýrmadan önce sesli olarak uyarýn. Makina üzerinde tehlike iþareti veya arýzalý çalýþtýrmayýn kartý varsa sigorta kutusuna dokunmayýn. Yüksek voltaj devrelerinin, transformatörlerin veya diðer yüksek gerilim sistemlerinin yanýna gitmeyin. Yüksek voltaj devrelerinde çalýþýrken veya metal boru veya benzer uzun objeleri taþýrken vücudun veya eldeki malzemenin yüksek gerilim hattýna dokunmamasý için dikkatli olun. Elektrik þoku veya elektrik yangýný olursa aþaðýdaki önlemleri alýn: - Önce enerjiyi kesin, eðer bu olasý deðilse sorumlu elektrikçiye haber verin. - Enerjinin hemen kesilemediði elektrik þoku kazalarýnda kazalýyý kuru, tahta saplý yangýn kancasý veya bir tahta parçasý ile uzaklaþtýrýn. 29

34 Elektrik Tesisatýnda Hayati Önemi Olan 6 güvenlik Kuralý Ýþe baþlamadan önce: 1. Kiþisel koruyucu teçhizatlarýný eksiksiz giy. 2. Gerilimi kes. 3. Tekrar açmaya karþý önlem al. 4. Gerilim olmadýðýndan emin ol. 5. Toprakla kýsa devre yap. 6. Yakýndaki, gerilim altýndaki bölümleri kapat, emniyete al. 5) EL ALETLERÝ El aletleri ile meydana gelen kazalarýn baþlýca üç nedeni vardýr: 1. Kusurlu alet, 2. Yerinde kullanýlmayan alet, 3. Güvenliðe uygun þekilde kullanýlmayan alet. Kesici alet bilenmiþ olmalýdýr. Keskin alet maddeyi ayýracak þekilde keser, buna karþýlýk kör alet kayar ve çarpar. Baþlarý þiþmiþ ve çatlamýþ keski, zýmba v.s. gibi el aletlerini kullanmayýnýz. Bunlarýn baþýna vurunca etrafa sýçrayan parçalar sizi yaralayabilir. Her iþe uygun aleti kullanýnýz. Bu þekilde iþ çabuk ve güvenli görülür. Her aletin kullanýlmasýnda doðru ve hatalý yol olabilir. Doðru kullanma yöntemini öðreniniz. Keskin ve batýcý aletleri cepte taþýmak tehlikelidir, kazaya neden olabilir. Cepte taþýmayýnýz. 6) MAKÝNALARLA YAPILAN ÇALIÞMALAR Güvenlik sistemleri ve koruyucularý çýkartmayýn. Kesme sývýsýný veya kesilen parçalarý etrafa sýçratmayýn. Malzeme güvenli yerleþtirilmeli ve kesme araçlarý güvenlikli olmalýdýr. Çýplak elle býçaðý tutmayýn veya býçaða dokunmayýn. Býçaðýn kestiði parçalarý temizlemek için fýrça veya çengel gibi temizlik aracý kullanýn. Makina üzerine el aleti ve uygunsuz malzeme koymayýn. Size dokunur gibi olan dönen aletlerde çalýþmayýn. Ýstirahat sürelerinde, iþlem tamamlandýktan sonra veya enerji sorunu varsa veya acil durumda makinanýn kapalý durumda olduðundan emin olun. 30

35 Gerekli olan tüm kiþisel koruyucularý eksiksiz ve doðru kullanýn. Yüksek düzeyde basýnçlý hava ile kesinlikle cilt ve elbise temizliði yapmayýn. Basýnçlý su ile temizlik yaparken suyu insanlar ve güç altýndaki makinalara tutmayýn. 7) KAYNAK ÝÞLERÝ Parlayýcý, patlayýcý maddelerin yanýnda asla kaynak yapmayýn. Uygun havalandýrma olmaksýzýn tank gibi kapalý alanlarda (kaplarda) asla kaynak yapmayýn. Parlayýcý patlayýcý malzemenin bulunduðu boru veya kaplardan bu malzemeler boþaltýlmadan kaynak, kesme (oksijen veya elektrik) veya tavlamayý asla yapmayýn. Gaz kaynaðý; Regülatör, adaptör ve vana arasýndaki baðlantýlarýn gaz kaçmayacak þekilde olduðundan emin olun. Hortumlarý standartlara uygun metal kelepçe ile baðlayýn. Oksijen veya asetilen tüplerini direkt gün ýþýðýndan uzak, ýsý kaynaklarýndan uzak, kývýlcým sýçramayan yeterli havalandýrmalý bir yerde muhafaza edin. Tüplerin düþmeyecek þekilde zincir kullanarak baðlandýðýndan emin olun. Asetilen, oksijen ve LPG gibi gaz tüpleri ile kaynak yeri arasýnda yaklaþýk üç metrelik bir mesafe olmasý tercih edilmelidir. Ancak hortumlar da beþ (5) metreden daha uzun olmamalýdýr. Asetileni 1,3 kg/cm2 lik basýnçtan daha fazla basýnçta kullanmayýn. Önce hamlaçtaki oksijen vanasýný açýn daha sonra asetilen vanasýný açarken hamlacý ateþleyin. Ateþlemek için hamlaç çakmaðýný kullanýn. Yanan hamlacý hiç bir yere asmayýn. Hortumlara asýlmayýn. Hamlacý kapatýrken, önce asetileni daha sonra oksijeni kapatýn. Molalarda, kaynak iþlemi bitiminde veya acil durumda tüpleri daima vanalarýndan kapatýn. 31

36 Elektrik kaynaðý Punto kaynaðý: Bütün yalýtýmlar (devreler, kablolar, elektrotlar)kontrol edilmeli ve bir aksaklýk varsa yenilenmelidir. Elektrik kaynak makinasý her zaman uygun þekilde topraklanmalýdýr. Radyasyondan, erimiþ metalden, sýçrayan kývýlcýmlardan korunmak için kaynak yapýlan alana (baþkalarýný etkilenmemesi için) koruyucu perde yerleþtirin. Kaynak yapýlan malzeme ufak ise revize ile tutun. Metalden yapýlmýþ kapalý kap, tank veya kanal içinde kaynak yaparken otomatik elektrik þoku önleyici sistemi olan kaynak makinasý kullanýlmalýdýr. Oksijen kaynaðýnda yapýlmasý gereken iþlem basamaklarý; Kaynak yapýlan yerde, kullanýlmakta olan gaz tüplerinden baþka gaz tüpleri bulundurulmamalýdýr. Gaz tüpleri, çalýþma anýnda dik durmalý ve devrilmemeleri için gerekli önlemler alýnmalý ve tehlike anýnda kolayca sökülecek þekilde baðlanmalýdýr. (Eðer eðik olarak kullanýlacaksa tüpün alt ucu ile üstü arasýnda en az 30 derecelik bir açý olmalýdýr). Þaloma kontrol edilmeli, aðýzda herhangi çapak veya kirlilik varsa temizlenmelidir. Hortumlar ve baðlantýlar kontrol edilmeli, arýzalý ve yýpranmýþ olanlar kullanýlmamalý, renkleri ayrý ayrý olmalý, baðlantýlar mutlaka kelepçe ile yapýlmalýdýr. Önce yanýcý gaz açýlmalý ve þalomada yanýcý gaz tutuþturulduktan sonra yakýcý gaz (oksijen gazý) açýlmalý ve kullaným basýncý hiç bir zaman 5 atmosferi geçmemelidir. Þalomada ki oksijen vanasý yavaþ yavaþ açýlarak uygun zengin yanma saðlanmalýdýr. Kaynak bitiminde, önce oksijen þalomada kapatýlmalý sonra yanýcý gaz kapatýlmalý ve ana vanadan þalomaya gaz geliþi mutlaka kapatýlmalýdýr. Oksijen tüpleri yaðlý elle tutulmamalý, tüplerin valfleri, manometreleri ve diðer teçhizatý yaðlanmamalýdýr. 32