SİVAS-ERZİNCAN DEMİRYOLU PROJESİ

Transkript

1 TCDD İŞLETMESİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ SİVAS-ERZİNCAN DEMİRYOLU PROJESİ SİVAS VE ERZİNCAN İLLERİ İLE İLÇELERİ ÇED BAŞVURU DOSYASI ÇED RAPORU NİHAİ ÇED RAPORU ANKARA-2014

2 Proje Sahibinin Adı Adresi Telefon, GSM Ve Faks Numaraları Projenin Adı T.C. DEVLET DEMİRYOLLARI İŞLETMESİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ Talatpaşa Bulvarı Gar / ANKARA Tel: (0312) Faks: (0312) SİVAS-ERZİNCAN DEMİRYOLU PROJESİ Proje Bedeli Proje İçin Seçilen Yerin Açık Adresi (İli, İlçesi, Mevkii) Sivas ve Erzincan İlleri İle İlçeleri Proje İçin Seçilen Yerin Koordinatları, Zone Proje Alanı Koordinatları EK-3 de verilmiştir. Projenin ÇED Yönetmeliği Kapsamındaki Yeri (Sektör, Alt Sektör) 03/10/2013 tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayınlanarak yürürlüğe giren ÇED Yönetmeliği; Geçici 1. Madde; Bu Yönetmeliğin yürürlük tarihinden önce, ÇED Başvuru Dosyası/Proje Tanıtım Dosyası Valiliğe ya da Bakanlığa sunulmuş projelere başvuru tarihinde yürürlükte olan Yönetmelik hükümleri uygulanır. Raporu Hazırlayan Çalışma Grubunun/Kuruluşun Adı Adresi, Telefon ve Faks Numaraları Şehit Cevdet Özdemir Mah Sok No:1/ Çankaya/ANKARA Tel :(0 312) Faks :(0 312) mgs@mgsmuhendislik.com Raporun Sunum Tarihi Nisan 2014

3 İÇİNDEKİLER İÇİNDEKİLER...i TABLOLAR DİZİNİ... ix ŞEKİLLER DİZİNİ... xi EKLER DİZİNİ... xii BÖLÜM 1: PROJENİN TANIMI VE AMACI Proje ve Proje Güzergahının Tanımı, Hizmet Amaçları, Mevcut ve Planlanan Projelerle İlişkisi Ekonomik ve Sosyal Yönden Ülke, Bölge ve İller Ölçeğinde Önem ve Gerekliği, Projenin Yatırım ve İşletme Süresi, İnşaat ve İşletme Aşamalarında Çalışacak Eleman Sayısı Demiryolu Projesinin Özellikleri İstasyon Yapılacak Yerler, Özellikleri (Adedi, İstasyon Binası, Lojman, Araç Parkı, Kaplayacağı Alan (m 2 ) Depolama Alanları, Depolanacağı Malzemelerin Özellikleri, Yükleme Rampası, Tren Bakım Ve Onarım Alanları vb.), Verilecek Hizmetler, Vaziyet Planı Üzerinde Gösterimi Projenin Yapım Teknikleri Proje Kapsamında Yapılacak Yarma ve Dolgu Malzemesinin Özellikleri (Kaplayacağı Alan (m 2 ) ve Hacim (m 3 )), Analiz Çalışmaları ve Sonuçları ile Bertaraf Yöntemleri İhtiyaç Duyulacak Dolgu Malzemesinin Nereden ve Ne Şekilde Karşılanacağı (Kullanılacak Yapı Malzemesinin Hangi Hammadde ve Maden Ruhsatlarından Alınacağı İle İlgili Bilgi Verilmesi) Proje Kapsamında Kullanılacak Malzeme Ocakları, Kırma-Eleme Tesisleri, Hazır Beton Tesisi vb. Sayısı ve Yerleri (koordinatları ile birlikte), Özellikleri (Üretim Yöntemleri, İmalat Haritaları dahil) ile Bunların Vaziyet Planı Üzerinde Gösterimi (Lejandı ve Koordinat Bilgileri ile birlikte) Proje Kapsamında Yapılması Planlanan Sanat Yapıları (Tünel, Viyadük, Köprü, Alt-Üst Geçit, Menfez vb.), Yerleri, Adedi, Boyutu, Geçitler Arasındaki Mesafe (Boyutlandırmanın neye göre yapıldığının belirtilmesi), Proje Detayları, Vaziyet Planı Üzerinde Gösterimi Demiryolu Yapımında Kullanılacak Rayların Teknik Özellikleri ve Proje Detayları Demiryolu Projesi Kapsamında Kurulacak Şantiye Sayısı, Yerleri, Vaziyet Planı Üzerinde Gösterimi Proje Kapsamında Yapılacak Taşımacılık Türü, Taşınacak Yük Tipleri ve Kapasitesi, İşletme Aşamasında Yılda Geçiş Yapacak Tren Sayısı Demiryolu Hattının; İI, İlçe ve İlçelere Bağlı Yerleşim Merkezleri, Tarım ve Hayvancılık (Kümes Hayvancılığı dahil) Arazileri, Su Kaynakları, Sulama, Taşkın Koruma, Baraj, Drenaj Kanalları, Sanayi ve Termal Alanlar, Korunan Alanlar, OSB vb. Mesafesi ve Kestiği Noktalar (İlgili Kurum Görüşleri veya Var İse Protokollerin na Eklenmesi) Demiryolu Güzergahının, Otoyol, Devlet ve İl Yollarına, Demiryollarına Mesafesi ve Kestiği Noktalar (İlgili Kurum Görüşleri veya Var İse Protokollerin ÇED Raporuna Eklenmesi) Demiryolu Güzergahındaki Enerji Santralleri, İletim Hatları ve Trafoların Yerleri, Bunlar ile Demiryolu Hattının Kesiştiği Noktalar ve Mesafesi, Demiryolu Hattı Elektrifikasyon Projesi (ilgili kurum görüşleri veya var ise protokollerin ÇED Raporu'na eklenmesi) i

4 1.6. Demiryolu Projesi İçin Seçilen Güzergah (Tarımsal Sürdürülebilirlik, Hayvancılık (Kümes Hayvancılığı dahil), Bölgesel Ekonomi, Topoğrafya, Mevcut Karayolu ve Demiryolu Hatları, Diğer Kamusal Kullanımlar vb. Faktörler Dikkate Alınarak), İstasyon Yerleri ve Kullanılan Teknoloji Alternatiflerinin Değerlendirilmesi, Seçilen Güzergahın ve Teknolojinin Seçiliş Nedenlerinin Belirtilmesi, Diğer Alternatiflerin Elenme Nedenleri Belirterek İrdelenmesi Proje Kapsamında Elektrik ve Su Kullanımı İle İlgili Yapılacak İş ve İşlemler Projenin İnşaat ve İşletme Aşamalarına Ait İş Akım Şeması Projeye İlişkin Fayda-Maliyet Analizi (Bölgesel Ekonomi, Tarımsal Sürdürülebilirlik, Hayvancılık (Kümes Hayvancılığı dahil), Kamulaştırma, Turizm, Jeotermal Kaynaklar, vb. Faktörler Dikkate Alınmalıdır) Projeye İlişkin Politik, Yasal ve İdari Çerçeve Proje İle İlgili Olarak Bu Aşamaya Kadar Gerçekleştirilmiş Olan İş ve İşlemlerin Kısaca Açıklanması Projeye İlişkin izin Prosedürü (ÇED Sürecinden Sonra Alınacak İzinler) Projenin Gerçekleşmesi İle İlgili Zamanlama Tablosu Projeye İlişkin Finans Kaynakları Proje Alanının Mülkiyet Durumu Proje Kapsamında Yapılacak Kamulaştırmanın Genişliği (Demiryolu Güzergahı ve Taş Ocakları İçin Karayolları Kamulaştırma Sınırı Çekme Paylarına Dikkat Edileceğinin Belirtilmesi) Kamulaştırılacak Alanların Mevcut Kullanım ve Mülkiyet Durumu (Kamulaştırılacak Alanların 1/ Ölçekli Harita Üzerinde Gösterimi) Kamulaştırmanın Sosyo-Ekonomik Etkileri Vasıf Dışına Çıkarılacak Arazilerin Vasıflarını Gösterir Bilgi ve Belgeler BÖLÜM 2: PROJE İÇİN SEÇİLEN YERİN KONUMU Proje Etki Alanı ve inceleme Koridoru Çevresinde Yer Alan Yerleşim Alanlarının, Tesislerin, Ulaşım Ağının, Enerji İletim Hatlarının, Tarım ve Orman Alanlarının ve Faaliyetlerine Devam Eden Diğer Kullanımların Yerlerine İlişkin Verilerin vb., 1/ ölçekli Topoğrafik Harita (lejant bilgileri ile birlikte) Üzerinde İşaretlenmesi, Yön ve Mesafelerinin Belirtilmesi, Panoramik Fotoğrafları Proje Güzergahının Planlama Bilgileri Güzergahın Var ise İlgili idaresince Onaylanan Çevre Düzeni Planı", Planları ile İmar Planlarının İlgili Pafta/Paftaları, Lejant, Plan Hükümleri ve Raporu İle "... Tarih ve...sayılı Karar İle..Tarafından Onaylanmıştır" ve "Aslının Aynıdır" Islak İmzalı Kopyaları ile Birlikte Rapor Ekinde Sunulması Proje Güzergahının 1/ ve 1/ Çevre Düzeni Planlan, 1/5.000 ve 1/1.000 Ölçekli İmar Planlan Üzerinde Gösterilerek, Proje Sahasının Söz Konusu Planlarda Hangi Kullanımlarda Kaldığının Açıklanması Proje Güzergahının Koordinatları (hattın WGS84 sistemine göre coğrafik koordinatları, ED50 sistemine göre UTM (x,y) cinsinden), 1/ ölçekli harita ile var ise 1/5.000 ölçekli planlar ve 1/2.000 Ölçekli planlar üzerinde gösterimi) Demiryolu Hattının Arazi Kullanım Haritası, Yarma, Dolgu ve Şantiye Alanları, Hafriyat Depolama ve Döküm Alanları (koordinat bilgileri ile birlikte), Bunların Çevresinde Bulunan Tarım Arazilerini, Yeraltı ve Yüzey Sularını, Deprem ii

5 Kuşaklarını, Jeolojik Yapıyı, Yerleşim Alanlarım, Ulaşım Ağını, Enerji Santralleri ve İletim Hatlarını, Maden Ruhsatı Alanları vb., Güzergahın Yakın Çevresinde Faaliyetlerine Devam Eden Diğer Kullanımların Yerlerine İlişkin Verilerin 1/ Ölçekli Topoğrafik Harita Üzerine Lejant Bilgileri İle Beraber Gösterimi ve İsim, Yön ve Proje Alanına Uzaklıklarının Belirtilerek Güzergahın Fotoğraflandırılması, Uydu Haritası Üzerinde İşaretlenmesi Proje Güzergahı Boyunca Yapılması Planlanan Ekolojik Koridorlar ile Bu Koridorların Nasıl ve Neye Göre Belirlendiğinin Açıklanması Proje Güzergahı, Etki Alanı ve İnceleme Koridorunda Devletin Yetkili Organlarının Hüküm ve Tasarrufu Altında Bulunan Araziler (askeri yasak bölgeler, petrol veya doğalgaz boru hattı, NATO boru hattı, kamu kurum ve kuruluşlarına belirli amaçlarla tahsis edilmiş alanlar, enerji santralleri, baraj, gölgölet, havaalanı, OSB, lojistik köy, serbest bölge, enerji iletim hattı, demiryolu, karayolu vb.) BÖLÜM 3: PROJE YERİ VE ETKİ ALANININ MEVCUT ÇEVRESEL ÖZELLİKLERİ Proje Etki Alanı ve İnceleme Koridorunun Genel Olarak Tanıtımı (Etki Alanı, İnceleme Koridorunun Nasıl ve Neye Göre Belirlendiğinin Açıklanması) Proje Güzergahı, Etki Alanı ve İnceleme Koridoru içerisinde Koruma Alanlarının (Milli Parklar, Tabiat Varlıkları, Tabiat Parkları, Tabiat Anıtları, Tabiatı Koruma, Mutlak Koruma Alanları, Biyogenetik Rezerv Alanları, Biyosfer Rezervleri, Arkeolojik, Doğal Sit Alanları, Kültür Varlıkları, Özel Çevre Koruma Alanı, Ramsar Alanı, Sulak Alan, Av-Yaban Hayatı Koruma ve Geliştirme Sahası, Turizm Alanı Ve Merkezi gibi ÇED Yönetmeliği'nin Ek-V'inde Belirtilen Duyarlı Yöreler) Bulunup Bulunmadığı, Var İse Bu Alanların Proje ve Etki Alanına Olan Uzaklıklarının Belirtilerek 1/ Ölçekli Haritada Gösterilmesi, Bu Alanlar Üzerinde ve Yakınında Yapılacak Faaliyetler Konusunda Detaylı Bilgi (ilgili kurum görüşleri, Sit Kurulu ve Koruma Bölge Komisyonu görüşü dosyaya eklenmeli) Verilmesi Proje Güzergahı, Etki Alanı ve İnceleme Koridoru İçerisindeki Orman Alanları Proje Sahasının Bulunduğu Orman Alanı Miktarı (m 2 ), Orman Alanı Dışında İse Proje Sahasına En Yakın Orman Alanının Uzaklığı ve Miktarı (m 2 ) Projenin Orman Alanlarından Geçen Bölümündeki Meşcere Tipi, Kapalılığı, Ağaçların Kesilip Kesilmeyeceği, Ne Kadar Ağaç Kesileceği, Kesilecek Ağaçların Proje Alanındaki Servetinin Belirtilmesi Proje Sahasının İşaretlendiği 1/ Ölçekli Memleket Haritası, 1/1000 Ölçekli Orman Kadastrosu ve Meşcere Haritası Orman Alanları İçin Kamulaştırmanın Söz Konusu Olup Olmadığı, Orman Alanları İçin 6831 Sayılı Orman Kanununun 17/3. Maddesi Gereğince Alınacak izinler İlgili Orman Bölge Müdürlüğü Görüşü ile ÇED İnceleme ve Değerlendirme Formu Proje Güzergahı, Etki Alanı ve İnceleme Koridorunun Jeolojik Özellikleri (Yararlanılan Kaynaklar Belirtilmeli, Bilimsel Anlatım İlkeleri ve Rapor Yazım Kurallarına Uygun Olarak Hazırlanmalıdır) Bölgesel Jeoloji (Bölgenin Stratigrafik kesiti ve 1/ ölçekli jeoloji haritası) Proje Alanının Jeolojisi (1/5.000 ölçekli, 1/1.000 Ölçekli jeoloji haritası, Stratigrafik kolon kesiti verilmelidir) Proje Alanına Ait İmar Planına Esas Jeolojik ve Jeoteknik Etüt Raporları Demiryolu Güzergahı Boyunca Zemin Etüdü Raporu iii

6 3.5. Proje Etki Alanı ve İnceleme Koridorunun Doğal Afet ve Deprem Durumu (Güncel bilgilerle detaylı bir anlatım yapılmalıdır) Sayılı "Umumi Hayata Müessir Afetler Dolayısıyla Alınacak Tedbirlerle Yapılacak Yardımlara Dair Kanun"da Belirtilen Afet Riskleri Faaliyet Alanını İçine Alan Diri Fay Haritası, Bu Fayların Faaliyet Alanına Uzaklıkları ve Etkileri, Deprem Riski Deprem Riski, Deprem Bölgeleri Haritası Faaliyet Alanı İçerisinde Yapılacak Yapılar İçin "Deprem Bölgelerinde Yapılacak Binalar Hakkındaki Yönetmelik" Hükümleri Doğrultusunda Yapılacak İş ve İşlemler Proje Güzergahı, Etki Alanı ve İnceleme Koridorunun Hidrolojik ve Hidrojeolojik Özellikleri, Yer Altı ve Yerüstü Su Kaynaklarının Mevcut ve Planlanan Kullanımı, Proje Alanına Mesafesi, Mevsimsel Değişimleri ve Debileri 1/25000'lik Topoğrafik Haritada Gösterilmelidir Proje Güzergahı, Etki Alanı ve İnceleme Koridorunda Bulunan Maden Alanları ve Fosil Yakıt Kaynakları (Rezerv Miktarları, Mevcut ve Planlanan işletilme Durumları, Bunun Ülke veya Yerel Kullanımlar İçin Önemi ve Ekonomik Değerleri) Bitki Örtüsü, Flora/Fauna ve Biyoçeşitlilik Çalışmaları (Proje Güzergahı, Etki Alanı ve İnceleme Koridorunu İçermelidir) Arazi Çalışmaları Sonucu Tespit Edilecek Flora Elemanlarının Türlerine Ait Verilerin (Familya, Cins, Tür, Türkçe Adları, Endemizm Durumu, Fitocoğrafik Bölge, Lokalite, Tehlike Kategorileri, Korunma Statüsü ile birlikte) Tablolar Halinde Verilmesi (Çalışmaların Hangi Dönemde Kimler Tarafından Yapıldığı Belirtilmelidir) (literatür çalışmalarında güncel verilerin ve endemik flora türlerinin web sitesinde bulunan Türkiye Bitkileri Veri Servisindeki verilerin kullanılması) Arazi Çalışmaları Sonucu Tespit Edilecek Fauna Elemanlarına Ait Verilerin (Familya, Cins, Tür, Türkçe Adları, Endemizm Durumu, Lokalite, Tehlike Kategorileri, Popülasyon Durumu, Korunma Statüsü, Kayıt Alma Şekli ile birlikte) Tablolar Halinde Verilmesi (Çalışmaların Hangi Dönemde Kimler Tarafından Yapıldığı Belirtilmelidir) Uluslararası Anlaşmalara Göre (Bern Sözleşmesi vb.) Koruma Altına Alman Türlerin Bulunup Bulunmadığının Tablolar Halinde Verilmesi), Fauna Türlerinin Merkez Av Komisyonu kararlarına göre incelenmesi Demiryolu Hattının Geçtiği Alanların Meteorolojik ve İklimsel Özellikleri, Bölge Özelinde Hava Koşulları, Bu Koşulların Planlanan Demiryoluna Etkileri ve Demiryolu Güvenliği Açısından İrdelenmesi (rüzgar, sis, yağış, kar, buzlanma vb.) Demiryolu Güzergahı, Etki Alanı ve İnceleme Koridorundaki Toprak Özellikleri, Tarım ve Hayvancılık (Kümes Hayvancılığı dahil) Faaliyetleri Toprak Özellikleri (toprak yapısı, arazi kullanım kabiliyeti sınıflaması, taşıma kapasitesi, yamaç stabilitesi, kayganlık, erozyon, doğal bitki örtüsü olarak kullanılan mera, çayır vb.) Tarım (Sulu ve Kuru Tarım, Zeytincilik vb.) Alanları, Büyüklükleri, Koordinatları, Tarımsal Gelişim Proje Alanları, Ürün Desenleri ve Bunların Yıllık Üretim Miktarı Hayvancılık (kümes hayvancılığı dahil) Faaliyetleri, Türleri, Adetleri, Beslenme ve Mera Alanları ile Bunların Koordinatları Vasıf Dışına Çıkarılacak Arazilerin Vasıflarım Gösterir Bilgi ve Belgeler. 118 iv

7 Sayılı Toprak Koruma ve Arazi Kullanım Kanunu, Tarih ve Sayılı "Tarım Arazilerinin Korunması, Kullanılması ve Arazi Toplulaştırmasına İlişkin Tüzük, 3573 Sayılı Zeytinlerin Islahı ve Yabanilerinin Aşılattırılması ve Ek 4086 Sayılı Zeytincilik Kanunu, 4342 Sayılı Mera Kanunu, 5302 Sayılı İl Özel İdare Kanunu, 3194 Sayılı İmar Kanunu, 5686 Sayılı Jeotermal Kaynaklar ve Doğal Mineralli Sular Kanunu, 3213 Sayılı Maden Kanunu, 3083 Sayılı Sulama Alanlarında ara2i Düzenlenmesine Dair Tarım Reformu Kanunu vb. Yönünden Değerlendirilmesi, Bu Konuda Yapılacak İş ve İşlemler ile Alınacak İzinler Su Ürünlerinin Yaşama, Üreme, Muhafaza ve istihsalini Koruyacak Tedbirlerin Alınması Maksadıyla İstihsal Vasıtalarına Zarar Veren Maddelerin Sahada Bulunan İç Sulara, istihsal Yerlerine veya Civarlarına Dökülmesinin Engellenmesi vb. Durumlar İçin 1380 Sayılı "Su Ürünleri Kanunu" Kapsamında Yapılacak iş ve İşlemler, Alınacak İzinler Peyzaj Değeri Yüksek Yerler ve Rekreasyon Alanları Proje ve Etki Alanının Mevcut Kirlilik Yükü Projenin İnşaat ve İşletme Aşamasında 2863 Sayılı Resmi Gazete'de Yayımlanan "Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu" Gereği Yapılacak İş ve İşlemler Güzergahın Geçtiği İller ve İlçelerin Sosyo - Ekonomik Özellikleri Ekonomik özellikler (yörenin ekonomik yapısını oluşturan başlıca sektörler, proje ile gerçekleşmesi beklenen gelir artışları) Nüfus (yöredeki kentsel ve kırsal nüfus, nüfus hareketleri; göçler, nüfus artış oranları, diğer bilgiler) Yaratılacak İstihdam İmkanları ve işsizlik Sağlık (bölgede mevcut endemik hastalıklar) Beklenen Sosyoekonomik Değişiklikler BÖLÜM 4: PROJENİN ÖNEMLİ ÇEVRESEL ETKİLERİ VE ALINACAK ÖNLEMLER Arazinin Hazırlanması ve Yapılacak İşler Kapsamında Nerelerde, Ne Miktarda ve Ne Kadar Alanda Hafriyat Yapılacağı, Hafriyat Artığı Malzemenin Nereye Taşınacağı, Nerede Depolanacağı veya Hangi Amaçlar İçin Kullanılacağı (bitkisel toprak ve ekonomik değeri olmayan pasa ile hafriyat malzemesi ayrı ayrı stoklanmalı, miktarları ayrı ayrı belirtilmeli, bitkisel toprağın erozyona karşı korunması için alınacak tedbirler açıklanmalı, oluşacak bitkisel toprağın ve hafriyat atığının depolanacağı alan 1/ ölçekli topoğrafik harita üzerinde ve vaziyet planında koordinatlarıyla birlikte gösterilmelidir.), Hafriyat Toprağı ve inşaat Yıkıntı Atıkları Yönetiminin "Hafriyat Toprağı, İnşaat ve Yıkıntı Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği" ve 2010/16 Sayılı Atıkların Düzenli Depolanmasına Dair Yönetmeliğe İlişkin Genelge Hükümleri Kapsamında Açıklanması Arazinin Hazırlanması Sırasında ve Yol İnşasında Patlayıcı Madde Kullanılması Gereken Yerler, Yapılacak Patlatmanın Proje Alanında Yaratacağı Etkiler (su kaynaklarına, tarım alanlarına vb), Patlayıcı Maddeleri Taşıma-Patlatma- Depolama Hususları, Patlatma Tasarımları, Bu işler İçin Kullanılacak Alet ve Ekipmanlar ile Bu Kapsamda Alınacak Önlemler Zemin Emniyetinin Sağlanması İçin Yapılacak İşlemler Projenin İnşaat ve İşletme Aşamasında Su Temini Sistemi Planı, Suyun Nereden Temin Edileceği, Suyun Temin Edileceği Kaynaklardan Alınacak Su Miktarı ve Bu Suların Kullanım Amaçlarına Göre Miktarları Projenin İnşaat ve işletme Aşamasında Oluşacak Katı Atıkların Cinsi (evsel v

8 nitelikli katı atıklar, inşaat atıkları, tıbbi atıklar vb.), Miktarı ve Bertaraf Yöntemleri (belediyeye teslim edilecekse buna dair protokol yapılması ve bunun 'na eklenmesi) Projesinin inşaat ve işletme Aşamasında Oluşacak Sıvı Atıkların Cinsi, (evsel nitelikli atık su, iş makinelerinden kaynaklanan atık yağlar vb.), Miktarı, Bertaraf Yöntemleri ve Deşarj Edileceği Ortamlar (konu ile ilgili izin belgelerinin ÇED Raporu'na eklenmesi), Atıksuların Kanalizasyona Bağlanacağı Belirtilen Yerlerde, Kanalizasyon Sistemlerinin Arıtma Sistemiyle Sonlanıp Sonlanmadığının Belirtilmesi Projenin İnşaat ve işletme Aşamasında Oluşacak Tehlikeli Atıkların Cinsi, Miktarı ve Bertaraf Yöntemleri, Alınacak İzinler, Uyulacak Yönetmelikler Karayolu Projesinin İnşaat Aşamasında Oluşacak Toz Emisyonları (kırma, öğütme, taşıma ve depolama gibi), Toz Emisyonu Hesaplamaları ve Alınacak Önlemler Arazinin Hazırlanması Esnasında Yapılacak işlerde Kullanılacak Yakıtların Türleri, Tüketim Miktarları, Emisyonlar Projenin Gerçekleşmesi ile Oluşacak Taşıt Trafiğinden Kaynaklanacak Emisyonlar, Alınacak Önlemler ve Beklenen Mikroklima Değişiklikleri Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi (Bakanlığımız Çevre Referans Laboratuvarınca Ön Yeterlik/Yeterlik Belgesi almış olması ve raporda gürültü bölümünü hazırlayacak personelin Bakanlığımız ile protokol yapan üniversitelerce verilen A Tipi Eğitime Katılım Belgesi'ne sahip olması zorunludur ve bu belgelerin bir örneğinin rapora konulması gerekmektedir.) Proje Planlanan Ulaşım Kaynakları İçin Akustik Rapor ( Proje Kapsamında İhtiyaç Duyulacak Malzemenin Karşılanmasında Kullanılacak Taş Ocakları İçin Akustik Rapor ( Demiryolu Projesinin Çevredeki Tarım Arazilerine ve Mera Arazilerine Olabilecek Etkileri, Alınacak Önlemler Proje Kapsamında Toprak Kaymasına Karşı Alınacak Önlemler Projenin İnşaat ve İşletme Döneminde Flora ve Fauna Üzerine Etkiler ve Alınacak Önlemlerin Ulusal ve Uluslararası Sözleşmeler Kapsamında Açıklanması Demiryolu Güzergahı, Etki Alanı ve Yakın Çevresinin ÇED Yönetmeliği'nin Ek- V'deki Duyarlı Yöreler Üzerine Etkisi ve Alınacak Önlemler Projenin inşaat ve İşletme Aşamasında, Ekosistemde Oluşacak Değişimler ve Alınacak Önlemler Orman Alanları Projenin Orman Alanlarına Muhtemel Olumsuz Etkileri ve Alınacak Etki Azaltıcı Tedbirler Projenin Orman Alanları Dışında Olması Halinde Mesafesine Bağlı Olarak Muhtemel Olumsuz Etkileri ve Alınacak Etki Azaltıcı Tedbirler Orman Yangınlarına Karşı Alınacak Önlemler Proje Etki Alanı ile Enerji İletim Hattı Güzergahının Kesişme Noktalarında (konu ile ilgili yapılan veya yapılacak protokollerin 'na eklenmesi) Ne Tür Geçişlerin Yapılacağı ve Alınacak Önlemler vi

9 4.19. Demiryolu Projesinin Mevcut ve Planlanan Demiryolu Hattı ile Kesiştiği Noktalarda Alınacak Tedbirler Proje Güzergahının Mevcut ve Planlanan Karayolu, Otoyol, Çevre Yolu, il Yolu vb. ile Kesiştiği Noktalarda Alınacak Önlemler Güzergahın Köy Yolu, Tarla İçi Yol, Tarla Geçiş Yolları vb. İle Kesiştiği Noktalarda Bu Noktalarda Yapılacak Geçişler ve Alınacak Önlemler Proje Güzergahı ile Çakışan Maden Sahalarına İlişkin Yapılacak İş ve işlemler ile Alınacak Tedbirler Proje Güzergahı ve Etki Alanı Boyunca Taşkın Sahaları, Taşkın Önleme ve Drenaj ile İlgili İşlemler, Her Türlü Taşkın Koruma ve Drenaj Kanallarının Geçişi Konusunda Alınacak Önlemler (proje güzergahı ile kesişen derelerin taşkın tekerrür debileri hesaplanarak bu hesaplara uygun hidrolik kesitte menfez yada köprüler için DSİ Genel Müdürlüğü'nden ayrıca görüş alınmalı, yapılmış protokoller 'na eklenmelidir.) Demiryolu Güzergahı ve Etki Alanı Boyunca Sulama Sistemleri ve Diğer Altyapı Yatırımlarının Etkilenmemesi İçin Alınacak Önlemler (içmesuyu deposu ve şebekesi, sulama kanalı, kanalizasyon, sondaj vb.) (Var ise konu ile ilgili izin belgelerinin 'na eklenmesi) Proje Kapsamında Gerçekleştirilecek Faaliyetler Sonucunda Yüzeysel ve Yeraltı Suyu Kaynaklarının Korunması İçin Alınacak Tedbirler (yüzey suyu kaynaklarına arıtılmış veya arıtılmamış atıksu, katı atık, hafriyat fazlası malzeme atılmayacağının taahhüt edilmesi vb.) Proje Kapsamında Dolgu Malzemesinin Taşınacağı Güzergahtaki Trafik Yükü, Kaza Riski ve Alınacak Önlemler ile 2918 Sayılı Trafik Kanunu Kapsamında yapılacak işlemler Projenin İnşaat ve İşletme Aşamalarında Araç Yükünün % Artış Olarak Hesaplanması (araç cinsi ve araç sayısı şeklinde detaylandırılarak) ve Mevcut Trafik Yüküne Etkisinin İrdelenmesi, Güncel Trafik Hacim Haritası, Kaza Riski ve Alınacak Önlemler Proje Güzergahı, Etki Alam ve inceleme Koridoru Alanında Devletin Yetkili Organlarının Hüküm ve Tasarrufu Altında Bulunan Arazilere (askeri yasak bölgeler, petrol veya doğalgaz boru hattı, NATO boru hattı, kamu kurum ve kuruluşlarına belirli amaçlarla tahsis edilmiş alanlar, enerji santralleri, baraj, gölgölet, hava alanı, OSB, lojistik köy, serbest bölge, enerji iletim hattı vb.) Olabilecek Etkileri Kapsamında Alınacak Önlemler Doğal Afet ve Deprem Durumuna İlişkin Alınacak Önlemler Demiryolu Güzergahı Boyunca Güvenlik İçin Alınacak Önlemler (var ise konu ile ilgili izin belgelerinin 'na eklenmesi) Demiryolu Yapım Çalışmalarında Bulunacak İşçilerin Sağlık Hizmetlerinin Nasıl ve Nereden Sağlanacağı, Arazinin Hazırlanmasından Projenin Hizmete Açılmasına Dek Sürdürülecek işlerden İnsan Sağlığı ve Çevre İçin Riskli ve Tehlikeli Olanlar, Tehlikeli Durumlar İçin Acil Eylem Planı, Gerekli Ekipmanlar ve İlk Yardım İmkanları Proje Kapsamındaki Peyzaj ve Çevre Düzenleme Çalışmaları (ağaçlandırmalar, yeşil alan düzenlemeleri vb. ne kadar alanda nasıl yapılacağı, bunun için seçilecek bitki ve ağaç türleri) Demiryolu Güzergahı Üzerinde Bulunan İllerin, ilçelerin ve Bu İlçelere Bağlı Yerleşim Yerlerinin, Projenin İnşaat ve İşletme Aşamalarından Nasıl Etkileneceğinin İrdelenmesi Proje Güzergahı Üzerinde Bulunan Yerleşim Alanlarında Meydana Gelebilecek vii

10 Sosyo-Ekonomik Etkiler Projenin Sona Ermesinden Sonra Yapılacak Arazi Islah ve Rehabilitasyon Çalışmaları (doğaya geri kazanım ile ilgili detaylı bilgi verilmeli, bu doğrultuda hazırlanan restorasyon planı ve kesitleri (Orman Bölge Müdürlüğü'ne sunulan plan ile uyumlu) rapor ekinde yer almalıdır.) Projenin Başlangıç, İnşaat ve İşletme Dönemine Ait İzleme ve Kontrol Programı BÖLÜM 5: HALKIN KATILIMI BÖLÜM 6: YUKARIDA VERİLEN BAŞLIKLARA GÖRE TEMİN EDİLEN BİLGİLERİN TEKNİK OLMAYAN BİR ÖZETİ EKLER NOTLAR VE KAYNAKLAR ÇED RAPORUNU HAZIRLAYACAK ÇALIŞMA GRUBUNUN TANIMI viii

11 TABLOLAR DİZİNİ Tablo 1. Sivas-Erzincan Demiryolu İstasyonları... 7 Tablo 2. Proje Kriterleri... 9 Tablo 3. Sivas-Erzincan Demiryolu Üzerinde Yapılması Planlanan Viyadükler Tablo 4. Sivas-Erzincan Demiryolu Hattı Üzerinde Yapılması Planlanan Tüneller Tablo 5. Projeli Durum Çekilen Yolcu Trafiği ve Sefer Sayıları Tablo 6. Güzergâhın İdari Sınırlarından Geçtiği İlçelere Olan Mesafesi Tablo 7. Demiryolu Hattı Güzergâhı Yerleşim Yerleri Bilgileri (Sivas İli) Tablo 8. Demiryolu Hattı Güzergâhı Yerleşim Yerleri Bilgileri (Erzincan İli) Tablo 9. Sivas-Erzincan Demiryolu Güzergâhı Dere Geçişleri Tablo 10. Güzergah Çevresinde Yer Alan Göl ve Barajlar Tablo 11. Karayolu Kesişim Noktaları Tablo 12. Projeye İlişkin Fayda-Maliyet Analizi Tablo 13. Zamanlama Tablosu Tablo 14. Güzergah Arazi Kullanımları Tablo 15. Şantiye Alanları ve Koordinatları Tablo 16. Hafriyat Dökülmesi Planlanan Alanlar ve Koordinatları Tablo 17. Güzergâh Çevresinde Yer Alan Göller ve Barajlar Tablo 18. Tehlike Sınıflar ve Açıklamaları Tablo 19. Proje güzergâhı ve çevresinde bulunma ihtimali olan endemik türlerin özellikleri. 84 Tablo 20. BERN Sözleşmesi Ek Liste Tablo 21. Proje Güzergâhı ve Yakın Çevresinde Tespit Edilen Flora Türleri Tablo 22. IUCN e göre koruma altına alınan türler için Red Data Book kategorileri: Tablo 23. Prof. Dr. Ali Demirsoy a göre koruma altına alınan türler için IUCN Red Data Book kategorileri karşılığı: Tablo 24. Bern Sözleşmesi Ekleri Tablo 25. Merkez Av Komisyonu Kararları Ek Listeler ( ) Tablo 26. Fauna Tablosu (İki Yaşamlılar Amphibia) Tablo 27. Fauna Tablosu (Sürüngenler Reptilia) Tablo 28. Fauna Tablosu - Kuş Türleri Listesi Tablo 29. Fauna Tablosu - Memeli Hayvanlar (Mamalia) Tablo 30. Göl ve Çevresinde Bulunan Kuş Türleri Tablo 31. Uzun Yıllar Aylık Sıcaklık Değerleri Tablo 32. Uzun Yıllar Aylık Yağış Değerleri Tablo 33. Uzun Yıllar Bağıl Nem Değerleri Tablo 34. Uzun Yıllar Arası Esen Rüzgar Hızları Tablo 35. Yönlere Göre Rüzgarın Esme Sayıları Değerleri Tablo 36. Uzun Yıllar Aylık Sıcaklık Değerleri Tablo 37. Uzun Yıllar Aylık Yağış Değerleri Tablo 38. Uzun Yıllar Bağıl Nem Değerleri Tablo 39. Erzincan İli Genel Rüzgâr Verileri Tablo 40. Sivas İli Hayvancılık Verileri Tablo 41. Erzincan İli Hayvancılık Verileri Tablo 42. Sivas İli Arazi Sınıflandırması Tablo 43. Erzincan İli Arazi Sınıflandırması Tablo 44. Sivas İli Ekili Alanlar Tablosu Tablo 45. Sivas İli Tarım Ürünlerin Ekim Alanı Ve Üretim Miktarı Tablo 46. Sivas İli Kuru Tarım Ürünlerin Ekim Alanı Ve Üretim Miktarı Tablo 47. Sivas İli Meyve Ağaçları Ve Üretimi Tablo 48. Sivas İli Sebze Üretimi Tablo 49. Erzincan İli Ekili Alanlar Tablosu Tablo 50. Erzincan İli Tarım Ürünlerin Ekim Alanı Ve Üretim Miktarı Tablo 51. Erzincan İli Kuru Tarım Ürünlerin Ekim Alanı Ve Üretim Miktarı Tablo 52. Erzincan İli Meyve Ağaçları Ve Üretimi Tablo 53. Erzincan İli Sebze Üretimi ix

12 Tablo 54. Sivas İli Hayvancılık Verileri Tablo 55. Erzincan İli Hayvancılık Verileri Tablo 56. Demiryolu Güzergâh ÇED Koridoru İçinde Kalan Yerleşim Yeri Nüfus Verileri - Sivas Tablo 57. Demiryolu Güzergâh ÇED Koridoru İçinde Kalan Yerleşim Yeri Nüfus Verileri Erzincan Tablo 58. Sivas İli Net Göç ve Göç Hızı Tablo 59. Erzincan İli Net Göç ve Göç Hızı Tablo 60. Sivas İli Sağlık Tesisleri Tablo 61. Erzincan İli Sağlık Tesisleri Tablo 62. Meydana Gelecek Atıkların Atık Kodları Tablo 63. Sektör: Evsel Nitelikli Atık Sular (Sınıf 1: Kirlilik Yükü Ham BOİ Olarak Kg/Gün Arasında, Nüfus = ) Tablo 64. Motorin Özellikleri (Tüpraş) Tablo 65. Emisyon Faktörleri Tablo 66. Demiryolu Güzergâhında Yer Alan Karayolları 2011 Yılı Toplam Yıllık Ortalama Günlük Taşıt Sayıları Tablo 67. Sivas-Erzincan Demiryolu Halkın Katılımı Toplantı Bilgileri x

13 ŞEKİLLER DİZİNİ Şekil 1. Türkiye Cumhuriyeti Devlet Demiryolları Haritası... 3 Şekil 2. Sivas-Erzincan Demiryolu Mevcut Hatti Ile Yeni Planlanan Hat Haritasi... 4 Şekil 3. nin Mevcut Ve Planlanan Demiryolları Ağı Üzerinde Görünümü Haritası... 5 Şekil 4. Demiryolu Görünümü Şekil 5. Balast Serilmesi Şekil 6. Travers Görünümü Şekil 7. UIC-60 Tipi Raylar Şekil 8. Demiryolu Enkesiti Şekil 9. Katener Sistemi Şekil 10. Katener Sistemi Kesiti Şekil 11. Açık Alanda Konsol-Hoban ve Kataner Sistemi İçin Prensip Gösterim Şekil 12. Tünelde Konsol-Hoban ve Kataner Sistemi İçin Prensip Gösterim Şekil 13. Demiryolu için olası koridor alternatifleri Şekil 14. İş Akım Şeması Şekil 15. Yer Bulduru Haritası Şekil 16. Ekolojik Koridor Örnekleri Şekil 17. Bölgenin Jeolojik Karakteristikleri Şekil 18. Sivas-Hafik Bölgesinde Jips Birimlerinin Oluşturduğu Geniş Alana Yayılı Çukurlar 60 Şekil 19. Sivas - Erzincan Bölgesinde Mart Arası Kaydedilmiş Sismik Hareketler Şekil 20. Sivas İli Diri Fay Haritası Şekil 21. Divriği İlçesi Diri Fay Haritası Şekil 22. Erzincan İli Diri Fay Haritası Şekil 23. Türkiye Deprem Haritası Şekil 24. Sivas Deprem Haritası Şekil 25. Erzincan Deprem Haritası Şekil 26. Davis in Grid Sistemi (Grids of Davis) Şekil 27. Türkiye Vejetasyon Formasyonları Şekil 28. Proje Güzergâhı Vejetasyonu Örnekleri Şekil 29. Türkiye Fitocoğrafik Bölgeleri Haritası Şekil 30. Türkiye İklim Haritası Şekil 31. Sivas ve Erzincan İli Sıcaklık Grafiği Şekil 32. Sivas ve Erzincan İli Yağış Grafiği Şekil 33. Sivas ve Erzincan İli Bağıl Nem Değerleri Grafiği Şekil 34. Sivas İli Arazilerin Dağılımı Şekil 35. Erzincan İli Arazilerin Dağılımı Şekil 36. Arıtma Tesisi İş Akım Şeması Şekil 37. Demiryolu Güzergâhında Yer Alan Karayollarının Trafik Hacim Haritası (2011 yılı) Şekil 38. Demiryolu Çevresine Çekilen Tel Örgüler Şekil 39. Acil Müdahale Planı Akım Şeması Şekil 40. Sivas İli Halkın Katılımı Görüntüleri Şekil 41. Erzincan İli Halkın Katılımı Görüntüleri xi

14 EKLER DİZİNİ EK-1 EK-2 EK-3 EK-4 EK-5 EK-6 EK-7 EK-8 EK-9 EK-10 EK-11 EK-12 : RESMİ YAZILAR : 1/25000 ÖLÇEKLİ TOPOĞRAFİK HARİTASI : KOORDİNATLAR VE UYDU HARİTASI (CD) : 1/ ÖLÇEKLİ HARİTA : KLAVUZ PLAN : NÜFUS YOĞUNLUĞU HARİTASI : FAALİYET ALANI FOTOĞRAFLARI : ÇEVRE DÜZENİ PLANLARI : ZEMİN ARAŞTIRMALARI ÖN ETÜT RAPORU : METEOROLOJİ BÜLTENLERİ : AKUSTİK RAPOR : PATLATMA DİZAYNI RAPORU xii

15 BÖLÜM 1 PROJENİN TANIMI VE AMACI

16 1. BÖLÜM 1: PROJENİN TANIMI VE AMACI 1.1. Proje ve Proje Güzergahının Tanımı, Hizmet Amaçları, Mevcut ve Planlanan Projelerle İlişkisi Ekonomik ve Sosyal Yönden Ülke, Bölge ve İller Ölçeğinde Önem ve Gerekliği, Projenin Yatırım ve İşletme Süresi, İnşaat ve İşletme Aşamalarında Çalışacak Eleman Sayısı Proje konusu faaliyet, tarafından Sivas ve Erzincan İlleri İle İlçeleri idari sınırları içinde yapımı planlanan dir., tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayınlanarak yürürlüğe giren Mülga ÇED Yönetmeliği hükümlerine göre T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı nda tarihinde gerçekleştirilen Bilgilendirme, Kapsam ve Özel Format Belirleme Toplantısı sonucunda komisyon tarafından oluşturularak ÇED İzin ve Denetim Genel Müdürlüğü nce tarih sayılı yazısı ile tarafımıza iletilen özel format doğrultusunda hazırlanmıştır. ÇED Olumlu Kararı alınan Sivas-Erzincan-Erzurum-Kars Demiryolu güzergahının etüt çalışmaları sırasında Sivas-Erzincan Kesiminde değişiklik yapılması gerekliliği doğmuş ve bu kesimde kalan güzergah ve sanat yapıları revize edilmiştir. Yapılan revizyonlarda Sivas- Erzincan-Erzurum-Kars Demiryolu güzergahının, Sivas-Erzincan kesiminin yaklaşık 220 km.lik kısmında Sivas-Erzincan-Erzurum-Kars Demiryolu güzergahının ÇED Koridoru dışına çıkmıştır. Bu nedenle Sivas-Erzincan-Erzurum-Kars Demiryolu güzergahının Sivas-Erzincan arasında kalan kesimi için tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Çevresel Etki Değerlendirilmesi Yönetmeliği Geçici 1. Madde; Bu Yönetmeliğin yürürlük tarihinden önce, ÇED Başvuru Dosyası/Proje Tanıtım Dosyası Valiliğe ya da Bakanlığa sunulmuş projelere başvuru tarihinde yürürlükte olan Yönetmelik hükümleri uygulanır. Kapsamında değerlendirilerek hazırlanmıştır. nin Tanımı ve Hizmet Amaçları güzergâhını kapsayan bölgede ulaşım karayolu ve mevcut demiryolu hattı ile sağlanmaktadır. Söz konusu proje kapsamında Sivas ve Erzincan illeri birbirine hızlı tren hattı ile bağlanacak olup, bölgede planlanan diğer hızlı tren hatları ile entegrasyon sağlanacaktır. Bölgede planlanan diğer projeler tamamlandığında İç Anadolu Bölgesi, Karadeniz Bölgesi, Doğu Anadolu Bölgesi ve Güneydoğu Anadolu Bölgesi illeri arasında güçlü bir ulaşım ağı meydana gelecektir. Söz konusu demiryolu projesinin aşağıda belirtilen demiryolu hatları ile entegre edilmesi vasıtasıyla kuzey-güney ve doğu-batı aksında pek çok ile ulaşım sağlanacaktır. Etüt Proje ve Mühendislik Hizmetleri İşi TCDD İşletmesi Genel Müdürlüğü tarafından SWS Engineeringe S.p.A. ya ihale edilmiştir Sivas-Erzincan Demiryolu hattının toplam uzunluğu km dir. Hat Sivas İli Merkez ilçesinden başlamaktadır. (0+000 km) nin; 139,25 km.si (km arası) Sivas İli sınırları içerisinde, 106,57 km.si (km arası) Erzincan ili sınırları içerisinde yer almaktadır. Demiryolu güzergâhı boyunca 7 istasyon (4 adet Sivas, 3 adet Erzincan) yapılması planlanmaktadır. 1

17 Türkiye Cumhuriyeti Devlet Demiryolları Haritası Şekil 1 de verilmektedir. Ayrıca, Sivas-Erzincan Demiryolu mevcut hattı ile yeni planlanan hat haritası Şekil 2 de verilmiştir. ; Sivas ve Erzincan İllerinin idari sınırları içerisinden geçmektedir. Demiryolu hattının geçtiği İller ve İlçeler kilometreler ile birlikte aşağıda verilmektedir. Sivas İli (km ) - Merkez İlçesi (km ) - Hafik İlçesi (km ) - Zara İlçesi (km ) - İmranlı İlçesi (km ) Erzincan İli (km ) - Refahiye İlçesi (km ) - Kemah İlçesi (km ) - Merkez İlçesi (km ) Demiryolu Hattı gidiş ve geliş olmak üzere 2 adet hat, hatlar arası mesafenin 4,5 metre, platform genişliğinin 14,5 metre olması planlanmaktadır. nin mevcut ve planlanan demiryolları ağı üzerinde görünümü Şekil 3 de gösterilmiştir. 2

18 Şekil 1. Türkiye Cumhuriyeti Devlet Demiryolları Haritası 3

19 Şekil 2. Sivas-Erzincan Demiryolu Mevcut Hatti Ile Yeni Planlanan Hat Haritasi 4

20 LEJANT İşletme Yapım aşamasında Planları sonuca varılmıştır İfade edilmiştir Mevcut <200km Şekil 3. nin Mevcut Ve Planlanan Demiryolları Ağı Üzerinde Görünümü Haritası 5

21 Mevcut ve/veya Planlanan Projelerle İlişkisi Demiryolu güzergâhı ve çevresinde Karayolları Genel Müdürlüğü, DSİ Genel Müdürlüğü, TEİAŞ Genel Müdürlüğü, Boru Hatları ile Petrol Taşıma A.Ş. vb. kamu kurumlarına ait planlanan ve mevcut karayolu, sulama alanı, enerji iletim hattı vb. projeler yer almaktadır. Bu alanlarda yapılacak geçişlerde Karayolları Genel Müdürlüğü, DSİ Genel Müdürlüğü, TEİAŞ Genel Müdürlüğü, Boru Hatları ile Petrol Taşıma A.Ş. vb. kamu kurumları ile birlikte özel geçişler planlanacak ve inşaat çalışmaları koordineli olarak yürütülecektir. Söz konusu proje kapsamında Sivas ve Erzincan illeri birbirine direkt olarak bağlanacak olup, bölgede planlanan diğer hızlı tren hatları ile entegrasyon sağlanacaktır. Bölgede planlanan diğer projeler tamamlandığında İç Anadolu Bölgesi, Karadeniz Bölgesi, Doğu Anadolu Bölgesi ve Güneydoğu Anadolu Bölgesi illeri arasında güçlü bir ulaşım ağı meydana gelecektir. Söz konusu demiryolu projesinin aşağıda belirtilen demiryolu hatları ile entegre edilmesi vasıtasıyla kuzey-güney ve doğu-batı aksında pek çok ile ulaşım sağlanacaktır. Diğer planlanan yüksek hızlı tren projeleri ile entegrasyonu sağlanacak olan Sivas- Erzincan Demiryolu Hattı vasıtasıyla; Trabzon-Erzincan Demiryolu Projesi ile entegrasyon sağlandığında Trabzon, Gümüşhane, Giresun illerine, Erzincan-Muş Demiryolu Projesi ile entegrasyon sağlandığında Bingöl ve Muş illerine, Ankara-Sivas Demiryolu Projesi ile Ankara ya, direkt olarak ulaşım sağlanacaktır. Erzincan-Erzurum-Kars-Iğdır-Dilucu sınır kapısı arasında planlanan hızlı tren ile güzergahta yer alan illere ve Dilucu sınır kapısına ulaşım sağlanacaktır. Erzincan-Diyarbakır-Mardin Demiryolu Projesi ile Diyarbakır ve Mardin İllerine direkt olarak ulaşım sağlanacaktır. Sivas-Erzincan projesinde, güzergâh seçenekleri, maksimum eğim %1.6 olarak ve Sivas-Erzincan arası minimum yatay kurp yarıçapı 3500 m oluşturulacak ve böylece yük ve yolcu taşımasına uygun bir altyapı sağlanabilecektir. Projenin Yatırım ve İşletme Süresi Proje konusu demiryolu projesinin projelendirme çalışmalarının tamamlanmasını müteakip 5 yıllık inşaat süreci ile tamamlanması planlanmaktadır. Demiryolu yatırımlarında alt yapının ekonomik ömrü, üst yapı ve işletim sistemleri ekonomik ömründen oldukça uzun bir süreç olmaktadır. Bu geçerliliği ülkemizin mevcut demiryolu ağında görmek mümkündür. Mevcut demiryolu ağının önemli bir bölümü Cumhuriyetin kuruluş dönemleri ile bunu takip eden planlı kalkınma dönemlerinde gerçekleştirilmiş olmasına karşın üst yapının değişik tarihlerdeki yenilenmeleri ile hizmet verdiğini söylemek mümkündür. İnşaat teknolojisindeki gelişmeler doğrultusunda iyi bir bakım planı ile günümüz ihtiyaçlarına cevap verebilecek yüksek standartlı bir demiryolu alt yapısının ekonomik ömrünün üst yapısını oluşturan ray, travers, işletim sistemlerinin (elektrifikasyon ve sinyalizasyon sistemleri) ekonomik ömründen daha uzun olacaktır. 6

22 Genel olarak demiryolu yatırımlarının değerlendirmesinde üst yapıdaki ekonomik ömür dikkate alınarak 30 yıllık bir işletme dönemi belirlenmektedir. Projenin inşaat aşamasında proje güzergâhında geçici şantiyeler kurulacaktır. Proje kapsamında 3 adet şantiye kurulması öngörülmektedir. Şantiye alanlarında yapılacak inşaat işlemlerine göre çalışacak personel sayısı da değişiklik gösterecek olup, ortalama her şantiyede 150 kişinin istihdam edilmesi ön görülmektedir. Demiryolu Hattının işletilmesi esnasında bir istasyonu bir seferde yaklaşık 20 görevli personel kullanması tahmin edilmektedir Demiryolu Projesinin Özellikleri İstasyon Yapılacak Yerler, Özellikleri (Adedi, İstasyon Binası, Lojman, Araç Parkı, Kaplayacağı Alan (m 2 ) Depolama Alanları, Depolanacağı Malzemelerin Özellikleri, Yükleme Rampası, Tren Bakım Ve Onarım Alanları vb.), Verilecek Hizmetler, Vaziyet Planı Üzerinde Gösterimi Proje kapsamında 7 adet istasyon yapılması planlanmaktadır. Sivas İli idari sınırları içerisinde 4 adet, Erzincan İli idari sınırları içerisinde 3 adet istasyon planlanmıştır. Güzergâh üzerinde öngörülen istasyon kilometre ve uzunlukları Tablo 1 de verilmektedir. Tablo 1. Sivas-Erzincan Demiryolu İstasyonları No İstasyon Adı Giriş Km. Çıkış Km. Uzunluk (m) Hizmet Turu Sivas İstasyonu Hafik İstasyonu Zara İstasyonu İmranlı İstasyonu Doğandere İstasyonu Kemah İstasyonu Erzincan İstasyon Yük+Yolcu İstasyon Türü Mevcut İstasyonda Revizyon İli Sivas Yük+Yolcu Planlanan Sivas Yük+Yolcu Planlanan Sivas Yük+Yolcu Planlanan Sivas Yük+Yolcu Planlanan Erzincan Yük+Yolcu Planlanan Erzincan Yük+Yolcu Mevcut İstasyonda Revizyon Erzincan Sivas-Erzincan Demiryolu Hattı Güzergâhında planlanan istasyonlarda sağlanan genel koşullar ve istasyonlara ait özellikler aşağıda maddeler halinde verilmiştir. Giriş Üniteleri İstasyon İdari ve Sosyal Binaları Yük Ambarları Konteynır Yükleme-Boşaltma-Elleçleme Alanları Sinyalizasyon ve Elektrifikasyon Ünitesi Kataner Ünitesi Bakım Ünitesi Park Ünitesi (Tır, Gelen-Giden Yolcu Araç Parkları) Proje kapsamında yer alan istasyonda yapılması planlanan işletme binasının genel olarak ana fonksiyonel elemanları aşağıda verilmiştir. 7

23 İstasyon Girişleri Bilet Holü Yatay Dolaşım Düşey Dolaşım Peron İstasyon Girişi /Bilet Holü /Yatay Dolaşım /Düşey Dolaşım: Yolcuların girişten sonra ulaştığı mekânlar bütün olarak bilet holü katı olarak tanımlanmaktadır. Bilet holü katında, bilet gişeleri, satış mekânları, danışmalar, banka, merdiven/yürüyen, merdiven/asansör önü birikme alanı bulunacaktır. Ayrıca, bu katta donanım ve personel için ayrılmış mekânlar da yer alacaktır. Halka açık alanlarda, aktarma, ilk ya da son istasyon olmasına göre, yolcu danışma, turist danışma bankoları yer alacaktır. Bekleme salonu büyüklüğü gelen ve giden yolcu yüküne göre belirlenecektir. Alış-veriş dükkânları, büfe, postane, banka, kafeterya ve fast-food türünde hizmet veren birimlerin yer alıp almayacağı ise istasyonun türü ve konumuna göre belirlenecektir. İstasyon içerisinde bilet gişesi ile birlikte bilet makineleri için ulaşılabilmesi kolay yerler belirlenecek, istasyon işletmesine ilişkin fonksiyonları karşılamak amacı ile personel odaları, depolar, elektrik servis odaları, havalandırma odaları gibi teknik odalarda söz konusu alanda yer alacaktır. Peronlar: Tren boyuna göre tasarlanacak peronlar; Yolcunun kolaylıkla anlayabileceği işaret ve uyarı ekipmanına, Her bir peronda en az 2 adet acil çıkışa, Özürlü kullanım alanı ve donanımına, Yeterli sayıda teknik ve güvelik personeline sahip olacaktır. Yardımcı Mekanlar / Halka Açık Mekanlar: İstasyonlarda, elektro-mekanik tesisat odaları, kontrol, depolama ve personelin ihtiyaç duyduğu odalarla birlikte, yolcuların durumuna göre değişiklik gösteren yardımcı mekânların, yerleşimi, büyüklüğü ve dağılımı istasyonun özeliklerine göre dikkatle seçilecektir. Sistem teknolojisi ile bağlantılı tüm yardımcı mekânlar bir arada toplanacak, bu yerlere giriş, her durumda güvenlik altına alınacak ve korunacaktır. Depolama üniteleri; Proje kapsamında planlanan istasyon yolcu taşımacılığına hizmet verecek şekilde planlanmakta olup, bu kapsamda depolama alanlarının yapılması planlanmaktadır. İstasyonda sorunsuz bir işletme için gerekli tüm tesisler projelendirilecektir. Yapılacak olan istasyonda bir istasyon binası ve yeterli sayıda faal personel hizmet evleri bulunacaktır. Bunun dışında revizörlük binası, sinyalizasyon ve elektrifikasyon binaları ile garajlar da bulunacaktır. İstasyon alanında kapsamlı bir bakım onarım çalışması yapılmayacak olup, sadece trenlerde meydana gelecek arızalarda onarım yapılması muhtemeldir. Bu amaçla istasyon alanında bir adet bakım ünitesi bulunması planlanmaktadır. 8

24 Projenin Yapım Teknikleri Demiryolu Projesinin Teknik Özellikleri Sivas-Erzincan Demiryolu gidiş-geliş olmak üzere 2 ayrı hat halinde ve hızlı tren standartlarında projelendirilmiş olup, elektrifikasyon gerilimi ihtiyacı; 25 kv Monafaze 50 Hz olacaktır. İşletmede gerekli olan bu enerji; hat güzergâhı civarında yer alan trafo merkezlerinden sağlanacak ve hat güzergâhına dağıtımı için ara mesafeleri m açıklıkta değişen beton kataner direkler inşa edilerek şebeke sistemi oluşturulacaktır. Hattın geometrik standartları, tarafından 250 km/saat proje hızına göre projelendirilen diğer hatlarla bütünlüğün sağlanmasını temin edecek şekilde tespit edilmiştir. Bu itibarla güzergâh araştırmalarında en küçük kurp yarıçapı 3500 metre, maksimum eğim % o 16 planlanmıştır. Proje kapsamında beton direkler ve traversler satın alınarak temin edilecek olup, güzergâh boyunca istasyon inşaatlarında ve beton direklerin sabitlenmesi amacıyla beton kullanılacaktır. Gerekli beton bölgedeki hazır beton tesislerinden karşılanacaktır. Beton satın alınacak hazır beton tesisleri, demiryolu inşaat ihalesi yapılmasını müteakip, faaliyet sahibi tarafından belirlenecektir. Beton santralinin işletilmesinin söz konusu olması durumunda gerekli izinler alınacaktır. Demiryolu Projesi kapsamında hazır beton tesisi kurulmayacak ve işletilmeyecektir. Hem yük hem de yolcu taşıma amacıyla gidiş-geliş olmak üzere 2 ayrı hat olarak ve elektrikle çalışacak trenlerin hizmet verebileceği şekilde tasarlanan Demiryolu Hattına ait proje kriterleri Tablo 2 de verilmiştir. Tablo 2. Proje Kriterleri Demiryolunun Adı Uzunluğu İşletme Hat tipi Hat Eksenleri Arası Mesafe Platform genişliği Karma (Yük+Yolcu) Elektrikli çift hat 4.50 m 14,50 m Ray tipi UIC 60 Traverse tipi Elektrifikasyon Min Yatay Kurp B70 betonarme traverse 25 kv monofaze 50 hz 3500 m Max. Düşey Eğim %o 16 Tasarım Hızı (Mak.) Yolcu Trenleri İçin Tasarım Hızı (Mak.) Yük Trenleri İçin Viyadük sayısı Tünel sayısı İstasyon Kamulaştırma V=250 km/s V = 80 km/s 47 adet 38 adet 7 istasyon Gerektiği kadar Hattın kestiği tüm ufak suyollarında ise demiryolu dolgu gövdesi altına 1,5 m x 1,5 m ile 3,0 m x 3,0 m arasında değişen ebatlarda menfezler inşa edilecektir. 9

25 Demiryolu Hattı Platformu: Demiryolları hatlarının yapımında taban zemini veya dolgu zeminin üzerine yukarıdan aşağıya doğru; balast, balast altı (subbalast) ve gerekmesi halinde hazırlanmış taban (prepared subgrade) tabakaları yer almaktadır. Demiryolu hattı platformunun gövdesi, zeminin özelliklerine göre değişik kalınlıkta dolgu malzemesi ile inşa edilecek, dolgu malzemesinin üzerine minimum 35 cm kalınlığında alt temel, minimum 30 cm balast altı malzeme ve minimum 30 cm balast malzemesi serilecektir. Balast tabakasının üzerine konulacak B 70 tipi beton traverslere elastik bağlantı malzemesi ile UIC-60 tipi raylar monte edilmek suretiyle teşkil edilecektir. Balast Demiryolu yapımında kullanılan traversler tarafından iletilen tüm etkileri kalıcı çökmelere uğramadan ve taneleri arasındaki sürtünme ile yayarak platforma ileten ve yol çevresinde elastik bir yatak oluşturan agrega tane yüzeyleri tamamen kırılmış, doğal, yapay veya geri kazanılmış olabilen taşlardır. Demiryolu balastı için üst sınır değeri 50 mm veya 63 mm, alt sınır için 31,5 mm dir. Subbalast Balasttan gelen yüklere dayanabilen ve bu yükleri alt temele aktarabilen kırmataş (plantmiks) malzemeden oluşan tabakadır. Balast altı tabakasının fonksiyonları aşağıda verilmektedir. Taban zemininin doygun hale gelip yük altında zayıflamasını engellemek için, hattan gelen suyun büyük bir kısmını yan hendeklere aktarabilecek düzeyde geçirimli olacaktır, Donma ve çözülmeye karşı yeterli kalınlıkta oluşturulacaktır. Balast altı tabakasının detay özellikleri aşağıda verilmektedir. Los Angeles aşınma dayanımı LA<%25 olacaktır. (ASTM C ). Maksimum dane çapı 25 mm olacaktır. İnce malzeme oranı (<0.075 mm) %12 den az olacaktır. Malzeme iyi derecelenmiş olacaktır (uniformluk katsayısı Cu>6). Don kaybı % 25 den az olacaktır. (ASTM-C 88) Geçirgenlik katsayısı 5x10-5 m/sn den küçük olacaktır. Alt balast malzemesi balast ve hazırlanmış tabanı ayırıcı özelliğe sahip olacaktır. Alt balast malzemesinin gradasyonu, tarif edilen ve aşağıda belirtilen filtre kriterin sağlayacaktır. D15 (filtre) 5xD85 (korunacak malzeme) D50 (filtre) 25xD50 (korunacak malzeme) Hazırlanmış Taban Malzemesi Hazırlanmış taban malzemesi aşağıdaki koşulları sağlayacaktır; 10

26 Yağmur sularının tabaka üzerinde birikmesini önlemek için, balast altı tabakasıyla aynı eğime sahip olacaktır. Maksimum dane çapı 10 cm. olacaktır. İnce malzeme oranı (<0.075 mm) % 5 den az olacaktır. Los Angeles aşınma dayanımı LA<%30 olacaktır (ASTM C ). Malzeme iyi derecelenmiş olacaktır (uniformluluk katsayısı Cu>6). Kimyasal maddeler, cüruf, enkaz ve donmuş malzeme, bu tabakanın oluşturulmasında kullanılmayacaktır. Kum ve Çakıl (Agrega) Özellikleri Demiryolları yapıları inşaatlarında kullanılan agregalar, agrega ile ilgili Türk Standartlarına uygun olacaktır. Beton yapımında kullanılmak amacıyla, doğal, yapay veya geri kazanma yoluyla elde edilen agregaların ve bu malzemelerin oluşturduğu karışımların özellikleri için, TS 706 EN standardı kullanılacaktır. Deney için alınacak numunelerin hazırlanmasında ise TS 707 de belirtilen şartlara uyulacaktır. Çimento Beton imalatında genel olarak yapının türüne, önem derecesine ve bulunduğu ortama göre tasarlanacak çimento kullanılacaktır. Demiryolları yapılarının inşaatında kullanılacak çimentonun özellikleri yapının bulunduğu yere ve işlevine göre değişecektir. Travers Raydan, kendisine etkiyen kuvvetleri daha geniş bir yüzeyde karşılayıp yayarak balasta aktaran, yolu yan etkilere karşı ekseninde tutan, raylara dik yönde belirli aralıklarla döşenmiş sömeller bu tabakayı oluşturur. Travers malzemesi olarak beton malzemesi kullanılacaktır. TS EN ve 2 ye uygun olarak travers üretiminde kullanılacak malzeme, traversin uzun ömürlü olabilmesi için dikkatle seçilecektir. Bu nedenle sağlamlık, geçirgenlik ve aşınmaya karşı dayanıklı malzemeler travers yapımında seçilecektir. Diğer bütün malzemeler için TS ve TS EN standartları öncelikli olarak kullanılacak ve TS ya da TS EN standartlarının kapsamadığı durumlarda T.C. Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı, nün uygun bulacağı uluslararası standartlara başvurulacaktır. 11

27 Şekil 4. Demiryolu Görünümü Şekil 5. Balast Serilmesi Şekil 6. Travers Görünümü 12

28 Proje Kapsamında Yapılacak Yarma ve Dolgu Malzemesinin Özellikleri (Kaplayacağı Alan (m 2 ) ve Hacim (m 3 )), Analiz Çalışmaları ve Sonuçları ile Bertaraf Yöntemleri kapsamında yaklaşık m 3 lük yarma ve m 3 lük dolgu, işlemi gerçekleştirilmesi öngörülmektedir. Dolgu işlemi için gerekli olan malzeme; yarma işleminden çıkan ve dolguda kullanılması uygun olan malzemenin yanı sıra bölgede yer alan malzeme ocaklarından temin edilecektir. Proje kapsamında ihtiyaç duyulacak olan malzemeler için, malzeme ocaklarıyla ilgili çalışmalar devam etmekte olup, yapılacak analiz sonuçları ile etüt çalışmaları neticesinde gerekli olacak malzemenin cinsi ve miktarına göre belirlenecektir. Belirlenecek malzeme ocaklarının; izinlerinin olmaması (ÇED izinleri, maden ruhsatı, v.b.) halinde; dâhil olduğu mevzuatlara göre gerekli izinler ÇED süreci sonrasında alınacaktır. Rapor kapsamında herhangi bir ariyet ocağı bulunmamaktadır İhtiyaç Duyulacak Dolgu Malzemesinin Nereden ve Ne Şekilde Karşılanacağı (Kullanılacak Yapı Malzemesinin Hangi Hammadde ve Maden Ruhsatlarından Alınacağı İle İlgili Bilgi Verilmesi) nin inşaatı sırasında, topoğrafik özelliklere bağlı olarak bazı yerlerde kazı ve bazı bölgelerde dolgu yapılması söz konusudur. Proje kapsamında yaklaşık m 3 lük yarma ve m 3 lük dolgu işlemi gerçekleştirilmesi ön görülmektedir. Belirtilen tahmini toprak işleri miktarları, halen devam etmekte olan etüt çalışmaları sonucunda kesinleştirilecek güzergâh ve buna bağlı olarak yapılacak enkesit hesapları ile netlik kazanacaktır. Dolgu işlemi için gerekli olan malzeme; yarma işleminden çıkan ve dolguda kullanılması uygun olan malzemenin yanı sıra bölgede yer alan ÇED Yönetmeliği ve ilgili diğer Yönetmeliklere göre gerekli izinleri alınmış, ruhsatlı malzeme ocaklarından temin edilecektir. Bu bağlamda Sivas-Erzincan Demiryolu kapsamında yeni malzeme ocağı incelenmemiştir. Demiryolu hattı inşaatında kullanılacak olan malzemenin özellikleri; nün Demiryolları Genel Teknik (Malzeme, Yapım, Kontrol, Bakım-Onarım) Şartnamesi nde yer alan özelliklere uygun olacaktır. Demiryolu hattının inşaatı aşamasında; inşaat alanına malzemenin ocaklardan taşınması esnasında nakliye kamyonlarının yükleme standardı aşılmayacaktır. Kamyonla malzeme taşınması sırasında yollara, köprüye, meskûn mahale zarar verilmeyecektir. Faaliyetin inşaat ve işletme aşamalarında malzemelerin taşınmasında karayollarının kullanılması durumunda 2918 sayılı Trafik Kanunu ve kanuna istinaden karayolları ile ilgili çıkarılan tüm kanun ve yönetmeliklere uyulacak, malzemenin taşınması sırasında yollara zarar verilmeyecek, verilmesi durumunda Karayolları 16. Bölge Müdürlüğü ile yapılacak protokol çerçevesinde tarafından karşılanacaktır. Demiryolu güzergâhı ve malzeme alınması için belirlenen malzeme ocaklarında karayolları kamulaştırma sınırı çekme paylarına dikkat edilecektir. 13

29 Proje Kapsamında Kullanılacak Malzeme Ocakları, Kırma-Eleme Tesisleri, Hazır Beton Tesisi vb. Sayısı ve Yerleri (koordinatları ile birlikte), Özellikleri (Üretim Yöntemleri, İmalat Haritaları dahil) ile Bunların Vaziyet Planı Üzerinde Gösterimi (Lejandı ve Koordinat Bilgileri ile birlikte) kapsamında malzeme ocağı, kırma eleme tesisi ve hazır beton tesisi bulunmamaktadır. Ön Proje safhasında bulunmakta olup, söz konusu tesislerin belirlenmesine müteakip dahil oldukları mevzuatlara göre gerekli izinler alınacaktır. Proje kapsamında kırma-eleme-yıkama tesisi ve hazır beton tesisi olması durumunda ilgili İl Özel İdaresinden işyeri açma ve çalışma ruhsatı aldıktan sonra faaliyete geçirilecektir. Proje kapsamında kullanılması durumunda, malzeme ocağının hammadde üretim izni, ilgili İl Özel İdaresinden, ilgili kanun ve yönetmelik hükümlerine göre talep edilecek ve işlemleri tamamlandıktan sonra üretime geçirilecektir Proje Kapsamında Yapılması Planlanan Sanat Yapıları (Tünel, Viyadük, Köprü, Alt-Üst Geçit, Menfez vb.), Yerleri, Adedi, Boyutu, Geçitler Arasındaki Mesafe (Boyutlandırmanın neye göre yapıldığının belirtilmesi), Proje Detayları, Vaziyet Planı Üzerinde Gösterimi Planlanan demiryolu hattı güzergâhının değişik kesimlerinde; su kaynakları, karayolu, enerji iletim hatları v.b. yapıların geçişi amacıyla sanat yapıları tesis edilecektir. Söz konusu sanat yapıları ile ilgili bilgiler aşağıda sunulmaktadır. Sanat yapılarının işlendiği 1/25000 ölçekli topoğrafik harita EK-2 olarak verilmektedir. Viyadükler: Sivas-Erzincan Demiryolu güzergâhı üzerinde 47 adet viyadük yapılması planlanmıştır. Söz konusu hat için öngörülen viyadüklerin kilometre ve uzunlukları Tablo 3 de verilmektedir. Tablo 3. Sivas-Erzincan Demiryolu Üzerinde Yapılması Planlanan Viyadükler Viyadük No Başlangıç Km Bitiş Km Uzunluk (m) İlçesi/ İli VİYADÜK Merkez/Sivas VİYADÜK Merkez/Sivas VİYADÜK Hafik/Sivas VİYADÜK Hafik/Sivas VİYADÜK Zara/Sivas VİYADÜK Zara/Sivas VİYADÜK Zara/Sivas VİYADÜK Zara/Sivas VİYADÜK Zara/Sivas VİYADÜK Zara/Sivas VİYADÜK Zara/Sivas VİYADÜK Zara/Sivas VİYADÜK Zara/Sivas VİYADÜK Zara/Sivas VİYADÜK İmranlı/Sivas VİYADÜK İmranlı/Sivas VİYADÜK İmranlı/Sivas VİYADÜK İmranlı/Sivas VİYADÜK İmranlı/Sivas 14

30 Viyadük No Başlangıç Km Bitiş Km Uzunluk (m) İlçesi/ İli VİYADÜK Refahiye/Erzincan VİYADÜK Refahiye/Erzincan VİYADÜK Refahiye/Erzincan VİYADÜK Refahiye/Erzincan VİYADÜK Refahiye/Erzincan VİYADÜK Refahiye/Erzincan VİYADÜK Refahiye/Erzincan VİYADÜK Refahiye/Erzincan VİYADÜK Refahiye/Erzincan VİYADÜK Refahiye/Erzincan VİYADÜK Refahiye/Erzincan VİYADÜK Refahiye/Erzincan VİYADÜK Refahiye/Erzincan VİYADÜK Kemah/Erzincan VİYADÜK Kemah/Erzincan VİYADÜK Kemah/Erzincan VİYADÜK Kemah/Erzincan VİYADÜK Kemah/Erzincan VİYADÜK Kemah/Erzincan VİYADÜK Kemah/Erzincan VİYADÜK Kemah/Erzincan VİYADÜK Kemah/Erzincan VİYADÜK Kemah/Erzincan VİYADÜK Kemah/Erzincan VİYADÜK Kemah/Erzincan VİYADÜK Kemah/Erzincan VİYADÜK Kemah/Erzincan VİYADÜK Merkez/Erzincan Tüneller: Güzergâh üzerinde 38 adet tünel yapılması planlanmıştır. Planlanan tünellerin kilometre ve uzunlukları Tablo 4 de verilmektedir. Tablo 4. Sivas-Erzincan Demiryolu Hattı Üzerinde Yapılması Planlanan Tüneller Tünel No Başlangıç Km Bitiş Km Uzunluk (m) İlçesi/İli TÜNEL Zara/Sivas TÜNEL Zara/Sivas TÜNEL Zara-İmranlı/Sivas TÜNEL İmranlı/Sivas TÜNEL İmranlı/Sivas TÜNEL İmranlı/Sivas TÜNEL İmranlı/Sivas TÜNEL İmranlı/Sivas TÜNEL İmranlı/Sivas ve Refiye /Erzincan 15

31 Tünel No Başlangıç Km Bitiş Km Uzunluk (m) İlçesi/İli TÜNEL Refiye /Erzincan TÜNEL Refiye /Erzincan TÜNEL Refiye /Erzincan TÜNEL Refiye /Erzincan TÜNEL Refiye /Erzincan TÜNEL Refiye /Erzincan TÜNEL Refiye /Erzincan TÜNEL Refiye /Erzincan TÜNEL Refiye /Erzincan TÜNEL Refiye /Erzincan TÜNEL Refiye /Erzincan TÜNEL Refiye /Erzincan TÜNEL Refiye /Erzincan TÜNEL Refiye /Erzincan TÜNEL Refiye /Erzincan TÜNEL Refiye /Erzincan TÜNEL Refiye /Erzincan TÜNEL Refiye /Erzincan TÜNEL Kemah/Erzincan TÜNEL Kemah/Erzincan TÜNEL Kemah/Erzincan TÜNEL Kemah/Erzincan TÜNEL Kemah/Erzincan TÜNEL Kemah/Erzincan TÜNEL Kemah/Erzincan TÜNEL Kemah/Erzincan TÜNEL Kemah/Erzincan TÜNEL Kemah/Erzincan TÜNEL Kemah ve Merkez /Erzincan Demiryolu Yapımında Kullanılacak Rayların Teknik Özellikleri ve Proje Detayları kapsamında farklı ülkelerce de kullanılmakta olan UIC 60 tip Ray kullanılması planlanmaktadır. Söz konusu raya ait teknik özellikleri belirten çizim Şekil 7 de verilmiştir. Demiryolları konusunda gelişmiş olan ülkelerde yol çalışmalarında UIC 60 kg/m.lik ray kullanımına geçmesi ile birlikte ray üreten firmalar S49 kg/m.lik ray üretimi yerine UIC 60 kg/m.lik ray üretimine yönelmiştir. UIC 60 Tip Rayların S49 Tip raylara göre avantajları aşağıda maddeler halinde belirtilmiştir; UIC 60 kg/m.lik Rayın ekonomik ömrünün S49 luk raya göre daha uzun olması, V>160 km/s hıza geçişte daha büyük en kesitli raya ihtiyaç duyulması, Hattın Dingil basıncının arttırılması, UIC 60 kg/m.lik rayda kesit alan büyüdüğünden gelen yüklerin daha homojen olarak iletilmesi sonucu altyapının stabilitesinin daha az bozulması, Balast ve altyapı bakım-onarım maliyetlerinin düşmesi 16

32 Şekil 7. UIC-60 Tipi Raylar Şekil 8. Demiryolu Enkesiti Demiryolu Projesi Kapsamında Kurulacak Şantiye Sayısı, Yerleri, Vaziyet Planı Üzerinde Gösterimi Proje konusu demiryolu hattında 3 adet ana şantiye kurulması öngörülmüştür. Şantiye alanlarının Sivas İli Hafik İlçesi, Sivas İli İmranlı İlçesi, Erzincan İli Merkez İlçesi nde kurulması planlanmaktadır. Öneri şantiye yerleri EK-2 de verilen 1/25000 ölçekli topografik haritaya işaretlenmiştir. 17

33 Proje Kapsamında Yapılacak Taşımacılık Türü, Taşınacak Yük Tipleri ve Kapasitesi, İşletme Aşamasında Yılda Geçiş Yapacak Tren Sayısı yolcu ve yük taşıma amaçlı planlanmaktadır. Söz konusu demiryolu Projesi için trafik analizi yapılırken, farklı kurumlardan alınan trafik bilgileri, yapımı düşünülen demiryolu hattının diğer ulaşım türlerinden çekeceği yolcu ve yük miktarlarının proje ömrü süresince ne şekilde değişeceğini istatistikler dâhilinde dikkate alınmıştır. Proje ömrü süresini kapsayacak bu değerler hesaplanırken TUIK verilerine dayandırılan nüfus, Gayri Safi Milli Hasıla, taşıt sahipliliği ve geçmiş trafik artış oranları gibi demografik faktörler analiz edilmiş ve bu analizlerden gerekli korelasyon katsayıları elde edilmiştir. Demiryolu güzergâhı için ortalama senaryoya göre beklenen yolcu miktarları ve sefer sayıları aşağıda verilmektedir. Tablo 5. Projeli Durum Çekilen Yolcu Trafiği ve Sefer Sayıları Yıllar Tek Yön Yolcu/Yıl Tek Yön Yük/Yıl Tek Yön Günlük Sefer Sayıları (Kaynak: Sivas-Erzincan Projesi Fizibilite Etüt Raporu) 1.3. Demiryolu Hattının; İI, İlçe ve İlçelere Bağlı Yerleşim Merkezleri, Tarım ve Hayvancılık (Kümes Hayvancılığı dahil) Arazileri, Su Kaynakları, Sulama, Taşkın Koruma, Baraj, Drenaj Kanalları, Sanayi ve Termal Alanlar, Korunan Alanlar, OSB vb. Mesafesi ve Kestiği Noktalar (İlgili Kurum Görüşleri veya Var İse Protokollerin na Eklenmesi) Demiryolu Hattının Yerleşim Merkezleri İle Kesiştiği Noktalar Proje konusu demiryolu projesi Sivas ve Erzincan İlleri sınırlarından geçmektedir. Güzergâhın yerleşim birimlerine olan uzaklıkları aşağıda verilmektedir. Aşağıda verilen tablolarda mesafenin 0 ile tanımlandığı kesimler, güzergâhın yerleşimin içinden/yanından geçmekte olduğunu ifade etmektedir. Güzergâh çevresinde kamulaştırma sınırına tel çitler çekilerek yerleşimden (konut, okul vb. yapılar) ayrılmakta olup, okul, hastane vb. yapılaşma bulunması söz konusu değildir. 18

34 Sivas İli Merkez İlçesi Hafik İlçesi Zara İlçesi İmranlı İlçesi Erzincan İli Refahiye İlçesi Kemah İlçesi Merkez İlçesi Bağlı Bulunduğu İl Tablo 6. Güzergâhın İdari Sınırlarından Geçtiği İlçelere Olan Mesafesi Bağlı Bulunduğu İlçe Hatta Göre Konumu Hat Güzergâhına Göre Yaklaşık Mesafesi Güzergâh Kilometreleri Sivas Merkez Kuzey 0 km Sivas Hafik Kuzey 500 m Sivas Zara Kuzey 800 m Sivas İmranlı Kuzeybatı 150 m Erzincan Refahiye Kuzey 10 km Erzincan Kemah Güneybatı 7,5 km Erzincan Merkez Kuzey 0 km Demiryolu hattının güzergâh bilgileri aşağıda her bir il için ayrı ayrı verilmiştir. Sivas İli: Demiryolu projesi Sivas İlinde Merkez, Hafik, Zara ve İmranlı İlçeleri sınırlarından geçmektedir. Tablo 7 de hattın 2 km.lik ÇED Koridoru içinde kalan yerleşim alanları verilmektedir. Tablo 7. Demiryolu Hattı Güzergâhı Yerleşim Yerleri Bilgileri (Sivas İli) Hat Bağlı Olduğu Hatta Göre Güzergâhına Bağlı Olduğu İl Yerleşim Yeri İlçe Konumu Göre Yaklaşık Mesafesi, m Mesafe (km) Sivas Merkez Merkez. Kuzey 0 km Sivas Merkez Uzuntepe Mh. Güney 900 m Sivas Hafik Merkez Kuzey 500 m Sivas Hafik Dışkapı Köyü Güney 350 m Sivas Zara Canova Köyü Güney 1 km Sivas Zara Merkez Kuzey 800 m Sivas Zara Sucak Köyü Güney 800 m Sivas Zara Tepeköy Köyü Güney 500 m Sivas Zara Adamfakı Köyü Güney 750 m Sivas İmranlı Kılıç Köyü Güney 350 m Sivas İmranlı Doğançal Köyü Kuzey 900 m

35 Bağlı Olduğu İl Bağlı Olduğu İlçe Yerleşim Yeri Hatta Konumu Göre Sivas İmranlı Merkez Kuzey 150 m Sivas İmranlı Durucin Mah. Güney 650 m Sivas İmranlı Çukuryurt Köyü Güney 500 m Sivas İmranlı Piredede Köyü Kuzey 150 m Sivas İmranlı Kemreli Köyü Güney 100 m Sivas İmranlı Kevenli Köyü Güney 850 m Sivas İmranlı Karapınar Köyü Güney 200 m Sivas İmranlı Karacahisar Köyü Kuzey 575 m Sivas İmranlı Ekincik Köyü Güney 200 m Hat Güzergâhına Göre Yaklaşık Mesafesi, m Mesafe (km) Erzincan İli: Demiryolu projesi Erzincan İlinde Refahiye, Kemah ve Merkez İlçeleri sınırlarından geçmektedir. Tablo 8 de hattın 2 km.lik ÇED Koridoru içinde kalan yerleşim alanları verilmektedir. Bağlı Olduğu İl Tablo 8. Demiryolu Hattı Güzergâhı Yerleşim Yerleri Bilgileri (Erzincan İli) Bağlı Olduğu İlçe Yerleşim Yeri Hatta Konumu Göre Erzincan Refahiye Güzle Köyü Güney 250 m Erzincan Refahiye Kalkancı Köyü Kuzey 0 m Erzincan Refahiye Bostandere Köyü Güneybatı 600 m Erzincan Refahiye Resuller Köyü Kuzeydoğu 50 m Erzincan Refahiye Yaylapınarı Köyü Güney 25 m Erzincan Refahiye Diyarlar Köyü Güney 450 m Erzincan Refahiye Kabuller Köyü Güney 700 m Erzincan Refahiye Yuvadağı Köyü Güney 250 m Erzincan Refahiye Erecek Köyü Güney 60 m Erzincan Refahiye Keçegöz Köyü Güney 350 m Erzincan Refahiye Doğandere Bucağı Güney 150 m Erzincan Refahiye Kersen Köyü Güney 400 m Erzincan Refahiye Yazıgediği Köyü Güney 950 m Erzincan Refahiye Ağmusa Köyü Güney 650 m Hat Güzergâhına Göre Yaklaşık Mesafesi, m Mesafe (km)

36 Erzincan Kemah Yardere Köyü Kuzey 500 m Erzincan Kemah Özdamar Köyü Batı 550 m Erzincan Kemah Kere Köyü Doğu 750 m Erzincan Kemah Kutluova Köyü Batı 300 m Erzincan Kemah Doğanbeyli Bucağı Doğu 75 m Erzincan Kemah Karadağ Köyü Doğu 570 m Erzincan Kemah Parmakkaya Köyü Doğu 1000 m Erzincan Kemah Gökkaya Köyü Güney 75 m Erzincan Kemah Beşikli Köyü Kuzey 400 m Erzincan Kemah Sürek Köyü Güney 60 m Erzincan Merkez Pekmezli Köyü Kuzey 600 m Erzincan Merkez Söğütözü Köyü Kuzey 550 m Erzincan Merkez Beşsaray Köyü Kuzey 150 m Erzincan Merkez Merkez Kuzey 0 m Tarım ve Hayvancılık (Kümes Hayvancılığı dahil) Arazileri ile Kesiştiği Noktalar Sivas-Erzincan Demiryolu güzergâhı toplam olarak yaklaşık 123,050 m tarım alanından geçmektedir. Tarım alanlarının yaklaşık 53,850 m si kuru tarım alanlarından, 69,200 m si sulu tarım alanlarından oluşmaktadır. Tarım alanlarının güzergâh km lerine göre olan durumları ayrıntılı olarak Tablo 14 de verilmektedir. Demiryolu ile kesilen tüm tarla yollarında alt ve üstgeçitler vasıtası ile geçiş sağlanacaktır. İlave olarak tarımsal alan bölgelerinde demiryolu tel çit sınırı dışında demiryolu hattına paralel bağlantı yolları düzenlenecektir. Bu kapsamda, demiryolunun her iki tarafında demiryoluna paralel devam eden yollar en yakın alt ya da üstgeçit yapısı ile birbirine bağlanacaktır. Hayvancılık: Sivas-Erzincan Demiryolu projesi; Sivas ve Erzincan illeri ve ilçe sınırları içerisinden geçmektedir. Güzergah boyunca mera alanları bulunmaktadır. Bu alanlarda hayvan geçişlerinin sağlanabilmesi amacıyla sanat yapıları (menfez vb.) yapılacaktır. Güzergâh boyunca yer alan mera alanlarının kilometre olarak dağılımı Tablo 14 de verilmiştir. Sivas ilinde hayvancılık faaliyetleri genel olarak; büyükbaş hayvan (sığır ve manda), küçükbaş hayvan (keçi, koyun), kümes hayvancılığı ve arıcılık üretimi yapılmaktadır. Erzincan ilinde hayvancılık faaliyetleri genel olarak; büyükbaş hayvan (sığır ve manda), küçükbaş hayvan (keçi, koyun), kümes hayvancılığı ve arıcılık üretimi yapılmaktadır. 21

37 Demiryolu Hattının Su Kaynakları İle Kesiştiği Noktalar güzergâhında yer alan dere geçişleri Tablo 9 da verilmiştir. Tablo 9. Sivas-Erzincan Demiryolu Güzergâhı Dere Geçişleri No Kilometre Yüzeysel Su Adı İlçe/İl Kızılırmak Nehri Merkez/Sivas Kızılırmak Nehri Hafik/Sivas Kızılırmak Nehri Hafik/Sivas Kızılırmak Nehri Zara/Sivas Acısu Irmağı Zara/Sivas Kerer Çayı Kemah/Erzincan Morhor Çayı Kemah/Erzincan Pancoşar Deresi Kemah/Erzincan Bulanık Deresi Kemah/Erzincan Bin Deresi(Kuru Dere) Kemah/Erzincan Tavginer Deresi Kemah/Erzincan Karni Çayı Kemah/Erzincan Beşikli Deresi Kemah/Erzincan Yastıklı Deresi Kemah/Erzincan Sulama, Taşkın Koruma, Baraj, Drenaj Kanalları ile Kesiştiği Noktalar DSİ 18. (Sivas) ve DSİ 9. (Erzincan) Bölge Müdürlükleri sınırlarından geçmektedir. Proje alanı güzergâhı üzerinde ve çevresinde yer alan projeler aşağıda sıralanmaktadır. Tablo 10. Güzergah Çevresinde Yer Alan Göl ve Barajlar BARAJ/GÖL ADI KİLOMETRE MESAFE 4 Eylül Barajı km Büyük Göl ,4 km Lota Gölü ,2 km Tödürge Gölü ,1 km Kurudeniz Gölü ,75 km İmranlı Barajı (Sulama+Enerji) ,65 km Korunan Alanlar güzergâhı üzerinde herhangi bir koruma alanı milli park, tabiat parkı, yaban hayatı geliştirme sahası, özel çevre koruma alanı vb.) bulunmamaktadır. Proje ÇED inceleme koridoru içerisinde Tödürge Gölü ve Lota Gölü bulunmaktadır. Tödürge Gölü sulak alanlar kapsamında değerlendirilmektedir Demiryolu Güzergahının, Otoyol, Devlet ve İl Yollarına, Demiryollarına Mesafesi ve Kestiği Noktalar (İlgili Kurum Görüşleri veya Var İse Protokollerin na Eklenmesi) Proje konusu demiryolu Karayolları 16. Bölge Müdürlüğü sınırları içinde kalmaktadır. Konu ile ilgili olarak Karayolları Genel Müdürlüğü nden, 16. Bölge Müdürlüğünden, İşletmeler Dairesi Başkanlığından ve Tarihi Köprüler Şubesinden görüş alınmış olup, EK-1 Resmi 22

38 Belgelerde sunulmaktadır. Alınan görüşlerde demiryolunun kestiği yollar ve uyulması gereken taahhütler belirtilmiştir. Karayolları 16. Bölge Müdürlüğü: Demiryolu güzergahının Karayolları 16. Bölge Müdürlüğü sınırları içinde kestiği yollar aşağıdaki tabloda verilmiştir. Tablo 11. Karayolu Kesişim Noktaları KM KARAYOLU Sivas-Kangal Yolu Sivas-Karayün-Celalli Yolu Hafik-Celalli Yolu Sivas-Zara-İmranlı Yolu Zara-İmranlı Yolu Zara-Bulucan-Kangal Yolu İmranlı-Karacaören Yolu Refahiye-Gölova Yolu Refahiye-Kemah Doğanbeyli-Kemah Yolu Kemah-Alpköy Yolu İmranlı-Akarsu Yolu Demiryolu Güzergahı; Karayolları 16. Bölge Müdürlüğü nün yol ağı ile kesişmekte olduğu noktalarda; Demiryolu hattının kestiği ya da kamulaştırma ihlali durumlarında yapılacak çalışmalar için 16. Bölge Müdürlüğü ile protokol yapılacak ve izin alınacaktır. Demiryolu hattı ile yol güzergahının paralel gittiği kesimlerde kamulaştırma sınırı ve güvenlik sahasının dışından geçilecektir. Demiryolu hattı etüt koridoru içerisinde kalan kesimde bulunan 16. Bölge Müdürlüğüne ait tesislerin (Şube Şefliği, bakımevi, tarihi köprü, plent sahaları, ocaklar ve depo yerleri gibi) faaliyetlerine engel olabilecek her türlü uygulamadan kaçınılacaktır. 16.Bölge Müdürlüğü adına ruhsatlı malzeme ocaklarının yakınında geçebileceği kesimlerde, ocaklarda patlatmalı üretim yapılacağında bu kısımlar için Demiryolu Hattı güzergahının yeniden değerlendirilmesi ve ruhsatlı malzeme ocak sahalarına kesinlikle girilmeyecektir. Yolun trafik güvenliğini etkileyecek her türlü çalışmadan TCDD İşletmesi Genel Müdürlüğü sorumlu olacaktır. Kurulacak her türlü tesisin belirtilecek olan sağlık koruma bandı mesafesine uygun yerleştirilecektir. Karayollarına bağlantı yollarının yapılması durumunda, 16. Bölge Müdürlüğü nün görüşü alınarak Geçiş Yolu İzin Belgesi için başvurulacaktır. Karayolları Genel Müdürlüğü: Karayolları Genel Müdürlüğü görüşünde 2012 yılında dört kesim halinde otoyol ön proje hizmetleri ihaleleri yapılan Merzifon-Gürbulak Otoyolu proje çalışmaları 2013 yılında başlamış olup, halen 1/25000 ölçekli güzergah alternatifleri çalışmaları 100 km lik koridor içerisinde sürdürüldüğü belirtilmiştir. Merzifon-Gürbulak Otoyolu kılavuz planı, Erzincan Demiryolu Projesi ile Merzifon-Koyulhisar ve Koyulhisar- Pülümür Kesimleri güzergahlarının etkileşim içerisinde olması bekleneceği belirtilmiştir. Devam eden proje çalışmaları süresince, otoyol ve demiryolu yatırımlarının kesiştiği yerlerde, projelerin en uygun şekilde konumlanması için çalışmalar koordineli olarak sürdürülecektir. 23

39 Projenin uygun şekilde konumlandırılması için İşletmeler Dairesi Başkanlığı ile çalışmalar koordineli olarak sürdürülecektir. Bu kesimde Karayolundaki Trafik Güvenliğini etkilemeyecek şekilde, bir protokol çerçevesinde hazırlatılacak geçiş ön ve kesin projeler İşletmeler Dairesi Başkanlığına onaylatılacak, detay projeleri ile birlikte İşletmeler Dairesi Başkanlığından uygun görüş alınacak ve yapılacak tüm işlemler İşletmeler Dairesi Başkanlığı ile yapılacak protokol çerçevesinde gerçekleştirilecektir. Söz konusu demiryolu hattı için, Karayolları Genel Müdürlüğü nden alınan sayılı tarihli görüşte hattın envanterde kayıtlı olan Sivas İli, Merkez İlçesi sınırları içerisinde yer alan Tarihi EĞRİ köprüsüne yaklaşık km 6.4 te 130 m(güney) ve BOĞAZ köprüsüne yaklaşık km 16.9 da 120 m (güney) mesafeden; Zara ilçesi sınırlarında yer alan TEKKE (Acısu) Köprüsüne yaklaşık km 76.1 de 220 m (güneybatı) mesafeden geçtiği bildirilmiştir. Köprüler topoğrafik haritaya işlenmiş olup EK-2 topoğrafik haritada verilmiştir. Ayrıca demiryolu güzergahının üzerinde envanterde kayıtlı olmayan başka tarihi köprülerin de mevcut olabileceği göz önüne alınacak ve inşaat aşamasında herhangi bir kültür varlığına rastlanması halinde Kültür ve Turizm Bakanlığı yetkililerine haber verilecektir. Proje çalışmaları; 2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu uyarınca yapılacaktır. Demiryolu güzergahında kullanılacak taş ocaklarının belirlenmesinde Karayollarına ait malzeme ocakları kullanılması durumunda Ky. 16. Bölge Müdürlüğünden gerekli izinler alınacaktır. Demiryolu güzergahında Karayolları Genel Müdürlüğü nün kamulaştırma sınırına 50 metreden daha fazla yakınlaşması durumunda ya da karayolu ile dikey kesişilmesi durumunda ilgili Bölge Müdürlüğü ile gerekli protokol yapılacaktır. Malzemelerin taşınması esnasında 2918 sayılı Trafik Kanunu ve ilgili yönetmelikler ile karayolları ile ilgili çıkarılan tüm kanun ve yönetmeliklere uyulacaktır. Malzemelerin taşınması esnasında ve yapılacak patlatmalarda yol, sanat yapısı vb. ilgili karayolu tesislerine zarar verilmemesine dikkat edilecektir. Herhangi bir zarar verilmesi durumunda zarar Ky.16. Bölge Müdürlüğü ile yapılacak protokol çerçevesinde TCDD İşletmeleri Genel Müdürlüğü tarafından karşılanacaktır. Proje kapsamında çalışma sahalarına bağlantı yolları veya tesis yapılacak alanlarla ilgili olarak Karayolları Kenarında Yapılacak ve Açılacak Tesisler Hakkında Yönetmelik hükümlerine uyulacaktır. Karayolu kesişme noktalarında yapılması gereken yol ve sanat yapıları TCDD İşletmeleri Genel Müdürlüğü tarafından projelendirilecek ve her türlü finansman TCDD İşletmeleri Genel Müdürlüğü tarafından Ky. 16. Bölge Müdürlüğü ile yapılacak protokol çerçevesinde gerçekleştirilecektir. Malzemelerin taşınması için herhangi bir karayolu bağlantı yoluna ihtiyaç duyulması halinde Ky. 16. Bölge Müdürlüğü ile protokol yapılacak ve bağlantı yolu yapılmayacaksa da yapılmayacağı bildirilecektir. Kullanılacak malzeme ocakları ile ilgili olarak Madencilik Faaliyetleri Uygulama Yönetmeliği Kamu hizmeti veya umumun yararına ayrılmış yerler ile özel şahıs arazilerinde madencilik faaliyetleri uygulama yönetmeliği uyarınca gerekli mesafe şartları sağlanacaktır. Karayolları ve Otoyollar ile Demiryolu Teknik Standartları ve Trafik Güvenliği açısından birbirini olumsuz etkilememesi için gerekli önlemler yapım aşamasında alınacaktır. İnşaat ve işletme aşamalarında karayoluna giriş-çıkışlarda ve taşımalarda trafikle ilgili her türlü güvenlik önleminin Ky. 16. Böl. Müd nün görüşleri doğrultusunda tarafından alınacaktır. Malzemelerin taşınması sırasında ve inşaat aşamasında kullanılacak karayolu belirtilip ve bu karayoluna etki edecek araç yükü, araç cinsi ve sayısı detaylandırılarak % artış olarak hesaplanarak güncel trafik haritası bölüm 4.27 de verilmiştir. 24

40 Demiryolu güzergahının nihai projesi konusunda Ky. 16. Bölge Müdürlüğü nü bilgilendirip, koordineli bir şekilde çalışılacaktır. Tehlikeli madde sınıfına giren tüm malzemelerin taşınması esnasında Tehlikeli Maddelerin Karayolu ile Taşınması Hakkında Yönetmelik hükümlerine uyulacaktır. Proje ile ilgili olarak Ky. 16.Bölge Müdürlüğünden görüş alınmış olup EK-1 de sunulmuştur. Mevcut demiryolu güzergâhının uzunluğu yaklaşık 330 km dir; bu mesafe iki şehir arasındaki kuş uçuşu mesafeden 115 km daha uzundur. Bunun nedeni Türkiye deki en eski demiryolu hatlarından birisi olan bu hattın uzun tünel ve köprülerden kaçınılarak o yıllardaki yapım imkânlarından elverdiği ölçüde yararlanıp inşaatının tamamlanmasını hedeflenmiş olmasıdır. Güzergâh Sivas tan başlayıp ilk 40 km de doğrudan güneye inmekte, bundan sonra doğuya dönerek 1720 m kotlarına rampa ile çıkmakta ve 75. Kilometrede Karagöl İstasyonuna varmaktadır. Bundan sonraki 125 km de hat eğimi düşerek en düşük kot olan 851 m ye inmekte ve Fırat vadisine ulaşmaktadır. Son 130 km de hat üst Fırat vadisini takip ederek ilerlemektedir. Hattın bu kesiminde bir kısım tünel ve köprüler yer almaktadır, ancak genelde hat nehir yatağını takip etmektedir. Vadi kıvrıla büküle uzanmakta ve dik sarp yamaçların arasından geçmektedir. Sivas-Erzincan mevcut demir yolu hattı İstanbul-Kars demir yolu hattının Sivas- Erzincan arasındaki kesimini oluşturmaktadır. Mevcut hatta Doğu Ekspresi ve Erzurum Ekspresi günde birer sefer çalışmakta olup Sivas-Erzincan arası yaklaşık 6 saat sürmektedir. Planlanan yeni hatta ise bu mesafeler ciddi oranda kısalıp zamandan tasarruf edilmesi planlanmaktadır Demiryolu Güzergahındaki Enerji Santralleri, İletim Hatları ve Trafoların Yerleri, Bunlar ile Demiryolu Hattının Kesiştiği Noktalar ve Mesafesi, Demiryolu Hattı Elektrifikasyon Projesi (ilgili kurum görüşleri veya var ise protokollerin 'na eklenmesi) Demiryolu güzergâhı ile ilgili olarak, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı güzergah üzerinde yer alan Enerji İletim Hatları temin edilmiş olup, aşağıda verilmektedir. Ayrıca EİH EK-2 olarak verilen 1/ Ölçekli Topoğrafik Harita üzerine işlenmiştir. Demiryolu nun 7. Ve 8. Kilometreleri arasında 154 kv Kangal-Sivas EİH ve 154 Kv Sivas-Zara EİH, Demiryolu nun 11. Ve 13. Kilometreleri arasında 154 kv ( Kangal-Sivas )Brş-Sivas OSB EİH, Demiryolu nun 71. Ve 73. Kilometreleri arasında 154 kv Sivas-Zara EİH geçtiği belirtilmiştir. Ayrıca demiryolu güzergah alanına rastlayan ve henüz planlama aşamasında olan, 380 kv İspir-Bağıştaş EİH nin bulunduğu bildirilmiştir. Güzergâh üzerinde yer alan Müdürlüğe ait enerji iletim hatlarıyla kesişme noktalarında; Elektrik Kuvvetli Akım Tesisleri Yönetmeliğinde belirtilen en küçük yaklaşım mesafelerini sağlayacak şekilde (44. Ve 46. Maddelerinde belirtilen yatay ve düşey yaklaşım mesafeleri) tesis edilmesi, Demiryolu güzergâhıyla enerji iletim hatlarının kesiştiği yerlerdeki direklerin, emniyetli geçişin sağlanması amacıyla tadilatının gerekmesi halinde bütün masrafların yüklenici firma tarafından karşılanması gerektiği, Kurumlar arası protokol yapılarak işlemlerin bu protokol dahilinde yapılması gerektiği belirtilmiştir. 25

41 Demiryolu projesi, elektrik iletim hatları ile kesişme noktalarında Elektrik Kuvvetli Akım Tesisleri Yönetmeliğinde belirtilen en küçük yaklaşma mesafelerini sağlayacak şekilde tesis edilecektir. Ayrıca demiryolu güzergâhı ile, elektrik iletim hatları ile kesiştiği yerlerdeki direklerin emniyetli geçişin sağlanması amacıyla tadilatın gerekmesi halinde bütün tadilatlar tarafından karşılanması için TEİAŞ ile protokol yapılacaktır. Planlanan demiryolunun enerji türü; elektrik enerjisi olup, gerilim ihtiyacı; 25 kv Monafaze 50 Hz dir. Bu enerjinin Demiryolu Hattı güzergahına dağıtımını sağlamak amacıyla metre aralıklarla Beton Kataner direkler tesis edilecektir. Beton katener direkleri ile birlikte Katener Sistemi Şekil 9 da verilmektedir. Şekil 9. Katener Sistemi Katener sistemleri katener telleri, bir taşıyıcı iletken (portör teli), bir kontak teli (seyir teli), kontak telinin taşıyıcı iletkene asılmasını sağlayan pandüller ve diğer irtibat tellerinden meydana gelmektedir. Ayrıca sitemde, katener iletkenlerini taşıyan direkler, konsol donanımları, topraklama, işaretli uyarılar, yükseklik sınırlama portalları vs. gibi koruma teçhizatları da yer almaktadır. Katener sistemi kesiti Şekil 10 da verilmektedir. 26

42 Şekil 10. Katener Sistemi Kesiti Açık alanda ve tünelde döşenecek Konsol-Hoban ve Kataner Sistemlerinin için prensip gösterimleri Şekil 11 ve Şekil 12 de verilmektedir. 27

43 Şekil 11. Açık Alanda Konsol-Hoban ve Kataner Sistemi İçin Prensip Gösterim 28

44 Şekil 12. Tünelde Konsol-Hoban ve Kataner Sistemi İçin Prensip Gösterim İstasyonlarda hat sayısı fazla olduğundan, hat aralarındaki mesafelerin direk dikmek için yeterli olmadığı durumlarda, ikiden fazla hattı kapsayan portal sistemleri tercih edilmektedir. İstasyonlarda yolcu peronlarına direk gelmemesine özen gösterilecektir. Proje kapsamında kullanılacak olan elektriğin, hat güzergâhına en yakın trafodan sağlanabilmesi için elektrik iletim ve dağıtımından sorumlu ilgili (TEDAŞ ve TEİAŞ gibi) kurumlarla gerekli yazışmalar yapılacak ve gerekli izinler alınacaktır. Demiryolu Hat Güzergâhında muhtemel deplase çalışmalarının olması durumunda TEDAŞ ile karşılıklı protokol yapılacaktır Demiryolu Projesi İçin Seçilen Güzergah (Tarımsal Sürdürülebilirlik, Hayvancılık (Kümes Hayvancılığı dahil), Bölgesel Ekonomi, Topoğrafya, Mevcut Karayolu ve Demiryolu Hatları, Diğer Kamusal Kullanımlar vb. Faktörler Dikkate Alınarak), İstasyon Yerleri ve Kullanılan Teknoloji Alternatiflerinin Değerlendirilmesi, Seçilen Güzergahın ve Teknolojinin Seçiliş Nedenlerinin Belirtilmesi, Diğer Alternatiflerin Elenme Nedenleri Belirterek İrdelenmesi tarafından belirlenen koridor içerisinde tespit edilen Sivas-Erzincan Demiryolu güzergâhı, 1/25000 ölçekli plan ve profillere işlendikten sonra arazi gözlemlerine dayalı olarak alternatifler belirlenmiştir. 29

45 Hattın öngörülen standardı sağlaması, maliyetlerin düşük olması, çevreyi olumsuz etkilememesi, yerleşim birimleri, kent geçişleri ve jeolojik koşullar dikkate alınarak alternatifler için gerekli çalışmalar yapılmıştır. Projedeki güzergâh çalışmalarında geometrik kriterler, söz konusu demiryolunda ağırlıklı olarak yük taşımacılığı olmak üzere karma taşımacılık yapılacağı (Yük ve Yolcu) kabulüne göre belirlenmiştir. Koridor ve seçenek alternatifleri 3 ana kriter (Yapım şartları, Yapım maliyetleri ve Seyahat süreleri) dikkate alınarak değerlendirilmiştir. Yapım maliyetlerinde meydana gelecek artışlar karşısında uzun vadede sağlanacak işletme hız ve ekonomisi göz önünde bulundurularak seçeneklerin hepsinde olabildiğince yüksek yatay ve düşey standart sağlamaya çalışılmıştır. Bu bağlamda güzergâh alternatiflerinde düşey maksimum eğim %o 16 olarak kabul edilmiş ve yatay kurp yarıçapının 3500 metrenin altında olmamasına gayret edilmiştir. tarafından belirlenen koridor içerisinde çalışılan alternatifler çevresel etkileri, kent geçişleri, topografik koşullar ve geometrik standartlar göz önünde bulundurularak tek bir alternatife indirgenmiştir. Aşağıda alternatif çalışmalarına ilişkin genel bilgiler aktarılmaktadır. Araziye, kentsel alanlara, gelecekteki altyapıya ve belirli seçeneklerin alım gücünde olmasına göre üç ana koridor belirlenmiştir. Genel Teknik Şartname de de öngörüldüğü üzere projenin 1. Aşamasında uygun bir güzergâh seçimine imkân tanıyacak alternatif koridor çalışmaları ele alınmıştır. Şekil 13. Demiryolu için olası koridor alternatifleri Koridor A: Koridor A Kuzey Koridoru olarak adlandırılan alternatiftir. Genel olarak Sivas-Erzincan karayolunu takip etmektedir. Koridor batı-doğu yönünde hemen hemen düz bir hat takip etmekte ve bu koridor içinde oluşturulacak bütün güzergah alternatifleri diğer koridorlardakinden daha kısa olacaktır. 30

46 Koridor B: Koridor B Güney Koridoru olarak adlandırılan koridor alternatifidir. Bu koridor muhtemelen mevcut Sivas-Erzincan demiryolu hattını takip edecek, ancak iki bölgede mevcut güzergahtan farklı bir hat izleyecek, mevcut hattaki yüksek boğazdan ve yukarı Fırat dik yamaçlarından farklı bir güzergah oluşturacaktır. Koridor Sivas tan güneye inmekte ve bilahare kuzey-kuzeydoğu yönüne kıvrılıp Erzincan a yönelecektir Koridor C: Koridor C ofiyolitik birimlerden kaçmak, ancak A koridorunun birinci kesimindeki gibi kolay ve sorunsuz bir koridor elde edebilmek için araştırılmış bir koridordur. Bu çalışma A koridorunu İmralı dan Fırat ın dik yamaçlı vadi kesimine gelmeden B koridoruna bağlanması ile mümkün olabilecektir. Bu da ancak Fırat nehrinin sağ kıyısını kullanarak mümkün olabilecektir. Konuyla alakalı teknik ve ekonomik parametreler dikkate alınarak yapılan alternatif senaryolar arasındaki karşılaştırmalar ve TCDD nin direktifleri doğrultusunda Koridor A en iyi çözüm olarak karşımıza çıkmaktadır. Aşağıdaki parametreler gözönüne alındığında Koridor A en iyiçözüm olduğu ortaya çıkmaktadır: Toplam hat uzunlukları diğer koridor alternatiflerininkinden 40 km ye kadar daha kısa olması, Bu koridor gelecekteki gelişimlerini de göz önüne alaraktan Sivas ve Erzincan arasındaki tüm önemli bölgeler arasında bağlantıyı sağlayacaktır. Kuzey koridorundan geçen hatlar DSİ rezervuar projeleri ile ilgili en az etkilşimleri göstermektedir Proje Kapsamında Elektrik ve Su Kullanımı İle İlgili Yapılacak İş ve İşlemler Su Kullanımı İnşaat Aşaması gerekli olan içme ve kullanma suyunun inşaat işlemleri esnasında, tozu önlemek amacıyla ulaşımda kullanılan alanlarda ve işçiler tarafından şantiyelerde kullanılması öngörülmektedir. Söz konusu su ihtiyacı; A) Şantiye/şantiyelerin Belediye Mücavir alan sınırları içerisinde kurulması halinde şebekeye bağlanılarak, B) Mücavir alan sınırları dışarısında kalması halindeyse TSE 266 standardı niteliklerini taşıyan tankerlerle taşıma suretiyle alınacaktır. Suyun temin edildiği kaynaklar ve taşımada kullanılan tankerler; Gıda Maddelerinin ve Umumi Sağlığı İlgilendiren Eşya ve Levazımın Hususi Vasıflarını Gösteren Tüzüğün 426 ncı maddesine dayanılarak hazırlanan ve "İçme ve Kullanma Sularının ve Satış Yerlerinin Tabi Olacakları Esaslar"ı düzenleyen tarih ve sayılı Genelge de belirtilen hususlara uygun seçilecektir. İşletme Aşaması Demiryolu hattının işletme aşamasındaki su ihtiyacı: hattı ve istasyonu kullanan yolcular ile çalışanlar için olacaktır. Demiryolu Hattının işletilmesi esnasında bir istasyonu bir seferde yaklaşık 440 kişinin (20 görevli personel yolcu) kullanması tahmin edilmektedir. 31

47 Proje kapsamındaki istasyonun yeri yerleşim alanları içerisinde kalmakta olup, istasyonlarda şehir şebekesi kullanılacaktır. Trenlerde ihtiyaç duyulacak su ise istasyondaki şebeke suyundan ve piyasada satılan hazır sulardan karşılanacaktır. Su kullanımı ile ilgili detaylı bilgiler Bölüm 4.4 te verilmektedir. Elektrik Kullanımı İnşaat Aşaması Proje kapsamında şantiye alanlarında ısınma, aydınlanma, elektrikli aletler vb. için elektrik enerjisinin kullanılması planlanmaktadır. Elektrik ihtiyacını karşılamak amacıyla ilgili kurumlardan (TEDAŞ ve TEİAŞ gibi) gerekli bağlantı izinleri alınarak bölgedeki enerji iletim hatları ile bağlantı sağlanacaktır. İşletme Aşaması çift hatlı ve elektrikli işletmeciliğe uygun olarak planlanmıştır. Planlanan demiryolunun enerji türü; elektrik enerjisi olup, gerilim ihtiyacı; 25 kv Monafaze 50 Hz dir. İhtiyaç duyulan elektrik Bu enerjinin Demiryolu Hattı güzergâhına dağıtımını sağlamak amacıyla metre aralıklarla Beton Kataner direkler tesis edilecektir. Elektrifikasyon sistemi ile ilgili detaylı bilgiler Bölüm 1.5 te verilmiştir. Proje kapsamında kullanılacak olan elektriğin, hat güzergâhına en yakın trafodan sağlanabilmesi için elektrik iletim ve dağıtımından sorumlu ilgili (TEDAŞ ve TEİAŞ gibi) kurumlarla gerekli yazışmalar yapılacak ve gerekli izinler alınacaktır Projenin İnşaat ve İşletme Aşamalarına Ait İş Akım Şeması Demiryolu inşaatı, projeye uygun olarak belirtilen yatay ve düşey eksenin araziye aplikasyonu ile başlamaktadır. Proje profilinde belirtilen kotlarda yol platformunu oluşturmak için yarma ve dolgu işleri yapılmaktadır. Demiryolu inşasında genel olarak m.lere kadar dolgu, m.lere kadar da yarmalar yapılabilmektedir. Demiryolu hattı, derin vadileri ve nehirleri viyadük yapısı ile geçerken, yüksek dağ-tepe gibi engelleri de tünel yapısı ile aşmaktadır. Proje/etüt ve inşaat dönemlerine ait iş akım şeması Şekil 14 de verilmektedir. 32

48 1/25000 Ölçekli Güzergah Araştırması ve Amenajman Etüdü Hazırlanması Zemin Sondajı ve Labaratuvar Deneylerinin Yapılması Fizibilite Etüd Raporunun Hazırlanması nun Hazırlanması Proje İle İlgili Alınması Gereken Yasal İzinlerin Alınması Kamulaştırma Planlarının Hazırlanması Keşif ve Metrajların Hazırlanması Arazinin Hazırlanması Bitkisel Toprağın Sıyrılması Alt Yapı İnşaatının Yapılması Üst Yapıların (İstasyonlar, Sanat Yapıları vb.) Yapılması Demiryolu Raylarının Döşenmesi Elektrifikasyon ve Sinyalizasyon Çalışmalarının Yapılması Test İşlemleri İşletmeye Alma Şekil 14. İş Akım Şeması 33

49 1.9. Projeye İlişkin Fayda-Maliyet Analizi (Bölgesel Ekonomi, Tarımsal Sürdürülebilirlik, Hayvancılık (Kümes Hayvancılığı dahil), Kamulaştırma, Turizm, Jeotermal Kaynaklar, vb. Faktörler Dikkate Alınmalıdır) Proje için öngörülen yatırım giderleri; kamulaştırmayı, alt yapı maliyetini, üst yapı maliyetini içermektedir. Projenin öngörülen maliyet analizi Tablo 12 de sunulmaktadır. Tablo 12. Projeye İlişkin Fayda-Maliyet Analizi İşin Cinsi Ölçü Miktarı Birim Fiyat ( ) Tutar ( ) Tek Tüp Tünel m ,00 Çift Tüp Tünel m ,00 Viyadük m ,00 Kazı+Dolgu+Alt-Üst Geçitler m ,00 Kamulaştırma (Ort. Maliyet) km ,00 İstasyon Adet ,00 Üstyapı - Elektrifikasyon km ,00 - Sinyalizasyon - Telekomünikasyon Toplam , Projeye İlişkin Politik, Yasal ve İdari Çerçeve Proje İle İlgili Olarak Bu Aşamaya Kadar Gerçekleştirilmiş Olan İş ve İşlemlerin Kısaca Açıklanması kapsamında 1/ ölçekli takribi güzergah belirleme çalışmaları tamamlandıktan sonra ÇED çalışmalarına başlanmıştır. Bu kapsamda Halkın Katılım Toplantıları ve kapsam belirleme toplantısı yapılmış olup, tarih ve sayı ile faaliyete özel ÇED Formatı alınmıştır. Proje ile ilgili olarak aşağıda verilen kurumlardan görüşler temin edilmiştir. - Karayolları Genel Müdürlüğü, 16. Bölge Müdürlüğü, İşletmeler Dairesi Başkanlığı ve Tarihi Köprüler Şubesi görüşü, - Sivas ve Erzurum Çevre ve Şehircilik İl Müdürlükleri görüşleri, - Botaş International Limited görüşü, - Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı görüşü, - Boru Hatları İle Petrol Taşıma A.Ş. (BOTAŞ) görüşü - Milli Savunma Bakanlığı görüşü, - Orman Genel Müdürlüğü, Erzurum ve Kayseri Orman Bölge Müdürlükler görüşleri, - Kültür ve Turizm Bakanlığı, Erzurum ve Sivas Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Müdürlükleri görüşleri, - Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü görüşü, Projeye İlişkin izin Prosedürü (ÇED Sürecinden Sonra Alınacak İzinler) nin halen devam eden ÇED mühendislik hizmetleri işinin tamamlanmasının ardından aşağıdaki belirtilen izinler alınacaktır. Kamu kurum ve kuruluşlarının (Karayolları Genel Müdürlüğü, Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü, Boru Hatları ile Petrol Taşıma Genel Müdürlüğü, Türkiye Elektrik İletim 34

50 A.Ş. Genel Müdürlüğü, İlgili Belediyeler v.b.) bölgede mevcut olan veya planlanan yatırımları ile ilgili gerekli çalışmalar yapılacak ve izinler alınacaktır. Demiryolu hattı ile ilgili Kamulaştırma Planları hazırlanacak ve 4650 Sayılı Kamulaştırma Kanunu na göre gerekli işlemler yapılacaktır. Demiryolu hattı üzerinde yer alan tarım alanları ile ilgili olarak tarih ve 5403 sayılı Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı Kanunu ve Uygulama Yönetmeliği, Toprak Koruma Ve Arazi Kullanımı Kanunu Uygulama Yönetmeliği, Tarım Arazilerinin Korunması, Kullanılması ve Arazi Toplulaştırmasına İlişkin Tüzüğe göre gerekli izinler alınacaktır. Demiryolu hattının ormanlık alanlar kapsamındaki bölümler için tarih ve 6831 Sayılı Orman Kanununa göre gerekli izinler alınacaktır. Demiryolu hattı üzerinde yer alan mera vasıflı araziler için 4342 sayılı Mera Kanunu na göre gerekli izinler alınacaktır. Hafriyat alanlarının belirlenmesinden sonra; alanın en büyük mülki amirinden gerekli izinler alınacaktır. Demiryolu hattının yapımı esnasında belirlenecek olan şantiye/şantiyeler ile ilgili olarak yüklenici firma tarafından gerekli izinler (su-atıksu, katı atık, tıbbi atıklar, atık yağlar v.b. ile ilgili) alınacaktır Projenin Gerçekleşmesi İle İlgili Zamanlama Tablosu Proje kapsamında, alt yapı inşaatı, üst yapı inşaatı, elektrifikasyon işlemleri, sinyalizasyon ve telekomünikasyon işlemleri gerçekleştirilecektir. Projenin ÇED Sürecinin 2014 yılı içerisinde tamamlanması planlanmaktadır. İnşaat faaliyetlerinin uygulama projelerinin bitirilmesine müteakip 5 yıl içerisinde tamamlanması planlanmaktadır. Projenin Zamanlama Tablosu aşağıda verilmektedir. Tablo 13. Zamanlama Tablosu İş Grubu 1.Uygulama Projelerinin Hazırlanması 2-Alt Yapı İnşaatı Alt Yapı Aktarmaları Güzergâh Toprak İşleri Sanat Yapıları Alt ve Üst Geçitler Köprüler, Viyadükler Tüneller, Aç Kapa Tüneller İstasyon Bina ve Tesisleri 3-Üst Yapı İnşaatı Malzeme Temini Poz Yapılması Elektrifikasyon Sinyalizasyon ve Telekomünikasyon Projeye İlişkin Finans Kaynakları Yıl 1.yıl 2.yıl 3.yıl 4.yıl 5.yıl için gerekli finans kaynağı, projenin uygulama safhasında o günkü ekonomik koşullara göre belirlenecek olup, ülkenin öz kaynaklarından ya da dış kaynaklı kredi kullanımı ile karşılanması planlanmaktadır. 35

51 1.11. Proje Alanının Mülkiyet Durumu Proje Kapsamında Yapılacak Kamulaştırmanın Genişliği (Demiryolu Güzergahı ve Taş Ocakları İçin Karayolları Kamulaştırma Sınırı Çekme Paylarına Dikkat Edileceğinin Belirtilmesi) Proje kapsamında güzergâh boyunca hattın sağından ve solundan yaklaşık 25 şer m olmak üzere ortalama 50 m. genişliğinde bir alanın kamulaştırma işlemleri yürütülecek olup, yapılması planlanan dolgu, yarma işlemleri ve sanat yapılarına bağlı olarak değişiklik göstermesi söz konusudur. Kamulaştırma genişliği İstasyonlarda ise kamulaştırma değeri istasyonun büyüklüğüne göre belirlenecektir. Kamulaştırma işlemi; arazilerin mülkiyet durumuna (kadastro görmüş alanlar, kadastro görmemiş alanlar, devletin hüküm ve tasarrufu altında bulunan alanlar v.b) göre değişiklik göstermektedir. Yapılacak olan kamulaştırma işlemleri ile ilgili bilgiler aşağıda verilmektedir. I- Kadastro Görmüş Arazilerde Yapılacak Olan Kamulaştırma İşlemleri Sivas-Erzincan Demiryolu hattının geçtiği kadastro görmüş parsellerde tapuda ismi geçen parsel sahiplerinin (kendisi ölmüş olup ta tapu sicil kütüğünde intikali yapılmayan parsellerde nüfus kaydına göre mirasçılarının) adreslerine iadeli taahhütlü mektupla bilgi verilecektir. Mektubu alan malik; mektupta belirtilen irtibat bürosu ile irtibata geçerse kendi parselinin bedeli bildirilecek, bildirilen bedelini kabul ederse anlaşma tutanağı ile karşılıklı evrak imzalanacaktır. Kamulaştırma Kanunu nun 8. maddesine göre 45 gün içerisinde bu para bankaya yatırılarak malik; Tapu Sicil Müdürlüğü nde rıza-i ferağ vermek üzere davet edilecektir. Hak sahibi; Tapu Sicil Müdürlüğü nde belirtilen günde imzası alınarak kendisine anlaşılan bedel ödenecektir. Tapu kaydında malik birden fazlaysa; kanun gereği herkes kendi hissesinden sorumlu olup hissesini vermek istemeyenlere de yukarıda açıklanan usule göre ödeme yapılacaktır. Ayrıca tapuda ölü olan maliklerin mirasçıları veraset ilanı çıkartarak tapu kaydını kendi adlarına tescil ettirmeleri gerekecektir. Kendilerine belirtilen bedeli kabul etmeyen maliklere; Kamulaştırma Kanunu nun 27. maddesine göre acele kamulaştırma uygulanacaktır. Buna göre bağlı bulunduğu mahalli idaredeki mahkemeye gerekli başvurular yapılacak, mahkemenin belirleyeceği bilirkişilerle beraber arazide keşif yapılacak ve mahkemenin belirlediği bedel malikler adına bankaya bloke edilecektir. Yatırılan bedeli malik kabul edip tapuda rıza-i ferağ verme işlemine razı olursa kendisinin tapuda imzası alınarak bedelin blokesi kaldırılacak ve ödeme yapılacaktır. II- Kadastro Görmemiş Arazilerde Yapılacak Olan Kamulaştırmalar: Demiryolu hattının geçtiği kadastro görmemiş tapusuz alanlarda, Kamulaştırma Kanunu hükümleri çerçevesinde köy halkından seçilen kişiler, mahkemelerce bilirkişi olarak seçilmiş, yeminleri yaptırılmış olup bu yeminli bilirkişiler kanalıyla arazide bire bir yapılan çalışma sonucu zilyedler tespit edilmiş, yeminli bilirkişilerle beraber muhtar ve azaların da imzaladığı zilyed tespit tutanakları düzenleyecektir. Bu tutanaklar esas alınarak, öncelikle kamulaştırma kanununun 27. maddesine göre acele kamulaştırma uygulanacaktır. Buna göre ilgili Mahkemeye başvurulacak, mahkemenin belirleyeceği bilirkişilerle beraber arazide keşif yapılacak ve mahkemenin belirlediği bedel hak sahibi adına bankaya bloke edilecektir. Ancak bu parayı hak sahipleri hemen alamayacaktır. Arazinin tapusuz olması nedeniyle zilyediliğin mahkeme tarafından da tespiti gerekmektedir. 36

52 Bunun için hemen Kamulaştırma Kanunu nun 19. maddesine göre tekrar dava açılacaktır. Bu davada hem zilyed hem de kamulaştırma bedeli tespit edilecektir. Demiryolu hattının inşaatı esnasında hat güzergâhı civarındaki arazilere zarar verilmesi halinde, sahada yapılacak inceleme sonucunda iddia edildiği şekilde zararın varlığı tespit edilmesi durumunda; tespit edilen bu zarar inşaat işlerini yürüten yüklenici firma tarafından karşılanacaktır. Hat güzergâhı kamulaştırma alanı içinde yer alan mevcut yapılar, yapılaşmalar konutlar ve çalışmaları süren diğer planlı alanlar ile ilgili olarak gerekli inceleme yapıldıktan sonra kamulaştırma planları oluşturularak söz konusu yapılar kamulaştırılacaktır. Sivas-Erzincan Demiryolu ile ilgili etüt proje mühendislik hizmetleri işi devam etmektedir. Söz konusu işler kapsamında yapıma esas olacak demiryolu hattı nihai güzergâhına ait projelendirme çalışmaları, 1/2000 ölçekli şeritvari haritalarının alınması ve güzergâhın bu haritalara işlenmesi işleri devam edecektir. Dolayısıyla planlanan demiryolu projesi için yapılacak olan kamulaştırmalar, kamulaştırılacak alanların özellikleri, büyüklüğü, harita üzerinde gösterimi; proje ile ilgili devam eden ÇED süreci sonrasında yapılacaktır. III- Devletin Hüküm ve Tasarrufu Altındaki Araziler Proje güzergâhı boyunca Devletin Hüküm ve Tasarrufunda yer alan arazilerde kamulaştırma çalışmaları, tarafından ilgili devlet kurumundan gerekli izinler alınarak yapılacaktır. Proje güzergâhı Erizincan Belediyesi imar sınırları içinde kısmen Tarım Alanı, kısmen Resmi Kurum Alanı ve kısmen Belediye Hizmet Alanından geçmektedir. Belediye Hizmet Alanından geçen kısımda fidan satış faaliyeti yürütülmektedir Kamulaştırılacak Alanların Mevcut Kullanım ve Mülkiyet Durumu (Kamulaştırılacak Alanların 1/ Ölçekli Harita Üzerinde Gösterimi) Sivas-Erzincan Demiryolu Proje güzergâhı Sivas ve Erzincan İlleri nden ve ilçelerinden geçmektedir. Tablo 14 de (Bkz. Bölüm 2.4.) Güzergâhın km ler bazında toprak grupları ve arazi kullanımları verilmektedir. Güzergâh boyunca tarım, mera, çayır, fundalık ve yerleşim yerlerinden geçtiği tespit edilmiştir. Proje kapsamında yaklaşık 700 m.si ( m 2 ) bataklıklardan, m.si ( m 2 ) bitki değişim alanlarından, m.si ( m 2 ) çıplak kaya alanlarından, 600 m.si ( m 2 ) dere geçişlerinden, m.si ( m 2 ) doğal çayırlıklardan, 1000 m.si ( m 2 ) endüstriyel ve ticari birimlerden, 2600 m.si ( m 2 ) karışık ormanlardan, m.si ( m 2 ) kuru tarım alanlarından, 9950 m.si ( m 2 ) meralardan, 3850 m.si ( m 2 ) meyveyle karışık sulu alanlardan, m.si ( m 2 ) seyrek bitki alanlarından, 800 m.si ( m 2 ) spor ve eğlence alanlarından, 250 m.si ( m 2 ) su yollarından, m.si ( m 2 ) sulanan karışık tarım alanlardan, m.si ( m 2 ) sulu tarım alanlardan, 2200 m.si ( m 2 ) yerleşim alanlarından geçmektedir. Proje kapsamında kamulaştırma faaliyetleri özel mülkiyet alanlarında yapılacak olup, güzergahın m.si ( m 2 ) özel mülkiyet alanlarından geçmektedir. 37

53 Kamulaştırmanın Sosyo-Ekonomik Etkileri Demiryolu projesi için kamulaştırma işlemleri; 2942 Sayılı Kamulaştırma Kanunu ile bu Kanunda çeşitli değişiklikler yapan ve 5 Mayıs 2001 tarihli Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren 4650 sayılı Kamulaştırma Kanununa göre gerçekleştirilecektir. Yapılacak olan kamulaştırmanın büyüklüğü; Hat güzergâhında; hattın sağından ve solundan yaklaşık 25 şer metre olmak üzere ortalama 50 metre, istasyonda ise; belirlenecek olan istasyon büyüklüğüne göre olacaktır. Kamulaştırma sırasında, demiryolu için gerekli olan taşınmaz mallar için arazi bedelleri, nakden ve peşin olarak veya eşit taksitlerle mülk sahiplerine ödenmektedir. Kamulaştırma maliyetleri arazi kullanım durumuna ve arazi özelliklerine bağlı olarak belirlenmektedir. Bu bağlamda bölgede bir gelir artışı meydana gelecek olup, ekonomik bir hareketlilik yaşanacaktır. Demiryolu güzergâhı üzerinde yer alan arazilerin dağılımlarına bakıldığında tarım arazileri, meralar, fundalıklar, yerleşim yerleri, ormanlık alanlar ve çayırlardan oluştuğu gözükmektedir. Tarım, bağ, bahçe ve mera gibi alanlarda yapılacak olan kamulaştırmalar civar yerleşimlerde yaşayan insanların gelir kaynaklarında kayıplara neden olabilecektir. Hak sahipliği bulunan kişilere ödenecek olan kamulaştırma bedelleri ile bu kayıplar bir miktar giderilebilecektir. Ancak, geçim kaynaklarında meydana gelebilecek kayıplar, burada yaşayan insanları başka iş olanakları aramaya yönlendirebilecektir Vasıf Dışına Çıkarılacak Arazilerin Vasıflarını Gösterir Bilgi ve Belgeler Güzergah boyunca yaklaşık 35,800 metrelik kısımda mera ve çayır arazileri bulunmaktadır. Proje alanı içerisinde kalan mera vasfındaki alanlar; proje için belirlenecek yapıma esas güzergâhın netleşmesi ve söz konusu proje kapsamında gerçekleştirilecek kamulaştırma çalışmalarında belirginlik kazanacaktır. Proje sahasına giren alanlar içerisinde 4342 sayılı Mera Kanunu kapsamında yerler için tahsis amacı değişikliği vb. izinlerin alınmasından sonra çalışmalara başlanılacaktır. Mera parsellerini içine alan sahalarda 4342 sayılı Mera Kanunu nun 14. maddesi gereği Tahsis amacı değişikliği yapılacak ve tapu kayıtları çıkarılacaktır. İlgili maddeye ilişkin bilgiler aşağıda verilmiştir Numaralı Mera Kanunu, Madde 14- (Değişik: t, 5178 sk.) Tahsis amacı değiştirilmedikçe mera, yaylak ve kışlaktan bu Kanunda gösterilenden başka şekilde yararlanılamaz. Ancak, bu Kanuna veya daha önceki kanunlara göre mera, yaylak ve kışlak olarak tahsis edilmiş olan veya kadimden beri bu amaçla kullanılan arazilerden; a. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığının talebi üzerine, 3213 sayılı Maden Kanunu ve 6326 sayılı Petrol Kanunu hükümlerine göre, arama faaliyetleri sonunda rezervi belirlenen maden ve petrol faaliyeti için zaruri olan, b. Kültür ve Turizm Bakanlığının talebi üzerine, turizm yatırımları için zaruri olan, c. Kamu yatırımları yapılması için gerekli bulunan, d. Köy yerleşim yeri ile uygulama imar planı veya uygulama planlarına ilave imar planlarının hazırlanması, toprak muhafazası, gen kaynaklarının korunması, milli park ve muhafaza ormanı kurulması, doğal, tarihi ve kültürel varlıkların korunması, sel kontrolü, akarsular ve kaynakların düzenlenmesi için ihtiyaç duyulan, e. 442 sayılı Köy Kanununun 13 ve 14 üncü maddeleri kapsamında kullanılmak üzere ihtiyaç duyulan, 38

54 f. Ülke güvenliği ve olağanüstü hal durumlarında ihtiyaç duyulan, g. Doğal afet bölgelerinde yerleşim yeri için ihtiyaç duyulan, yerlerin, ilgili müdürlüğün talebi, komisyonun ve defterdarlığın uygun görüşü üzerine, valilikçe tahsis amacı değiştirilebilir ve söz konusu yerlerin tescilleri Hazine adına, vakıf meralarının tescilleri ise vakıf adına yaptırılır. Birinci fıkranın (a) bendi kapsamında başvuruda bulunan işletmeciler ile (c) bendi kapsamında başvuruda bulunan kamu kurumları faaliyetlerini çevreye ve kalan mera alanlarına zarar vermeyecek şekilde yürütmekle ve kendilerine tahsis edilen yerleri tahsis süresi bitiminde eski vasfına getirmekle yükümlüdürler. Bu yerler tahsis süresi bitiminde özel sicile kaydedilir. Projenin her aşamasında sahada gerçekleştirilecek 4342 sayılı Mera Kanununa uyulacaktır. 39

55 BÖLÜM 2 PROJE İÇİN SEÇİLEN YERİN KONUMU

56 2. BÖLÜM 2: PROJE İÇİN SEÇİLEN YERİN KONUMU 2.1. Proje Etki Alanı ve inceleme Koridoru Çevresinde Yer Alan Yerleşim Alanlarının, Tesislerin, Ulaşım Ağının, Enerji İletim Hatlarının, Tarım ve Orman Alanlarının ve Faaliyetlerine Devam Eden Diğer Kullanımların Yerlerine İlişkin Verilerin vb., 1/ ölçekli Topoğrafik Harita (lejant bilgileri ile birlikte) Üzerinde İşaretlenmesi, Yön ve Mesafelerinin Belirtilmesi, Panoramik Fotoğrafları Sivas-Erzincan Demiryolu Hattının sağından ve solundan er m olmak üzere m genişliğindeki alan; ÇED İnceleme Koridoru olarak tanımlanmıştır. Hat güzergâhına ait; ÇED İnceleme Koridoru (2 km), topoğrafik özelliklerini gösterir 1/ Ölçekli Topografik Harita EK-2, Koordinat bilgileri ve uydu görüntüsü EK-3, 1/ Ölçekli Haritası EK-4, Nüfus Yoğunluğu Haritası EK-6, Yer Bulduru Haritası Şekil 15, Hat güzergâhına ait fotoğraflar EK-7, Genel Jeoloji Haritası Şekil 17, olarak verilmiştir. Yerleşim Alanları: Demiryolu hattının güzergâhında yer alan yerleşim alanları ve hatta olan mesafeleri illere göre ayrı olarak Bölüm 1.3 de verilmektedir. Faaliyet Alanı Koordinatları: Proje konusu demiryolu koordinatları EK-3 olarak sunulmaktadır. Faaliyet Alanı Yer Bulduru Haritası:, Sivas İli Merkez İlçesi nden başlamaktadır. Sivas İli nde Merkez, Hafik, Zara, İmranlı İlçeleri idari sınırlarından geçmektedir. Sonrasında ise Erzincan İli Refahiye, Kemah İlçeleri idari sınırlarından geçerek Erzincan İli Merkez İlçesi nde sonlanmaktadır. Faaliyet alanı Yer Bulduru Haritası Şekil 15 de verilmektedir. 40

57 Şekil 15. Yer Bulduru Haritası 41

58 2.2. Proje Güzergahının Planlama Bilgileri Güzergahın Var ise İlgili idaresince Onaylanan Çevre Düzeni Planı", Planları ile İmar Planlarının İlgili Pafta/Paftaları, Lejant, Plan Hükümleri ve Raporu İle "... Tarih ve...sayılı Karar İle..Tarafından Onaylanmıştır" ve "Aslının Aynıdır" Islak İmzalı Kopyaları ile Birlikte Rapor Ekinde Sunulması Sivas-Erzincan Demiryolu Güzergâhı Sivas ve Erzincan İlleri nden geçmekte olup güzergah çevresinde bulunan Yozgat-Sivas-Kayseri Planlama Bölgesi 1/ Ölçekli Çevre Düzeni Planı, tarih ve sayılı Olur u ile 644 sayılı Çevre ve Şehircilik Bakanlığı nın Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname nin 7. maddesi uyarınca onaylanmıştır. İlgi planda; Bu plan kapsamındaki alanlarda, ihtiyaç olması halinde güvenlik, sağlık, eğitim, büyük kentsel yeşil alanlar v.b. gibi sosyal donatı alanları; kent veya bölge/havza bütününe yönelik her türlü atık bertaraf tesisleri ve bunlarla entegre geri kazanım tesisleri, arıtma tesisleri, belediye hizmet alanı, mezbaha, karayolu, demiryolu, havaalanı, baraj, enerji üretimi, enerji iletimi ve doğalgaz depolama v.b. gibi teknik altyapı alanları, organize sanayi bölgeleri, endüstri bölgeleri ve serbest bölgeler, yapılabilir. Bu kullanımlara ilişkin imar planları, çed yönetmeliği kapsamında kalanlar için çevresel etki değerlendirmesi olumlu veya çevresel etki değerlendirmesi gerekli değildir kararının bulunması; çed yönetmeliği kapsamı dışında olanlar için ise, ilgili kurum ve kuruluşların uygun görüşü olması kaydı ile bu planda değişikliğe gerek olmaksızın, kurum ve kuruluşların görüşlerine uyularak ilgili idaresince hazırlanır ve onaylanır. Onaylanan planlar sayısal ortamda veri tabanına işlenmek üzere bakanlığa gönderilir. Söz konusu tesisler/tesis alanları amacı dışında kullanılamaz. Yakma veya düzenli katı atık depolarının yanı sıra fiziksel/kimyasal/biyolojik önişlem ünitelerini içeren entegre atık bertaraf veya geri kazanım tesislerinin yer seçimi, atığın en yakın ve en uygun olan tesiste bertaraf edilmesi ilkesi çerçevesinde, bölgenin atık miktarı dikkate alınarak ilgili kurum ve kuruşların görüşü doğrultusunda belirlenir. ibareleri bulunmaktadır. Ayrıca nin üzerine işlendiği Çevre Düzeni Planı EK-8 de, verilmektedir. Erzincan ili için henüz onaylanmış bir Çevre Düzeni Planı bulunmamaktadır. Proje kapsamında 5302 sayılı İl Özel İdare Kanunu kapsamında İl Özel İdarelerden ve ilgili belediyelerden alınacak görüşler doğrultusunda uygulama imar planları yapılacaktır. Ayrıca güzergahta olabilecek tüm değişikliklerden ilgili belediyeler haberdar edilecektir Proje Güzergahının 1/ ve 1/ Çevre Düzeni Planları, 1/5.000 ve 1/1.000 Ölçekli İmar Planları Üzerinde Gösterilerek, Proje Sahasının Söz Konusu Planlarda Hangi Kullanımlarda Kaldığının Açıklanması Güzergâhın Çevre Düzeni Planlarına göre değerlendirilmesi yapıldığında güzergâh; güzergâh üzerinde yerleşim alanları, tarım alanları, sulama alanları, mera alanları, dere geçişleri, yol geçişleri bulunmaktadır. 42

59 2.3. Proje Güzergahının Koordinatları (hattın WGS84 sistemine göre coğrafik koordinatları, ED50 sistemine göre UTM (x,y) cinsinden), 1/ ölçekli harita ile var ise 1/5.000 ölçekli planlar ve 1/2.000 Ölçekli planlar üzerinde gösterimi) güzergahının işlendiği 1/25000 topoğrafik EK-2 olarak verilmektedir. Ayrıca söz konusu demiryolu güzergahının kilometre bazında çıkarılmış olan koordinatları Ed-50, 6 derece ve Wgs 84 sisteminde EK-3 te verilmektedir Demiryolu Hattının Arazi Kullanım Haritası, Yarma, Dolgu ve Şantiye Alanları, Hafriyat Depolama ve Döküm Alanları (koordinat bilgileri ile birlikte), Bunların Çevresinde Bulunan Tarım Arazilerini, Yeraltı ve Yüzey Sularını, Deprem Kuşaklarını, Jeolojik Yapıyı, Yerleşim Alanlarım, Ulaşım Ağını, Enerji Santralleri ve İletim Hatlarını, Maden Ruhsatı Alanları vb., Güzergahın Yakın Çevresinde Faaliyetlerine Devam Eden Diğer Kullanımların Yerlerine İlişkin Verilerin 1/ Ölçekli Topoğrafik Harita Üzerine Lejant Bilgileri İle Beraber Gösterimi ve İsim, Yön ve Proje Alanına Uzaklıklarının Belirtilerek Güzergahın Fotoğraflandırılması, Uydu Haritası Üzerinde İşaretlenmesi Güzergahın Arazi Kullanımı Sivas-Erzincan Demiryolu güzergâhı Sivas ve Erzincan İlleri nden ve ilçelerinden geçmektedir. Güzergâh boyunca tarım, mera, çayır ve yerleşim yerlerinden geçtiği tespit edilmiştir. Proje kapsamında güzergahın yaklaşık 53,850 m.si (107,700,000 m 2 ) kuru tarım alanlarından, 69,200 m.si (138,400,000 m 2 ) sulu tarım alanlarından, 9,950 m.si (19,900,000 m 2 ) mera alanlarından ve 25,850 m.si (51,700,000 m 2 ) çayır alanlarından geçmektedir. Güzergah boyunca yer alan tarım alanlarının kilometreleri Tablo 14 de verilmektedir. Tablo 14. Güzergah Arazi Kullanımları No Kilometre İl Arazi Kullanımı SİVAS YERLEŞİM ALANI SİVAS ENDÜSTRİYEL VE TİCARİ BİRİMLER SİVAS SULU TARIM SİVAS MERALAR SİVAS SULU TARIM SİVAS KURU TARIM SİVAS SULU TARIM SİVAS KURU TARIM SİVAS KURU TARIM SİVAS DOĞAL ÇAYIRLIKLAR SİVAS SU YOLLARI SİVAS KURU TARIM SİVAS SEYREK BİTKİ ALANLARI SİVAS SULU TARIM SİVAS KURU TARIM SİVAS SULU TARIM SİVAS BATAKLIKLAR 43

60 No Kilometre İl Arazi Kullanımı SİVAS KURU TARIM SİVAS SULU TARIM SİVAS KURU TARIM SİVAS DOĞAL ÇAYIRLIKLAR SİVAS KURU TARIM SİVAS SU YOLLARI SİVAS KURU TARIM SİVAS KURU TARIM SİVAS SULU TARIM SİVAS SU YOLLARI SİVAS SULU TARIM SİVAS MERALAR SİVAS SULU TARIM SİVAS KURU TARIM SİVAS SULU TARIM SİVAS KURU TARIM SİVAS SULU TARIM SİVAS MERALAR SİVAS SULU TARIM SİVAS KURU TARIM SİVAS SULU TARIM SİVAS MERALAR SİVAS SULU TARIM SİVAS KURU TARIM SİVAS KURU TARIM SİVAS SULU TARIM SİVAS KURU TARIM SİVAS KURU TARIM SİVAS KURU TARIM SİVAS SULU TARIM SİVAS MEYVEYLE KARIŞIK SULU SİVAS KURU TARIM SİVAS MEYVEYLE KARIŞIK SULU SİVAS KURU TARIM SİVAS MEYVEYLE KARIŞIK SULU SİVAS SULU TARIM SİVAS KURU TARIM SİVAS SULU TARIM SİVAS KURU TARIM SİVAS SULU TARIM SİVAS KURU TARIM SİVAS SULU TARIM SİVAS KURU TARIM SİVAS MEYVEYLE KARIŞIK SULU SİVAS SEYREK BİTKİ ALANLARI SİVAS SULU TARIM 44

61 No Kilometre İl Arazi Kullanımı SİVAS SEYREK BİTKİ ALANLARI SİVAS KURU TARIM SİVAS SEYREK BİTKİ ALANLARI SİVAS DOĞAL ÇAYIRLIKLAR SİVAS KURU TARIM SİVAS SEYREK BİTKİ ALANLARI SİVAS KURU TARIM SİVAS SEYREK BİTKİ ALANLARI SİVAS DOĞAL ÇAYIRLIKLAR SİVAS SEYREK BİTKİ ALANLARI SİVAS DOĞAL ÇAYIRLIKLAR SİVAS KURU TARIM SİVAS MEYVEYLE KARIŞIK SULU SİVAS KURU TARIM SİVAS DOĞAL ÇAYIRLIKLAR SİVAS KURU TARIM SİVAS DOĞAL ÇAYIRLIKLAR SİVAS KURU TARIM SİVAS DOĞAL ÇAYIRLIKLAR SİVAS KURU TARIM SİVAS DOĞAL ÇAYIRLIKLAR SİVAS KURU TARIM SİVAS MEYVEYLE KARIŞIK SULU SİVAS MERALAR SİVAS KURU TARIM SİVAS DOĞAL ÇAYIRLIKLAR SİVAS KURU TARIM SİVAS DOĞAL ÇAYIRLIKLAR SİVAS KURU TARIM SİVAS SEYREK BİTKİ ALANLARI SİVAS SULANMAYAN KARIŞIK TARIM SİVAS SEYREK BİTKİ ALANLARI SİVAS SULANMAYAN KARIŞIK TARIM SİVAS DOĞAL ÇAYIRLIKLAR SİVAS SEYREK BİTKİ ALANLARI SİVAS KURU TARIM SİVAS SEYREK BİTKİ ALANLARI SİVAS KURU TARIM SİVAS- ERZİNCAN SEYREK BİTKİ ALANLARI ERZİNCAN BİTKİ DEĞİŞİM ALANLARI ERZİNCAN DOĞAL ÇAYIRLIKLAR ERZİNCAN ÇIPLAK KAYA ERZİNCAN SEYREK BİTKİ ALANLARI ERZİNCAN BİTKİ DEĞİŞİM ALANLARI ERZİNCAN SEYREK BİTKİ ALANLARI 45

62 No Kilometre İl Arazi Kullanımı ERZİNCAN SULANMAYAN KARIŞIK TARIM ERZİNCAN MERALAR ERZİNCAN SULANMAYAN KARIŞIK TARIM ERZİNCAN ÇIPLAK KAYA ERZİNCAN BİTKİ DEĞİŞİM ALANLARI ERZİNCAN ÇIPLAK KAYA ERZİNCAN BİTKİ DEĞİŞİM ALANLARI ERZİNCAN ÇIPLAK KAYA ERZİNCAN MEYVEYLE KARIŞIK SULU ERZİNCAN SULU TARIM ERZİNCAN KURU TARIM ERZİNCAN BİTKİ DEĞİŞİM ALANLARI ERZİNCAN SEYREK BİTKİ ALANLARI ERZİNCAN SULANMAYAN KARIŞIK TARIM ERZİNCAN SEYREK BİTKİ ALANLARI ERZİNCAN BİTKİ DEĞİŞİM ALANLARI ERZİNCAN ÇIPLAK KAYA ERZİNCAN SEYREK BİTKİ ALANLARI ERZİNCAN KURU TARIM ERZİNCAN SULU TARIM ERZİNCAN KURU TARIM ERZİNCAN DOĞAL ÇAYIRLIKLAR ERZİNCAN BİTKİ DEĞİŞİM ALANLARI ERZİNCAN SEYREK BİTKİ ALANLARI ERZİNCAN SULANMAYAN KARIŞIK TARIM ERZİNCAN SEYREK BİTKİ ALANLARI ERZİNCAN KURU TARIM ERZİNCAN MERALAR ERZİNCAN KURU TARIM ERZİNCAN SEYREK BİTKİ ALANLARI ERZİNCAN BİTKİ DEĞİŞİM ALANLARI ERZİNCAN SEYREK BİTKİ ALANLARI ERZİNCAN SULU TARIM ERZİNCAN BİTKİ DEĞİŞİM ALANLARI ERZİNCAN SEYREK BİTKİ ALANLARI ERZİNCAN SULU TARIM ERZİNCAN ÇIPLAK KAYA ERZİNCAN BİTKİ DEĞİŞİM ALANLARI ERZİNCAN DERE GEÇİŞİ ERZİNCAN BİTKİ DEĞİŞİM ALANLARI ERZİNCAN ÇIPLAK KAYA ERZİNCAN SULU TARIM ERZİNCAN ÇIPLAK KAYA ERZİNCAN MERALAR ERZİNCAN KURU TARIM ERZİNCAN KURU TARIM 46

63 No Kilometre İl Arazi Kullanımı ERZİNCAN SEYREK BİTKİ ALANLARI ERZİNCAN KURU TARIM ERZİNCAN ÇIPLAK KAYA ERZİNCAN BİTKİ DEĞİŞİM ALANLARI ERZİNCAN ÇIPLAK KAYA ERZİNCAN MERALAR ERZİNCAN ÇIPLAK KAYA ERZİNCAN MERALAR ERZİNCAN ÇIPLAK KAYA ERZİNCAN MEYVEYLE KARIŞIK SULU ERZİNCAN ÇIPLAK KAYA ERZİNCAN KARIŞIK ORMAN ERZİNCAN BİTKİ DEĞİŞİM ALANLARI ERZİNCAN KURU TARIM ERZİNCAN BİTKİ DEĞİŞİM ALANLARI ERZİNCAN ÇIPLAK KAYA ERZİNCAN MEYVEYLE KARIŞIK SULU ERZİNCAN ÇIPLAK KAYA ERZİNCAN SULANMAYAN KARIŞIK TARIM ERZİNCAN SEYREK BİTKİ ALANLARI ERZİNCAN ÇIPLAK KAYA ERZİNCAN SEYREK BİTKİ ALANLARI ERZİNCAN BİTKİ DEĞİŞİM ALANLARI ERZİNCAN SEYREK BİTKİ ALANLARI ERZİNCAN BİTKİ DEĞİŞİM ALANLARI ERZİNCAN ÇIPLAK KAYA ERZİNCAN SEYREK BİTKİ ALANLARI ERZİNCAN SULU TARIM ERZİNCAN MERALAR ERZİNCAN SULU TARIM ERZİNCAN MERALAR ERZİNCAN DERE GEÇİŞİ ERZİNCAN KURU TARIM ERZİNCAN SULU TARIM ERZİNCAN MERALAR ERZİNCAN SULU TARIM ERZİNCAN MERALAR ERZİNCAN ENDÜSTRİYEL VE TİCARİ BİRİMLER ERZİNCAN DERE GEÇİŞİ ERZİNCAN SULU TARIM ERZİNCAN SPOR VE EĞLENCE ALANLARI ERZİNCAN SULU TARIM Kaynak: Orman ve Su İşleri Bakanlığı, CBS verileri. 47

64 Şantiye Alanları Proje konusu demiryolu hattında 3 adet ana şantiye kurulması öngörülmüştür. Şantiye alanlarının Sivas İli Hafik İlçesi, Sivas İli İmranlı İlçesi, Erzincan İli Merkez İlçesi nde kurulması planlanmaktadır. Öneri şantiye yerleri EK-2 de verilen 1/25000 ölçekli topografik haritaya işaretlenmiştir. (Bkz.Tablo 15) Tablo 15. Şantiye Alanları ve Koordinatları NO YER KM HATTA UZAKLIK KOORDİNATLAR 1 SİVAS İLİ HAFİK İLÇESİ Metre 2 SİVAS İLİ İMRANLI İLÇESİ Metre 3 ERZİNCAN İLİ MERKEZ İLÇESİ Metre Hafriyat Döküm Alanları Sivas-Erzincan Demiryolu projesi kapsamında, Sivas ilinde 2 adet ve Erzincan ilinde 1 adet olmak üzere toplam 3 adet hafriyat döküm alanı önerilmiştir. Önerilen hafriyat döküm alanları koordinatları aşağıdaki tabloda verilmiştir. Tablo 16. Hafriyat Dökülmesi Planlanan Alanlar ve Koordinatları 1 No lu Hafriyat Depolama Alanı 2 No lu Hafriyat Depolama Alanı X Y X Y No lu Hafriyat Depolama Alanı X Y Güzergah boyunca bulunan öneri hafriyat döküm alanları EK-2 de verilmekte olan 1/25000 ölçekli topografik haritada gösterilmektedir. 48

65 2.5. Proje Güzergahı Boyunca Yapılması Planlanan Ekolojik Koridorlar ile Bu Koridorların Nasıl ve Neye Göre Belirlendiğinin Açıklanması Ekolojik koridorlar, parçalanmış peyzajlardaki uygun habitat adaları arasında organizmaların hareketini sağlayan peyzaj yapıları olarak tanımlamaktadır. Özellikle yaban hayvanları tarafından günlük ya da mevsimsel hareketlerde (göç, yayılma vb.) kullanılan koridorlar aynı zamanda peyzajdaki diğer ekolojik fonksiyonlara da katkıda bulunmaktadır. Yaban hayatı popülasyonları sağlıklı ve bağlantılı ekosistemlere ihtiyaç duyarlar. Dolayısı ile duyarlı yörelerdeki habitat parçalanması genellikle insan kullanımlarıyla tarım ve yerleşim amaçlı uygulamalar ile ulaşım ağlarının inşa edilmesi sonucunda ortaya çıkmaktadır. Ulaşım güzergâhlarının yaban hayatı üzerinde yol ölümleri, engel oluşturma, habitat parçalanması etkileri vardır. Ekolojik koridorların asıl amacı, birbirinden ayrı kalmış doğal yaşam alanlarının tekrar birbirleriyle bağlantılı hale getirilmesidir. Böylece birbirinden ayrı kalmış canlı topluluklarının bağlantıları tekrar sağlanarak biyolojik çeşitliliğin devamlılığı sağlanır. Bunun yanında yaban veya sahipsiz hayvanlarla yaşanan trafik kazaları da bu koridorların oluşturulmasıyla engellenmektedir. Çeşitli ülkelerde yapay olarak oluşturulmuş ekolojik koridorları görmek mümkündür. Bunların başlıcaları, Paséo Pantera (MesoAmerican Biyolojik Koridoru), Doğu Himalaya Koridoru, Çin-Rusya Kaplan Koridoru, Avrupa Yeşil Koridoru ve Hindistan da bulunan Siju- Rewak Koridorudur. Şekil 16. Ekolojik Koridor Örnekleri Türkiye de ise şu anda sadece Mersin de ekolojik koridor bulunmaktadır. Kuzey Marmara Otoyolu Projesi kapsamında İstanbul ili sınırları içerisinde Feneryolu Yaban Hayatı Sahası Geçişi nedeniyle ekolojik koridor yapılması planlanmıştır. Aynı zamanda Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü ve KuzeyDoğa Derneği işbirliği ile doğa koruma ve yaban hayatını geliştirme çalışmaları kapsamında Kars, Iğdır, Ardahan ve Ağrı illerini kapsayan 81 km uzunluğunda Yaban Hayatı Koridoru ağaçlandırma projesi yapılacaktır. Güzergahı herhangi bir koruma alanından (milli park, tabiat parkı, yaban hayatı geliştirme sahası vb.) geçmemekte olup, proje kapsamında ekolojik koridor belirlenmemiştir. 49

66 2.6. Proje Güzergahı, Etki Alanı ve İnceleme Koridorunda Devletin Yetkili Organlarının Hüküm ve Tasarrufu Altında Bulunan Araziler (askeri yasak bölgeler, petrol veya doğalgaz boru hattı, NATO boru hattı, kamu kurum ve kuruluşlarına belirli amaçlarla tahsis edilmiş alanlar, enerji santralleri, baraj, göl-gölet, havaalanı, OSB, lojistik köy, serbest bölge, enerji iletim hattı, demiryolu, karayolu vb.) Proje konusu Sivas-Erzincan Demiryolu Güzergâhı; Karayolları Yerleşim alanları Dere, Orman alanları, Elektrik iletim hatları Boru hattı ile kesişmektedir. Güzergâh ile ilgili olarak çeşitli kamu kurum ve kuruluşlarından mevcut ve planlanan projeleri ile ilgili olarak görüşler alınmış olup, güzergâh çevresinde bulunan boru hatları, elektrik iletim hatları, kamu kurum ve kuruluşlarına belirli amaçlarla tahsis edilmiş alanlar aşağıda verilmiştir. Konu ile ilgili olarak alınan resmi görüşler EK-1 de verilmektedir. BORU HATLARI Botaş International Limited (BIL) Sivas-Erzincan Demiryolu güzergâhı Bakü Tiflis Ceyhan (BTC) Petrol Boru Hattı (HPBH) ı 7 noktada kesişmektedir. BTC boru hattı kesişimi EK-2 de verilmekte olan topografik haritaya işlenmiştir. Ayrıca konu yazıda bu kesişim noktalarının koordinatları verilmiştir. Söz konusu 7 noktada çalışma yapılabilmesi için, başvuru formu ve kesişme noktaları belirtilmiş taahhütnameler çalışma yapılacak her bir nokta için ayrı ayrı imzalanarak gönderilecektir. Söz konusu bölgede Demiryolu projesi güzergahının, BTC HPBH Hat vanalarından BVT-33 e 1485 metre, BVT-35 e538 metre yaklaşmaktadır. Buralarda çalışma yapılmasında BIL açısından herhangi bir sakınca olmadığı belirtilmiştir. Ancak BVT-34 de 309 metre yaklaşmaktadır. BTC HPBH na 50 metre ve 500 metre yaklaşım mesafesi içersinde yapılacak tüm çalışmada konu yazının 5.maddesinde belirtilen kriterlere uyulacak ve çalışmalar esnasında hazır bulunacak olan BIL personelinin yönlendirmeleri ile gerekli tedbirler alınacaktır. Trans Anadolu Doğal Gaz Boru Hattı (TANAP) TANAP Projesi ile ile kesişmeler söz konusudur. TANAP boru hattı kesişimi EK-2 de verilmekte olan topografik haritaya işlenmiştir. Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ile TANAP Proje Şirketi arasında tarihinde imzalanan ve tarihli Resmi Gazete de yayımlanan Ev Sahibi Hükümet Anlaşması Ek-2 Madde 3.11 de, TANAP boru hattı ve müştemilatı tesisler ile ilgili olarak: Tesisler inin her iki yanında 500 (beş yüz) metrelik alan dahilinde patlayıcı kullanılmayacak ve 50 (elli) metrelik alan dahilinde temel kazıkları çakılmayacaktır.; Yukarıdaki bilgiler dikkate alındığında TANAP Boru Hattı nın Sivas-Erzincan Demiryolu Projesinden olumsuz etkilenmeyeceği değerlendirilmektedir. 50

67 Boru Hatları ile Petrol Taşıma A.Ş. (BOTAŞ) Sivas -Erzincan Demiryolu güzergâhı BOTAŞ a ait Doğal Gaz Boru Hatları (DGBH) ile 8 noktada kesişmekte ve bazı bölgelerde paralellik göstermekte, ayrıca PİG İstasyonuna 60 metre, RMA İstasyonu ve Hat Vanasına 170 metre mesafededir. BOTAŞ boru hattı kesişimi EK-2 de verilmekte olan topografik haritaya işlenmiştir. BOTAŞ Ham Petrol ve Doğal Gaz Boru Hattı Tesislerinin Yapımı ve İşletilmesine Dair Teknik Emniyet ve Çevre Yönetmeliği ne göre yapılması planlanan Sivas-Erzincan Demiryolu Projesinin DGBH ile kesiştiği veya paralel gittiği noktalarda; Kesişme noktalarından nasıl geçileceği (yarma, menfez, dolgu, viyadük vb.) belirlenecek ve detay proje hazırlanarak BOTAŞ onayına sunulacaktır. Kesişmeler betonarme menfez ile geçiş yapılacak ise, mümkün olduğunca dik (min 60 derece) olacak şekilde planlanacak, DGBH na olumsuz etki yapmayacak şekilde (vibrasyon hesaplaması yapılarak) ve Katodik Koruması tedbirleri alınarak projelendirilecektir. Kesişen noktalarda, boru üst kotu ile demiryolu platform üst kotu arasındaki mesafenin minimum 4,00 metre olacak, bu kapsamda çizilecek Özel Geçiş Projeleri tekrardan BOTAŞ onayına sunulacaktır. Demiryolu güzergahının DGBH ve tesisleri olumsuz etkilememesi ve enterferansa neden olmaması için paralel geçişlerde Demiryolu ile DGBH, PİG İstasyonu ve Hat Vanası arasında 200 metre, RMA İstasyonuna ise 400 metre mesafe sağlanarak projelendirilecektir. Boru hattının Katodik Koruması yönü ile AC Akım Önleyici Sistem ve diğer Katodik Koruması tedbirlerini içeren proje dosyası hazırlanarak BOTAŞ onayına sunulacaktır. Kamulaştırma Kanunu 30. Maddesi kapsamında BOTAŞ a Kamulaştırma yönü ile yeniden müracaat edilecektir. DGBH emniyeti açısından boru hattının 400 metre sağına, 400 metre soluna her türlü alt veya üst yapılarda(yol, su, elektrik, kanalizasyon vb.) BOTAŞ dan görüş alınması zorunluluğu olduğundan alt yapı geçişlerinin boru hattını kesmesı durumunda koordinatlı vaziyet planı ile tekrardan BOTAŞ dan görüş alınacak boru hattı üzerinde iş makineleri çalıştırılmayacak, hafriyat alanı olarak kullanılmayacak ve boru hattına olumsuz etki yapmayacak şekilde yürütülecektir. Milli Savunma Bakanlığı km leri ile km leri arasında Nato Boru Hattı ile kesişmektedir. Nato boru hattı kesişimi EK-2 de verilmekte olan topografik haritaya işlenmiştir. Güzergah kapsamında yapılacak çalışmalarda, hazırlanacak tip projelere uyulacak NATO akaryakıt boru hattı üzerinden ağır tonajlı iş makineleri geçirilmeyecek ve istimlak sahası akınlarında patlayıcı kullanılarak (boru hasarları, yakıta zayiatı vb.) çalışma yapılmayacak ayrıca kesişme bölgelerinde yapılacak çalışmalarda MSB ANT Başkanlığı Malatya Doğu Bölge Müdürlüğüne müracaat edilecektir. ENERJİ İLETİM HATLARI Demiryolu güzergâhı ile ilgili olarak, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığından güzergah üzerinde yer alan Enerji İletim Hatları temin edilmiş olup, Bölüm 1.5. de verilmektedir. Ayrıca EİH EK-2 olarak verilen 1/ Ölçekli Topoğrafik Harita üzerine işlenmiştir. 51

68 ORMAN ALANLARI Proje güzergâhı, Erzurum ve Kayseri Orman Bölge Müdürlükleri sınırları içerisinde kalmaktadır. Orman Bölge Müdürlükleri nden alınan İnceleme Değerlendirme Formları alınmıştır. nin yaklaşık 22 km.si ormanlık alandan geçmektedir. DSİ Projeleri güzergahı üzerinde çeşitli DSİ Projeleri yer almaktadır. ÇED inceleme koridoru içersinde İmranlı Barajı Lota ve Tödürge gölleri bulunmaktadır. Proje kapsamında Su Kirliliği Kontrol Yönetmeliği hükümlerine uyulacaktır. 52

69 BÖLÜM 3 PROJE YERİ VE ETKİ ALANININ MEVCUT ÇEVRESEL ÖZELLİKLERİ

70 3. BÖLÜM 3: PROJE YERİ VE ETKİ ALANININ MEVCUT ÇEVRESEL ÖZELLİKLERİ 3.1. Proje Etki Alanı ve İnceleme Koridorunun Genel Olarak Tanıtımı (Etki Alanı, İnceleme Koridorunun Nasıl ve Neye Göre Belirlendiğinin Açıklanması) etki alanı, inşaat ve işletme döneminde demiryolundan kaynaklanacak çevresel, sosyal, ekonomik ve sosyal boyuttaki etkilerin bir arada değerlendirilmesi ile belirlenmiştir. Proje güzergâhının sağından ve solundan er metre olmak üzere metre genişlindeki alan; inceleme alanı olarak belirlenmiştir. Bu genişlik T.C. Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı tarafından yayımlanan Demiryolları Planlama ve Tasarım Teknik Esasları kaynağında yer alan Güzergâh Tayini başlığı altında verilen aralıktır. Buna göre takribi güzergâhının belirlenmesi ve idarece onaylanması aşamasında hat güzergâhı söz konusu aralık sınırları içerisinde belirli kriterlere göre değişim gösterebilmekte ve bu aralığın dışına çıkılamamaktadır. Bu nedene projeye esas söz konusu aralık içeriğinde de inceleme alanı olarak tanımlanmıştır. Söz konusu inceleme alanı proje kapsamında belirlenen takribi güzergâh ve yakın çevresinde yer alan ve içeriğinde incelenerek değerlendirilecek alan olarak tanımlanmaktadır. Proje etki alanı ise projenin yaratacağı potansiyel çevresel etkilerin bir arada değerlendirilmesi sonucunda hat çizgisi kaynak olarak alınarak dışa doğru belirlenen mesafedir. Proje etki alanı; faaliyetin çizgisel proje olması, inşaat ve işletme aşamalarında oluşabilecek hafriyat, toz ve gürültü gibi çevresel etkilerin genel olarak değerlendirilmesi sonucunda en kötü ihtimal göz önünde bulundurularak sağından ve solundan 250 m olmak üzere 500 m kabul edilmiştir. Projeye ait ÇED çalışmaları; söz konusu inceleme alanına göre tanzim edilmektedir. ÇED İnceleme alanının da işaretli olduğu hat güzergâhı ve sanat yapılarının üzerinde yer aldığı 1/ ölçekli Topografik Harita EK-2 de verilmiştir Proje Güzergahı, Etki Alanı ve İnceleme Koridoru içerisinde Koruma Alanlarının (Milli Parklar, Tabiat Varlıkları, Tabiat Parkları, Tabiat Anıtları, Tabiatı Koruma, Mutlak Koruma Alanları, Biyogenetik Rezerv Alanları, Biyosfer Rezervleri, Arkeolojik, Doğal Sit Alanları, Kültür Varlıkları, Özel Çevre Koruma Alanı, Ramsar Alanı, Sulak Alan, Av-Yaban Hayatı Koruma ve Geliştirme Sahası, Turizm Alanı Ve Merkezi gibi ÇED Yönetmeliği'nin Ek- V'inde Belirtilen Duyarlı Yöreler) Bulunup Bulunmadığı, Var İse Bu Alanların Proje ve Etki Alanına Olan Uzaklıklarının Belirtilerek 1/ Ölçekli Haritada Gösterilmesi, Bu Alanlar Üzerinde ve Yakınında Yapılacak Faaliyetler Konusunda Detaylı Bilgi (ilgili kurum görüşleri, Sit Kurulu ve Koruma Bölge Komisyonu görüşü dosyaya eklenmeli) Verilmesi Sivas-Erzincan Demiryolu güzergâhı ve etki alanında yer alan koruma alanları ile değerlendirme aşağıda ÇED Yönetmeliği EK-V inde bulunan duyarlı yöreler listesine göre yapılmıştır. 53

71 1. Ülkemiz mevzuatı uyarınca korunması gerekli alanlar a) 9/8/1983 tarihli ve 2873 sayılı Milli Parklar Kanunu nun 2 nci maddesinde tanımlanan ve bu Kanunun 3 üncü maddesi uyarınca belirlenen "Milli Parklar", "Tabiat Parkları", "Tabiat Anıtları" ve "Tabiat Koruma Alanları" hat güzergahında bulunmamaktadır. b) 1/7/2003 tarihli ve 4915 sayılı Kara Avcılığı Kanunu uyarınca Çevre ve Orman Bakanlığı nca belirlenen "Yaban Hayatı Koruma Sahaları ve Yaban Hayvanı Yerleştirme Alanları" hat güzergahında bulunmamaktadır. c) 21/7/1983 tarihli ve 2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu nun 3 üncü maddesinin birinci fıkrasının "Tanımlar" başlıklı (a) bendinin 1, 2, 3 ve 5 inci alt bentlerinde "Kültür Varlıkları", "Tabiat Varlıkları", "Sit" ve "Koruma Alanı" olarak tanımlanan ve aynı kanun ile 17/6/1987 tarihli ve 3386 sayılı Kanunun (2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu nun Bazı Maddelerinin Değiştirilmesi ve Bu Kanuna Bazı Maddelerin Eklenmesi Hakkında Kanun) ilgili maddeleri uyarınca tespiti ve tescili yapılan alanlar: Proje ile ilgili olarak Sivas Valiliği Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü ve Erzurum Valiliği Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü nden görüş alınmış olup, EK-1 Resmi Belgelerde verilmektedir. Alınan görüşlerde güzergah ve etki alanında doğal sit alanı bulunmadığı ancak güzergahın Sivas İli kesiminde hatta 1 km mesafede Kaya Mağaralarının olduğu belirtilmiştir. Proje kapsamında güzergahla ilgili herhangi bir revizyon yapılması durumunda kaya mağaraları dikkate alınacak ve İl Müdürlüklerine haber verilecektir. ç) 22/3/1971 tarihli ve 1380 sayılı Su Ürünleri Kanunu kapsamında olan Su Ürünleri İstihsal ve Üreme Sahaları hat güzergahında bulunmamaktadır. d) 31/12/2004 tarihli ve sayılı Resmî Gazete de yayımlanan Su Kirliliği Kontrol Yönetmeliği nin 17, 18, 19 ve 20 nci maddelerinde tanımlanan alanlar hat güzergahında bulunmamaktadır. e) 2/11/1986 tarihli ve sayılı Resmî Gazete de yayımlanan Hava Kalitesinin Korunması Yönetmeliği nin 49 uncu maddesinde tanımlanan "Hassas Kirlenme Bölgeleri" hat güzergahında bulunmamaktadır. f) 9/8/1983 tarihli ve 2872 sayılı Çevre Kanunu nun 9 uncu maddesi uyarınca Bakanlar Kurulu tarafından "Özel Çevre Koruma Bölgeleri" olarak tespit ve ilan edilen alanlar hat güzergahında bulunmamaktadır. g) 18/11/1983 tarihli ve 2960 sayılı Boğaziçi Kanunu na göre koruma altına alınan alanlar hat güzergahında bulunmamaktadır. ğ) 31/8/1956 tarihli ve 6831 sayılı Orman Kanunu uyarınca orman alanı sayılan yerler hat güzergahında bulunmaktadır. Konu ile ilgili Orman Bölge Müdürlüklerinden alınan inceleme ve değerlendirme formları EK-1 de verilmektedir. h) 4/4/1990 tarihli ve 3621 sayılı Kıyı Kanunu gereğince yapı yasağı getirilen alanlar hat güzergahında bulunmamaktadır. ı) 26/1/1939 tarihli ve 3573 sayılı Zeytinciliğin Islahı ve Yabanilerinin Aşılattırılması Hakkında Kanunda belirtilen alanlar hat güzergahında bulunmamaktadır. 54

72 i) 25/2/1998 tarihli ve 4342 sayılı Mera Kanununda belirtilen alanlar hat güzergahı boyunca bulunmaktadır. Ayrıca Tablo 14 te (Bkz. Bölüm 2.4.) güzergâhın km ler bazında geçmekte olduğu toprak grupları ve arazi kullanımları verilmektedir. j) 4/4/2014 tarihli ve sayılı Resmî Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Sulak Alanların Korunması Yönetmeliği nde belirtilen kuru ve akar dereler, Lota ve Tödürge Gölleri yer almaktadır. Konu ile ilgili olarak Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü nden alınan görüş EK-1 Resmi Belgelerde verilmektedir. j) 4957/2634 sayılı Turizmi Teşvik Kanunu kapsamında Bakanlar Kurulu Kararı ile ilan edilen herhangi bit Turizm Merkezi veya Kültür ve Turizm Koruma ve Gelişim Bölgesi sınırları içerisinde kalmamaktadır. Konu ile ilgili olarak Yatırım ve İşletmeler Genel Müdürlüğü nden alınan görüş EK-1 Resmi Belgelerde verilmektedir. 2. Ülkemizin taraf olduğu uluslararası sözleşmeler uyarınca korunması gerekli alanlar a) 20/2/1984 tarihli ve sayılı Resmî Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren "Avrupa nın Yaban Hayatı ve Yaşama Ortamlarını Koruma Sözleşmesi" (BERN Sözleşmesi) uyarınca koruma altına alınmış alanlardan "Önemli Deniz Kaplumbağası Üreme Alanları"nda belirtilen I. ve II. Koruma Bölgeleri, "Akdeniz Foku Yaşama ve Üreme Alanları" hat güzergahında bulunmamaktadır. b) 12/6/1981 tarih ve sayılı Resmî Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren "Akdeniz in Kirlenmeye Karşı Korunması Sözleşmesi" (Barcelona Sözleşmesi) uyarınca korumaya alınan alanlar hat güzergahında bulunmamaktadır. ı) 23/10/1988 tarihli ve sayılı Resmî Gazete de yayımlanan "Akdeniz de Özel Koruma Alanlarının Korunmasına Ait Protokol" gereği ülkemizde "Özel Koruma Alanı" olarak belirlenmiş alanlar hat güzergahında bulunmamaktadır. ıı) 13/9/1985 tarihli Cenova Bildirgesi gereği seçilmiş Birleşmiş Milletler Çevre Programı tarafından yayımlanmış olan "Akdeniz de Ortak Öneme Sahip 100 Kıyısal Tarihi Sit" listesinde yer alan alanlar hat güzergahında bulunmamaktadır. ııı) Cenova Deklarasyonu nun 17. maddesinde yer alan "Akdeniz e Has Nesli Tehlikede Olan Deniz Türlerinin" yaşama ve beslenme ortamı olan kıyısal alanlar hat güzergahında bulunmamaktadır. ç) 17/5/1994 tarihli ve sayılı Resmî Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren "Özellikle Su Kuşları Yaşama Ortamı Olarak Uluslararası Öneme Sahip Sulak Alanların Korunması Sözleşmesi" (RAMSAR Sözleşmesi) uyarınca koruma altına alınmış alanlar. bulunmamaktadır. d) 27/7/2003 tarihli ve sayılı Resmî Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Avrupa Peyzaj Sözleşmesinde yer alan alanlar hat güzergahında bulunmamaktadır. 3. Korunması gereken alanlar a) Onaylı Çevre Düzeni Planlarında, mevcut özellikleri korunacak alan olarak tespit edilen ve yapılaşma yasağı getirilen alanlar (Tabii karakteri korunacak alan, biogenetik rezerv alanları, jeotermal alanlar ve benzeri) hat güzergahında bulunmamaktadır. b) Tarım Alanları: Tarımsal kalkınma alanları, sulanan, sulanması mümkün ve arazi kullanma kabiliyet sınıfları I, II, III ve IV olan alanlar, yağışa bağlı tarımda kullanılan I. ve II. 55

73 sınıf ile, özel mahsul plantasyon alanlarının tamamı güzergah boyunca bulunmaktadır. Ayrıca Tablo 14 te (Bkz. Bölüm 2.4.) güzergâhın km ler bazında geçmekte olduğu toprak grupları ve arazi kullanımları verilmektedir. c) Sulak Alanlar: Doğal veya yapay, devamlı veya geçici, suların durgun veya akıntılı, tatlı, acı veya tuzlu, denizlerin gel-git hareketinin çekilme devresinde 6 metreyi geçmeyen derinlikleri kapsayan, başta su kuşları olmak üzere canlıların yaşama ortamı olarak önem taşıyan bütün sular, bataklık sazlık ve turbiyeler ile bu alanların kıyı kenar çizgisinden itibaren kara tarafına doğru ekolojik açıdan sulak alan kalan yerler, güzergah boyunca bulunmaktadır. kuru ve akar dereler, Lota ve Tödürge Gölleri yer almaktadır. Konu ile ilgili olarak Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü nden alınan görüş EK-1 Resmi Belgelerde verilmektedir. ç) Göller, akarsular ve yeraltı suyu işletme sahaları: Hat güzergahında göller ve akarsular yer almakta olup, yer altı suyu işletme sahaları bulunmamaktadır. Proje güzergahının ÇED inceleme koridoru içersinde Lota ve Tödürge Gölleri bulunmaktadır. d) Bilimsel araştırmalar için önem arzeden ve/veya nesli tehlikeye düşmüş veya düşebilir türler ve ülkemiz için endemik olan türlerin yaşama ortamı olan alanlar, biyosfer rezervi, biyotoplar, biyogenetik rezerv alanları, benzersiz özelliklerdeki jeolojik ve jeomorfolojik oluşumların bulunduğu alanlar hat güzergahında bulunmamaktadır Proje Güzergahı, Etki Alanı ve İnceleme Koridoru İçerisindeki Orman Alanları Proje Sahasının Bulunduğu Orman Alanı Miktarı (m 2 ), Orman Alanı Dışında İse Proje Sahasına En Yakın Orman Alanının Uzaklığı ve Miktarı (m 2 ) Sivas-Erzincan Demiryolu güzergâhı boyunca, 80 ha Erzincan ve ha Sivas İlleri sınırları içerisinde olmak üzere toplam ha orman alanının bulunduğu tespit edilmiştir Projenin Orman Alanlarından Geçen Bölümündeki Meşcere Tipi, Kapalılığı, Ağaçların Kesilip Kesilmeyeceği, Ne Kadar Ağaç Kesileceği, Kesilecek Ağaçların Proje Alanındaki Servetinin Belirtilmesi Demiryolu Projesi ile ilgili devam eden etüt proje mühendislik hizmetleri işi kapsamında ormanlık alanlarla ilgili olarak inşaat aşaması öncesinde Bölge Müdürlükleri ne güzergahın geçtiği alanlara ait mülkiyet vasıf bilgi ve belgeleri müracaat ekleri ile birlikte gönderilecek olup, Orman Bölge Müdürlükleri tarafından mülkiyetler dikkate alınarak vasıf tayini yapılarak, tespit edilecek orman alan vasfındaki araziler için izinler alınacaktır. Proje için hattın inşaatı öncesi 1/1000 ölçekli Ağaç Röleve Planı hazırlanacaktır. Bu planda kesin ağaç tür ve sayıları tespit edilecektir. Böylelikle proje inşaat çalışmalarında kesilecek ağaç türleri ve sayıları proje aşamasında belirlenecek olup, ilgili Orman Bölge Müdürlüğü tarafından değerlendirilecektir. Güzergâhın orman alanlarında yer alan kesimleri için, Orman Bölge Müdürlükleri nden alınan meşçere tipleri aşağıda verilmektedir. Orman Bölge Müdürlüğü : Erzurum Orman işletme Müdürlüğü : Erzincan Orman İşletme Şefliği : İliç, Kemah, Refahiye, Erzincan İşletme şekli : Koru, Baltalık Mevcut ağaç cinsi : Meşe, Ardıç, Sarıçam 56

74 Meşçere tipi Orman Alanı : Z-OT, Bar-E, BArM-E, BArM, BÇsM, BM, BMAr, bm-e, Çsbc1, NMBt/8, OT-T, OT-Z, T, İs, BM, OT-E, BÇs, Dy, OT : 80 ha Orman Bölge Müdürlüğü : Kayseri Orman işletme Müdürlüğü : Sivas Orman İşletme Şefliği : Zara-Sivas İşletme şekli : Baltalık Mevcut ağaç cinsi : Meşe Meşçere tipi : CBMBt, OT,İs, Z, Ku, Me Orman Alanı : ha Proje Sahasının İşaretlendiği 1/ Ölçekli Memleket Haritası, 1/1000 Ölçekli Orman Kadastrosu ve Meşcere Haritası Proje ile ilgili olarak Orman Bölge Müdürlükleri görüşü alınmış olup, Meşçere Haritaları görüş eklerinde yer almaktadır. Orman Bölge Müdürlüklerinden alınan görüşler EK-1 de verilmektedir Orman Alanları İçin Kamulaştırmanın Söz Konusu Olup Olmadığı, Orman Alanları İçin 6831 Sayılı Orman Kanununun 17/3. Maddesi Gereğince Alınacak izinler Projenin orman alanlarından geçen bölümlerinde kamulaştırma yapılmayacak olup, 6831 Sayılı Orman Kanunun 5192 Sayılı Kanun ile Değişik 17. Maddesi gereğince Orman Bölge Müdürlüklerinden gerekli izin alınacaktır İlgili Orman Bölge Müdürlüğü Görüşü ile ÇED İnceleme ve Değerlendirme Formu ile ilgili olarak Sivas ve Erzincan Orman Bölge Müdürlükleri nden alınmış olan görüşler ve İnceleme ve Değerlendirme formları EK-1 de verilmiştir Proje Güzergahı, Etki Alanı ve İnceleme Koridorunun Jeolojik Özellikleri (Yararlanılan Kaynaklar Belirtilmeli, Bilimsel Anlatım İlkeleri ve Rapor Yazım Kurallarına Uygun Olarak Hazırlanmalıdır) Bölgesel Jeoloji (Bölgenin Stratigrafik kesiti ve 1/ ölçekli jeoloji haritası) Demiryolu hattının yapılacağı bölgenin jeolojik karakteristikleri Şekil 17 de gösterilmiştir. Şekilde ayrıca Sivas - Erzincan arasındaki tüm olası koridor alternatifleri için geçerli olan ana jeolojik birimler de yer almaktadır. kapsamında Jeoloji ve Jeomorfoloji Önçalışma Raporu hazırlanmış olup Jeolojik profiller EK-9 da verilmiştir. Günümüz Türkiye bölgesi, Alp-Himalaya orojenik kuşağının bir parçası olarak geç Tersiyer dönemde yekpare bir kara kütlesi oluşturacak şekilde bir araya gelen farklı kıtasal plakaların birleşiminden oluşmuştur. Bu kıtasal plakalar önceleri okyanuslar tarafından birbirinden ayrılmış vaziyettedir; bu okyanusun kalıntıları olan ofiyolitler ve akresyon prizmaları bütün Anadolu yarımadasında yüzeylenmiştir. Geç Paleozik-erken Paleojen dönem sırasında, Tetis diye adlandırılan bir 57

75 deniz, kuzeyde Avrasya kıtasal sınırı ile güneyde Gondwana (Afrika) kıtasal sınırı arasında bulunmaktadır. Kuzey Türkiye, Tetis denizinin Avrasya kıtasal sınırının parçası olan Pontid bölgedir ve Avrupa-Asya jeolojisi ile ilişkisi olan bir dizi jeolojik öğeyle karakterize olmuştur. Gondwana ile ilşkili güney jeolojik bölge olan Anadolu-Torid bölgesi, Gondwana anakarasından Triasik dönemde ayrılmış ve bütün mezozoik dönemde süregelen yaygın, bağımsız karbonatik plato oluşturmuştur. Tüm bu öğeler, eskiden bulunan Tetis denizinin kapanmasıyla ve Alpin orojenik dögüsünün başlamasıyla orta-kretas dönemde kümelenmiştir. Bunun sonucu iki ana orjenik kuşak gelişmiştir; kuzeyle Pontid ve güneyde Anadolu-Torid. Bu iki kuşağın arasında, bağlantısı belirli olmayan üst-kretase metamorfik ve Plutonik kayalardan oluşmuş geniş Orta Anadolu Kompleks Kristalin alanı (Kırşehir Masifi) bulunmaktadır. Bu üç alan günümüzde Anadolu nun ana kütlesini oluşturmaktadır. Bu alanlar birbirinlerinde, önceden bulunan deniz ve kıtasal alanlardan gelen tektonik tabakaların sürekli akresyonuyla oluşan kenet kuşaklarıyla ayrılmaktadır. Pontid zincir, Alpin orojenisinden nispeten az etkilenmişken, daha çok eski orojenik olayların (ör. Variskan ve Kimerid orojeniler) kalıntılarını korumaktadır. Diğer yandan, Anadolu-Torid bölge, ciddi şekilde deforme olmuş ve Alpin orojeni döneminde kısmen başkalaşmıştır. Statigrafik bakış açısıyla Anadolu-Torid alan, özellikleri günümüzde Güneydoğu Anadolu da ortaya çıkan Arabistan plakasının en kuzey uzantısıyla benzerlikler göstermektedir. Her iki alan da, klastik-karbonat ağırlıklı Paleozoik ve karbonat ağırlıklı Mezozoik kesitler gözlenmiştir. Okyanussal alanın tamamem kapanmasının ardından, Oligo-Miyosen dönemde tektonik aşama başlamıştır. Bu, birçok dağ arası havzada, yaygın kalkalin magmatizmi, eğim atılımlı ve doğrultu atılımlı fayla ilişkilendirilen kıtasal tipte sedimantasyonun başlamasına yol açmıştır. Bugün de devam eden, Anadolu bloğunun batı yönünde hareketinden kaynaklanan ve tarih boyunca kaydedilmiş bazı en şiddetli depremlere yol açan Anadolu nun neotektonik aktivitesi, eğim atılımlıdan doğrultu atılımlıya bir tektonik rejimle karakterize olmuştur km uzunluğundaki Sivas-Erzincan Yüksek Hızlı demiryolu, iki ana bölgesel ölçekte jeolojik kesimde yaklaşık olarak Doğu-Batı istikametinde yol almaktadır. Batıdan doğuya doğru: - Sivas Tersiyer Havzası (STH) üst Oligosenik den Miosenik e kıtasal sedimantasyon ve evaporitik kesit ile karakterize olmuştur. Bu alan asıl olarak 113. Km nin batısında ortaya çıkmaktadır ancak; yine de STH yüzeylenmesi, Erzincan aluvyal düzlüğüne kadar olan bütün alanda bulunmaktadır. - İzmir-Ankara-Erzincan Kenet Kuşağı (IAESZHata! Başvuru kaynağı bulunamadı.), aleosen den erken Oligosen çağa kadarki dönemde, kıtasal ve denizsel tortul ve çökelme öğeleri ile tektonik karışım (melanj) öğelerini içeren tektonik silsilerle karakterize olmuştur. Asıl olarak demiryolu güzergahının 113 ila 254. km lerini ilgilendiren bu alanda bulunan karışım (melanj) büyük okyanussal ofiyolit kütlelerini ve serpantinleşen manto peridotitlerini içermektedir. - Kuvaterner çökeller demiryolu hattı boyunca yaygın durumdadır ve eski-yeni alüvyal yatakları, kolüvyal yatakları, alüvyal yelpazeler, heyelan tortuları ve yamaç molozlarını içermektedir. Geniş çaplı alüvyon yatakları özellikle 0-14 kilometreleri arası (Sivas bölgesi), kilometreleri arası (Zara bölgesi), kilometreleri arası (İmranlı bölgesi) ve kilometreleri arası (Erzincan bölgesi) bulunmaktadır. Diğer ufak çaplı alüyyal düzlükler de hat boyunca bulunabilmektedir. 58

76 Şekil 17. Bölgenin Jeolojik Karakteristikleri 59

77 harita Şekil 18. Proje bölgesini, Anadolu yarımadasının ana tektonik elemanlarına ilişkin olarak gösteren Proje Alanının Jeolojisi (1/5.000 ölçekli, 1/1.000 Ölçekli jeoloji haritası, Stratigrafik kolon kesiti verilmelidir) Sivas-Erzincan Demiryolu güzergâhının zemin profilini oluşturan birimlerle ilgili açıklamalar aşağıda verilmiştir. Sivas Tersiyer Havzası 250 x 50 kilometrelik Sivas Tersiyer havzası Anadolu nun; geç Kretase-erken Paleosen dönem sonrası kuzeydeki Neoetis denizinin kapanması ve Gondwana (Afro-Arap) palakası ile Avrasya plakalarının kıtasal çarpışması sonucu oluşmuş, merkezi havzalarından biridir. Yaklaşık olarak Kuzeydoğu-Güneybatı doğrultusundaki bir eksende bulunan havza, Ayrasya plakasının güney sınırına eklenen Torid, Kırşehir ve Pontid bloklarının arasına oturmuştur. Genellikle bu alan araştırmacılar tarafından kıvrım ve itki kuşağı yapısına sahip çevresel önbölge havzası olarak yorumlansa da, Callot (ve diğerleri 2014) aşağıda açıklanan kısmen başka bir oluşum modeli önermektedir. STH kısmen IAESZ yi ve Kırşehir bloğunun kuzeydoğu köşesini kaplamaktadır. STH, Neotetis in kapanması sırasında güneye doğru Kırşehir Masifinin ve kuzey Torid alanının üzerine itilen kenet kuşağının kısıtlanan ofiyolitleri üzerinde oturmaktadır. STH nın tarihi geç Kretase döneminde başlamaktadır ve sedimantasyon sürecini etkileyen Kuzey-Güney doğrultusunda birçok dikkate değer kısalma aşaması kaydedilmiştir. İlk bölüm (Eosen), kumkaya benzeri tortuların ve yerel volcano-klastiklerin (Bözbel Fm.) ofiyolitik napların ve melanjların üzerine çökelmesine yol açan Torid çarpışmayla alakalı olan önbölge havzasının geç evrimine karşılık gelmektedir. Kesin bir ifadeyle Sivas Havzası, uyumsuz bir şekilde bu tortuların üzerine oturmuştur. 60

78 STH sekansı, geç Eosen-erken Oligosen dönemdeki bölgesel ortaya çıkışla başlamış, temelde alçıtaşından (Hafik Fm.) oluşan, yatay olarak evaporitik çökellere geçen kıtasal mor tabakaların (purple strata) (Selimiye fm) birikimiyle devam etmiştir. Daha sonra, kıtasal kırmızı klastiklerin, flüvyal kumların, konglomeraların ve yerel olarak yeni oluşan evaporit çakılların çökelmesiyle oluşan birkaç küçük havza güneydoğu Sivas bölgesine oturmuş, kalın flüviyal-deltaik yelpazeler merkezi havzayı işgal etmiştir. Bölgesel uyumsuzluğun üstünde, üst-oligosen den erken-miosen e kadar havzanın orta ve doğu kısımları bölgesel deniz ilerlemesi ile karakterize olmuştur (Karacaören Fm.). Bu deniz aşaması, sığ deniz kireçtaşları, kısmen mercanlar, ince klastikler (planktonik foraminiferlerli marnlar) ve yer yer konglomeralara bağlı kumtaşları ile karakterize olmuştur. Şekil 17 deki jeolojik haitada (Callot ve diğerleri, 2014), Sivas havzası, Hafik Formasyonu ve Farklılaşmamış üst-miosen çökelleri olarak iki alt sınıfa ayrılmıştır. Hafik formasyonunu Miosen çağda kabul eden Aktimur (ve diğerleri 1990) nin görece daha detaylı bölgesel haritasında, günümüz araştırmacıları tarafından kısmen revize edilen bir stratigrafik yorumlamayı yansıtılıyor. Karacaören formasyonu, Aktimur (ve diğerleri, 1990) çalışmasının Kemah formasyonuna karşılık gelmekte ve üç farklı stratigrafik üyeye ayrılmaktadır: - Çakıltaşı üyesi, kırmızı, yeşil ve gri renkli, orta-kalın yataklı kil, kireçtaşı, konglomera ve kumtaşi içermektedir ve, dikey ve yatay olarak Kömür üyesine geçiş yapmaktadır. - Kömür üyesi, çok renkli bir silsileyle, inceden kalına yataklı kumtaşı, şist, killi şist, killi kireçtaşı ve silttaşı ile yer yer ince karbonat ve kömür seviyelerinden oluşmuştur. - Yoğurtdağı üyesi, ana olarak beyaz, orta-kalın yataklı biyomikrit kireçtaşı ile yer yer kumsu (arenalı) ve killi seviyelerden oluşmaktadır. Yoğurtdağı üyesi, yatay olarak Kömür üyesine geçiş yapmakta ve yaklaşık 700 metre kalınlığa ulaşmaktadır. Üst-Oligosen-erken Miosen Karacaören formasyonunun en üstünde, temel olarak gölsel ve flüviyal sedimantasyon tabakaları yer almaktadır (ortadan geç Miosen ve Pliyosen den Bingöl marnları, Sivas marnları ve kalkritleri, konglomeralar ve kumtaşları). Bu tabakaların, Aktimur (ve diğerleri, 1990) tarafından; kalınlığı m olan, rengi griye çalan, gevşek yapışmış konglomera ve kumtaşları ile yer yer araya katmanlanmış kil ve karbonattan oluşan formasyon şeklinde tanımlanan Zöhrep fm birimine karşılık gelmesi gerekmektedir. Hafik Formasyonunun Evaporitleri Evaporitler ve üzerlerini örten kayalar arasındaki olağandışı ilişki, genellikle itki temasları ile tanımlanmış ve evaporitler, geç Miosen dönemde geçekleşen büyük sıkıştırma ile ilişkilendirilen teknonik klipler ve naplar olarak yorumlanmıştır. Buna rağmen Callot (ve diğerleri, 2014 baskıda) havzada birçok geniş diyapirik yapıya rastlamıştır. Araştırmacılar, Sivas havzasının merkez bölümünü, homojen deformasyon desenleri olan üç alana ayırmıştır: Güney alan, Doğu-Batı yönlü uzayan ve evaporitlerin üstünden kopan/ayrılan kıvrımlarla belirlenmiştir ve Selimiye ile Bözbel formasyonlarını içermektedir. Orta alan, üstünde uyumsuzca sığ deniz marnları (erken Miosen) ve daha sonra gölsel yataklar (orta Miosen) yatan flüviyal çökellerin (Oligosen) doldurduğu poligonal şekilde sıralanan mini havzalardan oluşmuştur. Kuzey alan, evaporitleri yeniden çökelme veya mekanik akış ile dışarı doğru çıkmaya zorlayan güneydeki Toros lardan akan değişmiş çökellerden dolayı en kalın evaporit silsileleriyle karakterize olmuştur ( Frontal Gypsum Nappe ). 61

79 Sivas havzasında büyük çapta bulunan jips daha önceleri Miosen e bağlanıyordu, fakat günümüzde Oligosen kadar eski olduğu kabul ediliyor. Yerel olarak, ya yeniden çökelmiş jips ya da allokton tektonik dilimler olarak çalışılıyordu, ancak eski tektonik temelli yorumlamaya karşın buradaki jips, diyapirik yapının kanıtlarını taşıyor. Bazıları yeniden işlenmiş jips çakılları olan ince katmanlanmış tabaka kümeleri halindeki diapir benzeri jips kütleleri, jips rahatlamasının bu çağdaki gelişimine (buzullar ve ince tabaka şeklindeki kütleler) ve yatay sedimantasyona kanıt olmaktadır. Alçıtaşı, belli şartlar altında potansiyel olarak sünek bir kaya olarak bilinmektedir (ör. Yüksek sıcaklık ve tektonik stres, gözenek sıvılarının basıncını arttıran alçıtaşından anhidrite geçiren dehidrasyon, yüksek kaya tuzu içeriği). Aşırı çökelti yükü altındaki ilerleyici deformasyonla ilişkilendirilen bu koşullar, Sivas havzasında gözlenen geniş çaptaki diyapirizmi açıklayıcı olabilir çünkü jips katmanı birçok yerde diyapirler ve buzullar gibi havai evaporit yapıları oluşturmak için ortaya çıkmıştır. Evaporit yerleşiminin ana aşaması, Miosen kısalma aşaması ve geç Miosen sıkıştırma aşamasıyla denk düşmektedir. Tektonik uyarımla gerçekleşen mekanik akış ve beraberinde evaporitlerin yeniden çökelmesi, evaporitlerin bölgesel birikimi için önemli bir mekanizma olmuştur. Jips alakalı karst fenomeni Jips alakalı karst, Hafik formasyonunu derinden etkileyen jeomorfolojik bir fenomendir. Farklı araştırmacılar bu konuyu, geniş alanları etkileyen bir jeotehlike olduğu ve potansiyel olarak altyapı ve üstyapıların uzun süreli güvenliğini etkilediği için kritik bir hal olarak görmülerdir (ör. Günay, 2002; Karacan & Yılmaz, 1997). Hafik, Tödürge, B ve D-Lota (W and E-Lota, çev.) ve Ulaş gibi çökme göllerinin, Sivas havzasınındoğu kısmında bulunduğu bilinmektedir. Bazı devasa düdenler, Sivas-Erzincan otoyolu boyunca kolayca gözlenebilmektedir. Jips, anhidrit ve doğal tuz gibi çözülebilirliği yüksek moleküler maddeler, su varlığı olduğunda ayrışmaktadır. Özellikle jips bir litre suda 2500 mg çözülmüş malzeme olana kadar (25 C de) ayrışmaya devam etmektedir. Bir diğer değişle, aşağıdaki reaksiyonla 1000 l suda 2.5 kg jips kadar fazla madde suda çözülebilmektedir. CaSO 4 2H 2 O + H 2 O Ca 2+ + SO H 2 O Genellikle karst gelişimini, suyun içeri sızmasına ve kaya kütlesinin içinde ilerleyip parçalamasına neden olan şartları ortaya çıkaran kaya kütlesi kırılması (fracturing) kontrol etmektedir. Kaya içinde oyuklar oluştuğunda su, ana birleşim eklemlerinde ilerlemekte ve kütleyi ağ gibi saran bir su şebekesi gelişmektedir. Kırılma ve fay zonlarında birçok düden bulunan Sivas havzasında olduğu gibi jipsin çözülmesi eklemlerin kesişim noktalarında başlamaktadır. Karst alakalı çökme, kırılma zonlarında odaklanan büyük yer altı oyuklarının çatılarında meydana gelecek ani düşmelerden dolayı aşırı hızlı bir şekilde olabileceği gibi, eğer kaya çözülmesi büyük oyuklar meydana getirmeden bütün kaya kütlesinde oluşursa oldukça yavaş bir şekilde de gerçekleşebilir. Hafik formasyonunda, bir dizi tipik büyük veya küçük ölçekli yüzey şekli meydana getiren her iki sürecin de gerçekleştiği görülebiliyor. Bunlara örnek: - Demiryolu projesi boyunca birçok yerde bulunan obruklar ( düdenler ) - Bütün bölgede yaygın olarak bulunan çökme gölleri 62

80 - Çapı birkaç on metre olan orta ölçekli obruklar, ana olarak törpülenmiş tepelerin olduğu alanlarda geniş bir şekilde oluşmuştur. Bazı durumlarla bunların, - Çözülme boşlukları, kanallar ve oluklar gibi küçük ölçekli özellikler (Karren). Jipsteki karst özelliklerini genellikle, çoğu zaman içleri ince kum, silt ve kil gibi artık çözülme malzemeleriyle dolmuş olan küçük oyukların sık ağları yansıtmaktadır. Hafik formasyonunda jips tabakaları her zaman, kum/kumtaşı ve silttaşı/kiltaşı gibi diğer kırıntılı çökeltilerle ilişkilendirilir. Bu yüzden artık ürünler toplam kaya kütlesinin önemli bir parçasını oluşturur. Tipik olarak artık ürünler yüzeyde, gevşek kohezyonsuz ince siltli kum içeren kırmızı bir toprak oluştururken, kil çok az miktarda bulunur. Yeraltı suyu Hafik formasyonunun yüzeylenen alanındaki yer altı suyunun kalitesiyle ilgili olarak şu göz önünde tutulmalıdır; diğer minerallerle karşılaştırıldığında jipsin çözünürlüğü çok yüksek olduğu için jips taşıyan kayalarla temas eden yerüstü ve yer altı sularının toplam çözünmüş katı madde kalsiyum ve sülfat- miktarları kolayca yüksek seviyelere ulaşabilir. Çözünmüş elemanların yüksek konsantrasyonda olması genellikle yer altı suyunun içme, evsel, sınai ve sulama gibi amaçlarla kullanılabilme olasılığını engellemektedir. Sivas bölgesindeki Üst Kızılırmak havzasında yeraltı suyu kalitesi üzerine yapılan bir çalışma (Kaçaroğlu ve diğerleri, 2001), hem yüzey sularında (Elektrik İletkenliği = μs7cm), hem de yer altı sularının beslediği kaynaklarda yüksek miktarda toplam çözünmüş katı madde olduğunun altını çizmiştir. Bu sular, ve aynı zamanda alüvyal çökellerin bulunduğu yerlerdeki kuyulardan çekilen sular düşük kalite olarak değerlendiriliyor çünkü, toplam çözünmüş katı madde oranı, sertlik, sülfat ve klor konsantrasyonları Türk İçme Suyu Standartlarının izin verilen maksimum limitlerinin üzerindedir. Bu suların tuzluluğu ve alkali içeriği yüksek ila çok yüksek arasında değiştiğinden araştırmacılar, çoğu sınai amaçlı kullanım için ve tarımsal amaçlı kullanım için uygun olmadıklarına sonucuna varmışlardır. Bu yüksek tuzluluk büyük ihtimalle jipsli (gypsiferous) formasyonlar içinde bulunan kayatuzu yataklarından kaynaklanmaktadır. Jips karstının yerüstü ve yeraltı yapılara etkileri Jips karstının yerüstü ve yer altı yapılara etkileri düşünüldüğünde, Cooper & Calow (1998) bu jeotehlikeyle alakalı ana sorunları dünya çapında tecrübe edilmiş birçok vaka ile tarif etmektedir. Bu çalışmanın kısa bir sentezi aşağıda ortaya konmuştur. Jipsin yüzeyaltı şartlarda hızlı çözünmesi, yer altı mağaralarının ve oyuklarının hızla büyümesine neden olabilmektedir. Bir oyuğun çatısının çökmesi geriye, altında adına breş bacası veya çökme kolonu denen köşeli yığışmış kaya kolonu bırakmaktadır. Jips tabakasının üstünde başka kaya veya çökellerin yattığı durumlarda, çökme kolonu sonunda yüzeye varıp çökmeyi tetikleyecek şekilde yukarıya doğru da ilerleyebilir. Yumuşak kaya/çökellerde breş bacası, çöken oyuğun on katından fazla kalınlığa kadar yukarı yönlü ilerleyebilir. Jipsin hızlı çözünme oranı, yerel çökmelerin bir yolun veya demiryolunun kullanım ömrü sırasında meydana gelebileceğini akla getirmektedir. Bu çökmeler, lokal oturmalara ve özellikle demiryollarında yapının işlevselliğini riske atacak sonuçlara yol açabilir. Jips karst alanlarda mevcut oyukların isabetli ön tespit çalışmalarından, çökmelerin etkisini azaltmayı amaçlayan inşaat çözümlerine kadar değişik iyileştirme çözümleri, karst alakalı oturmalardan kaynaklı aşırı zararları önlemek için dünya genelinde kullanılmaktadır. 63

81 En yaygın olan ve en çok kullanılan büyük ölçekli araştırma metodu; jeolojik haritalandırma ve hava haritalaması ile mikrogravite, özdirenç tomografisi ve yer radarı (ground penetrating radar, GPR) gibi jeofiziksel metodları içermektedir. Uzaktan algılamayla (havadan, uydu) yapılan ölçümlerle desteklenen arazi haritalandırması, aktif karst fenomeniyle arasında ilişki kurulabilecek mevcut arazi şekillerinin hassas biçimde belirlenmesi için ilk ve en temel araçtır. Yerölçümünün ölçeği, en azından inşa edilecek altyapıyla aynı boyutta olan yeryüzü yapılarını gösterecek kadar yeterli olmalıdır (ör. Bir kaç on metre). Microgravite araştırmaları oyuğun çapıyla aynı derinliğe kadar varabilir, bu yüzden sadece büyük oyuklar on metrenin altındaki derinliklerde tespit edilebilir, breş bacaları çok iyi bir şekilde tespit edilebilmektedir. Özdirenç tomografisi, gömülü vaziyetteki boruların, tel çitlerin ve havai kabloların varlığıyla ciddi şekilde bozulur; buna karşılık microgravimetreden çok daha ucuzdur, daha az ayarlama gerektirir, araştırma derinliği ise 40 metreye varabilir. Yer radarı normalde kentsel bölgelerde kullanılır ve çok kısıtlı araştırma derinliğine sahiptir. Genellikle 1 ila 10 metre arasında kullanılır ve yeraltı suyu ile kil varlığından etkilenir, breş bacalarının tespitinde faydalı olabilir. Sondaj kuyusu loglarıyla da tespit yapmak mümkün, ancak dekametre ölçeğindeki özellikleri yeterince belirleyebilmek için geniş bir ağ boyunca belli aralıklarla yapılması gerekir ki bu da oldukça pahalı bir çalışmadır. Bu sebepten dolayı sondaj yapmak, yeraltı oyuklarının geniş çaplı haritasını oluşturmak için etkili bir yöntem gibi gözükmüyor fakat tek bir özel noktanın özelliklerini belirlemek aşırı derecede kullanışlı bir yöntemdir. İnşaat açısından bakıldığında, yol veya demiryolu projesi boyunca gerçekleşmesi muhtemel çökmelerin etkilerini azaltmak için mühendislik uygulamasında bazı pratik çözümler kullanılabilir. Örnek olarak, toprak dolgularda, ağır yükler için kullanışlı güçlendirilmiş plastik jeotekstillerin ağ oluşturacak biçimde birçok yatay katman olarak serilmesiyle yapılacak sistem, dolgunun altında çökme oluşması durumunda dolgunun yavaş yavaş batmasını sağlayacak böylece felakete yol açacak ani çökmeler engellenmiş olacaktır. Bu durumda, çökme hemen tespit edilip iyileştirici tedbirlerin alınması mümkün olacaktır. Aktif jips karstlarının üstüne köprü ve viyadüklerin inşaatı büyük sorun olabilmektedir. Bazı durumlarda izleme/gözlemleme çözümleri benimsenebilir (otomatik uyarı sistemlerine bağlı klinometreler ve genleşmeölçerler, nirengi noktaları vb.). Sürekli bir yapı yaratmak için köprü/viyadük tabliyelerinin güçlendirilmesi de benimsenebilir, bu sayede herhangi bir ayağın taşıyıcılığı kaybolsa bile tabliye çökmeyecektir. Olası çökmenin boyutunu yaymak için köprü desteklerinin ve ayak temellerinin yatay yönde genişlemelerinin izlenmesi de benimsenebilir. Bazen, oyukların içinin şerbetleme metodu (grouting) ile doldurulması da benimsenebilir, fakat yeraltı suyu bulunması ve/veya büyük oyuk olması durumunda şerbetleme metodu negatif yönde etkileyebilir. Buna ek olarak, mevcut oyukların doldurulması, yeraltı suyunun akış şemasını değiştirerek komşu bölgelerde çözülmeleri tetikleyebilir ve stabilite kaybına sebeb olabilir. Sülfat dayanımlı şerbetlemenin aşırı kullanımı da gerekecektir. Şev kazıları ve tuneller düşünüldüğünde, gevşek kayaların, kum ve siltlerin bulunduğu breş bacalarına rastlanan noktalarda stabilite sorunları kazı cephelerini etkileyebilir, bu durumlarda ek destek gerekli olacaktır. Son olarak, sülfat açısından zengin yeraltı sularının bulunduğu durumlarda, sığ derinliklerde olsa bile, kazı sırasında yeraltı suyu istinat duvarları, bina temelleri, viyadük ayakları tünel duvarları gibi nerede tespit edilirse edilsin sülfata dayanımlı beton kullanılmalıdır. 64

82 İzmir-Ankara-Erzincan Kenet Kuşağı Aşağıda açıklanan IAESZ'nin jeolojik özellikleri, temel olarak Rice (ve diğerleri, 2009)'ın çalışmaları ve oradaki referenslardan alınmıştır. Sivas-Erzincan bölgesindeki IAESZ, 40 km genişliğinde, kuzey Anadolu'dan aşağı Kafkaslara uzanan güneye dönen itki kuşağını oluşturmaktadır. Baskın kaya tipi Mesozoik ofiyolitik melanjdır. Eski okyanussal ilerleme komplekslerini temsil eden Ofiyolitik melanj, Triasik, Jurasik ve Kretase çağlarının radiolarialı silisli şistlerini (çört) içerdiği gibi jurasik ofiyolitlerinden de parçalar içermektedir. Bu yüzden Anadolu'daki Ofiyolitler ve Ofiyolitik melanjlar, Mesozoik Kuzey Tetis'de tanımlanan Triasik ve daha genç okyanussal parçaları yansıtmaktadır (Okay, 2008, ve referansları). IAESZ içerisinde Kretase ofiyolik melanjı tektonik olarak Karakaya Kompleksi denen bir birim ile eşleştirilmiştir. Paleozoik çağda zaten var olan Paleo-Tetis denizinin olası kanıtlarını taşıyan Karakaya Kompleksi, Permo-Karbonlu radiolarialı silisli şist, tarihi belirsiz küçük ofiyolit parçaları ve Triasik çağdan eklojitler ve mavişistler ile tanımlanmaktadır. Bu yüzden, görünüşe göre IAESZ hem Paleo-Tetyan hem de ana Neo-Tetyan denizinin ilave olan komplekslerinden gelen izleri korumaktadır. Paleo-Tetyan ve Neo-Tetyan denizleri, konumsal ilişkileri çok az bilinse de Triasik dönemde aynı anda varolmuş olmalıdırlar (Okay, 2008). Doğu Pontidlerin ve komşusu olan Aşağı Kafkasların geç-krestase - erken-paleojen dönemdeki tektonik evrimi; ilave kompleksleri, ön ark, volkanik ark ve arka ark birimlerini de içeren aktif bir sınırın gelişimini getirmiştir. Karakaya kompleksi dışında, IAESZ içerisinde birçok başka birim de tanımlanmıştır: Sütpınar Formasyonu, Karadağ Kompleksi, İç Torid Melanjı, Çerpaçindere Formasyonu, Karadağ Bazaltı, Gülandere Formasyonu ve Senek Ofiyolitik Kompleksi. Kenet kuşağının kuzey kısmında (Erzincan bölgesi), üst-kretase birimleri erken- Mesozoik tortul kayalarıyla (Kelkit ve Hözbirikyayla formasyonları) itkiyle üst üste binmiştir. Güneyde, kenet kuşağı yapısal olarak Munzur Dağlarında korunduğu şekilde Torid-Anadolu tabakasının üstünde yatmaktadır kilometreler civarında Sivas havzasını terk ettikten sonra, demiryolu projesinin doğu kesimi aşağıda verilen Eosenik-Oligosenik dizilerin arasından geçmektedir: - Gülandere Formasyonu (Aktimur ve diğerleri, 1990); - Karayaprak melanjı (Rice ve diğerleri, 2009); - Karadağ Formasyonu (Rice ve diğerleri, 2009); - Refahiye Ofiyolitik Kompleksi Gülandere Formasyoun Gülandere Formasyonu (Aktimur ve diğerleri, 1990), turbiditik flişlerden (alternatif konglomeralar, kumtaşları, silttaşları ve tüfler) oluşmakta; ofiyolitin olistostromal bloklarını, kireçtaşlarını, radyolaritleri ve metavolkanikleri içermektedir. Bu birim Rice (ve diğerleri, 2009) haritasında Neojen tortul kayaları olarak adlandırılan farklılaşmamış kompleksin bir parçasıdır. Karayaprak Melanjı (üst Krestase) Karayaprak melanjında (Rice ve diğerleri, 2009) münferit olarak bir kilometreye kadar uzayan ve birkaç yüz metreye kadar genişleyen bloklar ve dilimler çeşitli şekilde tektonize 65

83 olmuştur. Melanj içindeki en yaygın tektonik bloklar ve dilimler, solgun-gri, büyük çapta, kristalin pelajik kireçtaşıyken; diğer bloklar, kırmızı radiolariyanlı silisli şist (çört) ile ilişkilendirilen hidrotermal değişime uğramış bazaltik yastık lavları, pelajik kireçtaşları ve kiltaşları içermektedir. Yüksek derecede deforme olmuş serpentinitler, melanj içinde ve aynı zamanda ana kesme zonları boyunca tektonik dilimlerde münferit bloklar halinde meydana gelmiştir. Daha az önemli olan tali kaya tipleri; diyabaz, volkanoklastik şist ve kumtaşı, gabroyeniden kristalize ve deforme olmuş pempe pelajik kireçtaşı, ender plajogranit, amfibolit ve yeşil şist gibi metavolkanik kayaları içermektedir. Çökelti matrisleri genelde bulunmazlar ve parçalar tektonik olarak karışmıştır (tektonik melanj), fakat Erzincan'ın kuzeyinde bazı matris-destekli malzeme akıntı yatakları bulunmaktadır. Karayaprak melanjı içinde iki ana litolojik birleşim bulunmaktadır: a) serpantinit + bazalt + radiolarit; b) serpantinit + masif kireçtaşı + lav + volkanoklastik kaya Birleşim (a) okyanussal litosfer akresyonları; Birleşim (b) okyanussal deniz dağlarının yerleşmiş kalıntıları olarak yorumlanmaktadır. Melanj, okyanussal magmatik kayalar ve pelajik/hemipelajik çökelti kayaları tarafından domine edilmiştir; buna karşın sığ deniz yığıntıları bulunmamaktadır, bu yüzden akresyon prizması kıtasal çökelti kaynağından uzakta okyanussal ortamda gelişmiş olmalıdır. Buna binayen Karayaprak melanjı, Avrasya (Pontid) sınırına kayda değer mesafede bulunan yerleşik üst Kretase akresyon kompleksinin bir parçası olarak yorumlanmaktadır (Rice ve diğerleri, 2009). Aktimur (ve diğerleri, 1990)'un haritasında, Karayaprak melanjı kısmen Çerpaçindere Formasyonunun "Çerpaçin birimi"ne karşılık gelmektedir. Karadağ Formasyonu (Campanian-Maastrichtian) Karadağ Formasyonu (Rice ve diğerleri, 2009), andezitik kompozisyon lavları, volkanojenik metasediment kayalar ve nadir hemipelajik metakarbonatların temeli olan, düşük aşamalı başkalaşım geçirmiş maden ve plajiyoklazfirikten oluşan kalın bir zincir içerir. Bazı bölümler baskın olarak metasediment kayalardan oluşurken, diğerleri daha çok metavolkaniktir. Kırıntı taşlarının kompozisyonu, ara katmanlı püskürük kayalar ile benzerlik gösterir. Volkanogenik metasedimentler, genel olarak, yerel tortusal dokuyu koruyan matrisdestekli kümeler, volkanoklastik kumtaşları, tüfler ve çamurkayalardır. Metasedimentler, genel olarak, kalın yataklı, büyük tanecikli, kötü boylanmış, matris destekli volkanoklastik kümeler ile yuvarlak köşeli ve böbrek şeklindeki yumrukayalar, feldispatfirik çakıllar, kabarcıklı andezit ve bazalttır. Kümeler, aşındırıcı bazlar sergilerler ve %30 kuvars, %30 feldispat ve %30 mafik greni içeren, kalın tanecikli ve orta-yüksek kalınlıkta yatakları olan arkozlar ile arakatman oluştururlar 66

84 Solgun sarımsı masif tüflerin düzensiz kalın mercekleri, metalav akıntıları ve metakümelerle bölgesel olarak arakatman oluşturur. Bir klorit-epidot-albit-kuvars kümesinin varlığı, yeşil şist fasiyesi metamorfizmini işaret eder. Aktimur (ve diğerleri, 1990) un haritasında bu birim, Çerpaçindere Formasyonu nun Karadağ Bazaltı ile ilgilidir. Refahiye Ofiyolitik Kompleksi Erzincan bölgesinde, Refahiye Ofiyolitik Kompleksi ağırlıklı olarak, ofiyolotik kesimin aşağı bölümlerini şekillendiren tipik kayalardan, kabuk tektonit olarak adlandırılan, katmanlı ve isotropik gabro ve kılıflı diyabazdan oluşur. Serpantinleşmiş peridotit (harzburgite) baskın kaya tipidir (%70) ve neotektoniklere (Miyosen/Yeni oluşan) ya da yer değişimine bağlı (Geç kretas/erken Paleojen), yaygın olarak daha genç fabriklerle sürşarj edilmiş artık mineral foliasyonu sergiler. Ultrabazik kayaların hidrotermal metasomatik değişimi, orjinal mineralojiyi, serpantin grubu mineralleri ile çeşitli derecelerde değiştirdi. Hornblendfirik andezit ve mikrogabronun subvertikal benti tarafından bölgeye sokulankatmanlı kümülat kayalar, serpantinize harzburgite ile gabro ve dayklar (sheeted dayk) arasında bulunur. Başlıca kümülat katmanlanması, kesilmiş serpantinit ile çevrelenmiş, göreceli bozulmamış lensler içinde bölgesel olarakkorunmuştur. Serpantinize edilmiş peridotiti kesen izole edilmiş dayklar, plajiyoklaz ve ince taneli plajiyokranit (trondhjemite) ile birlikte ince taneliden orta kalınlıktaki tanelere kadar diyabaz içerir.izole edilmiş dayklar, çoğunlukla kesilmiş serpantinit matrisindeki bir blok dizisi şeklinde oluşur. Dayk (sheeted dayk) kompleksi, temel diyabaz ve Erzincan ın batısında yüzeye çıkan mokrogabro dayklarından oluşur; Erzincan ın kuzeyinde, çoklu dayk grupları, kesilmiş serpantinitler içinde, büyük bloklar ve kesik gruplar halinde oluşur. Dayklar çoğunlukla kloritize edilmiş ve spilit ve uralitle değiştirilmişlerdir. Bu, sulu yeşilşist fasiyası metamorfizmini işaret eder. Refahiye Kompleksi, her yere nüfuz eden, kuzey doğru dönen bir kesik fabriği sunar; ki bu, yerleştirme yönünün SSW den NNE ye olduğunu gösterir. Refahiye Kompleksi, okyanussal litosferin original olarak tamamlanmış bir kesiminin parçası olarak yorumlanır. (üst ekstrüzif seviyeler ve buna bağlı deniz-dibi tortularının korunmamasına rağmen) Jeokimyasal araştırmalar belirtiyor ki, ofiyolit, subdüksiyon bağlantılı tektonik ortamda (muhtemelen bir ön-ark, başlangiç arkı ya da geri ark olan) şekillenen okyanussal litosferi temsil eder. Rice (ve diğerleri, 2009) Dayk kompleksler, supra-subdüksiyon zonlarına ve ada arkı toleyitik tiplerine kimyasal olarak ait olan ofiyolitleri çapraz olarak keser. Ayrıca, başlama ark magmatizmasının ürünleri olarak yorumlanırlar. Refahiye Kompleksinin yerleştirme ve formasyon çağı muhtemelen Geç Krestas tır, çünkü en eski kayalar stratigrafik bir şekilde, Üst Paleyosen-Eosen Sipikör Formasyonuna ait olan Refahiye Kompleksinin üstünü kaplamaktadır. Yukarda tanımlanan tectono-stratigrafik birimler, demiryolu projesi üzerinde etkili olan IAESZ e ait tek birimlerdir. Diğer birimleri ilgilendirdiği sürece, aşağıdaki gibi, sentetik bir şekilde özetlenir: 67

85 - Ayıkayası Formasyonu, Campanian Maastrichtian çağında, demiryolu yerleşmesinin güneyinde, Munzur Dağları ndaki Torid pasif marjin sekansında uygun bir şekilde uzanır. Üst Krestas fleksural öndip havzası olarak yorumlanır. Ayıkayası Formasyonunun ufalanmış breşleri içindeki klast kompozisyonlar gösteriyor ki, bu havza, okyanussal materyalin (akresyon prizması, ofiyolit veark volkanikleri) yerleşmesi esnasında, Torid (Gondwana-bağlantılı) platformunun çöken kuzey marjini üzerinde gelişmiştir. Rice (ve diğerleri, 2009). - Sütpınar Formasyonu nun, yerleşmiş bir Campanian Maastrichtian regresif ön ark havza süksesyonu olduğu düşünülmektedir. - Geç Paleyosen-EosenSipikör Formasyonu, Erzincan bölgesindeki deforme olmuş üst krestas birimleri üzerinde uyumsuz bir şekilde yatan en eski birimdir. Sipikör Formasyonun transgresif sığ deniz tortuları erken Paleyosen-erken Eosen zamanları sırasında birikmiş, bütün eski kenet kuşağı birimlerinden ve Pontid kıtasal marjininden tedarik edilmiştir. Rice (ve diğerleri, 2009) a göre, Avrasya nın altındaki kuzeye doğru eğimli bir-iki subdüksiyon zonunu da içeren tektonik modeller, bu bölge için düşünülebilir. Olası bir alternatif, Doğu Pontid kıtasal marjin arkını (Campanian öncesi) harekete geçirentek subdüksiyon zonudur. Subdük plakaların geriye yuvarlanması, supra-subdüksiyon tipi harzburjitik Refahiye ofiyolitinin ve okyanussal Karadağ arkının doğuşuna sebep olmuş olabilir. Bu birimler, N-yönlü batırma sırasında, muhtelemen tabaka kıvrılmasına cevaben bölünmüştü. (subdüksiyon erozyonu) Bu deormasyon ve yerleştirme, yaklaşık olarak, subdüksiyon oyuğundaki Torid pasif marjininin (Munzur karbonat platformu) ön kısmının gelişiyle eş dönemlidir. Ayrıca bu birimler, aynı zaman aralığında Munzur karbonat platformunun güneye bakan kısmının üstünde yerleşmiştir. Erken Paleyojen dönem sırasında subdüke olan bölgede kalan her okyanussal kabuğu, Avrasya ve Tauride plakalarının güçlü çöküşü ve Geç Eosen dönemden öncesi, esas olarak güneye doğru olan bindirmeler izlemiştir. 40 Ma; Rice (ve diğerleri, 2009) Kuvaterner Formasyonlar Demiryolu projesi, yukarıda açıklanan pre-kuvaterner formasyonların içinden geçmesinin yanında, bölgenin önemli vadilerinden ve onlarla ilişkili alüvyon yataklarından bir defadan fazla geçmektedir; dahası diğer kuvaterner yataklar, rölyefin aşamalı olarak çözülmesi sonucu ortaya çıkan birikintilerin yerçekimsel ve/veya alüvyal süreçlerle biriktiği tepe ve dağların eteklerindeki hat boyunca da yer almaktadır. Aşağıda tanımlanan Kuvaterner yatakların ana bölümleri, yerleşim planı boyunca görülebilir: - alüvyal ova yatakları - alüvyal yelpaze yatakları - kolüvyal yataklar (kolüvyum) - bataklık yatakları Alüvyal yataklar Su akıntısı fazla olduğu ve/veya az çok geniş bir alandan ve uzaktaki tepelerden gelen tortuları ayıklayıp dağıtacak kadar güçlü olduğu durumlarda, alüvyal ova yatakları, ana ve ikincil vadileri doldurmaktadır. Bunlar, tanecik büyüklüklerinin kaydadeğer değişkenlikte olduğu, tipik bir şekilde katmanlanmış yataklardır ve su akımının enerjisine bağlı olarak değişken miktarlarda çakıl, kum silt ve kil içerir. Büyük flüvyal vadilerde kalınlıkları ciddi 68

86 boyutlara erişebilirken (onlarca hatta yüzlerce metre), daha küçük ve dar vadilerde kalınlıkları sadece bir kaç metreye olabilir. En geniş kapsamlı alüvyal yataklar Kızılırmak (km 0-75) ve Fırat (km ) nehirlerinde bulunur ve bu yataklar, tanecik büyüklüğü aralığı çok geniş olan tortularla doludur.genellikle alüvyal çökeltiler, önemli miktarda çakıl ve kalın kum içeren, baskın siltli kompozisyonun ince tanecikli matrisi içinde, az miktarda kile sahip, gevşek, çok katmanlı yataklardır. Yerel boyutta, özellikle akarsuyun düşük enerjili olduğu kesimlerde, siltli-killi bileşen baskındır. Çok sayıdaki mevcut sondaj kuyusunun da gösterdiği gibi,alüvyal yatakların kalınlıkları aşırı düzeyde değişkendir: bir çok vakada, hatta Kızılırmak ın esas vadisinde bile, alüvyal yatakların kalınlığı sadece bir kaç metredir ve demir yolu projesinin yakınlarında yüzeye çıkan pre-kuvaterner temel kayalarının üzerine uzanır. Demir yolu projesi boyunca, Kızılırmak alüvyal yatağının içine doğru devam eden bir kaç sondaj kuyusu, çok değişken bir tortu çeşitliliği olduğunu vurguladı; çoğu durumda, stratigrafik kolonlar gösterdi ki, kum ve kill, değişken yüzdelerde silt ve az sıklıkta da kille karışarak daimi bir şekilde orda bulunuyor. Alüvyal yataklardaki SPT testinin değerleri, sabit bir tutum olduğunu gösteriyor; 0 ve 5 metre arasındaki derinliğin değeri yaklaşık iken, 8 metrenin altındaki derinliklerde değer dan geçerek, 5-7 metre derinlik arasında hızlı bir şekilde e yükseliyor. Çakıllı ya da kumlu-çakıllı katmanlarla her karşılaşıldığında, nüfuz etmenin tamamen reddediliyor. Bazı nehir kıyılarının gözlemlenmesine dayanılarak, Fırat Nehri nde de benzer karakteristikler görülebilir. Dağlık kesimdeki küçük nehirler ve derelerde genellikle, kumlu-çakıllı matris içinde yumurukayalar, bloklar ve çakıllar da içeren, büyük tanecikli tortulara sahip alüvyal yataklar bulunur; özellikle de büyük gövdeli bazik/ultrabazik kayaları içeren melanj birimlerinin yüzeye çıktığı yerlerde.derenin, baskın marn ve kumtaşı/silttaşını aşındıran kesimleri, genellikle değişken kil miktarına sahip kumlu ve siltii, ince tanecikli alüvyal yataklarla iilişkilendirilir. Küçük su akıntılarının biriktirdiği alüyval tortuların kalınlığı genelde 10m den azdır. Eski alüvyal yataklar farklı mevkilerde bulunur, özellikle demir yolunun dağlık kesiminde, derelerin ve nehirlerin hareketleriyle aşınıp yüzeye çıtığı yerlerde; baskın olarak büyük tanecikli, metrik-ölçekli katmanlara sahip, kısmen çimentolanmış yataklardır. Aynı zamanda, sıklıkla blok ve yumrukaya taşıyan fasiyesler, çakıllıdan kumlu-çakıllıya katlarla katmanlaşmıştır. Alüvyal Yelpaze Yatakları Bu yataklar, dağ nehirleri ve derelerinin daha büyük vadi ve ovalara doğru aktığı yerlerde bulunur; genel olarak katmanlaşmış, kalınlık aralığı 5-10 metreden onlarca metreye çıkabilen, büyük taneli yataklardır. Demiryolu projesi, Erzincan ve Doğanbeyli bölgelerinde, bazı devasa alüvyal yelpazelerle karşılaşmaktadır ama, küçük yelpaze oluşumları, bütün demiryolu uzantısı boyunca geniş bir alana yayılmış durumdadır; özellikle orta-doğu dağ kesiminde. Burada, eğimli yerleri kaplayan ve silttaşı-marn-kumtaşından oluşan birimlerin parçalanmasıyla beslenen çok sayıda büyük alüvyal yelpaze, günümüzdeki su akıntısı yüzünden derin bir şekilde aşınmıştır ve bir çok vakada görülür ki, vadilerin tabanlarında asılı durmaktadırlar. Alüvyal yelpaze yatakları, genel olarak, büyük tanecikli alüvyal ova yataklarıyla aynı litostratigrafik özellikler gösterir: çakıl, kum ve az miktarda siltin tipik olarak yer değiştirdiği katmanlar, bloklar ve yumrukayalar. Yüksek enerjili transportasyon işletimi sebebiyle bölgesel olarak daha az tanımlanmış katmanlara sahip olabilirler. Yine de, jeoteknik bakış açısına göre, 69

87 davranışları aynıdır. Normalde karbonat bakımından zengin yeraltı sularının sirkülasyonuna bağlı olarak gerçekleşen sementasyon işlemi olmadıkça, genel olarak gevşek, kohezyonsuz yataklardır. İki adet geniş alüvyal yelpaze, Erzincan ın doğusunda, Söğütözü Köyü nün yakınlarında ve Deoğanbeyli Köyü nün kuzeyinde yaklaşık olarak 193 ve 200. Km ler arasında görülmektedir. Bu ikinci mevkide bulunan geniş bir yelpaze oluşumu, altı farklı kaynaşık yelpazeden oluşmaktadır ve doğudan gelen derelerden beslenmektedir. Merkezden uzak yataklar genelde ince tanecikliyken, kalın tanecikli yataklar, yelpazenin tepe bölgelerinde görülmektedir. Kolüvyal Yataklar (Kolüvyum) Bu terim burada, gevşek, genel olarak ince taneli, siltli ve çakıllı birikintiieri tanımlamak için kullanılmıştır. Bu birikintilerin kökeni de kayaların yüzeydeki çıkıntılarının fiziksel ayrışmasından kaynaklanmakta ve yer çekimine bağlı kaymalar, sürünme, yağmur suyunun yüzeyden akması gibi yerel işlemler aracılığıyla, tepelerin eteklerinde ya da bayırlar boyunca yığılmaktadır; kimyasal değişim işlemleri ise genel olarak fazla önem arz etmez. Kolüvyal yataklar, genel olarak, eğimli yerlerde 1m-3,5m den daha az bir aralıkta kalınlığa sahiptir. Bayırların eteklerinde ise 5m-10m ye ya da daha fazlaya ulaşabilir ki buralarda yataklar çoğunlukla, kademeli olarak alüvyal ova yataklarıyla iç içe geçer. Kolüvyal yataklar, demiryolu projesini ilgilendiren bölgenin geniş bir kısmına yayılmıştır, aynı zamanda eğimli bölgelerin tabanlarının büyük bölümünü de kaplarlar. Dağların yüksek kısımlarının ve tepelerin geniş bölümlerinde ise çok ince (< 1 m) kolüvyal katmanlar bulunmaktadır. Kaynak kayaç tiplerine bağlı olarak, alandan alana karakteristikleri de değişebilir: Daha sert kayalardan kopan (kireçtaşı, mafik/ultramafik kayalar, kumtaşı vs.) ve uçurumların tabanlarında biriken büyük taneli yamaç döküntülerinden, hem yumuşak hem sert kayalardan oluşmuş eğimli yerlerden beslenen karışık birikintilere ve daha yumuşak taşlardan meydana gelen (ör. Jips, silttaşı, marn, kiltaşı) ince tanecikli yataklara kadar değişiklik gösterebilirler. Jeoteknik parametreler, tanecik büyüklüğünün fonksiyonuna göre değişkenlik gösterir; nerdeyse bütün durumlarda gevşek, kohezyonsuz materyaller olarak nitelenebilirler. Kilin önemli bir bileşen olduğu durumlar hariç; ki genelde marndan türemiş kolüvyumlarda görülür. Kil bakımından zengin kolüvyal yataklar, ayrıca, mafik/ultramafik kayalardan oluşmuş olabilir. Melanj birimlerinin içinde yüzeye çıkan serpantinleşmiş peridotit serpentinit ve serpantin şist gibi. Bu kayalar sıklıkla kesilmeye maruz kalmış ve aşırı bir şekilde deforme olmuştur; önemli büyüklükteki kayalar da tektonik kesmeler tarafından killi fay çentiğine dönüşmüştür. Kolüvyal yataklar sıklıkla, su bağlantılı taşıma mekanizmaları tarafından taşınmış ve bir noktaya kadar tanecik büyüklüğüne göre ayrılmış yataklar yaratarak, geniş alanlara dağıtılmıştır. Böylece, alüvyal yelpaze yatakları ile ilk anlamıyla kolüvyum arasında kademeli bir geçiş vardır. Çoğu vaka da gösteriyor ki, iki tip tortuda da ortak partikül büyüklükleri ve geomorfolojik nitelikler bulunur. Bataklık Yatakları Bunlar, yüzey drenajının zor olduğu düzlüklerde biriken, düşük enerjili yataklardır; baskın yatak siltli ve killi katmanları olan bir tortudur ve ölü bitki örtüsünden türemiş, çürüyen organik maddelerin ince katmanlarıyla (santimetreden desimetreye) ilişkilendirilir. Bataklık alanlarda sondaj kuyusu uygulaması zor olduğundan, bataklık yatakları için SPT verisi mevcut değildir. Bu yüzden, jeoteknik karakteristikleri diğer bölgelerdeki benzer yatakların davranışlarından yola çıkarak açıklanabilir. Kabaran su miktarının daimi olması, yüksek kil 70

88 yüzdesi ve sıkıştırılabilir organik seviyeler sebebiyle, jeoteknik parametreler, genelde pek tatmin edici olmuyor. Çalışılan bölgedeki kalınlıkları bilinmiyor, bir kaç metreyle bir kaç on metre aralığında olduğu varsayılıyor. Asıl bataklık bölgesi demiryolu yerleşimi boyunca, Lota Gölleri (km 46) ve Tödürge Gölü (km 55-59) yakınlarında bulunuyor. Neotektonikler ve Sismisite Anadolu bölgesinin yakın zamandaki tektonik evrimi, Ege-Anadolu bloğunun batı yönündeki hareketi ile karakterize olmuştur: Arabistan-Avrasya çarpışma kuşağından Helenik subdüksiyon(batma) kuşağına doğru. Kuzey Anadolu Fayı, Ege-Anadolu bloğunun kuzeydoğu kenarı boyunca batıya doğru olan bu hareketle uyumlu, büyük bir doğrultu atımlı fay hattıdır. Jeolojik ve jeomorfolojik kaymalar, Kuzey Anadolu Fayı nın(naf)orta ve doğusu boyunca yaklaşık olarak ± km lerinde gerçekleşen bütünsel deplasmanlar olduğunu göstermiştir. Jeomorfolojik nitelikler, 14 C tarihlendirmesi ve GPS veri göstergesi, Neojen den günümüze, kayma oranında NAF boyunca bir artış, Neojen de 6.5 mm/yr dan 13 Myr ı aşan, Holosen de 18 ± 5 mm/yr a gelen; kısa vadede, GPS verisi 22 ± 3 mm/yr gibi benzer bir oran verir. Hubert-Ferrari (ve diğerleri, 2002). Anadolu ve Avrasya litosferik plakaları arasındaki deformasyonun büyük bir kısmı, NAF ın aktif izlerine, NAF boyunca ya da ona çok yakın olarak, uyum sağlamış gözükmektedir. Neojen ve Holosen kayma oranları arasındaki farkın nedeni, NAF ın oluşumundan sonra yakın zamanda tesbit edilen güncel plaka geometrisi olabiilr. Hubert-Ferrai (ve diğerleri, 2002) Erzincan şehri, Fırat alüvyal ovasında, 2 ana fay hattının birleştiği yerin yakınında bulunmaktadır. Bu hatlar, Arabistan ın Avrasya yı sıkıştırmasının sonucudur ve ana NAF kırılmasının sadece bir kaç kilometre güneyindedir. Bu kısa bilgiye göre, Erzincan ın etrafındaki tektonik elementlerin yüksek sismik potensiyelleri bulunmaktadır. Yerel ölçekte, bu yüksek deprem potansiyeli tarafından göreceli olarak sık olmayan büyük olaylarla karakterize olur; bu olaylar, göreceli olarak düşük aktiviteli birgeçmişle ilişkilendirilmektedir. Uzun vadeli deprem dağılımı gösteriyor ki, seneyi bulan göreceli sükûnet dönemleri, büyük depremleri takip edebilir ve 1992 depremleri gibi.ayrıca şu da biliniyor ki, fayların bazı bölümleri asismik olarak kaymaktadır. NAF ın, Erzincan ı da içinde barındıran uzun dönem kayıtları, 6.0 ve 7.2 büyüklükleri arasındaki depremlerin, göreceli sükunet dönemlerinde daha çok meydana geldiği söylüyor. Ambraseys (ve diğerleri, 1992) 26 Aralık 1939 da, Erzincan Ovası ve Kelkit Nehri vadisinde aşırı bir hasara neden olan, kişlnin ölümüne yol açan 7.8 büyüklüğünde bir deprem kaydedildi. Hasar, 21 Kasım dabüyük bir depremin, muhtemelen bir öncü şokun gerçekleştiği Turcan yakınlarında oldu. Batıya doğru Amasya ve Sivas tan kuzeye doğru Karadeniz kıyısı.) NAF kuşağında, Erzincan ve Niksar arasında, 300 km den fazla yüzey faylanması gözlemlendi. 3.7m lik yatay deplasman ve 2.0m lik dikey kaymayla birlikte. Türkiye nin Karadeniz kıysındaki Fatsa da küçük bir tsunami gözlendi ve Rusya Tuapse tan, Ukrayna Sivastopol a kadar olan gel-git gözlem istasyonlarında kaydedildi. 13 Mart 1992 deki deprem üzerine, olayın hem seismolojik hem mühendislik yönüyle ilgili bütün ve detaylı bir tanımlama Ambraseys (ve diğerleri, 1992) tarafından sunulmuş; aşağıda da kısaca özetlenmiştir. 6.8 büyüklüğündeki asıl şok, kaynağını, Erzincan dan 6km uzaklıkta, yaklaşık 10km derinlikte bir merkezüssünden aldı. Merkezüssüne 6km uzaklıktaki en yakın akselerograf, 71

89 0.495 g ile E-W ve N-S bileşenli g maksimum yer ivmesi kaydetti. Maksimum yer hızı109 cm/s. olarak hesaplandı. Mart ın 13 ünden sonra, artçı şok aktivitesi önemli ölçüde devam etti: en yükseği, Erzincan dan 24 km uzaklıkta bir merkezüssü olan ve 15 Mart ta gerçekleşen 5.8 büyüklüğündeki depremdi.artçı şokların incelemesi gösterdi ki, ana sarsıntı, Erzincan havzasında NAF ve diğer birleşik fayların ara sıra dahil olduğu karmaşık ve çoklu bir olaydı. Kaydedilen yer hareketleri, yer deplasmanlarının özellikle kuzey-güney doğrultusundaki yarı periyodik doğasını ve çok fazla olan büyüklüğünü ortaya çıkardı. Erzincan da 541 kişi hayatını kaybetti ve bölgedeki toplam hasarın 250 milyon avrodan fazla olduğu tahmin ediliyor. Erzincan daki yapısal hasarın analizi gösterdi ki, yüksekliği 3 katı aşan yapılar üzerindeki en ciddi yük durumu, yer hareketlerinin sıklığı yüzünden oldu; özellikle de çoğunluğu betonarme olanların üzerinde. Bir sürü yapı tamamen çöktü, diğerleri de sarsıntıdan sonra yıkılmak zorunda kaldı. Zayıf sismik performansların nedeni, hem dizayn hem konstrüksiyon hatalarına yüklendi: birçok sağlamlaştırılmış betonarme binanın kötü yapım kalitesi, onların, depremin etkilerine direnme kabiliyetlerini düşürdü. Birçok yapının güç kapasitesinin, depremin yüklediği maksimum yükün üçte birinden daha az olduğu kanıtlandı. Ambraseys (ve diğerleri, 1992) Şekil 19. Sivas - Erzincan Bölgesinde Mart Arası Kaydedilmiş Sismik Hareketler 72

90 Proje Alanına Ait İmar Planına Esas Jeolojik ve Jeoteknik Etüt Raporları kapsamında Jeoloji ve Jeomorfoloji Önçalışma Raporu hazırlanmış olup EK-9 da verilmiştir. İlgili proje için uygulama projelerinin hazırlanmasına müteakip 3194 sayılı İmar Kanunu, gün ve sayılı Bayındırlık ve İskan Makam oluru doğrultusunda hazırlanacak imar planına esas jeolojikjeoteknik etüt raporu İl Afet ve Acil Durum Müdürlüklerine değerlendirilmek üzere iletilecektir ve onaylattırılacaktır Demiryolu Güzergahı Boyunca Zemin Etüdü Raporu etüt proje ve mühendislik hizmetleri kapsamında jeolojik-jeoteknik etüt raporu hazırlanacaktır Proje Etki Alanı ve İnceleme Koridorunun Doğal Afet ve Deprem Durumu (Güncel bilgilerle detaylı bir anlatım yapılmalıdır) Sayılı "Umumi Hayata Müessir Afetler Dolayısıyla Alınacak Tedbirlerle Yapılacak Yardımlara Dair Kanun"da Belirtilen Afet Riskleri kapsamında yapılmakta olan jeolojik ve jeoteknik etüt çalışmaları esnasında toprak kayması, heyelan, çığ, kaya düşmesi gibi afetlere meyilli alanlar tespit edilmemiştir. Şev stabilitesini etkileyecek alanlar ve sıvılaşma tehlikesi bulunmamaktadır. Bölgede aktif heyelan meydana gelmiş olan alanlar gözlenmemiştir. Sivas ve Erzincan İlleri 1. Derece deprem kuşağında bulunmakta olup, depremler ile ilgili olarak demiryolu projesi planlama aşamasında ve inşaat çalışmaları süresince her türlü yapının inşaatında mülga Bayındırlık ve İskân Bakanlığının tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Afet Bölgelerinde Yapılacak Yapılar Hakkında Yönetmelik hükümlerine, Deprem Bölgelerinde Yapılacak Binalar Hakkındaki Yönetmelik ve 7269 sayılı Umumi Hayata Müessir Afetler Dolayısıyle Alınacak Tedbirlerle Yapılacak Yardımlara Dair Kanun ve bu kanuna istinaden çıkartılan Yönetmelik esaslarına uyulacaktır Faaliyet Alanını İçine Alan Diri Fay Haritası, Bu Fayların Faaliyet Alanına Uzaklıkları ve Etkileri, Deprem Riski Proje kapsamında güzergah boyunca, Merkez İlçe km arasında 150 m mesafede, İmranlı İlçesinde km arasında 0 mesafede, km arasında 170 m mesafede, km arasında 200 m mesafede afet konutları bulunmaktadır. Sivas İl Afet ve Acil Durum Müdürlüğünden görüş temin edilmiş olup EK-1 de verilmektedir. Söz konusu proje kapsamında, tarihli sayılı Resmi Gazete de yayımlanan (değişiklik: tarih ve sayılı Resmi Gazete) Afet Bölgelerinde Yapılacak Yapılar Hakkında Yönetmelik hükümlerine uyulacaktır. Sivas-Erzincan Demiryolu güzergahının geçtiği kesimleri kapsayan diri fay haritası Şekil olarak verilmektedir. 73

91 Şekil 20. Sivas İli Diri Fay Haritası 74

92 T.C. Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı Şekil 21. Divriği İlçesi Diri Fay Haritası 75

93 Şekil 22. Erzincan İli Diri Fay Haritası 76

94 Deprem Riski, Deprem Bölgeleri Haritası Türkiye Deprem Bölgeleri Haritasına göre demiryolu güzergahının geçtiği deprem bölgeleri ve Türkiye Deprem Haritası aşağıda verilmektedir. (Bkz. Şekil.24-25) Sivas İli; Erzincan İli; 1, 2, ve 3. Derece, 1. Derece, Şekil 23. Türkiye Deprem Haritası Sivas-Erzincan- Demiryolu Hattı Şekil 24. Sivas Deprem Haritası 77

95 Sivas-Erzincan- Demiryolu Hattı Şekil 25. Erzincan Deprem Haritası Faaliyet Alanı İçerisinde Yapılacak Yapılar İçin "Deprem Bölgelerinde Yapılacak Binalar Hakkındaki Yönetmelik" Hükümleri Doğrultusunda Yapılacak İş ve İşlemler nin geçmekte olduğu İller incelendiğinde Sivas ve Erzincan İlleri nin 1. derece deprem kuşağında bulunduğu tespit edilmiştir. Bu kapsamda yapılacak olan yapılarda deprem yönetmeliğine uygun parametreler seçilecek olup, tarihli sayılı Resmi Gazete de yayımlanan (değişiklik: tarih ve sayılı Resmi Gazete) Afet Bölgelerinde Yapılacak Yapılar Hakkında Yönetmelik hükümlerine uyulacaktır. Bu yönetmeliğe göre deprem bölgelerinde kabul edilen hesap ivmeleri, 1.derece için 0.4g, 2.derece için 0.3g, 3.derece için 0.2g, 4.derece için 0.1g olarak alınmaktadır. Gerekli olduğu takdirde ilave tedbirler alınacaktır. Sanat yapılarının stabilite analizleri ve şev stabilite hesapları 1. Derece deprem bölgesi koşullarına göre yapılacaktır. Ayrıca, söz konusu proje kapsamında Karayolu Yolboyu Mühendislik Yapıları İçin Afet Yönetmeliği hususlarına uyulacaktır Proje Güzergahı, Etki Alanı ve İnceleme Koridorunun Hidrolojik ve Hidrojeolojik Özellikleri, Yer Altı ve Yerüstü Su Kaynaklarının Mevcut ve Planlanan Kullanımı, Proje Alanına Mesafesi, Mevsimsel Değişimleri ve Debileri 1/25000'lik Topoğrafik Haritada Gösterilmelidir Yeraltı Su Kaynakları İnceleme alanı ve yakın çevresinde yüzeylenen formasyonlar litolojik özelliklerine ve güzergâh boyunca seyreden iklim koşullarına bağlı olarak yeraltı suyu taşırlar. Volkanik birimler, kumtaşı birimleri, çakıl taşı birimleri ve bunun yanı sıra çok çatlaklı/fissürlü birimler genel olarak geçirimli özellik sunarken, kireçtaşı, kil taşı, silt taşı birimleri az geçirimli geçirimsiz kabul edilir fakat içerdikleri çatlak sistemleri dolayısıyla yer altı suyu dolaşımına izin verebilirler. Güzergâh boyunca gözlenen akarsular ve baraj göllerinin varlığı inceleme alanına ciddi bir su getirisinin olabileceğini göstermektedir. Diğer yandan bu bölgelerde gözlenen alüvyon yelpazeleri ve alüvyal çökeller genellikle yeraltısuyu içermektedir. 78

96 Yerüstü Su Kaynakları Demiryolu güzergâhının çevresindeki en önemli yüzeysel su kaynakları, akarsular, göller ve barajlardır. Tablo 17 de güzergâh çevresinde yer alan göller ve barajlar verilmektedir. Ayrıca, demiryolu güzergâhında yer alan dere geçişleri Bölüm da detaylı olarak verilmiştir. Tablo 17. Güzergâh Çevresinde Yer Alan Göller ve Barajlar BARAJ/GÖL ADI KİLOMETRE MESAFE Tödürge Gölü 100 m Lota Gölü 150 m İmranlı Barajı (Sulama+Enerji) 950 m Demiryolu güzergâhı boyunca yapılacak çalışmalarda tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanan Yüzeysel Su Kalitesi Yönetimi Yönetmeliği hükümlerine uygun işletme yapılacaktır Proje Güzergahı, Etki Alanı ve İnceleme Koridorunda Bulunan Maden Alanları ve Fosil Yakıt Kaynakları (Rezerv Miktarları, Mevcut ve Planlanan işletilme Durumları, Bunun Ülke veya Yerel Kullanımlar İçin Önemi ve Ekonomik Değerleri) Sivas-Ezrincan Demiryolu Projesi ile ilgili etüt proje mühendislik hizmetleri işi devam etmektedir. Söz konusu işler kapsamında yapıma esas olacak demiryolu hattı nihai güzergâhına ait etüt ve projelendirme çalışmaları devam etmektedir. Dolayısıyla demiryolu güzergâhının ÇED çalışmasına konu olan 2 km lik koridor içerisinde değişme ihtimali bulunmaktadır. Demiryolu ile ilgili olarak etüt çalışmaları sırasında MİGEM e başvuru yapılarak bölgedeki ruhsatlar için sorgulama yapılmıştır. Yapılan sorgulama sonucunda güzergâh çevresinde yer alan ruhsatların işlendiği uydu haritası EK-1 de verilmektedir. Demiryolu projesine ait nihai güzergâhın belirlenmesinden sonra, demiryolu projesinin inşaatına başlanmadan önce hat üzerinde ve yakınında yer alan ruhsatlı maden sahaları ve jeotermal kaynak sahaları ile ilgili olarak, kaynak kaybı olup olmayacağının tespiti amacıyla MİGEM ile koordineli olarak tarafından yerinde tespit çalışması yapılacak ve 05/06/2004 tarih ve sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 5177 sayılı Kanunla değişik 3213 sayılı Maden Kanunu ve bu kanuna istinaden çıkartılmış olan mevzuatların gerektirdiği izinler alınacaktır. Ayrıca güzergah boyunca jeotermal kaynaklar, enerji hammaddeleri, maden oluşumu ve maden yatakları ile MTA uhdesinde olan buluculuk hakkı ile ruhsatlı alanlar dikkate alınacaktır. Bu kapsamda 1/25000 ölçekli 60 0.lik kesinleşmiş hat koordinatları ile Maden İşleri Genel Müdürlüğü ne başvurulacak ve ilgili mevzuatların gerektirdiği çalışmalar yapılıp gerekli izinler alınacaktır. Proje kapsamında gerekli olan taş, kum-çakıl, balast ve ariyet malzemeleri; yarma işleminden çıkan ve dolguda kullanılması uygun olan malzemenin yanı sıra bölgede yer alan, ÇED Yönetmeliği ve ilgili diğer yönetmeliklere göre gerekli izinleri alınmış, ruhsatlı malzeme ocaklarından karşılanacaktır. Dolayısıyla kapsamında yeni malzeme ocağı/ocakları yer almamaktadır. 79

97 3.8. Bitki Örtüsü, Flora/Fauna ve Biyoçeşitlilik Çalışmaları (Proje Güzergahı, Etki Alanı ve İnceleme Koridorunu İçermelidir) FLORA & FAUNA Proje güzergâhı ve çevresinin, flora ve faunasının tespit edebilmek için tarafından arazi çalışması yapılmış ayrıca çeşitli literatürler ile alanda daha önce yapılmış çalışmaların yayınları taranmıştır. FLORA Proje alanı Davis in Grid sistemi (Flora of Turkey and the East Aegen Islands) açısından incelendiği zaman, B6 ve B7 karesinde bulunmakta olup, Doğu Anadolu ve Güney Anadolu Bölgeleri sınırları içerisinde yer almaktadır. Şekil 26 da Davis in grid (kareleme) sistemi görülmektedir. Şekil 26. Davis in Grid Sistemi (Grids of Davis) İklim ve Vejetasyon: Sivas İli: Sivas, sert bir karasal iklim yapısına sahiptir. Kışları soğuk ve sert geçer, kış aylarında bol kar yağışı görülür. Yazları sıcak ve kurak geçerken, kısa süreli olan ilkbahar ve sonbahar mevsimleri yağışlı geçmektedir. Mevsimsel etki dolayısıyla ilin geniş kısımları ve proje geçiş güzergâhlarının genel bitki örtüsü bozkır. Ayrıca tarım alanları ve meralarda geniş yer kaplar. Erzincan İli: Doğu Anadolu iklimi ve İç Anadolu iklimi geçiş özellikleri taşıyan karasal iklim hakimdir. Yazlar sıcak ve kurak, kışlar soğuk ve sert geçer. İklimin etkisiyle proje güzergahı ve ilin büyük bir kısmının genel bitki örtüsü step ve bozkırlardır. Akarsu geçiş yerleri ise çok yıllık otsu bitkiler ile ağaç vejetasyonları gözlemlenmektedir. Proje güzergâhı yaklaşık olarak Şekil 27 de verilen Türkiye Vejetasyon Haritası üzerinde gösterilmektedir. Proje güzergâhı ağırlıklı olarak İç Anadolu ve Doğu Anadolu Dağ bozkırlarının hakim olduğu görülmektedir. Bazı geçiş bölgelerinde ise Doğu Anadolu Meşe Ormanları yer alır. 80

98 Proje güzergâhının ve çevresine ait örnek vejetasyon resimleri Şekil 28 de gösterilmektedir. Proje Güzergâhı Şekil 27. Türkiye Vejetasyon Formasyonları Şekil 28.Proje Güzergâhı Vejetasyonu Örnekleri 81

99 Fitocoğrafik Bölge Türkiye, topografik yapı ve iklim özelliklerinin farklılığından dolayı 3 floristik bölgenin etkisi altındadır. Bunlar Şekil 29 dan da görüleceği üzere; MED.- Mediterran (Akdeniz), IR- TUR İrano-Turan (İran-Turan) ve EUR-SIB- Avro-Sibirya (Avrupa Sibirya) bölgeleridir. Proje güzergâhı, fitososyolojik olarak incelendiğinde, IR-TUR İrano-Turan (İran-Turan) fitocoğrafik bölge etkisi altında kalmaktadır. Şekil 29. Türkiye Fitocoğrafik Bölgeleri Haritası IUCN - Tehlike sınıfları Taksonların Türkiye Bitkileri Kırmızı Kitabında belirlenen kategorileri ve açıklamaları Tablo 18 de verilmiştir. Tespit edilen endemik bitki türü/türleri bu kategorilere göre değerlendirilmiştir. Tablo 18. Tehlike Sınıflar ve Açıklamaları EX Extinct - Tükenmiş Endemik Türler Son ferdinin öldüğüne dair hiçbir şüphe bulunmamaktadır. EW Extinct In Wild -Doğada Tükenmiş Takson bulunabileceği ortamlarda ve yılın farklı zamanlarında yapılan araştırmalarda bulunamamış yani doğada kaybolmuş ve yalnız kültüre alınmış bir şekilde yaşamaya devam etmektedir. CR Critically Endangered- Çok tehlikede Çok yakın bir gelecekte yok olma riski altında bulunan taksonlar. EN VU LR Endangered- Tehlike Altında Vulnerable-Zarar Görebilir Lower Risk- Az tehdit altında Oldukça yüksek risk altında ve yakın gelecekte yok olma tehlikesi altında olan taksonlar. CR ve EN gruplarına konmamakla birlikte, doğada orta vadeli gelecekte yüksek tehdit altında olan taksonlar. Popülasyonları oldukça iyi ve en az 5 lokalitede bilinen taksonlar. Gelecekteki tehdit açısından sıralanabilecek 3 alt kategorisi vardır. (cd) (nt) Conservation Dependent - Koruma Önlemi Gerektiren Near Threatened - Tehdit Altına Girebilir 5 yıl içinde yukarıdaki kategorilerden birine girebilecek taksonlar. Hem tür hem de habitat açısından özel bir koruma statüsü gerektirenler. Bir önceki gruba konmayan ancak VU kategorisine konmaya yakın taksonlar. 82

100 (lc) Least Concern - En Az Endişe Verici Herhangi bir koruma gerektirmeyen ve tehdit altında olmayanlar. DD Data Deficient- Yetersiz Veri Dağılım ve bolluğu hakkındaki bilgi yetersiz taksonlar. NE Not Evalueted-Değerlendirilmeyen Herhangi bir kriter ile değerlendirilmeyenler. CR, EN ve VU Kategorilerine konmak için kabul edilen bazı kriterler şunlardır; CR Kategorisi için; Doğada çok kısa bir sürede kaybolma tehlikesi altında olan bitkiler hakkında aşağıdaki kriterlere göre karar verilebilir: A- Popülasyon aşağıdaki tehditler sonucu azalıyor ise: a) 10 yıl içinde aşağıdaki nedenlerle popülasyonda %80 kaybolma olasılığı bulunması b) Habitat özelliğinin değişimi ve türün kaplama derecesinin azalması; c) Aktüel ve potansiyel bir toplama tehdidi altında olması; d) Başka bir taksonun istila tehdidi, melezleme, hastalık, tohum bağlamama, kirlenme, rekabetçiler ve parazitlerin etkisi altında olması; B- Bitkinin toplam yayılış alanı 100 km 2 den ve tek yayılım alanı 10 km 2 den az, çok parçalanmış veya tek bir lokasyondan biliniyor ise. EN Kategorisi için; Yukarıda belirtilen tehlikelerin yüksek riski altında, son 10 yılda veya 3 nesilde popülasyonda %50 azalma olacağı düşünülüyor; yayılış alanı 5000 km 2 den veya tek bir alanda 500 km 2 kadar; birey sayısı 2500 ün altında veya en çok 5 lokasyonda biliniyor ise. VU Kategorisi için; Yukarıda belirtilen tehditler karşısında son 10 yıl veya 3 nesil içinde popülasyonda %20 oranında bir azalma olacağı düşünülen; yayılış alanı 10 lokasyondan fazla olmayan, yayılış alanı toplamda km 2, olgun birey sayısı den az veya arazi çalışmaları sırasında 100 yıl içinde popülasyonunda %10 azalma olabileceği düşünülen türler Arazi Çalışmaları Sonucu Tespit Edilecek Flora Elemanlarının Türlerine Ait Verilerin (Familya, Cins, Tür, Türkçe Adları, Endemizm Durumu, Fitocoğrafik Bölge, Lokalite, Tehlike Kategorileri, Korunma Statüsü ile birlikte) Tablolar Halinde Verilmesi (Çalışmaların Hangi Dönemde Kimler Tarafından Yapıldığı Belirtilmelidir) (literatür çalışmalarında güncel verilerin ve endemik flora türlerinin web sitesinde bulunan Türkiye Bitkileri Veri Servisindeki verilerin kullanılması) Proje güzergâhı ve çevresinin, florasını tespit edebilmek için, 2013 yılı Mart ayı içerisinde Biyolog Hazal TONGUÇ tarafından arazi çalışması yapılmış ayrıca çeşitli literatürler ile alanda daha önce yapılmış çalışmaların yayınları taranmıştır. Endemizm Türkiye, jeolojik ve jeomorfolojik kaynakları nedeniyle endemik bitkiler bakımından oldukça zengindir. Ülkemizde tespit edilen toplam bitki türünün %30 unu endemik bitki türleri oluşturmaktadır. Yapılan literatür taramaları ve alanda daha önce yapılmış çalışmalar incelendiğinde proje güzergahı ve çevresinde bulunma ihtimali olan 5 adet endemik türe rastlanılmıştır. Bu endemik türler Astragalus densifolius LAM, Astragalus lycius BOISS., Salvia hypargeia FISCH. ET MEY ve Gypsophila eriocalyx BOISS, Wiedemannia orientalis dur. 83

101 Tablo 19. Proje güzergâhı ve çevresinde bulunma ihtimali olan endemik türlerin özellikleri TÜR ADI FİTOCOĞRAFİ K BÖLGE IUCN KARELERE GÖRE Astragalus densifolius LAM İran-Turan LR(lc) Astragalus lycius BOISS. LR(lc) Salvia hypargeia FISCH. ET MEY İran-Turan LR(lc) Gypsophila eriocalyx BOISS İran-Turan LR(lc) Wiedemanni a orientalis İran-Turan LR(lc) Proje güzergâhında Astragalus densifolius LAM, Astragalus lycius BOISS., Salvia hypargeia FISCH. ET MEY ve Gypsophila eriocalyx BOISS, Wiedemannia orientalis dur.türü alanda bulunma ihtimali olan endemik türler olarak belirlenmiştir. Söz konusu endemik tür Türkiye Bitkileri Kırmızı Kitabına göre LR (lc) kategorisinde bulunmaktadır. LR (lc) kategorisi az tehdit altında olan, en az endişe verici türler olarak tanımlanmaktadır. Belirtilen endemik türler, yaygın endemik olup, ülkemizde geniş bir yayılışa 84

102 sahiptir. Neslinin tehlikeye girmesi gibi bir durum şu anda söz konusu olmadığı gibi yakın gelecekte de herhangi bir tehdit büyük olasılıkla beklenmemektedir. Bu tür haricinde alanda bulunan/bulunması muhtemel olan türler için IUCN kategorisi bulunmamaktadır. Proje inşaat çalışmaları doğal floraya en az zarar verecek şekilde gerçekleştirilecek olup, bu hususta çalışacak personel bilinçlendirilecektir. Örtüş (Bolluk) Dereceleri: Bitki türlerinin inceleme yapılan alanda bulunma miktarları, alanı örtüş dereceleri olarak değerlendirilmiştir. Buna göre; 1 den (çok nadir) 5 e (çok bol veya saf popülasyon oluşturmakta) kadar sayı değerleri verilmiştir. Rakamlara karşılık gelen açıklamalar aşağıda verilmiştir. 1. Çok Nadir 2. Nadir 3. Orta Derecede Bol 4. Bol 5. Çok bol veya saf popülasyon oluşturmakta Proje Alanının Uluslararası Sözleşmeler Açısından Değerlendirilmesi Avrupa nın Yaban Hayatı ve Yaşam Ortamlarını Koruması Sözleşmesi (BERN) Bern Sözleşmesinin amacı; yabani flora, faunayı ve bu türlerin yaşam ortamlarını muhafaza etmek, özellikle uluslararası işbirliği ile korunmasını sağlamaktadır. Koruma altına alınan flora türleri Bern Sözleşmesi Ek-1 de verilmiştir. Tablo 20. BERN Sözleşmesi Ek Liste 1 Ek-I Kesin olarak koruma altına alınan flora türleri Proje alanında yapılan çalışmalarda tespit edilen türler, Bern Sözleşmesi Ek-1 listesinde bulunmamaktadır. CITES - Nesli Tehlike Altında Olan Yabani Hayvan ve Bitki Türlerinin Uluslararası Ticaretine İlişkin Sözleşme (Convention on International Trade in Endangered Species of Wild Fauna and Flora) CITES Sözleşmesi, nesli tehlikedeki yabani hayvan ve bitki türlerinin uluslararası ticaretine ilişkin bir sözleşmedir. Ticaretlerinin düzenlenmesi farklı derecede bulunan yabani hayvan ve bitki türleri, üç ayrı ek liste olarak belirlenmiştir. Buna göre ek listelerden, -EK-1 listesi nesilleri tükenme tehdidi ile karşı karşıya bulunan ve bu nedenle örneklerinin ticaretinin sıkı mevzuata tabi tutulması ve bu ticarete sadece istisnai durumlarda izin verilmesi zorunlu olan türleri içerir. -EK-2 listesi nesilleri mutlak olarak tükenme tehdidiyle karşı karşıya olmamakla birlikte, nesillerinin devamıyla bağdaşmayan kullanımları önlemek amacıyla ticaretleri belirli esaslara bağlanan türleri içerir. -EK-3 listesi ise herhangi bir taraf ülkenin kendi yetki alanı içinde düzenlenmeye tabi tuttuğu ve aşırı kullanımını önlemek veya kısıtlamak amacıyla ticaretinin denetime alınmasında diğer taraflar ile iş birliğine ihtiyaç duyduğunu belirttiği bütün türleri kapsar. Proje kapsamında yapılan flora çalışmalarında CITES Sözleşmesi ek listelerinde bulunan bitki türüne rastlanmamıştır. 85

103 Proje güzergahında yapılan arazi çalışmaları ile teşhis yapılmış, literatür araştırmaları ve alanda daha önce yapılmış çalışmalar, bu çalışmaların yayınları incelenerek, proje alanı ve yakın çevresinde tespit edilen türler Tablo 21 Flora listesinde verilmiştir. Bu çalışmada, türlerin hangi fitocoğrafik bölge elementi oldukları, endemizm durumu, Red Data Book Tehlike sınıfları, habitatları ve ortamda bulunuş oranları belirtilmiştir. Literatür çalışmaları Necati ÇELİK ve H. Aşkın AKPULAT tarafından hazırlanmış olan Tödürge Gölü ve Çevresi Florası adlı çalışma sonuçları incelenmiştir. Türlerin tespiti için TÜBİVES (Türkiye Bitkileri Veri Servisi) den, bitkilerin Türkçe karşılıkları için ise Türkçe Bitki Adları Sözlüğü (Baytop,1994) adlı eserden faydalanılmıştır. Proje alanında bulunan türler Avrupa nın Yaban Hayatı ve Yaşama Ortamlarının Korunması Sözleşmesi olan Bern Sözleşmesine göre incelenmiştir. 86

104 Tablo 21. Proje Güzergâhı ve Yakın Çevresinde Tespit Edilen Flora Türleri FAMİLYA Cins Tür Türkçe Adı END* IUCN BERN ASTERACEAE Inula Inula montbretiana DC. X BOLLUK Helichrysum Helichrysum plicatum DC. Arı Çiçeği X Senecio Senecio pseudoorientalis SCHISCHKIN Kanarya Otu Anthemis Anthemis tinctoria L. Sarı Papatya X Achillea X Habitat FCB* Tespit* Kurak kalkerli yamaç, kumlu step Pinus nigra ve Abies cilicica orman açıklığı, çalılık, kayalık yamaç Otlak yamaç, nemli alan, step Step, tarla, kireçtaşı kenarları, çalılıklar arası Achillea wilhelmsii C. KOCH Civanperçemi X Step, tarla Achillea biebersteinii AFAN. Pire Otu X Artemisia Artemisia absinthium L. Pelin Otu X Onopordum Onopordum turcicum DANIN Eşek Dikeni X Centaurea Crupina Scorzonera Centaurea virgata LAM. Centaurea solstitialis L. Zerdali Dikeni X Crupina crupinastrum (MORIS) VIS. Scorzonera cana (C. A. MEYER) HOFFM. Dede Sakalı Leontodon Leontodon crispus VILL. X X X X Konifer ormanı, step, kurak çayırlık, kayalık yamaç, nadas tarla Akarsu kenarı, tarla, yamaç, step Step, tebeşirli yamaç, nehir kıyısı, nadas tarla, yol kenarı Kurak tepeler, step, kurak boş alan Pinus ormanı, kurak yamaç, nadas tarla, boş alan Pinus brutia orman açıklığı, step, kayalık kireçtaşı yamaç, tarla kenarı Çayırlık, kayalık yamaç, çalılık Orman, kayalık kireçtaşı yamaç, step İran- Turan İran- Turan İran- Turan İran- Turan İran- Turan İran- Turan L,A L L L L,A L L,A L L L L L L 87

105 FAMİLYA Cins Tür Türkçe Adı END* IUCN BERN APIACEAE BORAGINACEAE BRASSICACEAE Taraxacum Taraxacum serotinum (WALDST. ET KIT.) PORIET BOLLUK Habitat FCB* Tespit* Kara Hindiba X Kurak alan, step, tarla L,A Crepis Crepis foetida L. Tüylü Kanak X Eryngium Eryngium campestre L. Şeker Dikeni X Stepte kayalık yamaç, nemli alan, orman, maki, kumsal sahil Orman açıklığı, taşlı tepe yanları, bozulmuş step, nadas tarlalar, kumullar Bupleurum Bupleurum croceum FENZL X Sarp, kuru yamaçlar Falcaria Falcaria vulgaris BERNH. Kazayağı X Caucalis Caucalis platycarpos L. X Lappula Buglossoides Lappula barbata (BIEB.) GÜRKE Buglossoides arvensis (L.) JOHNSTON Brassica Brassica elongata EHRH. X Crambe Crambe orientalis L. X Alyssum Erysimum Alyssum xanthocarpum BOISS. Erysimum cuspidatum (BIEB.) DC. CUPRESSACEAE Juniperus Juniperus communis L. Adi Ardıç X X X Kayalık yamaçlar, otlaklar, kıyılar, nadas tarlalar Tarlalar, yamaçlar, yol kenarları, çorak yerler Bozkır, taşlı ve volkanik yamaçlar, tarla kenarları, çorak yerler Kireçtaşı yamaçlar, tarla kenarları, tahıl tarlası, kayalı yamaçlar, nadas tarlaları Kurak kayalık yamaç, step, ekili tarla Ekili alan, nadas tarla, kurak yamaç İran- Turan İran- Turan İran- Turan Kevke X Yamaç, orman L X Step, nadas tarla L Kayalık yamaçlar ve sırtlar, çalılık ve orman kenarları L,A L,A L L L L L L L,A L,A 88

106 FAMİLYA Cins Tür Türkçe Adı END* IUCN BERN CARYOPHYLLACEAE CONVOLVULACEAE Cerastium Silene Juniperus oxycedrus L. Katran Ardıçı X Cerastium chlorifolium FISCH. ET MEY. Silene italica (L.) PERS. BOLLUK Habitat FCB* Tespit* Çam ormanı, meşe çalılığı, maki X Tarlalar L X Açık yerler, ekseriya Pinus nigra açık yerleri Silene dichotoma EHRH. X Yamaçlar, stepler L Gypsophila Gypsophila eriocalyx BOISS. LR(lc) X Convolvulus Convolvulus holosericeus BIEB. Mahmude Otu DIPSACACEAE Scabiosa Scabiosa argentea L. Uyuz Otu X FABACEAE Trigonella Trigonella brachycarpa (FISCH.) MORRIS Trigonella monantha C. A. MEYER Boy Otu Medicago Medicago falcata L. Çevrince X Lotus Lotus aegaeus (GRIS.) BOISS. Şerpik Coronilla Coronilla orientalis MILLER Körigen X Hedysarum Hedysarum varium WILLD. X Onobrychis Onobrychis armena BOISS. ET HUET Korunga X X X X X Alçıtaşı kıyılar ve stepler Pinus brutia ormanlığı, maki, kuru bozkır, kumlu, aşınmış, şistli killi ve kalkerli tepeler Kıraç yerler, tarlalar, step, taşlı yamaçlar Kireçtaşı kayalıkları, bozkır, çam korulukları, meşe çalılığı, ekilmiş tarlalar Bozkır, yamaçlar, ekilmiş tarlalar Yaprak döken korular, maki, kayalık yamaçlar Bozkır, tepe kenarları, nadas ve ekilmiş tarlalar Tahrip edilmiş ve taşlı yerler Bozkır, çıplak yamaçlar, meşe korulukları, nadas tarlaları, ekilmiş yerle Kayalık, bilhassa kireçtaşı, yamaçlar, yol kenarları, maki, meşe İran- Turan İran- Turan İran- Turan İran- Turan İran- Turan L,A L,A L L,A L,A L L L,A L L L L 89

107 FAMİLYA Cins Tür Türkçe Adı END* IUCN BERN BOLLUK Habitat FCB* Tespit* çalılık Vicia Vicia cracca L. Burçak X Colutea Astragalus Colutea cilicica BOISS. ET BAL. Astragalus microcephalus WILLD. Astragalus odoratus LAM. Yabani Sinameki Tahıl ve nadas tarlaları, nadiren çalılıkta, kayalık yerler ve kenarlarında X Bozkır komüniteleri L Boz Geven X Bozkır X Bataklıklar, sulu çayırlıklar, çorak yerler Astragalus densifolius LAM LR(lc) X Bozkır, taşlı yerler Astragalus lycius BOISS. LR(lc) X FAGACEAE Quercus Quercus pubescens WILLD. Gezengevi X JUNCACEAE Juncus Juncus articulatus L. X LAMIACEAE Marrubium Lallemantia Marrubium astracanicum JACQ. Lallemantia iberica (BIEB.) FISCH. ET MEY. Boz Ot Wiedemannia Wiedemannia orientalis LR(lc) X Ziziphora Ziziphora capitata L. Dağ Reyhanı X X X Kireçtaşı yamaçlar, meşe makisi Pinus nigra, Quercus cerris, Fagus, Castanea, Pyrus elaeagnifolia, Cistus laurıfolıus beraber Akarsu kenarları, ıslak yerler Yamaçlar, ormanlık yerler, yol kenarları Yol kenarları, yamaçlar, nadas tarlalar, ekili arazilerde arsız ot Taşlı tepe etekleri, bozkır, tarlalar, bağlar, yol kenarları Kuru açık yerler, taşlı yamaçlar, kayalık, bozkır İran- Turan İran- Turan Avrupa- Sibirya İran- Turan İran- Turan İran- Turan L,A L,A L L L L,A L L,A L L L 90

108 FAMİLYA Cins Tür Türkçe Adı END* IUCN BERN Salvia Salvia aethiopis L. Ada Çayı X Salvia hypargeia FISCH. ET MEY. LR(lc) BOLLUK X Habitat FCB* Tespit* Bozkır, kireçli kıyılar, nadaslı ve ekilmiş tarlalar Kireçtaşı yamaçlar ve kıyılar, Pinus brutia ile nadas tarlalar PINACEAE Pinus Pinus sylvestris L. Sarı Çam X Tepe yamaç, orman PAPAVERACEAE Papaver Papaver argemone L. Gelincik X RANUNCULACEAE POACEAE Consolida Consolida orientalis (GAY) SCHROD. Tarla, yol kenarı, ekili alan İran- Turan Avrupa- Sibirya Mor Çiçek X Ekili tarla, nadas tarla L Ranunculus Ranunculus arvensis L. Yağlı Çiçek X Ekili yer, ekin tarlası L,A Aegilops Aegilops triuncialis L. X Hordeum Hordeum geniculatum ALL. Pisipisi Otu X Bromus Bromus squarrosus L. X Bromus tomentellus BOISS. Koeleria Koeleria cristata (L.) PERS X Festuca Festuca valesiaca SCHLEICHER EX GAUDIN Yumak Otu X X Step, bazalt üzerindeki açık çayırlıklar, ekilmeyen araziler, kalkerli yamaçlar, çöplük Tepelerdeki nemli dere yatakları, dağ otlakları, step, deniz kıyısı, tuzlu bataklıklı yollar Çorak yerler, step, tepeler ve ormanı kesilmiş yerler Orman açıklığı, kuru dağ yamaçları, kayalık Bozkır, çalılık taşlık yerler, çayırlıklar, dağ yamaçları Step, alpinik otlaklar, Quercus pubescens çalılığı, karaçam orman açıklığı, buğday tarlaları Avrupa- Sibirya İran- Turan L L L,A L,A L L,A L L L L 91

109 FAMİLYA Cins Tür Türkçe Adı END* IUCN BERN ROSACEAE Poa Stipa Bothriochloa Poa trivialis L. Poa nemoralis L. Stipa arabica TRIN. ET RUPR. Bothriochloa ischaemum (L.) KENG BOLLUK X X Habitat FCB* Tespit* Koruluklar, meralar, nemli yerler, kıyıya yakın çayırlıklar, alpinik çayırlık stepler, Koruluklar, otlaklar ve kayalık yerler Palak X Kuru dağ yamaçları Rubus Rubus canescens DC. Kapina X Rosa Rosa canina Asker Gülü X Cotoneaster Cotoneaster nummularia FISCH. ET MEY. Dağ Muşmulası RUBICEAE Galium Galium verum L. X SCROPHULARIACEAE Veronica Veronica arvensis L. Veronica anagallisaquatica L. X X X X Kuru çakıllık yamaçlar ve nehir yatakları, meşe, artemisya stepinde, tarlalar, yol kenar Seyrek ormanlar, çalılıklar, taşlı tepe etekleri, kıyılar Kıyılar, kayalık yamaçlar, çalılık, çitler, ormanlar ve açıklıkları, başlıca kireçtaşları Kalkerli kayalık yamaçlar, gölgeli kıyılar, sarp ve seyrek çalılık, küçük ağaçlar arasında Kayalık yamaçlar, taşlı meralar, nadas tarlalar, kuruyan bataklıklar, dere yatakları Seyrek ormanlar, çalılık, çimenlik, kayalık yamaçlar, kırlar, yol kenarları, kıyılar Dereler, hendekler, kıyılar, pınarlar, sazlıklar, ıslak çayırlıklar İran- Turan Avrupa- Sibirya Avrupa- Sibirya Avrupa- Sibirya L L L,A L L,A L,A L L,A L L 92

110 BOLLUK FAMİLYA Cins Tür Türkçe Adı END* IUCN BERN Populus Populus alba L. Ak Kavak X SALICACEARE Salix Salix alba L. Ak Söğüt X Habitat FCB* Tespit* Yaprak döken koruluk, nehir kıyısı Göl kenarları, dere ve akarsu kenarları Avrupa- Sibirya Avrupa- Sibirya L,A L,A *END: Endemizm *Tespit: A-Arazi Çalışması sonucu L-Literatür taraması sonucu Kaynaklar: Red Data Book Of Turkısh Plants Türkiye Tabiatı Koruma Derneği ve Van 100. Yıl Üniversitesi 2000, Davıs, P.H. Flora Of Turkey 1-8, Josef Donner Linz,Türkiye Bitkileri Veri Servisi Dil Kurumu Yayını Türkçe Bitki Adları Sözlüğü, Tödürge Gölü ve Çevresi Florası(Necati ÇELİK ve H. Aşkın AKPULAT) 93

111 Arazi Çalışmaları Sonucu Tespit Edilecek Fauna Elemanlarına Ait Verilerin (Familya, Cins, Tür, Türkçe Adları, Endemizm Durumu, Lokalite, Tehlike Kategorileri, Popülasyon Durumu, Korunma Statüsü, Kayıt Alma Şekli ile birlikte) Tablolar Halinde Verilmesi (Çalışmaların Hangi Dönemde Kimler Tarafından Yapıldığı Belirtilmelidir) Proje güzergâhı ve çevresinin, faunasını tespit edebilmek için, 2013 yılı Mart ayı içerisinde Biyolog Hazal TONGUÇ tarafından arazi çalışması yapılmış ayrıca çeşitli literatürler ile alanda daha önce yapılmış çalışmaların yayınları taranmıştır. FAUNA Proje alanı ve yakın çevresinin faunasının belirlenmesi için yapılan arazi çalışması ve bölge halkı anketi dışında, geniş kapsamlı bir literatür çalışması da yapılmıştır. Fauna çalışmaları genel olarak 4 sınıf altında incelenmiştir: İki yaşamlılar (Amphibia), Sürüngenler (Reptilia), Kuşlar (Aves), Memeliler (Mamalia). İki yaşamlılar, Sürüngenler ve Memeli hayvanların tespitinde literatür taraması için; Prof. Dr. Ali Demirsoy un Türkiye Omurgalıları, Amfibiler - Sürüngenler - Memeliler ciltleri ve Yaşamın Temel Kuralları Omurgalılar adlı eserlerinden yararlanılmıştır. Tespit edilen türlerin Red Data Book kategorileri Türkiye Omurgalıları eserlerinden yararlanılarak yapılmıştır. Ayrıca The IUCN Red List of the Threatened Species, IUCN resmi internet sayfası veri tabanından da yararlanılmıştır. Ülkemizde bulunan fauna türlerinin değerlendirilmesinde, memeli, sürüngen ve amfibi türlerinin Red Data Book kategorileri yazılırken Prof. Dr. Ali Demirsoy un tehlike sınıflandırması kullanılmıştır. Karşılaştırma imkânı sağlamak amacıyla IUCN ve Demirsoy un kategorileriyle beraber açıklamaları da Tablo 22 ve Tablo 23 de belirtilmiştir. Tablo 22. IUCN e göre koruma altına alınan türler için Red Data Book kategorileri: EX (Extinct) Nesli tükenmiş olan takson (Tükenmiş) EW (Extinct in the wild) CR (Critically Endangered) EN (Endangered) VU (Vulnerable) NT (Near Threatened) LC (Least concern) DD (Data deficient) NE (Not Evaluated) Doğada yok olmuş takson(doğada Tükenmiş) Kritik olarak tehlikede olan takson(kritik) Tehlike altında olan takson(tehlikede) Neslinin doğada tükenme riskinin yüksek olduğu takson(duyarlı) Tehdit altına girebilir (Tehdide Yakın) Geniş yayılışlı ve nüfusu yüksek olan takson (Düşük Riskli) Yeterli bilgi bulunmadığı için yayılışına ve/veya nüfus durumuna bakarak tükenme riskine ilişkin bir değerlendirme yapmanın mümkün olmadığı takson (Yetersiz Verili) Değerlendirilmemiş takson (Değerlendirilmemiş) Tablo 23. Prof. Dr. Ali Demirsoy a göre koruma altına alınan türler için IUCN Red Data Book kategorileri karşılığı: E(endangered) Tehlikede; İlgili taksonun soyu tükenme tehlikesiyle karşı karşıya; soyun tükenmesine neden olan etkenler sürmektedir. Ex (extinct) Soyu tükenmiş; İlgili takson, artık adı geçen bölgede yaşamamaktadır ya da yenilenebilecek sayının altına düşmüştür. I (in determinate) Bilinmiyor; Taksonun durumu bilinmiyor. K (insufficient known) Yetersiz bilinenler; İlgili taksonun durumu, bilgi yetersizliğinden dolayı, hangi kategoriye gireceği bilinmemektedir. nt Yaygın; bol olan ve tehlikede olmayan 94

112 O (out of danger) R (rare) V (vulnerable) Tehlike dışı; Önceden tehlikede iken, alınan önlemlerle kurtarılan türler. Nadir; Küçük popülasyonlar halinde bulunanlar, şuan tehlikede değil, tehlikeye kaydıklarına ilişkin belirli bir gözlem yok, fakat risk altındadırlar. Tehdit altında; zarar görebilir; Taksonun soyu tehlikededir. Neden olan etkenler sürerse, gelecekte soyu tükenebilir. Proje alanı ve yakın çevresindeki kuş türlerinin tespitinde arazi gözlemleri ve halk anketlerine yardımcı kaynak olarak ayrıca bulunma ihtimali olan kuş türlerinin belirlenmesinde R. F. Porter, S. Christensen, P. Schiermacker-Hansen - Türkiye ve Ortadoğu nun Kuşları Arazi Rehberi(2009) adlı eserden yararlanılmıştır. Buna ek olarak tehlike sınıflarını belirlemek için de Prof. Dr. İlhami Kiziroğlu nun Türkiye Kuşları Kırmızı Listesi (2008) adlı eseri kullanılmıştır. Aşağıda kullanılan tehlike sınıflarıyla beraber açıklamaları belirtilmiştir. İ. Kiziroğlu Tarafından Kullanılan Tehlike Sınıfları Açıklamaları: Türkiye de kuluçkaya yatan kuşlar; yani A kategorisine giren kuş türleri, ya tam yıllık kuş türü olup yerli; ya da yaz göçmeni, yani kuluçkaladıktan sonra Türkiye yi terk eden göçmen türlerden oluşur. A.1.0: Şüpheye yer bırakmayacak şekilde yok olan ve artık doğal yaşamda görülmeyen türlerdir. A.1.1: Doğal popülasyonları tükenmiş türler, insan desteği ve koruması için yaşamlarını devam ettirmektedir. A.1.2: Türkiye de nüfusları çok azalmış olan türler. Büyük ölçüde nesilleri tehdit altında olduğu için mutlaka korunmaları gereken türlerdir. A.2: Önemli ölçüde tükenme tehdidi altında olan türler. A.3: Tükenebilecek duyarlılıkta olup, doğal yaşamda soyu tükenme riski yüksek olan türlerdir. A.3.1:Gözlendikleri bölgelerde eski kayıtlara göre, azalma olan türlerdir. A.4: Popülasyonlarında lokal bir azalma olup, zamanla tükenme tehdidi altına girmeye yakın türler. A.5: Bu türlerin gözlenen popülasyonlarında henüz azalma ve tükenme tehdidi gibi bir durum söz konusu olmayan türler. A.6: Yeterince araştırılmamış ve haklarında sağlıklı veri olmayan türler. A.7: Bu türlerle ilgili şu anda bir değerlendirme yapmak olanaklı değildir çünkü bu türlerin Türkiye de elde edilen kayıtları tam sağlıklı ve güvenli değildir. B grubundaki türler ya kış ziyaretçisi, ya da transit göçerdir. Bu türler de önemli ölçüde tükenme tehdidi altında bulunmakta olup aynen A grubundaki değerlendirmeye tabi tutulacaktır. Dolayısıyla B grubundaki türler için de B.1.0-B.7 basamaklarındaki ölçütler kullanılır. 95

113 Uluslararası Anlaşmalara Göre (Bern Sözleşmesi vb.) Koruma Altına Alman Türlerin Bulunup Bulunmadığının Tablolar Halinde Verilmesi), Fauna Türlerinin Merkez Av Komisyonu kararlarına göre incelenmesi BERN SÖZLEŞMESİ Avrupa nın Yaban Hayatı ve Yaşama Ortamlarının Korunması Sözleşmesi olan Bern Sözleşmesi incelenmiş, tablolarda verilen fauna türlerinin bu sözleşmeye göre durumları belirtilmiştir. Bu sözleşmeye göre koruma altına alınan türler belirtilmiştir. Tablo 24 de Bern Sözleşmesinin fauna türleri ile ilgili ekleri ve açıklamaları verilmiştir. Ek 2 Ek 3 Tablo 24. Bern Sözleşmesi Ekleri Kesin koruma altına alınan fauna türleri Koruma altına alınan fauna türleri Merkez Av Komisyonu Kararları: Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü nün Merkez Av Komisyonu nun Av Dönemi kararına göre Tablo 25 de gösterilen kategoriler sınıflandırılmıştır: Tablo 25. Merkez Av Komisyonu Kararları Ek Listeler ( ) Ek Liste-I Bakanlıkça koruma altına alınan yaban hayvanları Ek Liste-II Ek Liste-III Merkez Av Komisyonu nca koruma altına av hayvanları Merkez Av Komisyonu nca avına belli edilen sürelerde izin verilen av hayvanları Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü Merkez Av Komisyonu kararları doğrultusunda hazırlanan Av Dönemine ait koruma listelerinde bulunan türler için bu komisyon kararlarında belirtilen koruma tedbirlerine uygun hareket edilecektir. İnşaat aşaması sırasında Merkez Av Komisyonu kararlarına riayet edilecek ve yasadışı avlanma engellenecektir. Popülasyon (Bolluk) Dereceleri: Hayvan türlerinin inceleme yapılan alanda bulunma miktarları, alandaki popülasyon derecesi(bolluk) olarak değerlendirilmiştir. Buna göre; 1 den (Düşük) 3 e (saf popülasyon oluşturmakta) kadar sayı değerleri verilmiştir. Rakamlara karşılık gelen açıklamalar aşağıda verilmiştir. 1.Düşük 2.Orta 3.Yüksek (Saf Popülasyon) 96

114 Tablo 26. Fauna Tablosu (İki Yaşamlılar Amphibia) Latince Adı Türkçe adı END IUCN CİTES BERN Sözleşmesi MAK ( ) Bolluk Habitat Kaynak AMPHIBIA İKİ YAŞAMLILAR Fam: RANIDAE Rana rindibula Yeşil Kurbağa nt - Ek-II X Bitkisi bol, durgun ve sığ suların içinde, kıyılarında. L Rana cameriani Şeritli Kurbağa nt - - X Islak zeminli çayırlar ve su kenarlarında bulunur. L,A Fam: BUFONIDAE Bufo viridis Gece Kurbağası nt - Ek-II X Geniş alanda karada toprak ve taş altında bulunur. G Tablo 27. Fauna Tablosu (Sürüngenler Reptilia) Latince Adı Türkçe adı END IUCN CİTES BERN Sözleşmesi MAK ( ) Bolluk Habitat Kaynak REPTILIA SÜRÜNGENLER TESTUDINIDAE TOSBAĞAGİLLER Testudo graeca Tosbağa nt Ek-2 Ek-II Ek Liste-I X Kumlu, taşlı, kuru araziler, bazen bağ ve bahçelerde. G AGAMIDAE KELERLER Trapelus rudenrata Bozkır Keleri nt - - X Çöl yada yarı çöl özelliği gösteren steplerde yaşar. L,A LACERTIDAE KERTENKELELER Lacerta saxicola Kaya Kertenkelesi nt - - X Orman içi çıplak arazi, taşlık alanlarda yaşar. G Lacerta pavra Cüce Kertenkele nt Ek-II Ek Liste-I X COLUBRIDAE YILANLAR Kurak bitki bakımından fakir taşlık zeminlerde yaşar. L,A 97

115 Latince Adı Türkçe adı END IUCN CİTES BERN Sözleşmesi MAK ( ) Bolluk Habitat Kaynak Coluber schmidtri Kırmızı Yılan nt Ek-II Ek Liste-I X Taşlık, çalılık dere kenarlarında yaşar. L Eirenis modestus Uysal Yılan nt - Ek Liste-I X Taşlık arazilerde yaşar. L Natrix natrix Suyılanı nt - Ek Liste-I X Suya yakın taşlık vb. çalılık arazilerde bulunur. L,A *END : Endemik *MAK : Merkez Av Komisyonu Kararları ( ) *Kaynak: A: Anket (Yöre Halkından Alınan Bilgiler) G: Gözlem L: Literatür Tablo 28. Fauna Tablosu - Kuş Türleri Listesi FAMİLYA ve TÜR TÜR NO TÜRKÇE ADI ADI CICONIIDAE Ciconia ciconia (L., 1758) ACCIPITRIDAE Buteo buteo (L.,1758) Buteo rufinus (Cretzschmar, 1827) FALCONIDAE Falco tinnunculus (Linne, 1758) COLUMBIDAE Columba palambus (L., 1758) Columba livia (Gmelin, 1789) Streptopleia decaocta (Frivaldzsky, 1838) STRIGIDAE LEYLEKGİLLER STATÜ RED DATA BOOK (İ.KİZİROĞLU) BERN CİTES IUCN Bolluk Ak Leylek G, Y A.3.1 Ek-II LC X Ek-1 G ATMACAGİLLER MAK KAYNAK Şahin Y A.3 Ek-II Ek-2 LC X Ek-1 L, A Kızıl Şahin Y A.3 Ek-II Ek-2 LC X Ek-1 L DOĞANGİLLER Kerkenez Y A.2 Ek-II Ek-2 LC X Ek-1 L, A GÜVERCİNGİLLER Tahtalı Güvercin Y A.4 Ek-III LC X Ek-3 G Kaya Güvercini Y A.5 Ek-III LC X Ek-3 L,A Kumru Y A.5 Ek-III LC X Ek-2 L, A BAYKUŞGİLLER 98

116 TÜR NO 8 FAMİLYA ve TÜR ADI Athene noctua (Scopoli, 1769) APODIDAE TÜRKÇE ADI STATÜ RED DATA BOOK (İ.KİZİROĞLU) BERN CİTES IUCN Bolluk Kukumav Y A.2 Ek-II Ek-2 LC X Ek-1 L EBABILGİLLER 9 Apus apus (L., 1758) Kara Sağan, Ebabil G A.3.1 Ek-III LC Ek-1 G 10 ALAUDIDAE Galerida cristata (L., 1758) HIRUNDINIDAE TARLAKUŞUGİLLER MAK KAYNAK Tepeli Toygar Y A.3 Ek-III LC X Ek-2 L, A KIRLANGIÇGİLLER 11 Hirundo rustica Kır Kırlangıcı G A.5 Ek-III LC X Ek-1 G MOTACILLIDAE Motacilla alba (L., 1758) LANIIDAE Lanius collurio (L., 1758) Lanius minor (Gmelin, 1788) CORVIDAE Corvus monedula (L., 1758) Corvus corone (L., 1758) Corvus corax (L., 1758) STURNIDAE Sturnus vulgaris (L., 1758) GURIDAE KUYRUKSALLAYANGİLLER Akkuyrukkakan Y A.3.1 Ek-II LC X Ek-1 L ÜMÜKSIKANGİLLER Kızılsırtlı Ümüksıkan G A.3 Ek-III LC X Ek-1 L Karalın Ümüksıkan G A.3 Ek-III LC X Ek-1 L KARGAGİLLER Cüce Karga Y A.5 Ek-III LC X Ek-3 L Leş Kargası Y A.5 Ek-III LC X Ek-3 G Kara Karga Y A.5 Ek-III LC X Ek-2 L, A SIĞIRCIKGİLLER Sığırcık Y A.5 Ek-III LC X Ek-2 L, A TURNAGİLLER 19 Grus grus Turna Y A.3 - LC X EK-1 G ANATINAE ÖRDEKLER 20 Tadorna ferruginea Angıt Y A.4 Ek-II LC X EK-1 L,A 21 Anas platyrhynchos Yeşilbaş Y A.5 - LC Ek-3 L,A 99

117 TÜR NO FAMİLYA ve TÜR ADI PASSERIDAE Passer domesticus (L., 1758) FRINGILLIDAE Fringilla coelebs (L., 1758) Carduelis cannabina (L., 1758) Carduelis carduelis (L., 1758) PHASIANIDAE TÜRKÇE ADI SERÇEGİLLER STATÜ RED DATA BOOK (İ.KİZİROĞLU) BERN CİTES IUCN Bolluk Ev Serçesi Y A.5 Ek-III LC X Ek-3 G İSPİNOZGİLLER İspinoz Y A.4 Ek-III LC X Ek-2 L Keten Kuşu Y A.3 Ek-II LC X Ek-1 L Saka Y A.3.1 Ek-II LC X Ek-1 G TAVUKSUGİLLER 26 Alectoris chukar Kınalı Keklik Y A.2 - LC X Ek-3 L,A EMBERIZIDAE Emberiza hortulana (L.,1758) Emberiza melanocephala (Scopoli, 1769) Miliaria (E.) calandra (L., 1758) KİRAZKUŞUGİLLER MAK KAYNAK Kirazkuşu G A.3 Ek-III LC X Ek-2 L,A Karabaş Kirazkuşu G A.4 Ek-II LC X Ek-1 L Tarla Kirazkuşu Y A.4 Ek-III LC X Ek-2 G *MAK ( ): Merkez Av Komisyonu Kararı *END: Endemik *KAYNAK: A: Anket (Yöre Halkından Alınan Bilgiler) G: Gözlem L: Literatür *Statü: Y: Yaşayan G: Göçmen 100

118 Tablo 29.Fauna Tablosu - Memeli Hayvanlar (Mamalia) Latince Adı Türkçe adı END IUCN CITES BERN Sözleşmesi MAK( ) Bolluk Habitat Kaynak MAMALIA MEMELİLER ERINACEIDAE KİRPİLER Erinaceus concolor Kirpi nt Ek-III Ek Liste-1 X SORICIDAE SİVRİFARELER Çok sıcak ve çok soğuk olmayan tüm bölgelerde bulunur. L,A Crocidura leucodon Sivriburunlu Tarlafaresi nt - - X Açık arazi ve çalılık L VESPERTILIONIDAE DÜZ BURUNLU YARASA Pipistrellus pipistrellus Cüce Yarasa V Ek-II - X Su kenarına yakın ormanlık araziler L,A LEPORIDAE TAVŞANLAR Lepus europaeus Yabani Tavşan nt Ek-III Ek Liste-3 X Otlu, ormanlık ve açık araziler. L,A SCIURIDAE SİNCAPLAR Citellus xanthophrymnus Gelengi nt - - X Az eğimli düzlük ve çayırlarda L CRICETIDAE HAMSTERLAR Cricetulus migratorius Göçmen Hamster nt - - X Tarla, step ve açık ormanlarda L MURIDAE FARELER+SIÇANLAR Mus musculus Doğu Faresi nt - - X Tarla ve açık alanlar L Apodemus sylvaticus Orman Faresi nt - - X Orman ve tarlalarda bulunur. L,A CANIDAE KURTLAR+KÖPEKLER Vulpes vulpes Tilki nt Ek-3 - Ek Liste-3 X Ağaçlık ve tahıl tarlalarında L,A MUSTELIDAE SANSARLAR Mustela nivalis Gelincik nt Ek-II Ek Liste-2 X Ağaç kovuklarını, taş yığınlarını ya da diğer hayvanların kazdıkları barınakla L,A SUIDAE DOMUZLAR 101

119 Latince Adı Türkçe adı END IUCN CITES BERN Sözleşmesi MAK( ) Bolluk Habitat Kaynak MAMALIA MEMELİLER Sus scrofa Yabani Domuz nt Ek-III Ek Liste-3 X Geniş yapraklı ormanlarda yaşar. L,A *MAK ( ): Merkez Av Komisyonu Kararı *END: Endemik *KAYNAK: A: Anket (Yöre Halkından Alınan Bilgiler) G: Gözlem L: Literatür 102

120 Lota Gölü: Hafik Gölü nü boşaltan derenin doğusunda 5 km mesafede yine aynı jips platosu üzerinde açılmış olan doğu batı uzanımlı yayvan şekilli daha büyük bir uvalanın tavanında yassı sırtlar ve basık koni şekilli jips tepeleriyle ayrılmış iki göl ile arada yazın kuruyan geçici göl alanları yer alır. Yaklaşık 250 metre çapında daireler şeklinde olan iki göl, aynı özellikte iki yuvarlak jips dolinini doldurmuştur. Lota Gölü yaklaşık olarak 10 metre derinliktedir. Suları tatlı olan gölde, sazan, tatlı su kefali, gümüş gibi balık türlerinin yaşamaktadır. Aynı düzeyde olan göl yüzeyleri yıl içerisinde alçalıp yükselme göstermektedir. Göl yüzeyinin birlikte oynaması, göller arsındaki yeraltı erime boşluklarının birleşik kaplar örneği gibi gölleri birbirine bağladığının göstergesidir. Tödürge (Demiryurt) Gölü Tödürge Gölü, yukarı Kızılırmak Havzası nda yer alan hafif tuzlu bir göldür. Sivas Erzurum karayolu üzerinde, Sivas a 50 km mesafede, Hafik ve Zara ilçeleri arasında yer alır. Yaklaşık 1 km yakınında aynı ismi taşıyan bir köy bulunmaktadır. Tödürge Gölü sulak alanlar kapsamında değerlendirilmektedir. Göl aynasının 5 km 2 olduğu Tödürge, zemininden çıkan sular, çevredeki pınarlar ve Acısu Çayı ile beslenir. Kenarlarındaki derinliği fazla olmayan Tödürge Gölü nün ortalama derinliği 20 metre, en derin yeri 45 metre civarındadır. Batısından çıkan bir kanalla suyunu Kızılırmak a boşaltır. Ortalama derinliği 4 metre olan gölün kıyılarında küçük sazlıklar yer almaktadır. Doğusunda bulunan Keşan Adası turnaların uğrak yerleridir. Batısında, büyükbaş hayvanların otlatıldığı geniş ıslak çayırlıklardan bulunur. Güney doğusunda kireçli alçak tepeler üzerinde, kısmen nadasa bırakılan tarlalar ve meralar; Acısu Çayı üzerinde ise yaklaşık 30 km 2 lik alanı kaplayan bataklık ve gölcükler yer almaktadır. Sivas Erzincan karayolu, gölün güneyinden geçer. Doğu kıyılarındaki göle hakim bir tepede Sivas Cumhuriyet Üniversitesi ne ait sosyal tesisler bulunmaktadır. Alan, burada üreyen macar ördeği popülasyonuyla özel koruma alanı statüsü kazanır. Bölgede üreyen diğer önemli türler arasında kızıl boyunlu batağan, uzunbacak, turna ve sarı başlı kuyruksallayan sayılabilir. Göç sezonu boyunca aralarında sakarmekenin de bulunduğu tepeli batağan, leylek, angut, kılördek, karaçaylak, deniz kartalı, saz delicesi, kızılbacak ve sumru gibi çeşitli türlerden su kuşları gözlemlenmektedir. Tablo 30. Göl ve Çevresinde Bulunan Kuş Türleri Red Data Latince Adı Türkçe Adı Statü Book (İ.Kiziroğlu) Aves Kuşlar Anatidae Ördekgiller Bern Sözleşmesi IUCN Cıtes MAK Tadorna ferruginea Angıt Y A.4 Ek Liste-II LC - EK-1 Anas acuta Kıl Kuyruk Y A.5 Ek Liste-III LC - EK-3 Netta rufina Macar Ördeği Y A.5 Ek Liste-III LC - EK-3 Podicipedidae Lopludalgıçgiller Podiceps grisegena Kırmızı Boyun Batağan Y A.3 Ek Liste-II LC - EK-1 Recuvirostridae Avuzet Kuzugiller Himantopus himantopus Uzunbacak Y A.3 Ek Liste-II LC - EK-1 Gruidae Turnagiller Grus grus Turna Y,T A.3 Ek Liste-II LC EK-II EK-1 Motacillidae Kuyruksallayangiller Motacilla flava Sarı Kuyrukkakan G A.3.1 Ek Liste-III LC - EK-1 Ciconiidae Leylekgiller Ciconia ciconia Akleylek G,Y A.3.1 Ek Liste-II LC - EK-1 103

121 Latince Adı Türkçe Adı Statü Acciptitridae Atmacagiller Red Data Book (İ.Kiziroğlu) Bern Sözleşmesi IUCN Cıtes MAK Milvus migrans Karacaylak Y A.3 Ek Liste-II LC EK-II EK-1 Circus aeruginosus Aladoğan Y A.3 Ek Liste-II LC EK-II EK-1 Sternidae Denizkırlangıcıgiller Sterna nilotica Gülen Sumru Y A.4 Ek Liste-II LC - EK-1 Scolopacidae Çullukgiller Tringa totanus Kızılbacak Y A.4 Ek Liste-III LC - EK-2 *Kaynak: Yukarda verilen tablolarda, proje alanında bulunan ve bulunması muhtemel kuş, memeli, sürüngen ve amfibi türlerinin IUCN kategorileri yanı sıra çeşitli sözleşmelere göre durumları verilmiştir. Memeli, sürüngen ve amfibi türlerinden bir yarasa türü dışında kalan diğer türler, Ali Demirsoy a göre; nt kategorisine girmektedirler. nt kategorisi ülkemizde yaygın olarak bulunan, bol ve tehlikede olmayan türler için kullanılmaktadır. Memeli, sürüngen ve amfibi türlerinden bir yarasa türü dışında kalan diğer türler, Ali Demirsoy a göre; nt kategorisine girmektedirler. nt kategorisi ülkemizde yaygın olarak bulunan, bol ve tehlikede olmayan türler için kullanılmaktadır. Memeli türlerinden Pipistrellus pipistrellus(cüce Yarasa) IUCN e göre LC (least concern; düşük riskli) kategorisinde bulunmakla birlikte, Demirsoy a göre V (tehdit altında, hasar görebilir) kategorisi kapsamında incelenmiştir. Proje alanında bulunması muhtemel bir yarasa türü olan Pipistrellus pipistrellus ormanlık alanlarda, kırsal kesimlerde ve yerleşim yerlerine yakın su kenarlarına yakın kesimlerde bulunmaktadır. Kış barınakları ağaç kovuklarının yanı sıra mağaralardır, yazları ise daha çok çatı altlarında bulunurlar. Yakın çevrede türün habitatına uygun çeşitli alternatif habitatlar bulunmaktadır ve yaygın bir habitat tahribi söz konusu değildir. Proje inşaat aşaması sırasında türlerin çevredeki benzer ağaçlık alanlara ve yakın köylerdeki habitatlarına çekilmeleri beklenmektedir. İnşaat aşaması tamamlandıktan sonra ise, eski habitatları tekrar yayılış göstermeleri beklenmektedir ve türlerin zarar görmesi öngörülmemektedir. Proje inşaat aşamasında tespiti yapılan türler hareketli formlar olmalarından dolayı, oluşacak gürültü gibi nedenlerden dolayı ortamdan uzaklaşabilir ve yakın çevrede bulunan mevcut alternatif habitatlara çekilebilirler. Ancak, inşaat aşaması tamamlandıktan sonra türlerin tekrar eski yaşam alanlarına dönmesi beklenmektedir. Dolayısıyla proje inşaat aşaması sırasında ve inşaat tamamlandıktan sonra türlerin nesillerinin tehlikeye düşmesi öngörülmemektedir. Olası Etkiler ve Önlemler Proje kapsamında belirlenen flora fauna türleri genel olarak ülkemizde geniş yayılışlara sahip türlerdir. Alanda bulunma ihtimali olan endemik türler LC kategorisinde bulunmakta ve yakın gelecekte de nesillerinin tehlikeye girmesi beklenmemektedir. Sonuç olarak, alanda bulunan flora fauna türlerinin projeden olumsuz yönde etkileneceği öngörülmemektedir. Vejetasyon örtüsü üzerine etkiler; İnşaat alanındaki bitki örtüsünün tamamen kaybı (kalıcı yapıların bulunduğu alanlarda), Yollar ve diğer küçük yapılar nedeniyle bitki örtüsünün parçalanması İnşaat sırasında açığa çıkan emisyonlar ve deşarjlar nedeniyle vejetasyon yapısında bozulmalardır. 104

122 Yaban hayatı üzerine olası etkiler; Yaşam alanı kaybı, Yaşam alanlarının parçalanması, Gürültü, emisyon ve deşarjlardan kaynaklı yaban hayatı sağlığı üzerinde etkilerdir. Bu etkileri önlemek ya da en aza indirmek için alınması gereken önlemler aşağıda verilmiştir; Proje sahasına ulaşım mümkün olduğunca mevcut yollar üzerinden yapılacaktır. İnşaat sırasında yapılacak geçici yollar mümkün olduğunca dar ve kısa olacaktır. Proje sahası dışında kalan doğal alanlara çıkışın yasaklanması ya da mümkün olduğunca az olması sağlanacaktır. Proje kapsamında yapılacak iş ve işlemlerden dolayı oluşacak toz emisyonunun önlenmesi için çalışma alanı düzenli olarak araröz ile sulanacaktır. Hafriyatların taşınması sırasında tozumanın engellenmesi için, kullanılacak yollar düzenli olarak sulanacak ve hafriyat taşınması esnasında, hafriyat toprağının nemli olması sağlanacaktır. Bu şekilde oluşabilecek tozuma minimize edilmeye çalışılacaktır. İnşaat sezonunun kuluçka/üreme dönemine rastlayan dilimlerinde gerekli görüldüğü takdirde gürültünün minimuma indirilmesine özen gösterilecektir. İnşaat ve işletme sırasında çalışacak işçiler eğitilecek ve yasadışı avlanmaları engellenecektir. Mümkün olduğunca proje sahası ve proje ulaşım yolları içinde hareket edilecek ve belirlenen güzergâhların dışına çıkışı önlenecektir. Tödürge Gölü ekolojik bölge içerisinden geçen hat güzergahı revize edilmiştir. Sulak Alanlar Şube Müdürlüğü tarafından revize edilen güzergâhı için faaliyetin yapılmasında sakınca bulunmamaktadır, görüşü verilmiştir. Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü Merkez Av Komisyonu kararları doğrultusunda hazırlanan Av Dönemine ait koruma listelerinde bulunan türler için bu komisyon kararlarında belirtilen koruma tedbirlerine uygun hareket edilecektir. Proje kapsamında tarihli ve 4915 sayılı Kara Avcılığı Kanunu ve Korunan Alanların Tespit, Tescil ve Onayına İlişkin Usul ve Esaslara Dair Yönetmelik hükümlerine uyulacaktır. Ayrıca BERN Sözleşmesi ve CITES Sözleşmesi hükümlerine de riayet edilecektir Demiryolu Hattının Geçtiği Alanların Meteorolojik ve İklimsel Özellikleri, Bölge Özelinde Hava Koşulları, Bu Koşulların Planlanan Demiryoluna Etkileri ve Demiryolu Güvenliği Açısından İrdelenmesi (rüzgar, sis, yağış, kar, buzlanma vb.) Demiryolu güzergahında yer alan Sivas ve Erzincan İllerin genel iklim özelliklerini aşağıda verilmektedir. 105

123 Şekil 30. Türkiye İklim Haritası Faaliyet alanının meteorolojik özelliklerinin tespit edilebilmesi için Sivas ve Erzincan Meteoroloji İstasyonları verileri kullanılmıştır. Meteoroloji Bültenleri EK-10 olarak verilmiştir. Sivas İli: Sıcaklık: Bölgenin ortalama sıcaklığı 9.6 o C, yıllık en yüksek sıcaklık 41.2 o C, en düşük sıcaklık ise o C olarak tespit edilmiştir. Tablo 31. Uzun Yıllar Aylık Sıcaklık Değerleri Meteorolojik Ock Şbt Mrt Nsn Mys Hzn Temz Agus Eyl Ekm Ksm Arlk Yıllık Elem. Ort. Sıc. -3-1,4 3,6 9,8 13,8 17,9 21,3 21,1 16,8 10,9 4,4-0,6 9,6 Ort. Yük. Sıc. 2,1 4, ,7 21,2 25, ,2 26,4 19,8 11,5 4,5 16,9 Ort. Düş. Sıc. -7,8-6,5-2,3 3,1 6,2 9 11,6 11,1 7,1 3,1-1,6-5 2,3 En Yük. Sıc ,8 24, ,4 35,4 41,2 39,3 37, , ,2 En Düş. Sıc. -26,2-29,2-24,2-9,2-3,8 0,3 3 2,2-2,2-7,3-21,5-28,3-29,2 Yağış: Bölgenin ortalama toplam yağış miktarı mm olup, en yüksek aylık yağış miktarı 53 mm ile Aralık ayında gerçekleşmiştir. Tablo 32. Uzun Yıllar Aylık Yağış Değerleri Meteorolojik Elem. Ock Şbt Mrt Nsn Mys Hzn Temz Agus Eyl Ekm Ksm Arlk Yıllık Ort. Top. Yağış Mik. (mm) 38, ,9 54, ,2 8,7 5 11,3 31, ,1 393,2 Gün. En Çok Yağış Mik. (mm) 41,2 17,6 27,4 30,9 35,4 33,5 20, ,6 35,8 50, Bağıl Nem: Bölgenin yıllık ortalama bağıl nemi; en yüksek aylık ortalama bağıl nem % 66 olup, en düşük bağıl nem % 2 ile Ekim ayında gerçekleşmiştir. Tablo 33. Uzun Yıllar Bağıl Nem Değerleri Meteorolojik Elem. Ock Şbt Mrt Nsn Mys Hzn Temz Agus Eyl Ekm Ksm Arlk Yıllık Ort. Bağıl Nem (%) En Düş. Bağıl Nem (%)

124 Rüzgar: Bölgenin yıllık ortalama rüzgar hızı; 1,4 m/sn, en hızlı esen rüzgar ise 28 m/sn ile SW (güney batı) yönünde olduğu belirlenmiştir. Tablo 34. Uzun Yıllar Arası Esen Rüzgar Hızları Yönler Ock Şbt Mrt Nsn Mys Hzn Temz Agus Eyl Ekm Ksm Arlk Yıllık N 1,1 1,8 1,5 1,7 1,6 1,8 2,2 1,8 1,7 1,5 1,4 1,4 1,6 NNE 1,8 2,4 2,2 2,1 1,9 2 2,6 2,5 2,1 1,8 1,6 1,7 2,1 NE 1,6 2,1 2,4 1,9 2,2 2,1 2,7 2,6 2 1,8 1,7 1,7 2,1 ENE 1,6 1,9 2,5 1,9 1,9 2,2 2,7 2,5 2,2 1,4 1,8 1,4 2,1 E 1,2 1 1,3 1,1 1,3 1,7 2,2 2,2 1,6 1, ,4 ESE 1,3 1,3 1,5 1,4 1,6 1,6 2 1,9 1,4 1,2 1,1 1,4 1,5 SE 1,2 1,1 2,4 2,4 1,8 1,3 1,4 1,5 1 1,1 1,1 1,3 1,5 SSE 1,9 2,2 2,5 3,4 2,7 2,2 1,7 2 1,9 1,9 2,6 2,6 2,4 S 2,8 3,1 2,9 3,9 3,1 2,6 2 2,1 2,1 2,7 2,2 2,7 2,8 SSW 2,9 3,2 3,4 3,6 3 3,2 2,6 2,4 2,7 2,6 3,5 3,1 3,1 SW 3,3 3,2 3,4 4 3,1 3,1 2,8 3,2 2,6 2,3 2,9 2,6 3,1 WSW 3,2 2,9 3,1 3,3 3,1 2,7 2,7 2,8 2,5 2,4 2,2 2,5 2,8 W 3 2,6 2,6 2,8 2,4 2,4 2,5 2,4 2,4 1,7 1,8 2 2,4 WNW 2 2,1 2,4 3,1 2,6 2,6 2,6 2,3 2,4 1,8 1,7 1,9 2,3 NW 1,6 1,7 1,8 2,2 1,9 2,1 2,1 1,9 1,6 1,5 1,4 1,3 1,8 NNW 1,5 1,7 1,9 1,9 1,8 2 2,1 1,9 1,6 1,4 1,4 1,5 1,7 Tablo 35. Yönlere Göre Rüzgarın Esme Sayıları Değerleri Yönler Ock Şbt Mrt Nsn Mys Hzn Temz Agus Eyl Ekm Ksm Arlk Yıllık N NNE NE ENE E ESE SE SSE S SSW SW WSW W WNW NW NNW Yukarıdaki tablo incelendiğinde; Bölgede hakim rüzgar yönü toplam 5168 esme sayısı ile NNE (kuzeykuzeydoğu) yönüdür. 107

125 Erzincan İli: Meteoroloji İstasyonu : Erzincan Enlem : Boylam : Yükseklik : 1218 m Sıcaklık Erzincan Meteoroloji İstasyonu na ait yılları arasındaki rasat kayıtlarına göre Erzincan İli nde en düşük sıcaklık -25,2 0 C ile Şubat ayında, en yüksek sıcaklık 40,6 0 C ile Temmuz ayında kaydedilmiştir. Sıcaklık Şubat ayından Temmuz ayına kadar düzenli olarak artmakta; Temmuz ayından Şubat ayına kadar da yine düzenli olarak azalmaktadır. Sıcaklık değerleriyle ilgili veriler Tablo 36 da verilmiştir. Tablo 36. Uzun Yıllar Aylık Sıcaklık Değerleri Ock Şbt Mrt Nsn Mys Hzn Temz Agus Eyl Ekm Ksm Arlk Yıllık Ort. Sıc. (C) Ort. Yük. Sıc Ort. Düş. Sıc En Yük. Sıc. (C) En Düş. Sıc. (C) Yağış Erzincan Meteoroloji İstasyonu gözlem kayıtlarına göre bölgenin ortalama toplam yağış miktarı 378,8 mm olup, en yüksek aylık ortalama toplam yağış miktarı 54,9 mm ile Mayıs ayında gerçekleşmiştir. Yağış ile ilgili veriler Tablo 37 da verilmiştir. Ort. Yağ. (mm) Tablo 37. Uzun Yıllar Aylık Yağış Değerleri Top. Mik. Gunluk En Cok Yağ. Mik. (mm) Bağıl Nem Ock Şbt Mrt Nsn Mys Hzn Temz Agus Eyl Ekm Ksm Arlk Yıllık Erzincan Meteoroloji İstasyonu gözlem kayıtlarına göre bölgenin yıllık ortalama bağıl nemi; en yüksek aylık ortalama bağıl nem %76 ile Aralık ayında olup, en düşük bağıl nem % 49 ile Temmuz-Ağustos aylarında gerçekleşmiştir. Bağıl nem ile ilgili veriler Tablo 38 de verilmiştir. Tablo 38. Uzun Yıllar Bağıl Nem Değerleri Saat 07 deki Ort. Bağıl Nem (%) Saat 14 deki Ort. Bağıl Nem (%) Saat 21 deki Ort. Bağıl Nem (%) Ock Şbt Mrt Nsn Mys Hzn Temz Agus Eyl Ekm Ksm Arlk Yıllık Ort. Bağıl Nem (%) En Düş. Bağıl Nem (%)

126 Rüzgâr Erzincan Meteoroloji İstasyonu na göre bölgenin yıllık ortalama rüzgâr hızı; 1,6 m/sn, en hızlı esen rüzgâr ise 22,8 m/sn ile E (Doğu) yönünde olduğu belirlenmiştir. Rüzgar ile ilgili veriler Tablo 39 da verilmiştir. Tablo 39. Erzincan İli Genel Rüzgâr Verileri Saat 07 deki Ort. Rüz. hızı (m/s) Saat 14 deki Ort. Rüz. hızı (m/s) Saat 21 deki Ort. Rüz. hızı (m/s) Ock Şbt Mrt Nsn Mys Hzn Temz Agus Eyl Ekm Ksm Arlk Yıllık Ort. Rüz. hızı (m/s) En Hızlı Esen Rüz Yönü En Hızlı Esen Rüz hızı (m/s) ESE N E WSW NW NW NW N N SSE E ESE E Meteoroloji Grafikleri: Şekil 31. Sivas ve Erzincan İli Sıcaklık Grafiği 109

127 Şekil 32. Sivas ve Erzincan İli Yağış Grafiği Şekil 33. Sivas ve Erzincan İli Bağıl Nem Değerleri Grafiği Demiryolu Güzergahı, Etki Alanı ve İnceleme Koridorundaki Toprak Özellikleri, Tarım ve Hayvancılık (Kümes Hayvancılığı dahil) Faaliyetleri Sivas-Erzincan Demiryolu güzergâhı toplam olarak yaklaşık km tarım alanından geçmektedir. Sivas İli: Sivas da bitki örtüsü olarak çoğunlukla bozkır bitki topluluğu hakimdir. İlin Koyulhisar bölgesi zengin çam ormanları ile (karaçam) örtülüdür. Zara ilçesi, Şerefiye bucağı çevresi Koyulhisar ormanları kadar olmasa bile, oldukça zengin bir orman bölgesidir. Çoğunlukla Şarkışla ve Yıldızeli sınırları içinde bulunan Ak Dağlar ormanlık bir bölgedir. Ayrıca Yıldızeli nin Belcik bucağı, Hafik- İmranlı -Suşehri ilçelerinin kuzey bölgeleri, Zara nın Bolucan ve Beypınarı bucakları ile Divriği nin Sincan ve Danişment bucakları çevresinde meşelikler geniş alan kaplar. 110

128 Sivas ilinde işgücünün sektörel dağılımına bakıldığında, tarım ve hayvancılığın ilde çok büyük ekonomik etkinliğe sahip olduğu görülmektedir. İldeki iktisaden faal nüfusun yüzde 66,5 ini oluşturan tarım sektöründe çalışanların yüzde 54,7 sini kadınlar, yüzde 45,3 ünü erkekler oluşturmaktadır. Tarım sektöründe yer alan faal nüfusun yüzde 91,6 sının kırsal kesimde yaşadığı dikkati çekmektedir yılı itibariyle, Sivas ili tarım arazisinin yüzde 64,28 i tarla alanı, binde 4,8 i meyvelik, binde 1,4 ü sebzelik, binde 0,6 sı bağlık alan olarak kullanılırken, yüzde 33,95 i çeşitli nedenlerden dolayı kullanılmamaktadır. Toplam hektar olan tarla alanının hektarı ekilirken, hektarı (yüzde 35,55) nadasa bırakılmıştır Erzincan İli: Erzincan ili yem bitkileri yetiştiriciliği açısından üstünlüğe sahiptir. İl topraklarının % 38,2 inin çayır-mera alanlarıyla kaplı olması kaba yem ihtiyacının karşılanması bakımından hayvan yetiştiriciliği için bir avantaj olarak değerlendirilmektedir. Önemli miktarda ekim ve üretim potansiyeline sahip tahılların ortalama verim değerleri incelendiğinde, bu ürünlerin ildeki verimlerinin buğday, arpa, şekerpancarı, nohut, kuru soğan, dane fiğ, yonca, korunga ve silajlık mısırda Türkiye ortalamasının üstünde olduğu görülmektedir. Meraların yıllık kuru ot verimleri Karadeniz Bölgesi nde hektara 1000 kg, Doğu Anadolu Bölgesi nde 900 kg ve İç Anadolu Bölgesi nde 450 kg dır. Erzincan ili ortalaması ise, 300 kg dır. Sivas-Erzincan Demiryolu güzergâhının yaklaşık m si kuru tarım alanlarından, m si sulu tarım alanlarından geçmektedir. Hayvancılık: Sivas-Erzincan Demiryolu projesi; Sivas ve Erzincan illeri ve ilçe sınırları içerisinden geçmektedir. Aşağıda güzergâhın geçtiği illere ait hayvancılık verileri verilmektedir. Proje kapsamında hayvanların beslenme alanlarında hayvan geçişlerinin sağlanabilmesi amacıyla sanat yapıları (menfez vb.) yapılacaktır. Güzergâh boyunca yer alan mera alanlarının kilometre olarak dağılımı Tablo 14 de verilmiştir. Sivas İli: Sivas ilinde hayvancılık faaliyetleri olarak; büyükbaş hayvan (sığır ve manda), küçükbaş hayvan ( keçi, koyun), kümes hayvancılığı ve arıcılık üretimi yapılmaktadır. Aşağıda Sivas İli ne ait hayvansal üretim ve miktarları verilmektedir Tablo 40. Sivas İli Hayvancılık Verileri Büyük Baş Hayvan Türü Adet Kümes Hayvancılığı Adet Sığır (Kültür) Yumurta Tavuğu Manda Hindi Sığır(Melez) Kaz Sığır(Yerli) Ördek Küçük Baş Hayvan Türü Adet Arıcılık Kovan Adedi Koyun (Yerli) Yeni Kovan Keçi(Kıl) Eski Kovan Kaynak: TÜİK

129 Erzincan İli: Erzincan ilinde hayvancılık faaliyetleri olarak; büyükbaş hayvan (sığır ve manda), küçükbaş hayvan ( keçi, koyun), kümes hayvancılığı ve arıcılık üretimi yapılmaktadır. Aşağıda Erzincan İli ne ait hayvansal üretim ve miktarları verilmektedir Tablo 41. Erzincan İli Hayvancılık Verileri Büyük Baş Hayvan Türü Adet Kümes Hayvancılığı Adet Sığır (Kültür) Yumurta Tavuğu Manda Hindi Sığır(Melez) Kaz Sığır(Yerli) Ördek Küçük Baş Hayvan Türü Adet Arıcılık Kovan Adedi Koyun (Yerli) Yeni Kovan Keçi(Kıl) Eski Kovan 538 Kaynak: TÜİK Toprak Özellikleri (toprak yapısı, arazi kullanım kabiliyeti sınıflaması, taşıma kapasitesi, yamaç stabilitesi, kayganlık, erozyon, doğal bitki örtüsü olarak kullanılan mera, çayır vb.) Sivas İli Sivas İli nin toplam yüzölçümü km 2 olup, bunun ha ı tarım arazisi, ha ı çayır mera arazisi, ha orman arazisi ve diğer araziler arazisi olarak dağılım göstermektedir. Sivas İli Arazi Sınıflandırması Tablo 42 de verilmektedir. Tablo 42. Sivas İli Arazi Sınıflandırması ARAZİ SINIFLANDIRMASI ALAN (ha) I. SINIF ARAZİ II. SINIF ARAZİ III. SINIF ARAZİ IV. SINIF ARAZİ V. SINIF ARAZİ VI SINIF ARAZİ VII SINIF ARAZİ VIII SINIF ARAZİ T O P L A M (Kaynak: Erzincan İl Çevre Durum Raporu 2011) 112

130 (Kaynak: Sivas İl Çevre Durum Raporu 2011) Şekil 34. Sivas İli Arazilerin Dağılımı Erzincan İli Erzincan İli nin toplam yüzölçümü km 2 olup, bunun ha. ı tarım arazisi, ha. ı çayır mera arazisi, ha. ı orman arazisi ve ha. ı diğer araziler olarak dağılım göstermektedir. Erzincan İli Arazi Sınıflandırması Tablo 43 de verilmektedir. Tablo 43. Erzincan İli Arazi Sınıflandırması ARAZİ SINIFLANDIRMASI ALAN (ha) I. SINIF ARAZİ II. SINIF ARAZİ III. SINIF ARAZİ IV. SINIF ARAZİ V. SINIF ARAZİ - VI SINIF ARAZİ VII SINIF ARAZİ VIII SINIF ARAZİ T O P L A M (Kaynak: Erzincan İl Çevre Durum Raporu 2011) 113

131 (Kaynak: Erzincan İl Çevre Durum Raporu 2011) Şekil 35. Erzincan İli Arazilerin Dağılımı Tarım (Sulu ve Kuru Tarım, Zeytincilik vb.) Alanları, Büyüklükleri, Koordinatları, Tarımsal Gelişim Proje Alanları, Ürün Desenleri ve Bunların Yıllık Üretim Miktarı Demiryolu güzergâhında yer alan illerde üretilen ürünler ve yıllık üretim miktarları aşağıda verilmektedir. Sivas İli Tablo 44.Sivas İli Ekili Alanlar Tablosu Toplam Ekilen tarla Nadas Sebze bahçeleri Meyve İl adı Alan(dekar) alanı(dekar) alanı(dekar) alanı(dekar) alanı(dekar) Sivas , , , , ,00 Kaynak: TÜİK 2012 Tablo 45. Sivas İli Tarım Ürünlerin Ekim Alanı Ve Üretim Miktarı Ürün adı Ekilen alan(dekar) Hasat edilen alan(dekar) Üretim(ton) Verim(kg/da) Fasulye (Kuru) Mercimek (Kırmızı) Mercimek (Yeşil) Nohut Patates (Diğer) Fiğ (Yeşil Ot) Hayvan Pancarı Korunga (Yeşil Ot) Mısır (Silajlık) Mürdümük (Yeşil Ot) Yonca (Yeşil Ot) Şekerpancarı Arpa (Diğer)

132 Ürün adı Ekilen alan(dekar) Hasat edilen alan(dekar) Üretim(ton) Verim(kg/da) Buğday (Diğer) Buğday (Durum) Çavdar Tritikale (Dane) Yulaf (Dane) Ayçiçeği (Çerezlik) Ayçiçeği (Yağlık) Kaynak: TÜİK 2012 Tablo 46.Sivas İli Kuru Tarım Ürünlerin Ekim Alanı Ve Üretim Miktarı Ürün adı Ekilen alan(dekar) Hasat edilen alan(dekar) Üretim(ton) Verim(kg/da) Arpa (Diğer) - Kuru Buğday (Diğer) - Kuru Buğday (Durum) - Kuru Fasulye (Kuru) - Kuru Mercimek (Kırmızı) - Kuru Mercimek (Yeşil) - Kuru Nohut - Kuru Tritikale (Dane) - Kuru Yulaf (Dane) - Kuru Kaynak: TÜİK 2012 Ürün adı Üzüm (Sofralık- Çekirdekli) Elma (Golden) Elma (Starking) Elma (Amasya) Elma (Grannysmith) Tablo 47. Sivas İli Meyve Ağaçları Ve Üretimi Toplu meyveliklerin alanı(dekar) Üretim(ton) Ağaç başına ortalama verim(kg) Meyve veren yaşta ağaç sayısı Meyve vermeyen yaşta ağaç sayısı Toplam ağaç sayısı Elma (Diğer) Armut Ayva Şeftali (Diğer) Erik Kayısı Kiraz Vişne Kızılcık

133 İğde Çilek Dut Badem Fındık Ceviz Antep Fıstığı Kaynak: TÜİK 2012 Tablo 48.Sivas İli Sebze Üretimi Ürün adı Ekilen Alan(Dekar) Üretim(Ton) Soğan (Taze) Soğan (Kuru) Sarımsak (Taze) 5 8 Pırasa Havuç Şalgam Turp (Bayır) Turp (Kırmızı) Domates (Sofralık) Hıyar (Sofralık) Biber (Dolmalık) Biber (Sivri) Patlıcan Kabak (Sakız) Balkabağı Kabak (Çerezlik) Fasulye (Taze) Kavun Karpuz Lahana (Beyaz) Lahana (Karayaprak) Marul (Kıvırcık) Marul (Göbekli) 3 12 Ispanak Maydonoz 6 3 Roka 1 1 Nane Dereotu 1 1 Soğan (Taze) Erzincan İli Tablo 49.Erzincan İli Ekili Alanlar Tablosu Toplam Ekilen tarla Nadas Sebze bahçeleri Meyve İl adı Alan(dekar) alanı(dekar) alanı(dekar) alanı(dekar) alanı(dekar) Erzincan , , , , ,00 Kaynak: TÜİK 2012 Tablo 50. Erzincan İli Tarım Ürünlerin Ekim Alanı Ve Üretim Miktarı Ürün adı Ekilen alan(dekar) Hasat edilen alan(dekar) Üretim(ton) Verim(kg/da) Arpa (Diğer) Buğday (Diğer) Buğday (Durum) Çavdar Tritikale (Dane) Yulaf (Dane) Kaynak: TÜİK

134 Tablo 51.Erzincan İli Kuru Tarım Ürünlerin Ekim Alanı Ve Üretim Miktarı Ürün adı Ekilen alan(dekar) Hasat edilen alan(dekar) Üretim(ton) Verim(kg/da) Fasulye (Kuru) Nohut Patates (Diğer) Kaynak: TÜİK 2012 Ürün adı Elma (Golden) Elma (Starking) Elma (Amasya) Elma (Grannysmith) Tablo 52. Erzincan İli Meyve Ağaçları Ve Üretimi Toplu meyveliklerin alanı(dekar) Üretim(ton) Ağaç başına ortalama verim(kg) Meyve veren yaşta ağaç sayısı Meyve vermeyen yaşta ağaç sayısı Toplam ağaç sayısı Elma (Diğer) Armut Ayva Şeftali (Diğer) Erik Kayısı Zerdali Kiraz Vişne Kızılcık İğde Çilek Dut Trabzon Hurması Kaynak: TÜİK 2012 Tablo 53.Erzincan İli Sebze Üretimi Ürün adı Ekilen Alan(Dekar) Üretim(Ton) Domates (Sofralık) Hıyar (Sofralık) Hıyar (Turşuluk) Biber (Dolmalık) Biber (Sivri) Bamya Patlıcan Kabak (Sakız) Balkabağı Kabak (Çerezlik) Fasulye (Taze) Barbunya Fasulye (Taze) Kavun Karpuz Kaynak: TÜİK

135 Hayvancılık (kümes hayvancılığı dahil) Faaliyetleri, Türleri, Adetleri, Beslenme ve Mera Alanları ile Bunların Koordinatları Sivas-Erzincan Demiryolu projesi; Sivas ve Erzincan illeri ve ilçe sınırları içerisinden geçmektedir. Aşağıda güzergâhın geçtiği illere ait hayvancılık verileri verilmektedir. Proje kapsamında hayvanların beslenme alanlarında hayvan geçişlerinin sağlanabilmesi amacıyla sanat yapıları (menfez vb.) yapılacaktır. (Bkz. Bölüm 1.2.4) Güzergâh boyunca yer alan mera alanlarının kilometre olarak dağılımı Tablo 14 olarak verilmiştir. (Bkz. Bölüm 2.4.) Sivas İli: Sivas ilinde hayvancılık faaliyetleri olarak; büyükbaş hayvan(sığır ve manda), küçükbaş hayvan( keçi, koyun), kümes hayvancılığı ve arıcılık üretimi yapılmaktadır. Aşağıda Sivas İl ine ait hayvansal üretim ve miktarları verilmektedir Tablo 54. Sivas İli Hayvancılık Verileri Büyük Baş Hayvan Türü Adet Kümes Hayvancılığı Adet Sığır (Kültür) Yumurta Tavuğu Manda Hindi Sığır(Melez) Kaz Sığır(Yerli) Ördek Küçük Baş Hayvan Türü Adet Arıcılık Kovan Adedi Koyun (Yerli) Yeni Kovan Keçi(Kıl) Eski Kovan Kaynak: TÜİK 2012 Erzincan İli: Erzincan ilinde hayvancılık faaliyetleri olarak; büyükbaş hayvan(sığır ve manda), küçükbaş hayvan( keçi, koyun), kümes hayvancılığı ve arıcılık üretimi yapılmaktadır. Aşağıda Erzincan İl ine ait hayvansal üretim ve miktarları verilmektedir Tablo 55. Erzincan İli Hayvancılık Verileri Büyük Baş Hayvan Türü Adet Kümes Hayvancılığı Adet Sığır (Kültür) Yumurta Tavuğu Manda Hindi Sığır(Melez) Kaz Sığır(Yerli) Ördek Küçük Baş Hayvan Türü Adet Arıcılık Kovan Adedi Koyun (Yerli) Yeni Kovan Keçi(Kıl) Eski Kovan 538 Kaynak: TÜİK Vasıf Dışına Çıkarılacak Arazilerin Vasıflarım Gösterir Bilgi ve Belgeler Güzergâh boyunca yapılan arazi ve harita okuma çalışmalarında proje alanı ve çevresinde mera, çayır, tarım alanları bulunduğu tespit edilmiştir. Proje alanı içerisinde kalan tarım ve mera vasfındaki alanlar; proje için belirlenecek yapıma esas güzergâhın netleşmesi ve söz konusu proje kapsamında gerçekleştirilecek kamulaştırma çalışmalarında (güzergâhta yer alan tüm parsellerin mülkiyet bilgilerinin belirlenmesi ve kamulaştırma planlarının hazırlanması) belirginlik kazanacaktır. Proje inşaat çalışmalarına başlamadan önce ilgili İl Gıda, Tarım ve Hayvancılık Müdürlükleri ile irtibata geçilerek arazi incelemesi ve etüt raporu çalışmaları yaptırılacaktır. 118

136 Proje kapsamında güzergahın yaklaşık 53,850 m.si (107,700,000 m 2 ) kuru tarım alanlarından, 69,200 m.si (138,400,000 m 2 ) sulu tarım alanlarından, 9,950 m.si (19,900,000 m 2 ) mera alanlarından ve 25,850 m.si (51,700,000 m 2 ) çayır alanlarından geçmektedir. Güzergah boyunca yer alan tarım alanlarının kilometreleri Tablo 14 de verilmektedir Sayılı Toprak Koruma ve Arazi Kullanım Kanunu, Tarih ve Sayılı "Tarım Arazilerinin Korunması, Kullanılması ve Arazi Toplulaştırmasına İlişkin Tüzük, 3573 Sayılı Zeytinlerin Islahı ve Yabanilerinin Aşılattırılması ve Ek 4086 Sayılı Zeytincilik Kanunu, 4342 Sayılı Mera Kanunu, 5302 Sayılı İl Özel İdare Kanunu, 3194 Sayılı İmar Kanunu, 5686 Sayılı Jeotermal Kaynaklar ve Doğal Mineralli Sular Kanunu, 3213 Sayılı Maden Kanunu, 3083 Sayılı Sulama Alanlarında ara2i Düzenlenmesine Dair Tarım Reformu Kanunu vb. Yönünden Değerlendirilmesi, Bu Konuda Yapılacak İş ve İşlemler ile Alınacak İzinler sayılı Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı Kanunu Proje kapsamında kullanılacak tarım alanları için 19 Temmuz 2005 tarih ve 5403 sayılı Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı Kanunu na istinaden çıkarılan 15 Aralık 2005 tarih ve sayılı Toprak Koruma ve Arazi Kullanım Kanunu Uygulama Yönetmeliği gereğince proje kapsamında yer alan tarım alanlarının, tarım dışı amaçlı kullanımı için söz konusu kanunun 13. Maddesi doğrultusunda; - Projenin aplike edildiği parsel numaraları ve sınırlarının göründüğü 1/5000 ölçekli kadastral paftaları, - İlgili parsellere ait tapu kayıtları, - Parsellerin irtifak miktarlarının belirttiği listeyle birlikte İl Gıda, Tarım ve Hayvancılık Müdürlükleri ne müracaatta bulunularak gerekli izinler alınacaktır. Proje sahasına giren alanlar içerisinde 5403 sayılı Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı Kanunu ile ilgili mevzuat kapsamında olan yerler için ilgili mevzuatlar kapsamında gerekli izinler alınacak, Toprak Koruma Projesinin hazırlanmasının gerekli görülmesi halinde Toprak Koruma Projesi hazırlatılacak ve inşaat faaliyetlerine bu izinler alındıktan sonra başlanılacaktır sayılı Mera Kanunu Proje sahasına giren alanlar içerisinde 4342 sayılı Mera Kanunu kapsamında kalan alanların amaç değişikliği vb. izinlerinin alınmasından sonra inşaat çalışmalarına başlanılacaktır. Yapılacak çalışmalarda saha içerieinde kalan ve kadastro kayıtlarında mera olarak görülen alanlarının belirtildiği belgelerle İl Gıda, Tarım ve Hayvancılık Müdürlükleri ne başvurulacaktır sayılı İmar Kanunu ve 5302 sayılı İl Özel İdare Kanunu Demiryolu ile ilgili yapılacak olan istasyon ve tesisler için T.C. Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı tarafından hazırlanacak Uygulama Projeleri, 3194 sayılı İmar Kanununa göre ve plan yapımına ait esaslara dair yönetmelik hükümlerine göre İmar Planı yapmaya Yetkili kurumlara (İl Özel İdareleri ve Belediyeler) gönderilerek 1/1000 ve 1/5000 Ölçekli İmar Planlarına işlemeleri sağlanacaktır. 119

137 sayılı Jeotermal Kaynaklar ve Doğal Mineralli Sular Kanunu Sivas-Erzincan Demiryolu Hattı nın geçmekte olduğu Sivas ve Erzincan İlleri sınırları içerisinde Jeotermal sahalar bulunmamaktadır. Güzergâhın geçtiği alanlarda 5686 sayılı Jeotermal Kaynaklar ve Doğal Mineralli Sular Kanunu kapsamında alan bulunması halinde gerekli izinler alınacaktır sayılı Maden Kanunu 05/06/2004 tarih ve sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 5177 sayılı Kanunla değişik 3213 sayılı Maden Kanunu ve bu kanuna istinaden çıkartılmış olan mevzuatların gerektirdiği izinler alınacaktır. Demiryolu projesine ait nihai güzergâhın belirlenmesinden sonra, demiryolu projesinin inşaatına başlanmadan önce hat üzerinde ve yakınında yer alan ruhsatlı maden sahaları ve jeotermal kaynak sahaları ile ilgili olarak, kaynak kaybı olup olmayacağının tespiti amacıyla MİGEM ile koordineli olarak tarafından yerinde tespit çalışması yapılacaktır Sayılı Sulama Alanlarında Arazi Düzenlemesine Dair Tarım Reformu Kanunu Toplulaştırma alanlarında yapılacak işlemleri 3083 Sayılı Sulama Alanlarında Arazi Düzenlemesine Dair Tarım Reformu Kanunu ve bu Kanuna istinaden çıkarılan yönetmelikler belirlemektedir Sayılı Sulama Alanlarında Arazi Düzenlemesine Dair Tarım Reformu Kanunu Madde 19 gereğince; Uygulama alanlarında bulunan tarım arazisi, zorunlu sebepler olmadıkça tarım dışı amaçlarla kullanılmaz. Ancak zorunlu hallerde, uygulama alanlarındaki arazi ilgililerin müracaatı üzerine uygulayıcı kuruluşun izni ile tarım dışı amaçlarda kullanılabilir tarih ve sayılı Resmi Gazete yayımlanarak yürürlüğe giren Sulama Alanlarında Arazi Düzenlenmesine Dair Tarım Reformu Kanunu Uygulama Yönetmeliği Madde 65 hükümlerine göre; Madde 65 (Değişik: 03/01/ /1246 K.) Uygulama alanlarında, Kanun hükümlerine göre sahibine bırakılan, dağıtılan veya Genel Müdürlüğün emrine geçen tarım arazisi, tarım dışı amaçlarla kullanılamaz. Ancak bu arazi, tarım dışı amaçla kullanımın zorunlu olması hâlinde Genel Müdürlüğün izni ile tarım dışı amaçlarla kullanılabilir. Zorunluluk; her derece ve türden eğitim hizmetleri için yapımına ihtiyaç duyulan okullar, tarımsal işletme veya tarım ürünlerinin işlenmesi ve muhafazasıyla ilgili yapı ve tesisler ile sanayi bölgeleri, havaalanları, baraj ve göletler, içme suyu ve bunlara ait tesisler, ham petrol ve doğalgaz arama, üretim, iletim ve depolama tesisleri ile bunlara ait ek tesisler, turistik yerler, sportif alanlar, maden işletmesi, depolar, oto yakıt ve dinlenme tesisleri, enerji, ulaşım, haberleşme yatırımları ve imar planı talepleri veya benzerleri ile Milli Savunma ihtiyaçları için kullanımı ifade eder sayılı Sulama Alanlarında Arazi Düzenlenmesine Dair Tarım Reformu kapsamında Uygulama Alanı ilan edilen sahalarda ilgili kanun kapsamında gerekli izinlerin alınmasından sonra çalışmalara başlanılacaktır. 120

138 Su Ürünlerinin Yaşama, Üreme, Muhafaza ve istihsalini Koruyacak Tedbirlerin Alınması Maksadıyla İstihsal Vasıtalarına Zarar Veren Maddelerin Sahada Bulunan İç Sulara, istihsal Yerlerine veya Civarlarına Dökülmesinin Engellenmesi vb. Durumlar İçin 1380 Sayılı "Su Ürünleri Kanunu" Kapsamında Yapılacak iş ve İşlemler, Alınacak İzinler Söz konusu proje kapsamında demiryolu hattı çeşitli noktalarda dere, çay gibi yüzeysel su kaynakları ile kesişim göstermektedir. Bu kapsamda yapılacak olan inşaat faaliyetleri sırasında; 1380 sayılı Su Ürünleri Kanunu nun Sulara Zararlı Madde Dökülmesi Başlıklı 20. Maddesi İle Buna Bağlı Olarak Çıkarılan Su Ürünleri Yönetmeliği nin 11. ve 12. Maddeleri ve Yönetmeliğin Ek 5 ve Ek 6 sayılı cetvellerinde belirtilen değerlere uyulacaktır Sayılı Su Ürünleri kanununun 20. Maddesi ve 1380 Sayılı Su Ürünleri Yönetmeliğinin 11. Maddesi gereğince de Su ürünlerine veya bunları tüketenlerin veya kullananların sağlığına veya istihsal vasıtalarına zarar veren maddelerin iç sulara ve denizlerdeki istihsal yerlerine veya civarlarına dökülmesi ve dökülecek şekilde tesisat yapılması yasaktır. Dökülmesi yasak olan zararlı maddeler ve alıcı ortama ait kabul edilebilir değerler, Su Ürünleri yönetmeliğinin 5 sayılı Ek inde gösterilmiştir hükmü ve 6 sayılı ekinde belirtilen Sulara Boşaltılabilecek Atıklar listesi gereğince inşaat aşamasında hafriyat atığı, katı atık, atıksu gibi çalışmalar süresince oluşabilecek atıklar yüzeysel su kaynaklarına, sucul ekosistemlere hiçbir şekilde verilmeyecektir Sayılı Su Ürünleri kanununun 9. Maddesinde İç suların sulama, enerji istihsali gibi maksatlarla kullanılması halinde bu sularda mevcut su ürünlerinin yaşama, üreme, muhafaza ve istihsalini zarardan koruyacak tedbirlerin ilgililer tarafından alınması şarttır. hükmü yer almaktadır. Bu kapsamda 1380 sayılı Su Ürünleri Kanunu gereği tüm izinler alınacaktır. Güzergâh boyunca yüzeysel su kaynaklarından geçiş için planlanan sanat yapılarının projelendirilmesi ve inşaat çalışmaları sırasında dere ve çayların akış yönünü engellemeyecek şekilde çalışmaların yapılması sağlanacaktır. Proje alanında yer alan derelerde su ürünleri yer almaktadır. Su ürünlerinin bulunduğu alanlarda Larva bırakma dönemlerinde (Nisan-Temmuz) daha hassas çalışılacak ve patlatma yapılmayacaktır sayılı Su Ürünleri Kanunu kapsamına giren yerler için gerekli izinler alınmadan inşaat faaliyetlerine başlanılmayacaktır Peyzaj Değeri Yüksek Yerler ve Rekreasyon Alanları Proje kapsamında yapılacak alanlarını kapsayan proje alanında herhangi bir peyzaj değeri yüksek yer ve rekreasyon alanı bulunmamakla birlikte alanda benzersiz özellikteki jeolojik ve jeomorfolojik oluşum bulunmamaktadır Proje ve Etki Alanının Mevcut Kirlilik Yükü Hava Kirliliği: Sivas-Erzincan Demiryolu güzergahı boyunca, sanayi alanları, yerleşim alanları, tarım alanları, mera alanları, orman alanları bulunmaktadır. Güzergah üzerinde hava kalitesine olumsuz etkileyecek sanayi alanları dışında herhangi bir kirletici kaynak bulunmamaktadır. Ancak proje alanı ve etki alanı çevresinde yer alan kırsal alanlarda kış aylarında ısınmada 121

139 genelde kömür, odun vb. yakıtlar kullanılmaktadır. Bu nedenle bölgede kış aylarında ısınmadan kaynaklı hava kirliliği artmaktadır. Su Kirliliği: güzergahının kesmekte olduğu yüzeysel sular Bölüm 1.3 te detaylı olarak verilmiştir. Demiryolu hattının geçmekte olduğu iller için Çevre ve Şehircilik İl Müdürlükleri tarafından hazırlanmış olan İl Çevre Durum Raporları incelenmiş olup illerdeki mevcut su kirlilikleri aşağıda verilmektedir. Sivas İli Yeraltı Suları ve Kirlilik Sivas kenti içme ve kullanma suyu havzası (Tavra vadisi) ve bu havzanın beslenim alanı içerisinde, kentin kullanmakta olduğu mevcut yeraltısularını kirletebilecek katı (çöp deponi alanı ve benzeri) ve sıvı (büyük ve küçük sanayi bölgeleri ve/veya sanayi kuruluşlarının atıkları olarak) herhangi bir atık ve bu atıklardan olabilecek sızıntı mevcut değildir. Tavra vadisindeki içme suyu kuyularının olduğu bölgede vadoz zonun kalınlığı metrenin üzerindedir. Ancak aynı bölgede, dere yatağı içerisinde ve vadi yamacı ile alüvyonun kesişme yerlerindeki doğal su boşalımlarının drenlerle toplandığı bölgelerde, yeraltı suyu yüzeye yakın (vadoz zon çok ince, 1-2 metre kadar) olduğu için kolaylıkla kirlenebilme riski mevcuttur. Bu bölgede tarım yapılmakta, doğal ve yapay gübre kullanılmakta ve ayrıca bu bölge otlak olarak kullanılmaktadır. Kuyuların ve özellikle Drenaj Sistemi nin bulunduğu bölgelerin, Su Kirliliği Kontrol Yönetmeliği ne uygun olarak çitle çevrilip koruma altına alınması gerekmektedir. Kaçaroğlu ve Şahin (1994) in yapmış oldukları çalışmada; Tavra vadisindeki kuyu ve drenaj sularında düşük miktarda saptanmış olan NH3 ve NO2 nin kaynağının, otlak alanı ve tarımsal faaliyetler ve/veya bölgedeki iki sondaj kuyusunda, alüvyonda kesilmiş olan Turba Seviyeleri olduğu belirtilmiştir. Sivas kenti ve yakın çevresinde, Tavra vadisi dışında, yeraltı suyunun kullanıldığı diğer akifer sistemi Kızılırmak yatağını oluşturan alüvyon akiferdir. Alüvyon akifere ait sular Kızılırmak tan beslendiği için bölgedeki jipslerin etkisiyle tuzlu ve sertliği yüksek sulardır. Bu nedenle içme suyu amacı dışında, kullanma, sulama ve benzeri amaçlarla kullanılmaktadır. Üniversite nin kullanma suyunun temin edildiği alüvyon akifere ait kuyu sularında, doğal kirlenme (sertliğinin yüksek olması) dışında NH3, NO2 ve benzeri herhangi bir kirlenmeye rastlanmamıştır. Üniversite de kullanılmakta olan kullanma suları nda ağır metal olarak Stronsyum (Sr) miktarının 9 mg/l düzeylerinde olduğu, bunun dışındaki ağır metallerin bulunmadığı bilinmektedir (Değirmenci, 1995 a). Akarsularda Kirlilik Kızılırmak, ülkemiz sınırlarından çıkıp yine ülke sınırlarında denize dökülen en uzun ırmak özelliğine sahiptir. Sivas İl sınırları içerisinde İmranlı bölgesinden doğan Kızılırmak, bu bölgede içilebilir özellikte olmasına karşın, Sivas-İmranlı arasında yaygın olarak gözlenen jips ve tuzlu litolojik birimlerin etkisi ile tuzlanmakta ve Sivas ın 20 km kadar doğusundan itibaren, özellikle ırmak debisinin azaldığı dönemlerde sulamada dahi kullanılamayacak bir özellik kazanmaktadır. Tuzlanmanın yanısıra, yoğun erozyon etkisi ile özellikle yağışlı dönemlerde kızıl bir renk almakta, Askıda Katı Madde Miktarı (AKM) taşkın dönemlerinde 2000 mg/l düzeylerine kadar çıkmaktadır. Sivas kenti yakın çevresinde Kızılırmak a karışan Tecer, Fadlım ve Mısmıl ırmakları, Kızılırmak ana koluna oranla daha az çözünmüş iyon taşımaları nedeniyle, Kızılırmak Sivas çıkışında, toplam çözünmüş iyon miktarı (inorganik kirlenme) açısından, Sivas girişine göre, göreceli olarak biraz daha iyi durumdadır. 122

140 Erzincan ili Yeraltı Suları ve Kirlilik Yeraltı sularındaki kirlenme doğal ve yapay olarak incelenebilir. Yapay kirlenme doğrudan veya dolaylı olarak insan aktiviteleriyle olan kirlenmedir. Bu konuda Erzincan ili dahilinde herhangi bir çalışma yapılmamıştır. Doğal Kirlilik konusunda ise Erzincan ovası kuzey yamaçlarında bulunan tektonik aktiviteler sonucu ortaya çıkan tarıma elverişsiz mineralli sular ve kaynar sular örnek verilebilir. Bu sular hiper-karbonatlı sulardır. Su kalitesi sınıflamasında C4S1 (Çok yüksek tuzlu) sınıfındadır. Akarsularda Kirlilik Akarsu kirliliği, özellikle Kızılırmak Nehri kıyısında bulunan köy ve kasabaların katı atıklar ve lağım akıntılarını nehre bırakmaları sonucu oluşmaktadır Projenin İnşaat ve İşletme Aşamasında 2863 Sayılı Resmi Gazete'de Yayımlanan "Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu" Gereği Yapılacak İş ve İşlemler kapsamında herhangi bir kültür varlığına rastlanılması durumunda çalışmanın durdurularak 2863 sayılı yasanın 4. Maddesi gereği en yakın Mülki İdare Amirliğine veya Müze Müdürlüğüne haber verilecektir. Güzergahta herhangi bir değişiklik olması halinde değişen kısımların incelenmesi için Sivas Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu Müdürlüğüne iletilecektir ve demiryolu çalışmaları sırasında güzergah yakınında bulunan sit alanlarına zarar verilmemesi için gerekli tedbirler alınacaktır Güzergahın Geçtiği İller ve İlçelerin Sosyo - Ekonomik Özellikleri Ekonomik özellikler (yörenin ekonomik yapısını oluşturan başlıca sektörler, proje ile gerçekleşmesi beklenen gelir artışları) Proje güzergâhında yer alan yerleşim yerlerine ait ekonomik özellikler aşağıda açıklanmaktadır. Sivas İli Sivas ilinin ekonomisi büyük ölçüde tarıma dayanır. Faal nüfusun % 70 i tarım sektöründe çalışır. Tarım ise tarla tarımı şeklindedir. Tarımdan sonra hayvancılık ikinci bir gelir kaynağıdır. Son senelerde sanayi sektörü de hızla gelişmektedir. Madenler bakımından da zengin olan Sivas, kara ve demiryolları kavşağıdır. Yüzölçümü bakımından Türkiye nin ikinci büyük ili olan Sivas topraklarının % 97 si ekilebilir olmasına rağmen tarım yeterince gelişmemiştir. Bitki üretimine ayrılan alanlar bir milyon hektara yakındır. Bunun beşte birine yakınında sulu tarım, 10 bin hektara yakın kısmında ise bağcılık yapılmaktadır. Tarım ürünlerinde tahıl, baklagiller ve sanayi ürünleri başta yer alır. Tahıl ise en önde gelir. Başlıca tarım ürünleri buğday, çavdar, fasulye, mercimek, fiğ, şekerpancarı ve patatestir. Sebzecilik ve meyvecilik pek gelişmemiştir. İl topraklarının çok geniş bir kısmını kaplayan plato ve yaylalar hayvancılığa çok elverişlidir. İlde en çok koyun, sığır, kılkeçisi, kümes hayvanları beslenir. İldeki ırmaklar ve Gökpınar Gölünde kurulan alabalık tesislerinde balık üretimiyle Kangal köpekleri ülke sınırını aşan bir üne sahiptir. Arıcılık gelişmiş olup Sivas balı meşhurdur. 123

141 Sivas il toprakları maden bakımından zengindir. İl dâhilinde demir, kömür, kurşun, krom, bakır, tuz, gümüş, asbest, manganez, nikel, amyant, balit ve mermer çıkarılır. Divriği de senede 1500 tona yakın demir elde edilir. Kara ve demiryollarının kavşak noktası olan ve maden bakımından zengin olan Sivas, sanayi bakımından gelişmemiştir. Fakat son senelerde hızlı bir sanayileşme vardır. Küçük sanayi yaygın olup, metal eşya ve makine imali, dokuma ve gıda kolları gelişmiştir. Sivas İli Merkez İlçesi İlçe merkezi Kızılırmak Vadisinin kuzey kesiminde kurulmuştur. Ortasından Tavra Suyu, doğusundan Mismil Çayı geçerek 4 km yakınındaki Kızılırmak a karışır. Denizden yüksekliği 1285 metredir. Ankara-Erzurum demir ve karayolu ilçeden geçer. Ekonomisi tarım ve hayvancılığa dayalıdır. Tarım üretimi genelde halkın kendi tüketimini karşılamaktadır. Yaylacılık metoduyla küçükbaş hayvan beslenir. Et kombinası, süt ürünleri, yem, dokuma, çimento, döküm, yedek parça, metal eşya, çivi, tuğla-kiremit fabrikaları ve TCDD ye bağlı Türkiye Demiryolu Makina Sanayi A.Ş. başlıca sanayi kuruluşlarıdır. Sivas İli Hafik İlçesi İlçe merkezi, Kızılırmak ın kuzeyinde bir tepenin güney eteklerinde kurulmuştur. Sivas- Erzurum karayolu ilçe merkezinden geçer. İl merkezine 36 km mesafededir. Ekonomisi tarıma dayalıdır. En çok buğday, çavdar, arpa ve az miktarda şekerpancarı, soğan, armut ve elma yetiştirilir. Hayvancılık gelişmiş olup, koyun, kıl keçisi ve sığır beslenir. Süt, et, yapacağı ve deri başlıca hayvani ürünlerdir Sivas İli Zara İlçesi İlçe merkezi Kızılırmak Vadisinde kurulmuştur. Eski ismi Koçgiri dir. Sivas-Erzincan karayolu ilçe merkezinden geçer. İl merkezine uzaklığı 70 km dir. Ekonomisi hayvancılığa dayalıdır. Yaylacılık yaygın olup, koyun ve sığır beslenir. Arıcılık gelişmiş olup, modern usulde yapılır. Tarıma elverişli arazisi az olan ilçede başlıca tarım ürünleri buğday, arpa, çavdar ve patatestir. İlçe topraklarında magnezit ve talk gibi yer altı kaynakları vardır. Sivas İli İmranlı İlçesi İlçe toprakları genelde dağlıktır. İlin en yüksek dağları bu ilçe sınırları içindedir. Kösedağ, Kızıldağ, Çengellidağ başlıca dağlarıdır. İlçedeki Kızıldağ dan doğan Kızılırmak, ilçenin ortasından doğu-batı istikametinde akar. İlçede ova olmayıp, dağlar arasında küçük düzlükler vardır. Buralarda az miktarda tarım yapılır. En önemli akarsuyu Kızılırmak ve kollarıdır. Ekonomisi hayvancılığa dayalıdır. En çok koyun beslenir. Arazi müsait olmadığı için tarım gelişmemiştir. Az miktarda buğday, patates, armut, arpa ve elma üretilir. Eski adı İmraniyye olan ilçe, Sivas-Erzincan karayolu üzerindedir. İl merkezine 104 km mesafededir. Erzincan İli Erzincan ın ekonomisi tarıma dayanır. Faal nüfûsun % 70 i tarım sektöründe çalışır. Maden ve sanayi sektörü gelişme hâlindedir. Hayvancılık tarımdan sonra en büyük gelir kaynağıdır. 124

142 Her çeşit meyve, sebze ve tahılın yetiştiği Erzincan gerçek bir tahıl anbarıdır. Yetiştirdiği sebzenin üçte birini dışarıya satar. Buğday, arpa, çavdar, fasulye, fiğ, patates, domates, lahana ve havuç ilde yetiştirilen belli başlı tarım ürünleridir. Meyvecilik çok ileridir. Bilhassa kayısı, zerdali, dut, elma, armut ve badem bol yetişir. Üzümleri lezzetli ve meşhurdur. Eğin in bademi isim yapmıştır. Hayvancılık oldukça ileridir. Geniş mer a ve çayırları hayvancılığın gelişmesinde rol oynamıştır. Koyun (çoğu karaman), sığır, kıl keçisi, manda, at ve arı kovanı ile hayvan potansiyeli oldukça zengindir Erzincan maden bakımından zengin sayılmaz. Çoğu krom ve manganez olmak üzere, demir, linyit, perlit, amyant ve tuz başlıca madenleridir. Erzincan sanayi bakımından az gelişmiş bir ildir. Sanayi 1950 den sonra gelişmeye başlamıştır te İplik Fabrikası, 1960 lı senelerde, süt ve tuğla fabrikaları kurulmuştur de Şeker Fabrikası ve 1970 li yıllarda ise Asbest Boru Fabrikası, Etüdaş Yem Fabrikası, Et Balık Kurumu, Salyangoz Fabrikası ve Un Fabrikası kurulmuştur li yıllarda bir milyon çift kadın ayakkabısı kapasiteli Sümerbank Tercan Ayakkabı Fabrikası faaliyete geçmiştir. Halıcılık, kilimcilik, orman ürünleri, dokuma ve metal eşya sanayi mevcuttur. Kemâliye nin Eğin Halısı meşhurdur. Erzincan İli, Refahiye İlçesi Ekonomisi tarım ve hayvancılığa dayalıdır. Başlıca tarım ürünleri şekerpancarı, buğday, arpa ve patates olup, ayrıca az miktarda soğan, elma, dut, baklagiller ve zerdali yetiştirilir. Yaylacılık yöntemiyle, küçükbaş hayvan besiciliği yaygındır. En çok koyun ve keçi beslenir. Tavukçuluk gelişmiştir. İlçe merkezi Dumanlıdağ ın çam ormanları ile kaplı doğu sırtlarında 1600 m yükseklikteki Hirdiç Suyu Vâdisinde yer alır. Sivas-Erzurum karayolu ilçeden geçer. İl merkezine 72 km mesafededir. Orman bakımından ilin en zengin ilçesidir. Erzincan İli, Kemah İlçesi Ekonomisi tarım ve hayvancılığa dayalıdır. Başlıca tarım ürünleri, buğday, arpa ve patates olup, ayrıca az miktarda soğan, elma, ceviz, dut ve üzüm yetiştirilir. Yaylacılık yöntemi ile en çok koyun ve keçi beslenir. İlçe topraklarında linyit ve kayatuzu yatakları vardır. İlçe merkezi; Munzur Dağlarının eteklerinde Karasu Vadisinin güney kesiminde kurulmuştur. Gelişmemiş ve küçük bir yerleşim merkezidir. Sivas-Erzincan demiryolu ilçeden geçer. İl merkezine 52 km mesafededir. İlçe belediyesi 1884 te kurulmuştur. Erzincan İli, Merkez İlçesi Ekonomisi tarım ve sanayiye dayalıdır. Başlıca tarım ürünleri buğday, arpa, şekerpancarıdır. Meyve ve sebzecilik yaygındır. Şeker Fabrikası, Meyve Suları İmalathanesi, tuğla fabrikaları, Yem Fabrikası, Asbest Boru Fabrikası, Yağ Fabrikası, Sümerbank Bez Fabrikası başlıca sanayi kuruluşlarıdır. Erzincan da, sosyal hayatı ve ekonomiyi büyük ölçüde sarsan bu depremde çok sayıda sosyal tesis, banka binaları, oteller, okullar, sanayi tesisi yıkılarak kullanılamaz duruma gelmiştir. Sivas-Erzurum kara ve demiryolu merkezden geçer. 125

143 Nüfus (yöredeki kentsel ve kırsal nüfus, nüfus hareketleri; göçler, nüfus artış oranları, diğer bilgiler) Planlanan Demiryolu Projesi Sivas ve Erzincan İlleri ve ilçelerinden geçmektedir. Güzergâh üzerinde ve 1 km.lik koridor içinde yer alan yerleşim yerlerinin nüfus verileri aşağıda Tablo 56 ve Tablo 57 olarak verilmektedir. Yerleşim yerlerini gösterir Nüfus Yoğunluğu Haritası Ek-6 da verilmiştir. Tablo 56. Demiryolu Güzergâh ÇED Koridoru İçinde Kalan Yerleşim Yeri Nüfus Verileri -Sivas İl İlçe Belde/Köy Toplam Erkek Kadın Sivas Erzincan İl nüfusu Merkez İlçe Toplam Hafik Zara İmranlı Dışkapı Merkez İlçe Toplam Canova Köyü Merkez Sucak Köyü Tepeköy Köyü Adamfakı Köyü İlçe Toplam Kılıç Köyü Doğançal Köyü Merkez Çukuryurt Köyü Piredede Köyü Kemreli Köyü Kevenli Köyü Karapınar Köyü Karacahisar Köyü Ekincik Köyü İlçe Toplam Tablo 57. Demiryolu Güzergâh ÇED Koridoru İçinde Kalan Yerleşim Yeri Nüfus Verileri Erzincan Refahiye Güzle Köyü Kalkancı Köyü Bostandere Köyü Resuller Köyü Yaylapınarı Köyü Diyarlar Köyü Kabuller Köyü Yuvadağı Köyü Erecek Köyü Keçegöz Köyü Doğandere Köyü

144 Kersen Köyü Yazıgediği Köyü Ağmusa Köyü İlçe Toplam Yardere Köyü Özdamar Köyü Kere Köyü Kemah Kutluova Köyü Doğanbeyli Bucağı Karadağ Köyü Parmakkaya Köyü Gökkaya Köyü Beşikli Köyü Sürek Köyü İlçe Toplam Pekmezli Köyü Merkez Kaynak: TUİK, 2012 Söğütözü Köyü Beşsaray Köyü Merkez İlçe Toplam Sivas ve Erzincan İlleri net göç ve göç hızları Tablo 58 ve Tablo 59 da verilmiştir.sivas İli nin aldığı göç , verdiği göç ise Erzincan İli nin aldığı göç 12192, verdiği göç ise kişidir. Tablo 58. Sivas İli Net Göç ve Göç Hızı İl ADNKS 2011 Nüfusu Aldığı Göç Verdiği Göç Net Göç Net Göç Hızı Türkiye 72,779, ,120, ,157, , Sivas ,5 Kaynak: TUİK, 2012 Tablo 59. Erzincan İli Net Göç ve Göç Hızı İl ADNKS 2011 Nüfusu Aldığı Göç Verdiği Göç Net Göç Net Göç Hızı Türkiye 72,779, ,120, ,157, , Erzincan ,11 Kaynak: TUİK, Yaratılacak İstihdam İmkanları ve işsizlik Para ile ölçülebilen gelirler, direkt gelirler iken, para ile ölçülemeyen gelirler ise indirekt gelirler olmaktadır. Para ile ölçülebilen demiryolu gelirleri (yolcu/yük taşıma ücreti, transfer, vb.) istasyonlarda reklâm kira - otopark vb. gelirler, depolama elleçleme - yükleme/boşaltma katering - transfer vb. gelirler ve hizmet sektöründe istihdam yaratımı olarak ele alınarak değerlendirilebilir. Para ile ölçülemeyen fakat paraya dönüştürülebilen demiryolu indirekt gelirleri zaman/konfor/kaza azalma gelirleri, milli kaynakları kullanım kazancı, ulusal ve bölgesel 127

145 kalkınmaya katkı kazancı ve istihdam yaratımı olarak ele alınmalıdır. Para ile ölçülemeyen ve paraya dönüştürülemeyen demiryolu gelirleri ise sosyal eşitlik dengesi, bölgesel kalkınma, askeri/sivil savunma lojistik temini, bölge kaynaklarından yararlanma ve çevresel etkilerin iyileştirilmesi olarak dikkat çekmektedir. Genel olarak projenin direkt gelirleri, bölge halkları içinde istihdam ve gelir anlamı taşımaktadır. Söz konusu proje sayesinde hat güzergâhı boyunca bulunan istasyon yerleri ve yakın çevreleri, dikkate değer bir canlanma ve sosyalleşme şansı bulacağı açıkça ortadadır. Hareketlik kazanacak olan bölgelerde yeni iş alanları (ticaret, esnaflık, sanat vb.) ortaya çıkacaktır. Projenin bu dolaylı etkilerini sayısal olarak vermek mümkün olmamakla birlikte, bölgede görülen işsizlik probleminin çözümüne şüphesiz ki bir miktar çözüm sağlaması beklenmektedir Sağlık (bölgede mevcut endemik hastalıklar) nin geçmekte olduğu illerdeki sağlık tesislerinin dağılım ve nicelik olarak yeterli olduğunu söylemek mümkündür. Ancak, sağlık tesislerinin nitelik olarak iyileştirilmesi önem taşımaktadır. İllerdeki önemli sağlık tesisleri Tablo de verilmiştir. İlçeler Tablo 60. Sivas İli Sağlık Tesisleri Toplum Hastane Sağlığı Merkez Aile Sağlığı Merkezi Aile Hekimliği Birimi Sağlık Evi Açsap Verem Savaş Dispanseri Merkez Akıncılar Altınyayla Divriği Doğanşar Gemerek Gölova Gürün Hafik İmranlı Kangal Koyulhisar Suşehri Şarkışla Ulaş Yıldızeli Zara Toplam Kaynak: Sivas İl Çevre Durum Raporu 128

146 Tablo 61. Erzincan İli Sağlık Tesisleri Bulunduğu Sağlık Doktor Hemşire Yer Memuru Ebe Diğer Merkez Mengücek Eğt.Arşt.Hast Merkez Erzincan Devlet Hst Merkez 1.Basamak Sağ. Kur Çayırlı Çayırlı İlçe Hst Çayırlı. 1.Basamak Sağ. Kur İliç İliç İlçe Hastanesi İliç 1.Basamak Sağ. Kur Kemah Kemah İlçe Hastanesi Kemah 1.Basamak Sağ. Kur Kemaliye Kemaliye İlçe Hastanesi Kemaliye 1.Basamak Sağ. Kur Otlukbeli Otlukbeli İlçe Hastanesi Otlukbeli 1.Basamak Sağ. Kur. 2 3 Refahiye Refahiye İlçe Hastanesi Refahiye 1.Basamak Sağ. Kur Tercan Tercan İlçe Hastanesi Tercan 1.Basamak Sağ. Kur Üzümlü Üzümlü İlçe Hastanesi Üzümlü 1.Basamak Sağ. Kur Erzincan İl Çevre Durum Raporu Beklenen Sosyoekonomik Değişiklikler Türkiye nin batısı ile doğusunu birbirine bağlamayı amaçlamaktadır. Nüfus artışı, sanayileşme, ekonomik büyüme göz önüne alındığında, doğu ve batı İllerinin güçlü bir ulaşım ağı ile birbirine bağlanması, sadece karayolu ve havayolu odaklı ulaşımın yanında hızlı tren ile desteklenmesi iller arasındaki etkileşimi güçlendirecektir. Özellikle iş amaçlı seyahatlerde yoğunlukla kullanılan havayolu trafiğindeki yoğunluk gün geçtikçe artmaktadır ve yetersiz hale gelmektedir. Hızlı trenin beraberinde getireceği yerleşim yerlerine yakın noktalarda konumlanan istasyonlar ve seyahat süresi havayolu ve karayolundaki yoğunlukta azalmaya neden olacaktır. 129

147 BÖLÜM 4 PROJENİN ÖNEMLİ ÇEVRESEL ETKİLERİ VE ALINACAK ÖNLEMLER

148 4. BÖLÜM 4: PROJENİN ÖNEMLİ ÇEVRESEL ETKİLERİ VE ALINACAK ÖNLEMLER 4.1. Arazinin Hazırlanması ve Yapılacak İşler Kapsamında Nerelerde, Ne Miktarda ve Ne Kadar Alanda Hafriyat Yapılacağı, Hafriyat Artığı Malzemenin Nereye Taşınacağı, Nerede Depolanacağı veya Hangi Amaçlar İçin Kullanılacağı (bitkisel toprak ve ekonomik değeri olmayan pasa ile hafriyat malzemesi ayrı ayrı stoklanmalı, miktarları ayrı ayrı belirtilmeli, bitkisel toprağın erozyona karşı korunması için alınacak tedbirler açıklanmalı, oluşacak bitkisel toprağın ve hafriyat atığının depolanacağı alan 1/ ölçekli topoğrafik harita üzerinde ve vaziyet planında koordinatlarıyla birlikte gösterilmelidir.), Hafriyat Toprağı ve inşaat Yıkıntı Atıkları Yönetiminin "Hafriyat Toprağı, İnşaat ve Yıkıntı Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği" ve 2010/16 Sayılı Atıkların Düzenli Depolanmasına Dair Yönetmeliğe İlişkin Genelge Hükümleri Kapsamında Açıklanması nin inşaatı sırasında, topoğrafik özelliklere bağlı olarak bazı yerlerde kazı ve bazı bölgelerde dolgu yapılması söz konusudur. Proje kapsamında yaklaşık m 3 lük yarma ve m 3 lük dolgu işlemi gerçekleştirilmesi ön görülmektedir. Belirtilen tahmini toprak işleri miktarları, halen devam etmekte olan etüt çalışmaları sonucunda kesinleştirilecek güzergâh ve buna bağlı olarak yapılacak enkesit hesapları ile netlik kazanacaktır. Dolgu işlemi için gerekli olan malzeme; yarma işleminden çıkan ve dolguda kullanılması uygun olan malzemenin yanı sıra bölgede yer alan ÇED Yönetmeliği ve ilgili diğer Yönetmeliklere göre gerekli izinleri alınmış, ruhsatlı malzeme ocaklarından temin edilecektir. Bu bağlamda Sivas-Erzincan Demiryolu kapsamında yeni malzeme ocağı incelenmemiştir. Demiryolu hattı inşaatında kullanılacak olan malzemenin özellikleri; şartnamelerine uygun olacaktır. Demiryolu hattı arazisinin inşaata hazır hale getirilebilmesi için yüzeyden ortalama 40 cm kalınlığında bitkisel toprak sıyrılacaktır. Güzergâh uzunluğu km.dir km.(hat uzunluğu) x 50 m. (kamulaştırma genişliği) x 0,4 m.(sıyrılacak toprak kalınlığı) = m 3 lük bitkisel toprak sıyrılacaktır. Bitkisel toprak dolguda kullanımı uygun olmadığından; bölgede belirlenecek olan uygun bir sahada depolanacak ve peyzaj amacıyla yeşillendirilecek sahalarda kullanılacaktır. Bitkisel toprağın depolanmasında aşağıdaki hususlara dikkat edilecektir. Bitkisel toprağın depolanacağı alan hattın inşaatı aşamasında belirlenecektir. Depolama alanının Bitkisel toprak depolama alanı olduğuna dair tabelalar kullanılacaktır. Depolanan toprağın hemen kullanılmayıp uzun süre saklanmasının gerektiği durumlarda, bitkisel toprakların üzeri erozyona, kuruma, yabani ot sarmasına karşı korunması ve toprağın canlılığını sürdürmesi amacıyla (çim, çayır-mera, bitki vb) bitki örtüsü ile kaplanacaktır. Bitkisel toprağın yüzeyden itibaren 5 40 cm derinliğinde yüzeysel toprak tabakları oldukları göz önünde bulundurulduğunda bitkisel toprak yığınlarının yüksekliği maksimum 1,5 metreyi geçmeyecektir. 130

149 Kazı fazlası malzemesinin depolanması esnasında; Depolama sahası su kaynaklarından, yerleşimlerden, özel çevre koruma alanlarından, mutlak tarım alanlarından, doğal ve kültürel yapılardan, askeri vb. alanlardan uzak bölgelere kurulacak, Depolama sahasının mümkün mertebe orman alanı dışında planlanmasına, ancak alternatif sahaların bulunmaması halinde projenin orman alanlarından geçtiği yerlerde toprakça fakir taşlık-kayalık alanların seçilmesi hususuna özen gösterilecek, Depolama sahasında mümkün mertebe ağaç kesiminden kaçınılacak, Depolanan malzemenin miktarına ve yapısına bağlı olarak erozyon tehdidine karşın aşınımını engellemek için gerekli tüm önlemlerin alınacak, Sahanın geçici depolama sonrasında eski doğal koşullar sağlanacak, Çevre ve insan sağlığı ile emniyeti açısından tehlike yaratmayacak şekilde ve yöntemlerle taşınması ve depolanmasına dikkat edilecek, Kazı fazlası malzeme; Başbakanlığın 2006/27 sayılı Dere Yatakları ve Taşkınlar Genelgesi doğrultusunda hiçbir suretle akar ve/veya kuru dere yataklarına dökülmeyecektir. İnşaat sırasında çıkacak kazı fazlası pasa, atık veya herhangi bir malzemenin orman sayılan alanlara dökülmeyecektir. Güzergah boyunca 3 adet kazı döküm alanı belirlenmiş ve EK-2 de verilmekte olan 1/25000 ölçekli topografik haritada gösterilmiştir. Dolguda kullanılması uygun olmayan kazı fazlası malzeme atığı malzemeler belirtilen depolama alanlarında bertaraf edilecektir. Bu alanlar dışında kazı fazlası malzeme depolama alanı ihtiyacı olması halinde, mahallin mülki amirliğinden ve ilgili belediyelerden döküm için gerekli izinler alınarak bertaraf edilecektir. İzinlendirme aşamasında kazı fazlası malzeme depolama alanları ile ilgili olarak alınması istenen tüm tedbirlere uyulacak ve izin alınmadan hiçbir kazı yapılmayacak ve kazı fazlası malzemesi bertaraf edilmeyecektir. Yukarıda koordinatları belirlenen hafriyat döküm alanı haricinde yeni belirlenen alanlar Çevre ve Şehircilik İl Müdürlükleri ne bildirilecektir. Proje kapsamında oluşacak hafriyat atıklarının bertarafı konusunda tarih, sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Hafriyat Toprağı, İnşaat ve Yıkıntı Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği nin ilgili hükümlerine (9., 13., 14., 16. ve 23. madde hükümlerine) ve 26 Mart 2010 tarih ve sayılı Atıkların Düzenli Depolanmasına Dair Yönetmelik hükümlerine uyulacaktır Arazinin Hazırlanması Sırasında ve Yol İnşasında Patlayıcı Madde Kullanılması Gereken Yerler, Yapılacak Patlatmanın Proje Alanında Yaratacağı Etkiler (su kaynaklarına, tarım alanlarına vb), Patlayıcı Maddeleri Taşıma-Patlatma- Depolama Hususları, Patlatma Tasarımları, Bu işler İçin Kullanılacak Alet ve Ekipmanlar ile Bu Kapsamda Alınacak Önlemler Patlatma İle İlgili Bilgiler Sivas-Erzincan Demiryolu inşaat çalışmaları sırasında yapılacak kazılarda patlatma yönteminin kullanılıp kullanılmayacağı, jeolojik-jeoteknik nedenlere, kullanılacak iş makinelerine, iş termin süresine, hafriyatın kaldırma şekline, yerleşime yakınlık durumuna göre değişiklik arz etmektedir. Demiryolu patlatmalarında öngörülen patlatma dizaynı için hazırlanan teknik rapor EK-12 olarak verilmektedir. 131

150 Proje kapsamında, güzergah boyunca gerekli görülen kesimlerde, tünel, viyadük, köprü vb. sanat yapılarının inşası sırasında iş makinaları ile yapılamayan kazı çalışmalarında, sert blok ve malzemelerde patlatma yapılacaktır. Demiryolu patlatmalarında genel olarak ANFO ile patlatma yapılması, dinamit ile yemleme yapılması, ateşleyici olarak kapsül kullanılacaktır. Patlatmalarda kullanılacak yöntemler; Patlatma yönteminde bir veya birden fazla delik açılarak patlayıcılarla doldurulur ve ateşleme yapılır. Delinen deliklerin çapları aralarındaki uzaklık, derinlik ve delik sayısına, formasyonun niteliğine ve üretilecek malzemenin miktarına göre değişmektedir. Delik delme işlemi için Wagon-Drill kompresör ya da Truck-Drill tipi iş makineleri kullanılmaktadır. Ayrıca kırıklı arazilerde patlayıcıların doldurulması büyük sorunlar yaratmaktadır. Delme patlatma üretim yöntemi ve sistemdeki önemli işletme parametreleri; 1. Deliklerin delinmesi, 2. Delinen deliklerin patlayıcı madde ile doldurulması, 3. Ateşleme kablolarının manyetoya bağlanması, 4. Ateşleme ile taş sökümü işlerinin yapılması gerekir Patlatmalarda nonel kapsüller kullanılacaktır. Milisaniye gecikmeli kapsüle verilen elektrik akımı ile patlatılan ANFO patlama sırasında doğal hacminin yaklaşık 1500 katı kadar bir hacme ulaşır ve patlatma gerçekleşir. Patlatmanın verimli olması için deliklerin sıkılanması bu sebepten dolayı çok önemlidir. Patlatma çalışmalarının yapılabilmesi için gerekli olan patlayıcı madde ruhsatı inşaat çalışmalarına başlanmadan önce alınacak ve patlatmalar ehliyetli kişilerce ve gerekli emniyet önlemleri alındıktan sonra yapılacaktır. Faaliyet alanında patlayıcı madde olarak ANFO ismi ile adlandırılan Amonyum Nitrat ve motorin karışımından oluşan madde kullanılacaktır. Bu patlayıcı nonel kapsüller yardımıyla patlatılacaktır. Nonel patlatma sistemi ülkemizde son zamanlarda kullanılmaya başlayan ve sonsuz gecikme sağlayarak ses, sarsıntı ve toz konusunda yüksek faydası olan bir sistemdir. Delik içi ve yüzey bağlantısı ayrı ayrı olduğu gibi birlikte kullanımlarını sağlayan duble sistemi de mevcuttur. Nonel sistemlerinde gecikme yüzey elemanları ile sağlanmaktadır. Delik içlerinde kullanılan kapsüller ms dir. Amacı ise deliğin erken patlayıp olası taş savurmasıyla kabloyu koparmasını engellemektir. Yüzeyde ise 9,17,25,42,67 ms gecikmeler kullanılarak patlama zaman aralıkları oluşturulup deliklerin tek tek patlaması sağlanmaktadır. Nonel sisteminde istenildiği kadar delik patlatılabilir. Bu durumun sarsıntı, gürültü ve toz açısından herhangi bir sakıncası yoktur. Ayrıca nonel kapsüller plastik tüpün ucuna bağlanan yüzey ve delik içi kapsüllerden oluşmaktadır. Plastik tüp olduğundan dolayı elektrik yükü oluşturulan ortamlarda (havanın bozuk olması, yünlü kazak giyilmesi vb.) yüksek emniyet sağlamaktadır. Alanda yapılacak patlatmalarda izlenecek yollar aşağıda detaylandırılmıştır. Patlayıcı Maddelerin Yerleştirileceği Deliklerin Delinmesi: Üst tabakanın alınması işlemleri tamamlandıktan sonra, patlayıcı maddelerin yerleştirileceği delikler delinecektir. Deliklerin delinmesine müteakip, açılmış olan bu deliklere patlayıcı maddeler ile elektrik kapsülü ve ateşleme kabloları yerleştirilecektir. Patlatma sırasında ortaya çıkabilecek etkilere karşı; 132

151 - Kapsül kablolarına ilave edilecek uzatma kablolarının bağlantıları itina ile yapılacak ve izole bantla iyi bir şekilde izole edilecektir. - Yemleyici dinamitin kartuşları kablo ile bir demet şeklinde bağlanacak ve bu demet, kablo yardımı ile sarkıtılarak indirilecektir. - Sıkılama sırasında elektrik kablolarının zedelenmemesine dikkat edilecektir. Patlatmanın Yapılması: Patlayıcı maddelerin ve patlatma için yardımcı elamanların yerleştirilmesinden sonra patlatma işlemi gerçekleştirilecektir. Patlatma öncesi ve patlatma sonrasında; - Ateşleme devresi kabloları manyetoya bağlanmadan önce devrenin direnç kontrolü yapılacaktır. - Ateşleme yapmadan önce siren ile alarm verilecek ve ayrıca flamalı gözcüler önemli noktalara dikilecektir. - Ateşleme kablosu uygun bir uzaklıktaki ateşleme cebine kadar uzatılarak vakit geçirmeden ateşleme yapılacaktır. - Yağışlı havalarda statik elektrik tehlikesi göz önüne alınarak gerektiğinde ateşlemeden vazgeçilecektir. - Ateşleme sahasına yetkililerden başkası girmeyecektir. - Patlatma işlemi uzman kişiler tarafından yapılacaktır. - Patlayıcı maddeler ateşleme yerine özel bir araçta getirilecek, dinamit ve kapsüller ayrı ayrı araçlarda nakledilecektir. - Patlamayan delikler için gereken emniyet tedbirleri alınacak ve usulüne uygun olarak zararsız hale getirilecektir. - Ateşleme yapıldıktan sonra ateşleme bölgesi sorumlu kişiler tarafından kontrol edilecek ve iş makinelerini tehlikeye sokacak bloklar, basamak şevinde askıda kalmış ise gerekli önlemler alınacaktır. Patlayıcı Maddeleri Taşıma-Patlatma-Depolama Hususları Proje kapsamında yapılacak patlatmalarda dinamit ve ANFO kullanılacaktır. Dinamit ve ANFO nun kullanımı için valilikten gerekli izinler alınacaktır. Anfo, ruhsatlı patlayıcı depolarından hazır olarak satın alınacak olup, herhangi bir karışım yapılarak anfo üretimi yapılmayacaktır. İnşaat sırasında kullanılacak olan parlayıcı ve patlayıcı maddelerin güvenli bir şekilde nakledilmesi ve kullanılması faaliyet sahibinin yükümlülüğünde olacak ve "Patlayıcı, Parlayıcı, Tehlikeli ve Zararlı Maddelerle Çalışacak iş Yerlerinde Alınacak Tedbirler Hakkındaki Tüzük" ve 29 Eylül 1987 gün ve sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan "Tekel Dışı Bırakılan Patlayıcı Maddelerle Av Malzemesi ve Benzerlerinin Üretimi, İthali, Taşınması, Saklanması, Depolanması, Satışı, Kullanılması, Yok Edilmesi, Denetlenmesi, Usul ve Esaslarına ilişkin Tüzük'te belirtilen esaslara uygun olarak yapılacaktır. İlgili tüzük hükümlerine uygun olarak; - Patlayıcı maddelerin karayollarında taşınmasında ambalajların darbe ve çarpmalardan korunması ve düşürülmemesi için önlemler alınacaktır. Taşıma sırasında taşıtın hızı, tehlikeli madde taşıyan araçlar için öngörülen hız sınırlamalarını aşmamak üzere, görüş, yol, hava ve trafik durumuna göre bir tehlike oluşturmayacak düzeyde tutulacaktır. - Patlayıcı maddeler, hayvan gücüyle çekilen taşıtlarla taşınmayacaktır. - Ambalajlar, taşıtlara, kapakları üst tarafa gelecek biçimde ve birbirlerine iyice yanaştırılmış olarak yerleştirilecek, hareket halinde, patlayıcı madde ambalajlarının sağa, sola oynamamaları, kaymamaları, sıçramamaları ve düşmemeleri için gereken önlemler alınacaktır. - Patlayıcı maddeler, taşıtlara taşıtın yan kenarlarının yüksekliğini aşmayacak biçimde yüklenecektir. 133

152 - İçi saç veya demir malzeme ile kaplı taşıtların tabanlarına ve yan kenarlarına tamamen branda bezi döşenecektir. - Patlayıcı maddeler, taşıma izin belgesi alınarak nakledilecektir. - Yükleme, boşaltma ve taşıma sırasında taşıtın yanında sigara ve benzerlerini içmek, ateş yakmak ve kıvılcım çıkaran maddeler kullanmak yasaklanacaktır. İnşaat alanlarında patlayıcı madde depolanması söz konusu değildir. Yapılacak Patlatmanın Yaratacağı Etkiler ve Alınacak Önlemler Sivas-Erzincan Demiryolu inşaat çalışmaları sırasında yapılacak kazılarda patlatma yönteminin kullanılıp kullanılmayacağı, jeolojik-jeoteknik nedenlere, kullanılacak iş makinelerine, iş termin süresine, hafriyatın kaldırma şekline, yerleşime yakınlık durumuna göre değişiklik arz etmektedir. Proje kapsamında tünel inşaatlarında, sert zeminlerde kullanılması planlanan patlayıcı madde miktarı, demiryolu projesinin uygulama projelerinin tamamlanmasını müteakip netleşecektir. Güzergâh boyunca, nerelerde patlatma yapılacağı, yapılacak patlatmalarda kullanılacak patlayıcı miktarı, patlatma dizaynı belirlenerek, inşaat faaliyetleri öncesi rapor halinde Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüklerine, DSİ Bölge Müdürlüklerine ve Jandarma Bölge Komutanlıklarına sunulacak, uygun görüş veya patlatma izni alınmadan inşaat çalışmalarına başlanmayacaktır. Proje kapsamında inşaat aşamasında yapılacak patlatmalarda ilgili tüzük ve yönetmeliklerde (Tekel Dışı Bırakılan Patlayıcı Maddelerle Av Malzemesi ve Benzerlerinin Üretimi, İthali, Taşınması, Saklanması, Depolanması, Satışı, Kullanılması, Yok Edilmesi, Denetlenmesi Usul Ve Esaslarına İlişkin Tüzük, Maden Ve Taş Ocakları İşletmelerinde ve Tünel Yapımında Alınacak İşçi Sağlığı Ve İş Güvenliği Önlemlerine İlişkin Tüzük, Yapı İşlerinde İşçi Sağlığı Ve İş Güvenliği Tüzüğü, tarih ve Sayılı Resmi Gazete yayımlanan Yapı Malzemeleri Yönetmeliği, tarih ve Sayılı Resmi Gazete yayımlanan Patlayıcı Ortamların Tehlikelerinden Çalışanların Korunması Hakkında Yönetmelik vb.) belirtilen tedbirler ve gerekli izinler alınacaktır. Projenin inşaat aşamasında çevrede oluşacak patlatmadan kaynaklı her türlü zarar proje sahibi tarafından karşılanacaktır. Patlatma öncesi, alan içerisinde herhangi bir canlı varlığın olmaması sağlanarak gerekli uyarılar yapılacak ve patlatmalar Jandarma kontrolünde yapılacaktır. Çalışmalarda Maden ve taş ocakları işletmelerinde ve tünel yapımında alınacak işçi sağlığı ve iş güvenliği önlemlerine ilişkin tüzüğün patlayıcı maddeler bölümündeki maddelerine uyulacaktır. Parlayıcı, patlayıcı ve tehlikeli, zararlı maddelerle çalışan işyerlerinde ve işlerde alınacak tedbirler hakkındaki tüzüğün ve 67. maddelerine uyularak, Çevre Mevzuatı uyarınca gerekli çalışmalar yapılacaktır. Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği Ek-7, Tablo 6 da verilen Maden ve Taş Ocakları ile Benzeri Alanlarda Patlama Nedeniyle Oluşacak Titreşimlerin En Yakın Çok Hassas Kullanım Alanının Dışında Yaratacağı Zemin Titreşimlerinin İzin Verilen En Yüksek Değerleri tablosunda titreşim frekansı 1-4 Hz için verilen en yüksek titreşim hızı 5 mm/sn dir. Faaliyet kapsamında yapılması planlanan patlatma işlemlerinde Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği nde belirtilen sınır değerler aşılmayacaktır. Patlatmalara nonel kapsüllerin kullanılması planlanmaktadır. 134

153 4.3. Zemin Emniyetinin Sağlanması İçin Yapılacak İşlemler Proje güzergahı üzerinde zemin emniyetinin sağlanması için uygulanan yöntemler aşağıda sıralanmaktadır. Detay zemin etüd raporlarında tespit edilecek tüm önlemlere inşaat aşamasında uyulacaktır. - Zeminin taşıma gücünün yetersiz olduğu bölgelerde, zayıf zemin kazınarak atılacak, tabi zemine kadar kaya dolgu uygulanarak taşıma gücü arttırılacaktır. - Stabilite sorunu olan yarmalarda püskürtme betonu ve kaya bulonu uygulaması ile şev yüzeyi desteklenecektir. - Yarma taş ve kaya düşme riski taşıyan yarma şevleri tel kafes yöntemi ile sabitlenecektir Projenin İnşaat ve İşletme Aşamasında Su Temini Sistemi Planı, Suyun Nereden Temin Edileceği, Suyun Temin Edileceği Kaynaklardan Alınacak Su Miktarı ve Bu Suların Kullanım Amaçlarına Göre Miktarları İnşaat Aşaması: gerekli olan içme ve kullanma suyu; İnşaat işlerinde, Tozu önlemek amacıyla ulaşımda kullanılan alanlarda, İşçiler tarafından şantiyelerde kullanılacaktır. Sivas-Erzincan Demiryolu inşaatı sırasında proje güzergâhında geçici şantiyeler kurulacaktır. Proje kapsamında 3 adet şantiye kurulması öngörülmektedir. Şantiye alanlarında yapılacak inşaat işlemlerine göre çalışacak personel sayısı da değişiklik gösterecek olup, ortalama her şantiyede 150 kişinin istihdam edilmesi ön görülmektedir. Çalışacak personel için gerekli olan su miktarı: 150 kişi x 150 lt/gün-kişi = lt/gün = 22,5 m 3 /gün dür. Projenin inşaatı aşamasından diğer kullanımlar için (spreyleme, inşaat işleri, v.b.) günde 7,5 m 3 /gün lük bir su ihtiyacı olacağı tahmin edilmektedir. Dolayısıyla projenin inşaatı aşamasında içme ve kullanma suyu ihtiyacı toplam 30 m 3 /gün dür. Söz konusu su ihtiyacı; A) Şantiye/şantiyelerin Belediye Mücavir alan sınırları içerisinde kurulması halinde şebekeye bağlanılarak, B) Mücavir alan sınırları dışarısında kalması halindeyse TSE 266 standardı niteliklerini taşıyan tankerlerle taşıma suretiyle alınacaktır. Suyun temin edildiği kaynaklar ve taşımada kullanılan tankerler; Gıda Maddelerinin ve Umumi Sağlığı İlgilendiren Eşya ve Levazımın Hususi Vasıflarını Gösteren Tüzüğün 426 ncı maddesine dayanılarak hazırlanan ve "İçme ve Kullanma Sularının ve Satış Yerlerinin Tabi Olacakları Esaslar"ı düzenleyen tarih ve sayılı Genelge de belirtilen hususlara uygun seçilecektir. İşletme Aşaması: Demiryolu hattının işletme aşamasındaki su ihtiyacı: hattı ve istasyonu kullanan yolcular ile çalışanlar için olacaktır. Demiryolu Hattının işletilmesi esnasında bir istasyonu bir seferde yaklaşık 440 kişinin (20 görevli personel yolcu) kullanması tahmin edilmektedir. 135

154 Proje kapsamındaki istasyonlarda şehir şebekesi kullanılacaktır. Trenlerde ihtiyaç duyulacak su ise istasyonlardaki şebeke suyundan ve piyasada satılan hazır sulardan karşılanacaktır Projenin İnşaat ve işletme Aşamasında Oluşacak Katı Atıkların Cinsi (evsel nitelikli katı atıklar, inşaat atıkları, tıbbi atıklar vb.), Miktarı ve Bertaraf Yöntemleri (belediyeye teslim edilecekse buna dair protokol yapılması ve bunun 'na eklenmesi) Projenin inşaat aşamalarında yapılacak işlemler sırasında şantiyelerde çalışacak personelden ve iş makinelerinden kaynaklı katı atıkların meydana gelmesi söz olacaktır. İşletme aşamasında ise trenlerdeki yolcular ve personellerden bunun yanı sıra istasyonda evsel katı atıkların oluşması söz konusu olacaktır. Atıklar, 05/07/2008 tarih ve sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Atık Yönetimi Genel Esaslarına İlişkin Yönetmelik hükümleri Ek IV Atık Listesine göre tanımlanmıştır. Evsel nitelikli katı atıklar ve ambalaj atıkları, İnşaat atıkları, İş makinelerinden ve bakım-onarım işlemlerinden kaynaklı atıklar, Tıbbi atıklar, Arıtma Çamurları. Tablo 62. Meydana Gelecek Atıkların Atık Kodları Atık Türü Kağıt ve Karton Cam Ambalaj Atığı Evsel Atıklar Plastikler Metaller Biyolojik olarak bozunabilir mutfak ve kantin atıkları Hafriyat Atıkları dışındaki toprak ve kayalar Arıtma çamurları Kentsel atık suyun arıtılmasından kaynaklanan çamurlar Atık Yağlar Atık Hidrolik Yağlar (13 01) Sentetik hidrolik yağlar Pil ve Akü Atıkları Kurşunlu piller Atık Kodu Proje kapsamında yapılacak işlemler sırasında meydana gelecek katı atıkların miktarı ve özellikleri aşağıda verilmektedir. Evsel Nitelikli Katı Atıklar ve Ambalaj Atıkları; Faaliyetin inşaat aşamalarında çalışacak personelden, işletme aşamasında ise tren ve istasyondaki yolcu ve personelden kaynaklı katı atıkların oluşması söz konusu olacaktır. nin inşaatı sırasında proje güzergâhında geçici şantiye/şantiyeler kurulacaktır. Her bir şantiyede çalışacak kişi sayısı ortalama 150 kişidir. Bir kişiden kaynaklanan günlük katı atık miktarı 1,14 kg (TUİK 2012) olarak kabul edilirse, 150 kişiden kaynaklanacak katı atık miktarı: Q Q q N Q = q x N = Bir günlük toplam katı atık miktarı = Bir kişiden kaynaklanacak günlük katı atık miktarı = İşçi sayısı = 1,14 kg/kişi-gün x 150 kişi = 171 kg/gün olacaktır. 136

155 nin işletilmesi esnasında trenlerde ve istasyonlarda yolcu (trenlerin seyrederken oluşacak yemek atıkları v.b.) ve çalışacak personelden kaynaklı evsel nitelikli atıklar ve ambalaj atıklarının oluşumu söz konusudur. Demiryolu Hattının işletilmesi esnasında bir istasyonu bir seferde yaklaşık 440 kişinin (20 görevli personel yolcu) kullanması tahmin edilmektedir. Bir kişiden kaynaklanan günlük katı atık miktarı 1,14 kg (TUİK 2012) olarak varsayılmıştır. 440 kişiden kaynaklanacak katı atık miktarı: Q Q q N Q = q x N = Bir günlük toplam katı atık miktarı = Bir kişiden kaynaklanacak günlük katı atık miktarı = Görevli personel ve yolcu sayısı = 1,14 kg/kişi-gün x 440 kişi = kg/gün olacaktır. İnşaat Atıkları: Projenin inşaat faaliyetleri sırasında kullanılacak malzeme parçaları, hasar görmüş malzemeler, perçinler, vidalar, sac-makine parçaları, elektrik kabloları vb. inşaat atıklarının oluşması söz konusudur. İş Makinelerinden ve Bakım-Onarım İşlemlerinden Kaynaklı Atıklar, Proje kapsamında arazinin hazırlanması ve inşaat aşamasında kullanılacak makinelerin bakımları, yakıt ikmalleri ve yağ değişimleri; kurulacak şantiye/şantiyelerde oluşturulacak makine parkının ilgili biriminde veya ruhsatlı izinli akaryakıt istasyonlarında yapılacaktır. Şantiye alanında yapılacak bakım-onarım işlemleri sızdırmaz zemin üzerinde gerçekleştirilecektir. İnşaat aşamasında makine ve ekipmanların herhangi bir arıza anında yapılacak onarım çalışmalarında atık lastik, atık akü ve makine ekipman parçaları meydana gelmesi söz konusudur. Şantiyelerde bakım-onarım işlemlerinin yapılması durumunda meydana gelmesi beklenen akümülatörler, Atık Pil ve Akümülatörlerin Kontrolü Yönetmeliği gereğince bu tür atıkları toplayan ve geri kazanımı sağlayan firmalara verilecektir. Şantiyelerde bakım-onarım işlemleri sonrasında meydana gelmesi beklenen atık lastikler, Ömrünü Tamamlamış Lastiklerin Kontrolü Yönetmeliği gereğince, lastik dağıtımını ve satışını yapan işletmelere veya yetkili taşıyıcılara teslim edilecektir. İşletme aşamasına geçildiğinde ise trenlerin ve demiryolu hatlarının bakım-onarımdan kaynaklanacak atıkların oluşması söz konusudur. Bakım-onarım atıkları genel olarak aşağıda tanımlanmıştır. Balast Eleme: Ortalama 5 yılda bir defa tekrarlanan bu çalışmada metre başına 0,1 m 3 atık (balast özelliklerini taşımayan madde) çıkacağı tahmin edilmektedir. Üst Yapı Yenileme: Ortalama her 30 yılda bir gerçekleştirilen üst yapı yenileme faaliyetleri sonucunda ortaya çıkan beton traversler (rayların üstüne oturduğu beton bloklar) olup, tüm hat boyunca yaklaşık adettir. Alt Yapı Yenileme: Demiryolu hattının işletilmesi esnasında olağanüstü durumlarda yapılacak olan alt yapı yenileme çalışmaları olup, miktarı tahmin edilememektedir. 137

156 Tren ve Vagonların Bakım ve Onarımından Kaynaklı Atıklar: Lokomotif ve Vagon Bakım atölyeleri sadece kendi bakım yetkileri dâhilinde ve TCDD yazılı emirlerine uygun olarak bakım ve onarım çalışmalarını sürdürmekte olup, sürdürmeye devam edilecektir. Proje kapsamında işletme aşamasında; Tekerlek Takımı Amortisör ve Dingil Yatakları, Şasi ve Bojiler, Kapılar ve Pencereler, Cer ve Tampon Takımları Bağlantı Parçaları ve Fren Takımları Vagon Sandığı, Kabin Parçaları Aydınlatma ve Isıtma Sistemleri Elektrik Tertibatı ile ilgili periyodik bakımlar gerçekleştirilmektedir. Buna göre bakım ve onarım çalışmalarından kaynaklı; Metal Atıklar (perçinler, vidalar, sac-makine parçaları, rondelalar, kilitler vb.) Toz keçeleri, Elektrik Kabloları, Polietilen ve Polipropilen Parçalar Kabin Camları ve Vagon Ahşapları, Yükleme Traversleri Atık Motor ve Dişli Yağları Kaynak ve Boya Çapakları Yağlı bez, eldiven vb.atıklar oluşacaktır. Tıbbi atıklar; nin inşaatı sırasında proje güzergâhında geçici şantiye/şantiyeler kurulacaktır. Hattın inşaatı aşamasında kurulacak olan şantiye/şantiyelerde personel sayısının 49 kişiyi geçmesi nedeniyle revir ünitesi kurulacaktır. Revirde, inşaat faaliyetleri sırasında oluşabilecek küçük çaplı yaralanma vb. durumlara ilk müdahalenin yapılması için sadece ilk yardım ekipmanları bulunacaktır. Bu aşamada tıbbi atık olarak çok az miktarda yara bandı, sargı bezi vb. atıklar oluşması beklenmektedir. Arıtma Çamurları; Şantiye alanlarından kaynaklı atıksuların atıksu arıtma tesisinde arıtılması halinde biyolojik arıtma tesisi yapılması planlanmaktadır. Bu bağlamda arıtma tesisinden kaynaklı arıtma çamurlarının meydana gelmesi söz konusudur. BERTARAF YÖNTEMLERİ Evsel nitelikli katı atıklar ve ambalaj atıkları Faaliyetin inşaat aşamalarında çalışacak personelden ve işletme aşamasında trenlerde ve istasyondaki yolcu ve personelden kaynaklı katı atıklar ve pet şişe, cam şişe, karton vb ambalaj atıkları olacaktır. Oluşacak katı atıklar evsel nitelikli olup, atıklar çöp konteynerlerinde biriktirilerek en yakın yerleşim yerlerindeki Belediyelere verilerek şantiye alanından uzaklaştırılacaktır. Ambalaj atıkları (plastik, cam vb.) ise şantiyelerde ve istasyonda ayrı konteynerlerde toplanarak çevre lisanslı ambalaj atığı alan firmalara verilecektir. 138

157 Projenin inşaat ve işletme aşamalarında; 14 Mart 1991 tarih ve Sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği, [03 Nisan 1991 tarih ve Sayılı, 22 Şubat 1992 tarih ve Sayılı, 2 Kasım 1994 tarih ve Sayılı, 15 Eylül 1998 tarih ve Sayılı, 18 Eylül 1999 tarih ve sayılı, 29 Nisan 2000 tarih ve sayılı, 25 Nisan 2002 tarih ve sayılı ve 5 Nisan 2005 tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayınlanarak yürürlüğe giren değişikliklere], Ambalaj atıkları tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanan Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği tarih ve sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak tarihinde yürürlüğe giren Atıkların Düzenli Depolanmasına Dair Yönetmelik hükümlerine uyulacaktır. İnşaat Atıkları: Projenin inşaat faaliyetleri sırasında kullanılacak malzeme parçaları, hasar görmüş malzemeler, perçinler, vidalar, sac-makine parçaları, elektrik kabloları vb. inşaat atıklarının oluşması söz konusudur. İnşaat atıkları, şantiye alanı içerisinde uygun bölgelerde toplanarak, tarih ve sayılı Resmi Gazetede Yayınlanarak yürürlüğe giren Hafriyat Toprağı, İnşaat ve Yıkıntı Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği esaslarına göre bu tür atıkları değerlendiren lisanslı tesislere verilerek geri kazanımı sağlanacaktır. İş Makinelerinden ve Bakım-Onarım İşlemlerinden Kaynaklı Atıklar: İnşaat aşamasında çalışacak olan araçların bakım ve onarımlarının şantiye alanında yapılması durumunda bakım onarım işlemleri sızdırmaz zemin üzerinde gerçekleştirilecektir. Bu bakımlar sırasında atık lastik, atık akü ve makine ekipman parçaları oluşması muhtemeldir. Şantiyelerde bakım-onarım işlemlerinin yapılması durumunda meydana gelmesi beklenen akümülatörler, Atık Pil ve Akümülatörlerin Kontrolü Yönetmeliği gereğince bu tür atıkları toplayan ve geri kazanımı sağlayan firmalara verilecektir. Şantiyelerde bakım-onarım işlemleri sonrasında meydana gelmesi beklenen atık lastikler, Ömrünü Tamamlamış Lastiklerin Kontrolü Yönetmeliği gereğince, lastik dağıtımını ve satışını yapan işletmelere veya yetkili taşıyıcılara teslim edilecektir. Tesiste bakım-onarım işlemleri sonrasında meydana gelmesi beklenen makineekipman parçaları bu tür hurda parçaları alan lisanslı firmalara verilerek değerlendirilecektir. Lokomotif ve Vagon Bakım-Onarım Atölyelerinde oluşacak metal, polietilen, polipropilen, ahşap ve benzeri geri kazanılabilir atıklar bu tür atıkları toplayan ve geri kazanımını sağlayan Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ndan lisanslı firmalara verilecektir. Atölyede ortaya çıkan her türlü kontamine olmuş atık ( eldiven, bez, toz keçesi vb.) maddeler ile kaynak ve boya çapakları tarih ve sayılı Resmi Gazetede (değişiklik 30 Mart 2010 tarih ve sayılı Resmi Gazete) yayınlanarak yürürlüğe giren Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği hükümlerine uygun olarak geri kazanılmak üzere çevre lisanslı firmalara verilecektir. 139

158 Tıbbi atıklar; İnşaat çalışmaları süresince şantiye sahalarında kurulması planlanan revirlerde, ilk müdahalenin yapılması için sadece ilk yardım ekipmanları bulunacaktır. Bu aşamada tıbbi atık oluşumu beklenmemekte olup, sadece çok az miktarda yara bandı, sargı bezi vb. atıklar oluşacaktır. Bu atıklar özel kaplarda revirde toplanarak biriktirilecek ve lisanslı Tıbbi Atık Bertaraf Tesislerine verilecektir. Projenin inşaat aşamalarında; tarih ve sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Tıbbî Atıkların Kontrolü Yönetmeliği hükümlerine uyulacaktır. Arıtma Çamurları; Şantiye alanlarından kaynaklı atıksuların atıksu arıtma tesisinde arıtılması halinde biyolojik arıtma tesisi yapılması planlanmaktadır. Bu bağlamda arıtma tesisinden kaynaklı arıtma çamurlarının meydana gelmesi söz konusudur. Arıtma tesisinden kaynaklanacak arıtma çamurunun depolanabilirlik özelliklerinin belirlenebilmesi için, tarih ve sayılı Atıkların Düzenli Depolanmasına Dair Yönetmeliğin Ek-2 ye göre analizleri yaptırılacaktır. Analiz sonuçlarının katı atık bertaraf tesislerine verilmesinin uygun olması halinde, çamur stabilizasyonu yapıldıktan sonra belediye katı atık depolama tesisine verilecektir. Arıtma çamurlarının verileceği katı atık bertaraf tesisi ile ilgili olarak Belediyeler ile protokol yapılacak ve yapılan protokol Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüklerine sunulacaktır. Analiz sonuçlarının tehlikeli atık olarak çıkması halinde ise çevre lisanslı tesislere verilecektir Projesinin inşaat ve işletme Aşamasında Oluşacak Sıvı Atıkların Cinsi, (evsel nitelikli atık su, iş makinelerinden kaynaklanan atık yağlar vb.), Miktarı, Bertaraf Yöntemleri ve Deşarj Edileceği Ortamlar (konu ile ilgili izin belgelerinin 'na eklenmesi), Atıksuların Kanalizasyona Bağlanacağı Belirtilen Yerlerde, Kanalizasyon Sistemlerinin Arıtma Sistemiyle Sonlanıp Sonlanmadığının Belirtilmesi SIVI ATIKLARIN CİNSİ A- İnşaat Aşaması: I- Atıksular: kapsamında yer alan ünitelerin inşaat aşamasında çalışacak personelin su kullanımından kaynaklı evsel nitelikli atıksu oluşumu söz konusu olacaktır. Bunun dışında herhangi bir atıksu oluşumuna neden olabilecek bir faaliyet bulunmamaktadır. Projelerde gerekli olan kullanma suyu üstyapı çalışmalarında, inşaat işlerinde, tozu önlemek amacıyla ulaşımda kullanılan alanlarda ve işçiler tarafından şantiyelerde kullanılacaktır. II- Atık Yağlar: Proje kapsamında arazinin hazırlanması sırasında kullanılacak makinelerin bakımları, yakıt ikmalleri ve yağ değişimleri; kurulacak şantiye/şantiyelerde oluşturulacak makine parkının ilgili biriminde veya ruhsatlı izinli akaryakıt istasyonlarında yapılacaktır. Bu işlemlerin şantiye/şantiyelerde yapılması durumunda araçların bakımından kaynaklı atık yağ oluşması 140

159 söz konusudur. Personelin yemek ihtiyaçlarının şantiye alanlarından karşılanması planlanmakta olup, bitkisel atık yağların meydana gelmesi söz konusudur. B- İşletme Aşaması: işletilmesi esnasında hem trenler ve istasyonda çalışacak personelden, hem de trenler (trenlerin seyir halindeyken oluşacak bu atıksular tren içindeki sızdırmaz sistemlerde toplanacak ve istasyonlara aktarılacaktır) ve istasyonu kullanacak kişilerden kaynaklı sıvı atık oluşumu söz konusudur. Proje kapsamında kullanılacak olan vagon ve trenlerin herhangi bir nedenle arıza yapması durumunda istasyon yerinde bulunan bakım ünitelerinde küçük onarımların yapılması muhtemeldir. Eğer bakım işlemi yapılması durumunda atık yağlar meydana gelmesi muhtemeldir. SIVI ATIKLARIN MİKTARI A- İnşaat Aşaması: I- Atıksular: kapsamında proje güzergâhında geçici şantiyeler kurulacaktır. Şantiye alanlarında yapılacak inşaat işlemlerine göre çalışacak personel sayısı da değişiklik gösterecek olup, ortalama 150 kişinin çalışacağı ön görülmektedir. Bu bağlamda kullanılacak su miktarı hesaplanırken maksimum personel sayısı olan 150 kişi baz alınmıştır. Kişi başına günde 150 litre su kullanılacağı, suyun % 100 ünün atıksuya dönüşeceği varsayılmıştır. Oluşacak olan atıksuyun miktarı: 150 kişi x 150 lt/gün-kişi = lt/gün = 22,5 m 3 /gün dür. II- Atık Yağlar: Bakım-onarım çalışmaları gerektiğinde ve iş makinelerinin yetkili servislere götürülememesi durumunda şantiye alanında yapılacaktır. Bu bağlamda meydana gelecek atık yağ miktarı değişiklik arz edecektir. Proje konusu demiryolu hattında şantiyelerin, istasyon alanı olarak belirlenen alanlara kurulması planlanmaktadır. Personelin yemek ihtiyaçlarının şantiye alanlarından karşılanması planlanmakta olup, bitkisel atık yağların meydana gelmesi söz konusudur. Bitkisel atık yağ miktarı, yapılacak yemek çeşidi, miktarı vb. bileşenlere bağlı olarak değişiklik arz edecektir. B- İşletme Aşaması: Proje kapsamında yer alan istasyonlarda çalışacak personel sayısının yaklaşık 20 kişi olacağı tahmin edilmekle birlikte güzergâh boyunca, istasyonlarda tren yolcularının tamamı ve görevlileri de dikkate alındığında yaklaşık 440 kişinin hizmet alacağı öngörülerek oluşması beklenen maksimum atıksu miktarı; 440 kişi x 150 lt/gün-kişi = m 3 /gün.dür. Proje kapsamında kullanılacak olan vagon ve trenlerin herhangi bir nedenle arıza yapması durumunda istasyon yerinde bulunan bakım ünitelerinde küçük onarımların yapılması muhtemeldir. 141

160 SIVI ATIKLARIN BERTARAFI İnşaat Aşamasında Oluşacak Evsel Nitelikli Atıksular: kapsamında yer alan ünitelerin inşaat aşamasında çalışacak personelin su kullanımından kaynaklı evsel nitelikli atıksu oluşumu söz konusu olacaktır. Belirlenen şantiye alanı yerleri Bölüm de verilmektedir. Şantiye alanlarının belediye mücavir alanlarında kalması halinde atıksular, belediyeler ile protokol yapılarak kanalizasyon sistemine verilecektir. Araziye atıksu deşarjı yapılmayacaktır. Etüt, proje ve mühendislik hizmetleri işi devam etmekte olan projenin yüklenicisi olacak firma, ilgili belediye ile görüşerek atıksu deşarjını 31 Aralık 2004 Tarih ve sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren (13 Şubat 2008 tarih ve R.G. sayı ile değişik) Su Kirliliği Kontrol Yönetmeliği ne uygun olarak yapacaktır. Belediyelerin kanalizasyon sistemine bağlantı yapılması ile ilgili olarak protokol yapılacak, yapılan protokol Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüklerine sunulacaktır. Şantiye alanlarının mücavir alanlar dışında belirlenmesi halinde ise; 31 Aralık 2004 tarih ve sayılı Resmi Gazete ile yayımlanarak yürürlüğe giren Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği hükümleri gereğince arıtma tesisi yapılması planlanmaktadır. Yapılması planlanan biyolojik arıtma tesisinin genel özellikleri aşağıda verilmektedir. Paket Biyolojik Arıtma Sistemi Söz konusu proje kapsamında paket atıksu arıtma tesisi kurulması planlanmakta olup, özellikleri aşağıda genel olarak verilmektedir. Ön Çöktürme Havuzu Dengeleme Havuzu Biyolojik Reaktör Çöktürme Havuzu Ön çökeltme havuzunun başlıca amacı atıksuyu iki temel bileşene; çamur ve çökelmiş atıksuya ayırmaktır. Böylece bu iki bileşen ayrı ayrı arıtılabilir. Ön çökeltme havuzlarında askıdaki katı maddelerin %50-70'i ve BOİ'nin % 25-40'ı uzaklaştırılabilir. Çöktürme havuzu arıtma tesisinin ilk giriş kapısıdır. Atık su ile beraber tesise giriş yapan biyolojik olarak arıtılamayacak katı maddelerden çökebilenleri haznenin tabanında yüzenler ise haznenin yüzeyinde toplanır. Çöken ve yüzen maddeler içerisinde biyolojik olarak çözünen maddeler var ise zamanla çürüyerek suya karıştıklarından hazne tabanında veya yüzeyinde aşırı birikmeye yol açmazlar. Biyolojik olarak arıtılamayan ve haznede biriken katı maddeler yılda birkaç kez vidanjörle çekilerek hazneden uzaklaştırılacaktır. Katı madde içermeyen atık su, hazne yarı seviyesinden terfi haznesine alınır. Bu hazne sayesinde arıtma tesisi difüzör hatlarının ve sistem içerisinde çalışan pompa vs. ekipmanların katı maddelerden zarar görmesi önlenmiş olur. Ön çöktürme haznesi bulunan arıtma tesisinde atık su girişine konulan kaba ızgara, pislik tutucu gibi ekipmanların kullanılmasına gerek kalmayacaktır. Ön çökeltme havuzlarında atıksuyun bekletilme süresi 1,5 2,5 saat arasında değişebilmektedir. 142

161 Dengeleme Havuzu ve Besleme Pompası Ön çöktürme havuzundan geçen atık sular toplandığı ve atıksuyun debi ve konsantrasyon yönünden dengelenerek, arıtma tesisine homojen ve düzenli bir atıksu transferinin sağlandığı havuzdur. Burada homojen bir atık su karışımı sağlanır. Ayrıca pik debilerle aşırı atık su gelişini dengeleyen bir haznedir. Dengeleme haznesine biriken atık suları biyolojik reaktöre iletmek için dengeleme haznesine dalgıç pompa (besleme pompası) montajı yapılacaktır. Biyolojik Reaktör ve Temiz Su Deposu Dengeleme havuzundan sonra ardışık kesikli reaktöre geçen atıksular burada aktif çamur ile temas ettirilmektedir. Ardışık kesikli reaktörde, atıksuların içerdiği organik kirlilikler aerobik bakteriler yardımı ile CO 2 ve suya dönüştürülmektedir. Bunun için gerekli oksijen ve karışım havası, ünite bünyesinde bulunan blower ile sağlanmaktadır. Blowerden sağlanan hava, ince hava kabarcığı veren membranlı kauçuk difüzörlerle tüm reaktöre eşit olarak dağıtılmaktadır. Ardışık kesikli reaktörde organik kirliliği giderilen atıksular içerdiği bakteri yumaklarıyla çökelmeye bırakılmaktadır. Çökeltime bırakılarak bakteri yumaklarından ayrılan arıtılmış su, dalgıç tip tahliye pompası ile tahliye edilirken dozaj pompası ile hipoklorit dozlanarak dezenfekte edilmekte ve su arıtma işlemi tamamlanmaktadır. Sistemde zamanla oluşan ve belirli zamanlarda atılması gerekli atık çamurlar dalgıç tip çamur pompası ile çamur depo havuzuna transfer edilir. Çamur depo havuzunda depolanan atık çamurlar belirli aralıklarla sistemden uzaklaştırılacaktır. Aşağıda arıtma sisteminin akım şeması verilmektedir. Arıtması tesisi kapasitesi şantiyede çalışacak olan personal sayısına göre projelendirilecektir. Bu aşamada şantiye 150 kişi çalışması ve arıtma tesis kapsitesinin 150 kişilik planlanması öngörülmektedir Şekil 36. Arıtma Tesisi İş Akım Şeması 143

162 Arıtma Tesisi Çıkış Suları Kalitesi tarihli ve sayılı Resmi Gazetede (değişiklik tarih ve Resmi Gazete, 30 Mart 2010 tarih ve sayılı R.G. ve tarih ve sayılı R.G.) yayımlanarak yürürlüğe giren Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliğinde verilen Tablo 21.1 de Evsel Nitelikli Atıksuların Alıcı Ortama Deşarj Standartları nı sağlar vaziyette olması için arıtılmış suda bulunmasına izin verilen maksimum kirletici konsantrasyonları Tablo 63 de verilmektedir. Arıtma tesisi, arıtılmış su karakteristiklerinin 1380 sayılı Su Ürünleri Kanunu ve Yönetmeliğinde belirtilen parametre ve limitleri sağlayacak şekilde boyutlandırılacak ve çalıştırılacaktır. Tablo 63. Sektör: Evsel Nitelikli Atık Sular (Sınıf 1: Kirlilik Yükü Ham BOİ Olarak Kg/Gün Arasında, Nüfus = ) PARAMETRE BİRİM KOMPOZİT NUMUNE KOMPOZİT NUMUNE 2 SAATLİK 24 SAATLİK Biyokimyasal Oksijen İhtiyacı (BOİ 5) (mg/l) Kimyasal Oksijen İhtiyacı (KOİ) (mg/l) Askıda Katı Madde (AKM) (mg/l) ph Arıtılmış sular, Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüklerinin uygun gördüğü alanlara deşarj edilecektir. Şantiye alanlarının mücavir alan dışında kalması halinde işletilmesi planlanan atıksu arıtma tesisi için 14/02/2013 Tarih ve 2013/4 sayılı Atıksu Arıtma/Derin Deniz Deşarjı Proje Onayı genelgesi kapsamında Atıksu Arıtma Tesisi Projesi hazırlatarak ilgili mercilerden (Belediye, Valilik ya da Çevre ve Şehircilik Bakanlığı) Proje Onayı alınacaktır. Ayrıca atıksu arıtma tesisi işletmeye geçmeden önce tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Çevre Kanununca Alınması Gereken İzin Ve Lisanslar Hakkında Yönetmelik hükümlerine göre Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüklerine müracaat edilerek gerekli çevre izni (deşarj) alınacak olup, izinler alınmadan inşaat faaliyetlerine başlanmayacaktır. İnşaat Aşamasında Oluşacak Atık Yağlar: Demiryolu projesi kapsamında oluşacak atık yağlar sızdırmasız tanklarda depolanarak çevre lisanslı bertaraf tesislerine intikali sağlanacaktır. Araçlar ve makineler için bakım ve yakıt ikmallerinin yapılmasında 14 Mart 2005 tarih ve sayılı(değişiklik tarih ve sayılı R.G.) Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği ve 30/07/2008 tarih ve sayılı Resmi Gazetede yayınlanarak yürürlüğe giren(değişiklik 30/03/2010 tarih ve sayılı Resmi Gazete) Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği ne uyulacaktır. İnşaat aşamasında oluşması muhtemel bitkisel atık yağlar, sızdırmaz, iç ve dış yüzeyleri korozyona dayanıklı bidonlarda toplanarak çevre izin ve lisanslı bitkisel atık yağ geri kazanım tesislerine verilerek geri kazanımı sağlanacaktır. Bitkisel atık yağların bertarafında; tarih ve sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak (değişiklik tarih ve sayılı Resmi Gazete) yürürlüğe giren Bitkisel Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği hükümlerine uyulacaktır. 144

163 İşletme Aşaması: Sivas-Erzincan Demiryolu Hattının işletilmesi esnasında hem trenler ve istasyonda çalışacak personelden, hem de trenleri ve istasyonu kullanacak kişilerden kaynaklı sıvı atık oluşumu söz konusudur. Oluşacak bu atıksular; İstasyonun bulunduğu yerleşim yerlerinde kanalizasyon bağlantısı mevcut ise, kanalizasyon şebekesine bağlanacaktır. Şebekenin bulunmadığı yerlerde ise 31 Aralık 2004 tarih ve sayılı Resmi Gazete ile yayımlanarak yürürlüğe giren ve 13 Şubat 2008 tarih ve R.G. sayı ile değişik Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği Madde 23. de belirtilen 84 kişi sınır değerinin üzerinde olduğu durumlarda arıtma sistemi kullanılacaktır. Proje kapsamında kullanılacak olan vagon ve trenlerin herhangi bir nedenle arıza yapması durumunda istasyon yerinde bulunan bakım ünitelerinde küçük onarımların yapılması muhtemeldir. Demiryolu projesi kapsamında oluşacak atık yağlar sızdırmasız tanklarda depolanarak çevre lisanslı bertaraf tesislerine intikali sağlanacaktır. Araçlar ve makineler için bakım ve yakıt ikmallerinin yapılmasında 14 Mart 2005 tarih ve sayılı(değişiklik tarih ve sayılı R.G.) Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği ve 30/07/2008 tarih ve sayılı Resmi Gazetede yayınlanarak yürürlüğe giren(değişiklik 30/03/2010 tarih ve sayılı Resmi Gazete) Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği ne uyulacaktır. Projenin tüm aşamalarında; 31 Aralık 2004 Tarih ve sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Su Kirliliği Kontrol Yönetmeliği ne (Değişiklik Sayılı Resmi Gazete ve 30 Mart 2010 tarih ve sayılı Resmi Gazete ), tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Toprak Kirliliğinin Kontrolü Ve Noktasal Kaynaklı Kirlenmiş Sahalara Dair Yönetmelik hükümlerine uyulacaktır sayılı Su Ürünleri Kanununa ve bu kanuna bağlı çıkartılan, tarih ve sayılı Resmî Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren Su Ürünleri Yönetmeliği hükümlerine uyulacaktır. 14 Mart 2005 tarih ve sayılı(değişiklik tarih ve sayılı R.G.) Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği ve 30/07/2008 tarih ve sayılı Resmi Gazetede yayınlanarak yürürlüğe giren(değişiklik 30/03/2010 tarih ve sayılı Resmi Gazete) Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği ne uyulacaktır tarih ve sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak (değişiklik tarih ve sayılı Resmi Gazete) yürürlüğe giren Bitkisel Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği hükümlerine uyulacaktır Projenin İnşaat ve işletme Aşamasında Oluşacak Tehlikeli Atıkların Cinsi, Miktarı ve Bertaraf Yöntemleri, Alınacak İzinler, Uyulacak Yönetmelikler Tehlikeli atıkların iş makinelerinin bakım-onarım çalışmaları sırasında meydana gelmesi muhtemeldir. Yapılacak bakım-onarım çalışmasına ve yapılacak işleme göre değişiklik arz edecektir. Şantiye alanlarında yapılacak bakım-onarım çalışmalarında ve işletme aşamasında trenlere uygulanacak bakım çalışmalarından kaynaklanacaktır. Tehlikeli atıklar Çevre lisanslı firmalara verilerek bertaraf edilecektir. Proje kapsamında tarih ve sayılı Resmi Gazetede (değişiklik 30 Mart 2010 tarih ve sayılı Resmi Gazete) yayınlanarak yürürlüğe giren Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği hükümlerine uyulacaktır. 145

164 İnşaat aşamasında meydana gelecek tehlikeli atıklar, makine parkı içinde tehlikeli atıkların toplanması için ayrılan geçici tehlikeli depolama alanında toplanacak ve taşıma lisansı olan taşıyıcı firmalar tarafından proje alanından alınarak çevre izin ve lisanslı bertaraf tesislerine verilecektir. Faaliyet sahibi tarafından tehlikeli atıkların taşınması sırasında Atık Taşıma Formu doldurularak, taşıma formunun bir nüshası Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü ne sunulacak ve Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü nden alınacak şifre ile Çevre ve Şehircilik Bakanlığı nın internet sitesine bildirimleri yapılacaktır. Ayrıca faaliyet sahibi tarafından taşıma formunu üç yıl süre ile saklanacak ve denetimlerde yetkili idarelerce istendiğinde yetkili idareye sunulacaktır Karayolu Projesinin İnşaat Aşamasında Oluşacak Toz Emisyonları (kırma, öğütme, taşıma ve depolama gibi), Toz Emisyonu Hesaplamaları ve Alınacak Önlemler Sivas-Erzincan Demiryolunun yapımında toz yayıcı işlemler, inşaat mahallinden kaynaklanacaktır. Yapılan hesaplamalarda demiryolu projesi kapsamında yaklaşık m 3 lük yarma ve m 3 lük dolgu işlemi işlemine ihtiyaç duyulacağı belirlenmiştir. İnşaat çalışmalarında alt yapı inşaatının yaklaşık 5 yılda tamamlanması planlanmaktadır. İnşaat çalışmalarının yaklaşık 5 yılda tamamlanmasının öngörüldüğü demiryolu projesi güzergâhındaki yarma ve dolgu işlemlerinin tamamı tek bir noktada değil, demiryolu güzergâhı boyunca gerekli görülen yerlerde yapılacaktır. Dolayısıyla, bu faaliyetten kaynaklanacak toz emisyonları hesaplamak ve modelleme çalışmasına aktarmak teknik olarak mümkün görülmemektedir. Demiryolu hattının inşaatı aşamasında; inşaat alanına malzemenin taşınması esnasında nakliye kamyonlarının yükleme standardı aşılmayacaktır. Kamyonla malzeme taşınması sırasında yollara, köprüye, meskûn mahale zarar verilmeyecektir. Malzemenin taşınması esnasında, hız sınırlamalarına uyularak, 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanununun belirlemiş olduğu hükümlerine uyulacaktır. İnşaat işlemleri esnasında oluşan toz oluşumunun engellenebilmesi için çalışma alanında savurma yapılmadan boşaltma ve doldurma yapılacak, malzeme üstü naylon branda ile kapatılacak, malzeme üst tabakaları %10 nemde muhafaza edilecek, ilgili alanlar ve yakın çevresi düzenli olarak sulanacaktır. Ayrıca hat boyunca özellikle hattın döşenmesi işleminin yapılacağı inşaat süresince yaz aylarında meskun mahalde aralıklı olarak arazöz ile spreyleme yapılarak toz emisyonu önlenecektir. Demiryolunun işletme aşamasında ise yük amaçlı kullanılacak olan istasyonlarda açıkta depolanacak malzeme, malzemenin boşaltılması ve kamyonlara yüklenmesi esnasında bir miktar toz oluşumu söz konusu olacaktır. Ancak yük amacı ile kullanılacak olan istasyonlarda yer alacak açık depolama alanlarında rüzgâr etkisi ile toz oluşumuna sebep olabilecek küçük boyutta malzeme depolanmayacaktır. Bu tür malzemeler (Örn: tahıl, kum, çakıl, kömür vb.) yine yükleme alanında yer alacak olan kapalı ambarlarda muhafaza edilecektir. Açık depolama alanlarında ise daha büyük ebatta olan malzemeler ve konteynırlar depolanacaktır. (Örn: tuğla, blok taş, blok mermer, granit, makine parçaları vb.) Bu nedenle söz konusu malzemelerden kaynaklı toz oluşumu da düşük seviyede olacaktır. Projenin tüm aşamalarında; 3 Temmuz 2009 tarih ve sayılı Resmi Gazetede yayınlanarak yürürlüğe giren Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği hükümlerine uyulacaktır. 146

165 4.9. Arazinin Hazırlanması Esnasında Yapılacak işlerde Kullanılacak Yakıtların Türleri, Tüketim Miktarları, Emisyonlar İnşaat çalışmaları sırasında yakıt olarak, özellikle iş makinelerinde motorin kullanılacaktır. İnşaat aşamasında kullanılacak ekskavatör, yükleyici, kamyon gibi iş makinelerinin tamamı motorin ile çalışmaktadır. Arazi şartlarında iş makineleri ortalama L/saat yakıt tüketmektedirler. Bu değer aracın yaşına, bakımına, arazi durumuna, yollara vs. göre değişmektedir. İş makinelerinde yakıt olarak dizel (motorin) yakıt kullanımından kaynaklı başlıca NOx, CO ve SOx emisyonları meydana gelecektir. Bu yüzden yasal düzenlemeler emisyon seviyesinin belirli sınırlar dahilinde olmasını istemektedir. Proje kapsamında kullanılacak olan iş makinelerinden kaynaklı emisyonların yönetmelik sınır değerleri aşmaması için gerekli tüm önlemler alınacaktır. İnşaat aşamasında iş makinelerinden kaynaklanan emisyonun kontrol edilmesi için yeni ve bakımlı araçlar kullanılacak, ayrıca tarih ve sayılı Resmi Gazete yayımlanan Egzoz Gazı Emisyonu Kontrolü Yönetmeliği hükümlerine uyulacaktır. Proje kapsamında kullanılması planlanan yakıt özellikleri ve emisyon faktörleri Tablo de verilmiştir. Tablo 64. Motorin Özellikleri (Tüpraş) Özellikler Motorin Dansite (yoğunluk) 0,840(ort) Su ve Tortu(%hac) 0,03(max) Vizkozite(50 0C,SSF) - Vizkozite(37.8 0C,SSU) Kükürt(%Ağır) 0,7(max) Kül(%Ağır) 0,01(max) Parlama Nok.( 0C)min. 55 Akma Nok.( 0C)(yaz/kış) 0/-5 Korozyon(bakır şerit) No.3 Damıtma %95 (hac.)( 0C) 370 Oktan sayısı(ron) - Tel(grPb/Lt) - Setan Sayısı 47(min) Buhar Basıncı Reid (kpa) - Tablo 65. Emisyon Faktörleri Kirletici Adı Emisyon Faktörü (kg/m 3 ) Karbon monoksit (CO) 7,2 Hidrokarbonlar (HC) 16,3 Azot Oksitler (NOx) 26,6 Kükürt Oksitler (SOx) 4,8 PM 13,2 Kaynak. Compilation of Air Pollution Emission Factors Volume I: Stationary Point and Area Sources, 4th ed., AP-42, U.S. EPA, Office of Air Quality Planning and Standards, 1985, with updates through September İnşaat aşamasında iş makinelerinden kaynaklanan emisyonun kontrol edilmesi için yeni ve bakımlı araçlar kullanılacaktır. Proje kapsamında kullanılacak tüm ekipmanların egzoz gazı ölçümleri belirli periyotlarda yaptırılacaktır. Faaliyet sahibi tarafından gerekli önlemler alındığı taktirde iş makinelerinden kaynaklı meydana gelecek emisyonlar yönetmelik sınır değerlerini aşmayacağı öngörülmektedir. 147

166 4.10. Projenin Gerçekleşmesi ile Oluşacak Taşıt Trafiğinden Kaynaklanacak Emisyonlar, Alınacak Önlemler ve Beklenen Mikroklima Değişiklikleri Projenin gerçekleşmesi ile birlikte taşıt trafiği yoğun olarak istasyon alanlarında artış gösterecektir. Tüm yolcuların araçlarla naklinin söz konusu olması durumunda istasyon alanlarında araç egzozlarından kaynaklı emisyonların meydana gelmesi söz konusudur. Proje kapsamında araçların bekleme yapmadan park edebilecekleri alanlar ve istasyon giriş-çıkışlarında trafik sıkışıklığına sebebiyet verilmemesi için gerekli karayolu bağlantıları planlanacaktır. Projeden kaynaklı taşıt trafiğinden kaynaklı emisyonların azaltılması için yukarıda belirtilen önlemler alınarak, emisyon değerlerinin en aza indirilmesi amaçlanmaktadır. Maksimum şartlarda tüm yolcuların otomobil ile istasyona ulaştığı kabul edilirse toplam araç sayısının 5832 otomobil/gün olması hesaplanmıştır. Hesaplanan otomobil sayısının mikroklima değişikliğe sebebiyet vermesi beklenmemektedir Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi (Bakanlığımız Çevre Referans Laboratuvarınca Ön Yeterlik/Yeterlik Belgesi almış olması ve raporda gürültü bölümünü hazırlayacak personelin Bakanlığımız ile protokol yapan üniversitelerce verilen A Tipi Eğitime Katılım Belgesi'ne sahip olması zorunludur ve bu belgelerin bir örneğinin rapora konulması gerekmektedir.) Proje Planlanan Ulaşım Kaynakları İçin Akustik Rapor ( için tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği gereğince inşaat ve işletme çalışmalarını kapsayacak şekilde Akustik Rapor hazırlanmış ve EK-11 de sunulmuştur. Şantiye alanları için Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği 23. Maddesi gereğince gerekli tedbirler alınacaktır. inşaat çalışmalarında gürültünün önlenmesi amacıyla iş makinelerinin aynı anda çalıştırılmamasına özen gösterilecektir. İşletme aşamasında olası etkilerden korunmak için peyzaj çalışmaları ile gürültü etkisinin azaltılması sağlanacaktır Proje Kapsamında İhtiyaç Duyulacak Malzemenin Karşılanmasında Kullanılacak Taş Ocakları İçin Akustik Rapor ( Proje kapsamında malzeme ocağı işletilmesi planlanmamakta olup, ocaklar için Akustik Rapor hazırlanmamıştır Demiryolu Projesinin Çevredeki Tarım Arazilerine ve Mera Arazilerine Olabilecek Etkileri, Alınacak Önlemler Güzergâh boyunca yapılan arazi çalışmalarında proje alanı üzerinde mera, çayır ve sulu tarım arazilerinin olduğu görülmektedir. Proje alanı içerisinde kalan tarım ve mera vasfındaki alanlar; proje için belirlenecek yapıma esas güzergâhın netleşmesi ve söz konusu proje kapsamında gerçekleştirilecek kamulaştırma çalışmalarında netlik kazanacaktır. Proje 148

167 inşaat çalışmalarına başlamadan önce ilgili İl Gıda, Tarım ve Hayvancılık Müdürlükleri ile irtibata geçilerek arazi incelemesi ve etüt raporu çalışmaları yaptırılacaktır. Güzergâh inşaat çalışmaları esnasında bölgede yarma ve dolgu işlemlerinden kaynaklı tarım alanlarını etkileyecek geçici toz oluşumu söz konusu olacaktır. Bu toz oluşumu sulama yöntemiyle minimize edilecektir. Bunun yanı sıra yarma işlemleri ve diğer sanat yapılarının inşası için alandaki bitkisel toprak sıyrılacak olup bu toprağın düzenli şekilde depolanması sağlanarak saha dışına düzensiz yayılması engellenecektir. Tüm çalışmalar süresince iş makinelerinin manevralarından kaynaklanacak arazi bozulmasının söz konusu olmaması için, belirlenen güzergâhlarda araçların hareket etmesi sağlanacak olup güzergâh alanı dışındaki arazilerin zarar görmesi engellenecektir. Güzergâh boyunca tarım arazileri arasındaki bağlantının yapılması için sanat yapıları (menfez) projelendirilerek geçişler sağlanacaktır. Bu çalışmaların sonucuna göre planlanan demiryolu hattı güzergâhı üzerinde yer alan tarım arazileri ile ilgili olarak; ilgili İl Gıda, Tarım ve Hayvancılık Müdürlükleri ne gerekli başvuru yapılacak ve gerekli izinler alınacaktır. Projenin her aşamasında sahada gerçekleştirilecek çalışmalarda 5403 sayılı Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı Kanunu ve 1380 sayılı Su Ürünleri Kanunu esaslarına uyulacaktır. Toplulaştırma alanlarında yapılacak işlemleri 3083 Sayılı Sulama Alanlarında Arazi Düzenlemesine Dair Tarım Reformu Kanunu ve bu Kanuna istinaden çıkarılan yönetmelikler belirlemektedir Sayılı Sulama Alanlarında Arazi Düzenlemesine Dair Tarım Reformu Kanunu Madde 19 gereğince; Uygulama alanlarında bulunan tarım arazisi, zorunlu sebepler olmadıkça tarım dışı amaçlarla kullanılmaz. Ancak zorunlu hallerde, uygulama alanlarındaki arazi ilgililerin müracaatı üzerine uygulayıcı kuruluşun izni ile tarım dışı amaçlarda kullanılabilir tarih ve sayılı Resmi Gazete yayımlanarak yürürlüğe giren Sulama Alanlarında Arazi Düzenlenmesine Dair Tarım Reformu Kanunu Uygulama Yönetmeliği Madde 65 hükümlerine göre; Madde 65 (Değişik: 03/01/ /1246 K.) Uygulama alanlarında, Kanun hükümlerine göre sahibine bırakılan, dağıtılan veya Genel Müdürlüğün emrine geçen tarım arazisi, tarım dışı amaçlarla kullanılamaz. Ancak bu arazi, tarım dışı amaçla kullanımın zorunlu olması hâlinde Genel Müdürlüğün izni ile tarım dışı amaçlarla kullanılabilir. Zorunluluk; her derece ve türden eğitim hizmetleri için yapımına ihtiyaç duyulan okullar, tarımsal işletme veya tarım ürünlerinin işlenmesi ve muhafazasıyla ilgili yapı ve tesisler ile sanayi bölgeleri, havaalanları, baraj ve göletler, içme suyu ve bunlara ait tesisler, ham petrol ve doğalgaz arama, üretim, iletim ve depolama tesisleri ile bunlara ait ek tesisler, turistik yerler, sportif alanlar, maden işletmesi, depolar, oto yakıt ve dinlenme tesisleri, enerji, ULAŞIM, haberleşme yatırımları ve imar planı talepleri veya benzerleri ile Milli Savunma ihtiyaçları için kullanımı ifade eder sayılı Sulama Alanlarında Arazi Düzenlenmesine Dair Tarım Reformu kapsamında Uygulama Alanı ilan edilen sahalarda ilgili kanun kapsamında gerekli izinlerin alınmasından sonra çalışmalara başlanılacaktır. Güzergâh boyunca hayvan geçiş alanlarının kullanılmasının engellenmemesi için sanat yapıları (menfez) projelendirilerek geçişler sağlanacaktır. Özellikle tarım ve hayvancılığın yopun olduğu yerleşim yerleri çevresinde ve yaban hayatının yoğun olduğu bölgelerde insan 149

168 ve hayvan geçişleri için yeterli büyüklükte ve sayıda geçitler oluşturulacaktır. Bölgedeki mera alanlarında yayılım yapacak hayvanların tren yoluna çıkarak zarar görmesinin engellenmesi amacıyla, demiryolunun çevresi tel çit ile çevrilecektir. İlave olarak tarımsal alan bölgelerinde demiryolu tel çit sınırı dışında demiryolu hattına paralel erişim bağlantı yolları düzenlenecek ve demiryolunun her iki tarafında paralel uzanan erişim bağlantı yolları en yakın alt ya da üstgeçit yapısı ile birbirine bağlanacaktır. Ayrıca 4342 sayılı Mera Kanunu kapsamındaki meralık alanlarla ilgili olarak; tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Mera Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanunun Madde 3. ile değişik 14. Maddesi c. bendi Tahsis amacı değiştirilmedikçe mera, yaylak ve kışlaktan bu Kanunda gösterilenden başka şekilde yararlanılamaz. Ancak, bu Kanuna veya daha önceki kanunlara göre mera, yaylak ve kışlak olarak tahsis edilmiş olan veya kadimden beri bu amaçla kullanılan arazilerden; Kamu yatırımları yapılması için gerekli bulunan yerlerin, ilgili müdürlüğün talebi, komisyonun ve defterdarlığın uygun görüşü üzerine, valilikçe tahsis amacı değiştirilebilir ve söz konusu yerlerin tescilleri Hazine adına, vakıf meralarının tescilleri ise vakıf adına yaptırılır. gereğince gerekli başvuru yapılacak ve gerekli izinler alınacaktır Proje Kapsamında Toprak Kaymasına Karşı Alınacak Önlemler Toprak kayması özellikle topografik açıdan fazla eğimli alanlarda, şiddetli yağışa maruz kalan bölgelerde, toprak kaymasına meyilli jeolojik oluşumların var olduğu alanlarda meydana gelir. Bazı toprak cinsleri bünyesine suyun hepsini alarak kayma için elverişli bir ortam hazırlar. Demiryolu güzergahının topoğrafik olarak eğimli kısımları genellikle tünel yapıları ile geçilmekte olup, inşaat faaliyetlerine bağlı kazı malzemelerinin yamaçlardan dökülmesi, yağışa bağlı toprak kaymaları olması beklenmemektedir. Güzergah boyunca topografik olarak dik yamaçlarda yarma ve dolgu çalışmalarında gerekli önlemler alınacaktır. Gerekli görülen noktalarda istinad çalışmaları yapılarak toprak kaymaları önlenecektir Projenin İnşaat ve İşletme Döneminde Flora ve Fauna Üzerine Etkiler ve Alınacak Önlemlerin Ulusal ve Uluslararası Sözleşmeler Kapsamında Açıklanması Ulusal Ve Uluslararası Sözleşmelere Göre Değerlendirme Proje alanında oluşan etkiler ve önlemler, ulusal ve uluslararası sözleşmeler kapsamında uygulanarak doğal flora-fauna yapısının korunması da sağlanacaktır. Lota Gölü: Hafik Gölü nü boşaltan derenin doğusunda 5 km mesafede yine aynı jips platosu üzerinde açılmış olan doğu batı uzanımlı yayvan şekilli daha büyük bir uvalanın tavanında yassı sırtlar ve basık koni şekilli jips tepeleriyle ayrılmış iki göl ile arada yazın kuruyan geçici göl alanları yer alır. Yaklaşık 250 metre çapında daireler şeklinde olan iki göl, aynı özellikte iki yuvarlak jips dolinini doldurmuştur. Lota Gölü yaklaşık olarak 10 metre derinliktedir. Suları tatlı olan gölde, sazan, tatlı su kefali, gümüş gibi balık türlerinin yaşamaktadır. Aynı düzeyde olan göl yüzeyleri yıl içerisinde alçalıp yükselme göstermektedir. Göl yüzeyinin birlikte oynaması, 150

169 göller arsındaki yeraltı erime boşluklarının birleşik kaplar örneği gibi gölleri birbirine bağladığının göstergesidir. Tödürge (Demiryurt) Gölü Tödürge Gölü, yukarı Kızılırmak Havzası nda yer alan hafif tuzlu bir göldür. Sivas Erzurum karayolu üzerinde, Sivas a 50 km mesafede, Hafik ve Zara ilçeleri arasında yer alır. Yaklaşık 1 km yakınında aynı ismi taşıyan bir köy bulunmaktadır. Tödürge Gölü sulak alanlar kapsamında değerlendirilmektedir. Göl aynasının 5 km 2 olduğu Tödürge, zemininden çıkan sular, çevredeki pınarlar ve Acısu Çayı ile beslenir. Kenarlarındaki derinliği fazla olmayan Tödürge Gölü nün ortalama derinliği 20 metre, en derin yeri 45 metre civarındadır. Batısından çıkan bir kanalla suyunu Kızılırmak a boşaltır. Ortalama derinliği 4 metre olan gölün kıyılarında küçük sazlıklar yer almaktadır. Doğusunda bulunan Keşan Adası turnaların uğrak yerleridir. Batısında, büyükbaş hayvanların otlatıldığı geniş ıslak çayırlıklardan bulunur. Güney doğusunda kireçli alçak tepeler üzerinde, kısmen nadasa bırakılan tarlalar ve meralar; Acısu Çayı üzerinde ise yaklaşık 30 km 2 lik alanı kaplayan bataklık ve gölcükler yer almaktadır. Sivas Erzincan karayolu, gölün güneyinden geçer. Doğu kıyılarındaki göle hakim bir tepede Sivas Cumhuriyet Üniversitesi ne ait sosyal tesisler bulunmaktadır. Alan, burada üreyen macar ördeği popülasyonuyla özel koruma alanı statüsü kazanır. Bölgede üreyen diğer önemli türler arasında kızıl boyunlu batağan, uzunbacak, turna ve sarı başlı kuyruksallayan sayılabilir. Göç sezonu boyunca aralarında sakarmekenin de bulunduğu tepeli batağan, leylek, angut, kılördek, karaçaylak, deniz kartalı, saz delicesi, kızılbacak ve sumru gibi çeşitli türlerden su kuşları gözlemlenmektedir. Bern Sözleşmesi ile Koruma Altına Alınan Türler Bern Sözleşmesi (Bern Convention-Avrupa nın Yaban Hayatı ve Yaşama Ortamlarının Korunması Sözleşmesi) nesli tehlikeye düşmüş ve düşebilecek türlerin, özellikle göçmen olanlarına öncelik verilmek üzere, yabani flora ve fauna ve bunların yaşam ortamlarının korunmasını ve bu konuda birden fazla devletin işbirliğini geliştirmeyi hedeflemektedir. Bu sözleşme hükümlerine uygun olarak taraflar tehdit altında veya zarar görebilir nitelikteki türlere özellikle endemik olanlara özel önem gösterecek, yabani fauna ve floranın habitatlarının korunması için milli politikalarını oluşturacaklardır. Bern Sözleşmesi ne göre kesin olarak koruma altına alınan flora türlerinin kasıtlı olarak koparılması, toplanması, kesilmesi veya köklenmesi kesinlikle yasaklanmıştır. EK-I: Mutlak Koruma Altındaki Flora Türleri. EK-II: Mutlak Koruma Altındaki Fauna Türleri EK-III: Koruma Altındaki Fauna Türleri Proje güzergahı ve yakın çevresinde yapılan arazi çalışmaları ile literatür araştırmaları sonucunda bölgede Bern Sözleşmesi Ek-I listesinde yer alan bitki türüne rastlanılmamıştır. II- Mutlak Koruma Altındaki Fauna Türleri Her türlü kasıtlı yakalama ve alıkoyma, kasıtlı öldürme şekilleri, Üreme veya dinlenme yerlerine kasıtlı olarak zarar vermek veya buraları tahrip etmek, Yabani faunayı bu sözleşmenin amacına ters düşecek şekilde özellikle üreme, geliştirme ve kış uykusu dönemlerinde kasıtlı olarak rahatsız etmek, Yabani çevreden yumurta toplamak veya kasten tahrip etmek veya boş dahi olsa bu yumurtaları alıkoymak, 151

170 Fauna türlerinin canlı veya cansız olarak elde bulundurulması ve iç ticareti yasaktır. III- Koruma Altındaki Fauna Türleri Yabani faunayı yeterli popülasyon düzeylerine ulaştırmak amacıyla uygun durumlarda geçici veya bölgesel yasaklama. Kapalı av mevsimleri ve diğer ulusal esaslar (MAK kararlarına göre) Proje güzergahı ve çevresinde bulunması muhtemel hayvan türleri gerek arazi gerek literatür araştırmaları sonucunda belirlenmiştir. Bu hayvan türelerinden (amphibi, sürüngen, kuşlar ve memeliler) Bern Ek-II Listesinde yer alan 34 tür tespit edilmiştir. Tespit edilen bu türler Bern Sözleşmesi mutlak koruma altındaki türler olup inşaat öncesi ve sonrasında, sözleşme yükümlülükleri uygulanacaktır. Proje alanı ve çevresinde arazi ve literatür çalışmalarında tespit edilen 20 tür ise Bern Sözleşmesi Ek-III Listesinde bulunmaktadır. Sözleşme gereği koruma altındaki fauna türleri olup ulusal sözleşmelerle belirlenen (MAK) dönemlerde geçici veya bölgesel yasaklamalarla korunan türleri ifade etmektedir. Merkezi Av Komisyonu Av Dönemi Merkez Av Komisyonu Kararı doğrultusunda, av ve yaban hayvanlarının korunması, avlarının yasaklanması ve avlanma izni olanların hangi dönemlerde avlanabileceğinin belirlenmesi amacıyla EK Liste-I, II, III ve IV yayınlanmıştır. EK-I: T.C. Orman ve Su Bakanlığınca koruma altına alınan yaban hayvanları EK-II: Merkez Av Komisyonu nca koruma altına alınan av hayvanları EK-III: Merkez Av Komisyonu nca avına belli sürelerde izin verilen av hayvanları EK IV: MAK tarafından av döneminde avın yasaklandığı sahalar Proje güzergâhı ve çevresinde Av Dönemi Merkez Av Komisyonu(MAK) kararları doğrultusunda Ek-I listesinde toplam (sürüngen, kuşlar ve memeliler) 41 tür tespit edilmiştir. Tespit edilen 41 tür T.C Orman ve Su Bakanlığınca koruma altındaki yaban hayvanlardır. MAK kararları içerisinde Ek-II de toplam 12 tür bulunmaktadır. Bu türlerde Merkez Av Komisyonunca koruma altında bulunan türlerdir. Ek-III listesinde de proje güzergâhı ve çevresinde bulunma ihtimali olan 10 tür tespit edilmiştir. Tespit edilen bu türlerin belirli alanlarda ve belirli zaman aralığında avlanılmasına izin verilen türlerdir. IUCN ve Tehlike Kategorileri Kapsamında Türlerin Değerlendirilmesi IUCN (International Union for Conservation of Nature /Uluslararası Doğa Korunma Birliği) tarafından belirlenen listelerinde, türlerin neslinin devamı için koruma amaçlı popülasyon durumlarını tanımlayan kırmızı liste-red list kategorileri yayınlanmaktadır. Bu listelerde bitki ve hayvanların hassasiyet durumları dikkate alınarak koruma durumları hakkında önemli bir veri tabanı niteliğindedir. Proje kapsamında koruma statüsü içersin de yer alan bitki ve hayvan türleri için (İnşaat öncesi ve İşletme aşamasında) daha dikkatli davranılacaktır. 152

171 CITES - Nesli Tehlike Altında Olan Yabani Hayvan ve Bitki Türlerinin Uluslararası Ticaretine İlişkin Sözleşme (Convention on International Trade in Endangered Species of Wild Fauna and Flora) CITES Sözleşmesi, nesli tehlikedeki yabani hayvan ve bitki türlerinin uluslararası ticaretine ilişkin bir sözleşmedir. Ticaretlerinin düzenlenmesi farklı derecede bulunan yabani hayvan ve bitki türleri, üç ayrı ek liste olarak belirlenmiştir. Buna göre ek listelerden, - EK-1 listesi nesilleri tükenme tehdidi ile karşı karşıya bulunan ve bu nedenle örneklerinin ticaretinin sıkı mevzuata tabi tutulması ve bu ticarete sadece istisnai durumlarda izin verilmesi zorunlu olan türleri içerir. - EK-2 listesi nesilleri mutlak olarak tükenme tehdidiyle karşı karşıya olmamakla birlikte, nesillerinin devamıyla bağdaşmayan kullanımları önlemek amacıyla ticaretleri belirli esaslara bağlanan türleri içerir. - EK-3 listesi ise herhangi bir taraf ülkenin kendi yetki alanı içinde düzenlenmeye tabi tuttuğu ve aşırı kullanımını önlemek veya kısıtlamak amacıyla ticaretinin denetime alınmasında diğer taraflar ile iş birliğine ihtiyaç duyduğunu belirttiği bütün türleri kapsar. Proje alanı ve çevresinde CITES Sözleşmesi EK-2 listesinde yer alan 9 adet hayvan türü tespit edilmiştir. Sözleşme gereği tespit edilen 9 türün nesillerinin tükenme ihtimalinin olmamasıyla birlikte, nesillerini tehlike altına alabilecek olan ticaretlerinin belirli esaslara dayandırılmasını ifade etmektedir. CİTES Sözleşmesi kapsamında ek listeler içersin de yer alan bitki ve hayvan türleri için inşaat ve işletme aşamasında daha dikkatli olunarak proje alanı için gerekli önlem ve alınacak tedbirlere uyulacaktır. İnşaat Aşamasında: İnşaat öncesi, proje alanında çalışacak personel için bir eğitim programı oluşturulmalı ve fauna elamanları görüldüğü zaman yapılması gereken uygulamalar bu programda yer almalıdır. Böylece çalışacak personel, inşaat sırasında gördükleri fauna ve flora türlerine karşı nasıl önlemler alacakları konusunda bilinçlenmiş olacaklardır. İnşaat sırasında çalışacak işçilerin çevresel duyarlılık konusunda eğitilmeleri ve yaban hayvanlarını avlamalarının önüne geçilmelidir Av Dönemi Merkez Av Komisyonu Kararı doğrultusunda, av ve yaban hayvanlarının korunması, avlarının yasaklanması ve avlanma izni olanların hangi dönemlerde avlanabileceğinin bilgilendirilerek yasadışı avlanmanın önüne geçilmelidir. İşletme Aşamasında: İnşaatın olumsuz etkisinin kısa sürede giderilmesi için gerekli restorasyon yapılmalı ve bu düzenleme sırasında bölgenin doğal türlerinin kullanılmasına özellikle özen gösterilmelidir. Çünkü yörenin bitkileri yüksek hayatta kalma oranları ve yerel fauna türleri için uygun yaşam alanı sağlamaları açısından önemlidir. İşletme aşamasında çalışacak personele eğitim verilerek bölgedeki koruma altındaki fauna ve flora hakkında bilinçlendirilerek türlerin korunması sağlanmalıdır. Merkez Av Komisyonu kararları doğrultusunda çalışan personel bilgilendirilmeli ve bölgede yasak avlanmanın önüne geçilmelidir. 153

172 4.15. Demiryolu Güzergahı, Etki Alanı ve Yakın Çevresinin ÇED Yönetmeliği'nin Ek-V'deki Duyarlı Yöreler Üzerine Etkisi ve Alınacak Önlemler Proje konusu güzergâh ile ilgili Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü ve Tabiat Varlıklarını Koruma Genel Müdürlüğü yazısı EK-1 Resmi Yazılarda verilmektedir. güzergâhı üzerinde herhangi bir koruma alanı milli park, tabiat parkı, yaban hayatı geliştirme sahası, özel çevre koruma alanı vb.) bulunmamaktadır. Proje ÇED inceleme koridoru içerisinde Tödürge Gölü ve Lota Gölü bulunmaktadır. Tödürge Gölü sulak alanlar kapsamında değerlendirilmektedir. Güzergâhta, Özel Çevre Koruma Bölgesi ve Yaban Hayatı Geliştirme Sahası bulunmamaktadır. Proje güzergâhı boyunca çevredeki yaban hayvanlarının doğal yaşamlarını devam ettirebilmeleri, demiryolundan geçişlerini sağlayabilmeleri için hayvanların yoğun olduğu yerler ve geçiş noktaları tespit edilerek gerekli görülen yerlere geçiş yolları yapılacaktır. Bununla birlikte bahse konu yazı gereği proje güzergâhı içerisinde yer alan çay ve derelere ilişkin herhangi bir müdahalede bulunulmayacak olup, Sulak Alanların Korunması Yönetmeliği nde belirtilen esaslar kapsamında gerekli tedbirler alınacaktır. Ayrıca flora ve fauna türleri için taraf olduğumuz Bern sözleşmesi kapsamında belirtilen koruma tedbirlerine uyulacaktır. Faaliyetin sona ermesinin ardından alanda restorasyon ve rehabilitasyon çalışmaları yapılacaktır Projenin inşaat ve İşletme Aşamasında, Ekosistemde Oluşacak Değişimler ve Alınacak Önlemler Ekosistem belirli bölge içerisindeki canlı varlıklar ile cansız yapılar arasında meydana gelen ve süreklilik arz eden döngüyü ifade etmektedir. Bu ekolojik döngü proje güzergahı doğrultusunda kısa ve uzun süreli kayba uğramaktadır. Oluşacak olan ekosistem değişiklikleri canlı ve cansız çevrenin etkilenmesi sonucu ortaya çıkacaktır. Cansız çevre olarak bölgede yaşayan flora ve fauna türlerinin habitatlarını ifade etmektedir. Proje alanı ve çevresinde inşaat aşamasında meydana gelecek kazı, dolgu ve hafriyat işlemleri, araç trafiği sonucu oluşan tozlar, emisyonlar ve vibrasyonlar cansız çevre habitatını etkiler. Cansız çevrede meydana gelecek olan dejenerasyon sonucu flora ve fauna yapısı etkilenerek proje alanı çevresinde kısa süreli ve proje güzergahında ise kalıcı şekilde hasarlar oluşturmaktadır. Viyadük temellerinin oturtulacağı alan, altyapı hizmetlerinin gerçekleştirilmesi sırasında kazılacak alanlar ve ulaşım yollarının bulunduğu alanlardaki vejetasyon ve faunada kalıcı bir etki söz konusu olacaktır. Proje alanındaki ağaç ve çalı gibi bitki türlerinin kesilmesi ile birlikte bu alanları beslenme ve yuvalama alanı olarak kullanan fauna türlerinin etkilenmeleri söz konusu olacaktır. Proje güzergahı ve çevresi fauna türleri içinde, Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü Merkez Av Komisyonu kararları doğrultusunda hazırlanan Av Dönemine ait koruma listelerinde bulunan türler için bu komisyon kararlarında belirtilen koruma tedbirlerine uygun hareket edilecektir. 154

173 Proje kapsamında tarihli ve 4915 sayılı Kara Avcılığı Kanunu ve Korunan Alanların Tespit, Tescil ve Onayına İlişkin Usul ve Esaslara Dair Yönetmelik hükümlerine uyulacaktır. Ayrıca BERN Sözleşmesi ve CITES Sözleşmesi hükümlerine de riayet edilecektir. Ekosistemde oluşabilecek değişiklikler için alınacak önlemler, aslında flora ve fauna için alınacak önlemlerin tamamını kapsamaktadır. Bu anlamda inşaat öncesi ve işletme aşamasında alınacak önlemler Proje Alanı Olası Etkiler ve Önlemler başlığı altında ve Projenin İnşaat ve İşletme Döneminde Flora ve Fauna Üzerine Etkiler ve Alınacak Önlemlerin Ulusal ve Uluslararası Sözleşmeler Kapsamında Açıklanması başlığı içerisinde irdelenmiştir. İnşaat aşamasında ve işletme döneminde meydana gelecek olan olası etkiler ile alınması gereken önlemler belirtilmiştir Orman Alanları Projenin Orman Alanlarına Muhtemel Olumsuz Etkileri ve Alınacak Etki Azaltıcı Tedbirler Projenin inşaat aşamasında olabilecek etkilerinin başında ağaç kesimi yer almaktadır. Sivas-Erzincan Demiryolu güzergâhının tekabül ettiği ormanlık alanlarda kesilecek ağaçlara ait bilgiler; proje için devam eden tasarım çalışmaları sonucunda belirlenecek ve hattın inşaatı öncesinde alınması gereken izinler kapsamında 1/1000 ölçekli Ağaç Röleve Planı hazırlanarak Orman Genel Müdürlüğü nden izinler alınacaktır. Söz konusu projeye ilişkin olarak inşaat sırasında çıkan kazı fazlası malzemenin depolama alanları belirlenirken orman alanları dışında planlama yapılmasına dikkat edilecektir. Ancak alternatif sahaların bulunmaması halinde projenin orman sayılan alanlardan geçtiği yerlerde toprakça fakir, taşlık-kayalık alanlar seçilecek, mümkün mertebe ağaç kesiminden kaçınılacaktır. Orman sayılan alanlarda kazı fazlası malzemelerin depolanması izne konu edilecek alanlar dışında, kesinlikle pasa, atık veya herhangi bir malzeme dökülmeyecektir Projenin Orman Alanları Dışında Olması Halinde Mesafesine Bağlı Olarak Muhtemel Olumsuz Etkileri ve Alınacak Etki Azaltıcı Tedbirler Güzergahın etki alanı dışında yer alan ormanlık alanların, demiryolu güzergahına olan mesafelerinden dolayı orman alanlarına herhangi bir etkisi bulunmamakta olup, bir önlem alınması planlanmamıştır Orman Yangınlarına Karşı Alınacak Önlemler Demiryolu güzergahının özellikle Erzincan ili kesiminde orman yangınına hassas bölgeler mevcuttur. Demiryolunun inşaatı aşamasında yapılacak olan çalışmalar sırasında ortaya çıkabilecek olan yangınları önlemek amacıyla parlayıcı madde ve kıvılcım çıkaracak malzemelerin kullanımından kaçınılacaktır. Çalışma alanlarında yangına karşı ilk müdahale teçhizatları hazır durumda bulundurulacaktır. Herhangi bir yangına karşı öncelikle demiryolu çalışanları ilk müdahaleyi yaptıktan sonra en yakın yerleşim yerinde bulunan itfaiye teşkilatı ile yangın söndürme araçları ile yangın söndürülecektir. Ormanlık alanlarda inşaat faaliyetleri sırasında öncelikli olarak inşaat alanı üzerinde yer alan ağaçlar kesilmektedir. İnşaat çalışmaları sırasında çalışan işçilerin yanan sigara izmaritlerini atması engellenecektir. Ormanlık alanların ve kuru otların olduğu yerlere şişe ve cam kırıkları 155

174 atılmayacaktır. Orman içinde ve yakın ot veya çöp yakılmayacak, özellikle rüzgarlı havalarda hiçbir şekilde ateş yakılmayacaktır. Faaliyetin işletme aşamasında, demiryolu koridorunda ve kamulaştırma sınırında yer alan tüm bitki örtüsünün temizlenecek olması, demiryolu çevresinde tel çit vb. koruma tedbirlerinin alınacak olmasından dolayı, çift hat hızlı tren hattından kaynaklı orman yangınlarının meydana gelmesi engellenecektir Proje Etki Alanı ile Enerji İletim Hattı Güzergahının Kesişme Noktalarında (konu ile ilgili yapılan veya yapılacak protokollerin 'na eklenmesi) Ne Tür Geçişlerin Yapılacağı ve Alınacak Önlemler TEİAŞ Genel Müdürlüğü hak ve menfaatleri açısından söz konusu tesislerin İmar Planında TEİAŞ Genel Müdürlüğü ne tahsisi ile 30 Kasım 200 tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayınlanan Elektrik Kuvvetli Akım Tesisleri Yönetmeliği gereğince can ve mal emniyetinin temini bakımından, bahse konu bölgedeki hakları korunacak, zarara uğratılmayacak ve Grup Müdürlükleri ile irtibata göçilerek koordineli şekilde çalışmalar koordine edilecektir. Proje kapsamında herhangi bir revizyon yapılması durumunda çalışmanın yapılacağı güzergahları gösteren 1/1000 Ölçekli halihazır haritalar üzerine işli proje alanı ile TEİAŞ Genel Müdürlüğü ne başvurulacaktır. Ayrıca güzergahın değiştirilmesi ve/veya genişletilmesi durumunda TEİAŞ Genel Müdürlüğü nden görüş alınacaktır. kapsamında yapılacak olan kamulaştırma çalışmaları esnasında TEİAŞ a ait mülkiyet hakları ve irtifak hakları ilgili kanun ve yönetmelikler çerçevesinde korunacaktır. Elektrik İletim Hatları ile proje güzergahının kesiştiği yerlerdeki direklerin emniyetli geçişin sağlanması amacıyla tadilatların gerekmesi ve bunun teknik ve hukiki boyutları itibari ile gerçekleştirilebilir bulunması halinde bu tadilatların bütün masrafları TCDD İşletmesi Genel Müdürlüğü tarafından karşılanacaktır. ile TEİAŞ arasında protokol yapılacak olup, çalışmalar 5. ve 8. Grup Müdürlüklerinin bilgisi ve nezaretinde yapılacaktır. Ayrıca yapılacak çalışmalarda yapılan planlama ve çalışmaların havai hatlarda can ve mal emniyeti açısından tarih ve sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Elektrik Kuvvetli Akım Tesisleri Yönetmeliği kapsamında gerekli tedbirler alınacaktır. Demiryolu projesi, elektrik iletim hatları ile kesişme noktalarında Elektrik Kuvvetli Akım Tesisleri Yönetmeliğinde belirtilen en küçük yaklaşma mesafelerini sağlayacak şekilde tesis edilecektir Demiryolu Projesinin Mevcut ve Planlanan Demiryolu Hattı ile Kesiştiği Noktalarda Alınacak Tedbirler Söz konusu demiryolu projesi, Sivas Tren İstasyonundan yaklaşık 3.5 kilometre sonra mevcut hattan ayrılarak başlamakta olup, güzergâh boyunca mevcut herhangi bir demiryolu hattı ile kesişmemektedir. Projenin Erzincan Tren İstasyonuna entegrasyon sağlanması planlanmaktadır Proje Güzergahının Mevcut ve Planlanan Karayolu, Otoyol, Çevre Yolu, il Yolu vb. ile Kesiştiği Noktalarda Alınacak Önlemler kapsamında karayolu, otoyol, çevre yolu, il yolu vb. kesişimlerde sanat yapıları ile geçişler sağlanacak olup, bu geçişler farklı seviyelerde 156

175 planlanmıştır. Hiçbir karayolu kesişiminde hemzemin geçit planlanmamıştır. Güzergâh boyunca planlanmış sanat yapıları ve kilometreleri, Bölüm da verilmiştir. Karayolları ile kesişimlerde alınacak önlemler aşağıda verilmektedir. Demiryolu güzergâhının karayolunu kestiği noktalar net olarak belirlenecek ve bu kesimlerde Karayolundaki Trafik Güvenliğini etkilemeyecek şekilde mutlaka farklı seviyelerde (alt veya üst geçiş) geçişler planlanacak, bir protokol çerçevesinde hazırlattırılacak geçiş ön ve kesin projeleri Karayolları 16. Bölge Müdürlüğü ne onaylattırılacak, detay projeleri ile birlikte Karayolları Bölge Müdürlüklerinden görüş alınacak ve yapılacak tüm işlemler 16. Bölge Müdürlüğü ile yapılacak protokol ile gerçekleştirilecektir. Karayolları Genel Müdürülüğü sorumluluğunda bulunan yolların trafik güvenliğini etkileyecek her türlü çalışmadan proje sahibi sorumludur. İnşaat ve işletme aşamalarında karayoluna giriş-çıkışlarda ve taşımalarda trafikle ilgili her türlü güvenlik önleminin Karayolları 16. Bölge Müdürlüğünün görüşleri doğrultusunda tarafından alınacaktır. Demiryolu güzergâhında kullanılacak taş ocaklarının belirlenmesinde Karayollarına ait malzeme ocakları kullanılacaksa Karayolları 16. Bölge Müdürlüğünden gerekli izinler alınacaktır. Demiryolu güzergâhında kamulaştırma sınırına 50 metreden daha fazla yakınlaşılması durumunda ya da karayolları ile dikey kesiştiği durumlar ile ilgili Karayolları 16. Bölge Müdürlüğü ile protokol yapılacaktır. İnşaat ve işletme aşamalarında malzemelerin taşınması esnasında 2918 sayılı Trafik Kanunu ve ilgili yönetmelikler ile karayolları ile ilgili çıkarılan tüm kanun ve yönetmeliklere uyulacaktır. Malzemelerin taşınması esnasında ve yapılacak patlatmalarda yol, sanat yapısı vb. ilgili karayolu tesislerine zarar verilmemesine dikkat edilecek olup, verilmesi durumunda zararın ilgili Karayolları 16. Bölge Müdürlüğü ile yapılacak olan protokol çerçevesinde tarafından karşılanacaktır. Proje kapsamında çalışma sahalarına bağlantı yolları veya tesis yapılacak alanlarla ilgili olarak Karayolları Kenarına Yapılacak ve Açılacak Tesisler Hakkında Yönetmelik hükümlerine uyulacaktır. Karayolu kesişme noktalarındaki yapılması gereken yol ve sanat yapıları TCDD İşletmesi Genel Müdürlüğü tarafından projelendirilecektir ve her türlü finansman tarafından Karayolları 16. Bölge Müdürlüğü ile yapılacak protokol çerçevesinde gerçekleştirilecektir. İnşaat ve işletme aşamalarında malzemelerin taşınması için karayolu bağlantı yoluna ihtiyaç duyulması durumunda Karayolları 16. Bölge Müdürlüğü ile protokol yapılacak olup, bağlantı yolu yapılmayacaksa da yapılmayacağı Karayolları 16. Bölge Müdürlüğü ne belirtilecektir. Kullanılacak malzeme ocakları ile ilgili olarak Madencilik Faaliyetleri Uygulama Yönetmeliği Kamu hizmeti veya umumun yararına ayrılmış yerler ile özel şahıs arazilerinde madencilik faaliyetleri için 123. Madde uyarınca gerekli mesafe şartlarının sağlanacaktır. Karayolları ve Otoyollar ile Demiryolu Teknik Standartları ve Trafik Güvenliği açısından birbirini olumsuz etkilememesi için gerekli önlemler yapım aşamasında alınacaktır. Demiryolu güzergâhının nihai projesi konusunda Karayolları 16. Bölge Müdürlüğü bilgilendirilecektir. Tehlikeli madde sınıfına giren tüm malzemelerin taşınması esnasında Tehlikeli Maddelerin Karayolları İle Taşınması Hakkında Yönetmelik hükümlerine uyulacaktır. Kurulacak her türlü tesis, bina vb. belirlenecek sağlık koruma bandı mesafesine uygun olacaktır. 157

176 2918 Sayılı Trafik Kanunu hükümleri gereği inşaata başlanmadan önce Geçiş Yolu Ön İzin Belgesi alınacaktır. Yapılacak tesisler ile karayolu arasında bağlantı yolları yapılması durumunda anayola bağlantı noktasındaki projeler için KGM nin uygun görüşü ve onayı alınacak ve mevcut kavşaklar kullanılacaktır. Demiryolu hattının mevcut karayolu ağı ile kesişimlerine ait 1/5000 ve 1/1000 ölçekli projeleri KGM nin görüş ve onayına sunulacak, söz konusu kesimlerin büyük sanat yapıları ile geçilmesi ve bu geçişlerde kullanılan sanat yapılarının boyutlandırılmasında KGM nin görüş ve onayı alınacaktır. Karayolu ve demiryolu hatlarının kesiştiği yerlerde projelendirilmesi yapılacak geçki tipine (köprü, alt geçit, tünel, viyadük, yarma, dolgu, vs.) göre 16. Bölge Müdürlüğü kontrolünde ilgili jeolojik-jeoteknik çalışmalar yapılacaktır. 16. Bölge yol ağına tekabül eden kesimlerin kamulaştırma planları ve alt ölçekli demiryolu plan çalışmaları 16. Bölge Müdürlüğü ne gönderilerek detaylı görüş alınacaktır Güzergahın Köy Yolu, Tarla İçi Yol, Tarla Geçiş Yolları vb. İle Kesiştiği Noktalarda Bu Noktalarda Yapılacak Geçişler ve Alınacak Önlemler Güzergâh boyunca planlanan karayolu geçişleri sanat yapıları (alt ve üst geçişler) listesi Bölüm da verilmektedir. Güzergâh ayrıca birçok köy, tarla yolunu kesmektedir. Demiryolu ile kesilen tüm karayolu tarla ve mera yolları altgeçit, üstgeçit ve menfezler vasıtası ile sağlanacaktır. Birbirine yakın tarla yolları ve geçişler ise erişim bağlantı yolu ile planlanan alt veya üst geçide bağlanacaktır. İlave olarak tarımsal alan bölgelerinde demiryolu tel çit sınırı dışında demiryolu hattına paralel erişim bağlantı yolları düzenlenecek ve demiryolunun her iki tarafında paralel uzanan erişim bağlantı yolları en yakın sanat yapısı ile birbirine bağlanacaktır. Üstgeçit köprülerinin platform genişlikleri: TCK devlet ve il yolları için mevcut yolu ya da varsa planlanan genişliğin tamamını içine alacak şekilde, köy yolları için 2 m kaldırım+8 m asfalt platform+2 m kaldırım olmak üzere 12 m genişlikte, tarla yollarında ise 1,5 m kaldırım+7 m asfalt platform+1,5 m kaldırım olmak üzere 10 m genişlikte olacaktır. Altgeçitlerde platform genişlikleri: TCK devlet ve il yolları için mevcut yolu ya da varsa planlanan genişliğin tamamını içine alacak şekilde, köy ve tarla yolları ve tarımsal amaçlı geçişleri için 5,0m düşey gabarili, 7,0 m veya üzerinde platform genişliğinde olacaktır. Tarla ve Mera yollarını kesen noktalarda inşa edilecek sanat yapıları en büyük tarım aletleri baz alınarak tasarlanacaktır. Güzergah boyunca köy yolları ile kesişmenin söz konusu olduğu yerlerde gerekli deplase çalışmaları yapılacak, yollar ve hatlar mümkün olduğunca korunacak, korunamaz ise projelendireme ve yapım aşamasında yenilenerek yaptırılacaktır. Köy yollarının fiziki yapıları ve standartları korunacaktır. İnşaat çalışmaları esnasında mevcut yollara zarar verilmeyecek, zarar verilmesi durumunda ise verilen zarar TCDD İşletmesi Genel Müdürülüğü tarafından karşılanacaktır. Yapılacak tüm çalışmalarda altyapıya müdahale edilmeden önce İl Özel İdareleri nden izin alınacaktır Proje Güzergahı ile Çakışan Maden Sahalarına İlişkin Yapılacak İş ve işlemler ile Alınacak Tedbirler 158

177 Demiryolu projesine ait nihai güzergâhın belirlenmesinden sonra, demiryolu projesinin inşaatına başlanmadan önce hat üzerinde ve yakınında yer alan ruhsatlı maden sahaları ve jeotermal kaynak sahaları ile ilgili olarak, kaynak kaybı olup olmayacağının tespiti amacıyla MİGEM ile koordineli olarak tarafından yerinde tespit çalışması yapılacak ve 05/06/2004 tarih ve sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 5177 sayılı Kanunla değişik 3213 sayılı Maden Kanunu ve bu kanuna istinaden çıkartılmış olan mevzuatların gerektirdiği izinler alınacaktır. Bu kapsamda 1/25000 ölçekli 6 0.lik kesinleşmiş hat koordinatları ile Maden İşleri Genel Müdürlüğü ne başvurulacak ve ilgili mevzuatların gerektirdiği çalışmalar yapılıp gerekli izinler alınacaktır Proje Güzergahı ve Etki Alanı Boyunca Taşkın Sahaları, Taşkın Önleme ve Drenaj ile İlgili İşlemler, Her Türlü Taşkın Koruma ve Drenaj Kanallarının Geçişi Konusunda Alınacak Önlemler (proje güzergahı ile kesişen derelerin taşkın tekerrür debileri hesaplanarak bu hesaplara uygun hidrolik kesitte menfez yada köprüler için DSİ Genel Müdürlüğü'nden ayrıca görüş alınmalı, yapılmış protokoller 'na eklenmelidir.) Güzergâh boyunca irili ufaklı akarsu veya kuru dere, yandere vb geçişlerde söz konusu su yataklarının Q1000 taşkın pikleri hesaplanarak, söz konusu taşkın piklerini geçirecek gerekli taşkın koruma projeleri geliştirilecek, gerekli tedbirler alınacak, planlanan demiryolu hattı taşkın koruma hesapları ve projeleri DSİ Bölge Müdürlüklerine onaylatılacak, taşkın koruma hizmetleri DSİ Bölge Müdürlükleri denetiminde inşa edilecektir. Demiryolu projesi birçok dereyi kesmektedir. Hat boyunca kesilen derelerden taşkın riski taşıyanlar için DSİ tarafından yapımı tamamlanan ve planlanan taşkın tesisleri bulunmaktadır. Demiryolu hattının dere geçişlerinde inşa edilecek sanat yapıları ile ilgili olarak 2007/27 sayılı Başbakanlık Genelgesi gereği Bölge Müdürlüklerinden akım değerleri ve görüşleri alınarak projelendirme yapılacaktır. Bu alanlarda faaliyet sahibi tarafından faaliyeti koruyucu gerekli taşkın koruma projeleri geliştirilecek ve drenaj kanalı, taşkın koruma kanalı, kuru dere geçişlerinin proje kriterlerine uygun sanat yapıları ile geçilecek, taşkın akımları etkilemeyecek ve demiryolu hattına ve sanat yapısına zarar vermeyecek geçiş sağlanacak, gerekli taşkın koruma tedbirleri alınacak, bu geçiş projeleri ile ilgili olarak DSİ Bölge Müdürlükleri onayı alınacak ve inşaat DSİ Bölge Müdürlükleri denetiminde gerçekleştirilecektir. İnşaat sırasında nehir yatağı, drenaj kanalı, taşkın koruma kanalı, kuru dere yataklarında taşkın debilerinin geçişini engelleyici şekilde malzeme dökülmeyecektir. DSİ Bölge Müdürlükleri sulama şebekesi içinde kalan bölümde gerçekleştirilecek demiryolu projesi ve inşaatı ile ilgili olarak, faaliyet sahibi ve DSİ Bölge Müdürlükleri İşletme ve Bakım Şube Müdürlüğü arasında sulama şebekesi ve drenaj şebekesi formülasyonunun korunacağını, sulama işletmesinin aksatılmayacağını, gerekli taşkın koruma önlemlerinin faaliyet sahibince alınacağı hususlarını kapsayan bir protokol yapılacaktır. Çalışmalar bu protokol kapsamında ve DSİ Bölge Müdürlükleri denetiminde gerçekleştirilecektir Demiryolu Güzergahı ve Etki Alanı Boyunca Sulama Sistemleri ve Diğer Altyapı Yatırımlarının Etkilenmemesi İçin Alınacak Önlemler (içmesuyu deposu ve şebekesi, sulama kanalı, kanalizasyon, sondaj vb.) (Var ise konu ile ilgili izin belgelerinin 'na eklenmesi) Proje kapsamında İl Özel İdareleri tarafından yapılan ve yapılacak olan içme suyu amaçlı sondaj, içme suyu ve sulama suyu amaçlı isale ve şebeke hattı, içme suyu amaçlı su deposu, köprü, yol, sanat yapıları, sulama suyu tesisleri, vb. ne inşaat çalışmalarında doğacak 159

178 zararlar faaliyet sahibi tarafından karşılanacaktır. İnşaat çalışmaları sırasında bu kaynaklara zarar verilmemesi için gerekli önlemler alınacaktır. Planlanan Demiryolu hattı proje çalışmalarında, DSİ Bölge Müdürlüklerinin sulama ve drenaj kanalları ile demiryolu hattının kesiştiği noktalarda gerekli sanat yapılarının, DSİ Bölge Müdürlüklerinin işletme ve bakım hizmetlerini aksatmayacak ve DSİ Bölge Müdürlüklerinin proje kriterlerine uygun sanat yapıları ile geçiş sağlanacak ve sulama döneminde çiftçilerin sulama hizmetini aksatmayacak iş programı esas alınarak, faaliyet sahibi tarafından planlanacak, projelendirilecek, DSİ Bölge Müdürlüklerinin sulama-drenaj şebekesini etkileyen faaliyete ait sanat yapısı projelerinin DSİ Bölge Müdürlüklerine onaylatılacak ve inşaat DSİ Bölge Müdürlükleri denetiminde yapılacaktır. Planlanan Demiryolu hattının DSİ Bölge Müdürlükleri sulama ve drenaj kanalları ile kesiştiği noktalara ait sulama kanalı, drenaj kanalı vb. DSİ Bölge Müdürlükleri projelerinin ve kamulaştırma planlarının, faaliyet sahibi tarafından DSİ Bölge Müdürlükleri İşletme ve Bakım Şube Müdürlüğü nden ve Kamulaştırma Şube Müdürlüğü nden temin edilerek bu noktalardaki Demiryolu sanat yapılarının DSİ Bölge Müdürlükleri projelerine uyumlu projelendirilecektir Demiryolu inşaatı bittikten sonra güzergâh üzerinde yer alan DSİ ye ait tesislerde ilk haliyle teslim edilecektir. DSİ projelerinin işletme ve bakımını engelleyecek herhangi bir tesis yapılmayacaktır. Demiryolu inşaatı yapımı ve tamamlanması sonrasında üçüncü sahışlara verilebilecek zarar ve ziyan faaliyet sahibi tarafından karşılanacaktır. DSİ e ait tesisler üzerinde yapılacak tadilat, yıkım vb. çalışmalar DSİ Bölge Müdürlüklerine bildirilecek ve çalışmalar DSİ Bölge Müdürlükleri ile ortaklaşa gerçekleştirilecektir. Demiryolu inşaatı nedeniyle DSİ Bölge Müdürlükleri projelerine verilecek tahribat, zarar, ziyandan ve çiftçilerin sulamasının aksamasından oluşacak zarar ve ziyan taleplerinden faaliyet sahibi sorumlu olacaktır. Demiryolu için tesis güvenliği sağlanacak, ileride servis yollarının üzerinde işleyen trafik ve diğer nedenlerle demiryolu hattında olabilecek tahribat vb. durumlardan DSİ sorumlu olmayacaktır. Demiryolu inşaatı tamamlandığında, demiryolu inşaatından kaynaklanan DSİ Bölge Müdürlükleri tesislerine verilecek tahribat, zarar ve ziyan bertaraf edilecek, kuru dere ve akarsu kesitlerinde daralmaya yol açılmayacak, özellikle derin drenaja hizmet eden kanallar olmak üzere drenaj ve sulama kanalı talveg kotları korunacak ve kanal kesitleri daraltılmayacak, bu vb. hususlarda DSİ Bölge Müdürlükleri tarafından tespit edilen eksikliklerin hepsi tamamlanacaktır. Demiryolu inşaatının yapımı sırasında DSİ tesislerinin işlevlerini yitirmesi önlenecektir. DSİ Bölge Müdürlükleri sulama şebekesi içinde kalan bölümde gerçekleştirilecek demiryolu projesi ve inşaatı ile ilgili olarak, faaliyet sahibi ve DSİ Bölge Müdürlükleri İşletme ve Bakım Şube Müdürlüğü arasında sulama şebekesi ve drenaj şebekesi formülasyonunun korunacağını, sulama işletmesinin aksatılmayacağını, gerekli taşkın koruma önlemlerinin faaliyet sahibince alınacağı hususlarını kapsayan bir protokol yapılacaktır. İnşaat ve işletme aşamalarındaki su ihtiyaçları için ilgili mevzuat (167 sayılı Yer altı Suları Hakkında Kanun ve 6200 sayılı kanun) uyarınca gerektirmesi durumunda, yer altı suyu ve yer üstü suyu kullanım izinleri DSİ Genel Müdürlüğü nden alınacaktır. 160

179 4.25. Proje Kapsamında Gerçekleştirilecek Faaliyetler Sonucunda Yüzeysel ve Yeraltı Suyu Kaynaklarının Korunması İçin Alınacak Tedbirler (yüzey suyu kaynaklarına arıtılmış veya arıtılmamış atıksu, katı atık, hafriyat fazlası malzeme atılmayacağının taahhüt edilmesi vb.) Demiryolu hattı yapımı aşamasında güzergâh boyunca yapılacak patlatma, kazı-dolgu, tünel, viyadük, vb. faaliyetler sırasında yer altı sularının kalitesini ve miktarını olumsuz etkilerden korumak için, inşaat aşamasında patlatma, kazı-dolgu vb. faaliyetlerin gerçekleştirileceği alanlarda DSİ Bölge Müdürlükleri Jeoteknik Hizmetler ve YAS Şube Müdürlüğü görüşü alınacaktır. İnşaata başlanmadan önce yürürlükteki mevzuatlar (Yer altı Suları Hakkında Kanun, Su Kirliliği Kontrol Yönetmeliği) uyarınca, yerüstü ve yer altı sularının korunmasını sağlayacak önlemler alınacaktır. Ayrıca taşkın koruma, yeraltısularının ve yerüstü sularının korunması, işletmedeki DSİ Bölge Müdürlükleri Projeleri üzerindeki planlanacak sanat yapıları ile ilgili olarak DSİ Bölge Müdürlükleri İşletme ve Bakım Şube Müdürlüğü ile protokol yapılacak, akarsu ve kuru dereler üzerindeki sanat yapıları için DSİ Bölge Müdürlükleri onayı alınacak ve inşaatların DSİ Bölge Müdürlükleri denetiminde yapılacaktır. İnşaat çalışmaları sırasında mevcut derelere müdahale edilmeyecek, güzergâh değiştirilmeyecek, değişiklik gerekmesi halinde bu husustaki DSİ Bölge Müdürlükleri izinleri alınacak, proje onayı, inşaat denetimi sağlanacak, olası aşırı yağışlarda yüzey sularının su baskınlarına karşı tüm tedbirlerin faaliyet sahibi tarafından alınacak, mevsimsel yağışlarla akışa geçen kuru derelerin yataklarına müdahale edilmeyecek, malzeme dökülmeyecektir. Faaliyet kapsamında demiryolu hattı şantiye işletme binası vb. yapılaşmadan dolayı oluşabilecek ve üçüncü kişilerin görebileceği zarar ziyandan DSİ Genel Müdürlüğü nün sorumlu tutulmayacak, yapılacak yapıların su basman kotunun doğal zeminin kotundan yeterince yükseltilecek, DSİ Genel Müdürlüğünden zarar ziyan talep edilmeyecektir. Su ihtiyaçları için ilgili mevzuat (167 sayılı Yer altı Suları Hakkında Kanun ve 6200 sayılı kanun) uyarınca gerektirmesi durumunda, yer altı suyu ve yer üstü suyu kullanım izinleri DSİ Genel Müdürlüğü nden alınacaktır. Faaliyet alanı ve çevresindeki akarsuların ve mevsimsel akış gösteren kuru dere yataklarının faaliyet sırasında zarar görmemesi için dere yataklarına ve dere yataklarına ulaşması söz konusu olabilecek yerlere inşaat ve işletme aşamalarında pasa malzeme, hafriyat atıkları, belediye atıkları, evsel atık, sıvı atıklar gibi her türlü atık ve artık atılmayacak, yataklar değiştirilmeyecek ve oluşabilecek çevre kirliliğinin engellenmesi için tüm önlemler alınacaktır. Proje kapsamında yer altı suyu kaynaklarına hiçbir suretle arıtılmış veya arıtılmamış atıksu, katı atık, hafriyat fazlası malzeme atılmayacaktır. Yerüstü su kaynaklarına atıksu, katı atık, hafriyat fazlası malzeme atılmayacaktır. Proje kapsamında inşaat ve işletme aşamasında oluşacak atıksular kanalizasyon sisteminin bulunmadığı yerlerde ve yüzeysel su kaynaklarına atılması halinde; deşarj edilecek atık su; atık su deşarjı kriterleri sağlaması halinde deşarj edilecektir. Proje kapsamında yüzey ve yer altı sularına olumsuz etkide bulunabilecek tüm kirletici unsurlar ile ilgili gerekli tüm önlemler tarafından alınacaktır. Proje kapsamında inşaat, işletme ve ÇED izleme dönemlerinde tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak türürlüğe giren Yer altı Sularının Kirlenmeye ve Bozunmaya Karşı Korunması Hakkında Yönetmelik te belirtilen hükümlere uyulacaktır. 161

180 Proje kapsamında inşaat, işletme ve ÇED izleme dönemlerinde tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak türürlüğe giren Su Havzalarının Korunması ve Yönetim Planlarının Hazırlanması Hakkında Yönetmelik te belirtilen hükümlere uyulacaktır. Proje kapsamında; 2872 Sayılı Çevre Kanunu, 167 sayılı Yeraltısuları Hakkında Kanun, Su Kirliliği ve Kontrolü Yönetmeliği, Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği, Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği, tarih ve sayılı "Dere Yatakları ve Taşkınlar" adı ile yayınlanan 2006/27 nolu Başbakanlık Genelgesi ve ilgili diğer mevzuatların ilgili hükümlerine uyulacaktır Proje Kapsamında Dolgu Malzemesinin Taşınacağı Güzergahtaki Trafik Yükü, Kaza Riski ve Alınacak Önlemler ile 2918 Sayılı Trafik Kanunu Kapsamında yapılacak işlemler Proje kapsamında 2918 Sayılı Trafik Kanunu ve Karayolları ile ilgili çıkarılan tüm kanun ve yönetmeliklerde belirtilen hükümlere uyulacak olup, Karayolları ile ilgili tüm işlemlerde Bölge Müdürlüğü nden gerekli izinler alınarak protokoller yapılacaktır. Karayolu kesişim noktalarında mevcut karayoluna veya projesine uygun alt ve üst geçitler planlanacak, özellikle yatay ve düşey açıklıklar yönünden incelenmek üzere ön ve detay projeleri ile birlikte Karayolları Bölge Müdürlüğü nden görüş alınarak onaylattırılacaktır. Bu kapsamda yapılacak işlemler, Karayolları Bölge Müdürlüğü ile yapılacak protokol çerçevesinde gerçekleştirilecektir. Sivas-Erzincan Demiryolu hattının Karayolları ile kesiştiği noktalarda alt geçit ve üst geçit gibi sanat yapıları ile geçişler gerçekleştirilecektir. Sanat yapılarının uygulama projeleri aşamasında trafik güvenliğini sağlayacak tüm tedbirler alınacak olup detaylı plankote çalışmalarının onaylanmasından önce Karayolları Genel Müdürlüğü ile protokoller gerçekleştirilecektir. Proje çalışmaları süresince malzemelerin taşınması için mevcut yolların kullanılması sırasında, 2918 sayılı Trafik Kanunu ile ilgili yönetmelikleri ile karayolları ile ilgili tüm kanun hükümlerine uyulacaktır. Ayrıca malzemelerin taşınması esnasında ve patlatmalarda yollara zarar verilmemesine dikkat edilecek, verilmesi durumunda zarar TCDD İşletmesi Genel Müdürlüğü tarafından Karayolları ilgili Bölge Müdürlüğü ile yapılacak protokol çerçevesinde karşılanacaktır. Malzemelerin taşınması kamyonların üzerine branda örtülecek ve kamyonlara hız sınırlaması getirilecektir. Proje kapsamında trafik güvenliği ile ilgili olarak gerekli tedbirler alınacak olup Karayolları 16. Bölge Müdürlüğü görüşü de alınarak Karayolları Genel Müdürlüğü tarafından yayınlanan Şehir içi-şehir dışı Yol Yapım-Bakım-Onarımlarda Trafik İşaretleme Standartları yayınlarında belirtilen şekilde işaretlemeler yapılacaktır Projenin İnşaat ve İşletme Aşamalarında Araç Yükünün % Artış Olarak Hesaplanması (araç cinsi ve araç sayısı şeklinde detaylandırılarak) ve Mevcut Trafik Yüküne Etkisinin İrdelenmesi, Güncel Trafik Hacim Haritası, Kaza Riski ve Alınacak Önlemler Yük taşımacılığında birim yük için harcanan enerji, karayolunda demiryolunun 3-4 katına ulaşmaktadır. Gelişmiş demiryollarında enerji olarak elektrik enerjisinin kullanımı söz konusudur. Bu durum ülkemiz gibi gelişmekte olan ülkelerin petrole bağımlılığını azaltmakta ve bunun sonucu ülke ekonomisine de olumlu katkı sağlanmaktadır. 162

181 Karayollarındaki trafiğin bir bölümünün demiryoluna çekilmesi ile yol trafik sıkışıklığı azaltılmakta ve karayolu kaza sayısının azalmasına yardımcı olunmaktadır. Ülkemizde karayolu kazalarının çokluğu ile mal ve can kayıpları önemli boyutlardadır. Taşıma sistemleri arasında taşımanın dengeli dağılımı ile trafik güvenliğinin artırılması ve ekonomik işletmecilik koşullarının yaratılması demir yollarının gelişmesi ile sağlanmış olacaktır. Yolcu taşımacılığında da karayolu hakimiyeti sözkonusudur. Karayollarına yapılan yatırımların yanı sıra araba sahipliliğinin son yıllarda giderek artması ve toplu taşımacılık sistemlerinin oluşturulmaması durumunun devam etmesi halinde yolcu taşımacılığında da karayolu sektörü toplam taşımacılığın neredeyse tamamına egemen olacak konuma gelecektir. Demiryolu güzergâhında yer alan karayolları trafik hacmi haritaları aşağıda verilmiştir. Şekil 37. Demiryolu Güzergâhında Yer Alan Karayollarının Trafik Hacim Haritası (2011 yılı) Tablo 66. Demiryolu Güzergâhında Yer Alan Karayolları 2011 Yılı Toplam Yıllık Ortalama Günlük Taşıt Sayıları Araç Cinsi Karayolu Otomobil Orta yüklü Otobüs Kamyon Kamyon+Römork, Toplam ticari taşıt çekici+yarı römork Sivas Çıkışı Hafik-Zara Yolu İmranlı Çıkışı Refahiye Yolu Erzincan-Kemah Yolu Kaynak: Otoyollar ve Devlet Karayolları Trafik Hacim Haritası,

182 Projenin Karayollarına Etkisi: Projenin gerçekleşmesi ile birlikte bölgedeki şehirlerarası yollarda önemli ölçüde trafik azalması beklenmektedir. Karayolundan çekilecek araçların sayısı, T.C. Karayolları Genel Müdürlüğü nün trafik hesaplamalarında kullandığı taşıt kriterleri (otomobil:2,5 kişi/araç, orta ağır taşıt:15 kişi/araç, otobüs:28,3 kişi/araç, orta ağır taşıt 3,5 ton/araç, kamyon 10 ton/araç, TIR:16,5 ton/araç ve orta ağır taşıt trafiğinin % 30 u yolcu % 70 i yük) dikkate alınarak yapılmıştır. İstanbul Teknik Üniversitesi (İTÜ) tarafından yapılan demiryolu etütlerinde yeni demiryolu yapımları ile demiryolu payının % 17 lere ulaşacağı saptaması yapılmıştır. Sivas-Erzincan Demiryolu öngörülen toplam sefer sayısı, yük miktarı, yolcu sayısı ve istasyon bilgileri aşağıda verilmektedir. Bu bilgiler ışığında trafik yüküne etkisi 2017 yılı itibari ile hesaplanmıştır. Hesaplamalarda; trenlerle taşınacak kişilerin tamamının otomobil ile nakledileceği ve bir otomobilin ortalama 4 kişi taşıyacağı kabulü ve yükün kamyonlarla nakledileceği ve bir kamyonun taşıyacağı yük miktarının ortalama 20 ton olacağı kabulü kullanılmıştır. Yük Miktarları: Yıllık Toplam Yük Miktarı İstasyon Sayısı Günlük Yük Miktarı İstasyon başına yük miktarı Kamyon sayısı : ton/yıl : 7 adet : ton/yıl /365 gün= ton : ton / 7 = ton : ton/20ton/kamyon 139 kamyon Yolcu Miktarları: Yıllık Toplam Yolcu Miktarı İstasyon Sayısı Günlük Yolcu Miktarı İstasyon başına yolcu miktarı Otomobil sayısı : kişi/yıl : 7 adet : kişi/yıl/365gün= kişi : kişi / 7 = kişi : kişi/4kişi/oto 382 otomobil Hat güzergâhındaki trafik yükleri incelendiğinde; tüm yolcuların otomobil kullanıldığı ve tüm yükün ise kamyonlara nakledildiği varsayımı ile; mevcut trafiği; Sivas çıkışı Yolu için; otomobil trafiğini yaklaşık % 3, kamyon trafiğini % 8 oranında arttıracağı, Projeden kaynaklı trafik artışının güzergâhta yer alan karayollarının standartları göz önüne alındığında trafik yoğunluğunu olumsuz yönde etkilemeyecektir Proje Güzergahı, Etki Alan ve inceleme Koridoru Alanında Devletin Yetkili Organlarının Hüküm ve Tasarrufu Altında Bulunan Arazilere (askeri yasak bölgeler, petrol veya doğalgaz boru hattı, NATO boru hattı, kamu kurum ve kuruluşlarına belirli amaçlarla tahsis edilmiş alanlar, enerji santralleri, baraj, göl-gölet, hava alanı, OSB, lojistik köy, serbest bölge, enerji iletim hattı vb.) Olabilecek Etkileri Kapsamında Alınacak Önlemler Proje alanında Devletin Yetkili Organlarının Hüküm ve Tasarrufunda olan karayolları, enerji iletim hattı, sulama alanı, meralar, boru hattı vb. alanlar yer almaktadır. Proje güzergâhı boyunca Devletin Hüküm Ve Tasarrufunda Yer Alan araziler Bölüm 2.6. da verilmektedir. 164

183 4.29. Doğal Afet ve Deprem Durumuna İlişkin Alınacak Önlemler Sivas-Erzincan Demiryolu projesi kapsamında taşkın, heyelan, sel gibi doğal afetlere karşı alınacak önlemler Bölüm 3.5. te incelenmiştir. Depremler ile ilgili olarak demiryolu projesi planlama aşamasında ve inşaat çalışmaları süresince her türlü yapının inşaatında mülga Bayındırlık ve İskân Bakanlığının tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Afet Bölgelerinde Yapılacak Yapılar Hakkında Yönetmelik hükümlerine ve 7269 sayılı Umumi Hayata Müessir Afetler Dolayısıyle Alınacak Tedbirlerle Yapılacak Yardımlara Dair Kanun ve bu kanuna istinaden çıkartılan Yönetmelik esaslarına uyulacaktır Demiryolu Güzergahı Boyunca Güvenlik İçin Alınacak Önlemler (var ise konu ile ilgili izin belgelerinin 'na eklenmesi) Demiryolunun inşaat işlemleri sırasında insan sağlığı ve çevre için riskli ve tehlikeli faaliyetler, genel inşaat riskleri ile sınırlıdır. İş araçları, aletleri ve makinelerinin kullanımından doğabilecek genel riskler, projenin inşaatı boyunca göz önüne alınacaktır. İş kazaları ve risklerin önüne geçilebilmesi için, işçi sağlığı ve iş güvenliğine ilişkin kanun, yönetmelik, tüzük ve şartnamelere harfiyen uyulacaktır. Tehlike arz eden işlemler, işinde tecrübeli ve dikkatli çalışan personel tarafından yürütülecektir. Bu konudaki yasal mevzuata uyulacak, güvenlik konuşunda işçiler bilgilendirilecek ve uygulamaların sürdürülmesi özenle takip edilecektir. Ayrıca, yetkisiz kişilerin inşaat sahalarına gitmemesi için önlemler alınacaktır. İşletme Aşaması: Hızlı trenler; yarım asırdır dünyanın çeşitli ülkelerinde milyonlarca yolcuyu taşımaktadır. Yeni kuşak demiryolu hatları üzerinde giden bu trenlerin bazıları, saatte 300 kilometrenin üzerinde hıza ulaşabilmektedir. Hızlı trenlerin güvenli bir şekilde işlemesi için, vagon aerodinamiğinden elektronik kontrol sistemlerine kadar birçok altyapı unsurunun tamamlanması gerekmektedir. Hızlı Tren standartlarında projelendirilen Sivas-Erzincan Demiryolu Projesi kapsamında hızlı trenin güvenli bir şekilde hat güzergâhında çalıştırılması için eğimden, raylara, vagondan elektrifikasyona kadar her türlü önlem alınacak ve bunun için en uygun teknoloji ve ekipmanlar kullanılacaktır. Proje kapsamında kullanılacak tren setleri en son teknolojiye uygun olarak seçilecektir. Hızlı trenlerin söz konusu yüksek hızlara ulaşması için ancak bu hızı destekleyen özel yapım demiryolu rayları gerekmektedir. Yüksek hızlarda merkezkaç kuvveti normale göre çok daha yüksek olduğu için, rayların bu hızı destekleyecek güçte dayanıklı olması gerekmektedir. Raydan çıkma tehlikesini minimize etmek için, yüksek hızlı demiryolu hatlarının mümkün olduğunca düz, eğimsiz ve virajsız inşa edilmesi gerekmektedir. Hızlı tren işletmesinde önemli bir güvenlik konusu da; güzergâh üzerine insan, taşıt, hayvan çıkması nedeniyle meydana gelebilecek kazaların önlenmesi ile trafik sinyalizasyonu ve seyir kontrolü gibi güvenlik sistemlerinin sorunsuz işlemesidir. Bu nedenle hızlı tren güzergâhları, tel örgülerle dış ortamdan ayrılmaktadır. Proje kapsamında hızlı trenin geçeceği güzergâh, tel örgü ile dış ortamdan ayrılacak, trafik sinyalizasyonu, seyir kontrolü ve diğer güvenlik sistemleri için de en son teknoloji kullanılacaktır. Şekil 38 de tel örgülerle dış ortamdan izole edilmiş hızlı tren güzergâhı görülmektedir. 165

184 Şekil 38. Demiryolu Çevresine Çekilen Tel Örgüler Demiryolu Yapım Çalışmalarında Bulunacak İşçilerin Sağlık Hizmetlerinin Nasıl ve Nereden Sağlanacağı, Arazinin Hazırlanmasından Projenin Hizmete Açılmasına Dek Sürdürülecek işlerden İnsan Sağlığı ve Çevre İçin Riskli ve Tehlikeli Olanlar, Tehlikeli Durumlar İçin Acil Eylem Planı, Gerekli Ekipmanlar ve İlk Yardım İmkanları kapsamında yapılacak çalışmalarda ağır iş makinelerinin kullanımı söz konusudur. Personelin dikkatsizliği ve güvenlik talimatlarına uymaması, güvenlik araç ve gereçlerin kullanılmaması durumunda iş kazalarının olması muhtemeldir. İş kazalarının asgariye indirilmesi amacıyla, kalifiye eleman çalıştırılması yoluna gidilecek ve personel iş emniyeti konusunda eğitilecektir. Her türlü faaliyette işçi sağlığı ve iş güvenliğini olumsuz yönde etkileyebilecek unsurlar bulunmaktadır. Bu konuda ilgili tüzük ve yönetmelikler çerçevesinde her türlü önlemler alınacaktır. Ayrıca tüm inşaatın faaliyet aşamasında İşçi güvenliği konusunda 22/5/2003 tarihli ve 4857 sayılı İş Kanunu ve bu Kanuna istinaden çıkartılmış olan Mevzuatlara uyulacaktır. Sağlık ile ilgili ihtiyaçlar için en yakındaki sağlık birimleri kullanılacaktır. Ayrıca, olası iş kazalarında ilk müdahalede bulunmak amacıyla şantiye/şantiyelerde revir yer alacaktır. Bu konuda yapılacak çalışmaların uzman ekip tarafından değerlendirilmesi amacıyla Acil Eylem Planı hazırlanacaktır. Acil Eylem Planları (ACE) ayrıca aşağıdaki konuları da içerecektir; İş güvenliği ve ilk yardım planları, Sabotaj ve saldırılara karşı koruma-emniyet ve güvenlik planı, Meydana gelebilecek kazalara karşı 24 saat hazır bulundurulacak ilk yardım ekibi, Yangın çıkması durumu göz önüne alınarak yangına karşı her türlü önlem alınacaktır. Yangına karşı her türlü ekipman ve donanımın, mevcut yönetmelik ve kanunlara uygun olarak yapılması sağlanacaktır. 166