ÖZET. anemik grupta çocuk ağırlığında azalma ve plasenta ağırlığında artma tespit edilmiştir. Anahtar kelimeler: Gebelikte anemi, SUMMARY

Transkript

1 GEBELİK'TE ANEMİNİN ÇOCUK VE PLASENTA AGIRLIGINA ETKİSİ Op. Dr. C. Tüfokçi(9), Op. Dr. E. Bayırlı(**), Op Dr. K. Güzin( ), Or. S. Yaltı(".,..), Dr. Z. Uzuner("'**) ÖZET Sekiz aylık bir süre içinde Zeynep Kamil Hastanesi Doğum Kliniği'ne başvuran miadında 101 anemik (Hb<'. 10 gr/dl) ve 81 anemik olmayan (Hb> 12 gr/dl) gebede, çocuk ve plasenta ağırlıklarını incelediğimizde anemik grupta çocuk ağırlığında azalma ve plasenta ağırlığında artma tespit edilmiştir (p < O. 001). Düşük doğum tartısı ( < 2500 gr), anemik grupta % 6.93, normal grupta ise % olarak saptanmıştır. Anahtar kelimeler: Gebelikte anemi, İntrauterin gelişme geriliği (İUGG). SUMMARY 1O1 term pregnants with anemıa (Hb< 10 gr/dl) 81 pregnants without anemia (Hb > 12 gr/dl) who applicated to Zeynep Kamil Maternity Hospital Department of Obstetric during last months have been studied for fetal weight and placental weight. We have noticed a decrease in fetal weight and an increase in placental weight (p<0.001). Low birth weight ( < 2500 gr) was % 6.93 was % 6.93 percent in anemic group and 1.23 percen in normalm group. Key words: Maternal anemia, Intrauterine growth retardation (IUGR). GİRİŞ Gebelikte çok sık rastlanan semptom-.!ardan biri olan anemi, anne ve çocuk için bir risk faktörüdür. (1, 2, 7) Sosyoekonomik durum ve beslenme alışkanlıklarına bağlı olarak gebelirin % 50'sinde anemi görülebilir. (4, 6) Gebelik anemisinde hemolobin diğerlerinde ciddi azalmalar nadir olabildiğinden 10 gr/dl altındaki Hb değerli kadınlar, anemik olarak görülmektedir. (7) 6-10 gr/dl'lik Hb seviyelerinde, ciddi maternal sebepler anemiye neden olmamasına karşın, morbidite ciddi şekilde yükselir. Demir eksikli~i ("') Zeynep Karni! Kadın ve Çocuk Hastalıkları Hastanesi, Uz. Dr. ( 0 ) Zeynep!Çamil Kadın ve Çocuk Hastalıkları Hastanesi Klinik Şefi, (*o) Zeynep Kamil Kadın ve Çocuk Hastalıkları Hastanesi As. Dr. 267

2 ZEYNEP KAMİL TIP BÜLTENİ anemisi postpartum hemoraji, operatif doğum ve placental anormallikler ( dekolman placenta veya placenta previa) gibi obstetrik komplikasyonlara neden olabilir (7). Enfeksiyonlar, uzun süre hastanede kalma ve genel sağlık problemlerine bağlı morbidite önceden varolan anemi ile ilişkilidir. Bunun yanında, 4-6 gr/hb seviyesinin altındaki hastalarda kardiak dokunun azalmış oxygenizasyonuna bağlı gelişen konjestif kalp yetmezliği,,yaşamı tehdit edebilir. Bütün anemi formlarında, abortus ve.erken doğum oranının, normale oranla fazla olduğu bildirilmiştir (8, 10, 16, 17). Ağır maternal anemide f et us oksijen gereksinmesinin karşılanamaması intrauterin ölüme sebep olabilmektedir. Bunu karşılamak üzere, placentada kompensatuar bir hiperplazi meydana gelmektedir ('B, 7). Bu genişlemenin faydalı olabilmesine karşın, placental büyüklük, maternal veya fetal ~orbiditeyi azaltmamaktadır (7). Yapılan bazı araştırmalarda, beslenme eksikliği olduğu bilinen veya bundan kuşku duyulan kadınları kolari ve protein desteğinin yapılmasıyla, doğum ağırlığında önemli bir artış sağlanabilmiştir. ( 5, 11, 12) GRİSWORD ve CAVANAGH, prematürite ile anemi arasında belirgin bir ilişki kuramamıştır. Ancak ST APP, diabete bağlı demir eksikliği olan kadınlarda prematür doğumun % 50 oranında arttığını bildirmiştir. (9, 17) Biz çalışmamızda maternal aneminin, fetus ve placenta ağırlığına ve fetal mortalite ve morbiditeye etkisini araştırmak istedik. MATERYAL VE METOD tarihleri arası, Zeynep Kamil Hastanesi Doğum Kliniği' ne başvuran, miadında (son adetine göre 40 haftalık) gebeler arasında, Hemoglobin Değeri % 10 gr'ın altında bulunan 101 gebe, araştırmamızın materyalini oluşturdu. Hemoglobin değeri % 12 gr'm üzerinde bulunan 81 gebe ise kontrol grubu olarak alındı. Bu vakaların hemoglobin değerleri, (sahli hemoglobinometresi ile 100 ml de gr. olarak) ve hemotokrit değerleri hesaplanmış, çocuk ve placenta ağırlıkları tartılarak değerlendirilmiştir. Araştırmamızda değerlendirilen gebelerde, obstetrikle ilgili bir pataloji (kalp hastalığı, diabet, Rh uyuşmazlığı, hipertansiyon, placenta dekolması v.s.) olanlar, araştırma kapsamına dahil edilmemiştir. Placentalar, doğumdan sonra membranlar ve umblical kordon ile birlikte ıslak olarak tartılarak değerlendirildi. Araştırdığımız vakalann Hb, Hct, değerleri, çocuk ağırlığı, placenta ağırlığı ortalama değerleri hesaplanmış ve bu parametrele~in karşılıklı istatistiki anlamlılıkları, x 2 testi ile değerlendirilmiştir. BULGULAR Anemik grupta en düşük Hb değeri % 6,4 gr (n"" 1) ~e en düşük Hct değeri % 20 (n = 1) olarak saptanmış olup, ortalama Hb değeri 9,02 ve Hct değeri % bulun muştur. 268

3 TÜFEKÇl-BAYIRLI GÜZIN YALTl UZUNER Tablo 1: Araştırma ve Kontrol Grubunda, Ortalama Hb ve Hct Değerleri ve Standart Deviasyonları Anemik Olmayan Grup Ort. Hb - St. Dcviasyon o' % Ort.Hct - St. Deviasyon ~i Vakalarımızın en genci 1 7 ve en yaşlısı 45 yaşında olup, anemik grupta ortalama yaş ve standart deviasyon T 5.584, anemik olmayan grupta ise 23.5T4.463 bulunmuştur. (Tablo 2) Aradaki fark istatisdki olarak anlamlı değildir. bebek ağırlığı Tüm klinik en düşük 2150 gr. ve en yüksek bebek ağırlığı 4500 gr. saptanmış olup ortalama ağırlık 3324,45 gr'dır. Anemik grupta ortalama ağırlık 3258, 71 gr bulunurken, kontrol grubunda 3437,41 gr olarak saptandı. Her iki grubun yeni doğan ağırlıkları Tablo III'de özetlenmiştir. fablo 2: Anemik ve anemik olmayan grupta anne yaşı Anemik Gru. p Anemik Olmayan Grup Anne yaşı n % n % < :> > Total Tablo 3: Anemik ve kontrol grubunda yeni doğan ağırlığı Anemik Olmayan Grup Yeni doğan n % n % ağırlığı (gr) Total Q

4 ZEYNEP KAMiL TIP IOLTENI Anemik grupta 7 vakada (%.6.93) yeni doğan ağırlığı 2500 gr'ın altında iken, kontrol grubunda sadece l vakada (% l.23) yeni doğan ağırlığı 25ÔO gr'ın altında.bulunmuştur. Klinik grupta, en düşük plasenta ağırlığı 370 gr. ve en yüksek plasenta ağırlığı 91 O gr. olarak saptanmış olup ortalama ağırlıklar anemik{gr~pta gr., anemik olmayan grupta gr. "dır. Plasenta ağırlıklarının dağılımı Tablo IV'de özetlenmiştir. Anemik grupta 700 gr. 'ı aşan plasenta ağırlığı 15 vakada (% 14.85) iken, anemik olmayan grupta 4 vakada (% 4.93) bulunmuştur. Plasenta ağırlığı/bebek ağırlığı'nı gösteren faktör anemik grupta O iken, kontrol grubunda O olarak saptanmıştır. Tablo V'de anemik ve kontrol grubunun değerleri seçilmiş ve aradaki fark istatistiksel açıdan değerlendirilmiştir. Hemoglobin ve hematokrit değerleri ile bebek ağırlığı arasında pozitif bir ilişki söz konusudur. Her iki grup arasındaki fark ileri derecede anlamlı bulunmuştur (p<0.001). Tablo 4: Anemik ve Kontrol grubunda plasenta ağırlıkları Kontrol Grubu Plasenta n % n Ağırlığı (gr) Total % Tablo V: Anemik ve Kontr-01 Grubunda Ortalama Değerler (n""' 101) Kontrol Grubu (n... 81) Çocuk Ağırlığı Ort. + St.Dev. (gr) A (*) Placenta Ağırlığı Ort. + St. Dev p( <0.001) (*)

5 TÜFEKÇl BAVIRU GÜZIN-YALTl UZUNER TARTIŞMA Çalışmamızda, ortalama maternal yaş anemik grupta 24.36, anemik olmayan grupta ise 23.8 bulunmuş olup, aradaki fark anlamlı bulunamamıştır. Buna karşın Ratten ve Ark.. (13) çalışmalarında anemi oranınm 19 yaş ve altında tahmin edilenden az 40 yaş ve üzerinde ise tahmin edilmeden fazla bulmuşlardır. Araştırmamızda, ortalama yeni.doğan ağırlığı anemik grupta gr. ve kontrol grubunda gr. olarak saptanmış (Tablo V), olup aradaki fark ileri derecede anlamlı bulunmuştur (p<0.001). Düşük tartılı doğum arını anemik grupta % 6.93, anemik olmayan grupta% 1.23'tür (Tablo ıur Çalışmamızda, anemik grupta düşük tartılı doğum oranını kontrol grubuna göre 5.5 kat fazla bulduk ve anemik grupta hemoglobin değeri ile, bebek ağırlığı arasında pozitif ilişkiyi tesbit ettik. Anemi, bebek ağırlığını negatif yönde etkilemektedir. Yaptıkları çalışmada benzer sonuçlar elde eden, Avinger ve Zeibekis (1), anemik grup ile kontrol grubu arasındaki bebek ağırlığı farkının, anemik gruptaki anne ağırlığının düşük oluşuna bağlamışlardır. Simpson ve ark. (15) ise, gebelik esnasındaki beslenme eksikliğinin prematür ve düşük tartılı doğum oranını ve perinatal malnütrisyona sebep olduğunu ifade etmişlerdir. Serimizde, ortalama plasenta ağırlığı anemik grupta gr., kontrol grubunda gr. bulunmuştur (Tablo V). Aradaki fark istitastiksel olarak ileri derecede anlamlıdır (p< ). Anemik grupta 700 gr. 'ı aşan plasenta oranı % iken, kontrol grubunda% 4.93 olarak saptanmıştır (Tablo IV). Maternal anemi ile plasenta ağırlığı arasında, serimizde negatif bir ilişki saptanmıştır (p<0.001). Bu sonuçlar Beischer (2)'nin düşük sosyo-ekonomik seviyeli 5 ülkede yaptığı çalışmasında paralellik göstermektedir. Aynı şekilde, Avinger ve Zeibekis (1), anemik grup ve kontrol grubunda plasenta ağırlıkları arasındaki farkı anlamlı bulmuşlardır. Ratten ve ark (13) ise serilerinde 700 gr. 'ın üzerinde plasenta ağırlığının anemik grupta % 13.5, kontrol grubunda % 7. 7 olarak saptamışlar ve aradaki farkı istatistiksel olarak ileri derecede anlamlı bul~ m uşla'rdır. Serimizde, plasenta ağırlığı/bebek ağırlığı oranı, anemik grupta , kontrol grubunda olarak saptamıştır. Aynı şekilde, Avinger ve Zeibekis çalışmalarında aynı oranı sırasıyla ve olarakm vermişler ve plasenta ağırlığının anemi ile orantılı arttığını ifade etmişlerdir. SONUÇ Maternal anemiye bağlı bebek ağırlığında istatistiksel olarak ileri derecede anlamlı bulunan bir azalma (p <O. 001) ve düşük tartılı doğum oranlarının bir artış ortaya çıkmaktadır. (% 6.93) Aynı şekilde, maternal anemiye bağlı plasenta ağırlığında da anlamlı bir artış görülmektedir (p<0.001). Plasenta, kompansatuar hiperplazi 'ile ortaya çıkan bu ağırlılk artışının fetus açısından bir savunma mekanizması oluşturduğunu düşündürmektedir. 271

6 ZEYNEP KAMiL TIP BOL.TENİ KAYNAKLAR L Avinger W. Zeibckis, N.: Einlhrn; der Anamic auf Kindcsund Placentagewichı. Gcburtsh. u. Frauenheilk. 37:589, Bciııchcr, N.A.: The ell't cı of l'v1aıcnıal Ancmia upon ılw Fetus:J. Rcprnd l'vfod ıi '.JI, Beischer, N.A., Holsmarı, M., Kiıdwn, W.H.: Relaıion of various form of ancnıia ıo Plarcnıal wdglıt. Am. J. Obst Gynec 101:801, COOK,J.D.: Nutritional dcfidcncy and anemia in Latin Amcrica: Blood '.i8:591, 'Erneııt W., Pagc H.: Human foıal nuıriıion and growth. Am. J Obst Gynı:c: 104:378, Good, W., Donald, H.N.: Haematologirnl changes in pregnancy fallowing ovulaıion induction thcrapy: Obst Gyn 880:486, Gookin, K., Morrison, JC.: Amenia Associated with Pregnancy, Gynecology and Obsterrics, Depp R., Scarra,JJ, Harper Row PubL-Philadelphia, Vol. 3. Chap. 16 (supp.) Jonson,J.W.C., Ojo, A.: Amnioıik fluid oxygen ten siom; in seven: maıcrnal amcnia. Aın J Obst. Gynec 97:499, Jones Lewellyn, IJ.. Fuııdanwntalls of ulısıetrks and gynecol. Vol. 1, 4. ediıion: Richard ClaylinL Bungany Su!Tolk HL Knottncus, J.A., Delgado L.: Maternal haemog lobin and pregnancy outcome. Lancet. August 2:282, Lechtig, A., Hbkht, JD,, Dclgado, H.: F:lfoct of food suppleınentation during pregnancy on birt weight. Pediaırics 56:508, Prrnıin~. A.M., Whiıdıcad, R.C., Waıkimıun, M.: Prenatal dieıary ııupplementation of african women and birıh wdght. Lancet, 5 Man:h: 490, Raııen, G,J., Beiı;cher, N.A.: The significance of anemi:ı in an obstetric popularion in an obsıetric populatiön in Australia. J, Obs. Gynec. lir, Commenw 79:228, ı Sagen, N., Niehıen, S.T., Kim, H.C.: Maternal hemoglobin concentration is dosdy rdated to birth weighı in norml pregnancies. Acta Obste Gynec Scand 63:245, Simpııon, J.W., Lawless, R.W., Miıdıell, A.C.: lnfluence of pregnancy weight and pregnancy we ighı gain on birth weight. J, of Obııtet Gynecol 45 (5):481, 1975, 16, Tavris, D.R., Read,J.A.: Effecı ofmaternal we ighı gain on feoıl, infant and chilhood dcath and cog niıive development. Obııtet Gynecol 60: , 17. Zuspan, F.P., Long, W.H.: Anrnıiainpn:gnancy: J Rcprod Mcd 6:13,